tiān yǒu dà mìng, rén yǒu dà mìng. fū xiāng měi cuì wèi, hòu jiǔ féi ròu, gān kǒu ér jí xíng màn lǐ hào chǐ, shuō qíng ér juān jīng. gù qù shèn qù tài, shēn nǎi wú hài. quán bù yù jiàn, sù wú wèi yě. shì zài sì fāng, yào zài zhōng yāng. shèng rén zhí yào, sì fāng lái xiào. xū ér dài zhī, bǐ zì yǐ zhī. sì hǎi jì cáng, dào yīn jiàn yáng. zuǒ yòu jì lì, kāi mén ér dāng. wù biàn wù yì, yǔ èr jù xíng. xíng zhī bù yǐ, shì wèi lǚ lǐ yě.
天有大命,人有大命。夫香美脆味,厚酒肥肉,甘口而疾形;曼理皓齒,說情而捐精。故去甚去泰,身乃無害。權不欲見,素無為也。事在四方,要在中央。聖人執要,四方來效。虛而待之,彼自以之。四海既藏,道陰見陽。左右既立,開門而當。勿變勿易,與二俱行。行之不已,是謂履理也。
fū wù zhě yǒu suǒ yí, cái zhě yǒu suǒ shī, gè chù qí yí, gù shàng xià wú wèi. shǐ jī sī yè, lìng lí zhí shǔ, jiē yòng qí néng, shàng nǎi wú shì. shàng yǒu suǒ zhǎng, shì nǎi bù fāng. jīn ér hǎo néng, xià zhī suǒ qī: biàn huì hǎo shēng, xià yīn qí cái. shàng xià yì yòng, guó gù bù zhì.
夫物者有所宜,材者有所施,各處其宜,故上下無為。使雞司夜,令狸執鼠,皆用其能,上乃無事。上有所長,事乃不方。矜而好能,下之所欺:辯惠好生,下因其材。上下易用,國故不治。
yòng yī zhī dào, yǐ míng wèi shǒu, míng zhèng wù dìng, míng yǐ wù tú. gù shèng rén zhí yī yǐ jìng, shǐ míng zì mìng, lìng shì zì dìng. bù jiàn qí cǎi, xià gù sù zhèng. yīn ér rèn zhī, shǐ zì shì zhī yīn ér yǔ zhī, bǐ jiāng zì jǔ zhī zhèng yǔ chù zhī, shǐ jiē zì dìng zhī. shàng yǐ míng jǔ zhī, bù zhī qí míng, fù xiū qí xíng. xíng míng cān tóng, yòng qí suǒ shēng. èr zhě chéng xìn, xià nǎi gòng qíng.
用一之道,以名為首,名正物定,名倚物徒。故聖人執一以靜,使名自命,令事自定。不見其采,下故素正。因而任之,使自事之;因而予之,彼將自舉之;正與處之,使皆自定之。上以名舉之,不知其名,復修其形。形名參同,用其所生。二者誠信,下乃貢情。
jǐn xiū suǒ shì, dài mìng yú tiān, wú shī qí yào, nǎi wèi shèng rén. shèng rén zhī dào, qù zhì yǔ qiǎo. zhì qiǎo bù qù, nán yǐ wèi cháng. mín rén yòng zhī, qí shēn duō yāng zhǔ shàng yòng zhī, qí guó wēi wáng. yīn tiān zhī dào, fǎn xíng zhī lǐ, dū cān jū zhī, zhōng zé yǒu shǐ. xū yǐ jìng hòu, wèi cháng yòng jǐ. fán shàng zhī huàn, bì tóng qí duān xìn ér wù tóng, wàn mín yī cóng.
謹修所事,待命於天,毋失其要,乃為聖人。聖人之道,去智與巧。智巧不去,難以為常。民人用之,其身多殃;主上用之,其國危亡。因天之道,反形之理,督參鞠之,終則有始。虛以靜後,未嘗用己。凡上之患,必同其端;信而勿同,萬民一從。
fū dào zhě, hóng dà ér wú xíng dé zhě, hé lǐ ér pǔ zhì. zhì yú qún shēng, zhēn zhuó yòng zhī, wàn wù jiē shèng, ér bù yǔ qí níng. dào zhě, xià zhōu yú shì, yīn jī ér mìng, yǔ shí shēng sǐ. cān míng yì shì, tōng yī tóng qíng. gù yuē: dào bù tóng yú wàn wù, dé bù tóng yú yīn yáng, héng bù tóng yú qīng zhòng, shéng bù tóng yú chū rù, hé bù tóng yú zào shī, jūn bù tóng yú qún chén. fán cǐ liù zhě, dào zhī chū yě. dào wú shuāng, gù yuē yī. shì gù míng jūn guì dú dào zhī róng. jūn chén bù tóng dào, xià yǐ míng dǎo. jūn cāo qí míng, chén xiào qí xíng, xíng míng cān tóng, shàng xià hé diào yě.
夫道者,弘大而無形;德者,核理而普至。至於群生,斟酌用之,萬物皆盛,而不與其寧。道者,下周於事,因稽而命,與時生死。參名異事,通一同情。故曰:道不同於萬物,德不同於陰陽,衡不同於輕重,繩不同於出入,和不同於燥濕,君不同於群臣。--凡此六者,道之出也。道無雙,故曰一。是故明君貴獨道之容。君臣不同道,下以名禱。君操其名,臣效其形,形名參同,上下和調也。
fán tīng zhī dào, yǐ qí suǒ chū, fǎn yǐ wèi zhī rù. gù shěn míng yǐ dìng wèi, míng fēn yǐ biàn lèi. tīng yán zhī dào, róng ruò shén zuì. chún hū chǐ hū, wú bù wèi shǐ hū chǐ hū chún hū, yù hūn々 hū. bǐ zì lí zhī, wú yīn yǐ zhī zhī shì fēi fú còu, shàng bù yǔ gòu. xū jìng wú wèi, dào zhī qíng yě cān wǔ bǐ wù, shì zhī xíng yě. cān zhī yǐ bǐ wù, wǔ zhī yǐ hé xū. gēn gàn bù gé, zé dòng xiè bù shī yǐ. dòng zhī róng zhī, wú wèi ér gōng zhī. xǐ zhī, zé duō shì è zhī, zé shēng yuàn. gù qù xǐ qù è, xū xīn yǐ wèi dào shě. shàng bù yǔ gòng zhī, mín nǎi chǒng zhī shàng bù yǔ yì zhī, shǐ dú wèi zhī. shàng gù bì nèi jiōng, cóng shì shì tíng, zhǐ chǐ yǐ jù, jiē zhī qí chù. yǐ shǎng zhě shǎng, yǐ xíng zhě xíng, yīn qí suǒ wèi, gè yǐ zì chéng. shàn è bì jí, shú gǎn bù xìn? guī jǔ jì shè, sān yú nǎi liè.
凡聽之道,以其所出,反以為之入。故審名以定位,明分以辯類。聽言之道,溶若甚醉。脣乎齒乎,吾不為始乎;齒乎脣乎,愈惛々乎。彼自離之,吾因以知之;是非輻湊,上不與構。虛靜無為,道之情也;叄伍比物,事之形也。叄之以比物,伍之以合虛。根干不革,則動泄不失矣。動之溶之,無為而攻之。喜之,則多事;惡之,則生怨。故去喜去惡,虛心以為道舍。上不與共之,民乃寵之;上不與義之,使獨為之。上固閉內扃,從室視庭,咫尺已具,皆之其處。以賞者賞,以刑者刑,因其所為,各以自成。善惡必及,孰敢不信?規矩既設,三隅乃列。
zhǔ shàng bù shén, xià jiāng yǒu yīn qí shì bù dāng, xià kǎo qí cháng. ruò tiān ruò dì, shì wèi lèi jiě ruò dì ruò tiān, shú shū shú qīn? néng xiàng tiān dì, shì wèi shèng rén. yù zhì qí nèi, zhì ér wù qīn yù zhì qí wài, gōng zhì yī rén bù shǐ zì zì, ān dé yí bìng? dà chén zhī mén, wéi kǒng duō rén. fán zhì zhī jí, xià bù néng dé. zhōu hé xíng míng, mín nǎi shǒu zhí qù cǐ gèng qiú, shì wèi dà huò. huá mín yù zhòng, jiān xié mǎn cè. gù yuē: wú fù rén ér dài yān, wú guì rén ér bī yān wú zhuān xìn yī rén ér shī qí dōu guó yān féi dà yú gǔ, nán yǐ qù zǒu. zhǔ shī qí shén, hǔ suí qí hòu. zhǔ shàng bù zhī, hǔ jiāng wèi gǒu. zhǔ bù zǎo zhǐ, gǒu yì wú yǐ. hǔ chéng qí qún, yǐ shì qí mǔ. wèi zhǔ ér wú chén, xī guó zhī yǒu? zhǔ shī qí fǎ, dà hǔ jiāng qiè zhǔ shī qí xíng, dà hǔ zì níng. fǎ zhì gǒu xìn, hǔ huà wèi rén, fù fǎn qí zhēn.
主上不神,下將有因;其事不當,下考其常。若天若地,是謂累解;若地若天,孰疏孰親?能象天地,是謂聖人。欲治其內,置而勿親;欲治其外,宮置一人;不使自恣,安得移並?大臣之門,唯恐多人。凡治之極,下不能得。周合刑名,民乃守職;去此更求,是謂大惑。猾民愈眾,奸邪滿側。故曰:毋富人而貸焉,毋貴人而逼焉;毋專信一人而失其都國焉;腓大於股,難以趣走。主失其神,虎隨其後。主上不知,虎將為狗。主不蚤止,狗益無已。虎成其群,以弒其母。為主而無臣,奚國之有?主施其法,大虎將怯;主施其刑,大虎自寧。法制苟信,虎化為人,復反其真。
yù wèi qí guó, bì fá qí jù bù fá qí jù, bǐ jiāng jù zhòng. yù wèi qí dì, bì shì qí cì bù shì qí cì, luàn rén qiú yì. bǐ qiú wǒ yǔ, jiǎ chóu rén fǔ jiǎ zhī bù kě, bǐ jiāng yòng zhī yǐ fá wǒ. huáng dì yǒu yán yuē:" shàng xià yī rì bǎi zhàn." xià nì qí sī, yòng shì qí shàng shàng cāo dù liàng, yǐ gē qí xià. gù dù liàng zhī lì, zhǔ zhī bǎo yě dǎng yǔ zhī jù, chén zhī bǎo yě. chén zhī suǒ bù shì qí jūn zhě, dǎng yǔ bù jù yě. gù shàng shī fú cùn, xià de xún cháng. yǒu guó jūn, bù dà qí dōu yǒu dào zhī chén, bù guì qí jiā. yǒu dào zhī jūn, bù guì qí chén guì zhī fù zhī, bǐ jiāng dài zhī. bèi wēi kǒng dài, jí zhì tài zǐ, huò nǎi wú cóng qǐ. nèi suǒ chū yǔ, bì shēn zì zhí qí dù liàng. hòu zhě kuī zhī, báo zhě mí zhī. kuī mí yǒu liàng, wú shǐ mín bǐ zhōu, tóng qī qí shàng. kuī zhī ruò yuè, mí zhī ruò rè. jiǎn lìng jǐn zhū, bì jǐn qí fá.
欲為其國,必伐其聚;不伐其聚,彼將聚眾。欲為其地,必適其賜;不適其賜,亂人求益。彼求我予,假仇人斧;假之不可,彼將用之以伐我。黃帝有言曰:"上下一日百戰。"下匿其私,用試其上;上操度量,以割其下。故度量之立,主之寶也;黨與之具,臣之寶也。臣之所不弒其君者,黨與不具也。故上失扶寸,下得尋常。有國君,不大其都;有道之臣,不貴其家。有道之君,不貴其臣;貴之富之,彼將代之。備危恐殆,急置太子,禍乃無從起。內索出圉,必身自執其度量。厚者虧之,薄者靡之。虧靡有量,毋使民比周,同欺其上。虧之若月,靡之若熱。簡令謹誅,必盡其罰。
wú chí ér gōng, yī qī liǎng xióng, qí dòu yán? zuǒ jiā kǒu zì páng yán, chái láng zài láo, qí yáng bù fán. yī jiā èr guì, shì nǎi wú gōng. fū qī chí zhèng, zi wú shì cóng. wèi rén jūn zhě, shù pī qí mù, wú shǐ mù jì fú shū mù zhī fú shū, jiāng sāi gōng lǘ, sī mén jiāng shí, gōng tíng jiāng xū, zhǔ jiāng yōng wéi. shù pī qí mù, wú shǐ mù zhī wài jù mù zhī wài jù, jiāng bī zhǔ chù. shù pī qí mù, wú shǐ zhī dà běn xiǎo zhī dà běn xiǎo, jiāng bù shèng chūn fēng bù shèng chūn fēng, zhī jiāng hài xīn. gōng zǐ jì zhòng, zōng shì yōu jìn. zhǐ zhī zhī dào, shù pī qí mù, wú shǐ zhī mào. mù shù pī, dǎng yǔ nǎi lí. jué qí gēn běn, mù nǎi bù shén. tián qí xiōng yuān, wú shǐ shuǐ qīng. tàn qí huái, duó zhī wēi. zhǔ shàng yòng zhī, ruò diàn ruò léi.
毋弛而弓,一棲兩雄,其斗顏(?左加口字旁)顏,豺狼在牢,其羊不繁。一家二貴,事乃無功。夫妻持政,子無適從。為人君者,數披其木,毋使木技扶疏;木枝扶疏,將塞公閭,私門將實,公庭將虛,主將壅圍。數披其木,無使木枝外拒;木枝外拒,將逼主處。數披其木,毋使枝大本小;枝大本小,將不勝春風;不勝春風,枝將害心。公子既眾,宗室憂唫。止之之道,數披其木,毋使枝茂。木數披,黨與乃離。掘其根本,木乃不神。填其洶淵,毋使水清。探其懷,奪之威。主上用之,若電若雷。