tiān yǒu dà mìng, rén yǒu dà mìng. fū xiāng měi cuì wèi, hòu jiǔ féi ròu, gān kǒu ér jí xíng màn lǐ hào chǐ, shuō qíng ér juān jīng. gù qù shèn qù tài, shēn nǎi wú hài. quán bù yù jiàn, sù wú wéi yě. shì zài sì fāng, yào zài zhōng yāng. shèng rén zhí yào, sì fāng lái xiào. xū ér dài zhī, bǐ zì yǐ zhī. sì hǎi jì cáng, dào yīn jiàn yáng. zuǒ yòu jì lì, kāi mén ér dāng. wù biàn wù yì, yǔ èr jù xíng. xíng zhī bù yǐ, shì wèi lǚ lǐ yě.
天有大命,人有大命。夫香美脆味,厚酒肥肉,甘口而疾形;曼理皓齿,说情而捐精。故去甚去泰,身乃无害。权不欲见,素无为也。事在四方,要在中央。圣人执要,四方来效。虚而待之,彼自以之。四海既藏,道阴见阳。左右既立,开门而当。勿变勿易,与二俱行。行之不已,是谓履理也。
fū wù zhě yǒu suǒ yí, cái zhě yǒu suǒ shī, gè chù qí yí, gù shàng xià wú wéi. shǐ jī sī yè, lìng lí zhí shǔ, jiē yòng qí néng, shàng nǎi wú shì. shàng yǒu suǒ zhǎng, shì nǎi bù fāng. jīn ér hǎo néng, xià zhī suǒ qī: biàn huì hǎo shēng, xià yīn qí cái. shàng xià yì yòng, guó gù bù zhì.
夫物者有所宜,材者有所施,各处其宜,故上下无为。使鸡司夜,令狸执鼠,皆用其能,上乃无事。上有所长,事乃不方。矜而好能,下之所欺:辩惠好生,下因其材。上下易用,国故不治。
yòng yī zhī dào, yǐ míng wéi shǒu, míng zhèng wù dìng, míng yǐ wù tú. gù shèng rén zhí yī yǐ jìng, shǐ míng zì mìng, lìng shì zì dìng. bú jiàn qí cǎi, xià gù sù zhèng. yīn ér rèn zhī, shǐ zì shì zhī yīn ér yǔ zhī, bǐ jiāng zì jǔ zhī zhèng yǔ chù zhī, shǐ jiē zì dìng zhī. shàng yǐ míng jǔ zhī, bù zhī qí míng, fù xiū qí xíng. xíng míng cān tóng, yòng qí suǒ shēng. èr zhě chéng xìn, xià nǎi gòng qíng.
用一之道,以名为首,名正物定,名倚物徒。故圣人执一以静,使名自命,令事自定。不见其采,下故素正。因而任之,使自事之;因而予之,彼将自举之;正与处之,使皆自定之。上以名举之,不知其名,复修其形。形名参同,用其所生。二者诚信,下乃贡情。
jǐn xiū suǒ shì, dài mìng yú tiān, wú shī qí yào, nǎi wèi shèng rén. shèng rén zhī dào, qù zhì yǔ qiǎo. zhì qiǎo bù qù, nán yǐ wéi cháng. mín rén yòng zhī, qí shēn duō yāng zhǔ shàng yòng zhī, qí guó wēi wáng. yīn tiān zhī dào, fǎn xíng zhī lǐ, dū cān jū zhī, zhōng zé yǒu shǐ. xū yǐ jìng hòu, wèi cháng yòng jǐ. fán shàng zhī huàn, bì tóng qí duān xìn ér wù tóng, wàn mín yī cóng.
谨修所事,待命于天,毋失其要,乃为圣人。圣人之道,去智与巧。智巧不去,难以为常。民人用之,其身多殃;主上用之,其国危亡。因天之道,反形之理,督参鞠之,终则有始。虚以静后,未尝用己。凡上之患,必同其端;信而勿同,万民一从。
fū dào zhě, hóng dà ér wú xíng dé zhě, hé lǐ ér pǔ zhì. zhì yú qún shēng, zhēn zhuó yòng zhī, wàn wù jiē shèng, ér bù yǔ qí níng. dào zhě, xià zhōu yú shì, yīn jī ér mìng, yǔ shí shēng sǐ. cān míng yì shì, tōng yī tóng qíng. gù yuē: dào bù tóng yú wàn wù, dé bù tóng yú yīn yáng, héng bù tóng yú qīng zhòng, shéng bù tóng yú chū rù, hé bù tóng yú zào shī, jūn bù tóng yú qún chén. fán cǐ liù zhě, dào zhī chū yě. dào wú shuāng, gù yuē yī. shì gù míng jūn guì dú dào zhī róng. jūn chén bù tóng dào, xià yǐ míng dǎo. jūn cāo qí míng, chén xiào qí xíng, xíng míng cān tóng, shàng xià hé diào yě.
夫道者,弘大而无形;德者,核理而普至。至于群生,斟酌用之,万物皆盛,而不与其宁。道者,下周于事,因稽而命,与时生死。参名异事,通一同情。故曰:道不同于万物,德不同于阴阳,衡不同于轻重,绳不同于出入,和不同于燥湿,君不同于群臣。--凡此六者,道之出也。道无双,故曰一。是故明君贵独道之容。君臣不同道,下以名祷。君操其名,臣效其形,形名参同,上下和调也。
fán tīng zhī dào, yǐ qí suǒ chū, fǎn yǐ wéi zhī rù. gù shěn míng yǐ dìng wèi, míng fēn yǐ biàn lèi. tīng yán zhī dào, róng ruò shén zuì. chún hū chǐ hū, wú bù wéi shǐ hū chǐ hū chún hū, yù hūn々 hū. bǐ zì lí zhī, wú yīn yǐ zhī zhī shì fēi fú còu, shàng bù yǔ gòu. xū jìng wú wéi, dào zhī qíng yě sān wǔ bǐ wù, shì zhī xíng yě. sān zhī yǐ bǐ wù, wǔ zhī yǐ hé xū. gēn gàn bù gé, zé dòng xiè bù shī yǐ. dòng zhī róng zhī, wú wéi ér gōng zhī. xǐ zhī, zé duō shì è zhī, zé shēng yuàn. gù qù xǐ qù è, xū xīn yǐ wéi dào shě. shàng bù yǔ gòng zhī, mín nǎi chǒng zhī shàng bù yǔ yì zhī, shǐ dú wèi zhī. shàng gù bì nèi jiōng, cóng shì shì tíng, zhǐ chǐ yǐ jù, jiē zhī qí chù. yǐ shǎng zhě shǎng, yǐ xíng zhě xíng, yīn qí suǒ wéi, gè yǐ zì chéng. shàn è bì jí, shú gǎn bù xìn? guī jǔ jì shè, sān yú nǎi liè.
凡听之道,以其所出,反以为之入。故审名以定位,明分以辩类。听言之道,溶若甚醉。脣乎齿乎,吾不为始乎;齿乎脣乎,愈惛々乎。彼自离之,吾因以知之;是非辐凑,上不与构。虚静无为,道之情也;叁伍比物,事之形也。叁之以比物,伍之以合虚。根干不革,则动泄不失矣。动之溶之,无为而攻之。喜之,则多事;恶之,则生怨。故去喜去恶,虚心以为道舍。上不与共之,民乃宠之;上不与义之,使独为之。上固闭内扃,从室视庭,咫尺已具,皆之其处。以赏者赏,以刑者刑,因其所为,各以自成。善恶必及,孰敢不信?规矩既设,三隅乃列。
zhǔ shàng bù shén, xià jiāng yǒu yīn qí shì bù dàng, xià kǎo qí cháng. ruò tiān ruò dì, shì wèi lèi jiě ruò dì ruò tiān, shú shū shú qīn? néng xiàng tiān dì, shì wèi shèng rén. yù zhì qí nèi, zhì ér wù qīn yù zhì qí wài, gōng zhì yī rén bù shǐ zì zì, ān dé yí bìng? dà chén zhī mén, wéi kǒng duō rén. fán zhì zhī jí, xià bù néng dé. zhōu hé xíng míng, mín nǎi shǒu zhí qù cǐ gèng qiú, shì wèi dà huò. huá mín yù zhòng, jiān xié mǎn cè. gù yuē: wú fù rén ér dài yān, wú guì rén ér bī yān wú zhuān xìn yī rén ér shī qí dōu guó yān féi dà yú gǔ, nán yǐ qù zǒu. zhǔ shī qí shén, hǔ suí qí hòu. zhǔ shàng bù zhī, hǔ jiàng wèi gǒu. zhǔ bù zǎo zhǐ, gǒu yì wú yǐ. hǔ chéng qí qún, yǐ shì qí mǔ. wéi zhǔ ér wú chén, xī guó zhī yǒu? zhǔ shī qí fǎ, dà hǔ jiàng qiè zhǔ shī qí xíng, dà hǔ zì níng. fǎ zhì gǒu xìn, hǔ huà wéi rén, fù fǎn qí zhēn.
主上不神,下将有因;其事不当,下考其常。若天若地,是谓累解;若地若天,孰疏孰亲?能象天地,是谓圣人。欲治其内,置而勿亲;欲治其外,宫置一人;不使自恣,安得移并?大臣之门,唯恐多人。凡治之极,下不能得。周合刑名,民乃守职;去此更求,是谓大惑。猾民愈众,奸邪满侧。故曰:毋富人而贷焉,毋贵人而逼焉;毋专信一人而失其都国焉;腓大于股,难以趣走。主失其神,虎随其后。主上不知,虎将为狗。主不蚤止,狗益无已。虎成其群,以弑其母。为主而无臣,奚国之有?主施其法,大虎将怯;主施其刑,大虎自宁。法制苟信,虎化为人,复反其真。
yù wèi qí guó, bì fá qí jù bù fá qí jù, bǐ jiāng jù zhòng. yù wèi qí dì, bì shì qí cì bù shì qí cì, luàn rén qiú yì. bǐ qiú wǒ yǔ, jiǎ chóu rén fǔ jiǎ zhī bù kě, bǐ jiāng yòng zhī yǐ fá wǒ. huáng dì yǒu yán yuē:" shàng xià yī rì bǎi zhàn." xià nì qí sī, yòng shì qí shàng shàng cāo dù liàng, yǐ gē qí xià. gù dù liàng zhī lì, zhǔ zhī bǎo yě dǎng yǔ zhī jù, chén zhī bǎo yě. chén zhī suǒ bù shì qí jūn zhě, dǎng yǔ bù jù yě. gù shàng shī fú cùn, xià de xún cháng. yǒu guó jūn, bù dà qí dōu yǒu dào zhī chén, bù guì qí jiā. yǒu dào zhī jūn, bù guì qí chén guì zhī fù zhī, bǐ jiāng dài zhī. bèi wēi kǒng dài, jí zhì tài zǐ, huò nǎi wú cóng qǐ. nèi suǒ chū yǔ, bì shēn zì zhí qí dù liàng. hòu zhě kuī zhī, báo zhě mí zhī. kuī mí yǒu liàng, wú shǐ mín bǐ zhōu, tóng qī qí shàng. kuī zhī ruò yuè, mí zhī ruò rè. jiǎn lìng jǐn zhū, bì jǐn qí fá.
欲为其国,必伐其聚;不伐其聚,彼将聚众。欲为其地,必适其赐;不适其赐,乱人求益。彼求我予,假仇人斧;假之不可,彼将用之以伐我。黄帝有言曰:"上下一日百战。"下匿其私,用试其上;上操度量,以割其下。故度量之立,主之宝也;党与之具,臣之宝也。臣之所不弑其君者,党与不具也。故上失扶寸,下得寻常。有国君,不大其都;有道之臣,不贵其家。有道之君,不贵其臣;贵之富之,彼将代之。备危恐殆,急置太子,祸乃无从起。内索出圉,必身自执其度量。厚者亏之,薄者靡之。亏靡有量,毋使民比周,同欺其上。亏之若月,靡之若热。简令谨诛,必尽其罚。
wú chí ér gōng, yī qī liǎng xióng, qí dòu yán? zuǒ jiā kǒu zì páng yán, chái láng zài láo, qí yáng bù fán. yī jiā èr guì, shì nǎi wú gōng. fū qī chí zhèng, zi wú shì cóng. wéi rén jūn zhě, shù pī qí mù, wú shǐ mù jì fú shū mù zhī fú shū, jiāng sāi gōng lǘ, sī mén jiāng shí, gōng tíng jiāng xū, zhǔ jiàng yōng wéi. shù pī qí mù, wú shǐ mù zhī wài jù mù zhī wài jù, jiāng bī zhǔ chù. shù pī qí mù, wú shǐ zhī dà běn xiǎo zhī dà běn xiǎo, jiāng bù shèng chūn fēng bù shèng chūn fēng, zhī jiāng hài xīn. gōng zǐ jì zhòng, zōng shì yōu jìn. zhǐ zhī zhī dào, shù pī qí mù, wú shǐ zhī mào. mù shù pī, dǎng yǔ nǎi lí. jué qí gēn běn, mù nǎi bù shén. tián qí xiōng yuān, wú shǐ shuǐ qīng. tàn qí huái, duó zhī wēi. zhǔ shàng yòng zhī, ruò diàn ruò léi.
毋弛而弓,一栖两雄,其斗颜(?左加口字旁)颜,豺狼在牢,其羊不繁。一家二贵,事乃无功。夫妻持政,子无适从。为人君者,数披其木,毋使木技扶疏;木枝扶疏,将塞公闾,私门将实,公庭将虚,主将壅围。数披其木,无使木枝外拒;木枝外拒,将逼主处。数披其木,毋使枝大本小;枝大本小,将不胜春风;不胜春风,枝将害心。公子既众,宗室忧唫。止之之道,数披其木,毋使枝茂。木数披,党与乃离。掘其根本,木乃不神。填其汹渊,毋使水清。探其怀,夺之威。主上用之,若电若雷。