fū fán guó bó jūn zūn zhě, wèi cháng fēi fǎ zhòng ér kě yǐ zhì hū lìng xíng jìn zhǐ yú tiān xià zhě yě. shì yǐ jūn rén zhě fēn jué zhì lù, zé fǎ bì yán yǐ zhòng zhī. fū guó zhì zé mín ān, shì luàn zé bāng wēi. fǎ zhòng zhě dé rén qíng, jìn qīng zhě shī shì shí. qiě fú sǐ lì zhě, mín zhī suǒ yǒu zhě yě, qíng mò bù chū qí sǐ lì yǐ zhì qí suǒ yù ér hǎo è zhě, shàng zhī suǒ zhì yě, mín zhě hǎo lì lù ér è xíng fá. shàng zhǎng hǎo è yǐ yù mín lì, shì shí bù yí shī yǐ, rán ér jìn qīng shì shī zhě, xíng shǎng shī yě. qí zhì mín bù bǐng fǎ wèi shàn yě, rú shì, zé shì wú fǎ yě.
夫凡國博君尊者,未嘗非法重而可以至乎令行禁止於天下者也。是以君人者分爵制祿,則法必嚴以重之。夫國治則民安,事亂則邦危。法重者得人情,禁輕者失事實。且夫死力者,民之所有者也,情莫不出其死力以致其所欲;而好惡者,上之所制也,民者好利祿而惡刑罰。上掌好惡以御民力,事實不宜失矣,然而禁輕事失者,刑賞失也。其治民不秉法為善也,如是,則是無法也。
gù zhì luàn zhī lǐ, yí wù fēn xíng shǎng wèi jí. zhì guó zhě mò bù yǒu fǎ, rán ér yǒu cún yǒu wáng wáng zhě, qí zhì xíng shǎng bù fēn yě. zhì guó zhě, qí xíng shǎng mò bù yǒu fèn: yǒu chí yǐ yì wèi fēn, bù kě wèi fēn zhì yú chá jūn zhī fēn, dú fēn yě. shì yǐ qí mín zhòng fǎ ér wèi jìn, yuàn wú dǐ zuì ér bù gǎn xū shǎng. gù yuē: bù dài xíng shǎng ér mín cóng shì yǐ.
故治亂之理,宜務分刑賞為急。治國者莫不有法,然而有存有亡;亡者,其制刑賞不分也。治國者,其刑賞莫不有分:有持以異為分,不可謂分;至於察君之分,獨分也。是以其民重法而畏禁,願毋抵罪而不敢胥賞。故曰:不待刑賞而民從事矣。
shì gù fū zhì zhì zhī guó, shàn yǐ zhǐ jiān wèi wù. shì hé yě? qí fǎ tōng hū rén qíng, guān hū zhì lǐ yě. rán zé qù wēi jiān zhī dào nài hé? qí wù lìng zhī xiāng guī qí qíng zhě yě. zé shǐ xiāng kuī nài hé? yuē: gài lǐ xiāng zuò ér yǐ. jìn shàng yǒu lián yú jǐ zhě, lǐ bù dé xiāng kuī, wéi kǒng bù dé miǎn. yǒu jiān xīn zhě bù lìng dé wàng, kuī zhě duō yě. rú cǐ, zé shèn jǐ ér kuī bǐ, fā jiān zhī mì. gào guò zhě miǎn zuì shòu shǎng, shī jiān zhě bì zhū lián xíng. rú cǐ, zé jiān lèi fā yǐ. jiān bù róng xì, sī gào rèn zuò shǐ rán yě.
是故夫至治之國,善以止奸為務。是何也?其法通乎人情,關乎治理也。然則去微奸之道奈何?其務令之相規其情者也。則使相窺奈何?曰:蓋里相坐而已。禁尚有連於己者,理不得相窺,唯恐不得免。有奸心者不令得忘,窺者多也。如此,則慎己而窺彼,發奸之密。告過者免罪受賞,失奸者必誅連刑。如此,則奸類發矣。奸不容細,私告任坐使然也。
fū zhì fǎ zhī zhì míng zhě, rèn shù bù rèn rén. shì yǐ yǒu shù zhī guó, bù yòng yù zé wú shì, jìng nèi bì zhì, rèn shù yě. wáng guó shǐ bīng gōng xíng hū qí dì, ér fú néng yǔ jìn zhě, rèn rén ér wú shù yě. zì gōng zhě rén yě, gōng rén zhě shù yě. gù yǒu shù zhī guó, qù yán ér rèn fǎ.
夫治法之至明者,任數不任人。是以有術之國,不用譽則毋適,境內必治,任數也。亡國使兵公行乎其地,而弗能圉禁者,任人而無數也。自攻者人也,攻人者數也。故有術之國,去言而任法。
fán jī gōng zhī xún yuē zhě suī zhī, guò xíng zhī yú yán zhě nán jiàn yě, shì yǐ xíng shǎng huò hū èr. suǒ wèi xún yuē nán zhī zhě, jiān gōng yě. chén guò zhī nán jiàn zhě, shī gēn yě. xún lǐ bù jiàn xū gōng, dù qíng guǐ hū jiān gēn, zé èr zhě ān dé wú liǎng shī yě? shì yǐ xū shì lì míng yú nèi, ér tán zhě wèi lüè yú wài, gù yú qiè yǒng huì xiāng lián ér yǐ xū dào shǔ sú ér róng hū shì. gù qí fǎ bù yòng, ér xíng fá bù jiā hū lù rén. rú cǐ, zé xíng shǎng ān dé bù róng qí èr? shí gù yǒu suǒ zhì, ér lǐ shī qí liàng, liàng zhī shī, fēi fǎ shǐ rán yě, fǎ dìng ér rèn huì yě. shì fǎ ér rèn huì zhě, zé shòu shì zhě ān dé qí wù? wù bù yǔ shì xiāng de, zé fǎ ān dé wú shī, ér xíng ān dé wú fán? shì yǐ shǎng fá rǎo luàn, bāng dào chà wù, xíng shǎng zhī bù fēn bái yě.
凡畸功之循約者雖知,過刑之於言者難見也,是以刑賞惑乎貳。所謂循約難知者,奸功也。臣過之難見者,失根也。循理不見虛功,度情詭乎奸根,則二者安得無兩失也?是以虛士立名於內,而談者為略於外,故愚、怯、勇、慧相連而以虛道屬俗而容乎世。故其法不用,而刑罰不加乎僇人。如此,則刑賞安得不容其二?實故有所至,而理失其量,量之失,非法使然也,法定而任慧也。釋法而任慧者,則受事者安得其務?務不與事相得,則法安得無失,而刑安得無煩?是以賞罰擾亂,邦道差誤,刑賞之不分白也。