gōng sūn hóng, zāi chuān xuē rén yě. shǎo shí wèi yù lì, yǒu zuì, miǎn. jiā pín, mù shǐ hǎi shàng. nián sì shí yú, nǎi xué chūn qiū zá shuō.
公孫弘,菑川薛人也。少時為獄吏,有罪,免。家貧,牧豕海上。年四十餘,乃學《春秋》雜說。
wǔ dì chū jí wèi, zhāo xián liáng wén xué shì, shì shí, hóng nián liù shí, yǐ xián liáng zhēng wèi bó shì. shǐ xiōng nú, hái bào, bù hé yì, shàng nù, yǐ wèi bù néng, hóng nǎi yí bìng miǎn guī.
武帝初即位,招賢良文學士,是時,弘年六十,以賢良征為博士。使匈奴,還報,不合意,上怒,以為不能,弘乃移病免歸。
yuán guāng wǔ nián, fù zhēng xián liáng wén xué, zāi chuān guó fù tuī shàng hóng. hóng xiè yuē: qián yǐ cháng xī, yòng bù néng bà, yuàn gèng xuǎn. guó rén gù tuī hóng, hóng zhì tài cháng. shàng cè zhào zhū rú:
元光五年,復征賢良文學,菑川國復推上弘。弘謝曰:「前已嘗西,用不能罷,願更選。」國人固推弘,弘至太常。上策詔諸儒:
zhì yuē: gài wén shàng gǔ zhì zhì, huà yì guān, yì zhāng fú, ér mín bù fàn yīn yáng hé, wǔ gǔ dēng, liù chù fān, gān lù jiàng, fēng yǔ shí, jiā hé xìng, zhū cǎo shēng, shān bù tóng, zé bù hé lín fèng zài jiāo sǒu, guī lóng yóu yú zhǎo, hé luò chū tú shū fù bù sàng zi, xiōng bù kū dì běi fā qú sōu, nán fǔ jiāo zhǐ, zhōu chē suǒ zhì, rén jī suǒ jí, qí xíng huì xī, xián dé qí yí. zhèn shén jiā zhī, jīn hé dào ér zhēn hū cǐ? zǐ dài fū xiū xiān shèng zhī shù, míng jūn chén zhī yì, jiǎng lùn qià wén, yǒu shēng hū dāng shì, gǎn wèn zǐ dài fū: tiān rén zhī dào, hé suǒ běn shǐ? jí xiōng zhī xiào, ān suǒ qī yān? yǔ tāng shuǐ hàn, jué jiù hé yóu? rén yì lǐ zhī sì zhě zhī yí, dāng ān shè shī? shǔ tǒng chuí yè, wù guǐ biàn huà, tiān mìng zhī fú, fèi xìng hé rú? tiān wén dì lǐ rén shì zhī jì, zǐ dài fū xí yān. qí xī yì zhèng yì, xiáng jù qí duì, zhe zhī yú piān, zhèn jiāng qīn lǎn yān, mí yǒu suǒ yǐn.
制曰:蓋聞上古至治,畫衣冠,異章服,而民不犯;陰陽和,五穀登,六畜蕃,甘露降,風雨時,嘉禾興,朱草生,山不童,澤不涸;麟鳳在郊藪,龜龍游於沼,河洛出圖書;父不喪子,兄不哭弟;北發渠搜,南撫交阯,舟車所至,人跡所及,跂行喙息,鹹得其宜。朕甚嘉之,今何道而臻乎此?子大夫修先聖之術,明君臣之義,講論洽聞,有聲乎當世,敢問子大夫:天人之道,何所本始?吉凶之效,安所期焉?禹、湯水旱,厥咎何由?仁、義、禮、知四者之宜,當安設施?屬統垂業,物鬼變化,天命之符,廢興何如?天文、地理、人事之紀,子大夫習焉。其悉意正議,詳具其對,著之於篇,朕將親覽焉,靡有所隱。
hóng duì yuē:
弘對曰:
chén wén shàng gǔ yáo shùn zhī shí, bù guì jué cháng ér mín quàn shàn, bù zhòng xíng fá ér mín bù fàn, gōng lǜ yǐ zhèng ér yù mín xìn yě mò shì guì jué hòu shǎng ér mín bù quàn, shēn xíng zhòng fá ér jiān bù zhǐ, qí shàng bù zhèng, yù mín bù xìn yě. fū hòu shǎng zhòng xíng wèi zú yǐ quàn shàn ér jìn fēi, bì xìn ér yǐ yǐ. shì gù yīn néng rèn guān, zé fēn zhí zhì qù wú yòng zhī yán, zé shì qíng dé bù zuò wú yòng zhī qì, jí fù liǎn shěng bù duó mín shí, bù fáng mín lì, zé bǎi xìng fù yǒu dé zhě jìn, wú dé zhě tuì, zé cháo tíng zūn yǒu gōng zhě shàng, wú gōng zhě xià, zé qún chén qūn fá dāng zuì, zé jiān xié zhǐ shǎng dāng xián, zé chén xià quàn: fán cǐ bā zhě, zhì mín zhī běn yě. gù mín zhě, yè zhī jí bù zhēng, lǐ dé zé bù yuàn, yǒu lǐ zé bù bào, ài zhī zé qīn shàng, cǐ yǒu tiān xià zhī jí zhě yě. gù fǎ bù yuǎn yì, zé mín fú ér bù lí hé bù yuǎn lǐ, zé mín qīn ér bù bào. gù fǎ zhī suǒ fá, yì zhī suǒ qù yě hé zhī suǒ shǎng, lǐ zhī suǒ qǔ yě. lǐ yì zhě, mín zhī suǒ fú yě, ér shǎng fá shùn zhī, zé mín bù fàn jìn yǐ. gù huà yì guān, yì zhāng fú, ér mín bù fàn zhě, cǐ dào sù xíng yě.
臣聞上古堯、舜之時,不貴爵常而民勸善,不重刑罰而民不犯,躬率以正而遇民信也;末世貴爵厚賞而民不勸,深刑重罰而奸不止,其上不正,遇民不信也。夫厚賞重刑未足以勸善而禁非,必信而已矣。是故因能任官,則分職治;去無用之言,則事情得;不作無用之器,即賦斂省;不奪民時,不妨民力,則百姓富;有德者進,無德者退,則朝廷尊;有功者上,無功者下,則群臣逡;罰當罪,則奸邪止;賞當賢,則臣下勸:凡此八者,治民之本也。故民者,業之即不爭,理得則不怨,有禮則不暴,愛之則親上,此有天下之急者也。故法不遠義,則民服而不離;和不遠禮,則民親而不暴。故法之所罰,義之所去也;和之所賞,禮之所取也。禮義者,民之所服也,而賞罰順之,則民不犯禁矣。故畫衣冠,異章服,而民不犯者,此道素行也。
chén wén zhī, qì tóng zé cóng, shēng bǐ zé yīng. jīn rén zhǔ hé dé yú shàng, bǎi xìng hé hé yú xià, gù xīn hé zé qì hé, qì hé zé xíng hé, xíng hé zé shēng hé, shēng hé zé tiān dì zhī hé yīng yǐ. gù yīn yáng hé, fēng yǔ shí, gān lù jiàng, wǔ gǔ dēng, liù chù fān, jiā hé xìng, zhū cǎo shēng, shān bù tóng, zé bù hé, cǐ hé zhī zhì yě. gù xíng hé zé wú jí, wú jí zé bù yāo, gù fù bù sàng zi, xiōng bù kū dì. dé pèi tiān dì, míng bìng rì yuè, zé lín fèng zhì, guī lóng zài jiāo, hé chū tú, luò chū shū, yuǎn fāng zhī jūn mò bù shuō yì, fèng bì ér lái cháo, cǐ hé zhī jí yě.
臣聞之,氣同則從,聲比則應。今人主和德於上,百姓和合於下,故心和則氣和,氣和則形和,形和則聲和,聲和則天地之和應矣。故陰陽和,風雨時,甘露降,五穀登,六畜蕃,嘉禾興,朱草生,山不童,澤不涸,此和之至也。故形和則無疾,無疾則不夭,故父不喪子,兄不哭弟。德配天地,明並日月,則麟鳳至,龜龍在郊,河出圖,洛出書,遠方之君莫不說義,奉幣而來朝,此和之極也。
chén wén zhī, rén zhě ài yě, yì zhě yí yě, lǐ zhě suǒ lǚ yě, zhì zhě shù zhī yuán yě. zhì lì chú hài, jiān ài wú sī, wèi zhī rén míng shì fēi, lì kě fǒu, wèi zhī yì jìn tuì yǒu dù, zūn bēi yǒu fèn, wèi zhī lǐ shàn shā shēng zhī bǐng, tōng yōng sè zhī tú, quán qīng zhòng zhī shù, lùn dé shī zhī dào, shǐ yuǎn jìn qíng wěi bì jiàn yú shàng, wèi zhī shù: fán cǐ sì zhě, zhì zhī běn, dào zhī yòng yě, jiē dāng shè shī, bù kě fèi yě. dé qí yào, zé tiān xià ān lè, fǎ shè ér bù yòng bù dé qí shù, zé zhǔ bì yú shàng, guān luàn yú xià. cǐ shì zhī qíng, shǔ tǒng chuí yè zhī běn yě.
臣聞之,仁者愛也,義者宜也,禮者所履也,智者術之原也。致利除害,兼愛無私,謂之仁;明是非,立可否,謂之義;進退有度,尊卑有分,謂之禮;擅殺生之柄,通壅塞之塗,權輕重之數,論得失之道,使遠近情偽必見於上,謂之術:凡此四者,治之本,道之用也,皆當設施,不可廢也。得其要,則天下安樂,法設而不用;不得其術,則主蔽於上,官亂於下。此事之情,屬統垂業之本也。
chén wén yáo zāo hóng shuǐ, shǐ yǔ zhì zhī, wèi wén yǔ zhī yǒu shuǐ yě. ruò tāng zhī hàn, zé jié zhī yú liè yě. jié zhòu xíng è, shòu tiān zhī fá yǔ tāng jī dé, yǐ wáng tiān xià. yīn cǐ guān zhī, tiān dé wú sī qīn, shùn zhī hé qǐ, nì zhī hài shēng. cǐ tiān wén dì lǐ rén shì zhī jì. chén hóng yú zhuàng, bù zú yǐ fèng dà duì.
臣聞堯遭鴻水,使禹治之,未聞禹之有水也。若湯之旱,則桀之餘烈也。桀、紂行惡,受天之罰;禹、湯積德,以王天下。因此觀之,天德無私親,順之和起,逆之害生。此天文、地理、人事之紀。臣弘愚戇,不足以奉大對。
shí duì zhě bǎi yú rén, tài cháng zòu hóng dì jū xià. cè zòu, tiān zǐ zhuó hóng duì wèi dì yī. zhào jiàn, róng mào shén lì, bài wèi bó shì, dài zhào jīn mǎ mén.
時對者百餘人,太常奏弘第居下。策奏,天子擢弘對為第一。召見,容貌甚麗,拜為博士,待詔金馬門。
hóng fù shàng shū yuē: bì xià yǒu xiān shèng zhī wèi ér wú xiān shèng zhī míng, yǒu xiān shèng zhī mín ér wú xiān shèng zhī lì, shì yǐ shì tóng ér zhì yì. xiān shì zhī lì zhèng, gù qí mín dǔ jīn shì zhī lì xié, gù qí mín báo. zhèng bì ér bù xíng, lìng juàn ér bù tīng. fū shǐ xié lì xíng bì zhèng, yòng juàn lìng zhì báo mín, mín bù kě dé ér huà, cǐ zhì zhī suǒ yǐ yì yě. chén wén zhōu gōng dàn zhì tiān xià, qī nián ér biàn, sān nián ér huà, wǔ nián ér dìng. wéi bì xià zhī suǒ zhì. shū zòu, tiān zǐ yǐ cè shū dá yuē: wèn: hóng chēng zhōu gōng zhī zhì, hóng zhī cái néng zì shì shú yǔ zhōu gōng xián? hóng duì yuē: yú chén qiǎn báo, ān gǎn bǐ cái yú zhōu gōng! suī rán, yú xīn xiǎo rán jiàn zhì dào zhī kě yǐ rán yě. qù hǔ bào mǎ niú, qín shòu zhī bù kě zhì zhě yě, jí qí jiào xún fú xí zhī, zhì kě qiān chí jià fú, wéi rén zhī cóng. chén wén róu qū shù zhě bù lèi rì, xiāo jīn shí zhě bù lěi yuè, fū rén zhī yú lì hài hǎo è, qǐ bǐ qín shòu mù shí zhī lèi zāi? qī nián ér biàn, chén hóng shàng qiè chí zhī. shàng yì qí yán.
弘復上疏曰:「陛下有先聖之位而無先聖之名,有先聖之民而無先聖之吏,是以勢同而治異。先世之吏正,故其民篤;今世之吏邪,故其民薄。政弊而不行,令倦而不聽。夫使邪吏行弊政,用倦令治薄民,民不可得而化,此治之所以異也。臣聞周公旦治天下,期年而變,三年而化,五年而定。唯陛下之所志。」書奏,天子以冊書答曰:「問:弘稱周公之治,弘之材能自視孰與周公賢?」弘對曰:「愚臣淺薄,安敢比材於周公!雖然,愚心曉然見治道之可以然也。去虎豹馬牛,禽獸之不可制者也,及其教馴服習之,至可牽持駕服,唯人之從。臣聞揉曲術者不累日,銷金石者不累月,夫人之於利害好惡,豈比禽獸木石之類哉?期年而變,臣弘尚竊遲之。」上異其言。
shí fāng tōng xī nán yí, bā shǔ kǔ zhī, zhào shǐ hóng shì yān. hái zòu shì, shèng huǐ xī nán yí wú suǒ yòng, shàng bù tīng. měi cháo huì yì, kāi chén qí duān, shǐ rén zhǔ zì zé, bù kěn miàn zhé tíng zhēng. yú shì shàng chá qí xíng shèn hòu, biàn lùn yǒu yú, xí wén fǎ lì shì, yuán shì yǐ rú shù, shàng shuō zhī, yī suì zhōng zhì zuǒ nèi shǐ.
時方通西南夷,巴、蜀苦之,詔使弘視焉。還奏事,盛毀西南夷無所用,上不聽。每朝會議,開陳其端,使人主自擇,不肯面折庭爭。於是上察其行慎厚,辯論有餘,習文法吏事,緣飾以儒術,上說之,一歲中至左內史。
hóng zòu shì, yǒu suǒ bù kě, bù kěn tíng biàn. cháng yǔ zhǔ jué dū wèi jí àn qǐng jiān, àn xiān fā zhī, hóng tuī qí hòu, shàng cháng shuō, suǒ yán jiē tīng, yǐ cǐ rì yì qīn guì. cháng yǔ gōng qīng yuē yì, zhì shàng qián, jiē bèi qí yuē yǐ shùn shàng zhǐ. jí àn tíng jié hóng yuē: qí rén duō zhà ér wú qíng, shǐ wèi yǔ chén děng jiàn cǐ yì, jīn jiē bèi zhī, bù zhōng. shàng wèn hóng, hóng xiè yuē: fū zhī chén zhě yǐ chén wèi zhōng, bù zhī chén zhě yǐ chén wèi bù zhōng. shàng rán hóng yán. zuǒ yòu xìng chén měi huǐ hóng, shàng yì hòu yù zhī.
弘奏事,有所不可,不肯庭辯。常與主爵都尉汲黯請間,黯先發之,弘推其後,上常說,所言皆聽,以此日益親貴。嘗與公卿約議,至上前,皆背其約以順上指。汲黯庭詰弘曰:「齊人多詐而無情,始為與臣等建此議,今皆背之,不忠。」上問弘,弘謝曰:「夫知臣者以臣為忠,不知臣者以臣為不忠。」上然弘言。左右幸臣每毀弘,上益厚遇之。
hóng wèi rén tán xiào duō wén, cháng chēng yǐ wèi rén zhǔ bìng bù guǎng dà, rén chén bìng bù jiǎn jié. yǎng hòu mǔ xiào jǐn, hòu mǔ zú, fú sàng sān nián.
弘為人談笑多聞,常稱以為人主病不廣大,人臣病不儉節。養後母孝謹,後母卒,服喪三年。
wèi nèi shǐ shù nián, qiān yù shǐ dài fū. shí yòu dōng zhì cāng hǎi, běi zhú shuò fāng zhī jùn. hóng shù jiàn, yǐ wèi bà bì zhōng guó yǐ fèng wú yòng zhī dì, yuàn bà zhī. yú shì shàng nǎi shǐ zhū mǎi chén děng nán hóng zhì shuò fāng zhī biàn. fā shí cè, hóng bù dé yī. hóng nǎi xiè yuē: shān dōng bǐ rén, bù zhī qí biàn ruò shì, yuàn bà xī nán yí cāng hǎi, zhuān fèng shuò fāng. shàng nǎi xǔ zhī.
為內史數年,遷御史大夫。時又東置蒼海,北築朔方之郡。弘數諫,以為罷弊中國以奉無用之地,願罷之。於是上乃使朱買臣等難弘置朔方之便。發十策,弘不得一。弘乃謝曰:「山東鄙人,不知其便若是,願罷西南夷、蒼海,專奉朔方。」上乃許之。
jí àn yuē: hóng wèi zài sān gōng, fèng lù shén duō, rán wèi bù bèi, cǐ zhà yě. shàng wèn hóng, hóng xiè yuē: yǒu zhī. fū jiǔ qīng yǔ chén shàn zhě wú guò àn, rán jīn rì tíng jié hóng, chéng zhōng hóng zhī bìng. fū yǐ sān gōng wèi bù bèi, chéng shì zhà yù yǐ diào míng. qiě chén wén guǎn zhòng xiāng qí, yǒu sān guī, chǐ nǐ yú jūn, huán gōng yǐ bà, yì shàng tiě yú jūn. yàn yīng xiāng jǐng gōng, shí bù zhòng ròu, qiè bù yī sī, qí guó yì zhì, yì xià bǐ yú mín. jīn chén hóng wèi wèi yù shǐ dài fū, wèi bù bèi, zì jiǔ qīng yǐ xià zhì yú xiǎo lì wú chà, chéng rú àn yán. qiě wú àn, bì xià ān wén cǐ yán? shàng yǐ wèi yǒu ràng, yù yì xián zhī.
汲黯曰:「弘位在三公,奉祿甚多,然為布被,此詐也。」上問弘,弘謝曰:「有之。夫九卿與臣善者無過黯,然今日庭詰弘,誠中弘之病。夫以三公為布被,誠飾詐欲以釣名。且臣聞管仲相齊,有三歸,侈擬於君,桓公以霸,亦上僣於君。晏嬰相景公,食不重肉,妾不衣絲,齊國亦治,亦下比於民。今臣弘位為御史大夫,為布被,自九卿以下至於小吏無差,誠如黯言。且無黯,陛下安聞此言?」上以為有讓,愈益賢之。
yuán shuò zhōng, dài xuē zé wèi chéng xiàng. xiān shì, hàn cháng yǐ liè hóu wèi chéng xiàng, wéi hóng wú jué, shàng yú shì xià zhào yuē: zhèn jiā xiān shèng zhī dào, kāi guǎng mén lù, xuān zhāo sì fāng zhī shì, gài gǔ zhě rèn xián ér xù wèi, liàng néng yǐ shòu guān, láo dà zhě jué lù hòu, dé shèng zhě huò jué zūn, gù wǔ gōng yǐ xiǎn zhòng, ér wén dé yǐ xíng bāo. qí yǐ gāo chéng zhī píng jīn xiāng hù liù bǎi wǔ shí fēng chéng xiàng hóng wèi píng jīn hóu. qí hòu yǐ wèi gù shì, zhì chéng xiàng fēng, zì hóng shǐ yě.
元朔中,代薛澤為丞相。先是,漢常以列侯為丞相,唯弘無爵,上於是下詔曰:「朕嘉先聖之道,開廣門路,宣招四方之士,蓋古者任賢而序位,量能以授官,勞大者厥祿厚,德盛者獲爵尊,故武功以顯重,而文德以行褒。其以高成之平津鄉戶六百五十封丞相弘為平津侯。」其後以為故事,至丞相封,自弘始也。
shí, shàng fāng xìng gōng yè, lóu jǔ xián liáng. hóng zì jiàn wèi jǔ shǒu, qǐ tú bù, shù nián zhì zǎi xiàng fēng hóu, yú shì qǐ kè guǎn, kāi dōng gé yǐ yán xián rén, yǔ cān móu yì. hóng shēn shí yī ròu, tuō sù fàn, gù rén bīn kè yǎng yī shí, fèng lù jiē yǐ gěi zhī, jiā wú suǒ yú. rán qí xìng yì jì, wài kuān nèi shēn. zhū cháng yǔ hóng yǒu xì, wú jìn yuǎn, suī yáng yǔ shàn, hòu jìng bào qí guò. shā zhǔ fù yǎn, xǐ dǒng zhòng shū jiāo xī, jiē hóng lì yě.
時,上方興功業,婁舉賢良。弘自見為舉首,起徒步,數年至宰相封侯,於是起客館,開東閣以延賢人,與參謀議。弘身食一肉,脫粟飯,故人賓客仰衣食,奉祿皆以給之,家無所余。然其性意忌,外寬內深。諸常與弘有隙,無近遠,雖陽與善,後竟報其過。殺主父偃,徙董仲舒膠西,皆弘力也。
hòu huái nán héng shān móu fǎn, zhì dǎng yǔ fāng jí, hóng bìng shén, zì yǐ wèi wú gōng ér fēng hóu, jū zǎi xiàng wèi, yí zuǒ míng zhǔ tián fǔ guó jiā, shǐ rén yóu chén zǐ zhī dào. jīn zhū hóu yǒu pàn nì zhī jì, cǐ dà chén fèng zhí bù chēng yě. kǒng bìng sǐ wú yǐ sāi zé, nǎi shàng shū yuē: chén wén tiān xià tōng dào wǔ, suǒ yǐ xíng zhī zhě sān. jūn chén fù zǐ fū fù zhǎng yòu péng yǒu zhī jiāo, wǔ zhě tiān xià zhī tōng dào yě rén zhī yǒng sān zhě, suǒ yǐ xíng zhī yě. gù yuē hǎo wèn jìn hū zhī, lì xíng jìn hū rén, zhī chǐ jìn hū yǒng, zhī cǐ sān zhě, zhī suǒ yǐ zì zhì zhī suǒ yǐ zì zhì, rán hòu zhī suǒ yǐ zhì rén. wèi yǒu bù néng zì zhì ér néng zhì rén zhě yě. bì xià gōng xiào dì, jiān sān wáng, jiàn zhōu dào, jiān wén wǔ, zhāo lái sì fāng zhī shì, rèn xián xù wèi, liàng néng shòu guān, jiāng yǐ lì bǎi xìng quàn xián cái yě. jīn chén yú nú, wú hàn mǎ zhī láo, bì xià guò yì zhuó chén hóng zú wǔ zhī zhōng, fēng wèi liè hóu, zhì wèi sān gōng. chén hóng xíng néng bù zú yǐ chēng, jiā yǒu fù xīn zhī jí, kǒng xiān gǒu mǎ tián gōu hè, zhōng wú yǐ bào dé sāi zé. yuàn guī hóu, qǐ hái gǔ, bì xián zhě lù. shàng bào yuē: gǔ zhě shǎng yǒu gōng, bāo yǒu dé, shǒu chéng shàng wén, zāo yù yòu wǔ, wèi yǒu yì cǐ zhě yě. zhèn sù yè shù jǐ, huò chéng zhì zūn, jù bù néng níng, wéi suǒ yǔ gòng wèi zhì zhě, jūn yí zhī zhī. gài jūn zǐ shàn shàn jí hòu shì, ruò zī xíng, cháng zài zhèn gōng. jūn bù xìng lí shuāng lù zhī jí, hé yàng bù yǐ, nǎi shàng shū guī hóu, qǐ hái gǔ, shì zhāng zhèn zhī bù dé yě. jīn shì shǎo xián, jūn qí cún jīng shén, zhǐ niàn lǜ, fǔ zhù yī yào yǐ zì shì. yīn cì gào niú jiǔ zá bó. jū shù yuè, yǒu chōu, shì shì.
後淮南、衡山謀反,治黨與方急,弘病甚,自以為無功而封侯,居宰相位,宜佐明主填撫國家,使人由臣子之道。今諸侯有畔逆之計,此大臣奉職不稱也。恐病死無以塞責,乃上書曰:「臣聞天下通道五,所以行之者三。君臣、父子、夫婦、長幼、朋友之交,五者天下之通道也;仁、知、勇三者,所以行之也。故曰『好問近乎知,力行近乎仁,知恥近乎勇,知此三者,知所以自治;知所以自治,然後知所以治人。』未有不能自治而能治人者也。陛下躬孝弟,監三王,建周道,兼文武,招徠四方之士,任賢序位,量能授官,將以厲百姓勸賢材也。今臣愚駑,無汗馬之勞,陛下過意擢臣弘卒伍之中,封為列侯,致位三公。臣弘行能不足以稱,加有負薪之疾,恐先狗馬填溝壑,終無以報德塞責。願歸侯,乞骸骨,避賢者路。」上報曰:「古者賞有功,褒有德,守成上文,遭遇右武,未有易此者也。朕夙夜庶幾,獲承至尊,懼不能寧,惟所與共為治者,君宜知之。蓋君子善善及後世,若茲行,常在朕躬。君不幸罹霜露之疾,何恙不已,乃上書歸侯,乞骸骨,是章朕之不德也。今事少閒,君其存精神,止念慮,輔助醫藥以自恃。」因賜告牛、酒、雜帛。居數月,有瘳,視事。
fán wèi chéng xiàng yù shǐ liù suì, nián bā shí, zhōng chéng xiàng wèi. qí hòu lǐ cài yán qīng dí zhào zhōu shí qìng gōng sūn hè liú qū máo jì zhǒng wèi chéng xiàng. zì cài zhì qìng, chéng xiàng fǔ kè guǎn qiū xū ér yǐ, zhì hè qū máo shí huài yǐ wèi mǎ jiù chē kù nú bì shì yǐ. wéi qìng yǐ dūn jǐn, fù zhōng xiàng wèi, qí yú jǐn fú zhū yún.
凡為丞相御史六歲,年八十,終丞相位。其後李蔡、嚴青翟、趙周、石慶、公孫賀、劉屈氂繼踵為丞相。自蔡至慶,丞相府客館丘虛而已,至賀、屈氂時壞以為馬廄車庫奴婢室矣。唯慶以惇謹,復終相位,其餘盡伏誅雲。
hóng zi dù sì hóu, wèi shān yáng tài shǒu shí yú suì, zhào zhēng jù yě lìng shǐ chéng yì gōng chē, dù liú bù qiǎn, zuò lùn wèi chéng dàn.
弘子度嗣侯,為山陽太守十餘歲,詔征巨野令史成詣公車,度留不遣,坐論為城旦。
yuán shǐ zhōng, xiū gōng chén hòu, xià zhào yuē: hàn xìng yǐ lái, gǔ gōng zài wèi, shēn xíng jiǎn yuē, qīng cái zhòng yì, wèi yǒu ruò gōng sūn hóng zhě yě. wèi zài zǎi xiàng fēng hóu, ér wèi bù bèi tuō sù zhī fàn, fèng lù yǐ gěi gù rén bīn kè, wú yǒu suǒ yú, kě wèi jiǎn yú zhì dù, ér lǜ xià dǔ sú zhě yě, yǔ nèi hòu fù ér wài wèi guǐ fú yǐ diào xū yù zhě shū kē. fū biǎo dé zhāng yì, suǒ yǐ lǜ shì lì sú, shèng wáng zhī yě. qí cì hóng hòu zi sūn zhī cì jiàn wèi shì zhě, jué guān nèi hóu, shí yì sān bǎi hù.
元始中,修功臣後,下詔曰:「漢興以來,股肱在位,身行儉約,輕財重義,未有若公孫弘者也。位在宰相封侯,而為布被脫粟之飯,奉祿以給故人賓客,無有所余,可謂減於制度,而率下篤俗者也,與內厚富而外為詭服以釣虛譽者殊科。夫表德章義,所以率世厲俗,聖王之也。其賜弘後子孫之次見為適者,爵關內侯,食邑三百戶。」
bo shì, hé nán rén yě. yǐ tián chù wèi shì. yǒu shǎo dì, dì zhuàng, shì tuō shēn chū, dú qǔ chù yáng bǎi yú, tián zhái cái wù jǐn yǔ dì. shì rù shān mù, shí yú nián, yáng zhì qiān yú tóu, mǎi tián zhái. ér dì jǐn pò qí chǎn, shì zhé fù fēn yǔ dì zhě shù yǐ.
卜式,河南人也。以田畜為事。有少弟,弟壯,式脫身出,獨取畜羊百餘,田宅財物盡與弟。式入山牧,十餘年,羊致千餘頭,買田宅。而弟盡破其產,式輒復分與弟者數矣。
shí hàn fāng shì xiōng nú, shì shàng shū, yuàn shū jiā cái bàn zhù biān. shàng shǐ shǐ wèn shì: yù wèi guān hū? shì yuē: zì xiǎo mù yáng, bù xí shì huàn, bù yuàn yě. shǐ zhě yuē: jiā qǐ yǒu yuān, yù yán shì hū? shì yuē: chén shēng yǔ rén wáng suǒ zhēng, yì rén pín zhě dài zhī, bù shàn zhě jiào zhī, suǒ jū, rén jiē cóng shì, shì hé gù jiàn yuān! shǐ zhě yuē: gǒu, zi hé yù? shì yuē: tiān zǐ zhū xiōng nú, yú yǐ wèi xián zhě yí sǐ jié, yǒu cái zhě yí shū zhī, rú cǐ ér xiōng nú kě miè yě. shǐ zhě yǐ wén. shàng yǐ yǔ chéng xiàng hóng. hóng yuē: cǐ fēi rén qíng. bù guǐ zhī chén bù kě yǐ wèi huà ér luàn fǎ, yuàn bì xià wù xǔ. shàng bù bào, shù suì nǎi zhì shì. shì guī, fù tián mù.
時漢方事匈奴,式上書,願輸家財半助邊。上使使問式:「欲為官乎?」式曰:「自小牧羊,不習仕宦,不願也。」使者曰:「家豈有冤,欲言事乎?」式曰:「臣生與人亡所爭,邑人貧者貸之,不善者教之,所居,人皆從式,式何故見冤!」使者曰:「苟,子何欲?」式曰:「天子誅匈奴,愚以為賢者宜死節,有財者宜輸之,如此而匈奴可滅也。」使者以聞。上以語丞相弘。弘曰:「此非人情。不軌之臣不可以為化而亂法,願陛下勿許。」上不報,數歲乃置式。式歸,復田牧。
suì yú, huì hún xié děng jiàng, xiàn guān fèi zhòng, cāng fǔ kōng, pín mín dà xǐ, jiē áng gěi xiàn guān, wú yǐ jǐn shàn. shì fù chí qián èr shí wàn yǔ hé nán tài shǒu, yǐ gěi xǐ mín. hé nán shàng fù rén zhù pín mín zhě, shàng shí shì xìng míng, yuē: shì gù qián yù shū qí jiā bàn cái zhù biān. nǎi cì shì wài yáo sì bǎi rén, shì yòu jǐn fù yǔ guān. shì shí, fù háo jiē zhēng nì cái, wéi shì yóu yù zhù fèi. shàng yú shì yǐ shì zhōng zhǎng zhě, nǎi zhào bài shì wèi zhōng láng, cì jué zuǒ shù zhǎng, tián shí qǐng, bù gào tiān xià, zūn xiǎn yǐ fēng bǎi xìng.
歲余,會渾邪等降,縣官費眾,倉府空,貧民大徙,皆卬給縣官,無以盡贍。式復持錢二十萬與河南太守,以給徙民。河南上富人助貧民者,上識式姓名,曰:「是固前欲輸其家半財助邊。」乃賜式外繇四百人,式又盡復與官。是時,富豪皆爭匿財,唯式尤欲助費。上於是以式終長者,乃召拜式為中郎,賜爵左庶長,田十頃,布告天下,尊顯以風百姓。
chū, shì bù yuàn wèi láng, shàng yuē: wú yǒu yáng zài shàng lín zhōng, yù lìng zǐ mù zhī. shì jì wèi láng, bù yī cǎo juē ér mù yáng. suì yú, yáng féi xī. shàng guò qí yáng suǒ, shàn zhī. shì yuē: fēi dú yáng yě, zhì mín yì yóu shì yǐ. yǐ shí qǐ jū, è zhě zhé qù, wú lìng bài qún. shàng qí qí yán, yù shì shǐ zhì mín. bài shì gōu shì lìng, gōu shì biàn zhī qiān chéng gāo lìng, jiāng cáo zuì. shàng yǐ shì pǔ zhōng, bài wèi qí wáng tài fù, zhuǎn wèi xiāng.
初,式不願為郎,上曰:「吾有羊在上林中,欲令子牧之。」式既為郎,布衣草蹻而牧羊。歲余,羊肥息。上過其羊所,善之。式曰:「非獨羊也,治民亦猶是矣。以時起居,惡者輒去,毋令敗群。」上奇其言,欲試使治民。拜式緱氏令,緱氏便之;遷成皋令,將漕最。上以式朴忠,拜為齊王太傅,轉為相。
huì lǚ jiā fǎn, shì shàng shū yuē: chén wén zhǔ kuì chén sǐ. qún chén yí jǐn sǐ jié, qí nú xià zhě yí chū cái yǐ zuǒ jūn, rú shì zé qiáng guó bù fàn zhī dào yě. chén yuàn yǔ zǐ nán jí lín zāi xí nǔ bó chāng xí chuán zhě qǐng xíng sǐ zhī, yǐ jǐn chén jié. shàng xián zhī, xià zhào yuē: zhèn wén bào dé yǐ dé, bào yuàn yǐ zhí. jīn tiān xià bù xìng yǒu shì, jùn xiàn zhū hóu wèi yǒu fèn yáo zhí dào zhě yě. qí xiāng yǎ xíng gōng gēng, suí mù chù xī, zhé fēn kūn dì, gèng zào, bù wèi lì huò. rì zhě běi biān yǒu xìng, shàng shū zhù guān. wǎng nián xī hé suì è, lǜ qí rén rù sù. jīn yòu shǒu fèn, suī wèi zhàn, kě wèi yì xíng yú nèi yǐ. qí cì shì jué guān nèi hóu, huáng jīn sì shí jīn, tián shí qǐng, bù gào tiān xià, shǐ míng zhī zhī.
會呂嘉反,式上書曰:「臣聞主愧臣死。群臣宜盡死節,其駑下者宜出財以佐軍,如是則強國不犯之道也。臣願與子男及臨菑習弩博昌習船者請行死之,以盡臣節。」上賢之,下詔曰:「朕聞報德以德,報怨以直。今天下不幸有事,郡縣諸侯未有奮繇直道者也。齊相雅行躬耕,隨牧畜悉,輒分昆弟,更造,不為利惑。日者北邊有興,上書助官。往年西河歲惡,率齊人入粟。今又首奮,雖未戰,可謂義形於內矣。其賜式爵關內侯,黃金四十斤,田十頃,布告天下,使明知之。」
yuán dǐng zhōng, zhēng shì dài shí qìng wèi yù shǐ dài fū. shì jì zài wèi, yán jùn guó bù biàn yán tiě ér chuán yǒu suàn, kě bà. shàng yóu shì bù shuō shì. míng nián dāng fēng chán, shì yòu bù xí wén zhāng, biǎn zhì wèi tài zǐ tài fù, yǐ ér kuān dài zhī. shì yǐ shòu zhōng.
元鼎中,征式代石慶為御史大夫。式既在位,言郡國不便鹽鐵而船有算,可罷。上由是不說式。明年當封禪,式又不習文章,貶秩為太子太傅,以兒寬代之。式以壽終。
ér kuān, qiān shèng rén yě. zhì shàng shū, shì ōu yáng shēng. yǐ jùn guó xuǎn yì bó shì, shòu yè kǒng ān guó. pín wú zī yòng, cháng wèi dì zǐ dōu yǎng. shí xíng lìn zuò, dài jīng ér chú, xiū xī zhé dú sòng, qí jīng rú cǐ. yǐ shè cè wèi zhǎng gù, gōng cì, bǔ tíng wèi wén xué zú shǐ.
兒寬,千乘人也。治《尚書》,事歐陽生。以郡國選詣博士,受業孔安國。貧無資用,嘗為弟子都養。時行賃作,帶經而鋤,休息輒讀誦,其精如此。以射策為掌故,功次,補廷尉文學卒史。
kuān wèi rén wēn liáng, yǒu lián zhī zì jiāng, shàn shǔ wén, rán nuò yú wǔ, kǒu fú néng fā míng yě. shí zhāng tāng wèi tíng wèi, tíng wèi fǔ jǐn yòng wén shǐ fǎ lǜ zhī lì, ér kuān yǐ rú shēng zài qí jiān, jiàn wèi bù xí shì, bù shǔ cáo, chú wèi cóng shǐ, zhī běi dì shì chù shù nián. hái zhì fǔ, shàng chù bù, huì tíng wèi shí yǒu yí zòu, yǐ zài jiàn què yǐ, yuàn shǐ mò zhī suǒ wèi. kuān wèi yán qí yì, yuàn shǐ yīn shǐ kuān wèi zòu. zòu chéng, dú zhī jiē fú, yǐ bái tíng wèi tāng. tāng dà jīng, zhào kuān yǔ yǔ, nǎi qí qí cái, yǐ wèi yuàn. shàng kuān suǒ zuò zòu, jí shí dé kě. yì rì, tāng jiàn shàng. wèn yuē: qián zòu fēi sú lì suǒ jí, shuí wèi zhī zhě? tāng yán ér kuān. shàng yuē: wú gù wén zhī jiǔ yǐ. tāng yóu shì xiāng xué, yǐ kuān wèi zòu yàn yuàn, yǐ gǔ fǎ yì jué yí yù, shén zhòng zhī. jí tāng wèi yù shǐ dài fū, yǐ kuān wèi yuàn, jǔ shì yù shǐ. jiàn shàng, yǔ jīng xué, shàng shuō zhī, cóng wèn shàng shū yī piān. zhuó wèi zhōng dài fū, qiān zuǒ nèi shǐ.
寬為人溫良,有廉知自將,善屬文,然懦於武,口弗能發明也。時張湯為廷尉,廷尉府盡用文史法律之吏,而寬以儒生在其間,見謂不習事,不署曹,除為從史,之北地視畜數年。還至府,上畜簿,會廷尉時有疑奏,已再見卻矣,掾史莫知所為。寬為言其意,掾史因使寬為奏。奏成,讀之皆服,以白廷尉湯。湯大驚,召寬與語,乃奇其材,以為掾。上寬所作奏,即時得可。異日,湯見上。問曰:「前奏非俗吏所及,誰為之者?」湯言兒寬。上曰:「吾固聞之久矣。」湯由是鄉學,以寬為奏讞掾,以古法義決疑獄,甚重之。及湯為御史大夫,以寬為掾,舉侍御史。見上,語經學,上說之,從問《尚書》一篇。擢為中大夫,遷左內史。
kuān jì zhì mín, quàn nóng yè, huǎn xíng fá, lǐ yù sòng, bēi tǐ xià shì, wù zài yú dé rén xīn zé yòng rén hòu shì, tuī qíng yǔ xià, bù qiú míng shēng, lì mín dà xìn ài zhī. kuān biǎo zòu kāi liù fǔ qú, dìng shuǐ lìng yǐ guǎng gài tián. shōu zū shuì, shí cái kuò xiá, yǔ mín xiāng jiǎ dài, yǐ gù zū duō bù rù. hòu yǒu jūn fā, zuǒ nèi shǐ yǐ fù zū kè diàn, dāng miǎn. mín wén dāng miǎn, jiē kǒng shī zhī, dà jiā niú chē, xiǎo jiā dān fù, shū zū qiǎng shǔ bù jué, kè gèng yǐ zuì. shàng yóu cǐ yù qí kuān.
寬既治民,勸農業,緩刑罰,理獄訟,卑體下士,務在於得人心;擇用仁厚士,推情與下,不求名聲,吏民大信愛之。寬表奏開六輔渠,定水令以廣溉田。收租稅,時裁闊狹,與民相假貸,以故租多不入。後有軍發,左內史以負租課殿,當免。民聞當免,皆恐失之,大家牛車,小家擔負,輸租繦屬不絕,課更以最。上由此愈奇寬。
jí yì yù fàng gǔ xún shòu fēng chán zhī shì, zhū rú duì zhě wǔ shí yú rén, wèi néng yǒu suǒ dìng. xiān shì, sī mǎ xiàng rú bìng sǐ, yǒu yí shū, sòng gōng dé, yán fú ruì, zú yǐ fēng tài shān. shàng qí qí shū, yǐ wèn kuān, kuān duì yuē: bì xià gōng fā shèng dé, tǒng jí qún yuán, zōng sì tiān dì, jiàn lǐ bǎi shén, jīng shén suǒ xiāng, zhēng zhào bì bào, tiān dì bìng yīng, fú ruì zhāo míng. qí fēng tài shān, chán liáng fù, zhāo xìng kǎo ruì, dì wáng zhī shèng jié yě. rán xiǎng jiàn zhī yì, bù zhe yú jīng, yǐ wèi fēng chán gào chéng, hé qū yú tiān dì shén zhī, zhī jiè jīng zhuān yǐ jiē shén míng. zǒng bǎi guān zhī zhí, gè chēng shì yí ér wèi zhī jié wén. wéi shèng zhǔ suǒ yóu, zhì dìng qí dāng, fēi jūn chén zhī suǒ néng liè. lìng jiāng jǔ dà shì, yōu yóu shù nián, shǐ qún chén dé rén zì jǐn, zhōng mò néng chéng. wéi tiān zǐ jiàn zhōng hé zhī jí, jiān zǒng tiáo guàn, jīn shēng ér yù zhèn zhī, yǐ shùn chéng tiān qìng, chuí wàn shì zhī jī. shàng rán zhī, nǎi zì zhì yí, cǎi rú shù yǐ wén yān.
及議欲放古巡狩封禪之事,諸儒對者五十餘人,未能有所定。先是,司馬相如病死,有遺書,頌功德,言符瑞,足以封泰山。上奇其書,以問寬,寬對曰:「陛下躬發聖德,統楫群元,宗祀天地,薦禮百神,精神所鄉,徵兆必報,天地並應,符瑞昭明。其封泰山,禪梁父,昭姓考瑞,帝王之盛節也。然享薦之義,不著於經,以為封禪告成,合祛於天地神祗,祗戒精專以接神明。總百官之職,各稱事宜而為之節文。唯聖主所由,制定其當,非君臣之所能列。令將舉大事,優遊數年,使群臣得人自盡,終莫能成。唯天子建中和之極,兼總條貫,金聲而玉振之,以順成天慶,垂萬世之基。」上然之,乃自製儀,采儒術以文焉。
jì chéng, jiāng yòng shì, bài kuān wèi yù shǐ dài fū, cóng dōng fēng tài shān, hái dēng míng táng. kuān shàng shòu yuē: chén wén sān dài gǎi zhì, shǔ xiàng xiāng yīn. jiān zhě shèng tǒng fèi jué, bì xià fā fèn, hé zhǐ tiān dì, zǔ lì míng táng bì yōng, zōng sì tài yī, liù lǜ wǔ shēng, yōu zàn shèng yì, shén lè sì hé, gè yǒu fāng xiàng, yǐ chéng jiā sì, wèi wàn shì zé, tiān xià xìng shèn. jiāng jiàn dà yuán běn ruì, dēng gào dài zōng, fā zhǐ kǎi mén, yǐ hòu jǐng zhì. guǐ hài zōng sì, rì xuān chóng guāng shàng yuán jiǎ zǐ, sù yōng yǒng xiǎng. guāng huī chōng sè, tiān wén càn rán, jiàn xiàng rì zhāo, bào jiàng fú yīng. chén kuān fèng shāng zài bài, shàng qiān wàn suì shòu. zhì yuē: jìng jǔ jūn zhī shāng.
既成,將用事,拜寬為御史大夫,從東封泰山,還登明堂。寬上壽曰:「臣聞三代改制,屬象相因。間者聖統廢絕,陛下發憤,合指天地,祖立明堂辟雍,宗祀泰一,六律五聲,幽贊聖意,神樂四合,各有方象,以丞嘉祀,為萬世則,天下幸甚。將建大元本瑞,登告岱宗,發祉闓門,以候景至。癸亥宗祀,日宣重光;上元甲子,肅邕永享。光輝充塞,天文粲然,見象日昭,報降符應。臣寬奉觴再拜,上千萬歲壽。」制曰:「敬舉君之觴。」
hòu tài shǐ lìng sī mǎ qiān děng yán: lì jì huài fèi, hàn xìng wèi gǎi zhēng shuò, yí kě zhèng. shàng nǎi zhào kuān yǔ qiān děng gòng dìng hàn tài chū lì. yǔ zài lǜ lì zhì.
後太史令司馬遷等言:「曆紀壞廢,漢興未改正朔,宜可正。」上乃詔寬與遷等共定漢《太初曆》。語在《律曆志》。
chū, liáng xiāng chǔ dà tōng wǔ jīng, wèi bó shì, shí kuān wèi dì zǐ. jí yù shǐ dài fū quē, zhēng chǔ dà, dà zì yǐ wèi dé yù shǐ dài fū. zhì luò yáng, wén ér kuān wèi zhī, chǔ dà xiào. jí zhì, yǔ kuān yì fēng chán yú shàng qián, dà bù néng jí, tuì ér fú yuē: shàng chéng zhī rén. kuān wèi yù shǐ dài fū, yǐ chēng yì rèn zhí, gù jiǔ wú yǒu suǒ kuāng jiàn yú shàng, guān shǔ yì zhī. jū wèi jiǔ suì, yǐ guān zú.
初,梁相褚大通《五經》,為博士,時寬為弟子。及御史大夫缺,征褚大,大自以為得御史大夫。至洛陽,聞兒寬為之,褚大笑。及至,與寬議封禪於上前,大不能及,退而服曰:「上誠知人。」寬為御史大夫,以稱意任職,故久無有所匡諫於上,官屬易之。居位九歲,以官卒。
zàn yuē: gōng sūn hóng bo shì ér kuān jiē yǐ hóng jiàn zhī yì kùn yú yàn jué, yuǎn jī yáng shǐ zhī jiān, fēi yù qí shí, yān néng zhì cǐ wèi hū? shì shí, hàn xìng liù shí yú zài, hǎi nèi ài ān, fǔ kù chōng shí, ér sì yí wèi bīn, zhì dù duō què. shàng fāng yù yòng wén wǔ, qiú zhī rú fú jí, shǐ yǐ pú lún yíng méi shēng, jiàn zhǔ fù ér tàn xī. qún shì mù xiàng, yì rén bìng chū. bo shì bá yú chú mù, hóng yáng zhuó yú lì shù, wèi qīng fèn yú nú pú, rì dī chū yú jiàng lǔ, sī yì nǎng shí bǎn zhú fàn niú zhī péng yǐ. hàn zhī dé rén, yú zī wèi shèng, rú yǎ zé gōng sūn hóng dǒng zhòng shū ér kuān, dǔ xíng zé shí jiàn shí qìng, zhì zhí zé jí àn bo shì, tuī xián zé hán ān guó zhèng dāng shí, dìng lìng zé zhào yǔ zhāng tāng, wén zhāng zé sī mǎ qiān xiàng rú, huá jī zé dōng fāng shuò méi gāo, yīng duì zé yán zhù zhū mǎi chén, lì shù zé táng dōu luò xià hóng, xié lǜ zé lǐ yán nián, yùn chóu zé sāng hóng yáng, fèng shǐ zé zhāng qiān sū wǔ, jiāng lǜ zé wèi qīng huò qù bìng, shòu yí zé huò guāng jīn rì dī, qí yú bù kě shèng jì. shì yǐ xìng zào gōng yè, zhì dù yí wén, hòu shì mò jí. xiào xuān chéng tǒng, zuǎn xiū hóng yè, yì jiǎng lùn liù yì, zhāo xuǎn mào yì, ér xiāo wàng zhī liáng qiū hè xià hóu shèng wéi xuán chéng yán péng zǔ, yǐn gēng shǐ yǐ rú shù jìn, liú xiàng, wáng bāo yǐ wén zhāng xiǎn, jiāng xiāng zé zhāng ān shì zhào chōng guó wèi xiāng bǐng jí yú dìng guó dù yán nián, zhì mín zé huáng bà wáng chéng gōng suì zhèng hóng zhào xìn chén hán yán shòu yǐn wēng guī zhào guǎng hàn yán yán nián zhāng chǎng zhī shǔ, jiē yǒu gōng jī jiàn shù yú shì. cān qí míng chén, yì qí cì yě.
贊曰:公孫弘、卜式、兒寬皆以鴻漸之翼困於燕爵,遠跡羊豕之間,非遇其時,焉能致此位乎?是時,漢興六十餘載,海內艾安,府庫充實,而四夷未賓,制度多闕。上方欲用文武,求之如弗及,始以蒲輪迎枚生,見主父而嘆息。群士慕向,異人並出。卜式拔於芻牧,弘羊擢於栗豎,衛青奮於奴僕,日磾出於降虜,斯亦曩時版築飯牛之朋已。漢之得人,於茲為盛,儒雅則公孫弘、董仲舒、兒寬,篤行則石建、石慶,質直則汲黯、卜式,推賢則韓安國、鄭當時,定令則趙禹、張湯,文章則司馬遷、相如,滑稽則東方朔、枚皋,應對則嚴助、朱買臣,歷數則唐都、洛下閎,協律則李延年,運籌則桑弘羊,奉使則張騫、蘇武,將率則衛青、霍去病,受遺則霍光、金日磾,其餘不可勝紀。是以興造功業,制度遺文,後世莫及。孝宣承統,纂修洪業,亦講論六藝,招選茂異,而蕭望之、梁丘賀、夏侯勝、韋玄成、嚴彭祖,尹更始以儒術進,劉向,王褒以文章顯,將相則張安世、趙充國、魏相、丙吉、於定國、杜延年,治民則黃霸、王成、龔遂、鄭弘、召信臣、韓延壽、尹翁歸、趙廣漢、嚴延年、張敞之屬,皆有功跡見述於世。參其名臣,亦其次也。