gōng sūn hóng, zāi chuān xuē rén yě. shǎo shí wéi yù lì, yǒu zuì, miǎn. jiā pín, mù shǐ hǎi shàng. nián sì shí yú, nǎi xué chūn qiū zá shuō.
公孙弘,菑川薛人也。少时为狱吏,有罪,免。家贫,牧豕海上。年四十余,乃学《春秋》杂说。
wǔ dì chū jí wèi, zhāo xián liáng wén xué shì, shì shí, hóng nián liù shí, yǐ xián liáng zhēng wèi bó shì. shǐ xiōng nú, hái bào, bù hé yì, shàng nù, yǐ wéi bù néng, hóng nǎi yí bìng miǎn guī.
武帝初即位,招贤良文学士,是时,弘年六十,以贤良征为博士。使匈奴,还报,不合意,上怒,以为不能,弘乃移病免归。
yuán guāng wǔ nián, fù zhēng xián liáng wén xué, zāi chuān guó fù tuī shàng hóng. hóng xiè yuē:" qián yǐ cháng xī, yòng bù néng bà, yuàn gèng xuǎn." guó rén gù tuī hóng, hóng zhì tài cháng. shàng cè zhào zhū rú:
元光五年,复征贤良文学,菑川国复推上弘。弘谢曰:“前已尝西,用不能罢,愿更选。”国人固推弘,弘至太常。上策诏诸儒:
zhì yuē: gài wén shàng gǔ zhì zhì, huà yì guān, yì zhāng fú, ér mín bù fàn yīn yáng hé, wǔ gǔ dēng, liù chù fān, gān lù jiàng, fēng yǔ shí, jiā hé xìng, zhū cǎo shēng, shān bù tóng, zé bù hé lín fèng zài jiāo sǒu, guī lóng yóu yú zhǎo, hé luò chū tú shū fù bù sàng zi, xiōng bù kū dì běi fā qú sōu, nán fǔ jiāo zhǐ, zhōu chē suǒ zhì, rén jī suǒ jí, qí xíng huì xī, xián dé qí yí. zhèn shén jiā zhī, jīn hé dào ér zhēn hū cǐ? zǐ dài fū xiū xiān shèng zhī shù, míng jūn chén zhī yì, jiǎng lùn qià wén, yǒu shēng hū dāng shì, gǎn wèn zǐ dài fū: tiān rén zhī dào, hé suǒ běn shǐ? jí xiōng zhī xiào, ān suǒ qī yān? yǔ tāng shuǐ hàn, jué jiù hé yóu? rén yì lǐ zhī sì zhě zhī yí, dāng ān shè shī? shǔ tǒng chuí yè, wù guǐ biàn huà, tiān mìng zhī fú, fèi xìng hé rú? tiān wén dì lǐ rén shì zhī jì, zǐ dài fū xí yān. qí xī yì zhèng yì, xiáng jù qí duì, zhe zhī yú piān, zhèn jiāng qīn lǎn yān, mí yǒu suǒ yǐn.
制曰:盖闻上古至治,画衣冠,异章服,而民不犯;阴阳和,五谷登,六畜蕃,甘露降,风雨时,嘉禾兴,朱草生,山不童,泽不涸;麟凤在郊薮,龟龙游于沼,河洛出图书;父不丧子,兄不哭弟;北发渠搜,南抚交阯,舟车所至,人迹所及,跂行喙息,咸得其宜。朕甚嘉之,今何道而臻乎此?子大夫修先圣之术,明君臣之义,讲论洽闻,有声乎当世,敢问子大夫:天人之道,何所本始?吉凶之效,安所期焉?禹、汤水旱,厥咎何由?仁、义、礼、知四者之宜,当安设施?属统垂业,物鬼变化,天命之符,废兴何如?天文、地理、人事之纪,子大夫习焉。其悉意正议,详具其对,著之于篇,朕将亲览焉,靡有所隐。
hóng duì yuē:
弘对曰:
chén wén shàng gǔ yáo shùn zhī shí, bù guì jué cháng ér mín quàn shàn, bù zhòng xíng fá ér mín bù fàn, gōng lǜ yǐ zhèng ér yù mín xìn yě mò shì guì jué hòu shǎng ér mín bù quàn, shēn xíng zhòng fá ér jiān bù zhǐ, qí shàng bù zhèng, yù mín bù xìn yě. fū hòu shǎng zhòng xíng wèi zú yǐ quàn shàn ér jìn fēi, bì xìn ér yǐ yǐ. shì gù yīn néng rèn guān, zé fēn zhí zhì qù wú yòng zhī yán, zé shì qíng dé bù zuò wú yòng zhī qì, jí fù liǎn shěng bù duó mín shí, bù fáng mín lì, zé bǎi xìng fù yǒu dé zhě jìn, wú dé zhě tuì, zé cháo tíng zūn yǒu gōng zhě shàng, wú gōng zhě xià, zé qún chén qūn fá dāng zuì, zé jiān xié zhǐ shǎng dāng xián, zé chén xià quàn: fán cǐ bā zhě, zhì mín zhī běn yě. gù mín zhě, yè zhī jí bù zhēng, lǐ dé zé bù yuàn, yǒu lǐ zé bù bào, ài zhī zé qīn shàng, cǐ yǒu tiān xià zhī jí zhě yě. gù fǎ bù yuǎn yì, zé mín fú ér bù lí hé bù yuǎn lǐ, zé mín qīn ér bù bào. gù fǎ zhī suǒ fá, yì zhī suǒ qù yě hé zhī suǒ shǎng, lǐ zhī suǒ qǔ yě. lǐ yì zhě, mín zhī suǒ fú yě, ér shǎng fá shùn zhī, zé mín bù fàn jìn yǐ. gù huà yì guān, yì zhāng fú, ér mín bù fàn zhě, cǐ dào sù xíng yě.
臣闻上古尧、舜之时,不贵爵常而民劝善,不重刑罚而民不犯,躬率以正而遇民信也;末世贵爵厚赏而民不劝,深刑重罚而奸不止,其上不正,遇民不信也。夫厚赏重刑未足以劝善而禁非,必信而已矣。是故因能任官,则分职治;去无用之言,则事情得;不作无用之器,即赋敛省;不夺民时,不妨民力,则百姓富;有德者进,无德者退,则朝廷尊;有功者上,无功者下,则群臣逡;罚当罪,则奸邪止;赏当贤,则臣下劝:凡此八者,治民之本也。故民者,业之即不争,理得则不怨,有礼则不暴,爱之则亲上,此有天下之急者也。故法不远义,则民服而不离;和不远礼,则民亲而不暴。故法之所罚,义之所去也;和之所赏,礼之所取也。礼义者,民之所服也,而赏罚顺之,则民不犯禁矣。故画衣冠,异章服,而民不犯者,此道素行也。
chén wén zhī, qì tóng zé cóng, shēng bǐ zé yīng. jīn rén zhǔ hé dé yú shàng, bǎi xìng hé hé yú xià, gù xīn hé zé qì hé, qì hé zé xíng hé, xíng hé zé shēng hé, shēng hé zé tiān dì zhī hé yīng yǐ. gù yīn yáng hé, fēng yǔ shí, gān lù jiàng, wǔ gǔ dēng, liù chù fān, jiā hé xìng, zhū cǎo shēng, shān bù tóng, zé bù hé, cǐ hé zhī zhì yě. gù xíng hé zé wú jí, wú jí zé bù yāo, gù fù bù sàng zi, xiōng bù kū dì. dé pèi tiān dì, míng bìng rì yuè, zé lín fèng zhì, guī lóng zài jiāo, hé chū tú, luò chū shū, yuǎn fāng zhī jūn mò bù shuō yì, fèng bì ér lái zhāo, cǐ hé zhī jí yě.
臣闻之,气同则从,声比则应。今人主和德于上,百姓和合于下,故心和则气和,气和则形和,形和则声和,声和则天地之和应矣。故阴阳和,风雨时,甘露降,五谷登,六畜蕃,嘉禾兴,朱草生,山不童,泽不涸,此和之至也。故形和则无疾,无疾则不夭,故父不丧子,兄不哭弟。德配天地,明并日月,则麟凤至,龟龙在郊,河出图,洛出书,远方之君莫不说义,奉币而来朝,此和之极也。
chén wén zhī, rén zhě ài yě, yì zhě yí yě, lǐ zhě suǒ lǚ yě, zhì zhě shù zhī yuán yě. zhì lì chú hài, jiān ài wú sī, wèi zhī rén míng shì fēi, lì kě fǒu, wèi zhī yì jìn tuì yǒu dù, zūn bēi yǒu fèn, wèi zhī lǐ shàn shā shēng zhī bǐng, tōng yōng sè zhī tú, quán qīng zhòng zhī shù, lùn dé shī zhī dào, shǐ yuǎn jìn qíng wěi bì jiàn yú shàng, wèi zhī shù: fán cǐ sì zhě, zhì zhī běn, dào zhī yòng yě, jiē dāng shè shī, bù kě fèi yě. dé qí yào, zé tiān xià ān lè, fǎ shè ér bù yòng bù dé qí shù, zé zhǔ bì yú shàng, guān luàn yú xià. cǐ shì zhī qíng, shǔ tǒng chuí yè zhī běn yě.
臣闻之,仁者爱也,义者宜也,礼者所履也,智者术之原也。致利除害,兼爱无私,谓之仁;明是非,立可否,谓之义;进退有度,尊卑有分,谓之礼;擅杀生之柄,通壅塞之涂,权轻重之数,论得失之道,使远近情伪必见于上,谓之术:凡此四者,治之本,道之用也,皆当设施,不可废也。得其要,则天下安乐,法设而不用;不得其术,则主蔽于上,官乱于下。此事之情,属统垂业之本也。
chén wén yáo zāo hóng shuǐ, shǐ yǔ zhì zhī, wèi wén yǔ zhī yǒu shuǐ yě. ruò tāng zhī hàn, zé jié zhī yú liè yě. jié zhòu xíng è, shòu tiān zhī fá yǔ tāng jī dé, yǐ wáng tiān xià. yīn cǐ guān zhī, tiān dé wú sī qīn, shùn zhī hé qǐ, nì zhī hài shēng. cǐ tiān wén dì lǐ rén shì zhī jì. chén hóng yú gàng, bù zú yǐ fèng dà duì.
臣闻尧遭鸿水,使禹治之,未闻禹之有水也。若汤之旱,则桀之余烈也。桀、纣行恶,受天之罚;禹、汤积德,以王天下。因此观之,天德无私亲,顺之和起,逆之害生。此天文、地理、人事之纪。臣弘愚戆,不足以奉大对。
shí duì zhě bǎi yú rén, tài cháng zòu hóng dì jū xià. cè zòu, tiān zǐ zhuó hóng duì wèi dì yī. zhào jiàn, róng mào shén lì, bài wèi bó shì, dài zhào jīn mǎ mén.
时对者百余人,太常奏弘第居下。策奏,天子擢弘对为第一。召见,容貌甚丽,拜为博士,待诏金马门。
hóng fù shàng shū yuē:" bì xià yǒu xiān shèng zhī wèi ér wú xiān shèng zhī míng, yǒu xiān shèng zhī mín ér wú xiān shèng zhī lì, shì yǐ shì tóng ér zhì yì. xiān shì zhī lì zhèng, gù qí mín dǔ jīn shì zhī lì xié, gù qí mín báo. zhèng bì ér bù xíng, lìng juàn ér bù tīng. fū shǐ xié lì xíng bì zhèng, yòng juàn lìng zhì báo mín, mín bù kě dé ér huà, cǐ zhì zhī suǒ yǐ yì yě. chén wén zhōu gōng dàn zhì tiān xià, qī nián ér biàn, sān nián ér huà, wǔ nián ér dìng. wéi bì xià zhī suǒ zhì." shū zòu, tiān zǐ yǐ cè shū dá yuē:" wèn: hóng chēng zhōu gōng zhī zhì, hóng zhī cái néng zì shì shú yǔ zhōu gōng xián?" hóng duì yuē:" yú chén qiǎn bó, ān gǎn bǐ cái yú zhōu gōng! suī rán, yú xīn xiǎo rán jiàn zhì dào zhī kě yǐ rán yě. qù hǔ bào mǎ niú, qín shòu zhī bù kě zhì zhě yě, jí qí jiào xún fú xí zhī, zhì kě qiān chí jià fú, wéi rén zhī cóng. chén wén róu qū shù zhě bù lèi rì, xiāo jīn shí zhě bù lěi yuè, fū rén zhī yú lì hài hào wù, qǐ bǐ qín shòu mù shí zhī lèi zāi? qī nián ér biàn, chén hóng shàng qiè chí zhī." shàng yì qí yán.
弘复上疏曰:“陛下有先圣之位而无先圣之名,有先圣之民而无先圣之吏,是以势同而治异。先世之吏正,故其民笃;今世之吏邪,故其民薄。政弊而不行,令倦而不听。夫使邪吏行弊政,用倦令治薄民,民不可得而化,此治之所以异也。臣闻周公旦治天下,期年而变,三年而化,五年而定。唯陛下之所志。”书奏,天子以册书答曰:“问:弘称周公之治,弘之材能自视孰与周公贤?”弘对曰:“愚臣浅薄,安敢比材于周公!虽然,愚心晓然见治道之可以然也。去虎豹马牛,禽兽之不可制者也,及其教驯服习之,至可牵持驾服,唯人之从。臣闻揉曲术者不累日,销金石者不累月,夫人之于利害好恶,岂比禽兽木石之类哉?期年而变,臣弘尚窃迟之。”上异其言。
shí fāng tōng xī nán yí, bā shǔ kǔ zhī, zhào shǐ hóng shì yān. hái zòu shì, shèng huǐ xī nán yí wú suǒ yòng, shàng bù tīng. měi cháo huì yì, kāi chén qí duān, shǐ rén zhǔ zì zé, bù kěn miàn shé tíng zhēng. yú shì shàng chá qí xíng shèn hòu, biàn lùn yǒu yú, xí wén fǎ lì shì, yuán shì yǐ rú shù, shàng shuō zhī, yī suì zhōng zhì zuǒ nèi shǐ.
时方通西南夷,巴、蜀苦之,诏使弘视焉。还奏事,盛毁西南夷无所用,上不听。每朝会议,开陈其端,使人主自择,不肯面折庭争。于是上察其行慎厚,辩论有余,习文法吏事,缘饰以儒术,上说之,一岁中至左内史。
hóng zòu shì, yǒu suǒ bù kě, bù kěn tíng biàn. cháng yǔ zhǔ jué dū wèi jí àn qǐng jiān, àn xiān fā zhī, hóng tuī qí hòu, shàng cháng shuō, suǒ yán jiē tīng, yǐ cǐ rì yì qīn guì. cháng yǔ gōng qīng yuē yì, zhì shàng qián, jiē bèi qí yuē yǐ shùn shàng zhǐ. jí àn tíng jí hóng yuē:" qí rén duō zhà ér wú qíng, shǐ wèi yǔ chén děng jiàn cǐ yì, jīn jiē bèi zhī, bù zhōng." shàng wèn hóng, hóng xiè yuē:" fū zhī chén zhě yǐ chén wèi zhōng, bù zhī chén zhě yǐ chén wèi bù zhōng." shàng rán hóng yán. zuǒ yòu xìng chén měi huǐ hóng, shàng yì hòu yù zhī.
弘奏事,有所不可,不肯庭辩。常与主爵都尉汲黯请间,黯先发之,弘推其后,上常说,所言皆听,以此日益亲贵。尝与公卿约议,至上前,皆背其约以顺上指。汲黯庭诘弘曰:“齐人多诈而无情,始为与臣等建此议,今皆背之,不忠。”上问弘,弘谢曰:“夫知臣者以臣为忠,不知臣者以臣为不忠。”上然弘言。左右幸臣每毁弘,上益厚遇之。
hóng wéi rén tán xiào duō wén, cháng chēng yǐ wéi rén zhǔ bìng bù guǎng dà, rén chén bìng bù jiǎn jié. yǎng hòu mǔ xiào jǐn, hòu mǔ zú, fú sāng sān nián.
弘为人谈笑多闻,常称以为人主病不广大,人臣病不俭节。养后母孝谨,后母卒,服丧三年。
wèi nèi shǐ shù nián, qiān yù shǐ dài fū. shí yòu dōng zhì cāng hǎi, běi zhù shuò fāng zhī jùn. hóng shù jiàn, yǐ wéi bà bì zhōng guó yǐ fèng wú yòng zhī dì, yuàn bà zhī. yú shì shàng nǎi shǐ zhū mǎi chén děng nán hóng zhì shuò fāng zhī biàn. fā shí cè, hóng bù dé yī. hóng nǎi xiè yuē:" shān dōng bǐ rén, bù zhī qí biàn ruò shì, yuàn bà xī nán yí cāng hǎi, zhuān fèng shuò fāng." shàng nǎi xǔ zhī.
为内史数年,迁御史大夫。时又东置苍海,北筑朔方之郡。弘数谏,以为罢弊中国以奉无用之地,愿罢之。于是上乃使朱买臣等难弘置朔方之便。发十策,弘不得一。弘乃谢曰:“山东鄙人,不知其便若是,愿罢西南夷、苍海,专奉朔方。”上乃许之。
jí àn yuē:" hóng wèi zài sān gōng, fèng lù shén duō, rán wèi bù bèi, cǐ zhà yě." shàng wèn hóng, hóng xiè yuē:" yǒu zhī. fū jiǔ qīng yǔ chén shàn zhě wú guò àn, rán jīn rì tíng jí hóng, chéng zhōng hóng zhī bìng. fū yǐ sān gōng wèi bù bèi, chéng shì zhà yù yǐ diào míng. qiě chén wén guǎn zhòng xiāng qí, yǒu sān guī, chǐ nǐ yú jūn, huán gōng yǐ bà, yì shàng tiě yú jūn. yàn yīng xiāng jǐng gōng, shí bù zhòng ròu, qiè bù yī sī, qí guó yì zhì, yì xià bǐ yú mín. jīn chén hóng wèi wèi yù shǐ dài fū, wèi bù bèi, zì jiǔ qīng yǐ xià zhì yú xiǎo lì wú chà, chéng rú àn yán. qiě wú àn, bì xià ān wén cǐ yán?" shàng yǐ wéi yǒu ràng, yù yì xián zhī.
汲黯曰:“弘位在三公,奉禄甚多,然为布被,此诈也。”上问弘,弘谢曰:“有之。夫九卿与臣善者无过黯,然今日庭诘弘,诚中弘之病。夫以三公为布被,诚饰诈欲以钓名。且臣闻管仲相齐,有三归,侈拟于君,桓公以霸,亦上僣于君。晏婴相景公,食不重肉,妾不衣丝,齐国亦治,亦下比于民。今臣弘位为御史大夫,为布被,自九卿以下至于小吏无差,诚如黯言。且无黯,陛下安闻此言?”上以为有让,愈益贤之。
yuán shuò zhōng, dài xuē zé wèi chéng xiàng. xiān shì, hàn cháng yǐ liè hóu wèi chéng xiàng, wéi hóng wú jué, shàng yú shì xià zhào yuē:" zhèn jiā xiān shèng zhī dào, kāi guǎng mén lù, xuān zhāo sì fāng zhī shì, gài gǔ zhě rèn xián ér xù wèi, liàng néng yǐ shòu guān, láo dà zhě jué lù hòu, dé shèng zhě huò jué zūn, gù wǔ gōng yǐ xiǎn zhòng, ér wén dé yǐ xíng bāo. qí yǐ gāo chéng zhī píng jīn xiāng hù liù bǎi wǔ shí fēng chéng xiàng hóng wèi píng jīn hóu." qí hòu yǐ wéi gù shì, zhì chéng xiàng fēng, zì hóng shǐ yě.
元朔中,代薛泽为丞相。先是,汉常以列侯为丞相,唯弘无爵,上于是下诏曰:“朕嘉先圣之道,开广门路,宣招四方之士,盖古者任贤而序位,量能以授官,劳大者厥禄厚,德盛者获爵尊,故武功以显重,而文德以行褒。其以高成之平津乡户六百五十封丞相弘为平津侯。”其后以为故事,至丞相封,自弘始也。
shí, shàng fāng xìng gōng yè, lóu jǔ xián liáng. hóng zì jiàn wèi jǔ shǒu, qǐ tú bù, shù nián zhì zǎi xiàng fēng hóu, yú shì qǐ kè guǎn, kāi dōng gé yǐ yán xián rén, yǔ cān móu yì. hóng shēn shí yī ròu, tuō sù fàn, gù rén bīn kè yǎng yī shí, fèng lù jiē yǐ gěi zhī, jiā wú suǒ yú. rán qí xìng yì jì, wài kuān nèi shēn. zhū cháng yǔ hóng yǒu xì, wú jìn yuǎn, suī yáng yǔ shàn, hòu jìng bào qí guò. shā zhǔ fù yǎn, xǐ dǒng zhòng shū jiāo xī, jiē hóng lì yě.
时,上方兴功业,娄举贤良。弘自见为举首,起徒步,数年至宰相封侯,于是起客馆,开东阁以延贤人,与参谋议。弘身食一肉,脱粟饭,故人宾客仰衣食,奉禄皆以给之,家无所余。然其性意忌,外宽内深。诸常与弘有隙,无近远,虽阳与善,后竟报其过。杀主父偃,徙董仲舒胶西,皆弘力也。
hòu huái nán héng shān móu fǎn, zhì dǎng yǔ fāng jí, hóng bìng shén, zì yǐ wéi wú gōng ér fēng hóu, jū zǎi xiàng wèi, yí zuǒ míng zhǔ tián fǔ guó jiā, shǐ rén yóu chén zǐ zhī dào. jīn zhū hóu yǒu pàn nì zhī jì, cǐ dà chén fèng zhí bù chēng yě. kǒng bìng sǐ wú yǐ sè zé, nǎi shàng shū yuē:" chén wén tiān xià tōng dào wǔ, suǒ yǐ xíng zhī zhě sān. jūn chén fù zǐ fū fù cháng yòu péng yǒu zhī jiāo, wǔ zhě tiān xià zhī tōng dào yě rén zhī yǒng sān zhě, suǒ yǐ xíng zhī yě. gù yuē' hǎo wèn jìn hū zhī, lì xíng jìn hū rén, zhī chǐ jìn hū yǒng, zhī cǐ sān zhě, zhī suǒ yǐ zì zhì zhī suǒ yǐ zì zhì, rán hòu zhī suǒ yǐ zhì rén.' wèi yǒu bù néng zì zhì ér néng zhì rén zhě yě. bì xià gōng xiào dì, jiān sān wáng, jiàn zhōu dào, jiān wén wǔ, zhāo lái sì fāng zhī shì, rèn xián xù wèi, liàng néng shòu guān, jiāng yǐ lì bǎi xìng quàn xián cái yě. jīn chén yú nú, wú hàn mǎ zhī láo, bì xià guò yì zhuó chén hóng zú wǔ zhī zhōng, fēng wèi liè hóu, zhì wèi sān gōng. chén hóng xíng néng bù zú yǐ chēng, jiā yǒu fù xīn zhī jí, kǒng xiān gǒu mǎ tián gōu hè, zhōng wú yǐ bào dé sè zé. yuàn guī hóu, qǐ hái gǔ, bì xián zhě lù." shàng bào yuē:" gǔ zhě shǎng yǒu gōng, bāo yǒu dé, shǒu chéng shàng wén, zāo yù yòu wǔ, wèi yǒu yì cǐ zhě yě. zhèn sù yè shù jī, huò chéng zhì zūn, jù bù néng níng, wéi suǒ yǔ gòng wèi zhì zhě, jūn yí zhī zhī. gài jūn zǐ shàn shàn jí hòu shì, ruò zī xíng, cháng zài zhèn gōng. jūn bù xìng lí shuāng lù zhī jí, hé yàng bù yǐ, nǎi shàng shū guī hóu, qǐ hái gǔ, shì zhāng zhèn zhī bù dé yě. jīn shì shǎo xián, jūn qí cún jīng shén, zhǐ niàn lǜ, fǔ zhù yī yào yǐ zì shì." yīn cì gào niú jiǔ zá bó. jū shù yuè, yǒu chōu, shì shì.
后淮南、衡山谋反,治党与方急,弘病甚,自以为无功而封侯,居宰相位,宜佐明主填抚国家,使人由臣子之道。今诸侯有畔逆之计,此大臣奉职不称也。恐病死无以塞责,乃上书曰:“臣闻天下通道五,所以行之者三。君臣、父子、夫妇、长幼、朋友之交,五者天下之通道也;仁、知、勇三者,所以行之也。故曰‘好问近乎知,力行近乎仁,知耻近乎勇,知此三者,知所以自治;知所以自治,然后知所以治人。’未有不能自治而能治人者也。陛下躬孝弟,监三王,建周道,兼文武,招徕四方之士,任贤序位,量能授官,将以厉百姓劝贤材也。今臣愚驽,无汗马之劳,陛下过意擢臣弘卒伍之中,封为列侯,致位三公。臣弘行能不足以称,加有负薪之疾,恐先狗马填沟壑,终无以报德塞责。愿归侯,乞骸骨,避贤者路。”上报曰:“古者赏有功,褒有德,守成上文,遭遇右武,未有易此者也。朕夙夜庶几,获承至尊,惧不能宁,惟所与共为治者,君宜知之。盖君子善善及后世,若兹行,常在朕躬。君不幸罹霜露之疾,何恙不已,乃上书归侯,乞骸骨,是章朕之不德也。今事少闲,君其存精神,止念虑,辅助医药以自恃。”因赐告牛、酒、杂帛。居数月,有瘳,视事。
fán wèi chéng xiàng yù shǐ liù suì, nián bā shí, zhōng chéng xiàng wèi. qí hòu lǐ cài yán qīng dí zhào zhōu shí qìng gōng sūn hè liú qū máo jì zhǒng wèi chéng xiàng. zì cài zhì qìng, chéng xiàng fǔ kè guǎn qiū xū ér yǐ, zhì hè qū máo shí huài yǐ wéi mǎ jiù chē kù nú bì shì yǐ. wéi qìng yǐ dūn jǐn, fù zhōng xiàng wèi, qí yú jǐn fú zhū yún.
凡为丞相御史六岁,年八十,终丞相位。其后李蔡、严青翟、赵周、石庆、公孙贺、刘屈氂继踵为丞相。自蔡至庆,丞相府客馆丘虚而已,至贺、屈氂时坏以为马厩车库奴婢室矣。唯庆以惇谨,复终相位,其余尽伏诛云。
hóng zi dù sì hóu, wèi shān yáng tài shǒu shí yú suì, zhào zhēng jù yě lìng shǐ chéng yì gōng chē, dù liú bù qiǎn, zuò lùn wèi chéng dàn.
弘子度嗣侯,为山阳太守十余岁,诏征巨野令史成诣公车,度留不遣,坐论为城旦。
yuán shǐ zhōng, xiū gōng chén hòu, xià zhào yuē:" hàn xìng yǐ lái, gǔ gōng zài wèi, shēn xíng jiǎn yuē, qīng cái zhòng yì, wèi yǒu ruò gōng sūn hóng zhě yě. wèi zài zǎi xiàng fēng hóu, ér wèi bù bèi tuō sù zhī fàn, fèng lù yǐ gěi gù rén bīn kè, wú yǒu suǒ yú, kě wèi jiǎn yú zhì dù, ér lǜ xià dǔ sú zhě yě, yǔ nèi hòu fù ér wài wèi guǐ fú yǐ diào xū yù zhě shū kē. fū biǎo dé zhāng yì, suǒ yǐ lǜ shì lì sú, shèng wáng zhī yě. qí cì hóng hòu zǐ sūn zhī cì jiàn wèi shì zhě, jué guān nèi hóu, shí yì sān bǎi hù."
元始中,修功臣后,下诏曰:“汉兴以来,股肱在位,身行俭约,轻财重义,未有若公孙弘者也。位在宰相封侯,而为布被脱粟之饭,奉禄以给故人宾客,无有所余,可谓减于制度,而率下笃俗者也,与内厚富而外为诡服以钓虚誉者殊科。夫表德章义,所以率世厉俗,圣王之也。其赐弘后子孙之次见为適者,爵关内侯,食邑三百户。”
bo shì, hé nán rén yě. yǐ tián chù wèi shì. yǒu shǎo dì, dì zhuàng, shì tuō shēn chū, dú qǔ chù yáng bǎi yú, tián zhái cái wù jǐn yǔ dì. shì rù shān mù, shí yú nián, yáng zhì qiān yú tóu, mǎi tián zhái. ér dì jǐn pò qí chǎn, shì zhé fù fēn yǔ dì zhě shù yǐ.
卜式,河南人也。以田畜为事。有少弟,弟壮,式脱身出,独取畜羊百余,田宅财物尽与弟。式入山牧,十余年,羊致千余头,买田宅。而弟尽破其产,式辄复分与弟者数矣。
shí hàn fāng shì xiōng nú, shì shàng shū, yuàn shū jiā cái bàn zhù biān. shàng shǐ shǐ wèn shì:" yù wèi guān hū?" shì yuē:" zì xiǎo mù yáng, bù xí shì huàn, bù yuàn yě." shǐ zhě yuē:" jiā qǐ yǒu yuān, yù yán shì hū?" shì yuē:" chén shēng yú rén wáng suǒ zhēng, yì rén pín zhě dài zhī, bù shàn zhě jiào zhī, suǒ jū, rén jiē cóng shì, shì hé gù jiàn yuān!" shǐ zhě yuē:" gǒu, zi hé yù?" shì yuē:" tiān zǐ zhū xiōng nú, yú yǐ wéi xián zhě yí sǐ jié, yǒu cái zhě yí shū zhī, rú cǐ ér xiōng nú kě miè yě." shǐ zhě yǐ wén. shàng yǐ yǔ chéng xiàng hóng. hóng yuē:" cǐ fēi rén qíng. bù guǐ zhī chén bù kě yǐ wéi huà ér luàn fǎ, yuàn bì xià wù xǔ." shàng bù bào, shù suì nǎi zhì shì. shì guī, fù tián mù.
时汉方事匈奴,式上书,愿输家财半助边。上使使问式:“欲为官乎?”式曰:“自小牧羊,不习仕宦,不愿也。”使者曰:“家岂有冤,欲言事乎?”式曰:“臣生与人亡所争,邑人贫者贷之,不善者教之,所居,人皆从式,式何故见冤!”使者曰:“苟,子何欲?”式曰:“天子诛匈奴,愚以为贤者宜死节,有财者宜输之,如此而匈奴可灭也。”使者以闻。上以语丞相弘。弘曰:“此非人情。不轨之臣不可以为化而乱法,愿陛下勿许。”上不报,数岁乃置式。式归,复田牧。
suì yú, huì hún xié děng jiàng, xiàn guān fèi zhòng, cāng fǔ kōng, pín mín dà xǐ, jiē áng gěi xiàn guān, wú yǐ jǐn shàn. shì fù chí qián èr shí wàn yǔ hé nán tài shǒu, yǐ gěi xǐ mín. hé nán shàng fù rén zhù pín mín zhě, shàng shí shì xìng míng, yuē:" shì gù qián yù shū qí jiā bàn cái zhù biān." nǎi cì shì wài yáo sì bǎi rén, shì yòu jǐn fù yǔ guān. shì shí, fù háo jiē zhēng nì cái, wéi shì yóu yù zhù fèi. shàng yú shì yǐ shì zhōng zhǎng zhě, nǎi zhào bài shì wèi zhōng láng, cì jué zuǒ shù zhǎng, tián shí qǐng, bù gào tiān xià, zūn xiǎn yǐ fēng bǎi xìng.
岁余,会浑邪等降,县官费众,仓府空,贫民大徙,皆卬给县官,无以尽赡。式复持钱二十万与河南太守,以给徙民。河南上富人助贫民者,上识式姓名,曰:“是固前欲输其家半财助边。”乃赐式外繇四百人,式又尽复与官。是时,富豪皆争匿财,唯式尤欲助费。上于是以式终长者,乃召拜式为中郎,赐爵左庶长,田十顷,布告天下,尊显以风百姓。
chū, shì bù yuàn wèi láng, shàng yuē:" wú yǒu yáng zài shàng lín zhōng, yù lìng zǐ mù zhī." shì jì wèi láng, bù yī cǎo juē ér mù yáng. suì yú, yáng féi xī. shàng guò qí yáng suǒ, shàn zhī. shì yuē:" fēi dú yáng yě, zhì mín yì yóu shì yǐ. yǐ shí qǐ jū, è zhě zhé qù, wú lìng bài qún." shàng qí qí yán, yù shì shǐ zhì mín. bài shì gōu shì lìng, gōu shì biàn zhī qiān chéng gāo lìng, jiāng cáo zuì. shàng yǐ shì pǔ zhōng, bài wèi qí wáng tài fù, zhuǎn wéi xiāng.
初,式不愿为郎,上曰:“吾有羊在上林中,欲令子牧之。”式既为郎,布衣草蹻而牧羊。岁余,羊肥息。上过其羊所,善之。式曰:“非独羊也,治民亦犹是矣。以时起居,恶者辄去,毋令败群。”上奇其言,欲试使治民。拜式缑氏令,缑氏便之;迁成皋令,将漕最。上以式朴忠,拜为齐王太傅,转为相。
huì lǚ jiā fǎn, shì shàng shū yuē:" chén wén zhǔ kuì chén sǐ. qún chén yí jǐn sǐ jié, qí nú xià zhě yí chū cái yǐ zuǒ jūn, rú shì zé qiáng guó bù fàn zhī dào yě. chén yuàn yǔ zǐ nán jí lín zāi xí nǔ bó chāng xí chuán zhě qǐng xíng sǐ zhī, yǐ jǐn chén jié." shàng xián zhī, xià zhào yuē:" zhèn wén bào dé yǐ dé, bào yuàn yǐ zhí. jīn tiān xià bù xìng yǒu shì, jùn xiàn zhū hóu wèi yǒu fèn yáo zhí dào zhě yě. qí xiāng yǎ xíng gōng gēng, suí mù chù xī, zhé fēn kūn dì, gèng zào, bù wéi lì huò. rì zhě běi biān yǒu xìng, shàng shū zhù guān. wǎng nián xī hé suì è, lǜ qí rén rù sù. jīn yòu shǒu fèn, suī wèi zhàn, kě wèi yì xíng yú nèi yǐ. qí cì shì jué guān nèi hóu, huáng jīn sì shí jīn, tián shí qǐng, bù gào tiān xià, shǐ míng zhī zhī."
会吕嘉反,式上书曰:“臣闻主愧臣死。群臣宜尽死节,其驽下者宜出财以佐军,如是则强国不犯之道也。臣愿与子男及临菑习弩博昌习船者请行死之,以尽臣节。”上贤之,下诏曰:“朕闻报德以德,报怨以直。今天下不幸有事,郡县诸侯未有奋繇直道者也。齐相雅行躬耕,随牧畜悉,辄分昆弟,更造,不为利惑。日者北边有兴,上书助官。往年西河岁恶,率齐人入粟。今又首奋,虽未战,可谓义形于内矣。其赐式爵关内侯,黄金四十斤,田十顷,布告天下,使明知之。”
yuán dǐng zhōng, zhēng shì dài shí qìng wèi yù shǐ dài fū. shì jì zài wèi, yán jùn guó bù biàn yán tiě ér chuán yǒu suàn, kě bà. shàng yóu shì bù shuō shì. míng nián dāng fēng shàn, shì yòu bù xí wén zhāng, biǎn zhì wèi tài zǐ tài fù, yǐ ér kuān dài zhī. shì yǐ shòu zhōng.
元鼎中,征式代石庆为御史大夫。式既在位,言郡国不便盐铁而船有算,可罢。上由是不说式。明年当封禅,式又不习文章,贬秩为太子太傅,以儿宽代之。式以寿终。
ér kuān, qiān shèng rén yě. zhì shàng shū, shì ōu yáng shēng. yǐ jùn guó xuǎn yì bó shì, shòu yè kǒng ān guó. pín wú zī yòng, cháng wèi dì zǐ dōu yǎng. shí xíng lìn zuò, dài jīng ér chú, xiū xī zhé dú sòng, qí jīng rú cǐ. yǐ shè cè wèi zhǎng gù, gōng cì, bǔ tíng wèi wén xué zú shǐ.
儿宽,千乘人也。治《尚书》,事欧阳生。以郡国选诣博士,受业孔安国。贫无资用,尝为弟子都养。时行赁作,带经而锄,休息辄读诵,其精如此。以射策为掌故,功次,补廷尉文学卒史。
kuān wéi rén wēn liáng, yǒu lián zhī zì jiāng, shàn zhǔ wén, rán nuò yú wǔ, kǒu fú néng fā míng yě. shí zhāng tāng wèi tíng wèi, tíng wèi fǔ jǐn yòng wén shǐ fǎ lǜ zhī lì, ér kuān yǐ rú shēng zài qí jiān, jiàn wèi bù xí shì, bù shǔ cáo, chú wèi cóng shǐ, zhī běi dì shì chù shù nián. hái zhì fǔ, shàng chù bù, huì tíng wèi shí yǒu yí zòu, yǐ zài jiàn què yǐ, yuàn shǐ mò zhī suǒ wéi. kuān wèi yán qí yì, yuàn shǐ yīn shǐ kuān wèi zòu. zòu chéng, dú zhī jiē fú, yǐ bái tíng wèi tāng. tāng dà jīng, zhào kuān yǔ yǔ, nǎi qí qí cái, yǐ wéi yuàn. shàng kuān suǒ zuò zòu, jí shí dé kě. yì rì, tāng jiàn shàng. wèn yuē:" qián zòu fēi sú lì suǒ jí, shuí wèi zhī zhě?" tāng yán ér kuān. shàng yuē:" wú gù wén zhī jiǔ yǐ." tāng yóu shì xiāng xué, yǐ kuān wèi zòu yàn yuàn, yǐ gǔ fǎ yì jué yí yù, shén zhòng zhī. jí tāng wèi yù shǐ dài fū, yǐ kuān wèi yuàn, jǔ shì yù shǐ. jiàn shàng, yǔ jīng xué, shàng shuō zhī, cóng wèn shàng shū yī piān. zhuó wèi zhōng dài fū, qiān zuǒ nèi shǐ.
宽为人温良,有廉知自将,善属文,然懦于武,口弗能发明也。时张汤为廷尉,廷尉府尽用文史法律之吏,而宽以儒生在其间,见谓不习事,不署曹,除为从史,之北地视畜数年。还至府,上畜簿,会廷尉时有疑奏,已再见却矣,掾史莫知所为。宽为言其意,掾史因使宽为奏。奏成,读之皆服,以白廷尉汤。汤大惊,召宽与语,乃奇其材,以为掾。上宽所作奏,即时得可。异日,汤见上。问曰:“前奏非俗吏所及,谁为之者?”汤言儿宽。上曰:“吾固闻之久矣。”汤由是乡学,以宽为奏谳掾,以古法义决疑狱,甚重之。及汤为御史大夫,以宽为掾,举侍御史。见上,语经学,上说之,从问《尚书》一篇。擢为中大夫,迁左内史。
kuān jì zhì mín, quàn nóng yè, huǎn xíng fá, lǐ yù sòng, bēi tǐ xià shì, wù zài yú dé rén xīn zé yòng rén hòu shì, tuī qíng yǔ xià, bù qiú míng shēng, lì mín dà xìn ài zhī. kuān biǎo zòu kāi liù fǔ qú, dìng shuǐ lìng yǐ guǎng gài tián. shōu zū shuì, shí cái kuò xiá, yǔ mín xiāng jiǎ dài, yǐ gù zū duō bù rù. hòu yǒu jūn fā, zuǒ nèi shǐ yǐ fù zū kè diàn, dāng miǎn. mín wén dāng miǎn, jiē kǒng shī zhī, dà jiā niú chē, xiǎo jiā dān fù, shū zū qiǎng shǔ bù jué, kè gèng yǐ zuì. shàng yóu cǐ yù qí kuān.
宽既治民,劝农业,缓刑罚,理狱讼,卑体下士,务在于得人心;择用仁厚士,推情与下,不求名声,吏民大信爱之。宽表奏开六辅渠,定水令以广溉田。收租税,时裁阔狭,与民相假贷,以故租多不入。后有军发,左内史以负租课殿,当免。民闻当免,皆恐失之,大家牛车,小家担负,输租繦属不绝,课更以最。上由此愈奇宽。
jí yì yù fàng gǔ xún shòu fēng shàn zhī shì, zhū rú duì zhě wǔ shí yú rén, wèi néng yǒu suǒ dìng. xiān shì, sī mǎ xiàng rú bìng sǐ, yǒu yí shū, sòng gōng dé, yán fú ruì, zú yǐ fēng tài shān. shàng qí qí shū, yǐ wèn kuān, kuān duì yuē:" bì xià gōng fā shèng dé, tǒng jí qún yuán, zōng sì tiān dì, jiàn lǐ bǎi shén, jīng shén suǒ xiāng, zhēng zhào bì bào, tiān dì bìng yīng, fú ruì zhāo míng. qí fēng tài shān, chán liáng fù, zhāo xìng kǎo ruì, dì wáng zhī shèng jié yě. rán xiǎng jiàn zhī yì, bù zhe yú jīng, yǐ wéi fēng shàn gào chéng, hé qū yú tiān dì shén zhī, zhī jiè jīng zhuān yǐ jiē shén míng. zǒng bǎi guān zhī zhí, gè chēng shì yí ér wèi zhī jié wén. wéi shèng zhǔ suǒ yóu, zhì dìng qí dāng, fēi jūn chén zhī suǒ néng liè. lìng jiāng jǔ dà shì, yōu yóu shù nián, shǐ qún chén dé rén zì jìn, zhōng mò néng chéng. wéi tiān zǐ jiàn zhōng hé zhī jí, jiān zǒng tiáo guàn, jīn shēng ér yù zhèn zhī, yǐ shùn chéng tiān qìng, chuí wàn shì zhī jī." shàng rán zhī, nǎi zì zhì yí, cǎi rú shù yǐ wén yān.
及议欲放古巡狩封禅之事,诸儒对者五十余人,未能有所定。先是,司马相如病死,有遗书,颂功德,言符瑞,足以封泰山。上奇其书,以问宽,宽对曰:“陛下躬发圣德,统楫群元,宗祀天地,荐礼百神,精神所乡,征兆必报,天地并应,符瑞昭明。其封泰山,禅梁父,昭姓考瑞,帝王之盛节也。然享荐之义,不著于经,以为封禅告成,合祛于天地神祗,祗戒精专以接神明。总百官之职,各称事宜而为之节文。唯圣主所由,制定其当,非君臣之所能列。令将举大事,优游数年,使群臣得人自尽,终莫能成。唯天子建中和之极,兼总条贯,金声而玉振之,以顺成天庆,垂万世之基。”上然之,乃自制仪,采儒术以文焉。
jì chéng, jiāng yòng shì, bài kuān wèi yù shǐ dài fū, cóng dōng fēng tài shān, hái dēng míng táng. kuān shàng shòu yuē:" chén wén sān dài gǎi zhì, shǔ xiàng xiāng yīn. jiān zhě shèng tǒng fèi jué, bì xià fā fèn, hé zhǐ tiān dì, zǔ lì míng táng bì yōng, zōng sì tài yī, liù lǜ wǔ shēng, yōu zàn shèng yì, shén yuè sì hé, gè yǒu fāng xiàng, yǐ chéng jiā sì, wèi wàn shì zé, tiān xià xìng shèn. jiāng jiàn dà yuán běn ruì, dēng gào dài zōng, fā zhǐ kǎi mén, yǐ hòu jǐng zhì. guǐ hài zōng sì, rì xuān chóng guāng shàng yuán jiǎ zǐ, sù yōng yǒng xiǎng. guāng huī chōng sè, tiān wén càn rán, jiàn xiàng rì zhāo, bào jiàng fú yīng. chén kuān fèng shāng zài bài, shàng qiān wàn suì shòu." zhì yuē:" jìng jǔ jūn zhī shāng."
既成,将用事,拜宽为御史大夫,从东封泰山,还登明堂。宽上寿曰:“臣闻三代改制,属象相因。间者圣统废绝,陛下发愤,合指天地,祖立明堂辟雍,宗祀泰一,六律五声,幽赞圣意,神乐四合,各有方象,以丞嘉祀,为万世则,天下幸甚。将建大元本瑞,登告岱宗,发祉闿门,以候景至。癸亥宗祀,日宣重光;上元甲子,肃邕永享。光辉充塞,天文粲然,见象日昭,报降符应。臣宽奉觞再拜,上千万岁寿。”制曰:“敬举君之觞。”
hòu tài shǐ lìng sī mǎ qiān děng yán:" lì jì huài fèi, hàn xìng wèi gǎi zhēng shuò, yí kě zhèng." shàng nǎi zhào kuān yǔ qiān děng gòng dìng hàn tài chū lì. yǔ zài lǜ lì zhì.
后太史令司马迁等言:“历纪坏废,汉兴未改正朔,宜可正。”上乃诏宽与迁等共定汉《太初历》。语在《律历志》。
chū, liáng xiāng chǔ dà tōng wǔ jīng, wèi bó shì, shí kuān wèi dì zǐ. jí yù shǐ dài fū quē, zhēng chǔ dà, dà zì yǐ wéi dé yù shǐ dài fū. zhì luò yáng, wén ér kuān wèi zhī, chǔ dà xiào. jí zhì, yǔ kuān yì fēng shàn yú shàng qián, dà bù néng jí, tuì ér fú yuē:" shàng chéng zhī rén." kuān wèi yù shǐ dài fū, yǐ chēng yì rèn zhí, gù jiǔ wú yǒu suǒ kuāng jiàn yú shàng, guān shǔ yì zhī. jū wèi jiǔ suì, yǐ guān zú.
初,梁相褚大通《五经》,为博士,时宽为弟子。及御史大夫缺,征褚大,大自以为得御史大夫。至洛阳,闻儿宽为之,褚大笑。及至,与宽议封禅于上前,大不能及,退而服曰:“上诚知人。”宽为御史大夫,以称意任职,故久无有所匡谏于上,官属易之。居位九岁,以官卒。
zàn yuē: gōng sūn hóng bo shì ér kuān jiē yǐ hóng jiàn zhī yì kùn yú yàn jué, yuǎn jī yáng shǐ zhī jiān, fēi yù qí shí, yān néng zhì cǐ wèi hū? shì shí, hàn xìng liù shí yú zài, hǎi nèi ài ān, fǔ kù chōng shí, ér sì yí wèi bīn, zhì dù duō quē. shàng fāng yù yòng wén wǔ, qiú zhī rú fú jí, shǐ yǐ pú lún yíng méi shēng, jiàn zhǔ fù ér tàn xī. qún shì mù xiàng, yì rén bìng chū. bo shì bá yú chú mù, hóng yáng zhuó yú lì shù, wèi qīng fèn yú nú pú, rì dī chū yú jiàng lǔ, sī yì nǎng shí bǎn zhù fàn niú zhī péng yǐ. hàn zhī dé rén, yú zī wèi shèng, rú yǎ zé gōng sūn hóng dǒng zhòng shū ér kuān, dǔ xíng zé shí jiàn shí qìng, zhì zhí zé jí àn bo shì, tuī xián zé hán ān guó zhèng dāng shí, dìng lìng zé zhào yǔ zhāng tāng, wén zhāng zé sī mǎ qiān xiàng rú, huá jī zé dōng fāng shuò méi gāo, yìng duì zé yán zhù zhū mǎi chén, lì shǔ zé táng dōu luò xià hóng, xié lǜ zé lǐ yán nián, yùn chóu zé sāng hóng yáng, fèng shǐ zé zhāng qiān sū wǔ, jiāng lǜ zé wèi qīng huò qù bìng, shòu yí zé huò guāng jīn rì dī, qí yú bù kě shèng jì. shì yǐ xìng zào gōng yè, zhì dù yí wén, hòu shì mò jí. xiào xuān chéng tǒng, zuǎn xiū hóng yè, yì jiǎng lùn liù yì, zhāo xuǎn mào yì, ér xiāo wàng zhī liáng qiū hè xià hóu shèng wéi xuán chéng yán péng zǔ, yǐn gēng shǐ yǐ rú shù jìn, liú xiàng, wáng bāo yǐ wén zhāng xiǎn, jiàng xiàng zé zhāng ān shì zhào chōng guó wèi xiāng bǐng jí yú dìng guó dù yán nián, zhì mín zé huáng bà wáng chéng gōng suì zhèng hóng zhào xìn chén hán yán shòu yǐn wēng guī zhào guǎng hàn yán yán nián zhāng chǎng zhī shǔ, jiē yǒu gōng jī jiàn shù yú shì. cān qí míng chén, yì qí cì yě.
赞曰:公孙弘、卜式、儿宽皆以鸿渐之翼困于燕爵,远迹羊豕之间,非遇其时,焉能致此位乎?是时,汉兴六十余载,海内艾安,府库充实,而四夷未宾,制度多阙。上方欲用文武,求之如弗及,始以蒲轮迎枚生,见主父而叹息。群士慕向,异人并出。卜式拔于刍牧,弘羊擢于栗竖,卫青奋于奴仆,日磾出于降虏,斯亦曩时版筑饭牛之朋已。汉之得人,于兹为盛,儒雅则公孙弘、董仲舒、儿宽,笃行则石建、石庆,质直则汲黯、卜式,推贤则韩安国、郑当时,定令则赵禹、张汤,文章则司马迁、相如,滑稽则东方朔、枚皋,应对则严助、朱买臣,历数则唐都、洛下闳,协律则李延年,运筹则桑弘羊,奉使则张骞、苏武,将率则卫青、霍去病,受遗则霍光、金日磾,其余不可胜纪。是以兴造功业,制度遗文,后世莫及。孝宣承统,纂修洪业,亦讲论六艺,招选茂异,而萧望之、梁丘贺、夏侯胜、韦玄成、严彭祖,尹更始以儒术进,刘向,王褒以文章显,将相则张安世、赵充国、魏相、丙吉、于定国、杜延年,治民则黄霸、王成、龚遂、郑弘、召信臣、韩延寿、尹翁归、赵广汉、严延年、张敞之属,皆有功迹见述于世。参其名臣,亦其次也。