gōng sūn hè zì zi shū, běi dì yì qú rén yě. hè zǔ fù kūn xié, jǐng dì shí wèi lǒng xī shǒu, yǐ jiāng jūn jī wú chǔ yǒu gōng, fēng píng qū hóu, zhe shū shí yú piān.
公孫賀字子叔,北地義渠人也。賀祖父昆邪,景帝時為隴西守,以將軍擊吳、楚有功,封平曲侯,著書十餘篇。
hè shǎo wèi qí shì, cóng jūn shù yǒu gōng. zì wǔ dì wèi tài zǐ shí, hè wèi shè rén, jí wǔ dì jí wèi, qiān zhì tài pú. hè fū rén jūn rú, wèi huáng hòu zǐ yě, hè yóu shì yǒu chǒng. yuán guāng zhōng wèi qīng chē jiāng jūn. jūn mǎ yì. hòu sì suì, chū yún zhōng. hòu wǔ suì, yǐ chē qí jiāng jūn cóng dà jiāng jūn qīng chū, yǒu gōng, fēng nán jiào hóu. hòu zài yǐ zuǒ jiāng jūn chū dìng xiāng, wú gōng, zuò zhòu jīn, shī hóu. fù yǐ fú jǔ jiāng jūn chū wǔ yuán èr qiān yú lǐ, wú gōng. hòu bā suì, suì dài shí qìng wèi chéng xiàng, fēng gé yì hóu. shí cháo tíng duō shì, dū zé dà chén. zì gōng sūn hóng hòu, chéng xiàng lǐ cài yán qīng dí zhào zhōu sān rén bǐ zuò shì sǐ. shí qìng suī yǐ jǐn dé zhōng, rán shù bèi qiǎn. chū, hè yǐn bài wèi chéng xiàng, bù shòu yìn shòu, dùn shǒu tì qì, yuē: chén běn biān bǐ, yǐ ān mǎ qí shè wèi guān, cái chéng bù rèn zǎi xiàng. shàng yǔ zuǒ yòu jiàn hè bēi āi, gǎn dòng xià qì, yuē: fú qǐ chéng xiàng. hè bù kěn qǐ, shàng nǎi qǐ yún, hè bù dé yǐ bài. chū, zuǒ yòu wèn qí gù, hè yuē: zhǔ shàng xián míng, chén bù zú yǐ chēng, kǒng fù zhòng zé, cóng shì dài yǐ.
賀少為騎士,從軍數有功。自武帝為太子時,賀為舍人,及武帝即位,遷至太僕。賀夫人君孺,衛皇后姊也,賀由是有寵。元光中為輕車將軍。軍馬邑。後四歲,出雲中。後五歲,以車騎將軍從大將軍青出,有功,封南窌侯。後再以左將軍出定襄,無功,坐酎金,失侯。復以浮沮將軍出五原二千餘里,無功。後八歲,遂代石慶為丞相,封葛繹侯。時朝廷多事,督責大臣。自公孫弘後,丞相李蔡、嚴青翟、趙周三人比坐事死。石慶雖以謹得終,然數被譴。初,賀引拜為丞相,不受印綬,頓首涕泣,曰:「臣本邊鄙,以鞍馬騎射為官,材誠不任宰相。」上與左右見賀悲哀,感動下泣,曰:「扶起丞相。」賀不肯起,上乃起雲,賀不得已拜。出,左右問其故,賀曰:「主上賢明,臣不足以稱,恐負重責,從是殆矣。」
hè zi jìng shēng, dài hè wèi tài pú, fù zǐ bìng jū gōng qīng wèi. jìng shēng yǐ huáng hòu zǐ zi, jiāo shē bù fèng fǎ, zhēng hé zhōng shàn yòng běi jūn qián qiān jiǔ bǎi wàn, fā jué, xià yù. shì shí, zhào bǔ yáng líng zhū ān shì bù néng dé, shàng qiú zhī jí, hè zì qǐng zhú bǔ ān shì yǐ shú jìng shēng zuì. shàng xǔ zhī. hòu guǒ dé ān shì. ān shì zhě, jīng shī dà xiá yě, wén hè yù yǐ shú zi, xiào yuē: chéng xiàng huò jí zōng yǐ. nán shān zhī xíng bù zú shòu wǒ cí, xié gǔ zhī mù bù zú wèi wǒ xiè. ān shì suì cóng yù zhōng shàng shū, gào jìng shēng yǔ yáng shí gōng zhǔ sī tōng, jí shǐ rén wū jì cí zǔ shàng, qiě shàng gān quán dāng chí dào mái ǒu rén, zhù zǔ yǒu è yán. xià yǒu sī àn yàn hè, qióng zhì suǒ fàn, suì fù zǐ sǐ yù zhōng, jiā zú.
賀子敬聲,代賀為太僕,父子並居公卿位。敬聲以皇后姊子,驕奢不奉法,征和中擅用北軍錢千九百萬,發覺,下獄。是時,詔捕陽陵朱安世不能得,上求之急,賀自請逐捕安世以贖敬聲罪。上許之。後果得安世。安世者,京師大俠也,聞賀欲以贖子,笑曰:「丞相禍及宗矣。南山之行不足受我辭,斜谷之木不足為我械。」安世遂從獄中上書,告敬聲與陽石公主私通,及使人巫祭祠詛上,且上甘泉當馳道埋偶人,祝詛有惡言。下有司案驗賀,窮治所犯,遂父子死獄中,家族。
wū gǔ zhī huò qǐ zì zhū ān shì, chéng yú jiāng chōng, suì jí gōng zhǔ huáng hòu tài zǐ, jiē bài. yǔ zài jiāng chōng lì yuán chuán.
巫蠱之禍起自朱安世,成於江充,遂及公主、皇后、太子,皆敗。語在《江充》、《戾園傳》。
liú qū máo, wǔ dì shù xiōng zhōng shān jìng wáng zǐ yě, bù zhī qí shǐ suǒ yǐ jìn.
劉屈氂,武帝庶兄中山靖王子也,不知其始所以進。
zhēng hé èr nián chūn, zhì zhào yù shǐ: gù chéng xiàng hè yǐ jiù gù chéng gāo shì ér wèi xié, xìng měi tián yǐ lì zǐ dì bīn kè, bù gù yuán yuán, wú yì biān gǔ, huò lù shàng liú, zhèn rěn zhī jiǔ yǐ. zhōng bù zì gé, nǎi yǐ biān wèi yuán, shǐ nèi jùn zì xǐng zuò chē, yòu lìng gēng zhě zì zhuǎn, yǐ kùn nóng fán rǎo chù zhě, zhòng mǎ shāng máo, wǔ bèi shuāi jiǎn xià lì wàng fù, bǎi xìng liú wáng yòu zhà wèi zhào shū, yǐ jiān chuán zhū ān shì. yù yǐ zhèng yú lǐ. qí yǐ zhuō jùn tài shǒu qū máo wèi zuǒ chéng xiàng, fēn chéng xiàng zhǎng shǐ wèi liǎng fǔ, yǐ dài tiān xià yuǎn fāng zhī xuǎn. fū qīn qīn rèn xián, zhōu táng zhī dào yě. yǐ pēng hù èr qiān èr bǎi fēng zuǒ chéng xiàng wèi pēng hóu.
征和二年春,制詔御史:「故丞相賀倚舊故乘高勢而為邪,興美田以利子弟賓客,不顧元元,無益邊谷,貨賂上流,朕忍之久矣。終不自革,乃以邊為援,使內郡自省作車,又令耕者自轉,以困農煩擾畜者,重馬傷枆,武備衰減;下吏妄賦,百姓流亡;又詐為詔書,以奸傳朱安世。獄已正於理。其以涿郡太守屈氂為左丞相,分丞相長史為兩府,以待天下遠方之選。夫親親任賢,周、唐之道也。以澎戶二千二百封左丞相為澎侯。」
qí qiū, lì tài zǐ wèi jiāng chōng suǒ zèn, shā chōng, fā bīng rù chéng xiàng fǔ, qū máo tǐng shēn táo, wáng qí yìn shòu. shì shí, shàng bì shǔ zài gān quán gōng, chéng xiàng zhǎng shǐ shèng jí zhì yǐ wén. shàng wèn: chéng xiàng hé wèi? duì yuē: chéng xiàng mì zhī, wèi gǎn fā bīng. shàng nù yuē: shì jí jí rú cǐ, hé wèi mì yě? chéng xiàng wú zhōu gōng zhī fēng yǐ. zhōu gōng bù zhū guǎn cài hū? nǎi cì chéng xiàng xǐ shū yuē: bǔ zhǎn fǎn zhě, zì yǒu shǎng fá. yǐ niú chē wèi lǔ, wú jiē duǎn bīng, duō shā shāng shì zhòng. jiān bì chéng mén, wú lìng fǎn zhě dé chū.
其秋,戾太子為江充所譖,殺充,發兵入丞相府,屈氂挺身逃,亡其印綬。是時,上避暑在甘泉宮,丞相長史乘疾置以聞。上問:「丞相何為?」對曰:「丞相秘之,未敢發兵。」上怒曰:「事籍籍如此,何謂秘也?丞相無周公之風矣。周公不誅管、蔡乎?」乃賜丞相璽書曰:「捕斬反者,自有賞罰。以牛車為櫓,毋接短兵,多殺傷士眾。堅閉城門,毋令反者得出。」
tài zǐ jì zhū chōng fā bīng, xuān yán dì zài gān quán bìng kùn, yí yǒu biàn, jiān chén yù zuò luàn. shàng yú shì cóng gān quán lái, xìng chéng xī jiàn zhāng gōng, zhào fā sān fǔ jìn xiàn bīng, bù zhōng èr qiān dàn yǐ xià, chéng xiàng jiān jiāng. tài zǐ yì qiǎn shǐ zhě jiǎo zhì shè zhǎng ān zhōng dōu guān qiú tú, fā wǔ kù bīng, mìng shǎo fù shí dé jí bīn kè zhāng guāng děng fēn jiāng, shǐ zhǎng ān qiú rú hóu chí jié fà zhǎng shuǐ jí xuān qū hú qí, jiē yǐ zhuāng huì. shì láng mǎng tōng shǐ zhǎng ān, yīn zhuī bǔ rú hóu, gào hú rén yuē: jié yǒu zhà, wù tīng yě. suì zhǎn rú hóu, yǐn qí rù zhǎng ān, yòu fā jí zhuó shì, yǐ yǔ dà hóng lú shāng qiū chéng. chū, hàn jié chún chì, yǐ tài zǐ chí chì jié, gù gèng wèi huáng máo jiā shang yǐ xiāng bié. tài zǐ zhào jiān běi jūn shǐ zhě rèn ān fā běi jūn bīng, ān shòu jié yǐ, bì jūn mén, bù kěn yīng tài zǐ. tài zǐ yǐn bīng qù, qū sì shì rén fán shù wàn zhòng, zhì zhǎng lè xī què xià, féng chéng xiàng jūn, hé zhàn wǔ rì, sǐ zhě shù wàn rén, xuè liú rù gōu zhōng. chéng xiàng fù bīng jìn duō, tài zǐ jūn bài, nán bēn fù àng chéng mén, dé chū. huì yè sī zhí tián rén bù bì chéng mén, zuò lìng tài zǐ dé chū, chéng xiàng yù zhǎn rén. yù shǐ dài fū bào shèng zhī wèi chéng xiàng yuē: sī zhí, lì èr qiān dàn, dāng xiān qǐng, nài hé shàn zhǎn zhī? chéng xiàng shì rén. shàng wén ér dà nù, xià lì zé wèn yù shǐ dài fū yuē: sī zhí zòng fǎn zhě, chéng xiàng zhǎn zhī, fǎ yě, dài fū hé yǐ shàn zhǐ zhī? shèng zhī huáng kǒng, zì shā. jí běi jūn shǐ zhě rèn ān, zuò shòu tài zǐ jié, huái èr xīn, sī zhí tián rén zòng tài zǐ, jiē yào zhǎn. shàng yuē: shì láng mǎng tōng huò fǎn jiāng rú hóu, zhǎng ān nán zǐ jǐng tōng cóng tōng huò shǎo fù shí dé, kě wèi yuán gōng yǐ. dà hóng lú shāng qiū chéng lì zhàn huò fǎn jiāng zhāng guāng. qí fēng tōng wèi chóng hé hóu, jiàn wèi dé hóu, chéng wèi dù hóu. zhū tài zǐ bīn kè, cháng chū rù gōng mén, jiē zuò zhū. qí suí tài zǐ fā bīng, yǐ fǎn fǎ zú. lì shì jié lüè zhě, jiē xǐ dūn huáng jùn. yǐ tài zǐ zài wài, shǐ zhì tún bīng zhǎng ān zhū chéng mén. hòu èr shí yú rì, tài zǐ dé yú hú. yǔ zài tài zǐ chuán.
太子既誅充發兵,宣言帝在甘泉病困,疑有變,奸臣欲作亂。上於是從甘泉來,幸城西建章宮,詔發三輔近縣兵,部中二千石以下,丞相兼將。太子亦遣使者撟制赦長安中都官囚徒,發武庫兵,命少傅石德及賓客張光等分將,使長安囚如侯持節髮長水及宣曲胡騎,皆以裝會。侍郎莽通使長安,因追捕如侯,告胡人曰:「節有詐,勿聽也。」遂斬如侯,引騎入長安,又發輯濯士,以予大鴻臚商丘城。初,漢節純赤,以太子持赤節,故更為黃旄加上以相別。太子召監北軍使者任安發北軍兵,安受節已,閉軍門,不肯應太子。太子引兵去,驅四市人凡數萬眾,至長樂西闕下,逢丞相軍,合戰五日,死者數萬人,血流入溝中。丞相附兵浸多,太子軍敗,南奔覆盎城門,得出。會夜司直田仁部閉城門,坐令太子得出,丞相欲斬仁。御史大夫暴勝之謂丞相曰:「司直,吏二千石,當先請,奈何擅斬之?」丞相釋仁。上聞而大怒,下吏責問御史大夫曰:「司直縱反者,丞相斬之,法也,大夫何以擅止之?」勝之皇恐,自殺。及北軍使者任安,坐受太子節,懷二心,司直田仁縱太子,皆要斬。上曰:「侍郎莽通獲反將如侯,長安男子景通從通獲少傅石德,可謂元功矣。大鴻臚商丘成力戰獲反將張光。其封通為重合侯,建為德侯,成為秺侯。」諸太子賓客,嘗出入宮門,皆坐誅。其隨太子發兵,以反法族。吏士劫略者,皆徙敦煌郡。以太子在外,始置屯兵長安諸城門。後二十餘日,太子得於湖。語在《太子傳》。
qí míng nián, èr shī jiāng jūn lǐ guǎng lì jiāng bīng chū jī xiōng nú, chéng xiàng wèi zǔ dào, sòng zhì wèi qiáo, yǔ guǎng lì cí jué. guǎng lì yuē: yuàn jūn hóu zǎo qǐng chāng yì wáng wèi tài zǐ. rú lì wèi dì, jūn hóu zhǎng hé yōu hū? qū máo xǔ nuò. chāng yì wáng zhě, èr shī jiāng jūn nǚ dì lǐ fū rén zǐ yě. èr shī nǚ wèi qū máo zi qī, gù gòng yù lì yān. shì shí, zhì wū gǔ yù jí, nèi zhě lìng guō ráng gào chéng xiàng fū rén yǐ chéng xiàng shù yǒu qiǎn, shǐ wū cí shè, zhù zǔ zhǔ shàng, yǒu è yán, jí yǔ èr shī gòng dǎo cí, yù lìng chāng yì wáng wèi dì. yǒu sī zòu qǐng àn yàn, zuì zhì dà nì bù dào. yǒu zhào zài qū máo chú chē yǐ xùn, yào zhǎn dōng shì, qī zǐ xiāo shǒu huá yáng jiē. èr shī jiāng jūn qī zǐ yì shōu. èr shī wén zhī, jiàng xiōng nú, zōng zú suì miè.
其明年,貳師將軍李廣利將兵出擊匈奴,丞相為祖道,送至渭橋,與廣利辭決。廣利曰:「願君侯早請昌邑王為太子。如立為帝,君侯長何憂乎?」屈氂許諾。昌邑王者,貳師將軍女弟李夫人子也。貳師女為屈氂子妻,故共欲立焉。是時,治巫蠱獄急,內者令郭穰告丞相夫人以丞相數有譴,使巫祠社,祝詛主上,有惡言,及與貳師共禱祠,欲令昌邑王為帝。有司奏請案驗,罪至大逆不道。有詔載屈氂廚車以徇,要斬東市,妻子梟首華陽街。貳師將軍妻子亦收。貳師聞之,降匈奴,宗族遂滅。
chē qiān qiū, běn xìng tián shì, qí xiān qí zhū tián xǐ zhǎng líng. qiān qiū wèi gāo qǐn láng. huì wèi tài zǐ wèi jiāng chōng suǒ zèn bài, jiǔ zhī, qiān qiū shàng jí biàn sòng tài zǐ yuān, yuē: zi nòng fù bīng, zuì dāng chī tiān zǐ zhī zǐ guò wù shā rén, dāng hé bà zāi! chén cháng mèng jiàn yī bái tóu wēng jiào chén yán. shì shí, shàng pō zhī tài zǐ huáng kǒng wú tā yì, nǎi dà gǎn wù, zhào jiàn qiān qiū. zhì qián, qiān qiū zhǎng bā chǐ yú, tǐ mào shén lì, wǔ dì jiàn ér shuō zhī, wèi yuē: fù zǐ zhī jiān, rén suǒ nán yán yě, gōng dú míng qí bù rán. cǐ gāo miào shén líng shǐ gōng jiào wǒ, gōng dāng suì wèi wú fǔ zuǒ. lì bài qiān qiū wèi dà hóng lú. shù yuè, suì dài liú qū máo wèi chéng xiàng, fēng fù mín hóu. qiān qiū wú tā cái néng shù xué, yòu wú fá yuè gōng láo, tè yǐ yī yán wù yì, xún yuè qǔ zǎi xiàng fēng hóu, shì wèi cháng yǒu yě. fǎn hàn shǐ zhě zhì xiōng nú, dān yú wèn yuē: wén hàn xīn bài chéng xiàng, hé yòng dé zhī? shǐ zhě yuē: yǐ shàng shū yán shì gù. dān yú yuē: gǒu rú shì, hàn zhì chéng xiàng, fēi yòng xián yě, wàng yī nán zǐ shàng shū jí dé zhī yǐ. shǐ zhě hái, dào dān yú yǔ. wǔ dì yǐ wèi rǔ mìng, yù xià zhī lì. liáng jiǔ, nǎi shì zhī.
車千秋,本姓田氏,其先齊諸田徙長陵。千秋為高寢郎。會衛太子為江充所譖敗,久之,千秋上急變訟太子冤,曰:「子弄父兵,罪當笞;天子之子過誤殺人,當何罷哉!臣嘗夢見一白頭翁教臣言。」是時,上頗知太子惶恐無他意,乃大感寤,召見千秋。至前,千秋長八尺余,體貌甚麗,武帝見而說之,謂曰:「父子之間,人所難言也,公獨明其不然。此高廟神靈使公教我,公當遂為吾輔佐。」立拜千秋為大鴻臚。數月,遂代劉屈氂為丞相,封富民侯。千秋無他材能術學,又無伐閱功勞,特以一言寤意,旬月取宰相封侯,世未嘗有也。反漢使者至匈奴,單于問曰:「聞漢新拜丞相,何用得之?」使者曰:「以上書言事故。」單于曰:「苟如是,漢置丞相,非用賢也,妄一男子上書即得之矣。」使者還,道單于語。武帝以為辱命,欲下之吏。良久,乃貰之。
rán qiān qiū wèi rén dūn hòu yǒu zhì, jū wèi zì chēng, yú yú qián hòu shù gōng. chū, qiān qiū shǐ shì shì, jiàn shàng lián nián zhì tài zǐ yù, zhū fá yóu duō, qún xià kǒng jù, sī yù kuān guǎng shàng yì, wèi ān zhòng shù. nǎi yǔ yù shǐ zhōng èr qiān dàn gòng shàng shòu sòng dé měi, quàn shàng shī ēn huì, huǎn xíng fá, wán tīng yīn lè, yǎng zhì hé shén, wèi tiān xià zì yú lè. shàng bào yuē: zhèn zhī bù dé, zì zuǒ chéng xiàng yǔ èr shī yīn móu nì luàn, wū gǔ zhī huò liú jí shì dài fū. zhèn rì yī shí zhě lěi yuè, nǎi hé lè zhī tīng? tòng shì dài fū cháng zài xīn, jì shì bù jiù. suī rán, wū gǔ shǐ fā, zhào chéng xiàng yù shǐ dū èr qiān dàn qiú bǔ, tíng wèi zhì, wèi wén jiǔ qīng tíng wèi yǒu suǒ jū yě. nǎng zhě, jiāng chōng xiān zhì gān quán gōng rén, zhuǎn zhì wèi yāng jiāo fáng, yǐ jí jìng shēng zhī chóu lǐ yǔ zhī shǔ móu rén xiōng nú, yǒu sī wú suǒ fā, lìng chéng xiàng qīn jué lán tái gǔ yàn, suǒ míng zhī yě. zhì jīn yú wū pō tuō bù zhǐ, yīn zéi qīn shēn, yuǎn jìn wèi gǔ, zhèn kuì zhī shén, hé shòu zhī yǒu? jìng bù jǔ jūn zhī shāng! jǐn xiè chéng xiàng èr qiān dàn gè jiù guǎn. shū yuē: wú piān wú dǎng, wáng dào dàng dàng. wú yǒu fù yán.
然千秋為人敦厚有智,居位自稱,逾於前後數公。初,千秋始視事,見上連年治太子獄,誅罰尤多,群下恐懼,思欲寬廣上意,尉安眾庶。乃與御史、中二千石共上壽頌德美,勸上施恩惠,緩刑罰,玩聽音樂,養志和神,為天下自虞樂。上報曰:「朕之不德,自左丞相與貳師陰謀逆亂,巫蠱之禍流及士大夫。朕日一食者累月,乃何樂之聽?痛士大夫常在心,既事不咎。雖然,巫蠱始發,詔丞相、御史督二千石求捕,廷尉治,未聞九卿、廷尉有所鞫也。曩者,江充先治甘泉宮人,轉至未央椒房,以及敬聲之疇、李禹之屬謀人匈奴,有司無所發,令丞相親掘蘭台蠱驗,所明知也。至今余巫頗脫不止,陰賊侵身,遠近為蠱,朕愧之甚,何壽之有?敬不舉君之觴!謹謝丞相、二千石各就館。書曰:『毋偏毋黨,王道蕩蕩。』毋有復言。」
hòu suì yú, wǔ dì jí, lì huáng zǐ gōu yì fū rén nán wèi tài zǐ, bài dà jiāng jūn huò guāng chē qí jiāng jūn jīn rì dī yù shǐ dài fū sāng hóng yáng jí chéng xiàng qiān qiū, bìng shòu yí zhào, fǔ dào shǎo zhǔ. wǔ dì bēng, zhāo dì chū jí wèi, wèi rèn tīng zhèng, zhèng shì yī jué dà jiāng jūn guāng. qiān qiū jū chéng xiàng wèi, jǐn hòu yǒu zhòng dé. měi gōng qīng cháo huì, guāng wèi qiān qiū yuē: shǐ yǔ jūn hóu jù shòu xiān dì yí zhào, jīn guāng zhì nèi, jūn hóu zhì wài, yí yǒu yǐ jiào dū, shǐ guāng wú fù tiān xià. qiān qiū yuē: wéi jiāng jūn liú yì, jí tiān xià xìng shèn. zhōng bù kěn yǒu suǒ yán. guāng yǐ cǐ zhòng zhī. měi yǒu jí xiáng jiā yīng, shù bāo shǎng chéng xiàng. qì zhāo dì shì, guó jiā shǎo shì, bǎi xìng shāo yì chōng shí. shǐ yuán liù nián, zhào jùn guó jǔ xián liáng wén xué shì, wèn yǐ mín suǒ jí kǔ, yú shì yán tiě zhī yì qǐ yān.
後歲余,武帝疾,立皇子鈎弋夫人男為太子,拜大將軍霍光、車騎將軍金日磾、御史大夫桑弘羊及丞相千秋,並受遺詔,輔道少主。武帝崩,昭帝初即位,未任聽政,政事一決大將軍光。千秋居丞相位,謹厚有重德。每公卿朝會,光謂千秋曰:「始與君侯俱受先帝遺詔,今光治內,君侯治外,宜有以教督,使光毋負天下。」千秋曰:「唯將軍留意,即天下幸甚。」終不肯有所言。光以此重之。每有吉祥嘉應,數褒賞丞相。訖昭帝世,國家少事,百姓稍益充實。始元六年,詔郡國舉賢良文學士,問以民所疾苦,於是鹽鐵之議起焉。
qiān qiū wèi xiāng shí èr nián, hōng, shì yuē dìng hóu. chū, qiān qiū nián lǎo, shàng yōu zhī, cháo jiàn, dé chéng xiǎo chē rù gōng diàn zhōng, gù yīn hào yuē chē chéng xiàng. zi shùn sì hóu, guān zhì yún zhōng tài shǒu, xuān dì shí yǐ hǔ yá jiāng jūn jī xiōng nú, zuò dào zēng lǔ huò zì shā, guó chú.
千秋為相十二年,薨,諡曰定侯。初,千秋年老,上優之,朝見,得乘小車入宮殿中,故因號曰「車丞相」。子順嗣侯,官至雲中太守,宣帝時以虎牙將軍擊匈奴,坐盜增鹵獲自殺,國除。
sāng hóng yáng wèi yù shǐ dài fū bā nián, zì yǐ wèi guó jiā xìng què guǎn zhī lì, fá qí gōng, yù wèi zǐ dì dé guān, yuàn wàng huò guāng, yǔ shàng guān jié děng móu fǎn, suì zhū miè.
桑弘羊為御史大夫八年,自以為國家興榷管之利,伐其功,欲為子弟得官,怨望霍光,與上官桀等謀反,遂誅滅。
wáng xīn, jì nán rén yě. yǐ jùn xiàn lì jī gōng, shāo qiān wèi bèi yáng lìng. wǔ dì mò, jūn lǚ shù fā, jùn guó dào zéi qún qǐ, xiù yī yù shǐ bào shèng zhī shǐ chí fǔ zhú bǔ dào zéi, yǐ jūn xìng cóng shì, zhū èr qiān dàn yǐ xià. shèng zhī guò bèi yáng, yù zhǎn xīn, xīn yǐ jiě yī fú zhì, yǎng yán yuē: shǐ jūn zhuān shā shēng zhī bǐng, wēi zhèn jùn guó, lìng xià zhǎn yī xīn, bù zú yǐ zēng wēi, bù rú shí yǒu suǒ kuān, yǐ míng ēn dài, lìng jǐn sǐ lì. shèng zhī zhuàng qí yán, shì bù zhū, yīn yǔ xiāng jié hòu.
王欣,濟南人也。以郡縣吏積功,稍遷為被陽令。武帝末,軍旅數發,郡國盜賊群起,繡衣御史暴勝之使持斧逐捕盜賊,以軍興從事,誅二千石以下。勝之過被陽,欲斬欣,欣已解衣伏質,仰言曰:「使君顓殺生之柄,威震郡國,令夏斬一欣,不足以增威,不如時有所寬,以明恩貸,令盡死力。」勝之壯其言,貰不誅,因與相結厚。
shèng zhī shǐ hái, jiàn xīn, zhēng wèi yòu fǔ dū wèi, shǒu yòu fú fēng. shàng shù chū xìng ān dìng běi dì, guò fú fēng, gōng guǎn chí dào xiū zhì, gōng zhāng bàn. wǔ dì jiā zhī, zhù chē, bài xīn wèi zhēn, shì shì shí yú nián. zhāo dì shí wèi yù shǐ dài fū, dài chē qiān qiū wèi chéng xiàng, fēng yí chūn hóu. míng nián hōng, shì yuē jìng hóu.
勝之使還,薦欣,征為右輔都尉,守右扶風。上數出幸安定、北地,過扶風,宮館馳道修治,供張辦。武帝嘉之,駐車,拜欣為真,視事十餘年。昭帝時為御史大夫,代車千秋為丞相,封宜春侯。明年薨,諡曰敬侯。
zi tán sì, yǐ liè hóu yǔ móu fèi chāng yì wáng lì xuān dì, yì fēng sān bǎi hù. hōng, zi xián sì. wáng mǎng qī jí xián nǚ, mǎng cuàn wèi, yí chūn shì yǐ wài qī chǒng. zì xīn chuán guó zhì xuán sūn, mǎng bài, nǎi jué.
子譚嗣,以列侯與謀廢昌邑王立宣帝,益封三百戶。薨,子咸嗣。王莽妻即咸女,莽篡位,宜春氏以外戚寵。自訢傳國至玄孫,莽敗,乃絕。
yáng chǎng, huá yīn rén yě. gěi shì dà jiāng jūn mò fǔ, wèi jūn sī mǎ, huò guāng ài hòu zhī, shāo qiān zhì dà sī nóng. yuán fèng zhōng, dào tián shǐ zhě yàn cāng zhī shàng guān jié děng fǎn móu, yǐ gào chǎng. chǎng sù jǐn lèi shì, bù gǎn yán, nǎi yí bìng wò. yǐ gào jiàn dài fū dù yán nián, yán nián yǐ wén. cāng yán nián jiē fēng, chǎng yǐ jiǔ qīng bù zhé yán, gù bù dé hóu. hòu qiān yù shǐ dài fū, dài wáng wèi chéng xiàng, fēng ān píng hóu.
楊敞,華陰人也。給事大將軍莫府,為軍司馬,霍光愛厚之,稍遷至大司農。元鳳中,稻田使者燕倉知上官桀等反謀,以告敞。敞素謹累事,不敢言,乃移病臥。以告諫大夫杜延年,延年以聞。蒼、延年皆封,敞以九卿不輒言,故不得侯。後遷御史大夫,代王為丞相,封安平侯。
míng nián, zhāo dì bēng. chāng yì wáng zhēng jí wèi, yín luàn, dà jiāng jūn guāng yǔ chē qí jiāng jūn zhāng ān shì móu yù fèi wáng gèng lì. yì jì dìng, shǐ dà sī nóng tián yán nián bào chǎng. chǎng jīng jù, bù zhī suǒ yán, hàn chū qià bèi, tú wěi wěi ér yǐ. yán nián qǐ zhì gēng yī, chǎng fū rén jù cóng dōng xiāng wèi chǎng yuē: cǐ guó dà shì, jīn dà jiāng jūn yì yǐ dìng, shǐ jiǔ qīng lái bào jūn hóu. jūn hóu bù jí yīng, yǔ dà jiāng jūn tóng xīn, yóu yǔ wú jué, xiān shì zhū yǐ. yán nián cóng gēng yī hái, chǎng fū rén yǔ yán nián cān yǔ xǔ nuò, qǐng fèng dà jiāng jūn jiào lìng, suì gòng fèi chāng yì wáng, lì xuān dì. xuān dì jí wèi yuè yú, chǎng hōng, shì yuē jìng hóu. zi zhōng sì, yǐ chǎng jū wèi dìng cè ān zōng miào, yì fēng sān qiān wǔ bǎi hù.
明年,昭帝崩。昌邑王征即位,淫亂,大將軍光與車騎將軍張安世謀欲廢王更立。議既定,使大司農田延年報敞。敞驚懼,不知所言,汗出洽背,徒唯唯而已。延年起至更衣,敞夫人遽從東箱謂敞曰:「此國大事,今大將軍議已定,使九卿來報君侯。君侯不疾應,與大將軍同心,猶與無決,先事誅矣。」延年從更衣還,敞、夫人與延年參語許諾,請奉大將軍教令,遂共廢昌邑王,立宣帝。宣帝即位月余,敞薨,諡曰敬侯。子忠嗣,以敞居位定策安宗廟,益封三千五百戶。
zhōng dì yùn, zì zi yòu, yǐ zhōng rèn wèi láng, bǔ cháng shì qí, yùn mǔ, sī mǎ qiān nǚ yě. yùn shǐ dú wài zǔ tài shǐ gōng jì, pō wèi chūn qiū. yǐ cái néng chēng. hǎo jiāo yīng jùn zhū rú, míng xiǎn cháo tíng, zhuó wèi zuǒ cáo. huò shì móu fǎn, yùn xiān wén zhī, yīn shì zhōng jīn ān shàng yǐ wén, zhào jiàn yán zhuàng. huò shì fú zhū, yùn děng wǔ rén jiē fēng, yùn wèi píng tōng hóu, qiān zhōng láng jiāng.
忠弟惲,字子幼,以忠任為郎,補常侍騎,惲母,司馬遷女也。惲始讀外祖《太史公記》,頗為《春秋》。以材能稱。好交英俊諸儒,名顯朝廷,擢為左曹。霍氏謀反,惲先聞知,因侍中金安上以聞,召見言狀。霍氏伏誅,惲等五人皆封,惲為平通侯,遷中郎將。
láng guān gù shì, lìng láng chū qián shì cái yòng, gěi wén shū, nǎi dé chū, míng yuē shān láng. yí bìng jǐn yī rì, zhé cháng yī mù, huò zhì suì yú bù dé mù. qí háo fù láng, rì chū yóu xì, huò xíng qián dé shàn bù. huò lù liú xíng, chuán xiāng fàng xiào. yùn wèi zhōng láng jiāng, bà shān láng, yí zhǎng dù dà sī nóng, yǐ gěi cái yòng. qí jí bìng xiū yè xǐ mù, jiē yǐ fǎ lìng cóng shì. láng yè zhě yǒu zuì guò, zhé zòu miǎn, jiàn jǔ qí gāo dì yǒu xíng néng zhě, zhì jùn shǒu jiǔ qīng. láng guān huà zhī, mò bù zì lì, jué qǐng yè huò lù zhī duān, lìng xíng jìn zhǐ, gōng diàn zhī nèi xī rán tóng shēng. yóu shì zhuó wèi zhū lì guāng lù xūn, qīn jìn yòng shì.
郎官故事,令郎出錢市財用,給文書,乃得出,名曰「山郎」。移病盡一日,輒償一沐,或至歲余不得沐。其豪富郎,日出遊戲,或行錢得善部。貨賂流行,傳相放效。惲為中郎將,罷山郎,移長度大司農,以給財用。其疾病休謁洗沐,皆以法令從事。郎、謁者有罪過,輒奏免,薦舉其高弟有行能者,至郡守、九卿。郎官化之,莫不自厲,絕請謁貨賂之端,令行禁止,宮殿之內翕然同聲。由是擢為諸吏光祿勛,親近用事。
chū, yùn shòu fù cái wǔ bǎi wàn, jí shēn fēng hóu, jiē yǐ fēn zōng zú. hòu mǔ wú zi, cái yì shù bǎi wàn, sǐ jiē zi yùn, yùn jǐn fù fēn hòu mǔ kūn dì. zài shòu zī qiān yú wàn, jiē yǐ fēn shī. qí qīng cái hǎo yì rú cǐ.
初,惲受父財五百萬,及身封侯,皆以分宗族。後母無子,財亦數百萬,死皆子惲,惲盡復分後母昆弟。再受訾千餘萬,皆以分施。其輕財好義如此。
yùn jū diàn zhōng, lián jié wú sī, láng guān chēng gōng píng. rán yùn fá qí xíng zhì, yòu xìng kè hài, hǎo fā rén yīn fú, tóng wèi yǒu wǔ jǐ zhě, bì yù hài zhī, yǐ qí néng gāo rén. yóu shì duō yuàn yú cháo tíng, yǔ tài pú dài zhǎng lè xiāng shī, zú yǐ shì bài.
惲居殿中,廉潔無私,郎官稱公平。然惲伐其行治,又性刻害,好發人陰伏,同位有忤己者,必欲害之,以其能高人。由是多怨於朝廷,與太僕戴長樂相失,卒以是敗。
zhǎng lè zhě, xuān dì zài mín jiān shí yǔ xiāng zhī, jí jí wèi, bá zhuó qīn jìn. zhǎng lè cháng shǐ xíng shì yì zōng miào, hái wèi yuàn shǐ yuē: wǒ qīn miàn jiàn shòu zhào, fù dì yì, dù hóu yù. rén yǒu shàng shū gào zhǎng lè fēi suǒ yí yán, shì xià tíng wèi. zhǎng lè yí yùn jiào rén gào zhī, yì shàng shū gào yùn zuì.
長樂者,宣帝在民間時與相知,及即位,拔擢親近。長樂嘗使行事肄宗廟,還謂掾史曰:「我親面見受詔,副帝肄,秺侯御。」人有上書告長樂非所宜言,事下廷尉。長樂疑惲教人告之,亦上書告惲罪。
gāo chāng hóu chē bēn rù běi yē mén, yùn yǔ fù píng hóu zhāng yán shòu yuē: wén qián céng yǒu bēn chē dǐ diàn mén, mén guān zhé, mǎ sǐ, ér zhāo dì bēng. jīn fù rú cǐ, tiān shí, fēi rén lì yě. zuǒ féng yì hán yán shòu yǒu zuì xià yù, yùn shàng shū sòng yán shòu. láng zhōng qiū cháng wèi yùn yuē: wén jūn hóu sòng hán féng yì, dāng dé huó hū? yùn yuē: shì hé róng yì! jìng jìng zhě wèi bì quán yě. wǒ bù néng zì bǎo, zhēn rén suǒ wèi shǔ bù róng xué xián jù shù zhě yě. yòu zhōng shū yè zhě lìng xuān chí dān yú shǐ zhě yǔ, shì zhū jiāng jūn zhōng cháo èr qiān dàn. yùn yuē: mào dùn dān yú dé hàn měi shí hǎo wù, wèi zhī chòu è, dān yú bù lái míng shén. yùn shàng guān xī gé shàng huà rén, zhǐ jié zhòu huà wèi lè chāng hóu wáng wǔ yuē: tiān zǐ guò cǐ, yī èr wèn qí guò, kě yǐ dé shī yǐ. huà rén yǒu yáo shùn yǔ tāng, bù chēng ér jǔ jié zhòu. yùn wén xiōng nú jiàng zhě dào dān yú jiàn shā, yùn yuē: dé bù xiào jūn, dà chén wèi huà shàn jì bù yòng, zì lìng shēn wú chù suǒ. ruò qín shí dàn rèn xiǎo chén, zhū shā zhōng liáng, jìng yǐ miè wáng lìng qīn rèn dà chén, jí zhì jīn ěr. gǔ yǔ jīn rú yī qiū zhī hé. yùn wàng yǐn wáng guó yǐ fěi bàng dāng shì, wú rén chén lǐ. yòu yǔ zhǎng lè yuē: zhēng yuè yǐ lái, tiān yīn bù yǔ, cǐ chūn qiū suǒ jì, xià hóu jūn suǒ yán. xíng bì bù zhì hé dōng yǐ. yǐ zhǔ shàng wèi xì yǔ, yóu bèi nì jué lǐ.
高昌侯車奔入北掖門,惲語富平侯張延壽曰:「聞前曾有奔車抵殿門,門關折,馬死,而昭帝崩。今復如此,天時,非人力也。」左馮翊韓延壽有罪下獄,惲上書訟延壽。郎中丘常謂惲曰:「聞君侯訟韓馮翊,當得活乎?」惲曰:「事何容易!脛脛者未必全也。我不能自保,真人所謂鼠不容穴銜窶數者也。」又中書謁者令宣持單于使者語,視諸將軍、中朝二千石。惲曰:「冒頓單于得漢美食好物,謂之殠惡,單于不來明甚。」惲上觀西閣上畫人,指桀、紂畫謂樂昌侯王武曰:「天子過此,一二問其過,可以得師矣。」畫人有堯、舜、禹、湯,不稱而舉桀、紂。惲聞匈奴降者道單于見殺,惲曰:「得不肖君,大臣為畫善計不用,自令身無處所。若秦時但任小臣,誅殺忠良,竟以滅亡;令親任大臣,即至今耳。古與今如一丘之貉。」惲妄引亡國以誹謗當世,無人臣禮。又語長樂曰:「正月以來,天陰不雨,此《春秋》所記,夏侯君所言。行必不至河東矣。」以主上為戲語,尤悖逆絕理。
shì xià tíng wèi. tíng wèi dìng guó kǎo wèn, zuǒ yàn míng bái, zòu:
事下廷尉。廷尉定國考問,左驗明白,奏:
yùn bù fú zuì, ér zhào hù jiāng zūn, yù lìng jiè chì fù píng hóu yán shòu, yuē: tài pú dìng yǒu sǐ zuì shù shì, zhāo mù rén yě. yùn xìng yǔ fù píng hóu hūn yīn, jīn dú sān rén zuò yǔ, hóu yán shí bù wén yùn yǔ, zì yǔ tài pú xiāng chù yě. zūn yuē: bù kě. yùn nù, chí dà dāo, yuē: méng fù píng hóu lì, dé zú zuì! wú xiè yùn yǔ, lìng tài pú wén zhī luàn yú shì. yùn xìng de liè jiǔ qīng zhū lì, sù wèi jìn chén, shàng suǒ xìn rèn, yǔ wén zhèng shì, bù jié zhōng ài, jǐn chén zǐ yì, ér wàng yuàn wàng, chēng yǐn wèi yāo è yán, dà nì bù dào, qǐng dài bǔ zhì.
惲不服罪,而召戶將尊,欲令戒飭富平侯延壽,曰:「太僕定有死罪數事,朝暮人也。惲幸與富平侯婚姻,今獨三人坐語,侯言『時不聞惲語』,自與太僕相觸也。」尊曰:「不可。」惲怒,持大刀,曰:「蒙富平侯力,得族罪!毋泄惲語,令太僕聞之亂餘事。」惲幸得列九卿諸吏,宿衛近臣,上所信任,與聞政事,不竭忠愛,盡臣子義,而妄怨望,稱引為訞惡言,大逆不道,請逮捕治。
shàng bù rěn jiā zhū, yǒu zhào jiē miǎn yùn zhǎng lè wèi shù rén.
上不忍加誅,有詔皆免惲、長樂為庶人。
yùn jì shī jué wèi, jiā jū zhì chǎn yè, qǐ shì zhái, yǐ cái zì yú. suì yú, qí yǒu rén ān dìng tài shǒu xī hé sūn huì zōng, zhī lüè shì yě, yǔ yùn shū jiàn jiè zhī, wèi yán dà chén fèi tuì, dāng hé mén huáng jù, wèi kě lián zhī yì, bù dāng zhì chǎn yè, tōng bīn kè, yǒu chēng yù. yùn zǎi xiàng zi, shǎo xiǎn cháo tíng, yī zhāo yǐ àn mèi yǔ yán jiàn fèi, nèi huái bù fú, bào huì zōng shū yuē:
惲既失爵位,家居治產業,起室宅,以財自娛。歲余,其友人安定太守西河孫會宗,知略士也,與惲書諫戒之,為言大臣廢退,當闔門惶懼,為可憐之意,不當治產業,通賓客,有稱譽。惲宰相子,少顯朝廷,一朝以暗昧語言見廢,內懷不服,報會宗書曰:
yùn cái xiǔ xíng huì, wén zhì wú suǒ dǐ, xìng lài xiān rén yú yè dé bèi sù wèi, zāo yù shí biàn yǐ huò jué wèi, zhōng fēi qí rèn, zú yǔ huò huì. zú xià āi qí yú, méng cì shū, jiào dū yǐ suǒ bù jí, yīn qín shén hòu. rán qiè hèn zú xià bù shēn wéi qí zhōng shǐ, ér wěi suí sú zhī huǐ yù yě. yán bǐ lòu zhī yú xīn, ruò nì zhǐ ér wén guò, mò ér xī hū, kǒng wéi kǒng shì gè yán ěr zhì zhī yì, gù gǎn lüè chén qí yú, wéi jūn zǐ chá yān!
惲材朽行穢,文質無所底,幸賴先人餘業得備宿衛,遭遇時變以獲爵位,終非其任,卒與禍會。足下哀其愚,蒙賜書,教督以所不及,殷勤甚厚。然竊恨足下不深惟其終始,而猥隨俗之毀譽也。言鄙陋之愚心,若逆指而文過,默而息乎,恐違孔氏「各言爾志」之義,故敢略陳其愚,唯君子察焉!
yùn jiā fāng lóng shèng shí, chéng zhū lún zhě shí rén, wèi zài liè qīng, jué wèi tōng hóu, zǒng lǐng cóng guān, yǔ wén zhèng shì, céng bù néng yǐ cǐ shí yǒu suǒ jiàn míng, yǐ xuān dé huà, yòu bù néng yǔ qún liáo tóng xīn bìng lì, péi fǔ cháo tíng zhī yí wàng, yǐ fù qiè wèi sù cān zhī zé jiǔ yǐ. huái lù tān shì, bù néng zì tuì, zāo yù biàn gù, héng bèi kǒu yǔ, shēn yōu běi què, qī zǐ mǎn yù. dāng cǐ zhī shí, zì yǐ yí miè bù zú yǐ sāi zé, qǐ yì de quán shǒu lǐng, fù fèng xiān rén zhī qiū mù hū? fú wéi shèng zhǔ zhī ēn, bù kě shèng liàng. jūn zǐ yóu dào, lè yǐ wàng yōu xiǎo rén quán qū, shuō yǐ wàng zuì. qiè zì sī niàn, guò yǐ dà yǐ, xíng yǐ kuī yǐ, zhǎng wèi nóng fū yǐ méi shì yǐ. shì gù shēn lǜ qī zǐ, lù lì gēng sāng, guàn yuán zhì chǎn, yǐ gěi gōng shàng, bù yì dāng fù yòng cǐ wèi jī yì yě.
惲家方隆盛時,乘朱輪者十人,位在列卿,爵為通侯,總領從官,與聞政事,曾不能以此時有所建明,以宣德化,又不能與群僚同心併力,陪輔朝廷之遺忘,已負竊位素餐之責久矣。懷祿貪勢,不能自退,遭遇變故,橫被口語,身幽北闕,妻子滿獄。當此之時,自以夷滅不足以塞責,豈意得全首領,復奉先人之丘墓乎?伏惟聖主之恩,不可勝量。君子游道,樂以忘憂;小人全軀,說以忘罪。竊自思念,過已大矣,行已虧矣,長為農夫以沒世矣。是故身率妻子,戮力耕桑,灌園治產,以給公上,不意當復用此為譏議也。
fū rén qíng suǒ bù néng zhǐ zhě, shèng rén fú jìn, gù jūn fù zhì zūn qīn, sòng qí zhōng yě, yǒu shí ér jì. chén zhī dé zuì, yǐ sān nián yǐ. tián jiā zuò kǔ, suì shí fú là, hēng yáng páo gāo, dǒu jiǔ zì láo. jiā běn qín yě, néng wèi qín shēng. fù, zhào nǚ yě, yǎ shàn gǔ sè. nú bì gē zhě shù rén, jiǔ hòu ěr rè, yǎng tiān fǔ fǒu ér hū wū wū. qí shī yuē: tián bǐ nán shān, wú huì bù zhì, zhǒng yī qǐng dòu, luò ér wèi qí. rén shēng xíng lè ěr, xū fù guì hé shí! shì rì yě, fú yī ér xǐ, fèn xiù dī áng, dùn zú qǐ wǔ, chéng yín huāng wú dù, bù zhī qí bù kě yě. yùn xìng yǒu yú lù, fāng dí jiàn fàn guì, zhú shén yī zhī lì, cǐ jiǎ shù zhī shì, wū rǔ zhī chù, yùn qīn xíng zhī. xià liú zhī rén, zhòng huǐ suǒ guī, bù hán ér lì. suī yǎ zhī yùn zhě, yóu suí fēng ér mí, shàng hé chēng yù zhī yǒu! dǒng shēng bù yún hū? míng míng qiú rén yì, cháng kǒng bù néng huà mín zhě, qīng dài fū yì yě míng míng qiú cái lì, cháng kǒng kùn fá zhě, shù rén zhī shì yě. gù dào bù tóng, bù xiāng wèi móu. jīn zi shàng ān dé yǐ qīng dài fū zhī zhì ér zé pū zāi!
夫人情所不能止者,聖人弗禁,故君父至尊親,送其終也,有時而既。臣之得罪,已三年矣。田家作苦,歲時伏臘,亨羊炰羔,斗酒自勞。家本秦也,能為秦聲。婦,趙女也,雅善鼓瑟。奴婢歌者數人,酒後耳熱,仰天拊缶而呼烏烏。其詩曰:「田彼南山,蕪穢不治,種一頃豆,落而為其。人生行樂耳,須富貴何時!」是日也,拂衣而喜,奮袖低卬,頓足起舞,誠淫荒無度,不知其不可也。惲幸有餘祿,方糴賤販貴,逐什一之利,此賈豎之事,污辱之處,惲親行之。下流之人,眾毀所歸,不寒而慄。雖雅知惲者,猶隨風而靡,尚何稱譽之有!董生不云乎?「明明求仁義,常恐不能化民者,卿大夫意也;明明求財利,常恐睏乏者,庶人之事也。」故「道不同,不相為謀。」今子尚安得以卿大夫之制而責仆哉!
fū xī hé wèi tǔ, wén hóu suǒ xìng, yǒu duàn gàn mù tián zǐ fāng zhī yí fēng, piào rán jiē yǒu jié gài, zhī qù jiù zhī fēn. qǐng zhě, zú xià lí jiù tǔ, lín ān dìng, ān dìng shān gǔ zhī jiān, kūn róng jiù rǎng, zǐ dì tān bǐ, qǐ xí sú zhī yí rén zāi? yú jīn nǎi dǔ zi zhī zhì yǐ. fāng dāng shèng hàn zhī lóng, yuàn miǎn zhān, wú duō tán.
夫西河魏土,文侯所興,有段干木、田子方之遺風,漂然皆有節概,知去就之分。頃者,足下離舊土,臨安定,安定山谷之間,昆戎舊壤,子弟貪鄙,豈習俗之移人哉?於今乃睹子之志矣。方當盛漢之隆,願勉旃,毋多談。
yòu yùn xiōng zǐ ān píng hóu tán wèi diǎn shǔ guó, wèi yùn yuē: xī hé tài shǒu jiàn píng dù hóu qián yǐ zuì guò chū, jīn zhēng wèi yù shǐ dài fū. hóu zuì báo, yòu yǒu gōng, qiě fù yòng. yùn yuē: yǒu gōng hé yì? xiàn guān bù zú wèi jǐn lì. yùn sù yǔ gài kuān ráo hán yán shòu shàn, tán jí yuē: xiàn guān shí rán, gài sī lì hán féng yì jiē jǐn lì lì yě, jù zuò shì zhū. huì yǒu rì shí biàn, zōu mǎ wěi zuǒ chéng shàng shū gào yùn jiāo shē bù huǐ guò, rì shí zhī jiù, cǐ rén suǒ zhì. zhāng xià tíng wèi àn yàn, dé suǒ yǔ huì zōng shū, xuān dì jiàn ér è zhī. tíng wèi dāng yùn dà nì wú dào, yào zhǎn. qī zǐ xǐ jiǔ quán jùn. tán zuò bù jiàn zhèng yùn, yǔ xiāng yīng, yǒu yuàn wàng yǔ, miǎn wèi shù rén. zhào bài chéng wèi láng, zhū zài wèi yǔ yùn hòu shàn zhě, wèi yāng wèi wèi wéi xuán chéng jīng zhào yǐn zhāng chǎng jí sūn huì zōng děng, jiē miǎn guān.
又惲兄子安平侯譚為典屬國,謂惲曰:「西河太守建平杜侯前以罪過出,今征為御史大夫。侯罪薄,又有功,且復用。」惲曰:「有功何益?縣官不足為盡力。」惲素與蓋寬饒、韓延壽善,譚即曰:「縣官實然,蓋司隸、韓馮翊皆盡力吏也,俱坐事誅。」會有日食變,騶馬猥佐成上書告惲「驕奢不悔過,日食之咎,此人所致。」章下廷尉案驗,得所予會宗書,宣帝見而惡之。廷尉當惲大逆無道,要斬。妻子徙酒泉郡。譚坐不諫正惲,與相應,有怨望語,免為庶人。召拜成為郎,諸在位與惲厚善者,未央衛尉韋玄成、京兆尹張敞及孫會宗等,皆免官。
cài yì, hé nèi wēn rén yě. yǐ míng jīng gěi shì dà jiāng jūn mò fǔ. jiā pín, cháng bù xíng, zī lǐ bù dǎi zhòng mén xià, hào shì zhě xiāng hé wèi yì mǎi dú chē, lìng chéng zhī. shù suì, qiān bǔ fù àng chéng mén hòu.
蔡義,河內溫人也。以明經給事大將軍莫府。家貧,常步行,資禮不逮眾門下,好事者相合為義買犢車,令乘之。數歲,遷補覆盎城門候。
jiǔ zhī, zhào qiú néng wèi hán shī zhě, zhēng yì dài zhào, jiǔ bù jìn jiàn. yì shàng shū yuē: chén shān dōng cǎo lái zhī rén, xíng néng wáng suǒ bǐ, róng mào bù jí zhòng, rán ér bù qì rén lún zhě, qiè yǐ wén dào yú xiān shī, zì tuō yú jīng shù yě. yuàn cì qīng xián zhī yàn, dé jǐn jīng sī yú qián. shàng zhào jiàn yì, shuō shī, shén shuō zhī, zhuó wèi guāng lù dài fū gěi shì zhōng, jìn shòu zhāo dì. shù suì, bài wèi shào fǔ, qiān yù shǐ dài fū, dài yáng bì wèi chéng xiàng, fēng yáng píng hóu. yòu yǐ dìng cè ān zōng miào yì fēng, jiā cì huáng jīn èr bǎi jīn.
久之,詔求能為《韓詩》者,征義待詔,久不進見。義上疏曰:「臣山東草萊之人,行能亡所比,容貌不及眾,然而不棄人倫者,竊以聞道於先師,自托於經術也。願賜清閒之燕,得盡精思於前。」上召見義,說《詩》,甚說之,擢為光祿大夫給事中,進授昭帝。數歲,拜為少府,遷御史大夫,代楊敝為丞相,封陽平侯。又以定策安宗廟益封,加賜黃金二百斤。
yì wèi chéng xiàng shí nián bā shí yú, duǎn xiǎo wú xū méi, mào sì lǎo yù, xíng bù fǔ lóu, cháng liǎng lì fú jiā nǎi néng xíng. shí dà jiāng jūn guāng bǐng zhèng, yì zhě huò yán guāng zhì zǎi xiàng bù xuǎn xián, gǒu yòng kě zhuān zhì zhě. guāng wén zhī, wèi shì zhōng zuǒ yòu jí guān shǔ yuē: yǐ wèi rén zhǔ shī dāng wèi zǎi xiàng, hé wèi yún yún? cǐ yǔ bù kě shǐ tiān xià wén yě.
義為丞相時年八十餘,短小無鬚眉,貌似老嫗,行步俯僂,常兩吏扶夾乃能行。時大將軍光秉政,議者或言光置宰相不選賢,苟用可專制者。光聞之,謂侍中左右及官屬曰:「以為人主師當為宰相,何謂云云?此語不可使天下聞也。」
yì wèi xiāng sì suì, hōng, shì yuē jié hóu. wú zi, guó chú.
義為相四歲,薨,諡曰節侯。無子,國除。
chén wàn nián zì yòu gōng, pèi jùn xiāng rén yě. wèi jùn lì, chá jǔ, zhì xiàn lìng, qiān guǎng líng tài shǒu, yǐ gāo dì rù wèi yòu fú fēng, qiān tài pú.
陳萬年字幼公,沛郡相人也。為郡吏,察舉,至縣令,遷廣陵太守,以高弟入為右扶風,遷太僕。
wàn nián lián píng, nèi xíng xiū, rán shàn shì rén. lù yí wài qī xǔ shǐ, qīng jiā zì jǐn, yóu shì lè líng hóu shǐ gāo. chéng xiàng bǐng jí bìng, zhōng èr qiān dàn shàng yè wèn jí. qiǎn jiā chéng chū xiè, xiè yǐ jiē qù, wàn nián dú liú, hūn yè nǎi guī. jí jí bìng shén, shàng zì lín, wèn yǐ dà chén xíng néng. jí jiàn yú dìng guó dù yán nián jí wàn nián, wàn nián jìng dài dìng guó wèi yù shǐ dài fū bā suì, bìng zú.
萬年廉平,內行修,然善事人。賂遺外戚許、史,傾家自盡,尤事樂陵侯史高。丞相丙吉病,中二千石上謁問疾。遣家丞出謝,謝已皆去,萬年獨留,昏夜乃歸。及吉病甚,上自臨,問以大臣行能。吉薦於定國、杜延年及萬年,萬年竟代定國為御史大夫八歲,病卒。
zi xián zì zi kāng, nián shí bā, yǐ wàn nián rèn wèi láng. yǒu yì cái, kàng zhí, shù yán shì, cì jī jìn chén, shū shù shí shàng, qiān wèi zuǒ cáo. wàn nián cháng bìng, zhào xián jiào jiè yú chuáng xià, yǔ zhì yè bàn, xián shuì, tóu chù píng fēng. wàn nián dà nù, yù zhàng zhī, yuē: nǎi gōng jiào jiè rǔ, rǔ fǎn shuì, bù tīng wú yán, hé yě? xián kòu tóu xiè yuē: jù xiǎo suǒ yán, dà yào jiào xián chǎn yě. wàn nián nǎi bù fù yán.
子咸字子康,年十八,以萬年任為郎。有異材,抗直,數言事,刺譏近臣,書數十上,遷為左曹。萬年嘗病,召咸教戒於床下,語至夜半,咸睡,頭觸屏風。萬年大怒,欲仗之,曰:「乃公教戒汝,汝反睡,不聽吾言,何也?」咸叩頭謝曰:「具曉所言,大要教咸諂也。」萬年乃不復言。
wàn nián sǐ hòu, yuán dì zhuó xián wèi yù shǐ zhōng chéng, zǒng lǐng zhōu jùn zòu shì, kè dì zhū cì shǐ, nèi zhí fǎ diàn zhōng, gōng qīng yǐ xià jiē jìng dàn zhī. shì shí, zhōng shū lìng shí xiǎn yòng shì zhuān quán, xián pō yán xiǎn duǎn, xiǎn děng hèn zhī. shí huái lǐ lìng zhū yún cán kù shā bù gū, yǒu sī jǔ zòu, wèi xià. xián sù shàn yún, yún cóng cì hòu, jiào lìng shàng shū zì sòng. yú shì shí xiǎn wēi cì zhī zhī, bái zòu xián lòu xiè shěng zhōng yǔ, xià yù lüè zhì, jiǎn sǐ, kūn wèi chéng dàn, yīn fèi.
萬年死後,元帝擢咸為御史中丞,總領州郡奏事,課第諸刺史,內執法殿中,公卿以下皆敬憚之。是時,中書令石顯用事顓權,咸頗言顯短,顯等恨之。時槐里令朱雲殘酷殺不辜,有司舉奏,未下。咸素善雲,雲從刺候,教令上書自訟。於是石顯微伺知之,白奏咸漏泄省中語,下獄掠治,減死,髡為城旦,因廢。
chéng dì chū jí wèi, dà jiāng jūn wáng fèng yǐ xián qián zhǐ yán shí xiǎn, yǒu zhōng zhí jié, zòu qǐng xián bǔ zhǎng shǐ. qiān jì zhōu cì shǐ, fèng shǐ chēng yì, zhēng wèi jiàn dài fū. fù chū wèi chǔ nèi shǐ, běi hǎi dōng jùn tài shǒu. zuò wèi jīng zhào yǐn wáng zhāng suǒ jiàn, zhāng zhū, xián miǎn guān. qǐ jiā fù wèi nán yáng tài shǒu. suǒ jū yǐ shā fá lì wēi, háo huá lì jí dà xìng fàn fǎ, zhé lùn shū fǔ, yǐ lǜ chéng zuò sī kōng, wèi tā jiù mù chǔ, chōng bù zhōng chéng, huò sī jiě tuō qián dì, yī fú bù rú fǎ, zhé jiā zuì chī. dū zuò jù, bù shèng tòng, zì jiǎo sǐ, suì shù bǎi qiān rén, jiǔ zhě chóng chū fǔ làn, jiā bù dé shōu. qí zhì fàng yán yán nián, qí lián bù zhī. suǒ jū diào fā shǔ xiàn suǒ chū shí wù yǐ zì fèng yǎng, shē chǐ yù shí. rán cāo chí yuàn shǐ, jùn zhōng zhǎng lì jiē lìng bì mén zì liǎn, bù dé yú fǎ. gōng yí chì shū yuē: jí gè yù qiú suǒ zì kuài, shì yī jùn bǎi tài shǒu yě, hé dé rán zāi! xià lì wèi zhī, háo qiáng zhí bào, lìng xíng jìn zhǐ, rán yì yǐ cǐ jiàn fèi. xián, sān gōng zǐ, shǎo xiǎn míng yú cháo tíng, ér xuē xuān zhū bó dí fāng jìn kǒng guāng děng shì huàn jué zài xián hòu, jiē yǐ lián jiǎn xiān zhì gōng qīng, ér xián zhì yú jùn shǒu.
成帝初即位,大將軍王鳳以咸前指言石顯,有忠直節,奏請咸補長史。遷冀州刺史,奉使稱意,征為諫大夫。復出為楚內史,北海、東郡太守。坐為京兆尹王章所薦,章誅,咸免官。起家復為南陽太守。所居以殺伐立威,豪猾吏及大姓犯法,輒論輸府,以律程作司空,為他臼木杵,舂不中程,或私解脫鉗釱,衣服不如法,輒加罪笞。督作劇,不勝痛,自絞死,歲數百千人,久者蟲出腐爛,家不得收。其治放嚴延年,其廉不知。所居調發屬縣所出食物以自奉養,奢侈玉食。然操持掾史,郡中長吏皆令閉門自斂,不得逾法。公移敕書曰:「即各欲求索自快,是一郡百太守也,何得然哉!」下吏畏之,豪強執報,令行禁止,然亦以此見廢。咸,三公子,少顯名於朝廷,而薛宣、朱博、翟方進、孔光等仕宦絕在咸後,皆以廉儉先至公卿,而咸滯於郡守。
shí, chē qí jiāng jūn wáng yīn fǔ zhèng, xìn yòng chén tāng. xián shù lù yí tāng, yǔ shū yuē: jí méng zi gōng lì, dé rù dì chéng, sǐ bù hèn. hòu jìng zhēng rù wèi shào fǔ. shào fǔ duō bǎo wù shǔ guān, xián jiē gōu xiào, fā qí jiān zāng, méi rù gū què cái wù. guān shǔ jí zhū zhōng gōng huáng mén gōu dùn yè tíng guān lì, jǔ zòu àn lùn, wèi xián, jiē shī qì. wèi shào fǔ sān suì, yǔ dí fāng jìn yǒu xì. fāng jìn wèi chéng xiàng, zòu: xián qián wèi jùn shǒu, suǒ zài cán kù, dú shì jiā yú lì mín. zhǔ shǒu dào, shòu suǒ jiān. ér guān mèi xié chén chén tāng yǐ qiú jiàn jǔ. gǒu dé wú chǐ, bù yí chù wèi. xián zuò miǎn. qǐng zhī, hóng yáng hóu lì jǔ xián fāng zhèng, wèi guāng lù dài fū gěi shì zhōng, fāng jìn fù zòu miǎn zhī. hòu shù nián, lì yǒu zuì jiù guó, fāng jìn zòu guī xián gù jùn, yǐ yōu sǐ.
時,車騎將軍王音輔政,信用陳湯。咸數賂遺湯,予書曰:「即蒙子公力,得入帝城,死不恨。」後竟征入為少府。少府多寶物、屬官,咸皆鈎校,發其奸臧,沒入辜榷財物。官屬及諸中宮黃門、鈎盾、掖庭官吏,舉奏按論,畏咸,皆失氣。為少府三歲,與翟方進有隙。方進為丞相,奏:「咸前為郡守,所在殘酷,毒螫加於吏民。主守盜,受所監。而官媚邪臣陳湯以求薦舉。苟得無恥,不宜處位。」咸坐免。頃之,紅陽侯立舉咸方正,為光祿大夫給事中,方進復奏免之。後數年,立有罪就國,方進奏歸咸故郡,以憂死。
zhèng hóng zì zhì qīng, tài shān gāng rén yě. xiōng chāng zì cì qīng, yì hǎo xué, jiē míng jīng, tōng fǎ lǜ zhèng shì. cì qīng wèi tài yuán zhuō jùn tài shǒu, hóng wèi nán yáng tài shǒu, jiē zhe zhì jī, tiáo jiào fǎ dù, wèi hòu suǒ shù. cì qīng yòng xíng fá shēn, bù rú hóng píng, qiān huái yáng xiāng, yǐ gāo dì rù wèi yòu fú fēng, jīng shī chēng zhī. dài wéi xuán chéng wèi yù shǐ dài fū. liù suì, zuò yǔ jīng fáng lùn yì miǎn, yǔ zài fáng chuán.
鄭弘字稚卿,泰山剛人也。兄昌字次卿,亦好學,皆明經,通法律政事。次卿為太原、涿郡太守,弘為南陽太守,皆著治跡,條教法度,為後所述。次卿用刑罰深,不如弘平,遷淮陽相,以高第入為右扶風,京師稱之。代韋玄成為御史大夫。六歲,坐與京房論議免,語在《房傳》。
zàn yuē: suǒ wèi yán tiě yì zhě, qǐ shǐ yuán zhōng, zhēng wén xué xián liáng wèn yǐ zhì luàn, jiē duì yuàn bà jùn guó yán tiě jiǔ què jūn shū, wù běn yì mò, wú yǔ tiān xià zhēng lì, rán hòu jiào huà kě xìng. yù shǐ dài fū hóng yáng yǐ wèi cǐ nǎi suǒ yǐ ān biān jìng, zhì sì yí, guó jiā dà yè, bù kě fèi yě. dāng shí xiāng jié nán, pō yǒu qí yì wén. zhì xuān dì shí, rǔ nán huán kuān cì gōng zhì gōng yáng chūn qiū jǔ wèi láng, zhì lú jiāng tài shǒu chéng, bó tōng shàn shǔ wén, tuī yǎn yán tiě zhī yì, zēng guǎng tiáo mù, jí qí lùn nán, zhe shù wàn yán, yì yù yǐ jiū zhì luàn, chéng yī jiā zhī fǎ yān. qí cí yuē: guān gōng qīng xián liáng wén xué zhī yì, yì hū wú suǒ wén. wén rǔ nán zhū shēng yán, dāng cǐ zhī shí, yīng jùn bìng jìn, xián liáng mào líng táng shēng wén xué lǔ guó wàn shēng zhī tú liù shí yǒu yú rén xián jù què tíng, shū liù yì zhī fēng, chén zhì píng zhī yuán, zhī zhě zàn qí lǜ, rén zhě míng qí shī, yǒng zhě jiàn qí duàn, biàn zhě chěng qí cí, yín yín yān, xíng xíng yān, suī wèi xiáng bèi, sī kě lüè guān yǐ. zhōng shān liú zi tuī yán wáng dào, jiǎo dāng shì, fǎn zhū zhèng, bīn bīn rán hóng bó jūn zǐ yě. jiǔ jiāng zhù shēng fèn shǐ yú zhī jié, fā fèn mèn, jī gōng qīng, jiè rán zhí ér bù náo, kě wèi bù wèi qiáng yǔ yǐ. sāng dài fū jù dāng shì, hé shí biàn, shàng quán lì zhī lüè, suī fēi zhèng dāng, jù rú sù xué bù néng zì jiě, bó wù tōng dá zhī shì yě. rán shè gōng qīng zhī bǐng, bù shī gǔ shǐ, fàng yú mò lì, chù fēi qí wèi, xíng fēi qí dào, guǒ yǔn qí xìng, yǐ jí jué zōng. chē chéng xiàng lǚ yī lǚ zhī liè, dāng zhóu chù zhōng, kuò náng bù yán, róng shēn ér qù, bǐ zāi! bǐ zāi! ruò fú chéng xiàng yù shǐ liǎng fǔ zhī shì, bù néng zhèng yì yǐ fǔ zǎi xiàng, chéng tóng lèi, zhǎng tóng háng, ā yì gǒu hé, yǐ shuō qí shàng, dǒu shāo zhī tú, hé zú xuǎn yě!
贊曰:所謂鹽鐵議者,起始元中,徵文學賢良問以治亂,皆對願罷郡國鹽鐵、酒榷均輸,務本抑末,毋與天下爭利,然後教化可興。御史大夫弘羊以為此乃所以安邊竟,制四夷,國家大業,不可廢也。當時相詰難,頗有其議文。至宣帝時,汝南桓寬次公治《公羊春秋》舉為郎,至廬江太守丞,博通善屬文,推衍鹽鐵之議,增廣條目,極其論難,著數萬言,亦欲以究治亂,成一家之法焉。其辭曰:「觀公卿賢良文學之議,『異乎吾所聞』。聞汝南朱生言,當此之時,英俊並進,賢良茂陵唐生、文學魯國萬生之徒六十有餘人咸聚闕庭,舒六藝之風,陳治平之原,知者贊其慮,仁者明其施,勇者見其斷,辯者騁其辭,齗齗焉,行行焉,雖未詳備,斯可略觀矣。中山劉子推言王道,撟當世,反諸正,彬彬然弘博君子也。九江祝生奮史魚之節,發憤懣,譏公卿,介然直而不撓,可謂不畏強圉矣。桑大夫據當世,合時變,上權利之略,雖非正當,巨儒宿學不能自解,博物通達之士也。然攝公卿之柄,不師古始,放於末利,處非其位,行非其道,果隕其性,以及厥宗。車丞相履伊、呂之列,當軸處中,括囊不言,容身而去,彼哉!彼哉!若夫丞相、御史兩府之士,不能正議以輔宰相,成同類,長同行,阿意苟合,以說其上,『斗筲之徒,何足選也!』」