gōng sūn hè zì zi shū, běi dì yì qú rén yě. hè zǔ fù kūn xié, jǐng dì shí wéi lǒng xī shǒu, yǐ jiāng jūn jī wú chǔ yǒu gōng, fēng píng qū hóu, zhù shū shí yú piān.
公孙贺字子叔,北地义渠人也。贺祖父昆邪,景帝时为陇西守,以将军击吴、楚有功,封平曲侯,著书十余篇。
hè shǎo wèi qí shì, cóng jūn shù yǒu gōng. zì wǔ dì wèi tài zǐ shí, hè wèi shè rén, jí wǔ dì jí wèi, qiān zhì tài pú. hè fū rén jūn rú, wèi huáng hòu zǐ yě, hè yóu shì yǒu chǒng. yuán guāng zhōng wèi qīng chē jiāng jūn. jūn mǎ yì. hòu sì suì, chū yún zhōng. hòu wǔ suì, yǐ chē qí jiāng jūn cóng dà jiàng jūn qīng chū, yǒu gōng, fēng nán jiào hóu. hòu zài yǐ zuǒ jiāng jūn chū dìng xiāng, wú gōng, zuò zhòu jīn, shī hóu. fù yǐ fú jǔ jiāng jūn chū wǔ yuán èr qiān yú lǐ, wú gōng. hòu bā suì, suì dài shí qìng wèi chéng xiàng, fēng gé yì hóu. shí cháo tíng duō shì, dū zé dà chén. zì gōng sūn hóng hòu, chéng xiàng lǐ cài yán qīng dí zhào zhōu sān rén bǐ zuò shì sǐ. shí qìng suī yǐ jǐn dé zhōng, rán shù bèi qiǎn. chū, hè yǐn bài wèi chéng xiàng, bù shòu yìn shòu, dùn shǒu tì qì, yuē:" chén běn biān bǐ, yǐ ān mǎ qí shè wèi guān, cái chéng bù rèn zǎi xiàng." shàng yǔ zuǒ yòu jiàn hè bēi āi, gǎn dòng xià qì, yuē:" fú qǐ chéng xiàng." hè bù kěn qǐ, shàng nǎi qǐ yún, hè bù dé yǐ bài. chū, zuǒ yòu wèn qí gù, hè yuē:" zhǔ shàng xián míng, chén bù zú yǐ chēng, kǒng fù zhòng zé, cóng shì dài yǐ."
贺少为骑士,从军数有功。自武帝为太子时,贺为舍人,及武帝即位,迁至太仆。贺夫人君孺,卫皇后姊也,贺由是有宠。元光中为轻车将军。军马邑。后四岁,出云中。后五岁,以车骑将军从大将军青出,有功,封南窌侯。后再以左将军出定襄,无功,坐酎金,失侯。复以浮沮将军出五原二千余里,无功。后八岁,遂代石庆为丞相,封葛绎侯。时朝廷多事,督责大臣。自公孙弘后,丞相李蔡、严青翟、赵周三人比坐事死。石庆虽以谨得终,然数被谴。初,贺引拜为丞相,不受印绶,顿首涕泣,曰:“臣本边鄙,以鞍马骑射为官,材诚不任宰相。”上与左右见贺悲哀,感动下泣,曰:“扶起丞相。”贺不肯起,上乃起云,贺不得已拜。出,左右问其故,贺曰:“主上贤明,臣不足以称,恐负重责,从是殆矣。”
hè zi jìng shēng, dài hè wèi tài pú, fù zǐ bìng jū gōng qīng wèi. jìng shēng yǐ huáng hòu zǐ zi, jiāo shē bù fèng fǎ, zhēng hé zhōng shàn yòng běi jūn qián qiān jiǔ bǎi wàn, fā jué, xià yù. shì shí, zhào bǔ yáng líng zhū ān shì bù néng dé, shàng qiú zhī jí, hè zì qǐng zhú bǔ ān shì yǐ shú jìng shēng zuì. shàng xǔ zhī. hòu guǒ dé ān shì. ān shì zhě, jīng shī dà xiá yě, wén hè yù yǐ shú zi, xiào yuē:" chéng xiàng huò jí zōng yǐ. nán shān zhī xíng bù zú shòu wǒ cí, xié gǔ zhī mù bù zú wèi wǒ xiè." ān shì suì cóng yù zhōng shàng shū, gào jìng shēng yǔ yáng shí gōng zhǔ sī tōng, jí shǐ rén wū jì cí zǔ shàng, qiě shàng gān quán dāng chí dào mái ǒu rén, zhù zǔ yǒu è yán. xià yǒu sī àn yàn hè, qióng zhì suǒ fàn, suì fù zǐ sǐ yù zhōng, jiā zú.
贺子敬声,代贺为太仆,父子并居公卿位。敬声以皇后姊子,骄奢不奉法,征和中擅用北军钱千九百万,发觉,下狱。是时,诏捕阳陵朱安世不能得,上求之急,贺自请逐捕安世以赎敬声罪。上许之。后果得安世。安世者,京师大侠也,闻贺欲以赎子,笑曰:“丞相祸及宗矣。南山之行不足受我辞,斜谷之木不足为我械。”安世遂从狱中上书,告敬声与阳石公主私通,及使人巫祭祠诅上,且上甘泉当驰道埋偶人,祝诅有恶言。下有司案验贺,穷治所犯,遂父子死狱中,家族。
wū gǔ zhī huò qǐ zì zhū ān shì, chéng yú jiāng chōng, suì jí gōng zhǔ huáng hòu tài zǐ, jiē bài. yǔ zài jiāng chōng lì yuán chuán.
巫蛊之祸起自朱安世,成于江充,遂及公主、皇后、太子,皆败。语在《江充》、《戾园传》。
liú qū máo, wǔ dì shù xiōng zhōng shān jìng wáng zǐ yě, bù zhī qí shǐ suǒ yǐ jìn.
刘屈氂,武帝庶兄中山靖王子也,不知其始所以进。
zhēng hé èr nián chūn, zhì zhào yù shǐ:" gù chéng xiàng hè yǐ jiù gù chéng gāo shì ér wèi xié, xìng měi tián yǐ lì zǐ dì bīn kè, bù gù yuán yuán, wú yì biān gǔ, huò lù shàng liú, zhèn rěn zhī jiǔ yǐ. zhōng bù zì gé, nǎi yǐ biān wèi yuán, shǐ nèi jùn zì xǐng zuò chē, yòu lìng gēng zhě zì zhuàn, yǐ kùn nóng fán rǎo chù zhě, zhòng mǎ shāng máo, wǔ bèi shuāi jiǎn xià lì wàng fù, bǎi xìng liú wáng yòu zhà wèi zhào shū, yǐ jiān chuán zhū ān shì. yù yǐ zhèng yú lǐ. qí yǐ zhuō jùn tài shǒu qū máo wèi zuǒ chéng xiàng, fēn chéng xiàng zhǎng shǐ wèi liǎng fǔ, yǐ dài tiān xià yuǎn fāng zhī xuǎn. fū qīn qīn rèn xián, zhōu táng zhī dào yě. yǐ pēng hù èr qiān èr bǎi fēng zuǒ chéng xiàng wèi pēng hóu."
征和二年春,制诏御史:“故丞相贺倚旧故乘高势而为邪,兴美田以利子弟宾客,不顾元元,无益边谷,货赂上流,朕忍之久矣。终不自革,乃以边为援,使内郡自省作车,又令耕者自转,以困农烦扰畜者,重马伤枆,武备衰减;下吏妄赋,百姓流亡;又诈为诏书,以奸传朱安世。狱已正于理。其以涿郡太守屈氂为左丞相,分丞相长史为两府,以待天下远方之选。夫亲亲任贤,周、唐之道也。以澎户二千二百封左丞相为澎侯。”
qí qiū, lì tài zǐ wèi jiāng chōng suǒ zèn, shā chōng, fā bīng rù chéng xiàng fǔ, qū máo tǐng shēn táo, wáng qí yìn shòu. shì shí, shàng bì shǔ zài gān quán gōng, chéng xiàng zhǎng shǐ shèng jí zhì yǐ wén. shàng wèn:" chéng xiàng hé wéi?" duì yuē:" chéng xiàng mì zhī, wèi gǎn fā bīng." shàng nù yuē:" shì jí jí rú cǐ, hé wèi mì yě? chéng xiàng wú zhōu gōng zhī fēng yǐ. zhōu gōng bù zhū guǎn cài hū?" nǎi cì chéng xiàng xǐ shū yuē:" bǔ zhǎn fǎn zhě, zì yǒu shǎng fá. yǐ niú chē wèi lǔ, wú jiē duǎn bīng, duō shā shāng shì zhòng. jiān bì chéng mén, wú lìng fǎn zhě dé chū."
其秋,戾太子为江充所谮,杀充,发兵入丞相府,屈氂挺身逃,亡其印绶。是时,上避暑在甘泉宫,丞相长史乘疾置以闻。上问:“丞相何为?”对曰:“丞相秘之,未敢发兵。”上怒曰:“事籍籍如此,何谓秘也?丞相无周公之风矣。周公不诛管、蔡乎?”乃赐丞相玺书曰:“捕斩反者,自有赏罚。以牛车为橹,毋接短兵,多杀伤士众。坚闭城门,毋令反者得出。”
tài zǐ jì zhū chōng fā bīng, xuān yán dì zài gān quán bìng kùn, yí yǒu biàn, jiān chén yù zuò luàn. shàng yú shì cóng gān quán lái, xìng chéng xī jiàn zhāng gōng, zhào fā sān fǔ jìn xiàn bīng, bù zhōng èr qiān dàn yǐ xià, chéng xiàng jiān jiāng. tài zǐ yì qiǎn shǐ zhě jiǎo zhì shè cháng ān zhōng dōu guān qiú tú, fā wǔ kù bīng, mìng shǎo fù shí dé jí bīn kè zhāng guāng děng fēn jiāng, shǐ cháng ān qiú rú hóu chí jié fā zhǎng shuǐ jí xuān qū hú qí, jiē yǐ zhuāng huì. shì láng mǎng tōng shǐ cháng ān, yīn zhuī bǔ rú hóu, gào hú rén yuē:" jié yǒu zhà, wù tīng yě." suì zhǎn rú hóu, yǐn qí rù cháng ān, yòu fā jí zhuó shì, yǐ yǔ dà hóng lú shāng qiū chéng. chū, hàn jié chún chì, yǐ tài zǐ chí chì jié, gù gèng wéi huáng máo jiā shang yǐ xiāng bié. tài zǐ zhào jiān běi jūn shǐ zhě rèn ān fā běi jūn bīng, ān shòu jié yǐ, bì jūn mén, bù kěn yīng tài zǐ. tài zǐ yǐn bīng qù, qū sì shì rén fán shù wàn zhòng, zhì cháng lè xī què xià, féng chéng xiàng jūn, hé zhàn wǔ rì, sǐ zhě shù wàn rén, xuè liú rù gōu zhōng. chéng xiàng fù bīng jìn duō, tài zǐ jūn bài, nán bēn fù àng chéng mén, dé chū. huì yè sī zhí tián rén bù bì chéng mén, zuò lìng tài zǐ dé chū, chéng xiàng yù zhǎn rén. yù shǐ dài fū bào shèng zhī wèi chéng xiàng yuē:" sī zhí, lì èr qiān dàn, dāng xiān qǐng, nài hé shàn zhǎn zhī?" chéng xiàng shì rén. shàng wén ér dà nù, xià lì zé wèn yù shǐ dài fū yuē:" sī zhí zòng fǎn zhě, chéng xiàng zhǎn zhī, fǎ yě, dài fū hé yǐ shàn zhǐ zhī?" shèng zhī huáng kǒng, zì shā. jí běi jūn shǐ zhě rèn ān, zuò shòu tài zǐ jié, huái èr xīn, sī zhí tián rén zòng tài zǐ, jiē yào zhǎn. shàng yuē:" shì láng mǎng tōng huò fǎn jiāng rú hóu, cháng ān nán zǐ jǐng tōng cóng tōng huò shǎo fù shí dé, kě wèi yuán gōng yǐ. dà hóng lú shāng qiū chéng lì zhàn huò fǎn jiāng zhāng guāng. qí fēng tōng wéi zhòng hé hóu, jiàn wèi dé hóu, chéng wéi dù hóu." zhū tài zǐ bīn kè, cháng chū rù gōng mén, jiē zuò zhū. qí suí tài zǐ fā bīng, yǐ fǎn fǎ zú. lì shì jié lüè zhě, jiē xǐ dūn huáng jùn. yǐ tài zǐ zài wài, shǐ zhì tún bīng cháng ān zhū chéng mén. hòu èr shí yú rì, tài zǐ dé yú hú. yǔ zài tài zǐ chuán.
太子既诛充发兵,宣言帝在甘泉病困,疑有变,奸臣欲作乱。上于是从甘泉来,幸城西建章宫,诏发三辅近县兵,部中二千石以下,丞相兼将。太子亦遣使者挢制赦长安中都官囚徒,发武库兵,命少傅石德及宾客张光等分将,使长安囚如侯持节发长水及宣曲胡骑,皆以装会。侍郎莽通使长安,因追捕如侯,告胡人曰:“节有诈,勿听也。”遂斩如侯,引骑入长安,又发辑濯士,以予大鸿胪商丘城。初,汉节纯赤,以太子持赤节,故更为黄旄加上以相别。太子召监北军使者任安发北军兵,安受节已,闭军门,不肯应太子。太子引兵去,驱四市人凡数万众,至长乐西阙下,逢丞相军,合战五日,死者数万人,血流入沟中。丞相附兵浸多,太子军败,南奔覆盎城门,得出。会夜司直田仁部闭城门,坐令太子得出,丞相欲斩仁。御史大夫暴胜之谓丞相曰:“司直,吏二千石,当先请,奈何擅斩之?”丞相释仁。上闻而大怒,下吏责问御史大夫曰:“司直纵反者,丞相斩之,法也,大夫何以擅止之?”胜之皇恐,自杀。及北军使者任安,坐受太子节,怀二心,司直田仁纵太子,皆要斩。上曰:“侍郎莽通获反将如侯,长安男子景通从通获少傅石德,可谓元功矣。大鸿胪商丘成力战获反将张光。其封通为重合侯,建为德侯,成为秺侯。”诸太子宾客,尝出入宫门,皆坐诛。其随太子发兵,以反法族。吏士劫略者,皆徙敦煌郡。以太子在外,始置屯兵长安诸城门。后二十余日,太子得于湖。语在《太子传》。
qí míng nián, èr shī jiāng jūn lǐ guǎng lì jiāng bīng chū jī xiōng nú, chéng xiàng wèi zǔ dào, sòng zhì wèi qiáo, yǔ guǎng lì cí jué. guǎng lì yuē:" yuàn jūn hóu zǎo qǐng chāng yì wáng wèi tài zǐ. rú lì wèi dì, jūn hóu zhǎng hé yōu hū?" qū máo xǔ nuò. chāng yì wáng zhě, èr shī jiāng jūn nǚ dì lǐ fū rén zǐ yě. èr shī nǚ wèi qū máo zi qī, gù gòng yù lì yān. shì shí, zhì wū gǔ yù jí, nèi zhě lìng guō ráng gào chéng xiàng fū rén yǐ chéng xiàng shù yǒu qiǎn, shǐ wū cí shè, zhù zǔ zhǔ shàng, yǒu è yán, jí yǔ èr shī gòng dǎo cí, yù lìng chāng yì wáng wèi dì. yǒu sī zòu qǐng àn yàn, zuì zhì dà nì bù dào. yǒu zhào zài qū máo chú chē yǐ xùn, yào zhǎn dōng shì, qī zǐ xiāo shǒu huá yáng jiē. èr shī jiāng jūn qī zǐ yì shōu. èr shī wén zhī, jiàng xiōng nú, zōng zú suì miè.
其明年,贰师将军李广利将兵出击匈奴,丞相为祖道,送至渭桥,与广利辞决。广利曰:“愿君侯早请昌邑王为太子。如立为帝,君侯长何忧乎?”屈氂许诺。昌邑王者,贰师将军女弟李夫人子也。贰师女为屈氂子妻,故共欲立焉。是时,治巫蛊狱急,内者令郭穰告丞相夫人以丞相数有谴,使巫祠社,祝诅主上,有恶言,及与贰师共祷祠,欲令昌邑王为帝。有司奏请案验,罪至大逆不道。有诏载屈氂厨车以徇,要斩东市,妻子枭首华阳街。贰师将军妻子亦收。贰师闻之,降匈奴,宗族遂灭。
chē qiān qiū, běn xìng tián shì, qí xiān qí zhū tián xǐ cháng líng. qiān qiū wèi gāo qǐn láng. huì wèi tài zǐ wèi jiāng chōng suǒ zèn bài, jiǔ zhī, qiān qiū shàng jí biàn sòng tài zǐ yuān, yuē:" zi nòng fù bīng, zuì dāng chī tiān zǐ zhī zǐ guò wù shā rén, dāng hé bà zāi! chén cháng mèng jiàn yī bái tóu wēng jiào chén yán." shì shí, shàng pō zhī tài zǐ huáng kǒng wú tā yì, nǎi dà gǎn wù, zhào jiàn qiān qiū. zhì qián, qiān qiū zhǎng bā chǐ yú, tǐ mào shén lì, wǔ dì jiàn ér shuō zhī, wèi yuē:" fù zǐ zhī jiān, rén suǒ nán yán yě, gōng dú míng qí bù rán. cǐ gāo miào shén líng shǐ gōng jiào wǒ, gōng dāng suì wèi wú fǔ zuǒ." lì bài qiān qiū wèi dà hóng lú. shù yuè, suì dài liú qū máo wèi chéng xiàng, fēng fù mín hóu. qiān qiū wú tā cái néng shù xué, yòu wú fá yuè gōng láo, tè yǐ yī yán wù yì, xún yuè qǔ zǎi xiàng fēng hóu, shì wèi cháng yǒu yě. fǎn hàn shǐ zhě zhì xiōng nú, chán yú wèn yuē:" wén hàn xīn bài chéng xiàng, hé yòng dé zhī?" shǐ zhě yuē:" yǐ shàng shū yán shì gù." chán yú yuē:" gǒu rú shì, hàn zhì chéng xiàng, fēi yòng xián yě, wàng yī nán zǐ shàng shū jí dé zhī yǐ." shǐ zhě hái, dào chán yú yǔ. wǔ dì yǐ wéi rǔ mìng, yù xià zhī lì. liáng jiǔ, nǎi shì zhī.
车千秋,本姓田氏,其先齐诸田徙长陵。千秋为高寝郎。会卫太子为江充所谮败,久之,千秋上急变讼太子冤,曰:“子弄父兵,罪当笞;天子之子过误杀人,当何罢哉!臣尝梦见一白头翁教臣言。”是时,上颇知太子惶恐无他意,乃大感寤,召见千秋。至前,千秋长八尺余,体貌甚丽,武帝见而说之,谓曰:“父子之间,人所难言也,公独明其不然。此高庙神灵使公教我,公当遂为吾辅佐。”立拜千秋为大鸿胪。数月,遂代刘屈氂为丞相,封富民侯。千秋无他材能术学,又无伐阅功劳,特以一言寤意,旬月取宰相封侯,世未尝有也。反汉使者至匈奴,单于问曰:“闻汉新拜丞相,何用得之?”使者曰:“以上书言事故。”单于曰:“苟如是,汉置丞相,非用贤也,妄一男子上书即得之矣。”使者还,道单于语。武帝以为辱命,欲下之吏。良久,乃贳之。
rán qiān qiū wéi rén dūn hòu yǒu zhì, jū wèi zì chēng, yú yú qián hòu shù gōng. chū, qiān qiū shǐ shì shì, jiàn shàng lián nián zhì tài zǐ yù, zhū fá yóu duō, qún xià kǒng jù, sī yù kuān guǎng shàng yì, wèi ān zhòng shù. nǎi yǔ yù shǐ zhōng èr qiān dàn gòng shàng shòu sòng dé měi, quàn shàng shī ēn huì, huǎn xíng fá, wán tīng yīn yuè, yǎng zhì hé shén, wèi tiān xià zì yú lè. shàng bào yuē:" zhèn zhī bù dé, zì zuǒ chéng xiàng yǔ èr shī yīn móu nì luàn, wū gǔ zhī huò liú jí shì dài fū. zhèn rì yī shí zhě lěi yuè, nǎi hé lè zhī tīng? tòng shì dài fū cháng zài xīn, jì shì bù jiù. suī rán, wū gǔ shǐ fā, zhào chéng xiàng yù shǐ dū èr qiān dàn qiú bǔ, tíng wèi zhì, wèi wén jiǔ qīng tíng wèi yǒu suǒ jū yě. nǎng zhě, jiāng chōng xiān zhì gān quán gōng rén, zhuǎn zhì wèi yāng jiāo fáng, yǐ jí jìng shēng zhī chóu lǐ yǔ zhī shǔ móu rén xiōng nú, yǒu sī wú suǒ fā, lìng chéng xiàng qīn jué lán tái gǔ yàn, suǒ míng zhī yě. zhì jīn yú wū pō tuō bù zhǐ, yīn zéi qīn shēn, yuǎn jìn wèi gǔ, zhèn kuì zhī shén, hé shòu zhī yǒu? jìng bù jǔ jūn zhī shāng! jǐn xiè chéng xiàng èr qiān dàn gè jiù guǎn. shū yuē:' wú piān wú dǎng, wáng dào dàng dàng.' wú yǒu fù yán."
然千秋为人敦厚有智,居位自称,逾于前后数公。初,千秋始视事,见上连年治太子狱,诛罚尤多,群下恐惧,思欲宽广上意,尉安众庶。乃与御史、中二千石共上寿颂德美,劝上施恩惠,缓刑罚,玩听音乐,养志和神,为天下自虞乐。上报曰:“朕之不德,自左丞相与贰师阴谋逆乱,巫蛊之祸流及士大夫。朕日一食者累月,乃何乐之听?痛士大夫常在心,既事不咎。虽然,巫蛊始发,诏丞相、御史督二千石求捕,廷尉治,未闻九卿、廷尉有所鞫也。曩者,江充先治甘泉宫人,转至未央椒房,以及敬声之畴、李禹之属谋人匈奴,有司无所发,令丞相亲掘兰台蛊验,所明知也。至今余巫颇脱不止,阴贼侵身,远近为蛊,朕愧之甚,何寿之有?敬不举君之觞!谨谢丞相、二千石各就馆。书曰:‘毋偏毋党,王道荡荡。’毋有复言。”
hòu suì yú, wǔ dì jí, lì huáng zǐ gōu yì fū rén nán wèi tài zǐ, bài dà jiàng jūn huò guāng chē qí jiāng jūn jīn rì dī yù shǐ dài fū sāng hóng yáng jí chéng xiàng qiān qiū, bìng shòu yí zhào, fǔ dào shǎo zhǔ. wǔ dì bēng, zhāo dì chū jí wèi, wèi rèn tīng zhèng, zhèng shì yī jué dà jiàng jūn guāng. qiān qiū jū chéng xiàng wèi, jǐn hòu yǒu zhòng dé. měi gōng qīng cháo huì, guāng wèi qiān qiū yuē:" shǐ yǔ jūn hóu jù shòu xiān dì yí zhào, jīn guāng zhì nèi, jūn hóu zhì wài, yí yǒu yǐ jiào dū, shǐ guāng wú fù tiān xià." qiān qiū yuē:" wéi jiāng jūn liú yì, jí tiān xià xìng shèn." zhōng bù kěn yǒu suǒ yán. guāng yǐ cǐ zhòng zhī. měi yǒu jí xiáng jiā yìng, shù bāo shǎng chéng xiàng. qì zhāo dì shì, guó jiā shǎo shì, bǎi xìng shāo yì chōng shí. shǐ yuán liù nián, zhào jùn guó jǔ xián liáng wén xué shì, wèn yǐ mín suǒ jí kǔ, yú shì yán tiě zhī yì qǐ yān.
后岁余,武帝疾,立皇子钩弋夫人男为太子,拜大将军霍光、车骑将军金日磾、御史大夫桑弘羊及丞相千秋,并受遗诏,辅道少主。武帝崩,昭帝初即位,未任听政,政事一决大将军光。千秋居丞相位,谨厚有重德。每公卿朝会,光谓千秋曰:“始与君侯俱受先帝遗诏,今光治内,君侯治外,宜有以教督,使光毋负天下。”千秋曰:“唯将军留意,即天下幸甚。”终不肯有所言。光以此重之。每有吉祥嘉应,数褒赏丞相。讫昭帝世,国家少事,百姓稍益充实。始元六年,诏郡国举贤良文学士,问以民所疾苦,于是盐铁之议起焉。
qiān qiū wèi xiāng shí èr nián, hōng, shì yuē dìng hóu. chū, qiān qiū nián lǎo, shàng yōu zhī, cháo jiàn, dé chéng xiǎo chē rù gōng diàn zhōng, gù yīn hào yuē" chē chéng xiàng". zi shùn sì hóu, guān zhì yún zhōng tài shǒu, xuān dì shí yǐ hǔ yá jiāng jūn jī xiōng nú, zuò dào zēng lǔ huò zì shā, guó chú.
千秋为相十二年,薨,谥曰定侯。初,千秋年老,上优之,朝见,得乘小车入宫殿中,故因号曰“车丞相”。子顺嗣侯,官至云中太守,宣帝时以虎牙将军击匈奴,坐盗增卤获自杀,国除。
sāng hóng yáng wèi yù shǐ dài fū bā nián, zì yǐ wéi guó jiā xìng què guǎn zhī lì, fá qí gōng, yù wèi zǐ dì dé guān, yuàn wàng huò guāng, yǔ shàng guān jié děng móu fǎn, suì zhū miè.
桑弘羊为御史大夫八年,自以为国家兴榷管之利,伐其功,欲为子弟得官,怨望霍光,与上官桀等谋反,遂诛灭。
wáng xīn, jǐ nán rén yě. yǐ jùn xiàn lì jī gōng, shāo qiān wèi bèi yáng lìng. wǔ dì mò, jūn lǚ shù fā, jùn guó dào zéi qún qǐ, xiù yī yù shǐ bào shèng zhī shǐ chí fǔ zhú bǔ dào zéi, yǐ jūn xìng cóng shì, zhū èr qiān dàn yǐ xià. shèng zhī guò bèi yáng, yù zhǎn xīn, xīn yǐ jiě yī fú zhì, yǎng yán yuē:" shǐ jūn zhuān shā shēng zhī bǐng, wēi zhèn jùn guó, lìng xià zhǎn yī xīn, bù zú yǐ zēng wēi, bù rú shí yǒu suǒ kuān, yǐ míng ēn dài, lìng jǐn sǐ lì." shèng zhī zhuàng qí yán, shì bù zhū, yīn yǔ xiāng jié hòu.
王欣,济南人也。以郡县吏积功,稍迁为被阳令。武帝末,军旅数发,郡国盗贼群起,绣衣御史暴胜之使持斧逐捕盗贼,以军兴从事,诛二千石以下。胜之过被阳,欲斩欣,欣已解衣伏质,仰言曰:“使君颛杀生之柄,威震郡国,令夏斩一欣,不足以增威,不如时有所宽,以明恩贷,令尽死力。”胜之壮其言,贳不诛,因与相结厚。
shèng zhī shǐ hái, jiàn xīn, zhēng wèi yòu fǔ dū wèi, shǒu yòu fú fēng. shàng shǔ chū xìng ān dìng běi dì, guò fú fēng, gōng guǎn chí dào xiū zhì, gōng zhāng bàn. wǔ dì jiā zhī, zhù chē, bài xīn wéi zhēn, shì shì shí yú nián. zhāo dì shí wéi yù shǐ dài fū, dài chē qiān qiū wèi chéng xiàng, fēng yí chūn hóu. míng nián hōng, shì yuē jìng hóu.
胜之使还,荐欣,征为右辅都尉,守右扶风。上数出幸安定、北地,过扶风,宫馆驰道修治,供张办。武帝嘉之,驻车,拜欣为真,视事十余年。昭帝时为御史大夫,代车千秋为丞相,封宜春侯。明年薨,谥曰敬侯。
zi tán sì, yǐ liè hóu yǔ móu fèi chāng yì wáng lì xuān dì, yì fēng sān bǎi hù. hōng, zi xián sì. wáng mǎng qī jí xián nǚ, mǎng cuàn wèi, yí chūn shì yǐ wài qī chǒng. zì xīn chuán guó zhì xuán sūn, mǎng bài, nǎi jué.
子谭嗣,以列侯与谋废昌邑王立宣帝,益封三百户。薨,子咸嗣。王莽妻即咸女,莽篡位,宜春氏以外戚宠。自訢传国至玄孙,莽败,乃绝。
yáng chǎng, huá yīn rén yě. jǐ shì dà jiàng jūn mò fǔ, wèi jūn sī mǎ, huò guāng ài hòu zhī, shāo qiān zhì dà sī nóng. yuán fèng zhōng, dào tián shǐ zhě yàn cāng zhī shàng guān jié děng fǎn móu, yǐ gào chǎng. chǎng sù jǐn lèi shì, bù gǎn yán, nǎi yí bìng wò. yǐ gào jiàn dài fū dù yán nián, yán nián yǐ wén. cāng yán nián jiē fēng, chǎng yǐ jiǔ qīng bù zhé yán, gù bù dé hóu. hòu qiān yù shǐ dài fū, dài wáng wèi chéng xiàng, fēng ān píng hóu.
杨敞,华阴人也。给事大将军莫府,为军司马,霍光爱厚之,稍迁至大司农。元凤中,稻田使者燕仓知上官桀等反谋,以告敞。敞素谨累事,不敢言,乃移病卧。以告谏大夫杜延年,延年以闻。苍、延年皆封,敞以九卿不辄言,故不得侯。后迁御史大夫,代王为丞相,封安平侯。
míng nián, zhāo dì bēng. chāng yì wáng zhēng jí wèi, yín luàn, dà jiàng jūn guāng yǔ chē qí jiāng jūn zhāng ān shì móu yù fèi wáng gèng lì. yì jì dìng, shǐ dà sī nóng tián yán nián bào chǎng. chǎng jīng jù, bù zhī suǒ yán, hàn chū qià bèi, tú wěi wěi ér yǐ. yán nián qǐ zhì gēng yī, chǎng fū rén jù cóng dōng xiāng wèi chǎng yuē:" cǐ guó dà shì, jīn dà jiàng jūn yì yǐ dìng, shǐ jiǔ qīng lái bào jūn hóu. jūn hóu bù jí yīng, yǔ dà jiàng jūn tóng xīn, yóu yǔ wú jué, xiān shì zhū yǐ." yán nián cóng gēng yī hái, chǎng fū rén yǔ yán nián cān yǔ xǔ nuò, qǐng fèng dà jiàng jūn jiào lìng, suì gòng fèi chāng yì wáng, lì xuān dì. xuān dì jí wèi yuè yú, chǎng hōng, shì yuē jìng hóu. zi zhōng sì, yǐ chǎng jū wèi dìng cè ān zōng miào, yì fēng sān qiān wǔ bǎi hù.
明年,昭帝崩。昌邑王征即位,淫乱,大将军光与车骑将军张安世谋欲废王更立。议既定,使大司农田延年报敞。敞惊惧,不知所言,汗出洽背,徒唯唯而已。延年起至更衣,敞夫人遽从东箱谓敞曰:“此国大事,今大将军议已定,使九卿来报君侯。君侯不疾应,与大将军同心,犹与无决,先事诛矣。”延年从更衣还,敞、夫人与延年参语许诺,请奉大将军教令,遂共废昌邑王,立宣帝。宣帝即位月余,敞薨,谥曰敬侯。子忠嗣,以敞居位定策安宗庙,益封三千五百户。
zhōng dì yùn, zì zi yòu, yǐ zhōng rèn wèi láng, bǔ cháng shì qí, yùn mǔ, sī mǎ qiān nǚ yě. yùn shǐ dú wài zǔ tài shǐ gōng jì, pō wéi chūn qiū. yǐ cái néng chēng. hǎo jiāo yīng jùn zhū rú, míng xiǎn cháo tíng, zhuó wèi zuǒ cáo. huò shì móu fǎn, yùn xiān wén zhī, yīn shì zhōng jīn ān shàng yǐ wén, zhào jiàn yán zhuàng. huò shì fú zhū, yùn děng wǔ rén jiē fēng, yùn wèi píng tōng hóu, qiān zhōng láng jiàng.
忠弟惲,字子幼,以忠任为郎,补常侍骑,惲母,司马迁女也。惲始读外祖《太史公记》,颇为《春秋》。以材能称。好交英俊诸儒,名显朝廷,擢为左曹。霍氏谋反,惲先闻知,因侍中金安上以闻,召见言状。霍氏伏诛,惲等五人皆封,惲为平通侯,迁中郎将。
láng guān gù shì, lìng láng chū qián shì cái yòng, gěi wén shū, nǎi dé chū, míng yuē" shān láng". yí bìng jǐn yī rì, zhé cháng yī mù, huò zhì suì yú bù dé mù. qí háo fù láng, rì chū yóu xì, huò xíng qián dé shàn bù. huò lù liú xíng, chuán xiāng fàng xiào. yùn wèi zhōng láng jiàng, bà shān láng, yí cháng dù dà sī nóng, yǐ gěi cái yòng. qí jí bìng xiū yè xǐ mù, jiē yǐ fǎ lìng cóng shì. láng yè zhě yǒu zuì guò, zhé zòu miǎn, jiàn jǔ qí gāo dì yǒu xíng néng zhě, zhì jùn shǒu jiǔ qīng. láng guān huà zhī, mò bù zì lì, jué qǐng yè huò lù zhī duān, lìng xíng jìn zhǐ, gōng diàn zhī nèi xī rán tóng shēng. yóu shì zhuó wèi zhū lì guāng lù xūn, qīn jìn yòng shì.
郎官故事,令郎出钱市财用,给文书,乃得出,名曰“山郎”。移病尽一日,辄偿一沐,或至岁余不得沐。其豪富郎,日出游戏,或行钱得善部。货赂流行,传相放效。惲为中郎将,罢山郎,移长度大司农,以给财用。其疾病休谒洗沐,皆以法令从事。郎、谒者有罪过,辄奏免,荐举其高弟有行能者,至郡守、九卿。郎官化之,莫不自厉,绝请谒货赂之端,令行禁止,宫殿之内翕然同声。由是擢为诸吏光禄勋,亲近用事。
chū, yùn shòu fù cái wǔ bǎi wàn, jí shēn fēng hóu, jiē yǐ fēn zōng zú. hòu mǔ wú zi, cái yì shù bǎi wàn, sǐ jiē zi yùn, yùn jǐn fù fēn hòu mǔ kūn dì. zài shòu zī qiān yú wàn, jiē yǐ fēn shī. qí qīng cái hào yì rú cǐ.
初,惲受父财五百万,及身封侯,皆以分宗族。后母无子,财亦数百万,死皆子惲,惲尽复分后母昆弟。再受訾千余万,皆以分施。其轻财好义如此。
yùn jū diàn zhōng, lián jié wú sī, láng guān chēng gōng píng. rán yùn fá qí xíng zhì, yòu xìng kè hài, hǎo fā rén yīn fú, tóng wèi yǒu wǔ jǐ zhě, bì yù hài zhī, yǐ qí néng gāo rén. yóu shì duō yuàn yú cháo tíng, yǔ tài pú dài cháng lè xiāng shī, zú yǐ shì bài.
惲居殿中,廉洁无私,郎官称公平。然惲伐其行治,又性刻害,好发人阴伏,同位有忤己者,必欲害之,以其能高人。由是多怨于朝廷,与太仆戴长乐相失,卒以是败。
cháng lè zhě, xuān dì zài mín jiān shí yǔ xiāng zhī, jí jí wèi, bá zhuó qīn jìn. cháng lè cháng shǐ xíng shì yì zōng miào, hái wèi yuàn shǐ yuē:" wǒ qīn miàn jiàn shòu zhào, fù dì yì, dù hóu yù." rén yǒu shàng shū gào cháng lè fēi suǒ yí yán, shì xià tíng wèi. cháng lè yí yùn jiào rén gào zhī, yì shàng shū gào yùn zuì.
长乐者,宣帝在民间时与相知,及即位,拔擢亲近。长乐尝使行事肄宗庙,还谓掾史曰:“我亲面见受诏,副帝肄,秺侯御。”人有上书告长乐非所宜言,事下廷尉。长乐疑惲教人告之,亦上书告惲罪。
gāo chāng hóu chē bēn rù běi yè mén, yùn yǔ fù píng hóu zhāng yán shòu yuē:" wén qián céng yǒu bēn chē dǐ diàn mén, mén guān zhé, mǎ sǐ, ér zhāo dì bēng. jīn fù rú cǐ, tiān shí, fēi rén lì yě." zuǒ féng yì hán yán shòu yǒu zuì xià yù, yùn shàng shū sòng yán shòu. láng zhōng qiū cháng wèi yùn yuē:" wén jūn hóu sòng hán féng yì, dāng de huó hū?" yùn yuē:" shì hé róng yì! jìng jìng zhě wèi bì quán yě. wǒ bù néng zì bǎo, zhēn rén suǒ wèi shǔ bù róng xué xián jù shù zhě yě." yòu zhōng shū yè zhě lìng xuān chí chán yú shǐ zhě yǔ, shì zhū jiàng jūn zhōng cháo èr qiān dàn. yùn yuē:" mò dú chán yú dé hàn měi shí hǎo wù, wèi zhī chòu è, chán yú bù lái míng shén." yùn shàng guān xī gé shàng huà rén, zhǐ jié zhòu huà wèi lè chāng hóu wáng wǔ yuē:" tiān zǐ guò cǐ, yī èr wèn qí guò, kě yǐ dé shī yǐ." huà rén yǒu yáo shùn yǔ tāng, bù chēng ér jǔ jié zhòu. yùn wén xiōng nú jiàng zhě dào chán yú jiàn shā, yùn yuē:" dé bù xiào jūn, dà chén wèi huà shàn jì bù yòng, zì lìng shēn wú chǔ suǒ. ruò qín shí dàn rèn xiǎo chén, zhū shā zhōng liáng, jìng yǐ miè wáng lìng qīn rèn dà chén, jí zhì jīn ěr. gǔ yǔ jīn rú yī qiū zhī hé." yùn wàng yǐn wáng guó yǐ fěi bàng dāng shì, wú rén chén lǐ. yòu yǔ cháng lè yuē:" zhēng yuè yǐ lái, tiān yīn bù yǔ, cǐ chūn qiū suǒ jì, xià hóu jūn suǒ yán. xíng bì bù zhì hé dōng yǐ." yǐ zhǔ shàng wèi xì yǔ, yóu bèi nì jué lǐ.
高昌侯车奔入北掖门,惲语富平侯张延寿曰:“闻前曾有奔车抵殿门,门关折,马死,而昭帝崩。今复如此,天时,非人力也。”左冯翊韩延寿有罪下狱,惲上书讼延寿。郎中丘常谓惲曰:“闻君侯讼韩冯翊,当得活乎?”惲曰:“事何容易!胫胫者未必全也。我不能自保,真人所谓鼠不容穴衔窭数者也。”又中书谒者令宣持单于使者语,视诸将军、中朝二千石。惲曰:“冒顿单于得汉美食好物,谓之殠恶,单于不来明甚。”惲上观西阁上画人,指桀、纣画谓乐昌侯王武曰:“天子过此,一二问其过,可以得师矣。”画人有尧、舜、禹、汤,不称而举桀、纣。惲闻匈奴降者道单于见杀,惲曰:“得不肖君,大臣为画善计不用,自令身无处所。若秦时但任小臣,诛杀忠良,竟以灭亡;令亲任大臣,即至今耳。古与今如一丘之貉。”惲妄引亡国以诽谤当世,无人臣礼。又语长乐曰:“正月以来,天阴不雨,此《春秋》所记,夏侯君所言。行必不至河东矣。”以主上为戏语,尤悖逆绝理。
shì xià tíng wèi. tíng wèi dìng guó kǎo wèn, zuǒ yàn míng bái, zòu:
事下廷尉。廷尉定国考问,左验明白,奏:
yùn bù fú zuì, ér zhào hù jiāng zūn, yù lìng jiè chì fù píng hóu yán shòu, yuē:" tài pú dìng yǒu sǐ zuì shù shì, zhāo mù rén yě. yùn xìng yǔ fù píng hóu hūn yīn, jīn dú sān rén zuò yǔ, hóu yán' shí bù wén yùn yǔ', zì yǔ tài pú xiāng chù yě." zūn yuē:" bù kě." yùn nù, chí dà dāo, yuē:" méng fù píng hóu lì, dé zú zuì! wú xiè yùn yǔ, lìng tài pú wén zhī luàn yú shì." yùn xìng de liè jiǔ qīng zhū lì, sù wèi jìn chén, shàng suǒ xìn rèn, yù wén zhèng shì, bù jié zhōng ài, jǐn chén zǐ yì, ér wàng yuàn wàng, chēng yǐn wèi yāo è yán, dà nì bù dào, qǐng dài bǔ zhì.
惲不服罪,而召户将尊,欲令戒饬富平侯延寿,曰:“太仆定有死罪数事,朝暮人也。惲幸与富平侯婚姻,今独三人坐语,侯言‘时不闻惲语’,自与太仆相触也。”尊曰:“不可。”惲怒,持大刀,曰:“蒙富平侯力,得族罪!毋泄惲语,令太仆闻之乱余事。”惲幸得列九卿诸吏,宿卫近臣,上所信任,与闻政事,不竭忠爱,尽臣子义,而妄怨望,称引为訞恶言,大逆不道,请逮捕治。
shàng bù rěn jiā zhū, yǒu zhào jiē miǎn yùn cháng lè wèi shù rén.
上不忍加诛,有诏皆免惲、长乐为庶人。
yùn jì shī jué wèi, jiā jū zhì chǎn yè, qǐ shì zhái, yǐ cái zì yú. suì yú, qí yǒu rén ān dìng tài shǒu xī hé sūn huì zōng, zhī lüè shì yě, yǔ yùn shū jiàn jiè zhī, wèi yán dà chén fèi tuì, dāng hé mén huáng jù, wèi kě lián zhī yì, bù dàng zhì chǎn yè, tōng bīn kè, yǒu chēng yù. yùn zǎi xiàng zi, shǎo xiǎn cháo tíng, yī zhāo yǐ àn mèi yǔ yán jiàn fèi, nèi huái bù fú, bào huì zōng shū yuē:
惲既失爵位,家居治产业,起室宅,以财自娱。岁余,其友人安定太守西河孙会宗,知略士也,与惲书谏戒之,为言大臣废退,当阖门惶惧,为可怜之意,不当治产业,通宾客,有称誉。惲宰相子,少显朝廷,一朝以暗昧语言见废,内怀不服,报会宗书曰:
yùn cái xiǔ xíng huì, wén zhì wú suǒ dǐ, xìng lài xiān rén yú yè dé bèi sù wèi, zāo yù shí biàn yǐ huò jué wèi, zhōng fēi qí rèn, zú yǔ huò huì. zú xià āi qí yú, méng cì shū, jiào dū yǐ suǒ bù jí, yīn qín shén hòu. rán qiè hèn zú xià bù shēn wéi qí zhōng shǐ, ér wěi suí sú zhī huǐ yù yě. yán bǐ lòu zhī yú xīn, ruò nì zhǐ ér wén guò, mò ér xī hū, kǒng wéi kǒng shì" gè yán ěr zhì" zhī yì, gù gǎn lüè chén qí yú, wéi jūn zǐ chá yān!
惲材朽行秽,文质无所底,幸赖先人余业得备宿卫,遭遇时变以获爵位,终非其任,卒与祸会。足下哀其愚,蒙赐书,教督以所不及,殷勤甚厚。然窃恨足下不深惟其终始,而猥随俗之毁誉也。言鄙陋之愚心,若逆指而文过,默而息乎,恐违孔氏“各言尔志”之义,故敢略陈其愚,唯君子察焉!
yùn jiā fāng lóng shèng shí, chéng zhū lún zhě shí rén, wèi zài liè qīng, jué wèi tōng hóu, zǒng lǐng cóng guān, yù wén zhèng shì, céng bù néng yǐ cǐ shí yǒu suǒ jiàn míng, yǐ xuān dé huà, yòu bù néng yǔ qún liáo tóng xīn bìng lì, péi fǔ cháo tíng zhī yí wàng, yǐ fù qiè wèi sù cān zhī zé jiǔ yǐ. huái lù tān shì, bù néng zì tuì, zāo yù biàn gù, héng bèi kǒu yǔ, shēn yōu běi quē, qī zǐ mǎn yù. dāng cǐ zhī shí, zì yǐ yí miè bù zú yǐ sè zé, qǐ yì de quán shǒu lǐng, fù fèng xiān rén zhī qiū mù hū? fú wéi shèng zhǔ zhī ēn, bù kě shèng liàng. jūn zǐ yóu dào, lè yǐ wàng yōu xiǎo rén quán qū, shuō yǐ wàng zuì. qiè zì sī niàn, guò yǐ dà yǐ, xíng yǐ kuī yǐ, zhǎng wèi nóng fū yǐ mò shì yǐ. shì gù shēn lǜ qī zǐ, lù lì gēng sāng, guàn yuán zhì chǎn, yǐ gěi gōng shàng, bù yì dāng fù yòng cǐ wèi jī yì yě.
惲家方隆盛时,乘朱轮者十人,位在列卿,爵为通侯,总领从官,与闻政事,曾不能以此时有所建明,以宣德化,又不能与群僚同心并力,陪辅朝廷之遗忘,已负窃位素餐之责久矣。怀禄贪势,不能自退,遭遇变故,横被口语,身幽北阙,妻子满狱。当此之时,自以夷灭不足以塞责,岂意得全首领,复奉先人之丘墓乎?伏惟圣主之恩,不可胜量。君子游道,乐以忘忧;小人全躯,说以忘罪。窃自思念,过已大矣,行已亏矣,长为农夫以没世矣。是故身率妻子,戮力耕桑,灌园治产,以给公上,不意当复用此为讥议也。
fū rén qíng suǒ bù néng zhǐ zhě, shèng rén fú jìn, gù jūn fù zhì zūn qīn, sòng qí zhōng yě, yǒu shí ér jì. chén zhī dé zuì, yǐ sān nián yǐ. tián jiā zuò kǔ, suì shí fú là, hēng yáng páo gāo, dǒu jiǔ zì láo. jiā běn qín yě, néng wéi qín shēng. fù, zhào nǚ yě, yǎ shàn gǔ sè. nú bì gē zhě shù rén, jiǔ hòu ěr rè, yǎng tiān fǔ fǒu ér hū wū wū. qí shī yuē:" tián bǐ nán shān, wú huì bù zhì, zhǒng yī qǐng dòu, luò ér wèi qí. rén shēng xíng lè ěr, xū fù guì hé shí!" shì rì yě, fú yī ér xǐ, fèn xiù dī áng, dùn zú qǐ wǔ, chéng yín huāng wú dù, bù zhī qí bù kě yě. yùn xìng yǒu yú lù, fāng dí jiàn fàn guì, zhú shén yī zhī lì, cǐ jiǎ shù zhī shì, wū rǔ zhī chù, yùn qīn xíng zhī. xià liú zhī rén, zhòng huǐ suǒ guī, bù hán ér lì. suī yǎ zhī yùn zhě, yóu suí fēng ér mǐ, shàng hé chēng yù zhī yǒu! dǒng shēng bù yún hū?" míng míng qiú rén yì, cháng kǒng bù néng huà mín zhě, qīng dài fū yì yě míng míng qiú cái lì, cháng kǒng kùn fá zhě, shù rén zhī shì yě." gù" dào bù tóng, bù xiāng wéi móu." jīn zi shàng ān dé yǐ qīng dài fū zhī zhì ér zé pū zāi!
夫人情所不能止者,圣人弗禁,故君父至尊亲,送其终也,有时而既。臣之得罪,已三年矣。田家作苦,岁时伏腊,亨羊炰羔,斗酒自劳。家本秦也,能为秦声。妇,赵女也,雅善鼓瑟。奴婢歌者数人,酒后耳热,仰天拊缶而呼乌乌。其诗曰:“田彼南山,芜秽不治,种一顷豆,落而为其。人生行乐耳,须富贵何时!”是日也,拂衣而喜,奋袖低卬,顿足起舞,诚淫荒无度,不知其不可也。惲幸有余禄,方籴贱贩贵,逐什一之利,此贾竖之事,污辱之处,惲亲行之。下流之人,众毁所归,不寒而栗。虽雅知惲者,犹随风而靡,尚何称誉之有!董生不云乎?“明明求仁义,常恐不能化民者,卿大夫意也;明明求财利,常恐困乏者,庶人之事也。”故“道不同,不相为谋。”今子尚安得以卿大夫之制而责仆哉!
fū xī hé wèi tǔ, wén hóu suǒ xìng, yǒu duàn gàn mù tián zǐ fāng zhī yí fēng, piào rán jiē yǒu jié gài, zhī qù jiù zhī fēn. qǐng zhě, zú xià lí jiù tǔ, lín ān dìng, ān dìng shān gǔ zhī jiān, kūn róng jiù rǎng, zǐ dì tān bǐ, qǐ xí sú zhī yí rén zāi? yú jīn nǎi dǔ zi zhī zhì yǐ. fāng dāng shèng hàn zhī lóng, yuàn miǎn zhān, wú duō tán.
夫西河魏土,文侯所兴,有段干木、田子方之遗风,漂然皆有节概,知去就之分。顷者,足下离旧土,临安定,安定山谷之间,昆戎旧壤,子弟贪鄙,岂习俗之移人哉?于今乃睹子之志矣。方当盛汉之隆,愿勉旃,毋多谈。
yòu yùn xiōng zǐ ān píng hóu tán wèi diǎn shǔ guó, wèi yùn yuē:" xī hé tài shǒu jiàn píng dù hóu qián yǐ zuì guò chū, jīn zhēng wèi yù shǐ dài fū. hóu zuì báo, yòu yǒu gōng, qiě fù yòng." yùn yuē:" yǒu gōng hé yì? xiàn guān bù zú wèi jìn lì." yùn sù yǔ gài kuān ráo hán yán shòu shàn, tán jí yuē:" xiàn guān shí rán, gài sī lì hán féng yì jiē jìn lì lì yě, jù zuò shì zhū." huì yǒu rì shí biàn, zōu mǎ wěi zuǒ chéng shàng shū gào yùn" jiāo shē bù huǐ guò, rì shí zhī jiù, cǐ rén suǒ zhì." zhāng xià tíng wèi àn yàn, dé suǒ yǔ huì zōng shū, xuān dì jiàn ér è zhī. tíng wèi dāng yùn dà nì wú dào, yào zhǎn. qī zǐ xǐ jiǔ quán jùn. tán zuò bù jiàn zhèng yùn, yǔ xiāng yìng, yǒu yuàn wàng yǔ, miǎn wèi shù rén. zhào bài chéng wéi láng, zhū zài wèi yǔ yùn hòu shàn zhě, wèi yāng wèi wèi wéi xuán chéng jīng zhào yǐn zhāng chǎng jí sūn huì zōng děng, jiē miǎn guān.
又惲兄子安平侯谭为典属国,谓惲曰:“西河太守建平杜侯前以罪过出,今征为御史大夫。侯罪薄,又有功,且复用。”惲曰:“有功何益?县官不足为尽力。”惲素与盖宽饶、韩延寿善,谭即曰:“县官实然,盖司隶、韩冯翊皆尽力吏也,俱坐事诛。”会有日食变,驺马猥佐成上书告惲“骄奢不悔过,日食之咎,此人所致。”章下廷尉案验,得所予会宗书,宣帝见而恶之。廷尉当惲大逆无道,要斩。妻子徙酒泉郡。谭坐不谏正惲,与相应,有怨望语,免为庶人。召拜成为郎,诸在位与惲厚善者,未央卫尉韦玄成、京兆尹张敞及孙会宗等,皆免官。
cài yì, hé nèi wēn rén yě. yǐ míng jīng jǐ shì dà jiàng jūn mò fǔ. jiā pín, cháng bù xíng, zī lǐ bù dǎi zhòng mén xià, hào shì zhě xiāng hé wéi yì mǎi dú chē, lìng chéng zhī. shù suì, qiān bǔ fù àng chéng mén hòu.
蔡义,河内温人也。以明经给事大将军莫府。家贫,常步行,资礼不逮众门下,好事者相合为义买犊车,令乘之。数岁,迁补覆盎城门候。
jiǔ zhī, zhào qiú néng wéi hán shī zhě, zhēng yì dài zhào, jiǔ bù jìn jiàn. yì shàng shū yuē:" chén shān dōng cǎo lái zhī rén, xíng néng wáng suǒ bǐ, róng mào bù jí zhòng, rán ér bù qì rén lún zhě, qiè yǐ wén dào yú xiān shī, zì tuō yú jīng shù yě. yuàn cì qīng xián zhī yàn, dé jǐn jīng sī yú qián." shàng zhào jiàn yì, shuō shī, shén shuō zhī, zhuó wèi guāng lù dài fu jǐ shì zhōng, jìn shòu zhāo dì. shù suì, bài wèi shào fǔ, qiān yù shǐ dài fū, dài yáng bì wèi chéng xiàng, fēng yáng píng hóu. yòu yǐ dìng cè ān zōng miào yì fēng, jiā cì huáng jīn èr bǎi jīn.
久之,诏求能为《韩诗》者,征义待诏,久不进见。义上疏曰:“臣山东草莱之人,行能亡所比,容貌不及众,然而不弃人伦者,窃以闻道于先师,自托于经术也。愿赐清闲之燕,得尽精思于前。”上召见义,说《诗》,甚说之,擢为光禄大夫给事中,进授昭帝。数岁,拜为少府,迁御史大夫,代杨敝为丞相,封阳平侯。又以定策安宗庙益封,加赐黄金二百斤。
yì wèi chéng xiàng shí nián bā shí yú, duǎn xiǎo wú xū méi, mào sì lǎo yù, xíng bù fǔ lóu, cháng liǎng lì fú jiā nǎi néng xíng. shí dà jiàng jūn guāng bǐng zhèng, yì zhě huò yán guāng zhì zǎi xiàng bù xuǎn xián, gǒu yòng kě zhuān zhì zhě. guāng wén zhī, wèi shì zhōng zuǒ yòu jí guān shǔ yuē:" yǐ wéi rén zhǔ shī dāng wèi zǎi xiàng, hé wèi yún yún? cǐ yǔ bù kě shǐ tiān xià wén yě."
义为丞相时年八十余,短小无须眉,貌似老妪,行步俯偻,常两吏扶夹乃能行。时大将军光秉政,议者或言光置宰相不选贤,苟用可专制者。光闻之,谓侍中左右及官属曰:“以为人主师当为宰相,何谓云云?此语不可使天下闻也。”
yì wèi xiāng sì suì, hōng, shì yuē jié hóu. wú zi, guó chú.
义为相四岁,薨,谥曰节侯。无子,国除。
chén wàn nián zì yòu gōng, pèi jùn xiāng rén yě. wèi jùn lì, chá jǔ, zhì xiàn lìng, qiān guǎng líng tài shǒu, yǐ gāo dì rù wèi yòu fú fēng, qiān tài pú.
陈万年字幼公,沛郡相人也。为郡吏,察举,至县令,迁广陵太守,以高弟入为右扶风,迁太仆。
wàn nián lián píng, nèi háng xiū, rán shàn shì rén. lù yí wài qī xǔ shǐ, qīng jiā zì jìn, yóu shì lè líng hóu shǐ gāo. chéng xiàng bǐng jí bìng, zhōng èr qiān dàn shàng yè wèn jí. qiǎn jiā chéng chū xiè, xiè yǐ jiē qù, wàn nián dú liú, hūn yè nǎi guī. jí jí bìng shén, shàng zì lín, wèn yǐ dà chén xíng néng. jí jiàn yú dìng guó dù yán nián jí wàn nián, wàn nián jìng dài dìng guó wèi yù shǐ dài fū bā suì, bìng zú.
万年廉平,内行修,然善事人。赂遗外戚许、史,倾家自尽,尤事乐陵侯史高。丞相丙吉病,中二千石上谒问疾。遣家丞出谢,谢已皆去,万年独留,昏夜乃归。及吉病甚,上自临,问以大臣行能。吉荐于定国、杜延年及万年,万年竟代定国为御史大夫八岁,病卒。
zi xián zì zi kāng, nián shí bā, yǐ wàn nián rèn wèi láng. yǒu yì cái, kàng zhí, shù yán shì, cì jī jìn chén, shū shù shí shàng, qiān wèi zuǒ cáo. wàn nián cháng bìng, zhào xián jiào jiè yú chuáng xià, yǔ zhì yè bàn, xián shuì, tóu chù píng fēng. wàn nián dà nù, yù zhàng zhī, yuē:" nǎi gōng jiào jiè rǔ, rǔ fǎn shuì, bù tīng wú yán, hé yě?" xián kòu tóu xiè yuē:" jù xiǎo suǒ yán, dà yào jiào xián chǎn yě." wàn nián nǎi bù fù yán.
子咸字子康,年十八,以万年任为郎。有异材,抗直,数言事,刺讥近臣,书数十上,迁为左曹。万年尝病,召咸教戒于床下,语至夜半,咸睡,头触屏风。万年大怒,欲仗之,曰:“乃公教戒汝,汝反睡,不听吾言,何也?”咸叩头谢曰:“具晓所言,大要教咸谄也。”万年乃不复言。
wàn nián sǐ hòu, yuán dì zhuó xián wèi yù shǐ zhōng chéng, zǒng lǐng zhōu jùn zòu shì, kè dì zhū cì shǐ, nèi zhí fǎ diàn zhōng, gōng qīng yǐ xià jiē jìng dàn zhī. shì shí, zhōng shū lìng shí xiǎn yòng shì zhuān quán, xián pō yán xiǎn duǎn, xiǎn děng hèn zhī. shí huái lǐ lìng zhū yún cán kù shā bù gū, yǒu sī jǔ zòu, wèi xià. xián sù shàn yún, yún cóng cì hòu, jiào lìng shàng shū zì sòng. yú shì shí xiǎn wēi cì zhī zhī, bái zòu xián lòu xiè shěng zhōng yǔ, xià yù lüè zhì, jiǎn sǐ, kūn wèi chéng dàn, yīn fèi.
万年死后,元帝擢咸为御史中丞,总领州郡奏事,课第诸刺史,内执法殿中,公卿以下皆敬惮之。是时,中书令石显用事颛权,咸颇言显短,显等恨之。时槐里令朱云残酷杀不辜,有司举奏,未下。咸素善云,云从刺候,教令上书自讼。于是石显微伺知之,白奏咸漏泄省中语,下狱掠治,减死,髡为城旦,因废。
chéng dì chū jí wèi, dà jiàng jūn wáng fèng yǐ xián qián zhǐ yán shí xiǎn, yǒu zhōng zhí jié, zòu qǐng xián bǔ zhǎng shǐ. qiān jì zhōu cì shǐ, fèng shǐ chēng yì, zhēng wèi jiàn dài fū. fù chū wèi chǔ nèi shǐ, běi hǎi dōng jùn tài shǒu. zuò wèi jīng zhào yǐn wáng zhāng suǒ jiàn, zhāng zhū, xián miǎn guān. qǐ jiā fù wèi nán yáng tài shǒu. suǒ jū yǐ shā fá lì wēi, háo huá lì jí dà xìng fàn fǎ, zhé lùn shū fǔ, yǐ lǜ chéng zuò sī kōng, wèi tā jiù mù chǔ, chōng bù zhōng chéng, huò sī jiě tuō qián dì, yī fú bù rú fǎ, zhé jiā zuì chī. dū zuò jù, bù shèng tòng, zì jiǎo sǐ, suì shù bǎi qiān rén, jiǔ zhě chóng chū fǔ làn, jiā bù dé shōu. qí zhì fàng yán yán nián, qí lián bù zhī. suǒ jū diào fā shǔ xiàn suǒ chū shí wù yǐ zì fèng yǎng, shē chǐ yù shí. rán cāo chí yuàn shǐ, jùn zhōng cháng lì jiē lìng bì mén zì liǎn, bù dé yú fǎ. gōng yí chì shū yuē:" jí gè yù qiú suǒ zì kuài, shì yī jùn bǎi tài shǒu yě, hé dé rán zāi!" xià lì wèi zhī, háo qiáng zhí bào, lìng xíng jìn zhǐ, rán yì yǐ cǐ jiàn fèi. xián, sān gōng zǐ, shǎo xiǎn míng yú cháo tíng, ér xuē xuān zhū bó dí fāng jìn kǒng guāng děng shì huàn jué zài xián hòu, jiē yǐ lián jiǎn xiān zhì gōng qīng, ér xián zhì yú jùn shǒu.
成帝初即位,大将军王凤以咸前指言石显,有忠直节,奏请咸补长史。迁冀州刺史,奉使称意,征为谏大夫。复出为楚内史,北海、东郡太守。坐为京兆尹王章所荐,章诛,咸免官。起家复为南阳太守。所居以杀伐立威,豪猾吏及大姓犯法,辄论输府,以律程作司空,为他臼木杵,舂不中程,或私解脱钳釱,衣服不如法,辄加罪笞。督作剧,不胜痛,自绞死,岁数百千人,久者虫出腐烂,家不得收。其治放严延年,其廉不知。所居调发属县所出食物以自奉养,奢侈玉食。然操持掾史,郡中长吏皆令闭门自敛,不得逾法。公移敕书曰:“即各欲求索自快,是一郡百太守也,何得然哉!”下吏畏之,豪强执报,令行禁止,然亦以此见废。咸,三公子,少显名于朝廷,而薛宣、朱博、翟方进、孔光等仕宦绝在咸后,皆以廉俭先至公卿,而咸滞于郡守。
shí, chē qí jiāng jūn wáng yīn fǔ zhèng, xìn yòng chén tāng. xián shù lù yí tāng, yǔ shū yuē:" jí méng zi gōng lì, dé rù dì chéng, sǐ bù hèn." hòu jìng zhēng rù wèi shào fǔ. shào fǔ duō bǎo wù shǔ guān, xián jiē gōu xiào, fā qí jiān zāng, mò rù gū què cái wù. guān shǔ jí zhū zhōng gōng huáng mén gōu dùn yè tíng guān lì, jǔ zòu àn lùn, wèi xián, jiē shī qì. wèi shào fǔ sān suì, yǔ dí fāng jìn yǒu xì. fāng jìn wèi chéng xiàng, zòu:" xián qián wèi jùn shǒu, suǒ zài cán kù, dú shì jiā yú lì mín. zhǔ shǒu dào, shòu suǒ jiān. ér guān mèi xié chén chén tāng yǐ qiú jiàn jǔ. gǒu dé wú chǐ, bù yí chù wèi." xián zuò miǎn. qǐng zhī, hóng yáng hóu lì jǔ xián fāng zhèng, wèi guāng lù dài fu jǐ shì zhōng, fāng jìn fù zòu miǎn zhī. hòu shù nián, lì yǒu zuì jiù guó, fāng jìn zòu guī xián gù jùn, yǐ yōu sǐ.
时,车骑将军王音辅政,信用陈汤。咸数赂遗汤,予书曰:“即蒙子公力,得入帝城,死不恨。”后竟征入为少府。少府多宝物、属官,咸皆钩校,发其奸臧,没入辜榷财物。官属及诸中宫黄门、钩盾、掖庭官吏,举奏按论,畏咸,皆失气。为少府三岁,与翟方进有隙。方进为丞相,奏:“咸前为郡守,所在残酷,毒螫加于吏民。主守盗,受所监。而官媚邪臣陈汤以求荐举。苟得无耻,不宜处位。”咸坐免。顷之,红阳侯立举咸方正,为光禄大夫给事中,方进复奏免之。后数年,立有罪就国,方进奏归咸故郡,以忧死。
zhèng hóng zì zhì qīng, tài shān gāng rén yě. xiōng chāng zì cì qīng, yì hào xué, jiē míng jīng, tōng fǎ lǜ zhèng shì. cì qīng wèi tài yuán zhuō jùn tài shǒu, hóng wèi nán yáng tài shǒu, jiē zhe zhì jī, tiáo jiào fǎ dù, wèi hòu suǒ shù. cì qīng yòng xíng fá shēn, bù rú hóng píng, qiān huái yáng xiāng, yǐ gāo dì rù wèi yòu fú fēng, jīng shī chēng zhī. dài wéi xuán chéng wéi yù shǐ dài fū. liù suì, zuò yǔ jīng fáng lùn yì miǎn, yǔ zài fáng chuán.
郑弘字稚卿,泰山刚人也。兄昌字次卿,亦好学,皆明经,通法律政事。次卿为太原、涿郡太守,弘为南阳太守,皆著治迹,条教法度,为后所述。次卿用刑罚深,不如弘平,迁淮阳相,以高第入为右扶风,京师称之。代韦玄成为御史大夫。六岁,坐与京房论议免,语在《房传》。
zàn yuē: suǒ wèi yán tiě yì zhě, qǐ shǐ yuán zhōng, zhēng wén xué xián liáng wèn yǐ zhì luàn, jiē duì yuàn bà jùn guó yán tiě jiǔ què jūn shū, wù běn yì mò, wú yǔ tiān xià zhēng lì, rán hòu jiào huà kě xìng. yù shǐ dài fū hóng yáng yǐ wéi cǐ nǎi suǒ yǐ ān biān jìng, zhì sì yí, guó jiā dà yè, bù kě fèi yě. dāng shí xiāng jié nán, pō yǒu qí yì wén. zhì xuān dì shí, rǔ nán huán kuān cì gōng zhì gōng yáng chūn qiū jǔ wèi láng, zhì lú jiāng tài shǒu chéng, bó tōng shàn zhǔ wén, tuī yǎn yán tiě zhī yì, zēng guǎng tiáo mù, jí qí lùn nàn, zhe shù wàn yán, yì yù yǐ jiū zhì luàn, chéng yī jiā zhī fǎ yān. qí cí yuē:" guān gōng qīng xián liáng wén xué zhī yì,' yì hū wú suǒ wén'. wén rǔ nán zhū shēng yán, dāng cǐ zhī shí, yīng jùn bìng jìn, xián liáng mào líng táng shēng wén xué lǔ guó wàn shēng zhī tú liù shí yǒu yú rén xián jù quē tíng, shū liù yì zhī fēng, chén zhì píng zhī yuán, zhī zhě zàn qí lǜ, rén zhě míng qí shī, yǒng zhě jiàn qí duàn, biàn zhě chěng qí cí, yín yín yān, xíng xíng yān, suī wèi xiáng bèi, sī kě lüè guān yǐ. zhōng shān liú zi tuī yán wáng dào, jiǎo dāng shì, fǎn zhū zhèng, bīn bīn rán hóng bó jūn zǐ yě. jiǔ jiāng zhù shēng fèn shǐ yú zhī jié, fā fèn mèn, jī gōng qīng, jiè rán zhí ér bù náo, kě wèi bù wèi qiáng yǔ yǐ. sāng dài fū jù dāng shì, hé shí biàn, shàng quán lì zhī lüè, suī fēi zhèng dāng, jù rú sù xué bù néng zì jiě, bó wù tōng dá zhī shì yě. rán shè gōng qīng zhī bǐng, bù shī gǔ shǐ, fàng yú mò lì, chù fēi qí wèi, xíng fēi qí dào, guǒ yǔn qí xìng, yǐ jí jué zōng. chē chéng xiàng lǚ yī lǚ zhī liè, dāng zhóu chǔ zhōng, kuò náng bù yán, róng shēn ér qù, bǐ zāi! bǐ zāi! ruò fú chéng xiàng yù shǐ liǎng fǔ zhī shì, bù néng zhèng yì yǐ fǔ zǎi xiàng, chéng tóng lèi, zhǎng tóng háng, ā yì gǒu hé, yǐ shuō qí shàng,' dǒu shāo zhī tú, hé zú xuǎn yě!'"
赞曰:所谓盐铁议者,起始元中,征文学贤良问以治乱,皆对愿罢郡国盐铁、酒榷均输,务本抑末,毋与天下争利,然后教化可兴。御史大夫弘羊以为此乃所以安边竟,制四夷,国家大业,不可废也。当时相诘难,颇有其议文。至宣帝时,汝南桓宽次公治《公羊春秋》举为郎,至庐江太守丞,博通善属文,推衍盐铁之议,增广条目,极其论难,著数万言,亦欲以究治乱,成一家之法焉。其辞曰:“观公卿贤良文学之议,‘异乎吾所闻’。闻汝南朱生言,当此之时,英俊并进,贤良茂陵唐生、文学鲁国万生之徒六十有余人咸聚阙庭,舒六艺之风,陈治平之原,知者赞其虑,仁者明其施,勇者见其断,辩者骋其辞,龂龂焉,行行焉,虽未详备,斯可略观矣。中山刘子推言王道,挢当世,反诸正,彬彬然弘博君子也。九江祝生奋史鱼之节,发愤懑,讥公卿,介然直而不挠,可谓不畏强圉矣。桑大夫据当世,合时变,上权利之略,虽非正当,巨儒宿学不能自解,博物通达之士也。然摄公卿之柄,不师古始,放于末利,处非其位,行非其道,果陨其性,以及厥宗。车丞相履伊、吕之列,当轴处中,括囊不言,容身而去,彼哉!彼哉!若夫丞相、御史两府之士,不能正议以辅宰相,成同类,长同行,阿意苟合,以说其上,‘斗筲之徒,何足选也!’”