xī wǔ wáng fá zhòu, qiān jiǔ dǐng yú luò yì, bó yí shū qí báo zhī, è sǐ yú shǒu yáng, bù shí qí lù, zhōu yóu chēng shèng dé yān. rán kǒng zǐ xián cǐ èr rén, yǐ wéi" bù jiàng qí zhì, bù rǔ qí shēn" yě. ér mèng zǐ yì yún:" wén bó yí zhī fēng zhě, tān fū lián, nuò fū yǒu lì zhì"" fèn hū bǎi shì zhī shàng, bǎi shì zhī xià mò bù xīng qǐ, fēi xián rén ér néng ruò shì hū!"
昔武王伐纣,迁九鼎于雒邑,伯夷、叔齐薄之,饿死于首阳,不食其禄,周犹称盛德焉。然孔子贤此二人,以为“不降其志,不辱其身”也。而《孟子》亦云:“闻伯夷之风者,贪夫廉,懦夫有立志”;“奋乎百世之上,百世之下莫不兴起,非贤人而能若是乎!”
hàn xìng yǒu yuán gōng qǐ lǐ jì xià huáng gōng, lù lǐ xiān shēng, cǐ sì rén zhě, dāng qín zhī shì, bì ér rù shāng luò shēn shān, yǐ dài tiān xià zhī dìng yě. zì gāo zǔ wén ér zhào zhī, bù zhì. qí hòu lǚ hòu yòng liú hóu jì, shǐ huáng tài zǐ bēi cí shù bó zhì lǐ, ān chē yíng ér zhì zhī. sì rén jì zhì, cóng tài zǐ jiàn, gāo zǔ kè ér jìng yān, tài zǐ dé yǐ wéi zhòng, suì yòng zì ān. yǔ zài liú hóu chuán.
汉兴有园公、绮里季、夏黄公,甪里先生,此四人者,当秦之世,避而入商雒深山,以待天下之定也。自高祖闻而召之,不至。其后吕后用留侯计,使皇太子卑辞束帛致礼,安车迎而致之。四人既至,从太子见,高祖客而敬焉,太子得以为重,遂用自安。语在《留侯传》。
qí hòu gǔ kǒu yǒu zhèng zǐ zhēn, shǔ yǒu yán jūn píng, jiē xiū shēn zì bǎo, fēi qí fú fú fú, fēi qí shí fú shí. chéng dì shí, yuán jiù dà jiàng jūn wáng fèng yǐ lǐ pìn zǐ zhēn, zǐ zhēn suì bù rén chū ér zhōng. jūn píng bǔ shì yú chéng dū shì, yǐ wéi:" bǔ shì zhě jiàn yè, ér kě yǐ huì zhòng rén. yǒu xié è fēi zhèng zhī wèn, zé yī shī guī wèi yán lì hài. yú rén zi yán yī yú xiào, yú rén dì yán yī yú shùn, yú rén chén yán yī yú zhōng, gè yīn shì dǎo zhī yǐ shàn, cóng wú yán zhě, yǐ guò bàn yǐ." cái rì yuè shù rén, dé bǎi qián zú zì yǎng, cái bì sì xià lián ér shòu lǎo zi. bó lǎn wáng bù tōng, yī lǎo zi yán zhōu zhī zhǐ zhù shū shí yú wàn yán. yáng xióng shǎo shí cóng yóu xué, yǐ ér shì jīng shī xiǎn míng, shù wèi cháo tíng zài wèi xián zhě chēng jūn píng dé. dù líng lǐ qiáng sù shàn xióng, jiǔ zhī wèi yì zhōu mù, xǐ wèi xióng yuē:" wú zhēn dé yán jūn píng yǐ." xióng yuē:" jūn bèi lǐ yǐ dài zhī, bǐ rén kě jiàn ér bù kě dé qū yě." qiáng xīn yǐ wéi bù rán. jí zhì shǔ, zhì lǐ yǔ xiāng jiàn, zú bù gǎn yán yǐ wéi cóng shì, nǎi tàn yuē:" yáng zǐ yún chéng zhī rén!" jūn píng nián jiǔ shí yú, suì yǐ qí yè zhōng, shǔ rén ài jìng, zhì jīn chēng yān. jí xióng zhù shū yán dāng shì shì, chēng cǐ èr rén. qí lùn yuē:" huò wèn: jūn zǐ jí mò shì ér míng bù chēng, hé shì zhū míng qīng kě jǐ? yuē: jūn zǐ dé míng wéi jǐ. liáng qí chǔ zhào zhī jūn fēi bù fù qiě guì yě, è hū chéng qí míng! gǔ kǒu zhèng zǐ zhēn bù qū qí zhì, gēng yú yán shí zhī xià, míng zhèn yú jīng shī, qǐ qí qīng? qǐ qí qīng? chǔ liǎng gōng zhī jié, qí qīng yǐ hū! shǔ yán zhàn míng, bù zuò gǒu jiàn, bù zhì gǒu dé, jiǔ yōu ér bù gǎi qí cāo, suī suí hé hé yǐ jiā zhū? jǔ zī yǐ zhān, bù yì bǎo hū!"
其后谷口有郑子真,蜀有严君平,皆修身自保,非其服弗服,非其食弗食。成帝时,元舅大将军王凤以礼聘子真,子真遂不亻出而终。君平卜筮于成都市,以为:“卜筮者贱业,而可以惠众人。有邪恶非正之问,则依蓍龟为言利害。与人子言依于孝,与人弟言依于顺,与人臣言依于忠,各因势导之以善,从吾言者,已过半矣。”裁日阅数人,得百钱足自养,财闭肆下帘而授《老子》。博览亡不通,依老子、严周之指著书十余万言。杨雄少时从游学,以而仕京师显名,数为朝廷在位贤者称君平德。杜陵李强素善雄,久之为益州牧,喜谓雄曰:“吾真得严君平矣。”雄曰:“君备礼以待之,彼人可见而不可得诎也。”强心以为不然。及至蜀,致礼与相见,卒不敢言以为从事,乃叹曰:“杨子云诚知人!”君平年九十余,遂以其业终,蜀人爱敬,至今称焉。及雄著书言当世士,称此二人。其论曰:“或问:君子疾没世而名不称,盍势诸名卿可几?曰:君子德名为几。梁、齐、楚、赵之君非不富且贵也,恶虖成其名!谷口郑子真不诎其志,耕于岩石之下,名震于京师,岂其卿?岂其卿?楚两龚之洁,其清矣乎!蜀严湛冥,不作苟见,不治苟得,久幽而不改其操,虽随、和何以加诸?举兹以旃,不亦宝乎!”
zì yuán gōng qǐ lǐ jì xià huáng gōng lù lǐ xiān shēng zhèng zǐ zhēn yán jūn píng jiē wèi cháng shì, rán qí fēng shēng zú yǐ jī tān lì sú, jìn gǔ zhī yì mín yě. ruò wáng jí gòng yǔ, liǎng gōng zhī shǔ, jiē yǐ lǐ ràng jìn tuì yún.
自园公、绮里季、夏黄公、甪里先生、郑子真、严君平皆未尝仕,然其风声足以激贪厉俗,近古之逸民也。若王吉、贡禹,两龚之属,皆以礼让进退云。
wáng jí zì zi yáng, láng yá gāo yú rén yě. shǎo hào xué míng jīng, yǐ jùn lì jǔ xiào lián wèi láng, bǔ ruò lú yòu chéng, qiān yún yáng lìng. jǔ xián liáng wèi chāng yì zhōng wèi, ér wáng hǎo yóu liè, qū chí guó zhōng, dòng zuò wáng jié, jí shàng shū jiàn, yuē:
王吉字子阳,琅邪皋虞人也。少好学明经,以郡吏举孝廉为郎,补若卢右丞,迁云阳令。举贤良为昌邑中尉,而王好游猎,驱驰国中,动作亡节,吉上疏谏,曰:
chén wén gǔ zhě shī rì xíng sān shí lǐ, jí xíng wǔ shí lǐ, shī yún:" fěi fēng fā xī, fěi chē jiē xī, gù zhān zhōu dào, zhōng xīn dá xī." shuō yuē: shì fēi gǔ zhī fēng yě, fā fā zhě shì fēi gǔ zhī chē yě, jiē jiē zhě. gài shāng zhī yě. jīn zhě dài wáng xìng fāng yǔ, céng bù bàn rì ér chí èr bǎi lǐ, bǎi xìng pō fèi gēng sāng, zhì dào qiān mǎ, chén yú yǐ wéi mín bù kě shǔ biàn. xī zhào gōng shù zhí, dāng mín shì shí, shě yú táng xià ér tīng duàn yān. shì shí, rén jiē dé qí suǒ, hòu shì sī qí rén ēn, zhì hū bù fá gān táng, gān táng zhī shī shì yě.
臣闻古者师日行三十里,吉行五十里,《诗》云:“匪风发兮,匪车揭兮,顾瞻周道,中心怛兮。”说曰:是非古之风也,发发者;是非古之车也,揭揭者。盖伤之也。今者大王幸方与,曾不半日而驰二百里,百姓颇废耕桑,治道牵马,臣愚以为民不可数变。昔召公述职,当民事时,舍于棠下而听断焉。是时,人皆得其所,后世思其仁恩,至乎不伐甘棠,《甘棠》之诗是也。
dài wáng bù hǎo shū shù ér lè yì yóu, féng shì zǔn xián, chí chěng bù zhǐ, kǒu juàn hū chì zhà, shǒu kǔ yú chuí pèi, shēn láo hū chē yú cháo zé mào wù lù, zhòu zé bèi chén āi, xià zé wèi dà shǔ zhī suǒ bào zhì, dōng zé wèi fēng hán zhī suǒ yǎn báo. shù yǐ ruǎn cuì zhī yù tǐ fàn qín láo zhī fán dú, fēi suǒ yǐ quán shòu mìng zhī zōng yě, yòu fēi suǒ yǐ jìn rén yì zhī lóng yě.
大王不好书术而乐逸游,冯式撙衔,驰骋不止,口倦乎叱咤,手苦于箠辔,身劳乎车舆;朝则冒雾露,昼则被尘埃,夏则为大暑之所暴炙,冬则为风寒之所偃薄。数以耎脆之玉体犯勤劳之烦毒,非所以全寿命之宗也,又非所以进仁义之隆也。
fū guǎng xià zhī xià, xì zhān zhī shàng, míng shī jū qián, quàn sòng zài hòu, shàng lùn táng yú zhī jì, xià jí yīn zhōu zhī shèng, kǎo rén shèng zhī fēng, xí zhì guó zhī dào, yān fā fèn wàng shí, rì xīn jué dé, qí lè qǐ tú xián jué zhī jiān zāi! xiū zé fǔ yǎng qū xìn yǐ lì xíng, jìn tuì bù qū yǐ shí xià, xī xīn tǔ gù yǐ liàn zāng, zhuān yì jī jīng yǐ shì shén, yú yǐ yǎng shēng, qǐ bù zhǎng zāi! dài wáng chéng liú yì rú cǐ, zé xīn yǒu yáo shùn zhī zhì, tǐ yǒu qiáo sōng zhī shòu, měi shēng guǎng yù dēng ér shàng wén, zé fú lù qí còu ér shè jì ān yǐ.
夫广夏之下,细旃之上,明师居前,劝诵在后,上论唐、虞之际,下及殷、周之盛,考仁圣之风,习治国之道,焉发愤忘食,日新厥德,其乐岂徒衔橛之间哉!休则俯仰诎信以利形,进退步趋以实下,吸新吐故以练臧,专意积精以适神,于以养生,岂不长哉!大王诚留意如此,则心有尧、舜之志,体有乔、松之寿,美声广誉登而上闻,则福禄其辏而社稷安矣。
huáng dì rén shèng, zhì jīn sī mù wèi dài, yú guān guǎn yòu chí yì liè zhī lè wèi yǒu suǒ xìng, dài wáng yí sù yè niàn cǐ, yǐ chéng shèng yì. zhū hóu gǔ ròu, mò qīn dài wáng, dài wáng yú shǔ zé zi yě, yú wèi zé chén yě, yī shēn ér èr rèn zhī zé jiā yān, ēn ài xíng yì qiān jiè yǒu bù jù zhě, yú yǐ shàng wén, fēi xiǎng guó zhī fú yě. chén jí yú gàng, yuàn dài wáng chá zhī.
皇帝仁圣,至今思慕未怠,于官馆囿池弋猎之乐未有所幸,大王宜夙夜念此,以承圣意。诸侯骨肉,莫亲大王,大王于属则子也,于位则臣也,一身而二任之责加焉,恩爱行义孅介有不具者,于以上闻,非飨国之福也。臣吉愚戆,愿大王察之。
wáng hè suī bù zūn dào, rán yóu zhī jìng lǐ jí, nǎi xià lìng yuē:" guǎ rén zào xíng bù néng wú duò, zhōng wèi shén zhōng, shù fǔ wú guò. shǐ yè zhě qiān qiū cì zhōng wèi niú ròu wǔ bǎi jīn, jiǔ wǔ shí, pú wǔ shù." qí hòu fù fàng cóng zì ruò. jí zhé jiàn zhēng, shén dé fǔ bì zhī yì, suī bù zhì mín, guó zhōng mò bù jìng zhòng yān.
王贺虽不遵道,然犹知敬礼吉,乃下令曰:“寡人造行不能无惰,中尉甚忠,数辅吾过。使谒者千秋赐中尉牛肉五百斤,酒五石,脯五束。”其后复放从自若。吉辄谏争,甚得辅弼之义,虽不治民,国中莫不敬重焉。
jiǔ zhī, zhāo dì bēng, wáng sì, dà jiàng jūn huò guāng bǐng zhèng, qiǎn dà hóng lú zōng zhèng yíng chāng yì wáng. jí jí zòu shū jiè wáng yuē:" chén wén gāo zōng liàng àn, sān nián bù yán. jīn dài wáng yǐ sāng shì zhēng, yí rì yè kū qì bēi āi ér yǐ, shèn wú yǒu suǒ fā. qiě hé dú sāng shì, fán nán miàn zhī jūn hé yán zāi? tiān bù yán, sì shí xíng yān, bǎi wù shēng yān, yuàn dài wáng chá zhī. dà jiàng jūn rén ài yǒng zhì, zhōng xìn zhī dé tiān xià mò bù wén, shì xiào wǔ huáng dì èr shí yú nián wèi cháng yǒu guò. xiān dì qì qún chén, shǔ yǐ tiān xià, jì yòu gū yān, dà jiàng jūn bào chí yòu jūn qiǎng bǎo zhī zhōng, bù zhèng shī jiào, hǎi nèi yàn rán, suī zhōu gōng yī yǐn wáng yǐ jiā yě. jīn dì bēng, wáng sì, dà jiàng jūn wéi sī kě yǐ fèng zōng miào zhě, pān yuán ér lì dài wáng, qí rén hòu qǐ yǒu liàng zāi! chén yuàn dài wáng shì zhī jìng zhī, zhèng shì yī tīng zhī, dài wáng chuí gǒng nán miàn ér yǐ. yuàn liú yì, cháng yǐ wéi niàn."
久之,昭帝崩,亡嗣,大将军霍光秉政,遣大鸿胪、宗正迎昌邑王。吉即奏书戒王曰:“臣闻高宗谅暗,三年不言。今大王以丧事征,宜日夜哭泣悲哀而已,慎毋有所发。且何独丧事,凡南面之君何言哉?天不言,四时行焉,百物生焉,愿大王察之。大将军仁爱勇智,忠信之德天下莫不闻,事孝武皇帝二十余年未尝有过。先帝弃群臣,属以天下,寄幼孤焉,大将军抱持幼君襁褓之中,布政施教,海内晏然,虽周公、伊尹亡以加也。今帝崩,亡嗣,大将军惟思可以奉宗庙者,攀援而立大王,其仁厚岂有量哉!臣愿大王事之敬之,政事一听之,大王垂拱南面而已。愿留意,常以为念。”
wáng jì dào, jí wèi èr shí yú rì yǐ xíng yín luàn fèi. chāng yì qún chén zuò zài guó shí bù jǔ zòu wáng zuì guò, lìng hàn cháo bù wén zhī, yòu bù néng fǔ dào, xiàn wáng dà è, jiē xià yù zhū. wéi jí yǔ láng zhōng lìng gōng suì yǐ zhōng zhí shù jiàn zhèng dé jiǎn sǐ, kūn wèi chéng dàn.
王既到,即位二十余日以行淫乱废。昌邑群臣坐在国时不举奏王罪过,令汉朝不闻知,又不能辅道,陷王大恶,皆下狱诛。唯吉与郎中令龚遂以忠直数谏正得减死,髡为城旦。
qǐ jiā fù wèi yì zhōu cì shǐ, bìng qù guān, fù zhēng wèi bó shì jiàn dài fū. shì shí, xuān dì pō xiū wǔ dì gù shì, gōng shì chē fú shèng yú zhāo dì. shí wài qī xǔ shǐ wáng shì guì chǒng, ér shàng gōng qīn zhèng shì, rèn yòng néng lì. jí shàng shū yán dé shī, yuē:
起家复为益州刺史,病去官,复征为博士、谏大夫。是时,宣帝颇修武帝故事,宫室车服盛于昭帝。时外戚许、史、王氏贵宠,而上躬亲政事,任用能吏。吉上疏言得失,曰:
bì xià gōng shèng zhì, zǒng wàn fāng, dì wáng tú jí rì chén yú qián, wéi sī shì wù, jiāng xìng tài píng. zhào shū měi xià, mín xīn rán ruò gēng shēng. chén fú ér sī zhī, kě wèi zhì ēn, wèi kě wèi běn wù yě.
陛下躬圣质,总万方,帝王图籍日陈于前,惟思世务,将兴太平。诏书每下,民欣然若更生。臣伏而思之,可谓至恩,未可谓本务也。
yù zhì zhī zhǔ bù shì chū, gōng qīng xìng de zāo yù qí shí, yán tīng jiàn cóng, rán wèi yǒu jiàn wàn shì zhī cháng cè, jǔ míng zhǔ yú sān dài zhī lóng zhě yě. qí wù zài yú qī huì bù shū, duàn yù tīng sòng ér yǐ, cǐ fēi tài píng zhī jī yě.
欲治之主不世出,公卿幸得遭遇其时,言听谏从,然未有建万世之长策,举明主于三代之隆者也。其务在于期会簿书,断狱听讼而已,此非太平之基也。
chén wén shèng wáng xuān dé liú huà, bì zì jìn shǐ. cháo tíng bù bèi, nán yǐ yán zhì zuǒ yòu bù zhèng, nán yǐ huà yuǎn. mín zhě, ruò ér bù kě shèng, yú ér bù kě qī yě. shèng zhǔ dú xíng yú shēn gōng, dé zé tiān xià chēng sòng zhī, shī zé tiān xià xián yán zhī. xíng fā yú jìn, bì jiàn yú yuǎn, gù jǐn xuǎn zuǒ yòu, shěn zé suǒ shǐ. zuǒ yòu suǒ yǐ zhèng shēn yě, suǒ shǐ suǒ yǐ xuān dé yě. shī yún:" jì jì duō shì, wén wáng yǐ níng." cǐ qí běn yě.
臣闻圣王宣德流化,必自近始。朝廷不备,难以言治;左右不正,难以化远。民者,弱而不可胜,愚而不可欺也。圣主独行于深宫,得则天下称诵之,失则天下咸言之。行发于近,必见于远,故谨选左右,审择所使。左右所以正身也,所使所以宣德也。《诗》云:“济济多士,文王以宁。”此其本也。
chūn qiū suǒ yǐ dà yī tǒng zhě, liù hé tóng fēng, jiǔ zhōu gòng guàn yě. jīn sú lì suǒ yǐ mù mín zhě, fēi yǒu lǐ yì kē zhǐ kě shì shì tōng xíng zhě yě, dú shè xíng fǎ yǐ shǒu zhī. qí yù zhì zhě, bù zhī suǒ yóu, yǐ yì chuān záo, gè qǔ yī qiè, quán jué zì zài, gù yī biàn zhī hòu bù kě fù xiū yě. shì yǐ bǎi lǐ bù tóng fēng, qiān lǐ bù tóng sú, hù yì zhèng, rén shū fú, zhà wěi méng shēng, xíng fá wáng jí, zhì piáo rì xiāo, ēn ài jìn báo. kǒng zǐ yuē" ān shàng zhì mín, mò shàn yú lǐ", fēi kōng yán yě. wáng zhě wèi zhì lǐ zhī shí, yǐn xiān wáng lǐ yí yú jīn zhě ér yòng zhī. chén yuàn bì xià chéng tiān xīn, fā dà yè, yǔ gōng qīng dà chén yán jí rú shēng, shù jiù lǐ, míng wáng zhì, qū yī shì zhī mín jì zhī rén shòu zhī yù, zé sú hé yǐ bù ruò chéng kāng, shòu hé yǐ bù ruò gāo zōng? qiè jiàn dāng shì qū wù bù hé yú dào zhě, jǐn tiáo zòu, wéi bì xià cái zé yān.
《春秋》所以大一统者,六合同风,九州共贯也。今俗吏所以牧民者,非有礼义科指可世世通行者也,独设刑法以守之。其欲治者,不知所由,以意穿凿,各取一切,权谲自在,故一变之后不可复修也。是以百里不同风,千里不同俗,户异政,人殊服,诈伪萌生,刑罚亡极,质朴日销,恩爱浸薄。孔子曰“安上治民,莫善于礼”,非空言也。王者未制礼之时,引先王礼宜于今者而用之。臣愿陛下承天心,发大业,与公卿大臣延及儒生,述旧礼,明王制,驱一世之民济之仁寿之域,则俗何以不若成、康,寿何以不若高宗?窃见当世趋务不合于道者,谨条奏,唯陛下财择焉。
jí yì yǐ wéi:" fū fù, rén lún dà gāng, yāo shòu zhī méng yě. shì sú jià qǔ tài zǎo, wèi zhī wéi rén fù mǔ zhī dào ér yǒu zi, shì yǐ jiào huà bù míng ér mín duō yāo. pìn qī sòng nǚ wáng jié, zé pín rén bù jí, gù bù jǔ zǐ. yòu hàn jiā liè hóu shàng gōng zhǔ, zhū hóu zé guó rén chéng wēng zhǔ, shǐ nán shì nǚ, fū qū yú fù, nì yīn yáng zhī wèi, gù duō nǚ luàn. gǔ zhě yī fú chē mǎ guì jiàn yǒu zhāng, yǐ bāo yǒu dé ér bié zūn bēi, jīn shàng xià tiě chà, rén rén zì zhì, shì yǐ tān cái zhū lì, bù wèi sǐ wáng. zhōu zhī suǒ yǐ néng zhì zhì, xíng cuò ér bù yòng zhě, yǐ qí jìn xié yú míng míng, jué è yú wèi méng yě." yòu yán:" shùn tāng bù yòng sān gōng jiǔ qīng zhī shì ér jǔ gāo yáo yī yǐn, bù rén zhě yuǎn. jīn shǐ sú lì dé rèn zǐ dì, lǜ duō jiāo ào, bù tōng gǔ jīn, zhì yú jī gōng zhì rén, wáng yì yú mín, cǐ fá tán suǒ wéi zuò yě. yí míng xuǎn qiú xián, chú rèn zǐ zhī lìng. wài jiā jí gù rén kě hòu yǐ cái, bù yí jū wèi. qù jué dǐ, jiǎn yuè fǔ, shěng shàng fāng, míng shì tiān xià yǐ jiǎn. gǔ zhě gōng bù zào diāo lt wáng yuán gt, shāng bù tōng chǐ mí, fēi gōng shāng zhī dú xián, zhèng jiào shǐ zhī rán yě. mín jiàn jiǎn zé guī běn, běn lì ér mò chéng." qí zhǐ rú cǐ, shàng yǐ qí yán yū kuò, bù shèn chǒng yì yě. jí suì xiè bìng guī láng yá.
吉意以为:“夫妇,人伦大纲,夭寿之萌也。世俗嫁娶太早,未知为人父母之道而有子,是以教化不明而民多夭。聘妻送女亡节,则贫人不及,故不举子。又汉家列侯尚公主,诸侯则国人承翁主,使男事女,夫诎于妇,逆阴阳之位,故多女乱。古者衣服车马贵贱有章,以褒有德而别尊卑,今上下僣差,人人自制,是以贪财诛利,不畏死亡。周之所以能致治,刑措而不用者,以其禁邪于冥冥,绝恶于未萌也。”又言:“舜、汤不用三公九卿之世而举皋陶、伊尹,不仁者远。今使俗吏得任子弟,率多骄骜,不通古今,至于积功治人,亡益于民,此《伐檀》所为作也。宜明选求贤,除任子之令。外家及故人可厚以财,不宜居位。去角抵,减乐府,省尚方,明视天下以俭。古者工不造雕<王缘>,商不通侈靡,非工商之独贤,政教使之然也。民见俭则归本,本立而末成。”其指如此,上以其言迂阔,不甚宠异也。吉遂谢病归琅邪。
shǐ jí shǎo shí xué wèn, jū cháng ān. dōng jiā yǒu dà zǎo shù chuí jí tíng zhōng, jí fù qǔ zǎo yǐ dàn jí. jí hòu zhī zhī, nǎi qù fù. dōng jiā wén ér yù fá qí shù, lín lǐ gòng zhǐ zhī, yīn gù qǐng jí lìng hái fù. lǐ zhōng wèi zhī yǔ yuē:" dōng jiā yǒu shù, wáng yáng fù qù dōng jiā zǎo wán, qù fù fù huán." qí lì zhì rú cǐ.
始吉少时学问,居长安。东家有大枣树垂吉庭中,吉妇取枣以啖吉。吉后知之,乃去妇。东家闻而欲伐其树,邻里共止之,因固请吉令还妇。里中为之语曰:“东家有树,王阳妇去;东家枣完,去妇复还。”其厉志如此。
jí yǔ gòng yǔ wèi yǒu, shì chēng" wáng yáng zài wèi, gòng gōng dàn guān", yán qí qǔ shě tóng yě. yuán dì chū jí wèi, qiǎn shǐ zhě zhēng gòng yǔ yǔ jí. jí nián lǎo, dào bìng zú, shàng dào zhī, fù qiǎn shǐ zhě diào cí yún.
吉与贡禹为友,世称“王阳在位,贡公弹冠”,言其取舍同也。元帝初即位,遣使者征贡禹与吉。吉年老,道病卒,上悼之,复遣使者吊祠云。
chū, jí jiān tōng wǔ jīng, néng wéi zōu shì chūn qiū, yǐ shī lún yǔ jiào shòu, hǎo liáng qiū hè shuō yì, lìng zǐ jùn shòu yān. jùn yǐ xiào lián wèi láng. zuǒ cáo chén xián jiàn jùn xián fù zǐ, jīng míng xíng xiū, yí xiǎn yǐ lì sú. guāng lù xūn kuāng héng yì jǔ jùn yǒu zhuān duì cái. qiān jiàn dài fū, shǐ zé huái yáng xiàn wáng. qiān zhào nèi shǐ. jí zuò chāng yì wáng bèi xíng hòu, jiè zǐ sūn wú wèi wáng guó lì, gù jùn dào bìng, miǎn guān guī. qǐ jiā fù wèi yōu zhōu cì shǐ, qiān sī lì xiào wèi, zòu miǎn chéng xiàng kuāng héng, qiān shào fǔ, bā suì, chéng dì yù dà yòng zhī, chū jùn wèi jīng zhào yǐn, shì yǐ zhèng shì. xiān shì, jīng zhào yǒu zhào guǎng hàn zhāng chǎng wáng zūn wáng zhāng, zhì jùn jiē yǒu néng míng, gù jīng shī chēng yuē:" qián yǒu zhào zhāng, hòu yǒu sān wáng." ér xuē xuān cóng zuǒ féng yì dài jùn wèi shào fǔ, huì yù shǐ dài fū quē, gǔ yǒng zòu yán:" shèng wáng bù yǐ míng yù jiā yú shí xiào. kǎo jī yòng rén zhī fǎ, xuē xuān zhèng shì yǐ shì." shàng rán qí yì. xuān wèi shào fǔ yuè yú, suì chāo yù shǐ dài fū, zhì chéng xiàng, jùn nǎi dài xuān wèi yù shǐ dài fū, bìng jū wèi. liù suì bìng zú, dí fāng jìn dài jùn wèi dài fū. shù yuè, xuē xuān miǎn, suì dài wéi chéng xiàng. zhòng rén wéi jùn hèn bù dé fēng hóu. jùn wèi shào fǔ shí, qī sǐ, yīn bù fù qǔ, huò wèn zhī, jùn yuē:" dé fēi zēng shēn, zi fēi huá yuán, yì hé gǎn qǔ?"
初,吉兼通《五经》,能为驺氏《春秋》,以《诗》、《论语》教授,好梁丘贺说《易》,令子骏受焉。骏以孝廉为郎。左曹陈咸荐骏贤父子,经明行修,宜显以厉俗。光禄勋匡衡亦举骏有专对材。迁谏大夫,使责淮阳宪王。迁赵内史。吉坐昌邑王被刑后,戒子孙毋为王国吏,故骏道病,免官归。起家复为幽州刺史,迁司隶校尉,奏免丞相匡衡,迁少府,八岁,成帝欲大用之,出骏为京兆尹,试以政事。先是,京兆有赵广汉、张敞、王尊、王章,至骏皆有能名,故京师称曰:“前有赵、张,后有三王。”而薛宣从左冯翊代骏为少府,会御史大夫缺,谷永奏言:“圣王不以名誉加于实效。考绩用人之法,薛宣政事已试。”上然其议。宣为少府月余,遂超御史大夫,至丞相,骏乃代宣为御史大夫,并居位。六岁病卒,翟方进代骏为大夫。数月,薛宣免,遂代为丞相。众人为骏恨不得封侯。骏为少府时,妻死,因不复娶,或问之,骏曰:“德非曾参,子非华、元,亦何敢娶?”
jùn zi chóng yǐ fù rèn wèi láng, lì cì shǐ jùn shǒu, zhì yǒu néng míng. jiàn píng sān nián, yǐ hé nán tài shǒu zhēng rù wèi yù shǐ dài fū shù yuè. shì shí, chéng dì jiù ān chéng gōng hóu fū rén fàng guǎ jū, gòng yǎng cháng xìn gōng, zuò zhù zǔ xià yù, chóng zòu fēng shì, wèi fàng yán. fàng wài jiā jiě shì yǔ chóng wèi hūn, āi dì yǐ chóng wèi bù zhōng chéng, cè zhào chóng yuē:" zhèn yǐ jūn yǒu lěi shì zhī měi, gù yú liè cì. zài wèi yǐ lái, zhōng chéng kuāng guó wèi wén suǒ yóu, fǎn huái zhà xuān zhī cí, yù yǐ pān jiù jiù yīn zhī jiā, dà nì zhī gū, jǔ cuò zhuān zì, bù zūn fǎ dù, wáng yǐ shì bǎi liáo." zuǒ qiān wèi dà sī nóng, hòu xǐ wèi wèi zuǒ jiāng jūn. píng dì jí wèi, wáng mǎng bǐng zhèng, dà sī kōng péng xuān qǐ hái gǔ bà, chóng dài wéi dà sī kōng, fēng fú píng hóu. suì yú, chóng fù xiè bìng qǐ hái gǔ, jiē bì wáng mǎng, mǎng qiǎn jiù guó. suì yú, wèi fù bì suǒ dú, hōng, guó chú.
骏子崇以父任为郎,历刺史、郡守,治有能名。建平三年,以河南太守征入为御史大夫数月。是时,成帝舅安成恭侯夫人放寡居,共养长信宫,坐祝诅下狱,崇奏封事,为放言。放外家解氏与崇为婚,哀帝以崇为不忠诚,策诏崇曰:“朕以君有累世之美,故逾列次。在位以来,忠诚匡国未闻所由,反怀诈谖之辞,欲以攀救旧姻之家,大逆之辜,举错专恣,不遵法度,亡以示百僚。”左迁为大司农,后徙卫尉、左将军。平帝即位,王莽秉政,大司空彭宣乞骸骨罢,崇代为大司空,封扶平侯。岁余,崇复谢病乞骸骨,皆避王莽,莽遣就国。岁余,为傅婢所毒,薨,国除。
zì jí zhì chóng, shì míng qīng lián, rán cái qì míng chēng shāo bù néng jí fù, ér lù wèi mí lóng. jiē hǎo chē mǎ yī fú, qí zì fèng yǎng jí wéi xiān míng, ér wáng jīn yín jǐn xiù zhī wù. jí qiān xǐ qù chù, suǒ zài bù guò náng yī, bù chù jī yú cái. qù wèi jiā jū, yì bù yī shū shí. tiān xià fú qí lián ér guài qí shē, gù sú chuán" wáng yáng néng zuò huáng jīn".
自吉至崇,世名清廉,然材器名称稍不能及父,而禄位弥隆。皆好车马衣服,其自奉养极为鲜明,而亡金银锦绣之物。及迁徙去处,所载不过囊衣,不畜积余财。去位家居,亦布衣疏食。天下服其廉而怪其奢,故俗传“王阳能作黄金”。
gòng yǔ zì shǎo wēng, láng yá rén yě. yǐ míng jīng jié xíng zhe wén, zhēng wèi bó shì liáng zhōu cì shǐ, bìng qù guān. fù jǔ xián liáng wèi hé nán lìng. suì yú, yǐ zhí shì wèi fǔ guān suǒ zé, miǎn guān xiè. yǔ yuē:" guān yī miǎn, ān fù kě guān yě!" suì qù guān.
贡禹字少翁,琅邪人也。以明经洁行著闻,征为博士、凉州刺史,病去官。复举贤良为河南令。岁余,以职事为府官所责,免冠谢。禹曰:“冠一免,安复可冠也!”遂去官。
yuán dì chū jí wèi, zhēng yǔ wèi jiàn dài fū, shù xū jǐ wèn yǐ zhèng shì. shì shí, nián suì bù dēng, jùn guó duō kùn, yǔ zòu yán:
元帝初即位,征禹为谏大夫,数虚己问以政事。是时,年岁不登,郡国多困,禹奏言:
gǔ zhě gōng shì yǒu zhì, gōng nǚ bù guò jiǔ rén, mò mǎ bù guò bā pǐ qiáng tú ér bù diāo, mù mó ér bù kè, chē yú qì wù jiē bù wén huà, yuàn yòu bù guò shù shí lǐ, yǔ mín gòng zhī rèn xián shǐ néng, shén yī ér shuì, wú tā fù liǎn yáo shù zhī yì, shǐ mín suì bù guò sān rì, qiān lǐ zhī nèi zì jǐ, qiān lǐ zhī wài gè zhì gòng zhí ér yǐ. gù tiān xià jiā jǐ rén zú, sòng shēng bìng zuò.
古者宫室有制,宫女不过九人,秣马不过八匹;墙涂而不雕,木摩而不刻,车舆器物皆不文画,苑囿不过数十里,与民共之;任贤使能,什一而税,无它赋敛徭戍之役,使民岁不过三日,千里之内自给,千里之外各置贡职而已。故天下家给人足,颂声并作。
zhì gāo zǔ xiào wén xiào jǐng huáng dì, xún gǔ jié jiǎn, gōng nǚ bù guò shí yú, jiù mǎ bǎi yú pǐ. xiào wén huáng dì yī tí lǚ gé, qì wáng diāo wén jīn yín zhī shì. hòu shì zhēng wèi shē chǐ, zhuǎn zhuǎn yì shén, chén xià yì xiāng fàng xiào, yī fú lǚ kù dāo jiàn luàn yú zhǔ shàng, zhǔ shàng shí lín cháo rù miào, zhòng rén bù néng bié yì, shén fēi qí yí. rán fēi zì zhī shē tiě yě, yóu lǔ zhāo gōng yuē:" wú hé tiě yǐ?"
至高祖、孝文、孝景皇帝,循古节俭,宫女不过十余,厩马百余匹。孝文皇帝衣绨履革,器亡雕文金银之饰。后世争为奢侈,转转益甚,臣下亦相放效,衣服履裤刀剑乱于主上,主上时临潮入庙,众人不能别异,甚非其宜。然非自知奢僣也,犹鲁昭公曰:“吾何僣矣?”
jīn dài fū tiě zhū hóu, zhū hóu tiě tiān zǐ, tiān zǐ guò tiān dào, qí rì jiǔ yǐ. chéng shuāi jiù luàn, jiǎo fù gǔ huà, zài yú bì xià. chén yú yǐ wéi jǐn rú tài gǔ nán, yí shǎo fàng gǔ yǐ zì jié yān. lún yǔ yuē:" jūn zǐ lè jié lǐ yuè." fāng jīn gōng shì yǐ dìng, wáng kě nài hé yǐ, qí yú jǐn kě jiǎn sǔn. gù shí qí sān fú guān shū wù bù guò shí sì, fāng jīn qí sān fú guān zuò gōng gè shù qiān rén, yī suì fèi shù jù wàn. shǔ guǎng hàn zhǔ jīn yín qì, suì gè yòng wǔ bǎi wàn. sān gōng guān guān fèi wǔ qiān wàn, dōng xī zhī shì yì rán. jiù mǎ shí sù jiāng wàn pǐ. chén yǔ cháng cóng zhī dōng gōng, jiàn cì huái àn, jǐn wén huà jīn yín shì, fēi dāng suǒ yǐ cì shí chén xià yě. dōng gōng zhī fèi yì bù kě shèng jì. tiān xià zhī mín suǒ wéi dà jī è sǐ zhě, shì yě. jīn mín dà jī ér sǐ, sǐ yòu bù zàng, wèi quǎn zhū shí. rén zhì xiāng shí, ér jiù mǎ shí sù, kǔ qí dà féi, qì shén nù zhì, nǎi rì bù zuò zhī. wáng zhě shòu mìng yú tiān, wéi mín fù mǔ, gù dāng ruò cǐ hū! tiān bú jiàn yé? wǔ dì shí yòu duō qǔ hǎo nǚ zhì shù qiān rén, yǐ tián hòu gōng. jí qì tiān xià, zhāo dì yòu ruò, huò guāng zhuān shì, bù zhī lǐ zhèng, wàng duō zāng jīn qián cái wù, niǎo shòu yú biē niú mǎ hǔ bào shēng qín, fán bǎi jiǔ shí wù, jǐn yì zāng zhī, yòu jiē yǐ hòu gōng nǚ zhì yú yuán líng, dà shī lǐ, nì tiān xīn, yòu wèi bì chēng wǔ dì yì yě. zhāo dì yàn jià, guāng fù xíng zhī. zhì xiào xuān huáng dì shí, bì xià è yǒu suǒ yán, qún chén yì suí gù shì, shén kě tòng yě! gù shǐ tiān xià chéng huà, qǔ nǚ jiē dà guò dù, zhū hóu qī qiè huò zhì shù bǎi rén, háo fù lì mín chù gē zhě zhì shù shí rén, shì yǐ nèi duō yuàn nǚ, wài duō kuàng fū. jí zhòng shù zàng mái, jiē xū dì shàng yǐ shí dì xià. qí guò zì shàng shēng, jiē zài dà chén xún gù shì zhī zuì yě.
今大夫僣诸侯,诸侯僣天子,天子过天道,其日久矣。承衰救乱,矫复古化,在于陛下。臣愚以为尽如太古难,宜少放古以自节焉。《论语》曰:“君子乐节礼乐。”方今宫室已定,亡可奈何矣,其余尽可减损。故时齐三服官输物不过十笥,方今齐三服官作工各数千人,一岁费数巨万。蜀广汉主金银器,岁各用五百万。三工官官费五千万,东西织室亦然。厩马食粟将万匹。臣禹尝从之东宫,见赐怀案,尽文画金银饰,非当所以赐食臣下也。东宫之费亦不可胜计。天下之民所为大饥饿死者,是也。今民大饥而死,死又不葬,为犬猪食。人至相食,而厩马食粟,苦其大肥,气甚怒至,乃日步作之。王者受命于天,为民父母,固当若此乎!天不见耶?武帝时又多取好女至数千人,以填后宫。及弃天下,昭帝幼弱,霍光专事,不知礼正,妄多臧金钱财物,鸟、兽、鱼、鳖、牛、马、虎、豹生禽,凡百九十物,尽瘗臧之,又皆以后宫女置于园陵,大失礼,逆天心,又未必称武帝意也。昭帝晏驾,光复行之。至孝宣皇帝时,陛下恶有所言,群臣亦随故事,甚可痛也!故使天下承化,取女皆大过度,诸侯妻妾或至数百人,豪富吏民畜歌者至数十人,是以内多怨女,外多旷夫。及众庶葬埋,皆虚地上以实地下。其过自上生,皆在大臣循故事之罪也。
wéi bì xià shēn chá gǔ dào, cóng qí jiǎn zhě, dà jiǎn sǔn shèng yú fú yù qì wù, sān fēn qù èr. zǐ chǎn duō shǎo yǒu mìng, shěn chá hòu gōng, zé qí xián zhě liú èr shí rén, yú xī guī zhī. jí zhū líng yuán nǚ wáng zi zhě, yí xī qiǎn. dú dù líng gōng rén shù bǎi, chéng kě āi lián yě. jiù mǎ kě wáng guò shù shí pǐ. dú shè cháng ān chéng nán yuàn dì yǐ wéi tián liè zhī yòu, zì chéng xī nán zhì shān xī zhì hù jiē fù qí tián, yǐ yǔ pín mín. fāng jīn tiān xià jī jǐn, kě wáng dà zì sǔn jiǎn yǐ jiù zhī, chēng tiān yì hū? tiān shēng shèng rén, gài wèi wàn mín, fēi dú shǐ zì yú lè ér yǐ yě. gù shī yuē:" tiān nán chén sī, bù yì wèi wáng"" shàng dì lín nǚ, wú èr ěr xīn."" dāng rén bù ràng", dú kě yǐ shèng xīn cān zhū tiān dì, kuí zhī wǎng gǔ, bù kě yǔ chén xià yì yě. ruò qí ā yì shùn zhǐ, suí jūn shàng xià, chén yǔ bù shèng quán quán, bù gǎn bù jìn yú xīn.
唯陛下深察古道,从其俭者,大减损乘舆服御器物,三分去二。子产多少有命,审察后宫,择其贤者留二十人,余悉归之。及诸陵园女亡子者,宜悉遣。独杜陵宫人数百,诚可哀怜也。厩马可亡过数十匹。独舍长安城南苑地以为田猎之囿,自城西南至山西至鄠皆复其田,以与贫民。方今天下饥馑,可亡大自损减以救之,称天意乎?天生圣人,盖为万民,非独使自娱乐而已也。故《诗》曰:“天难谌斯,不易为王”;“上帝临女,毋贰尔心。”“当仁不让”,独可以圣心参诸天地,揆之往古,不可与臣下议也。若其阿意顺指,随君上下,臣禹不胜拳拳,不敢不尽愚心。
tiān zǐ nà shàn qí zhōng, nǎi xià zhào lìng tài pú jiǎn shí gǔ mǎ, shuǐ héng jiǎn shí ròu shòu, shěng yí chūn xià yuàn yǐ yǔ pín mín, yòu bà jué dǐ zhū xì jí qí sān fú guān. qiān yǔ wèi guāng lù dài fu.
天子纳善其忠,乃下诏令太仆减食谷马,水衡减食肉兽,省宜春下苑以与贫民,又罢角抵诸戏及齐三服官。迁禹为光禄大夫。
qǐng zhī, yǔ shàng shū yuē:" chén yǔ nián lǎo pín qióng, jiā zī bù mǎn wàn qián, qī zǐ kang dou bu shan, shù hè bù wán. yǒu tián bǎi sān shí mǔ, bì xià guò yì zhēng chén, chén mài tián bǎi mǔ yǐ gōng chē mǎ. zhì, bài wèi jiàn dài fū, zhì bā bǎi shí, fèng qián yuè jiǔ qiān èr bǎi. lǐn shí tài guān, yòu méng shǎng cì sì shí zá zēng mián xù yī fú jiǔ ròu zhū guǒ wù, dé hòu shén shēn. jí bìng shì yī lín zhì, lài bì xià shén líng, bù sǐ ér huó. yòu bài wèi guāng lù dài fu, zhì èr qiān dàn, fèng qián yuè wàn èr qiān. lù cì yù duō, jiā rì yǐ yì fù, shēn rì yǐ yì zūn, chéng fēi cǎo máo yú chén suǒ dāng méng yě. fú zì niàn zhōng wáng yǐ bào hòu dé, rì yè cán kuì ér yǐ. chén yǔ quǎn mǎ zhī chǐ bā shí yī, xuè qì shuāi jié, ěr mù bù cōng míng, fēi fù néng yǒu bǔ yì, suǒ wèi sù cān shī lù wū cháo zhī chén yě. zì tòng qù jiā sān qiān lǐ, fán yǒu yī zi, nián shí èr, fēi yǒu zài jiā wèi chén jù guān guǒ zhě yě. chéng kǒng yī dàn diān pū qì jié, bù fù zì hái, wū xí jiàn yú gōng shì, hái gǔ qì juān, gū hún bù guī. bù shèng sī yuàn, yuàn qǐ hái gǔ, jí shēn shēng guī xiāng lǐ, sǐ wáng suǒ hèn."
顷之,禹上书曰:“臣禹年老贫穷,家訾不满万钱,妻子糠豆不赡,裋褐不完。有田百三十亩,陛下过意征臣,臣卖田百亩以供车马。至,拜为谏大夫,秩八百石,俸钱月九千二百。廪食太官,又蒙赏赐四时杂缯、绵絮、衣服、酒肉、诸果物,德厚甚深。疾病侍医临治,赖陛下神灵,不死而活。又拜为光禄大夫,秩二千石,俸钱月万二千。禄赐愈多,家日以益富,身日以益尊,诚非草茅愚臣所当蒙也。伏自念终亡以报厚德,日夜惭愧而已。臣禹犬马之齿八十一,血气衰竭,耳目不聪明,非复能有补益,所谓素餐尸禄洿朝之臣也。自痛去家三千里,凡有一子,年十二,非有在家为臣具棺椁者也。诚恐一旦蹎仆气竭,不复自还,洿席荐于宫室,骸骨弃捐,孤魂不归。不胜私愿,愿乞骸骨,及身生归乡里,死亡所恨。”
tiān zǐ bào yuē:" zhèn yǐ shēng yǒu bó yí zhī lián, shǐ yú zhī zhí, shǒu jīng jù zhàn, bù ā dāng shì, zī zī yú mín, sú zhī suǒ guǎ, gù qīn jìn shēng, jǐ cān guó zhèng. jīn wèi dé jiǔ wén shēng zhī qí lùn yě, ér yún yù tuì, yì qǐ yǒu suǒ hèn yǔ? jiāng zài wèi zhě yǔ shēng shū hū? wǎng zhě cháng lìng jīn chǎng yǔ shēng, yù jí shēng shí lù shēng zhī zǐ, jì yǐ yù yǐ, jīn fù yún zǐ shǎo. fū yǐ wáng mìng biàn hù shēng jiā, suī bǎi zǐ hé yǐ jiā? chuán yuē wáng huái tǔ, hé bì sī gù xiāng! shēng qí qiáng fàn shèn jí yǐ zì fǔ." hòu yuè yú, yǐ yǔ wèi cháng xìn shào fǔ. huì yù shǐ dài fū chén wàn nián zú, yǔ dài wéi yù shǐ dài fū, liè yú sān gōng.
天子报曰:“朕以生有伯夷之廉,史鱼之直,守经据占,不阿当世,孳孳于民,俗之所寡,故亲近生,几参国政。今未得久闻生之奇论也,而云欲退,意岂有所恨与?将在位者与生殊乎?往者尝令金敞语生,欲及生时禄生之子,既已谕矣,今复云子少。夫以王命辨护生家,虽百子何以加?传曰亡怀土,何必思故乡!生其强饭慎疾以自辅。”后月余,以禹为长信少府。会御史大夫陈万年卒,禹代为御史大夫,列于三公。
zì yǔ zài wèi, shù yán dé shī, shū shù shí shàng. yǔ yǐ wéi gǔ mín wáng fù suàn kǒu qián, qǐ wǔ dì zhēng fá sì yí, zhòng fù yú mín, mín chǎn zǐ sān suì zé chū kǒu qián, gù mín zhòng kùn, zhì yú shēng zǐ zhé shā, shén kě bēi tòng. yí lìng ér qī suì qù chǐ nǎi chū kǒu qián, nián èr shí nǎi suàn.
自禹在位,数言得失,书数十上。禹以为古民亡赋算口钱,起武帝征伐四夷,重赋于民,民产子三岁则出口钱,故民重困,至于生子辄杀,甚可悲痛。宜令儿七岁去齿乃出口钱,年二十乃算。
yòu yán gǔ zhě bù yǐ jīn qián wèi bì, zhuān yì yú nóng, gù yī fū bù gēng, bì yǒu shòu qí jī zhě. jīn hàn jiā zhù qián, jí zhū tiě guān jiē zhì lì zú tú, gōng shān qǔ tóng tiě, yī suì gōng shí wàn rén yǐ shàng, zhōng nóng shí qī rén, shì qī shí wàn rén cháng shòu qí jī yě. záo dì shù bǎi zhàng, xiāo yīn qì zhī jīng, dì zāng kōng xū, bù néng hán qì chū yún, zhǎn fá lín mù wáng yǒu shí jìn, shuǐ hàn zhī zāi wèi bì bù yóu cǐ yě. zì wǔ zhū qián qǐ yǐ lái qī shí yú nián, mín zuò dào zhù qián bèi xíng zhě zhòng, fù rén jī qián mǎn shì, yóu wáng yàn zú. mín xīn dòng yáo, shāng gǔ qiú lì, dōng xī nán běi gè yòng zhì qiǎo, hǎo yī měi shí, suì yǒu shí èr zhī lì, ér bù chū zū shuì. nóng fū fù zǐ bào lù zhōng yě, bù bì hán shǔ, zuó tǔ, shǒu zú pián zhī, yǐ fèng gǔ zū, yòu chū gǎo shuì, xiāng bù sī qiú, bù kě shèng gōng. gù mín qì běn zhú mò, gēng zhě bù néng bàn. pín mín suī cì zhī tián, yóu jiàn mài yǐ jiǎ, qióng zé qǐ wèi dào zéi. hé zhě? mò lì shēn ér huò yú qián yě. shì yǐ jiān xié bù kě jìn, qí yuán jiē qǐ yú qián yě. jí qí mò zhě jué qí běn, yí bà cǎi zhū yù jīn yín zhù qián zhī guān, wú fù yǐ wéi bì. shì jǐng wù dé fàn mài, chú qí zū zhū zhī lǜ, zū shuì lù cì jiē yǐ bù bó jí gǔ, shǐ bǎi xìng yī guī yú nóng, fù gǔ dào biàn.
又言古者不以金钱为币,专意于农,故一夫不耕,必有受其饥者。今汉家铸钱,及诸铁官皆置吏卒徒,攻山取铜铁,一岁功十万人已上,中农食七人,是七十万人常受其饥也。凿地数百丈,销阴气之精,地臧空虚,不能含气出云,斩伐林木亡有时禁,水旱之灾未必不由此也。自五铢钱起已来七十余年,民坐盗铸钱被刑者众,富人积钱满室,犹亡厌足。民心动摇,商贾求利,东西南北各用智巧,好衣美食,岁有十二之利,而不出租税。农夫父子暴露中野,不避寒暑,捽土,手足胼胝,已奉谷租,又出稿税,乡部私求,不可胜供。故民弃本逐末,耕者不能半。贫民虽赐之田,犹贱卖以贾,穷则起为盗贼。何者?末利深而惑于钱也。是以奸邪不可禁,其原皆起于钱也。疾其末者绝其本,宜罢采珠玉金银铸钱之官,无复以为币。市井勿得贩卖,除其租铢之律,租税禄赐皆以布帛及谷,使百姓一归于农,复古道便。
yòu yán zhū lí gōng jí cháng lè gōng wèi kě jiǎn qí tài bàn, yǐ kuān yáo yì. yòu zhū guān nú bì shí wàn yú rén xì yóu wáng shì, shuì liáng mín yǐ gěi zhī, suì fèi wǔ liù jù wàn, yí miǎn wèi shù rén, lǐn shí, lìng dài guān dōng shù zú, chéng běi biān tíng sāi hòu wàng.
又言诸离宫及长乐宫卫可减其太半,以宽徭役。又诸官奴婢十万余人戏游亡事,税良民以给之,岁费五六巨万,宜免为庶人,廪食,令代关东戍卒,乘北边亭塞候望。
yòu yù lìng jìn chén zì zhū cáo shì zhōng yǐ shàng, jiā wáng dé sī fàn mài, yǔ mín zhēng lì, fàn zhě zhé miǎn guān xuē jué, bù dé shì huàn. yǔ yòu yán:
又欲令近臣自诸曹、侍中以上,家亡得私贩卖,与民争利,犯者辄免官削爵,不得仕宦。禹又言:
xiào wén huáng dì shí, guì lián jié, jiàn tān wū, gǔ rén zhuì xù jí lì zuò zāng zhě jiē jìn gù bù dé wèi lì, shǎng shàn fá è, bù ā qīn qī, zuì bái zhě fú qí zhū, yí zhě yǐ yǔ mín, wáng shú zuì zhī fǎ, gù lìng xíng jìn zhǐ, hǎi nèi dà huà, tiān xià duàn yù sì bǎi, yǔ xíng cuò wáng yì. wǔ dì shǐ lín tiān xià, zūn xián yòng shì, pì dì guǎng jìng shù qiān lǐ, zì jiàn gōng dà wēi xíng, suì cóng qí yù, yòng dù bù zú, nǎi xíng yī qiè zhī biàn, shǐ fàn fǎ zhě shú zuì, rù gǔ zhě bǔ lì, shì yǐ tiān xià shē chǐ, guān luàn mín pín, dào zéi bìng qǐ, wáng mìng zhě zhòng. jùn guó kǒng fú qí zhū, zé zé biàn qiǎo lì shū xí yú jì bù néng qī shàng fǔ zhě, yǐ wéi yòu zhí jiān guǐ bù shèng, zé qǔ yǒng měng néng cāo qiè bǎi xìng zhě, yǐ kē bào wēi fú xià zhě, shǐ jū dà wèi. gù wáng yì ér yǒu cái zhě xiǎn yú shì, qī mán ér shàn shū zhě zūn yú cháo, bèi nì ér yǒng měng zhě guì yú guān. gù sú jiē yuē:" hé yǐ xiào dì wèi? cái duō ér guāng róng. hé yǐ lǐ yì wèi? shǐ shū ér shì huàn. hé yǐ jǐn shèn wèi? yǒng měng ér lín guān." gù qíng yì ér kūn qián zhě yóu fù rǎng bì wéi zhèng yú shì, xíng suī quǎn zhì, jiā fù shì zú, mù zhǐ qì shǐ, shì wèi xián ěr. gù wèi jū guān ér zhì fù zhě wèi xióng jié, chù jiān ér dé lì zhě wèi zhuàng shì, xiōng quàn qí dì, fù miǎn qí zi, sú zhī huài bài, nǎi zhì yú shì! chá qí suǒ yǐ rán zhě, jiē yǐ fàn fǎ dé shú zuì, qiú shì bù dé zhēn xián, xiāng, shǒu chóng cái lì, zhū bù xíng zhī suǒ zhì yě.
孝文皇帝时,贵廉洁,贱贪污,贾人、赘婿及吏坐赃者皆禁锢不得为吏,赏善罚恶,不阿亲戚,罪白者伏其诛,疑者以与民,亡赎罪之法,故令行禁止,海内大化,天下断狱四百,与刑错亡异。武帝始临天下,尊贤用士,辟地广境数千里,自见功大威行,遂从耆欲,用度不足,乃行一切之变,使犯法者赎罪,入谷者补吏,是以天下奢侈,官乱民贫,盗贼并起,亡命者众。郡国恐伏其诛,则择便巧吏书习于计簿能欺上府者,以为右职;奸轨不胜,则取勇猛能操切百姓者,以苛暴威服下者,使居大位。故亡义而有财者显于世,欺谩而善书者尊于朝,悖逆而勇猛者贵于官。故俗皆曰:“何以孝弟为?财多而光荣。何以礼义为?史书而仕宦。何以谨慎为?勇猛而临官。”故黥劓而髡钳者犹复攘臂为政于世,行虽犬彘,家富势足,目指气使,是为贤耳。故谓居官而置富者为雄桀,处奸而得利者为壮士,兄劝其弟,父勉其子,俗之坏败,乃至于是!察其所以然者,皆以犯法得赎罪,求士不得真贤,相,守崇财利,诛不行之所致也。
jīn yù xìng zhì zhì, zhì tài píng, yí chú shú zuì zhī fǎ. xiāng shǒu xuǎn jǔ bù yǐ shí, jí yǒu zāng zhě, zhé xíng qí zhū, wáng dàn miǎn guān, zé zhēng jìn lì wéi shàn, guì xiào dì, jiàn gǔ rén, jìn zhēn xián, jǔ shí lián, ér tiān xià zhì yǐ. kǒng zǐ, pǐ fū zhī rén ěr, yǐ lè dào zhèng shēn bù jiě zhī gù, sì hǎi zhī nèi, tiān xià zhī jūn, wēi kǒng zǐ zhī yán wáng suǒ zhé zhōng. kuàng hū yǐ hàn dì zhī guǎng, bì xià zhī dé, chù nán miàn zhī zūn, bǐng wàn shèng zhī quán, yīn tiān dì zhī zhù, qí yú biàn shì yì sú, tiáo hé yīn yáng, táo yě wàn wù, huà zhèng tiān xià, yì yú jué liú yì duì. zì chéng kāng yǐ lái, jǐ qiě qiān suì, yù wèi zhì zhě shén zhòng, rán ér tài píng bù fù xīng zhě, hé yě? yǐ qí shě fǎ dù ér rèn sī yì, shē chǐ xíng ér rén yì fèi yě.
今欲兴至治,致太平,宜除赎罪之法。相、守选举不以实,及有臧者,辄行其诛,亡但免官,则争尽力为善,贵孝弟,贱贾人,进真贤,举实廉,而天下治矣。孔子,匹夫之人耳,以乐道正身不解之故,四海之内,天下之君,微孔子之言亡所折中。况乎以汉地之广,陛下之德,处南面之尊,秉万乘之权,因天地之助,其于变世易俗,调和阴阳,陶冶万物,化正天下,易于决流抑队。自成、康以来,几且千岁,欲为治者甚众,然而太平不复兴者,何也?以其舍法度而任私意,奢侈行而仁义废也。
bì xià chéng shēn niàn gāo zǔ zhī kǔ, chún fǎ tài zōng zhī zhì, zhèng yǐ yǐ xiān xià, xuǎn xián yǐ zì fǔ, kāi jìn zhōng zhèng, zhì zhū jiān chén yuǎn fàng chǎn nìng, shè chū yuán líng zhī nǚ, bà chàng lè, jué zhèng shēng, qù jiǎ yǐ zhī zhàng, tuì wěi báo zhī wù, xiū jié jiǎn zhī huà, qū tiān xià zhī mín jiē guī yú nóng, rú cǐ bù jiě, zé sān wáng kě móu, wǔ dì kě jí. wéi bì xià liú yì xǐng chá, tiān xià xìng shèn.
陛下诚深念高祖之苦,醇法太宗之治,正已以先下,选贤以自辅,开进忠正,致诛奸臣、远放谄佞,赦出园陵之女,罢倡乐,绝郑声,去甲乙之帐,退伪薄之物,修节俭之化,驱天下之民皆归于农,如此不解,则三王可侔,五帝可及。唯陛下留意省察,天下幸甚。
tiān zǐ xià qí yì, lìng mín chǎn zǐ qī suì nǎi chū kǒu qián, zì cǐ shǐ. yòu bà shàng lín gōng guǎn xī xìng yù zhě, jí shěng jiàn zhāng gān quán gōng wèi zú, jiǎn zhū hóu wáng miào wèi zú, shěng qí bàn. yú suī wèi jǐn cóng, rán jiā qí zhì zhí zhī yì. yǔ yòu zòu yù bà jùn guó miào, dìng hàn zōng miào dié huǐ zhī lǐ, jiē wèi shī xíng.
天子下其议,令民产子七岁乃出口钱,自此始。又罢上林宫馆希幸御者,及省建章、甘泉宫卫卒,减诸侯王庙卫卒,省其半。余虽未尽从,然嘉其质直之意。禹又奏欲罢郡国庙,定汉宗庙迭毁之礼,皆未施行。
wèi yù shǐ dài fū shù yuè zú, tiān zǐ cì qián bǎi wàn, yǐ qí zi wèi láng, guān zhì dōng jùn dū wèi. yǔ zú hòu, shàng zhuī sī qí yì, jìng xià zhào bà jùn guó miào, dìng dié huǐ zhī lǐ. rán tōng rú huò fēi zhī, yǔ zài wéi xuán chéng chuán.
为御史大夫数月卒,天子赐钱百万,以其子为郎,官至东郡都尉。禹卒后,上追思其议,竟下诏罢郡国庙,定迭毁之礼。然通儒或非之,语在《韦玄成传》。
liǎng gōng jiē chǔ rén yě, shèng zì jūn bīn, shě zì jūn qiàn. èr rén xiāng yǒu, bìng zhù míng jié, gù shì wèi zhī chǔ liǎng gōng. shǎo jiē hào xué míng jīng, shèng wèi jùn lì, shě bù shì.
两龚皆楚人也,胜字君宾,舍字君倩。二人相友,并著名节,故世谓之楚两龚。少皆好学明经,胜为郡吏,舍不仕。
jiǔ zhī, chǔ wáng rù cháo, wén shě gāo míng, pìn shě wèi cháng shì, bù dé yǐ suí wáng, guī guó gù cí, yuàn zú xué, fù zhì cháng ān. ér shèng wèi jùn lì, sān jǔ xiào lián, yǐ wáng guó rén bù dé sù wèi bǔ lì, zài wèi wèi, yī wèi chéng, shèng zhé zhì guān nǎi qù. zhōu jǔ mào cái, wéi zhòng quán lìng, bìng qù guān. dà sī kōng hé wǔ zhí jīn wú yán chóng jiàn shèng, āi dì zì wèi dìng táo wáng gù yǐ wén qí míng, zhēng wèi jiàn dài fū. yǐn jiàn, shèng jiàn gōng shě jí kàng fù níng shòu jì yīn hóu jiā, yǒu zhào jiē zhēng. shèng yuē:" qiè jiàn guó jiā zhēng yī wū, cháng wèi jià, zhēng xián zhě yí jià." shàng yuē:" dài fū chéng sī chē lái yé?" shèng yuē:" wěi wěi." yǒu zhào wèi jià. gōng shě hóu jiā zhì, jiē wèi jiàn dài fū. níng shòu chēng jí bù zhì.
久之,楚王入朝,闻舍高名,聘舍为常侍,不得已随王,归国固辞,愿卒学,复至长安。而胜为郡吏,三举孝廉,以王国人不得宿卫补吏,再为尉,一为丞,胜辄至官乃去。州举茂才,为重泉令,病去官。大司空何武、执金吾阎崇荐胜,哀帝自为定陶王固已闻其名,征为谏大夫。引见,胜荐龚舍及亢父甯寿、济阴侯嘉,有诏皆征。胜曰:“窃见国家征医巫,常为驾,征贤者宜驾。”上曰:“大夫乘私车来耶?”胜曰:“唯唯。”有诏为驾。龚舍、侯嘉至,皆为谏大夫。甯寿称疾不至。
shèng jū jiàn guān, shù shàng shū qiú jiàn, yán bǎi xìng pín, dào zéi duō, lì bù liáng, fēng sú báo, zāi yì shù jiàn, bù kě bù yōu. zhì dù tài shē, xíng fá tài shēn, fù liǎn tài zhòng, yí yǐ jiǎn yuē xiān xià. qí yán zǔ shù wáng jí gòng yǔ zhī yì. wèi dài fū èr suì yú, qiān chéng xiàng sī zhí, tú guāng lù dài fu, shǒu yòu fú fēng. shù yuè, shàng zhī shèng fēi bō fán lì, nǎi fù huán shèng guāng lù dài fu zhū lì jǐ shì zhōng. shèng yán dǒng xián luàn zhì dù, yóu shì nì shàng zhǐ.
胜居谏官,数上书求见,言百姓贫,盗贼多,吏不良,风俗薄,灾异数见,不可不忧。制度泰奢,刑罚泰深,赋敛泰重,宜以俭约先下。其言祖述王吉、贡禹之意。为大夫二岁余,迁丞相司直,徒光禄大夫,守右扶风。数月,上知胜非拨烦吏,乃复还胜光禄大夫、诸吏给事中。胜言董贤乱制度,由是逆上指。
hòu suì yú, chéng xiàng wáng jiā shàng shū jiàn gù tíng wèi liáng xiāng děng, shàng shū hé zòu jiā" yán shì zì yì, mí guó wǎng shàng, bù dào." xià jiāng jūn zhōng cháo zhě yì, zuǒ jiāng jūn gōng sūn lù, sī lì bào xuān guāng lù dài fu kǒng guāng děng shí sì rén jiē yǐ wéi jiā yìng mí guó bù dào fǎ. shèng dú shū yì yuē:" jiā zī xìng xié pì, suǒ jǔ duō tān cán lì. wèi liè sān gōng, yīn yáng bù hé, zhū shì bìng fèi, jiù jiē yáo jiā, mí guó bù yí, jīn jǔ xiāng děng, guò wēi bó." rì mù yì zhě bà. míng dàn fù huì, zuǒ jiāng jūn lù wèn shèng:" jūn yì wáng suǒ jù, jīn zòu dāng shàng, yí hé cóng?" shèng yuē:" jiāng jūn yǐ shèng yì bù kě zhě, tōng hé zhī." bó shì xià hóu cháng jiàn shèng yīng lù bù hé, qǐ zhì shèng qián wèi yuē:" yí rú zòu suǒ yán." shèng yǐ shǒu tuī cháng yuē:" qù!"
后岁余,丞相王嘉上书荐故廷尉梁相等,尚书劾奏嘉“言事恣意,迷国罔上,不道。”下将军中朝者议,左将军公孙禄,司隶鲍宣、光禄大夫孔光等十四人皆以为嘉应迷国不道法。胜独书议曰:“嘉资性邪僻,所举多贪残吏。位列三公,阴阳不和,诸事并废,咎皆繇嘉,迷国不疑,今举相等,过微薄。”日暮议者罢。明旦复会,左将军禄问胜:“君议亡所据,今奏当上,宜何从?”胜曰:“将军以胜议不可者,通劾之。”博士夏侯常见胜应禄不和,起至胜前谓曰:“宜如奏所言。”胜以手推常曰:“去!”
hòu shù rì, fù huì yì kě fù xiào huì xiào jǐng miào bù, yì zhě jiē yuē yí fù. shèng yuē:" dāng rú lǐ." cháng fù wèi shèng:" lǐ yǒu biàn." shèng jí yán yuē:" qù! shì shí zhī biàn." cháng huì, wèi shèng yuē:" wǒ shì jūn hé ruò, jūn yù xiǎo yǔ zhòng yì, wài yǐ cǎi míng, jūn nǎi shēn tú dí shǔ ěr!"
后数日,复会议可复孝惠、孝景庙不,议者皆曰宜复。胜曰:“当如礼。”常复谓胜:“礼有变。”胜疾言曰:“去!是时之变。”常恚,谓胜曰:“我视君何若,君欲小与众异,外以采名,君乃申徒狄属耳!”
xiān shì, cháng yòu wèi shèng dào gāo líng yǒu zi shā mǔ zhě, shèng bái zhī, shàng shū wèn:" shuí shòu?" duì yuē:" shòu xià hóu cháng." shàng shū shǐ shèng wèn cháng, cháng lián hèn shèng, jí yīng yuē:" wén zhī bái yī, jiè jūn wù yán yě. zòu shì bù xiáng, wàng zuò chù zuì." shèng qióng, wú yǐ duì shàng shū, jí zì hé zòu yǔ cháng zhēng yán, wū rǔ cháo tíng. shì xià yù shǐ zhōng chéng, zhào jié wèn, hé zòu" shèng lì èr qiān dàn, cháng wèi dài fū, jiē xìng de jǐ shì zhōng, yǔ lùn yì, bù chóng lǐ yì, ér jū gōng mén xià xiāng fēi hèn, jí yán biàn sòng, duò mán wáng zhuàng, jiē bù jìng." zhì yuē:" biǎn zhì gè yī děng." shèng xiè zuì, qǐ hái gǔ. shàng nǎi fù jiā shǎng cì, yǐ zi bó wèi shì láng, chū shèng wèi bó hǎi tài shǒu. shèng xiè bìng bù rèn zhī guān, jī liù yuè miǎn guī.
先是,常又为胜道高陵有子杀母者,胜白之,尚书问:“谁受?”对曰:“受夏侯常。”尚书使胜问常,常连恨胜,即应曰:“闻之白衣,戒君勿言也。奏事不详,妄作触罪。”胜穷,无以对尚书,即自劾奏与常争言,洿辱朝廷。事下御史中丞,召诘问,劾奏“胜吏二千石,常位大夫,皆幸得给事中,与论议,不崇礼义,而居公门下相非恨,疾言辩讼,惰谩亡状,皆不敬。”制曰:“贬秩各一等。”胜谢罪,乞骸骨。上乃复加赏赐,以子博为侍郎,出胜为渤海太守。胜谢病不任之官,积六月免归。
shàng fù zhēng wèi guāng lù dài fu, shèng cháng chēng jí wò, shù shǐ zi shàng shū qǐ hái gǔ, huì āi dì bēng.
上复征为光禄大夫,胜常称疾卧,数使子上书乞骸骨,会哀帝崩。
chū, láng yá bǐng hàn yì yǐ qīng xíng zhēng yòng, zhì jīng zhào yǐn, hòu wèi tài zhōng dài fū. wáng mǎng bǐng zhèng, shèng yǔ hàn jù qǐ hái gǔ. zì zhāo dì shí, zhuō jùn hán fú yǐ dé xíng zhēng zhì jīng shī, cì cè shū shù bó qiǎn guī. zhào yuē:" zhèn mǐn láo yǐ guān zhí zhī shì, qí wù xiū xiào dì yǐ jiào xiāng lǐ. háng dào shě chuán shě, xiàn cì jù jiǔ ròu, shí cóng zhě jí mǎ. zhǎng lì yǐ shí cún wèn, cháng yǐ suì bā yuè cì yáng yī tóu, jiǔ èr hú. bù xìng sǐ zhě, cì fù qīn yī, cí yǐ zhōng láo." yú shì wáng mǎng yī gù shì, bái qiǎn shèng hàn. cè yuē:" wéi yuán shǐ èr nián liù yuè gēng yín, guāng lù dài fu tài zhōng dài fū qí ài èr rén yǐ lǎo bìng bà. tài huáng tài hòu shǐ yè zhě pú yè cè zhào zhī yuē: gài wén gǔ zhě yǒu sī nián zhì zé zhì shì, suǒ yǐ gōng ràng ér bù jìn qí lì yě. jīn dài fū nián zhì yǐ, zhèn mǐn yǐ guān zhí zhī shì fán dài fū, qí shàng zi ruò sūn ruò tóng chǎn tóng chǎn zǐ yī rén. dài fū qí xiū shēn shǒu dào, yǐ zhōng gāo nián. cì bó jí háng dào shě sù, suì shí yáng jiǔ yī qīn, jiē rú hán fú gù shì. suǒ shàng zǐ nán jiē chú wèi láng." yú shì shèng hàn suì guī lǎo yú xiāng lǐ. hàn xiōng zi màn róng yì yǎng zhì zì xiū, wèi guān bù kěn guò liù bǎi shí, zhé zì miǎn qù, qí míng guò chū yú hàn.
初,琅邪邴汉亦以清行征用,至京兆尹,后为太中大夫。王莽秉政,胜与汉俱乞骸骨。自昭帝时,涿郡韩福以德行征至京师,赐策书束帛遣归。诏曰:“朕闵劳以官职之事,其务修孝弟以教乡里。行道舍传舍,县次具酒肉,食从者及马。长吏以时存问,常以岁八月赐羊一头,酒二斛。不幸死者,赐複衾一,祠以中牢。”于是王莽依故事,白遣胜、汉。策曰:“惟元始二年六月庚寅,光禄大夫、太中大夫耆艾二人以老病罢。太皇太后使谒者仆射策诏之曰:盖闻古者有司年至则致仕,所以恭让而不尽其力也。今大夫年至矣,朕愍以官职之事烦大夫,其上子若孙若同产、同产子一人。大夫其修身守道,以终高年。赐帛及行道舍宿,岁时羊酒衣衾,皆如韩福故事。所上子男皆除为郎。”于是胜、汉遂归老于乡里。汉兄子曼容亦养志自修,为官不肯过六百石,辄自免去,其名过出于汉。
chū, gōng shě yǐ gōng shèng jiàn, zhēng wèi jiàn dài fū, bìng miǎn. fù zhēng wèi bó shì, yòu bìng qù. qǐng zhī, āi dì qiǎn shǐ zhě jí chǔ bài shě wèi tài shān tài shǒu. shě jiā jū zài wǔ yuán, shǐ zhě zhì xiàn qǐng shě, yù lìng zhì tíng bài shòu yìn shòu. shě yuē:" wáng zhě yǐ tiān xià wéi jiā, hé bì xiàn guān?" suì yú jiā shòu zhào, biàn dào zhī guān. jì zhì shù yuè, shàng shū qǐ hái gǔ. shàng zhēng shě, zhì jīng zhào dōng hú jiè, gù chēng bìng dǔ. yú zi shǐ shǐ zhě shōu yìn shòu, bài shě wèi guāng lù dài fu. shù cì gào, shě zhōng bù kěn qǐ, nǎi qiǎn guī.
初,龚舍以龚胜荐,征为谏大夫,病免。复征为博士,又病去。顷之,哀帝遣使者即楚拜舍为太山太守。舍家居在武原,使者至县请舍,欲令至廷拜授印绶。舍曰:“王者以天下为家,何必县官?”遂于家受诏,便道之官。既至数月,上书乞骸骨。上征舍,至京兆东湖界,固称病笃。于子使使者收印绶,拜舍为光禄大夫。数赐告,舍终不肯起,乃遣归。
shě yì tōng wǔ jīng, yǐ lǔ shī jiào shòu. shě shèng jì guī xiāng lǐ, jùn èr qiān dàn zhǎng lì chū dào guān jiē zhì qí jiā, rú shī dì zǐ zhī lǐ. shě nián liù shí bā, wáng mǎng jū shè zhōng zú.
舍亦通《五经》,以《鲁诗》教授。舍、胜既归乡里,郡二千石长吏初到官皆至其家,如师弟子之礼。舍年六十八,王莽居摄中卒。
mǎng jì cuàn guó, qiǎn wǔ wēi jiàng shuài xíng tiān xià fēng sú, jiàng shuài qīn fèng yáng jiǔ cún wèn shèng. míng nián, mǎng qiǎn shǐ zhě jí bài shèng wèi jiǎng xué jì jiǔ, shèng chēng jí bù yìng zhēng. hòu èr nián, mǎng fù qiǎn shǐ zhě fèng xǐ shū, tài zǐ shī yǒu jì jiǔ yìn shòu, ān chē sì mǎ yíng shèng, jí bài, zhì shàng qīng, xiān cì liù yuè lù zhí yǐ bàn zhuāng, shǐ zhě yǔ jùn tài shǒu xiàn zhǎng lì sān lǎo guān shǔ xíng yì zhū shēng qiān rén yǐ shàng rù shèng lǐ zhì zhào. shǐ zhě yù lìng shèng qǐ yíng, jiǔ lì mén wài, shèng chēng bìng dǔ, wèi chuáng shì zhōng hù xī nán yǒu xià, dōng shǒu jiā cháo fú tuō shēn. shǐ zhě rù hù, xī xíng nán miàn lì, zhì zhào fù xǐ shū, qiān yán zài bài fèng yìn shòu, nèi ān chē sì mǎ, jìn wèi shèng yuē:" shèng cháo wèi cháng wàng jūn, zhì zuò wèi dìng, dài jūn wéi zhèng, sī wén suǒ yù shī xíng, yǐ ān hǎi nèi". shèng duì yuē:" sù yú, jiā yǐ nián lǎo bèi bìng, mìng zài zhāo xī, suí shǐ jūn shàng dào, bì sǐ dào lù, wú yì wàn fēn." shǐ zhě yào shuō, zhì yǐ yìn shòu jiù jiā shèng shēn, shèng zhé tuī bù shòu. shǐ zhě jí shàng yán:" fāng shèng xià shǔ rè, shèng bìng shǎo qì, kě xū qiū liáng nǎi fā." yǒu zhào xǔ. shǐ zhě wǔ rì yī yǔ tài shǒu jù wèn qǐ jū, wèi shèng liǎng zi jí mén rén gāo huī děng yán:" cháo tíng xū xīn dài jūn yǐ máo tǔ zhī fēng, suī jí bìng, yí dòng yí zhì chuán shě, shì yǒu xíng yì, bì wèi zǐ sūn yí dà yè." huī děng bái shǐ zhě yǔ, shèng zì zhī bú jiàn tīng, jí wèi huī děng:" wú shòu hàn jiā hòu ēn, wú yǐ bào, jīn nián lǎo yǐ, dàn mù rù dì, yì qǐ yǐ yī shēn shì èr xìng, xià jiàn gù zhǔ zāi?" shèng yīn chì yǐ guān liǎn sāng shì:" yī zhōu yú shēn, guān zhōu yú yī. wù suí sú dòng wú zhǒng, zhǒng bǎi, zuò cí táng." yǔ bì, suì bù fù kāi kǒu yǐn shí, jī shí sì rì sǐ, sǐ shí qī shí jiǔ yǐ. shǐ zhě tài shǒu lín liǎn, cì fù qīn jì cí rú fǎ. mén rén shuāi dié zhì sāng zhě bǎi shù. yǒu lǎo fù lái diào, kū shén āi, jì ér yuē:" jiē hū! xūn yǐ xiāng zì shāo, gāo yǐ míng zì xiāo. gōng shēng jìng yāo tiān nián, fēi wú tú yě." suì qū ér chū, mò zhī qí shuí. shèng jū péng chéng lián lǐ, hòu shì kè shí biǎo qí lǐ mén.
莽既篡国,遣五威将帅行天下风俗,将帅亲奉羊、酒存问胜。明年,莽遣使者即拜胜为讲学祭酒,胜称疾不应征。后二年,莽复遣使者奉玺书,太子师友祭酒印绶,安车驷马迎胜,即拜,秩上卿,先赐六月禄直以办装,使者与郡太守、县长吏、三老官属、行义诸生千人以上入胜里致诏。使者欲令胜起迎,久立门外,胜称病笃,为床室中户西南牖下,东首加朝服拕绅。使者入户,西行南面立,致诏付玺书,迁延再拜奉印绶,内安车驷马,进谓胜曰:“圣朝未尝忘君,制作未定,待君为政,思闻所欲施行,以安海内”。胜对曰:“素愚,加以年老被病,命在朝夕,随使君上道,必死道路,无益万分。”使者要说,至以印绶就加胜身,胜辄推不受。使者即上言:“方盛夏暑热,胜病少气,可须秋凉乃发。”有诏许。使者五日一与太守俱问起居,为胜两子及门人高晖等言:“朝廷虚心待君以茅土之封,虽疾病,宜动移至传舍,示有行意,必为子孙遗大业。”晖等白使者语,胜自知不见听,即谓晖等:“吾受汉家厚恩,无以报,今年老矣,旦暮入地,谊岂以一身事二姓,下见故主哉?”胜因敕以棺敛丧事:“衣周于身,棺周于衣。勿随俗动吾冢,种柏,作祠堂。”语毕,遂不复开口饮食,积十四日死,死时七十九矣。使者、太守临敛,赐複衾祭祠如法。门人衰绖治丧者百数。有老父来吊,哭甚哀,既而曰:“嗟乎!薰以香自烧,膏以明自销。龚生竟夭天年,非吾徒也。”遂趋而出,莫知其谁。胜居彭城廉里,后世刻石表其里门。
bào xuān zì zǐ dōu, bó hǎi gāo chéng rén yě. hào xué, míng jīng, wèi xiàn xiāng sè fū, shǒu shù zhōu chéng. hòu wèi dū wèi tài shǒu gōng cáo, jǔ xiào lián wèi láng, bìng qù guān, fù wèi zhōu cóng shì. dà sī mǎ wèi jiāng jūn wáng shāng pì xuān, jiàn wèi yì láng, hòu yǐ bìng qù. āi dì chū, dà sī kōng hé wǔ chú xuān wèi xī cáo yuàn, shén jìng zhòng yān, jiàn xuān wèi jiàn dài fū, qiān yù zhōu mù. suì yú, chéng xiàng sī zhí guō qīn zòu" xuān jǔ cuò fán kē, dài èr qiān dàn shǔ lì tīng sòng, suǒ chá guò zhào tiáo. xíng bù chéng chuán qù fǎ jià, jià yī mǎ, shě sù xiāng tíng, wèi zhòng suǒ fēi." xuān zuò miǎn. guī jiā shù yuè, fù zhēng wèi jiàn dài fū.
鲍宣字子都,渤海高城人也。好学,明经,为县乡啬夫,守束州丞。后为都尉、太守功曹,举孝廉为郎,病去官,复为州从事。大司马、卫将军王商辟宣,荐为议郎,后以病去。哀帝初,大司空何武除宣为西曹掾,甚敬重焉,荐宣为谏大夫,迁豫州牧。岁余,丞相司直郭钦奏“宣举错烦苛,代二千石署吏听讼,所察过诏条。行部乘传去法驾,驾一马,舍宿乡亭,为众所非。”宣坐免。归家数月,复征为谏大夫。
xuān měi jū wèi, cháng shàng shū jiàn zhēng, qí yán shǎo wén duō shí. shì shí, dì zǔ mǔ fù tài hòu yù yǔ chéng dì mǔ jù chēng zūn hào, fēng jué qīn shǔ, chéng xiàng kǒng guāng dà sī kōng shī dān hé wǔ dà sī mǎ fù xǐ shǐ zhí zhèng yì, shī fù tài hòu zhǐ, jiē miǎn guān. dīng fù zǐ dì bìng jìn, dǒng xián guì xìng, xuān yǐ jiàn dài fū cóng qí hòu, shàng shū jiàn yuē:
宣每居位,常上书谏争,其言少文多实。是时,帝祖母傅太后欲与成帝母俱称尊号,封爵亲属,丞相孔光、大司空师丹、何武、大司马傅喜始执正议,失傅太后指,皆免官。丁、傅子弟并进,董贤贵幸,宣以谏大夫从其后,上书谏曰:
qiè jiàn xiào chéng huáng dì shí, wài qīn chí quán, rén rén qiān yǐn suǒ sī yǐ chōng sè cháo tíng, fáng xián rén lù, zhuó luàn tiān xià, shē tài wáng dù, qióng kùn bǎi xìng, shì yǐ rì shí qiě shí, huì xīng sì qǐ. wēi wáng zhī zhēng, bì xià suǒ qīn jiàn yě, jīn nài hé fǎn fù jù yú qián hū? cháo chén wáng yǒu dà rú gǔ gěng bái shǒu qí ài kuí lěi zhī shì, lùn yì tōng gǔ jīn kuì rán dòng zhòng xīn yōu guó rú jī kě zhě, chén wèi jiàn yě. dūn wài qīn xiǎo tóng jí xìng chén dǒng xián děng zài gōng mén shěng hù xià, bì xià yù yǔ cǐ gòng chéng tiān dì, ān hǎi nèi, shén nán. jīn shì sú wèi bù zhì zhě wèi néng, wèi zhì zhě wèi bù néng. xī yáo fàng sì zuì ér tiān xià fú, jīn chú yī lì ér zhòng jiē huò gǔ xíng rén shàng fú, jīn shǎng rén fǎn huò. qǐng jì wèi jiān, qún xiǎo rì jìn. guó jiā kōng xū, yòng dù bù zú. mín liú wáng, qù chéng guō, dào zéi bìng qǐ, lì wèi cán zéi, suì zēng yú qián.
窃见孝成皇帝时,外亲持权,人人牵引所私以充塞朝廷,妨贤人路,浊乱天下,奢泰亡度,穷困百姓,是以日蚀且十,彗星四起。危亡之征,陛下所亲见也,今奈何反复剧于前乎?朝臣亡有大儒骨鲠、白首耆艾、魁垒之士,论议通古今、喟然动众心、忧国如饥渴者,臣未见也。敦外亲小童及幸臣董贤等在公门省户下,陛下欲与此共承天地,安海内,甚难。今世俗谓不智者为能,谓智者为不能。昔尧放四罪而天下服,今除一吏而众皆惑;古刑人尚服,今赏人反惑。请寄为奸,群小日进。国家空虚,用度不足。民流亡,去城郭,盗贼并起,吏为残贼,岁增于前。
fán mín yǒu qī wáng: yīn yáng bù hé, shuǐ hàn wèi zāi, yī wáng yě xiàn guān zhòng zé gèng fù zū shuì, èr wáng yě tān lì bìng gōng, shòu qǔ bù yǐ, sān wáng yě háo qiáng dà xìng cán shí wáng yàn, sì wáng yě kē lì yáo yì, shī nóng sāng shí, wǔ wáng yě bù luò gǔ míng, nán nǚ zhē liè, liù wáng yě dào zéi jié lüè, qǔ mín cái wù, qī wáng yě. qī wáng shàng kě, yòu yǒu qī sǐ: kù lì ōu shā, yī sǐ yě zhì yù shēn kè, èr sǐ yě yuān xiàn wáng gū, sān sǐ yě dào zéi héng fā, sì sǐ yě yuàn chóu xiāng cán, wǔ sǐ yě suì è jī è, liù sǐ yě shí qì jí yì, qī sǐ yě. mín yǒu qī wáng ér wú yī de, yù wàng guó ān, chéng nàn mín yǒu qī sǐ ér wú yī shēng, yù wàng xíng cuò, chéng nán. cǐ fēi gōng qīng shǒu xiāng tān cán chéng huà zhī suǒ zhì xié? qún chén xìng de jū zūn guān, shí zhòng lù, qǐ yǒu kěn jiā cè yǐn yú xì mín, zhù bì xià liú jiào huà zhě xié? zhì dàn zài yíng sī jiā, chēng bīn kè, wèi jiān lì ér yǐ. yǐ gǒu róng qū cóng wèi xián. yǐ gǒng mò shī lù wèi zhì, wèi rú chén xuān děng wéi yú. bì xià zhuó chén yán xué, chéng jì yǒu yì háo máo, qǐ tú yù shǐ chén měi shí dà guān, zhòng gāo mén zhī dì zāi!
凡民有七亡:阴阳不和,水旱为灾,一亡也;县官重责更赋租税,二亡也;贪吏并公,受取不已,三亡也;豪强大姓蚕食亡厌,四亡也;苛吏徭役,失农桑时,五亡也;部落鼓鸣,男女遮列,六亡也;盗贼劫略,取民财物,七亡也。七亡尚可,又有七死:酷吏殴杀,一死也;治狱深刻,二死也;冤陷亡辜,三死也;盗贼横发,四死也;怨雠相残,五死也;岁恶饥饿,六死也;时气疾疫,七死也。民有七亡而无一得,欲望国安,诚难;民有七死而无一生,欲望刑措,诚难。此非公卿、守、相贪残成化之所致邪?群臣幸得居尊官,食重禄,岂有肯加恻隐于细民,助陛下流教化者邪?志但在营私家,称宾客,为奸利而已。以苟容曲从为贤。以拱默尸禄为智,谓如臣宣等为愚。陛下擢臣岩穴,诚冀有益毫毛,岂徒欲使臣美食大官,重高门之地哉!
tiān xià nǎi huáng tiān zhī tiān xià yě, bì xià shàng wèi huáng tài zǐ, xià wèi lí shù fù mǔ, wèi tiān mù yǎng yuán yuán, shì zhī dāng rú yī, hé shī jiū zhī shī. jīn pín mín cài shí bù yàn, yī yòu chuān kōng, fù zǐ fū fù bù néng xiāng bǎo, chéng kě wèi suān bí. bì xià bù jiù, jiāng ān suǒ guī mìng hū? nài hé dú sī yǎng wài qīn yǔ xìng chén dǒng xián, duō shǎng cì yǐ dà wàn shù, shǐ nú cóng bīn kè jiāng jiǔ huò ròu, cāng tóu lú ér jiē yòng zhì fù! fēi tiān yì yě. jí rǔ chāng hóu fù shāng wáng gōng ér fēng. fū guān jué fēi bì xià zhī guān jué, nǎi tiān xià zhī guān jué yě. bì xià qǔ fēi qí guān, guān fēi qí rén, ér wàng tiān shuō mín fú, qǐ bù nán zāi!
天下乃皇天之天下也,陛下上为皇太子,下为黎庶父母,为天牧养元元,视之当如一,合《尸鸠》之诗。今贫民菜食不厌,衣又穿空,父子夫妇不能相保,诚可为酸鼻。陛下不救,将安所归命乎?奈何独私养外亲与幸臣董贤,多赏赐以大万数,使奴从宾客浆酒霍肉,苍头庐儿皆用致富!非天意也。及汝昌侯傅商亡功而封。夫官爵非陛下之官爵,乃天下之官爵也。陛下取非其官,官非其人,而望天说民服,岂不难哉!
fāng yáng hóu sūn chǒng yí líng hóu xī fū gōng biàn zú yǐ yí zhòng, qiáng kě yòng dú lì, jiān rén zhī xióng, huò shì yóu jù zhě yě, yí yǐ shí bà tuì. jí wài qīn yòu tóng wèi tōng jīng shù zhě, jiē yí lìng xiū jiù shī fū. jí zhēng gù dà sī mǎ fù xǐ shǐ lǐng wài qīn. gù dà sī kōng hé wǔ shī dān gù chéng xiàng kǒng guāng gù zuǒ jiāng jūn péng xuān, jīng jiē gèng bó shì, wèi jiē lì sān gōng, zhì móu wēi xìn, kě yǔ jiàn jiào huà, tú ān wēi. gōng shèng wèi sī zhí, jùn guó jiē shèn xuǎn jǔ, sān fǔ wěi shū guān bù gǎn wéi jiān, kě dà wěi rèn yě. bì xià qián yǐ xiǎo bù rěn tuì wǔ děng, hǎi nèi shī wàng. bì xià shàng néng róng wáng gōng dé zhě shén zhòng, céng bù néng rěn wǔ děng xié! zhì tiān xià zhě dāng yòng tiān xià zhī xīn wèi xīn, bù dé zì zhuān kuài yì ér yǐ yě. shàng zhī huáng tiān jiàn qiǎn, xià zhī lí shù yuàn hèn, cì yǒu jiàn zhēng zhī chén, bì xià gǒu yù zì báo ér hòu è chén, tiān xià yóu bù tīng yě. chén suī yú gàng, dú bù zhī duō shòu lù cì, měi shí tài guān, guǎng tián zhái, hòu qī zǐ, bù yǔ è rén jié chóu yuàn yǐ ān shēn xié? chéng pò dà yì, guān yǐ jiàn zhēng wèi zhí, bù gǎn bù jié yú. wéi bì xià shǎo liú shén míng, lǎn wǔ jīng zhī wén, yuán shèng rén zhī zhì yì, shēn sī tiān dì zhī jiè. chén xuān nà dùn yú cí, bù shèng xin juǎn々, jǐn sǐ jié ér yǐ.
方阳侯孙宠、宜陵侯息夫躬辩足以移众,强可用独立,奸人之雄,或世尤剧者也,宜以时罢退。及外亲幼童未通经术者,皆宜令休就师傅。急征故大司马傅喜使领外亲。故大司空何武、师丹、故丞相孔光、故左将军彭宣,经皆更博士,位皆历三公,智谋威信,可与建教化,图安危。龚胜为司直,郡国皆慎选举,三辅委输官不敢为奸,可大委任也。陛下前以小不忍退武等,海内失望。陛下尚能容亡功德者甚众,曾不能忍武等邪!治天下者当用天下之心为心,不得自专快意而已也。上之皇天见谴,下之黎庶怨恨,次有谏争之臣,陛下苟欲自薄而厚恶臣,天下犹不听也。臣虽愚戆,独不知多受禄赐,美食太官,广田宅,厚妻子,不与恶人结仇怨以安身邪?诚迫大义,官以谏争为职,不敢不竭愚。惟陛下少留神明,览《五经》之文,原圣人之至意,深思天地之戒。臣宣呐钝于辞,不胜忄卷々,尽死节而已。
shàng yǐ xuān míng rú, yōu róng zhī.
上以宣名儒,优容之。
shì shí, jùn guó dì zhèn, mín é yán xíng chóu, míng nián zhēng yuè shuò rì shí, shàng nǎi zhēng kǒng guāng, miǎn sūn chǒng xī fū gōng, bà shì zhōng zhū cáo huáng mén láng shù shí rén. xuān fù shàng shū yán:
是时,郡国地震,民讹言行筹,明年正月朔日蚀,上乃征孔光,免孙宠、息夫躬,罢侍中诸曹黄门郎数十人。宣复上书言:
bì xià fù shì tiān, mǔ shì yě, zi yǎng lí mín, jí wèi yǐ lái, fù kuī míng, mǔ zhèn dòng, zi é yán xiāng jīng kǒng. jīn rì shí yú sān shǐ, chéng kě wèi jù. xiǎo mín zhēng yuè shuò rì shàng kǒng huǐ bài qì wù, hé kuàng yú rì kuī hū! bì xià shēn nèi zì zé, bì zhèng diàn, jǔ zhí yán, qiú guò shī, bà tuì wài qīn jí páng zè sù cān zhī rén, zhēng bài kǒng guāng wèi guāng lù dài fu, fā jué sūn chǒng xī fū gōng guò è, miǎn guān qiǎn jiù guó, zhòng shù shè rán, mò bù shuō xǐ. tiān rén tóng xīn, rén xīn shuō zé tiān yì jiě yǐ. nǎi èr yuè bǐng xū, bái hóng hán rì, lián yīn bù yǔ, cǐ tiān yǒu yōu jié wèi jiě, mín yǒu yuàn wàng wèi sāi zhě yě.
陛下父事天,母事也,子养黎民,即位已来,父亏明,母震动,子讹言相惊恐。今日蚀于三始,诚可畏惧。小民正月朔日尚恐毁败器物,何况于日亏乎!陛下深内自责,避正殿,举直言,求过失,罢退外亲及旁仄素餐之人,征拜孔光为光禄大夫,发觉孙宠、息夫躬过恶,免官遣就国,众庶歙然,莫不说喜。天人同心,人心说则天意解矣。乃二月丙戌,白虹虷日,连阴不雨,此天有忧结未解,民有怨望未塞者也。
shì zhōng fù mǎ dū wèi dǒng xián běn wú jiā fú zhī qīn, dàn yǐ lìng sè yú yán zì jìn, shǎng cì wáng dù, jié jìn fǔ cáng, bìng hé sān dì shàng yǐ wéi xiǎo, fù huài bào shì. xián fù zǐ zuò shǐ tiān zǐ shǐ zhě jiāng zuò zhì dì, xíng yè lì zú jiē dé shǎng cì. shàng zhǒng yǒu huì, zhé tài guān wèi gōng. hǎi nèi gòng xiàn dāng yǎng yī jūn, jīn fǎn jǐn zhī xián jiā, qǐ tiān yì yǔ mín yì yé! tiān bù kě jiǔ fù, hòu zhī rú cǐ, fǎn suǒ yǐ hài zhī yě. chéng yù āi xián, yí wèi xiè guò tiān dì, jiě chóu hǎi nèi, miǎn qiǎn jiù guó, shōu shèng yú qì wù, hái zhī xiàn guān. rú cǐ, kě yǐ fù zǐ zhōng qí xìng mìng bù zhě, hǎi nèi zhī suǒ chóu, wèi yǒu de jiǔ ān zhě yě.
侍中、驸马都尉董贤本无葭莩之亲,但以令色谀言自进,赏赐亡度,竭尽府藏,并合三第尚以为小,复坏暴室。贤父子坐使天子使者将作治第,行夜吏卒皆得赏赐。上冢有会,辄太官为供。海内贡献当养一君,今反尽之贤家,岂天意与民意耶!天不可久负,厚之如此,反所以害之也。诚欲哀贤,宜为谢过天地,解仇海内,免遣就国,收乘舆器物,还之县官。如此,可以父子终其性命;不者,海内之所仇,未有得久安者也。
sūn chǒng xī fū gōng bù yí jū guó, kě jiē miǎn yǐ shì tiān xià. fù zhēng hé wǔ shī dān péng xuān fù xǐ, kuàng rán shǐ mín yì shì, yǐ yìng tiān xīn, jiàn lì dà zhèng, yǐ xìng tài píng zhī duān.
孙宠、息夫躬不宜居国,可皆免以视天下。复征何武、师丹、彭宣、傅喜,旷然使民易视,以应天心,建立大政,以兴太平之端。
gāo mén qù shěng hù shù shí bù, qiú jiàn chū rù, èr nián wèi shěng, yù shǐ hǎi bīn zè lòu zì tōng, yuǎn yǐ! yuàn cì shù kè zhī jiān, jí jié mù々 zhī sī, tuì rù sān quán, sǐ wáng suǒ hèn.
高门去省户数十步,求见出入,二年未省,欲使海濒仄陋自通,远矣!愿赐数刻之间,极竭毣々之思,退入三泉,死亡所恨。
shàng gǎn dà yì, nà xuān yán, zhēng hé wǔ péng xuān, xún yuè jiē fù wèi sān gōng. bài xuān wèi sī lì. shí, āi dì gǎi sī lì xiào wèi dàn wèi sī lì, guān bǐ sī zhí.
上感大异,纳宣言,征何武、彭宣,旬月皆复为三公。拜宣为司隶。时,哀帝改司隶校尉但为司隶,官比司直。
chéng xiàng kǒng guāng sì shí xíng yuán líng, guān shǔ yǐ lìng xíng chí dào zhōng, xuān chū féng zhī, shǐ lì gōu zhǐ chéng xiàng yuàn shǐ, mò rù qí chē mǎ, cuī rǔ zǎi xiàng. shì xià yù shǐ, zhōng chéng shì yù shǐ zhì sī lì guān, yù bǔ cóng shì, bì mén bù kěn nèi. xuān zuò jù bì shǐ zhě, wáng rén chén lǐ, dà bù jìng, bù dào, xià tíng wèi yù. bó shì dì zǐ jǐ nán wáng xián jǔ fān tài xué xià, yuē:" yù jiù bào sī lì zhě huì cǐ xià." zhū shēng huì zhě qiān yú rén. cháo rì, zhē chéng xiàng kǒng guāng zì yán, chéng xiàng chē bù de xíng, yòu shǒu quē shàng shū. shàng suì dǐ xuān zuì jiǎn sǐ yī děng, kūn qián. xuān jì bèi xíng, nǎi xǐ zhī shàng dǎng, yǐ wéi qí dì yí tián mù, yòu shǎo háo jùn, yì zhǎng xióng, suì jiā yú zhǎng zǐ.
丞相孔光四时行园陵,官属以令行驰道中,宣出逢之,使吏钩止丞相掾史,没入其车马,摧辱宰相。事下御史,中丞、侍御史至司隶官,欲捕从事,闭门不肯内。宣坐距闭使者,亡人臣礼,大不敬,不道,下廷尉狱。博士弟子济南王咸举幡太学下,曰:“欲救鲍司隶者会此下。”诸生会者千余人。朝日,遮丞相孔光自言,丞相车不得行,又守阙上书。上遂抵宣罪减死一等,髡钳。宣既被刑,乃徙之上党,以为其地宜田牧,又少豪俊,易长雄,遂家于长子。
píng dì jí wèi, wáng mǎng bǐng zhèng, yīn yǒu cuàn guó zhī xīn, nǎi fēng zhōu jùn yǐ zuì fǎ àn zhū zhū háo jié, jí hàn zhōng zhí chén bù fù jǐ zhě, xuān jí hé wǔ děng jiē sǐ. shí, míng bǔ lǒng xī xīn xìng, xìng yǔ xuān nǚ xù xǔ gàn jù guò xuān, yī fàn qù, xuān bù zhī qíng, zuò xì yù, zì shā.
平帝即位,王莽秉政,阴有篡国之心,乃风州郡以罪法案诛诸豪桀,及汉忠直臣不附己者,宣及何武等皆死。时,名捕陇西辛兴,兴与宣女婿许绀俱过宣,一饭去,宣不知情,坐系狱,自杀。
zì chéng dì zhì wáng mǎng shí, qīng míng zhī shì, láng yá yòu yǒu jì qūn wáng sī, qí zé xuē fāng zǐ róng, tài yuán zé huán yuè chén zhòng huán xiāng zhì bīn, pèi jùn zé táng lín zi gāo táng zūn bó gāo, jiē yǐ míng jīng chì xíng xiǎn míng yú shì.
自成帝至王莽时,清名之士,琅邪又有纪逡王思,齐则薛方子容,太原则郇越臣仲、郇相稚宾,沛郡则唐林子高、唐尊伯高,皆以明经饬行显名于世。
jì qūn liǎng táng jiē shì wáng mǎng, fēng hóu guì zhòng, lì gōng qīng wèi. táng lín shù shàng shū jiàn zhèng, yǒu zhōng zhí jié. táng zūn yī bì lǚ kōng, yǐ wǎ qì yǐn shí, yòu yǐ lì yí gōng qīng, bèi xū wěi míng.
纪逡、两唐皆仕王莽,封侯贵重,历公卿位。唐林数上疏谏正,有忠直节。唐尊衣敝履空,以瓦器饮食,又以历遗公卿,被虚伪名。
huán yuè xiāng, tóng zú kūn dì yě, bìng jǔ zhōu jùn xiào lián mào cái, shù bìng, qù guān. yuè sàn qí xiān rén zī qiān yú wàn, yǐ fēn shī jiǔ zú zhōu lǐ, zhì jié yóu gāo. xiāng wáng mǎng shí zhēng wèi tài zǐ sì yǒu, bìng sǐ, mǎng tài zǐ qiǎn shǐ shuì yǐ yī qīn, qí zi pān guān bù tīng, yuē:" sǐ fù yí yán, shī yǒu zhī sòng wù yǒu suǒ shòu, jīn yú huáng tài zǐ dé tuō yǒu guān, gù bù shòu yě." jīng shī chēng zhī.
郇越、相,同族昆弟也,并举州郡孝廉、茂材,数病,去官。越散其先人訾千余万,以分施九族州里,志节尤高。相王莽时征为太子四友,病死,莽太子遣使裞以衣衾,其子攀棺不听,曰:“死父遗言,师友之送勿有所受,今于皇太子得托友官,故不受也。”京师称之。
xuē fāng cháng wèi jùn yuàn jì jiǔ, cháng zhēng bù zhì, jí mǎng yǐ ān chē yíng fāng, fāng yīn shǐ zhě cí xiè yuē:" yáo shùn zài shàng, xià yǒu cháo yóu, jīn míng zhǔ fāng lóng táng yú zhī dé, xiǎo chén yù shǒu jī shān zhī jié yě." shǐ zhě yǐ wén, mǎng shuō qí yán, bù qiáng zhì. fāng jū jiā yǐ jīng jiào shòu, xǐ zhǔ wén, zhe shī fù shù shí piān.
薛方尝为郡掾祭酒,尝征不至,及莽以安车迎方,方因使者辞谢曰:“尧、舜在上,下有巢由,今明主方隆唐、虞之德,小臣欲守箕山之节也。”使者以闻,莽说其言,不强致。方居家以经教授,喜属文,著诗赋数十篇。
shǐ shù mí guō qīn, āi dì shí wéi chéng xiàng sī zhí, zòu miǎn yù zhōu mù bào xuān jīng zhào yǐn xuē xiū děng, yòu zòu dǒng xián, zuǒ qiān lú nú lìng, píng dì shí qiān nán jùn tài shǒu. ér dù líng jiǎng xǔ yuán qīng wèi yǎn zhōu cì shǐ, yì yǐ lián zhí wéi míng. wáng mǎng jū shè, qīn xǔ jiē yǐ bìng miǎn guān, guī xiāng lǐ, wò bù chū hù, zú yú jiā.
始隃麋郭钦,哀帝时为丞相司直,奏免豫州牧鲍宣、京兆尹薛修等,又奏董贤,左迁卢奴令,平帝时迁南郡太守。而杜陵蒋诩元卿为兖州刺史,亦以廉直为名。王莽居摄,钦、诩皆以病免官,归乡里,卧不出户,卒于家。
qí lì róng kè qīng běi hǎi qín qìng zi xià sū zhāng yóu qīng shān yáng cáo jìng zǐ qī jiē rú shēng, qù guān bù shì yú mǎng. mǎng sǐ, hàn gēng shǐ zhēng jìng yǐ wéi chéng xiàng, fēng hóu, yù shì zhì xián rén, xiāo kòu zéi. jìng bù shòu hóu jué. huì chì méi rén cháng ān, yù jiàng jìng, jìng shǒu jiàn gé sǐ.
齐栗融客卿、北海禽庆子夏、苏章游卿、山阳曹竟子期皆儒生,去官不仕于莽。莽死,汉更始征竟以为丞相,封侯,欲视致贤人,销寇贼。竟不受侯爵。会赤眉人长安,欲降竟,竟手剑格死。
shì zǔ jí wèi, zhēng xuē fāng, dào bìng zú. liǎng gōng bào xuān zǐ sūn jiē jiàn bāo biǎo, zhì dà guān.
世祖即位,征薛方,道病卒。两龚、鲍宣子孙皆见褒表,至大官。
zàn yuē: yì chēng" jūn zǐ zhī dào yě, huò chū huò chù, huò mò huò yǔ", yán qí gè dé dào zhī yī jié, pì zhū cǎo mù, qū yǐ bié yǐ. gù yuē shān lín zhī shì wǎng ér bù néng fǎn, cháo tíng zhī shì rù ér bù néng chū, èr zhě gè yǒu suǒ duǎn. chūn qiū liè guó qīng dài fū jí zhì hàn xìng jiàng xiàng míng chén, huái lù dān chǒng yǐ shī qí shì zhě duō yǐ! shì gù qīng jié zhī shì yú shì wèi guì. rán dà shuài duō néng zì zhì ér bù néng zhì rén. wáng gòng zhī cái, yōu yú gōng bào. shǒu sǐ shàn dào, shèng shí dǎo yān. zhēn ér bù liàng, xuē fāng jìn zhī. guō qīn jiǎng xǔ hǎo dùn bù wū, jué jì táng yǐ!
赞曰:《易》称“君子之道也,或出或处,或默或语”,言其各得道之一节,譬诸草木,区以别矣。故曰山林之士往而不能反,朝廷之士入而不能出,二者各有所短。春秋列国卿大夫及至汉兴将相名臣,怀禄耽宠以失其世者多矣!是故清节之士于是为贵。然大率多能自治而不能治人。王、贡之材,优于龚、鲍。守死善道,胜实蹈焉。贞而不谅,薛方近之。郭钦、蒋诩好遁不污,绝纪、唐矣!