xī wǔ wáng fá zhòu, qiān jiǔ dǐng yú luò yì, bó yí shū qí báo zhī, è sǐ yú shǒu yáng, bù shí qí lù, zhōu yóu chēng shèng dé yān. rán kǒng zǐ xián cǐ èr rén, yǐ wèi bù jiàng qí zhì, bù rǔ qí shēn yě. ér mèng zǐ yì yún: wén bó yí zhī fēng zhě, tān fū lián, nuò fū yǒu lì zhì fèn hū bǎi shì zhī shàng, bǎi shì zhī xià mò bù xìng qǐ, fēi xián rén ér néng ruò shì hū!
昔武王伐紂,遷九鼎於雒邑,伯夷、叔齊薄之,餓死於首陽,不食其祿,周猶稱盛德焉。然孔子賢此二人,以為「不降其志,不辱其身」也。而《孟子》亦云:「聞伯夷之風者,貪夫廉,懦夫有立志」;「奮乎百世之上,百世之下莫不興起,非賢人而能若是乎!」
hàn xìng yǒu yuán gōng qǐ lǐ jì xià huáng gōng, lù lǐ xiān shēng, cǐ sì rén zhě, dāng qín zhī shì, bì ér rù shāng luò shēn shān, yǐ dài tiān xià zhī dìng yě. zì gāo zǔ wén ér zhào zhī, bù zhì. qí hòu lǚ hòu yòng liú hóu jì, shǐ huáng tài zǐ bēi cí shù bó zhì lǐ, ān chē yíng ér zhì zhī. sì rén jì zhì, cóng tài zǐ jiàn, gāo zǔ kè ér jìng yān, tài zǐ dé yǐ wèi zhòng, suì yòng zì ān. yǔ zài liú hóu chuán.
漢興有園公、綺里季、夏黃公,甪里先生,此四人者,當秦之世,避而入商雒深山,以待天下之定也。自高祖聞而召之,不至。其後呂后用留侯計,使皇太子卑辭束帛致禮,安車迎而致之。四人既至,從太子見,高祖客而敬焉,太子得以為重,遂用自安。語在《留侯傳》。
qí hòu gǔ kǒu yǒu zhèng zǐ zhēn, shǔ yǒu yán jūn píng, jiē xiū shēn zì bǎo, fēi qí fú fú fú, fēi qí shí fú shí. chéng dì shí, yuán jiù dà jiāng jūn wáng fèng yǐ lǐ pìn zǐ zhēn, zǐ zhēn suì bù rén chū ér zhōng. jūn píng bǔ shì yú chéng dū shì, yǐ wèi: bǔ shì zhě jiàn yè, ér kě yǐ huì zhòng rén. yǒu xié è fēi zhèng zhī wèn, zé yī shī guī wèi yán lì hài. yǔ rén zǐ yán yī yú xiào, yǔ rén dì yán yī yú shùn, yǔ rén chén yán yī yú zhōng, gè yīn shì dǎo zhī yǐ shàn, cóng wú yán zhě, yǐ guò bàn yǐ. cái rì yuè shù rén, dé bǎi qián zú zì yǎng, cái bì sì xià lián ér shòu lǎo zi. bó lǎn wáng bù tōng, yī lǎo zi yán zhōu zhī zhǐ zhe shū shí yú wàn yán. yáng xióng shǎo shí cóng yóu xué, yǐ ér shì jīng shī xiǎn míng, shù wèi cháo tíng zài wèi xián zhě chēng jūn píng dé. dù líng lǐ qiáng sù shàn xióng, jiǔ zhī wèi yì zhōu mù, xǐ wèi xióng yuē: wú zhēn dé yán jūn píng yǐ. xióng yuē: jūn bèi lǐ yǐ dài zhī, bǐ rén kě jiàn ér bù kě dé qū yě. qiáng xīn yǐ wèi bù rán. jí zhì shǔ, zhì lǐ yǔ xiāng jiàn, zú bù gǎn yán yǐ wèi cóng shì, nǎi tàn yuē: yáng zi yún chéng zhī rén! jūn píng nián jiǔ shí yú, suì yǐ qí yè zhōng, shǔ rén ài jìng, zhì jīn chēng yān. jí xióng zhe shū yán dāng shì shì, chēng cǐ èr rén. qí lùn yuē: huò wèn: jūn zǐ jí méi shì ér míng bù chēng, hé shì zhū míng qīng kě jǐ? yuē: jūn zǐ dé míng wèi jǐ. liáng qí chǔ zhào zhī jūn fēi bù fù qiě guì yě, è hū chéng qí míng! gǔ kǒu zhèng zǐ zhēn bù qū qí zhì, gēng yú yán shí zhī xià, míng zhèn yú jīng shī, qǐ qí qīng? qǐ qí qīng? chǔ liǎng gōng zhī jié, qí qīng yǐ hū! shǔ yán zhàn míng, bù zuò gǒu jiàn, bù zhì gǒu dé, jiǔ yōu ér bù gǎi qí cāo, suī suí hé hé yǐ jiā zhū? jǔ zī yǐ zhān, bù yì bǎo hū!
其後谷口有鄭子真,蜀有嚴君平,皆修身自保,非其服弗服,非其食弗食。成帝時,元舅大將軍王鳳以禮聘子真,子真遂不亻出而終。君平卜筮於成都市,以為:「卜筮者賤業,而可以惠眾人。有邪惡非正之問,則依蓍龜為言利害。與人子言依於孝,與人弟言依於順,與人臣言依於忠,各因勢導之以善,從吾言者,已過半矣。」裁日閱數人,得百錢足自養,財閉肆下簾而授《老子》。博覽亡不通,依老子、嚴周之指著書十餘萬言。楊雄少時從遊學,以而仕京師顯名,數為朝廷在位賢者稱君平德。杜陵李強素善雄,久之為益州牧,喜謂雄曰:「吾真得嚴君平矣。」雄曰:「君備禮以待之,彼人可見而不可得詘也。」強心以為不然。及至蜀,致禮與相見,卒不敢言以為從事,乃嘆曰:「楊子云誠知人!」君平年九十餘,遂以其業終,蜀人愛敬,至今稱焉。及雄著書言當世士,稱此二人。其論曰:「或問:君子疾沒世而名不稱,盍勢諸名卿可幾?曰:君子德名為幾。梁、齊、楚、趙之君非不富且貴也,惡虖成其名!谷口鄭子真不詘其志,耕於岩石之下,名震於京師,豈其卿?豈其卿?楚兩龔之潔,其清矣乎!蜀嚴湛冥,不作苟見,不治苟得,久幽而不改其操,雖隨、和何以加諸?舉茲以旃,不亦寶乎!」
zì yuán gōng qǐ lǐ jì xià huáng gōng lù lǐ xiān shēng zhèng zǐ zhēn yán jūn píng jiē wèi cháng shì, rán qí fēng shēng zú yǐ jī tān lì sú, jìn gǔ zhī yì mín yě. ruò wáng jí gòng yǔ, liǎng gōng zhī shǔ, jiē yǐ lǐ ràng jìn tuì yún.
自園公、綺里季、夏黃公、甪里先生、鄭子真、嚴君平皆未嘗仕,然其風聲足以激貪厲俗,近古之逸民也。若王吉、貢禹,兩龔之屬,皆以禮讓進退雲。
wáng jí zì zi yáng, láng yá gāo yú rén yě. shǎo hǎo xué míng jīng, yǐ jùn lì jǔ xiào lián wèi láng, bǔ ruò lú yòu chéng, qiān yún yáng lìng. jǔ xián liáng wèi chāng yì zhōng wèi, ér wáng hǎo yóu liè, qū chí guó zhōng, dòng zuò wáng jié, jí shàng shū jiàn, yuē:
王吉字子陽,琅邪皋虞人也。少好學明經,以郡吏舉孝廉為郎,補若盧右丞,遷雲陽令。舉賢良為昌邑中尉,而王好遊獵,驅馳國中,動作亡節,吉上疏諫,曰:
chén wén gǔ zhě shī rì xíng sān shí lǐ, jí xíng wǔ shí lǐ, shī yún: fěi fēng fā xī, fěi chē jiē xī, gù zhān zhōu dào, zhōng xīn dá xī. shuō yuē: shì fēi gǔ zhī fēng yě, fā fā zhě shì fēi gǔ zhī chē yě, jiē jiē zhě. gài shāng zhī yě. jīn zhě dài wáng xìng fāng yǔ, céng bù bàn rì ér chí èr bǎi lǐ, bǎi xìng pō fèi gēng sāng, zhì dào qiān mǎ, chén yú yǐ wèi mín bù kě shù biàn. xī zhào gōng shù zhí, dāng mín shì shí, shě yú táng xià ér tīng duàn yān. shì shí, rén jiē dé qí suǒ, hòu shì sī qí rén ēn, zhì hū bù fá gān táng, gān táng zhī shī shì yě.
臣聞古者師日行三十里,吉行五十里,《詩》云:「匪風發兮,匪車揭兮,顧瞻周道,中心怛兮。」說曰:是非古之風也,發發者;是非古之車也,揭揭者。蓋傷之也。今者大王幸方與,曾不半日而馳二百里,百姓頗廢耕桑,治道牽馬,臣愚以為民不可數變。昔召公述職,當民事時,舍於棠下而聽斷焉。是時,人皆得其所,後世思其仁恩,至乎不伐甘棠,《甘棠》之詩是也。
dài wáng bù hǎo shū shù ér lè yì yóu, féng shì zǔn xián, chí chěng bù zhǐ, kǒu juàn hū chì zhà, shǒu kǔ yú chuí pèi, shēn láo hū chē yú cháo zé mào wù lù, zhòu zé bèi chén āi, xià zé wèi dà shǔ zhī suǒ bào zhì, dōng zé wèi fēng hán zhī suǒ yǎn báo. shù yǐ ruǎn cuì zhī yù tǐ fàn qín láo zhī fán dú, fēi suǒ yǐ quán shòu mìng zhī zōng yě, yòu fēi suǒ yǐ jìn rén yì zhī lóng yě.
大王不好書術而樂逸游,馮式撙銜,馳騁不止,口倦乎叱咤,手苦於箠轡,身勞乎車輿;朝則冒霧露,晝則被塵埃,夏則為大暑之所暴炙,冬則為風寒之所偃薄。數以耎脆之玉體犯勤勞之煩毒,非所以全壽命之宗也,又非所以進仁義之隆也。
fū guǎng xià zhī xià, xì zhān zhī shàng, míng shī jū qián, quàn sòng zài hòu, shàng lùn táng yú zhī jì, xià jí yīn zhōu zhī shèng, kǎo rén shèng zhī fēng, xí zhì guó zhī dào, yān fā fèn wàng shí, rì xīn jué dé, qí lè qǐ tú xián jué zhī jiān zāi! xiū zé fǔ yǎng qū xìn yǐ lì xíng, jìn tuì bù qū yǐ shí xià, xī xīn tǔ gù yǐ liàn zāng, zhuān yì jī jīng yǐ shì shén, yú yǐ yǎng shēng, qǐ bù zhǎng zāi! dài wáng chéng liú yì rú cǐ, zé xīn yǒu yáo shùn zhī zhì, tǐ yǒu qiáo sōng zhī shòu, měi shēng guǎng yù dēng ér shàng wén, zé fú lù qí còu ér shè jì ān yǐ.
夫廣夏之下,細旃之上,明師居前,勸誦在後,上論唐、虞之際,下及殷、周之盛,考仁聖之風,習治國之道,焉發憤忘食,日新厥德,其樂豈徒銜橛之間哉!休則俯仰詘信以利形,進退步趨以實下,吸新吐故以練臧,專意積精以適神,於以養生,豈不長哉!大王誠留意如此,則心有堯、舜之志,體有喬、松之壽,美聲廣譽登而上聞,則福祿其輳而社稷安矣。
huáng dì rén shèng, zhì jīn sī mù wèi dài, yú guān guǎn yòu chí yì liè zhī lè wèi yǒu suǒ xìng, dài wáng yí sù yè niàn cǐ, yǐ chéng shèng yì. zhū hóu gǔ ròu, mò qīn dài wáng, dài wáng yú shǔ zé zi yě, yú wèi zé chén yě, yī shēn ér èr rèn zhī zé jiā yān, ēn ài xíng yì qiān jiè yǒu bù jù zhě, yú yǐ shàng wén, fēi xiǎng guó zhī fú yě. chén jí yú zhuàng, yuàn dài wáng chá zhī.
皇帝仁聖,至今思慕未怠,於官館囿池弋獵之樂未有所幸,大王宜夙夜念此,以承聖意。諸侯骨肉,莫親大王,大王於屬則子也,於位則臣也,一身而二任之責加焉,恩愛行義孅介有不具者,於以上聞,非饗國之福也。臣吉愚戇,願大王察之。
wáng hè suī bù zūn dào, rán yóu zhī jìng lǐ jí, nǎi xià lìng yuē: guǎ rén zào xíng bù néng wú duò, zhōng wèi shén zhōng, shù fǔ wú guò. shǐ yè zhě qiān qiū cì zhōng wèi niú ròu wǔ bǎi jīn, jiǔ wǔ shí, pú wǔ shù. qí hòu fù fàng cóng zì ruò. jí zhé jiàn zhēng, shén dé fǔ bì zhī yì, suī bù zhì mín, guó zhōng mò bù jìng zhòng yān.
王賀雖不遵道,然猶知敬禮吉,乃下令曰:「寡人造行不能無惰,中尉甚忠,數輔吾過。使謁者千秋賜中尉牛肉五百斤,酒五石,脯五束。」其後復放從自若。吉輒諫爭,甚得輔弼之義,雖不治民,國中莫不敬重焉。
jiǔ zhī, zhāo dì bēng, wáng sì, dà jiāng jūn huò guāng bǐng zhèng, qiǎn dà hóng lú zōng zhèng yíng chāng yì wáng. jí jí zòu shū jiè wáng yuē: chén wén gāo zōng liàng àn, sān nián bù yán. jīn dài wáng yǐ sàng shì zhēng, yí rì yè kū qì bēi āi ér yǐ, shèn wú yǒu suǒ fā. qiě hé dú sàng shì, fán nán miàn zhī jūn hé yán zāi? tiān bù yán, sì shí xíng yān, bǎi wù shēng yān, yuàn dài wáng chá zhī. dà jiāng jūn rén ài yǒng zhì, zhōng xìn zhī dé tiān xià mò bù wén, shì xiào wǔ huáng dì èr shí yú nián wèi cháng yǒu guò. xiān dì qì qún chén, shǔ yǐ tiān xià, jì yòu gū yān, dà jiāng jūn bào chí yòu jūn qiǎng bǎo zhī zhōng, bù zhèng shī jiào, hǎi nèi yàn rán, suī zhōu gōng yī yǐn wáng yǐ jiā yě. jīn dì bēng, wáng sì, dà jiāng jūn wéi sī kě yǐ fèng zōng miào zhě, pān yuán ér lì dài wáng, qí rén hòu qǐ yǒu liàng zāi! chén yuàn dài wáng shì zhī jìng zhī, zhèng shì yī tīng zhī, dài wáng chuí gǒng nán miàn ér yǐ. yuàn liú yì, cháng yǐ wèi niàn.
久之,昭帝崩,亡嗣,大將軍霍光秉政,遣大鴻臚、宗正迎昌邑王。吉即奏書戒王曰:「臣聞高宗諒暗,三年不言。今大王以喪事征,宜日夜哭泣悲哀而已,慎毋有所發。且何獨喪事,凡南面之君何言哉?天不言,四時行焉,百物生焉,願大王察之。大將軍仁愛勇智,忠信之德天下莫不聞,事孝武皇帝二十餘年未嘗有過。先帝棄群臣,屬以天下,寄幼孤焉,大將軍抱持幼君襁褓之中,布政施教,海內晏然,雖周公、伊尹亡以加也。今帝崩,亡嗣,大將軍惟思可以奉宗廟者,攀援而立大王,其仁厚豈有量哉!臣願大王事之敬之,政事一聽之,大王垂拱南面而已。願留意,常以為念。」
wáng jì dào, jí wèi èr shí yú rì yǐ xíng yín luàn fèi. chāng yì qún chén zuò zài guó shí bù jǔ zòu wáng zuì guò, lìng hàn cháo bù wén zhī, yòu bù néng fǔ dào, xiàn wáng dà è, jiē xià yù zhū. wéi jí yǔ láng zhōng lìng gōng suì yǐ zhōng zhí shù jiàn zhèng dé jiǎn sǐ, kūn wèi chéng dàn.
王既到,即位二十餘日以行淫亂廢。昌邑群臣坐在國時不舉奏王罪過,令漢朝不聞知,又不能輔道,陷王大惡,皆下獄誅。唯吉與郎中令龔遂以忠直數諫正得減死,髡為城旦。
qǐ jiā fù wèi yì zhōu cì shǐ, bìng qù guān, fù zhēng wèi bó shì jiàn dài fū. shì shí, xuān dì pō xiū wǔ dì gù shì, gōng shì chē fú shèng yú zhāo dì. shí wài qī xǔ shǐ wáng shì guì chǒng, ér shàng gōng qīn zhèng shì, rèn yòng néng lì. jí shàng shū yán dé shī, yuē:
起家復為益州刺史,病去官,復征為博士、諫大夫。是時,宣帝頗修武帝故事,宮室車服盛於昭帝。時外戚許、史、王氏貴寵,而上躬親政事,任用能吏。吉上疏言得失,曰:
bì xià gōng shèng zhì, zǒng wàn fāng, dì wáng tú jí rì chén yú qián, wéi sī shì wù, jiāng xìng tài píng. zhào shū měi xià, mín xīn rán ruò gēng shēng. chén fú ér sī zhī, kě wèi zhì ēn, wèi kě wèi běn wù yě.
陛下躬聖質,總萬方,帝王圖籍日陳於前,惟思世務,將興太平。詔書每下,民欣然若更生。臣伏而思之,可謂至恩,未可謂本務也。
yù zhì zhī zhǔ bù shì chū, gōng qīng xìng de zāo yù qí shí, yán tīng jiàn cóng, rán wèi yǒu jiàn wàn shì zhī zhǎng cè, jǔ míng zhǔ yú sān dài zhī lóng zhě yě. qí wù zài yú qī huì bù shū, duàn yù tīng sòng ér yǐ, cǐ fēi tài píng zhī jī yě.
欲治之主不世出,公卿幸得遭遇其時,言聽諫從,然未有建萬世之長策,舉明主於三代之隆者也。其務在於期會簿書,斷獄聽訟而已,此非太平之基也。
chén wén shèng wáng xuān dé liú huà, bì zì jìn shǐ. cháo tíng bù bèi, nán yǐ yán zhì zuǒ yòu bù zhèng, nán yǐ huà yuǎn. mín zhě, ruò ér bù kě shèng, yú ér bù kě qī yě. shèng zhǔ dú xíng yú shēn gōng, dé zé tiān xià chēng sòng zhī, shī zé tiān xià xián yán zhī. xíng fā yú jìn, bì jiàn yú yuǎn, gù jǐn xuǎn zuǒ yòu, shěn zé suǒ shǐ. zuǒ yòu suǒ yǐ zhèng shēn yě, suǒ shǐ suǒ yǐ xuān dé yě. shī yún: jì jì duō shì, wén wáng yǐ níng. cǐ qí běn yě.
臣聞聖王宣德流化,必自近始。朝廷不備,難以言治;左右不正,難以化遠。民者,弱而不可勝,愚而不可欺也。聖主獨行於深宮,得則天下稱誦之,失則天下咸言之。行發於近,必見於遠,故謹選左右,審擇所使。左右所以正身也,所使所以宣德也。《詩》云:「濟濟多士,文王以寧。」此其本也。
chūn qiū suǒ yǐ dà yī tǒng zhě, liù hé tóng fēng, jiǔ zhōu gòng guàn yě. jīn sú lì suǒ yǐ mù mín zhě, fēi yǒu lǐ yì kē zhǐ kě shì shì tōng xíng zhě yě, dú shè xíng fǎ yǐ shǒu zhī. qí yù zhì zhě, bù zhī suǒ yóu, yǐ yì chuān záo, gè qǔ yī qiè, quán jué zì zài, gù yī biàn zhī hòu bù kě fù xiū yě. shì yǐ bǎi lǐ bù tóng fēng, qiān lǐ bù tóng sú, hù yì zhèng, rén shū fú, zhà wěi méng shēng, xíng fá wáng jí, zhì pǔ rì xiāo, ēn ài jìn báo. kǒng zǐ yuē ān shàng zhì mín, mò shàn yú lǐ, fēi kōng yán yě. wáng zhě wèi zhì lǐ zhī shí, yǐn xiān wáng lǐ yí yú jīn zhě ér yòng zhī. chén yuàn bì xià chéng tiān xīn, fā dà yè, yǔ gōng qīng dà chén yán jí rú shēng, shù jiù lǐ, míng wáng zhì, qū yī shì zhī mín jì zhī rén shòu zhī yù, zé sú hé yǐ bù ruò chéng kāng, shòu hé yǐ bù ruò gāo zōng? qiè jiàn dāng shì qū wù bù hé yú dào zhě, jǐn tiáo zòu, wéi bì xià cái zé yān.
《春秋》所以大一統者,六合同風,九州共貫也。今俗吏所以牧民者,非有禮義科指可世世通行者也,獨設刑法以守之。其欲治者,不知所由,以意穿鑿,各取一切,權譎自在,故一變之後不可復修也。是以百里不同風,千里不同俗,戶異政,人殊服,詐偽萌生,刑罰亡極,質樸日銷,恩愛浸薄。孔子曰「安上治民,莫善於禮」,非空言也。王者未制禮之時,引先王禮宜於今者而用之。臣願陛下承天心,發大業,與公卿大臣延及儒生,述舊禮,明王制,驅一世之民濟之仁壽之域,則俗何以不若成、康,壽何以不若高宗?竊見當世趨務不合於道者,謹條奏,唯陛下財擇焉。
jí yì yǐ wèi: fū fù, rén lún dà gāng, yāo shòu zhī méng yě. shì sú jià qǔ tài zǎo, wèi zhī wèi rén fù mǔ zhī dào ér yǒu zi, shì yǐ jiào huà bù míng ér mín duō yāo. pìn qī sòng nǚ wáng jié, zé pín rén bù jí, gù bù jǔ zi. yòu hàn jiā liè hóu shàng gōng zhǔ, zhū hóu zé guó rén chéng wēng zhǔ, shǐ nán shì nǚ, fū qū yú fù, nì yīn yáng zhī wèi, gù duō nǚ luàn. gǔ zhě yī fú chē mǎ guì jiàn yǒu zhāng, yǐ bāo yǒu dé ér bié zūn bēi, jīn shàng xià tiě chà, rén rén zì zhì, shì yǐ tān cái zhū lì, bù wèi sǐ wáng. zhōu zhī suǒ yǐ néng zhì zhì, xíng cuò ér bù yòng zhě, yǐ qí jìn xié yú míng míng, jué è yú wèi méng yě. yòu yán: shùn tāng bù yòng sān gōng jiǔ qīng zhī shì ér jǔ gāo yáo yī yǐn, bù rén zhě yuǎn. jīn shǐ sú lì dé rèn zǐ dì, lǜ duō jiāo ào, bù tōng gǔ jīn, zhì yú jī gōng zhì rén, wáng yì yú mín, cǐ fá tán suǒ wèi zuò yě. yí míng xuǎn qiú xián, chú rèn zǐ zhī lìng. wài jiā jí gù rén kě hòu yǐ cái, bù yí jū wèi. qù jiǎo dǐ, jiǎn lè fǔ, shěng shàng fāng, míng shì tiān xià yǐ jiǎn. gǔ zhě gōng bù zào diāo lt wáng yuán gt, shāng bù tōng chǐ mí, fēi gōng shāng zhī dú xián, zhèng jiào shǐ zhī rán yě. mín jiàn jiǎn zé guī běn, běn lì ér mò chéng. qí zhǐ rú cǐ, shàng yǐ qí yán yū kuò, bù shèn chǒng yì yě. jí suì xiè bìng guī láng yá.
吉意以為:「夫婦,人倫大綱,夭壽之萌也。世俗嫁娶太早,未知為人父母之道而有子,是以教化不明而民多夭。聘妻送女亡節,則貧人不及,故不舉子。又漢家列侯尚公主,諸侯則國人承翁主,使男事女,夫詘於婦,逆陰陽之位,故多女亂。古者衣服車馬貴賤有章,以褒有德而別尊卑,今上下僣差,人人自製,是以貪財誅利,不畏死亡。周之所以能致治,刑措而不用者,以其禁邪於冥冥,絕惡於未萌也。」又言:「舜、湯不用三公九卿之世而舉皋陶、伊尹,不仁者遠。今使俗吏得任子弟,率多驕驁,不通古今,至於積功治人,亡益於民,此《伐檀》所為作也。宜明選求賢,除任子之令。外家及故人可厚以財,不宜居位。去角牴,減樂府,省尚方,明視天下以儉。古者工不造雕<王緣>,商不通侈靡,非工商之獨賢,政教使之然也。民見儉則歸本,本立而末成。」其指如此,上以其言迂闊,不甚寵異也。吉遂謝病歸琅邪。
shǐ jí shǎo shí xué wèn, jū zhǎng ān. dōng jiā yǒu dà zǎo shù chuí jí tíng zhōng, jí fù qǔ zǎo yǐ dàn jí. jí hòu zhī zhī, nǎi qù fù. dōng jiā wén ér yù fá qí shù, lín lǐ gòng zhǐ zhī, yīn gù qǐng jí lìng hái fù. lǐ zhōng wèi zhī yǔ yuē: dōng jiā yǒu shù, wáng yáng fù qù dōng jiā zǎo wán, qù fù fù hái. qí lì zhì rú cǐ.
始吉少時學問,居長安。東家有大棗樹垂吉庭中,吉婦取棗以啖吉。吉後知之,乃去婦。東家聞而欲伐其樹,鄰里共止之,因固請吉令還婦。里中為之語曰:「東家有樹,王陽婦去;東家棗完,去婦復還。」其厲志如此。
jí yǔ gòng yǔ wèi yǒu, shì chēng wáng yáng zài wèi, gòng gōng dàn guān, yán qí qǔ shě tóng yě. yuán dì chū jí wèi, qiǎn shǐ zhě zhēng gòng yǔ yǔ jí. jí nián lǎo, dào bìng zú, shàng dào zhī, fù qiǎn shǐ zhě diào cí yún.
吉與貢禹為友,世稱「王陽在位,貢公彈冠」,言其取捨同也。元帝初即位,遣使者征貢禹與吉。吉年老,道病卒,上悼之,復遣使者吊祠雲。
chū, jí jiān tōng wǔ jīng, néng wèi zōu shì chūn qiū, yǐ shī lùn yǔ jiào shòu, hǎo liáng qiū hè shuō yì, lìng zǐ jùn shòu yān. jùn yǐ xiào lián wèi láng. zuǒ cáo chén xián jiàn jùn xián fù zǐ, jīng míng xíng xiū, yí xiǎn yǐ lì sú. guāng lù xūn kuāng héng yì jǔ jùn yǒu zhuān duì cái. qiān jiàn dài fū, shǐ zé huái yáng xiàn wáng. qiān zhào nèi shǐ. jí zuò chāng yì wáng bèi xíng hòu, jiè zǐ sūn wú wèi wáng guó lì, gù jùn dào bìng, miǎn guān guī. qǐ jiā fù wèi yōu zhōu cì shǐ, qiān sī lì xiào wèi, zòu miǎn chéng xiàng kuāng héng, qiān shào fǔ, bā suì, chéng dì yù dà yòng zhī, chū jùn wèi jīng zhào yǐn, shì yǐ zhèng shì. xiān shì, jīng zhào yǒu zhào guǎng hàn zhāng chǎng wáng zūn wáng zhāng, zhì jùn jiē yǒu néng míng, gù jīng shī chēng yuē: qián yǒu zhào zhāng, hòu yǒu sān wáng. ér xuē xuān cóng zuǒ féng yì dài jùn wèi shào fǔ, huì yù shǐ dài fū quē, gǔ yǒng zòu yán: shèng wáng bù yǐ míng yù jiā yú shí xiào. kǎo jī yòng rén zhī fǎ, xuē xuān zhèng shì yǐ shì. shàng rán qí yì. xuān wèi shào fǔ yuè yú, suì chāo yù shǐ dài fū, zhì chéng xiàng, jùn nǎi dài xuān wèi yù shǐ dài fū, bìng jū wèi. liù suì bìng zú, dí fāng jìn dài jùn wèi dài fū. shù yuè, xuē xuān miǎn, suì dài wèi chéng xiàng. zhòng rén wèi jùn hèn bù dé fēng hóu. jùn wèi shào fǔ shí, qī sǐ, yīn bù fù qǔ, huò wèn zhī, jùn yuē: dé fēi céng cān, zi fēi huá yuán, yì hé gǎn qǔ?
初,吉兼通《五經》,能為騶氏《春秋》,以《詩》、《論語》教授,好梁丘賀說《易》,令子駿受焉。駿以孝廉為郎。左曹陳咸薦駿賢父子,經明行修,宜顯以厲俗。光祿勛匡衡亦舉駿有專對材。遷諫大夫,使責淮陽憲王。遷趙內史。吉坐昌邑王被刑後,戒子孫毋為王國吏,故駿道病,免官歸。起家復為幽州刺史,遷司隸校尉,奏免丞相匡衡,遷少府,八歲,成帝欲大用之,出駿為京兆尹,試以政事。先是,京兆有趙廣漢、張敞、王尊、王章,至駿皆有能名,故京師稱曰:「前有趙、張,後有三王。」而薛宣從左馮翊代駿為少府,會御史大夫缺,谷永奏言:「聖王不以名譽加於實效。考績用人之法,薛宣政事已試。」上然其議。宣為少府月余,遂超御史大夫,至丞相,駿乃代宣為御史大夫,並居位。六歲病卒,翟方進代駿為大夫。數月,薛宣免,遂代為丞相。眾人為駿恨不得封侯。駿為少府時,妻死,因不復娶,或問之,駿曰:「德非曾參,子非華、元,亦何敢娶?」
jùn zi chóng yǐ fù rèn wèi láng, lì cì shǐ jùn shǒu, zhì yǒu néng míng. jiàn píng sān nián, yǐ hé nán tài shǒu zhēng rù wèi yù shǐ dài fū shù yuè. shì shí, chéng dì jiù ān chéng gōng hóu fū rén fàng guǎ jū, gòng yǎng zhǎng xìn gōng, zuò zhù zǔ xià yù, chóng zòu fēng shì, wèi fàng yán. fàng wài jiā jiě shì yǔ chóng wèi hūn, āi dì yǐ chóng wèi bù zhōng chéng, cè zhào chóng yuē: zhèn yǐ jūn yǒu lěi shì zhī měi, gù yú liè cì. zài wèi yǐ lái, zhōng chéng kuāng guó wèi wén suǒ yóu, fǎn huái zhà xuān zhī cí, yù yǐ pān jiù jiù yīn zhī jiā, dà nì zhī gū, jǔ cuò zhuān zì, bù zūn fǎ dù, wáng yǐ shì bǎi liáo. zuǒ qiān wèi dà sī nóng, hòu xǐ wèi wèi zuǒ jiāng jūn. píng dì jí wèi, wáng mǎng bǐng zhèng, dà sī kōng péng xuān qǐ hái gǔ bà, chóng dài wèi dà sī kōng, fēng fú píng hóu. suì yú, chóng fù xiè bìng qǐ hái gǔ, jiē bì wáng mǎng, mǎng qiǎn jiù guó. suì yú, wèi fù bì suǒ dú, hōng, guó chú.
駿子崇以父任為郎,歷刺史、郡守,治有能名。建平三年,以河南太守征入為御史大夫數月。是時,成帝舅安成恭侯夫人放寡居,共養長信宮,坐祝詛下獄,崇奏封事,為放言。放外家解氏與崇為婚,哀帝以崇為不忠誠,策詔崇曰:「朕以君有累世之美,故逾列次。在位以來,忠誠匡國未聞所由,反懷詐諼之辭,欲以攀救舊姻之家,大逆之辜,舉錯專恣,不遵法度,亡以示百僚。」左遷為大司農,後徙衛尉、左將軍。平帝即位,王莽秉政,大司空彭宣乞骸骨罷,崇代為大司空,封扶平侯。歲余,崇復謝病乞骸骨,皆避王莽,莽遣就國。歲余,為傅婢所毒,薨,國除。
zì jí zhì chóng, shì míng qīng lián, rán cái qì míng chēng shāo bù néng jí fù, ér lù wèi mí lóng. jiē hǎo chē mǎ yī fú, qí zì fèng yǎng jí wèi xiān míng, ér wáng jīn yín jǐn xiù zhī wù. jí qiān xǐ qù chù, suǒ zài bù guò náng yī, bù chù jī yú cái. qù wèi jiā jū, yì bù yī shū shí. tiān xià fú qí lián ér guài qí shē, gù sú chuán wáng yáng néng zuò huáng jīn.
自吉至崇,世名清廉,然材器名稱稍不能及父,而祿位彌隆。皆好車馬衣服,其自奉養極為鮮明,而亡金銀錦繡之物。及遷徙去處,所載不過囊衣,不畜積余財。去位家居,亦布衣疏食。天下服其廉而怪其奢,故俗傳「王陽能作黃金」。
gòng yǔ zì shǎo wēng, láng yá rén yě. yǐ míng jīng jié xíng zhe wén, zhēng wèi bó shì liáng zhōu cì shǐ, bìng qù guān. fù jǔ xián liáng wèi hé nán lìng. suì yú, yǐ zhí shì wèi fǔ guān suǒ zé, miǎn guān xiè. yǔ yuē: guān yī miǎn, ān fù kě guān yě! suì qù guān.
貢禹字少翁,琅邪人也。以明經潔行著聞,征為博士、涼州刺史,病去官。復舉賢良為河南令。歲余,以職事為府官所責,免冠謝。禹曰:「冠一免,安復可冠也!」遂去官。
yuán dì chū jí wèi, zhēng yǔ wèi jiàn dài fū, shù xū jǐ wèn yǐ zhèng shì. shì shí, nián suì bù dēng, jùn guó duō kùn, yǔ zòu yán:
元帝初即位,征禹為諫大夫,數虛己問以政事。是時,年歲不登,郡國多困,禹奏言:
gǔ zhě gōng shì yǒu zhì, gōng nǚ bù guò jiǔ rén, mò mǎ bù guò bā pǐ qiáng tú ér bù diāo, mù mó ér bù kè, chē yú qì wù jiē bù wén huà, yuàn yòu bù guò shù shí lǐ, yǔ mín gòng zhī rèn xián shǐ néng, shén yī ér shuì, wú tā fù liǎn yáo shù zhī yì, shǐ mín suì bù guò sān rì, qiān lǐ zhī nèi zì gěi, qiān lǐ zhī wài gè zhì gòng zhí ér yǐ. gù tiān xià jiā gěi rén zú, sòng shēng bìng zuò.
古者宮室有制,宮女不過九人,秣馬不過八匹;牆塗而不雕,木摩而不刻,車輿器物皆不文畫,苑囿不過數十里,與民共之;任賢使能,什一而稅,無它賦斂徭戍之役,使民歲不過三日,千里之內自給,千里之外各置貢職而已。故天下家給人足,頌聲並作。
zhì gāo zǔ xiào wén xiào jǐng huáng dì, xún gǔ jié jiǎn, gōng nǚ bù guò shí yú, jiù mǎ bǎi yú pǐ. xiào wén huáng dì yī tí lǚ gé, qì wáng diāo wén jīn yín zhī shì. hòu shì zhēng wèi shē chǐ, zhuǎn zhuǎn yì shén, chén xià yì xiāng fàng xiào, yī fú lǚ kù dāo jiàn luàn yú zhǔ shàng, zhǔ shàng shí lín cháo rù miào, zhòng rén bù néng bié yì, shén fēi qí yí. rán fēi zì zhī shē tiě yě, yóu lǔ zhāo gōng yuē: wú hé tiě yǐ?
至高祖、孝文、孝景皇帝,循古節儉,宮女不過十餘,廄馬百餘匹。孝文皇帝衣綈履革,器亡雕文金銀之飾。後世爭為奢侈,轉轉益甚,臣下亦相放效,衣服履褲刀劍亂於主上,主上時臨潮入廟,眾人不能別異,甚非其宜。然非自知奢僣也,猶魯昭公曰:「吾何僣矣?」
jīn dài fū tiě zhū hóu, zhū hóu tiě tiān zǐ, tiān zǐ guò tiān dào, qí rì jiǔ yǐ. chéng shuāi jiù luàn, jiǎo fù gǔ huà, zài yú bì xià. chén yú yǐ wèi jǐn rú tài gǔ nán, yí shǎo fàng gǔ yǐ zì jié yān. lùn yǔ yuē: jūn zǐ lè jié lǐ lè. fāng jīn gōng shì yǐ dìng, wáng kě nài hé yǐ, qí yú jǐn kě jiǎn sǔn. gù shí qí sān fú guān shū wù bù guò shí sì, fāng jīn qí sān fú guān zuò gōng gè shù qiān rén, yī suì fèi shù jù wàn. shǔ guǎng hàn zhǔ jīn yín qì, suì gè yòng wǔ bǎi wàn. sān gōng guān guān fèi wǔ qiān wàn, dōng xī zhī shì yì rán. jiù mǎ shí sù jiāng wàn pǐ. chén yǔ cháng cóng zhī dōng gōng, jiàn cì huái àn, jǐn wén huà jīn yín shì, fēi dāng suǒ yǐ cì shí chén xià yě. dōng gōng zhī fèi yì bù kě shèng jì. tiān xià zhī mín suǒ wèi dà jī è sǐ zhě, shì yě. jīn mín dà jī ér sǐ, sǐ yòu bù zàng, wèi quǎn zhū shí. rén zhì xiāng shí, ér jiù mǎ shí sù, kǔ qí dà féi, qì shén nù zhì, nǎi rì bù zuò zhī. wáng zhě shòu mìng yú tiān, wèi mín fù mǔ, gù dāng ruò cǐ hū! tiān bù jiàn yé? wǔ dì shí yòu duō qǔ hǎo nǚ zhì shù qiān rén, yǐ tián hòu gōng. jí qì tiān xià, zhāo dì yòu ruò, huò guāng zhuān shì, bù zhī lǐ zhèng, wàng duō zāng jīn qián cái wù, niǎo shòu yú biē niú mǎ hǔ bào shēng qín, fán bǎi jiǔ shí wù, jǐn yì zāng zhī, yòu jiē yǐ hòu gōng nǚ zhì yú yuán líng, dà shī lǐ, nì tiān xīn, yòu wèi bì chēng wǔ dì yì yě. zhāo dì yàn jià, guāng fù xíng zhī. zhì xiào xuān huáng dì shí, bì xià è yǒu suǒ yán, qún chén yì suí gù shì, shén kě tòng yě! gù shǐ tiān xià chéng huà, qǔ nǚ jiē dà guò dù, zhū hóu qī qiè huò zhì shù bǎi rén, háo fù lì mín chù gē zhě zhì shù shí rén, shì yǐ nèi duō yuàn nǚ, wài duō kuàng fū. jí zhòng shù zàng mái, jiē xū dì shàng yǐ shí dì xià. qí guò zì shàng shēng, jiē zài dà chén xún gù shì zhī zuì yě.
今大夫僣諸侯,諸侯僣天子,天子過天道,其日久矣。承衰救亂,矯復古化,在於陛下。臣愚以為盡如太古難,宜少放古以自節焉。《論語》曰:「君子樂節禮樂。」方今宮室已定,亡可奈何矣,其餘盡可減損。故時齊三服官輸物不過十笥,方今齊三服官作工各數千人,一歲費數巨萬。蜀廣漢主金銀器,歲各用五百萬。三工官官費五千萬,東西織室亦然。廄馬食粟將萬匹。臣禹嘗從之東宮,見賜懷案,盡文畫金銀飾,非當所以賜食臣下也。東宮之費亦不可勝計。天下之民所為大飢餓死者,是也。今民大飢而死,死又不葬,為犬豬食。人至相食,而廄馬食粟,苦其大肥,氣甚怒至,乃日步作之。王者受命於天,為民父母,固當若此乎!天不見耶?武帝時又多取好女至數千人,以填後宮。及棄天下,昭帝幼弱,霍光專事,不知禮正,妄多臧金錢財物,鳥、獸、魚、鱉、牛、馬、虎、豹生禽,凡百九十物,盡瘞臧之,又皆以後宮女置於園陵,大失禮,逆天心,又未必稱武帝意也。昭帝晏駕,光復行之。至孝宣皇帝時,陛下惡有所言,群臣亦隨故事,甚可痛也!故使天下承化,取女皆大過度,諸侯妻妾或至數百人,豪富吏民畜歌者至數十人,是以內多怨女,外多曠夫。及眾庶葬埋,皆虛地上以實地下。其過自上生,皆在大臣循故事之罪也。
wéi bì xià shēn chá gǔ dào, cóng qí jiǎn zhě, dà jiǎn sǔn chéng yú fú yù qì wù, sān fēn qù èr. zi chǎn duō shǎo yǒu mìng, shěn chá hòu gōng, zé qí xián zhě liú èr shí rén, yú xī guī zhī. jí zhū líng yuán nǚ wáng zi zhě, yí xī qiǎn. dú dù líng gōng rén shù bǎi, chéng kě āi lián yě. jiù mǎ kě wáng guò shù shí pǐ. dú shě zhǎng ān chéng nán yuàn dì yǐ wèi tián liè zhī yòu, zì chéng xī nán zhì shān xī zhì hù jiē fù qí tián, yǐ yǔ pín mín. fāng jīn tiān xià jī jǐn, kě wáng dà zì sǔn jiǎn yǐ jiù zhī, chēng tiān yì hū? tiān shēng shèng rén, gài wèi wàn mín, fēi dú shǐ zì yú lè ér yǐ yě. gù shī yuē: tiān nán chén sī, bù yì wèi wáng shàng dì lín nǚ, wú èr ěr xīn. dāng rén bù ràng, dú kě yǐ shèng xīn cān zhū tiān dì, kuí zhī wǎng gǔ, bù kě yǔ chén xià yì yě. ruò qí ā yì shùn zhǐ, suí jūn shàng xià, chén yǔ bù shèng quán quán, bù gǎn bù jǐn yú xīn.
唯陛下深察古道,從其儉者,大減損乘輿服御器物,三分去二。子產多少有命,審察後宮,擇其賢者留二十人,余悉歸之。及諸陵園女亡子者,宜悉遣。獨杜陵宮人數百,誠可哀憐也。廄馬可亡過數十匹。獨舍長安城南苑地以為田獵之囿,自城西南至山西至鄠皆復其田,以與貧民。方今天下饑饉,可亡大自損減以救之,稱天意乎?天生聖人,蓋為萬民,非獨使自娛樂而已也。故《詩》曰:「天難諶斯,不易為王」;「上帝臨女,毋貳爾心。」「當仁不讓」,獨可以聖心參諸天地,揆之往古,不可與臣下議也。若其阿意順指,隨君上下,臣禹不勝拳拳,不敢不盡愚心。
tiān zǐ nà shàn qí zhōng, nǎi xià zhào lìng tài pú jiǎn shí gǔ mǎ, shuǐ héng jiǎn shí ròu shòu, shěng yí chūn xià yuàn yǐ yǔ pín mín, yòu bà jiǎo dǐ zhū xì jí qí sān fú guān. qiān yǔ wèi guāng lù dài fū.
天子納善其忠,乃下詔令太僕減食谷馬,水衡減食肉獸,省宜春下苑以與貧民,又罷角牴諸戲及齊三服官。遷禹為光祿大夫。
qǐng zhī, yǔ shàng shū yuē: chén yǔ nián lǎo pín qióng, jiā zī bù mǎn wàn qián, qī zǐ kāng dòu bù shàn, shù hè bù wán. yǒu tián bǎi sān shí mǔ, bì xià guò yì zhēng chén, chén mài tián bǎi mǔ yǐ gōng chē mǎ. zhì, bài wèi jiàn dài fū, zhì bā bǎi shí, fèng qián yuè jiǔ qiān èr bǎi. lǐn shí tài guān, yòu méng shǎng cì sì shí zá zēng mián xù yī fú jiǔ ròu zhū guǒ wù, dé hòu shén shēn. jí bìng shì yī lín zhì, lài bì xià shén líng, bù sǐ ér huó. yòu bài wèi guāng lù dài fū, zhì èr qiān dàn, fèng qián yuè wàn èr qiān. lù cì yù duō, jiā rì yǐ yì fù, shēn rì yǐ yì zūn, chéng fēi cǎo máo yú chén suǒ dāng méng yě. fú zì niàn zhōng wáng yǐ bào hòu dé, rì yè cán kuì ér yǐ. chén yǔ quǎn mǎ zhī chǐ bā shí yī, xuè qì shuāi jié, ěr mù bù cōng míng, fēi fù néng yǒu bǔ yì, suǒ wèi sù cān shī lù wū cháo zhī chén yě. zì tòng qù jiā sān qiān lǐ, fán yǒu yī zi, nián shí èr, fēi yǒu zài jiā wèi chén jù guān guǒ zhě yě. chéng kǒng yī dàn diān pū qì jié, bù fù zì hái, wū xí jiàn yú gōng shì, hái gǔ qì juān, gū hún bù guī. bù shèng sī yuàn, yuàn qǐ hái gǔ, jí shēn shēng guī xiāng lǐ, sǐ wáng suǒ hèn.
頃之,禹上書曰:「臣禹年老貧窮,家訾不滿萬錢,妻子糠豆不贍,裋褐不完。有田百三十畝,陛下過意征臣,臣賣田百畝以供車馬。至,拜為諫大夫,秩八百石,俸錢月九千二百。廩食太官,又蒙賞賜四時雜繒、綿絮、衣服、酒肉、諸果物,德厚甚深。疾病侍醫臨治,賴陛下神靈,不死而活。又拜為光祿大夫,秩二千石,俸錢月萬二千。祿賜愈多,家日以益富,身日以益尊,誠非草茅愚臣所當蒙也。伏自念終亡以報厚德,日夜慚愧而已。臣禹犬馬之齒八十一,血氣衰竭,耳目不聰明,非復能有補益,所謂素餐尸祿洿朝之臣也。自痛去家三千里,凡有一子,年十二,非有在家為臣具棺槨者也。誠恐一旦蹎仆氣竭,不復自還,洿席薦於宮室,骸骨棄捐,孤魂不歸。不勝私願,願乞骸骨,及身生歸鄉里,死亡所恨。」
tiān zǐ bào yuē: zhèn yǐ shēng yǒu bó yí zhī lián, shǐ yú zhī zhí, shǒu jīng jù zhàn, bù ā dāng shì, zī zī yú mín, sú zhī suǒ guǎ, gù qīn jìn shēng, jǐ cān guó zhèng. jīn wèi dé jiǔ wén shēng zhī qí lùn yě, ér yún yù tuì, yì qǐ yǒu suǒ hèn yǔ? jiāng zài wèi zhě yǔ shēng shū hū? wǎng zhě cháng lìng jīn chǎng yǔ shēng, yù jí shēng shí lù shēng zhī zǐ, jì yǐ yù yǐ, jīn fù yún zi shǎo. fū yǐ wáng mìng biàn hù shēng jiā, suī bǎi zǐ hé yǐ jiā? chuán yuē wáng huái tǔ, hé bì sī gù xiāng! shēng qí qiáng fàn shèn jí yǐ zì fǔ. hòu yuè yú, yǐ yǔ wèi zhǎng xìn shào fǔ. huì yù shǐ dài fū chén wàn nián zú, yǔ dài wèi yù shǐ dài fū, liè yú sān gōng.
天子報曰:「朕以生有伯夷之廉,史魚之直,守經據占,不阿當世,孳孳於民,俗之所寡,故親近生,幾參國政。今未得久聞生之奇論也,而雲欲退,意豈有所恨與?將在位者與生殊乎?往者嘗令金敞語生,欲及生時祿生之子,既已諭矣,今復雲子少。夫以王命辨護生家,雖百子何以加?傳曰亡懷土,何必思故鄉!生其強飯慎疾以自輔。」後月余,以禹為長信少府。會御史大夫陳萬年卒,禹代為御史大夫,列於三公。
zì yǔ zài wèi, shù yán dé shī, shū shù shí shàng. yǔ yǐ wèi gǔ mín wáng fù suàn kǒu qián, qǐ wǔ dì zhēng fá sì yí, zhòng fù yú mín, mín chǎn zi sān suì zé chū kǒu qián, gù mín zhòng kùn, zhì yú shēng zǐ zhé shā, shén kě bēi tòng. yí lìng ér qī suì qù chǐ nǎi chū kǒu qián, nián èr shí nǎi suàn.
自禹在位,數言得失,書數十上。禹以為古民亡賦算口錢,起武帝征伐四夷,重賦於民,民產子三歲則出口錢,故民重困,至於生子輒殺,甚可悲痛。宜令兒七歲去齒乃出口錢,年二十乃算。
yòu yán gǔ zhě bù yǐ jīn qián wèi bì, zhuān yì yú nóng, gù yī fū bù gēng, bì yǒu shòu qí jī zhě. jīn hàn jiā zhù qián, jí zhū tiě guān jiē zhì lì zú tú, gōng shān qǔ tóng tiě, yī suì gōng shí wàn rén yǐ shàng, zhōng nóng shí qī rén, shì qī shí wàn rén cháng shòu qí jī yě. záo dì shù bǎi zhàng, xiāo yīn qì zhī jīng, dì zāng kōng xū, bù néng hán qì chū yún, zhǎn fá lín mù wáng yǒu shí jìn, shuǐ hàn zhī zāi wèi bì bù yóu cǐ yě. zì wǔ zhū qián qǐ yǐ lái qī shí yú nián, mín zuò dào zhù qián bèi xíng zhě zhòng, fù rén jī qián mǎn shì, yóu wáng yàn zú. mín xīn dòng yáo, shāng jiǎ qiú lì, dōng xī nán běi gè yòng zhì qiǎo, hǎo yī měi shí, suì yǒu shí èr zhī lì, ér bù chū zū shuì. nóng fū fù zǐ bào lù zhōng yě, bù bì hán shǔ, zuó tǔ, shǒu zú pián zhī, yǐ fèng gǔ zū, yòu chū gǎo shuì, xiāng bù sī qiú, bù kě shèng gōng. gù mín qì běn zhú mò, gēng zhě bù néng bàn. pín mín suī cì zhī tián, yóu jiàn mài yǐ jiǎ, qióng zé qǐ wèi dào zéi. hé zhě? mò lì shēn ér huò yú qián yě. shì yǐ jiān xié bù kě jìn, qí yuán jiē qǐ yú qián yě. jí qí mò zhě jué qí běn, yí bà cǎi zhū yù jīn yín zhù qián zhī guān, wú fù yǐ wèi bì. shì jǐng wù dé fàn mài, chú qí zū zhū zhī lǜ, zū shuì lù cì jiē yǐ bù bó jí gǔ, shǐ bǎi xìng yī guī yú nóng, fù gǔ dào biàn.
又言古者不以金錢為幣,專意於農,故一夫不耕,必有受其飢者。今漢家鑄錢,及諸鐵官皆置吏卒徒,攻山取銅鐵,一歲功十萬人已上,中農食七人,是七十萬人常受其飢也。鑿地數百丈,銷陰氣之精,地臧空虛,不能含氣出雲,斬伐林木亡有時禁,水旱之災未必不由此也。自五銖錢起已來七十餘年,民坐盜鑄錢被刑者眾,富人積錢滿室,猶亡厭足。民心動搖,商賈求利,東西南北各用智巧,好衣美食,歲有十二之利,而不出租稅。農夫父子暴露中野,不避寒暑,捽土,手足胼胝,已奉谷租,又出稿稅,鄉部私求,不可勝供。故民棄本逐末,耕者不能半。貧民雖賜之田,猶賤賣以賈,窮則起為盜賊。何者?末利深而惑於錢也。是以奸邪不可禁,其原皆起於錢也。疾其末者絕其本,宜罷採珠玉金銀鑄錢之官,無復以為幣。市井勿得販賣,除其租銖之律,租稅祿賜皆以布帛及谷,使百姓一歸於農,復古道便。
yòu yán zhū lí gōng jí zhǎng lè gōng wèi kě jiǎn qí tài bàn, yǐ kuān yáo yì. yòu zhū guān nú bì shí wàn yú rén xì yóu wáng shì, shuì liáng mín yǐ gěi zhī, suì fèi wǔ liù jù wàn, yí miǎn wèi shù rén, lǐn shí, lìng dài guān dōng shù zú, chéng běi biān tíng sāi hòu wàng.
又言諸離宮及長樂宮衛可減其太半,以寬徭役。又諸官奴婢十萬餘人戲游亡事,稅良民以給之,歲費五六巨萬,宜免為庶人,廩食,令代關東戍卒,乘北邊亭塞候望。
yòu yù lìng jìn chén zì zhū cáo shì zhōng yǐ shàng, jiā wáng dé sī fàn mài, yǔ mín zhēng lì, fàn zhě zhé miǎn guān xuē jué, bù dé shì huàn. yǔ yòu yán:
又欲令近臣自諸曹、侍中以上,家亡得私販賣,與民爭利,犯者輒免官削爵,不得仕宦。禹又言:
xiào wén huáng dì shí, guì lián jié, jiàn tān wū, jiǎ rén zhuì xù jí lì zuò zāng zhě jiē jìn gù bù dé wèi lì, shǎng shàn fá è, bù ā qīn qī, zuì bái zhě fú qí zhū, yí zhě yǐ yǔ mín, wáng shú zuì zhī fǎ, gù lìng xíng jìn zhǐ, hǎi nèi dà huà, tiān xià duàn yù sì bǎi, yǔ xíng cuò wáng yì. wǔ dì shǐ lín tiān xià, zūn xián yòng shì, pì dì guǎng jìng shù qiān lǐ, zì jiàn gōng dà wēi xíng, suì cóng qí yù, yòng dù bù zú, nǎi xíng yī qiè zhī biàn, shǐ fàn fǎ zhě shú zuì, rù gǔ zhě bǔ lì, shì yǐ tiān xià shē chǐ, guān luàn mín pín, dào zéi bìng qǐ, wáng mìng zhě zhòng. jùn guó kǒng fú qí zhū, zé zé biàn qiǎo lì shū xí yú jì bù néng qī shàng fǔ zhě, yǐ wèi yòu zhí jiān guǐ bù shèng, zé qǔ yǒng měng néng cāo qiè bǎi xìng zhě, yǐ kē bào wēi fú xià zhě, shǐ jū dà wèi. gù wáng yì ér yǒu cái zhě xiǎn yú shì, qī mán ér shàn shū zhě zūn yú cháo, bèi nì ér yǒng měng zhě guì yú guān. gù sú jiē yuē: hé yǐ xiào dì wèi? cái duō ér guāng róng. hé yǐ lǐ yì wèi? shǐ shū ér shì huàn. hé yǐ jǐn shèn wèi? yǒng měng ér lín guān. gù qíng yì ér kūn qián zhě yóu fù rǎng bì wèi zhèng yú shì, xíng suī quǎn zhì, jiā fù shì zú, mù zhǐ qì shǐ, shì wèi xián ěr. gù wèi jū guān ér zhì fù zhě wèi xióng jié, chù jiān ér dé lì zhě wèi zhuàng shì, xiōng quàn qí dì, fù miǎn qí zi, sú zhī huài bài, nǎi zhì yú shì! chá qí suǒ yǐ rán zhě, jiē yǐ fàn fǎ dé shú zuì, qiú shì bù dé zhēn xián, xiāng, shǒu chóng cái lì, zhū bù xíng zhī suǒ zhì yě.
孝文皇帝時,貴廉潔,賤貪污,賈人、贅婿及吏坐贓者皆禁錮不得為吏,賞善罰惡,不阿親戚,罪白者伏其誅,疑者以與民,亡贖罪之法,故令行禁止,海內大化,天下斷獄四百,與刑錯亡異。武帝始臨天下,尊賢用士,闢地廣境數千里,自見功大威行,遂從耆欲,用度不足,乃行一切之變,使犯法者贖罪,入谷者補吏,是以天下奢侈,官亂民貧,盜賊並起,亡命者眾。郡國恐伏其誅,則擇便巧吏書習於計簿能欺上府者,以為右職;奸軌不勝,則取勇猛能操切百姓者,以苛暴威服下者,使居大位。故亡義而有財者顯於世,欺謾而善書者尊於朝,悖逆而勇猛者貴於官。故俗皆曰:「何以孝弟為?財多而光榮。何以禮義為?史書而仕宦。何以謹慎為?勇猛而臨官。」故黥劓而髡鉗者猶復攘臂為政於世,行雖犬彘,家富勢足,目指氣使,是為賢耳。故謂居官而置富者為雄桀,處奸而得利者為壯士,兄勸其弟,父勉其子,俗之壞敗,乃至於是!察其所以然者,皆以犯法得贖罪,求士不得真賢,相,守崇財利,誅不行之所致也。
jīn yù xìng zhì zhì, zhì tài píng, yí chú shú zuì zhī fǎ. xiāng shǒu xuǎn jǔ bù yǐ shí, jí yǒu zāng zhě, zhé xíng qí zhū, wáng dàn miǎn guān, zé zhēng jǐn lì wèi shàn, guì xiào dì, jiàn jiǎ rén, jìn zhēn xián, jǔ shí lián, ér tiān xià zhì yǐ. kǒng zǐ, pǐ fū zhī rén ěr, yǐ lè dào zhèng shēn bù jiě zhī gù, sì hǎi zhī nèi, tiān xià zhī jūn, wēi kǒng zǐ zhī yán wáng suǒ zhé zhōng. kuàng hū yǐ hàn dì zhī guǎng, bì xià zhī dé, chù nán miàn zhī zūn, bǐng wàn chéng zhī quán, yīn tiān dì zhī zhù, qí yú biàn shì yì sú, diào hé yīn yáng, táo yě wàn wù, huà zhèng tiān xià, yì yú jué liú yì duì. zì chéng kāng yǐ lái, jǐ qiě qiān suì, yù wèi zhì zhě shén zhòng, rán ér tài píng bù fù xìng zhě, hé yě? yǐ qí shě fǎ dù ér rèn sī yì, shē chǐ xíng ér rén yì fèi yě.
今欲興至治,致太平,宜除贖罪之法。相、守選舉不以實,及有臧者,輒行其誅,亡但免官,則爭盡力為善,貴孝弟,賤賈人,進真賢,舉實廉,而天下治矣。孔子,匹夫之人耳,以樂道正身不解之故,四海之內,天下之君,微孔子之言亡所折中。況乎以漢地之廣,陛下之德,處南面之尊,秉萬乘之權,因天地之助,其於變世易俗,調和陰陽,陶冶萬物,化正天下,易於決流抑隊。自成、康以來,幾且千歲,欲為治者甚眾,然而太平不復興者,何也?以其舍法度而任私意,奢侈行而仁義廢也。
bì xià chéng shēn niàn gāo zǔ zhī kǔ, chún fǎ tài zōng zhī zhì, zhèng yǐ yǐ xiān xià, xuǎn xián yǐ zì fǔ, kāi jìn zhōng zhèng, zhì zhū jiān chén yuǎn fàng chǎn nìng, shè chū yuán líng zhī nǚ, bà chàng lè, jué zhèng shēng, qù jiǎ yǐ zhī zhàng, tuì wěi báo zhī wù, xiū jié jiǎn zhī huà, qū tiān xià zhī mín jiē guī yú nóng, rú cǐ bù jiě, zé sān wáng kě móu, wǔ dì kě jí. wéi bì xià liú yì xǐng chá, tiān xià xìng shèn.
陛下誠深念高祖之苦,醇法太宗之治,正已以先下,選賢以自輔,開進忠正,致誅奸臣、遠放諂佞,赦出園陵之女,罷倡樂,絕鄭聲,去甲乙之帳,退偽薄之物,修節儉之化,驅天下之民皆歸於農,如此不解,則三王可侔,五帝可及。唯陛下留意省察,天下幸甚。
tiān zǐ xià qí yì, lìng mín chǎn zi qī suì nǎi chū kǒu qián, zì cǐ shǐ. yòu bà shàng lín gōng guǎn xī xìng yù zhě, jí shěng jiàn zhāng gān quán gōng wèi zú, jiǎn zhū hóu wáng miào wèi zú, shěng qí bàn. yú suī wèi jǐn cóng, rán jiā qí zhì zhí zhī yì. yǔ yòu zòu yù bà jùn guó miào, dìng hàn zōng miào dié huǐ zhī lǐ, jiē wèi shī xíng.
天子下其議,令民產子七歲乃出口錢,自此始。又罷上林宮館希幸御者,及省建章、甘泉宮衛卒,減諸侯王廟衛卒,省其半。余雖未盡從,然嘉其質直之意。禹又奏欲罷郡國廟,定漢宗廟迭毀之禮,皆未施行。
wèi yù shǐ dài fū shù yuè zú, tiān zǐ cì qián bǎi wàn, yǐ qí zi wèi láng, guān zhì dōng jùn dū wèi. yǔ zú hòu, shàng zhuī sī qí yì, jìng xià zhào bà jùn guó miào, dìng dié huǐ zhī lǐ. rán tōng rú huò fēi zhī, yǔ zài wéi xuán chéng chuán.
為御史大夫數月卒,天子賜錢百萬,以其子為郎,官至東郡都尉。禹卒後,上追思其議,竟下詔罷郡國廟,定迭毀之禮。然通儒或非之,語在《韋玄成傳》。
liǎng gōng jiē chǔ rén yě, shèng zì jūn bīn, shě zì jūn qiàn. èr rén xiāng yǒu, bìng zhù míng jié, gù shì wèi zhī chǔ liǎng gōng. shǎo jiē hǎo xué míng jīng, shèng wèi jùn lì, shě bù shì.
兩龔皆楚人也,勝字君賓,舍字君倩。二人相友,並著名節,故世謂之楚兩龔。少皆好學明經,勝為郡吏,舍不仕。
jiǔ zhī, chǔ wáng rù cháo, wén shě gāo míng, pìn shě wèi cháng shì, bù dé yǐ suí wáng, guī guó gù cí, yuàn zú xué, fù zhì zhǎng ān. ér shèng wèi jùn lì, sān jǔ xiào lián, yǐ wáng guó rén bù dé sù wèi bǔ lì, zài wèi wèi, yī wèi chéng, shèng zhé zhì guān nǎi qù. zhōu jǔ mào cái, wèi zhòng quán lìng, bìng qù guān. dà sī kōng hé wǔ zhí jīn wú yán chóng jiàn shèng, āi dì zì wèi dìng táo wáng gù yǐ wén qí míng, zhēng wèi jiàn dài fū. yǐn jiàn, shèng jiàn gōng shě jí kàng fù níng shòu jì yīn hóu jiā, yǒu zhào jiē zhēng. shèng yuē: qiè jiàn guó jiā zhēng yī wū, cháng wèi jià, zhēng xián zhě yí jià. shàng yuē: dài fū chéng sī chē lái yé? shèng yuē: wěi wěi. yǒu zhào wèi jià. gōng shě hóu jiā zhì, jiē wèi jiàn dài fū. níng shòu chēng jí bù zhì.
久之,楚王入朝,聞舍高名,聘舍為常侍,不得已隨王,歸國固辭,願卒學,復至長安。而勝為郡吏,三舉孝廉,以王國人不得宿衛補吏,再為尉,一為丞,勝輒至官乃去。州舉茂才,為重泉令,病去官。大司空何武、執金吾閻崇薦勝,哀帝自為定陶王固已聞其名,征為諫大夫。引見,勝薦龔舍及亢父甯壽、濟陰侯嘉,有詔皆征。勝曰:「竊見國家征醫巫,常為駕,征賢者宜駕。」上曰:「大夫乘私車來耶?」勝曰:「唯唯。」有詔為駕。龔舍、侯嘉至,皆為諫大夫。甯壽稱疾不至。
shèng jū jiàn guān, shù shàng shū qiú jiàn, yán bǎi xìng pín, dào zéi duō, lì bù liáng, fēng sú báo, zāi yì shù jiàn, bù kě bù yōu. zhì dù tài shē, xíng fá tài shēn, fù liǎn tài zhòng, yí yǐ jiǎn yuē xiān xià. qí yán zǔ shù wáng jí gòng yǔ zhī yì. wèi dài fū èr suì yú, qiān chéng xiàng sī zhí, tú guāng lù dài fū, shǒu yòu fú fēng. shù yuè, shàng zhī shèng fēi bō fán lì, nǎi fù hái shèng guāng lù dài fū zhū lì gěi shì zhōng. shèng yán dǒng xián luàn zhì dù, yóu shì nì shàng zhǐ.
勝居諫官,數上書求見,言百姓貧,盜賊多,吏不良,風俗薄,災異數見,不可不憂。制度泰奢,刑罰泰深,賦斂泰重,宜以儉約先下。其言祖述王吉、貢禹之意。為大夫二歲余,遷丞相司直,徒光祿大夫,守右扶風。數月,上知勝非撥煩吏,乃復還勝光祿大夫、諸吏給事中。勝言董賢亂制度,由是逆上指。
hòu suì yú, chéng xiàng wáng jiā shàng shū jiàn gù tíng wèi liáng xiāng děng, shàng shū hé zòu jiā yán shì zì yì, mí guó wǎng shàng, bù dào. xià jiāng jūn zhōng cháo zhě yì, zuǒ jiāng jūn gōng sūn lù, sī lì bào xuān guāng lù dài fū kǒng guāng děng shí sì rén jiē yǐ wèi jiā yīng mí guó bù dào fǎ. shèng dú shū yì yuē: jiā zī xìng xié pì, suǒ jǔ duō tān cán lì. wèi liè sān gōng, yīn yáng bù hé, zhū shì bìng fèi, jiù jiē yáo jiā, mí guó bù yí, jīn jǔ xiāng děng, guò wēi bó. rì mù yì zhě bà. míng dàn fù huì, zuǒ jiāng jūn lù wèn shèng: jūn yì wáng suǒ jù, jīn zòu dāng shàng, yí hé cóng? shèng yuē: jiāng jūn yǐ shèng yì bù kě zhě, tōng hé zhī. bó shì xià hóu cháng jiàn shèng yīng lù bù hé, qǐ zhì shèng qián wèi yuē: yí rú zòu suǒ yán. shèng yǐ shǒu tuī cháng yuē: qù!
後歲余,丞相王嘉上書薦故廷尉梁相等,尚書劾奏嘉「言事恣意,迷國罔上,不道。」下將軍中朝者議,左將軍公孫祿,司隸鮑宣、光祿大夫孔光等十四人皆以為嘉應迷國不道法。勝獨書議曰:「嘉資性邪僻,所舉多貪殘吏。位列三公,陰陽不和,諸事並廢,咎皆繇嘉,迷國不疑,今舉相等,過微薄。」日暮議者罷。明旦復會,左將軍祿問勝:「君議亡所據,今奏當上,宜何從?」勝曰:「將軍以勝議不可者,通劾之。」博士夏侯常見勝應祿不和,起至勝前謂曰:「宜如奏所言。」勝以手推常曰:「去!」
hòu shù rì, fù huì yì kě fù xiào huì xiào jǐng miào bù, yì zhě jiē yuē yí fù. shèng yuē: dāng rú lǐ. cháng fù wèi shèng: lǐ yǒu biàn. shèng jí yán yuē: qù! shì shí zhī biàn. cháng huì, wèi shèng yuē: wǒ shì jūn hé ruò, jūn yù xiǎo yǔ zhòng yì, wài yǐ cǎi míng, jūn nǎi shēn tú dí shǔ ěr!
後數日,復會議可復孝惠、孝景廟不,議者皆曰宜復。勝曰:「當如禮。」常復謂勝:「禮有變。」勝疾言曰:「去!是時之變。」常恚,謂勝曰:「我視君何若,君欲小與眾異,外以采名,君乃申徒狄屬耳!」
xiān shì, cháng yòu wèi shèng dào gāo líng yǒu zi shā mǔ zhě, shèng bái zhī, shàng shū wèn: shuí shòu? duì yuē: shòu xià hóu cháng. shàng shū shǐ shèng wèn cháng, cháng lián hèn shèng, jí yīng yuē: wén zhī bái yī, jiè jūn wù yán yě. zòu shì bù xiáng, wàng zuò chù zuì. shèng qióng, wú yǐ duì shàng shū, jí zì hé zòu yǔ cháng zhēng yán, wū rǔ cháo tíng. shì xià yù shǐ zhōng chéng, zhào jié wèn, hé zòu shèng lì èr qiān dàn, cháng wèi dài fū, jiē xìng de gěi shì zhōng, yǔ lùn yì, bù chóng lǐ yì, ér jū gōng mén xià xiāng fēi hèn, jí yán biàn sòng, duò mán wáng zhuàng, jiē bù jìng. zhì yuē: biǎn zhì gè yī děng. shèng xiè zuì, qǐ hái gǔ. shàng nǎi fù jiā shǎng cì, yǐ zi bó wèi shì láng, chū shèng wèi bó hǎi tài shǒu. shèng xiè bìng bù rèn zhī guān, jī liù yuè miǎn guī.
先是,常又為勝道高陵有子殺母者,勝白之,尚書問:「誰受?」對曰:「受夏侯常。」尚書使勝問常,常連恨勝,即應曰:「聞之白衣,戒君勿言也。奏事不詳,妄作觸罪。」勝窮,無以對尚書,即自劾奏與常爭言,洿辱朝廷。事下御史中丞,召詰問,劾奏「勝吏二千石,常位大夫,皆幸得給事中,與論議,不崇禮義,而居公門下相非恨,疾言辯訟,惰謾亡狀,皆不敬。」制曰:「貶秩各一等。」勝謝罪,乞骸骨。上乃復加賞賜,以子博為侍郎,出勝為渤海太守。勝謝病不任之官,積六月免歸。
shàng fù zhēng wèi guāng lù dài fū, shèng cháng chēng jí wò, shù shǐ zi shàng shū qǐ hái gǔ, huì āi dì bēng.
上復征為光祿大夫,勝常稱疾臥,數使子上書乞骸骨,會哀帝崩。
chū, láng yá bǐng hàn yì yǐ qīng xíng zhēng yòng, zhì jīng zhào yǐn, hòu wèi tài zhōng dài fū. wáng mǎng bǐng zhèng, shèng yǔ hàn jù qǐ hái gǔ. zì zhāo dì shí, zhuō jùn hán fú yǐ dé xíng zhēng zhì jīng shī, cì cè shū shù bó qiǎn guī. zhào yuē: zhèn mǐn láo yǐ guān zhí zhī shì, qí wù xiū xiào dì yǐ jiào xiāng lǐ. háng dào shě chuán shě, xiàn cì jù jiǔ ròu, shí cóng zhě jí mǎ. zhǎng lì yǐ shí cún wèn, cháng yǐ suì bā yuè cì yáng yī tóu, jiǔ èr hú. bù xìng sǐ zhě, cì fù qīn yī, cí yǐ zhōng láo. yú shì wáng mǎng yī gù shì, bái qiǎn shèng hàn. cè yuē: wéi yuán shǐ èr nián liù yuè gēng yín, guāng lù dài fū tài zhōng dài fū qí ài èr rén yǐ lǎo bìng bà. tài huáng tài hòu shǐ yè zhě pú shè cè zhào zhī yuē: gài wén gǔ zhě yǒu sī nián zhì zé zhì shì, suǒ yǐ gōng ràng ér bù jǐn qí lì yě. jīn dài fū nián zhì yǐ, zhèn mǐn yǐ guān zhí zhī shì fán dài fū, qí shàng zi ruò sūn ruò tóng chǎn tóng chǎn zi yī rén. dài fū qí xiū shēn shǒu dào, yǐ zhōng gāo nián. cì bó jí háng dào shě sù, suì shí yáng jiǔ yī qīn, jiē rú hán fú gù shì. suǒ shàng zǐ nán jiē chú wèi láng. yú shì shèng hàn suì guī lǎo yú xiāng lǐ. hàn xiōng zi màn róng yì yǎng zhì zì xiū, wèi guān bù kěn guò liù bǎi shí, zhé zì miǎn qù, qí míng guò chū yú hàn.
初,琅邪邴漢亦以清行徵用,至京兆尹,後為太中大夫。王莽秉政,勝與漢俱乞骸骨。自昭帝時,涿郡韓福以德行征至京師,賜策書束帛遣歸。詔曰:「朕閔勞以官職之事,其務修孝弟以教鄉里。行道舍傳舍,縣次具酒肉,食從者及馬。長吏以時存問,常以歲八月賜羊一頭,酒二斛。不幸死者,賜複衾一,祠以中牢。」於是王莽依故事,白遣勝、漢。策曰:「惟元始二年六月庚寅,光祿大夫、太中大夫耆艾二人以老病罷。太皇太后使謁者僕射策詔之曰:蓋聞古者有司年至則致仕,所以恭讓而不盡其力也。今大夫年至矣,朕愍以官職之事煩大夫,其上子若孫若同產、同產子一人。大夫其修身守道,以終高年。賜帛及行道舍宿,歲時羊酒衣衾,皆如韓福故事。所上子男皆除為郎。」於是勝、漢遂歸老於鄉里。漢兄子曼容亦養志自修,為官不肯過六百石,輒自免去,其名過出於漢。
chū, gōng shě yǐ gōng shèng jiàn, zhēng wèi jiàn dài fū, bìng miǎn. fù zhēng wèi bó shì, yòu bìng qù. qǐng zhī, āi dì qiǎn shǐ zhě jí chǔ bài shě wèi tài shān tài shǒu. shě jiā jū zài wǔ yuán, shǐ zhě zhì xiàn qǐng shě, yù lìng zhì tíng bài shòu yìn shòu. shě yuē: wáng zhě yǐ tiān xià wèi jiā, hé bì xiàn guān? suì yú jiā shòu zhào, biàn dào zhī guān. jì zhì shù yuè, shàng shū qǐ hái gǔ. shàng zhēng shě, zhì jīng zhào dōng hú jiè, gù chēng bìng dǔ. yú zi shǐ shǐ zhě shōu yìn shòu, bài shě wèi guāng lù dài fū. shù cì gào, shě zhōng bù kěn qǐ, nǎi qiǎn guī.
初,龔舍以龔勝薦,征為諫大夫,病免。復征為博士,又病去。頃之,哀帝遣使者即楚拜舍為太山太守。舍家居在武原,使者至縣請舍,欲令至廷拜授印綬。舍曰:「王者以天下為家,何必縣官?」遂於家受詔,便道之官。既至數月,上書乞骸骨。上征舍,至京兆東湖界,固稱病篤。於子使使者收印綬,拜舍為光祿大夫。數賜告,舍終不肯起,乃遣歸。
shě yì tōng wǔ jīng, yǐ lǔ shī jiào shòu. shě shèng jì guī xiāng lǐ, jùn èr qiān dàn zhǎng lì chū dào guān jiē zhì qí jiā, rú shī dì zǐ zhī lǐ. shě nián liù shí bā, wáng mǎng jū shè zhōng zú.
舍亦通《五經》,以《魯詩》教授。舍、勝既歸鄉里,郡二千石長吏初到官皆至其家,如師弟子之禮。舍年六十八,王莽居攝中卒。
mǎng jì cuàn guó, qiǎn wǔ wēi jiāng shuài xíng tiān xià fēng sú, jiāng shuài qīn fèng yáng jiǔ cún wèn shèng. míng nián, mǎng qiǎn shǐ zhě jí bài shèng wèi jiǎng xué jì jiǔ, shèng chēng jí bù yīng zhēng. hòu èr nián, mǎng fù qiǎn shǐ zhě fèng xǐ shū, tài zǐ shī yǒu jì jiǔ yìn shòu, ān chē sì mǎ yíng shèng, jí bài, zhì shàng qīng, xiān cì liù yuè lù zhí yǐ bàn zhuāng, shǐ zhě yǔ jùn tài shǒu xiàn zhǎng lì sān lǎo guān shǔ xíng yì zhū shēng qiān rén yǐ shàng rù shèng lǐ zhì zhào. shǐ zhě yù lìng shèng qǐ yíng, jiǔ lì mén wài, shèng chēng bìng dǔ, wèi chuáng shì zhōng hù xī nán yǒu xià, dōng shǒu jiā cháo fú tuō shēn. shǐ zhě rù hù, xī xíng nán miàn lì, zhì zhào fù xǐ shū, qiān yán zài bài fèng yìn shòu, nèi ān chē sì mǎ, jìn wèi shèng yuē: shèng cháo wèi cháng wàng jūn, zhì zuò wèi dìng, dài jūn wèi zhèng, sī wén suǒ yù shī xíng, yǐ ān hǎi nèi. shèng duì yuē: sù yú, jiā yǐ nián lǎo bèi bìng, mìng zài zhāo xī, suí shǐ jūn shàng dào, bì sǐ dào lù, wú yì wàn fēn. shǐ zhě yào shuō, zhì yǐ yìn shòu jiù jiā shèng shēn, shèng zhé tuī bù shòu. shǐ zhě jí shàng yán: fāng shèng xià shǔ rè, shèng bìng shǎo qì, kě xū qiū liáng nǎi fā. yǒu zhào xǔ. shǐ zhě wǔ rì yī yǔ tài shǒu jù wèn qǐ jū, wèi shèng liǎng zi jí mén rén gāo huī děng yán: cháo tíng xū xīn dài jūn yǐ máo tǔ zhī fēng, suī jí bìng, yí dòng yí zhì chuán shě, shì yǒu xíng yì, bì wèi zi sūn yí dà yè. huī děng bái shǐ zhě yǔ, shèng zì zhī bù jiàn tīng, jí wèi huī děng: wú shòu hàn jiā hòu ēn, wú yǐ bào, jīn nián lǎo yǐ, dàn mù rù dì, yì qǐ yǐ yī shēn shì èr xìng, xià jiàn gù zhǔ zāi? shèng yīn chì yǐ guān liǎn sàng shì: yī zhōu yú shēn, guān zhōu yú yī. wù suí sú dòng wú zhǒng, zhǒng bǎi, zuò cí táng. yǔ bì, suì bù fù kāi kǒu yǐn shí, jī shí sì rì sǐ, sǐ shí qī shí jiǔ yǐ. shǐ zhě tài shǒu lín liǎn, cì fù qīn jì cí rú fǎ. mén rén shuāi dié zhì sàng zhě bǎi shù. yǒu lǎo fù lái diào, kū shén āi, jì ér yuē: jiē hū! xūn yǐ xiāng zì shāo, gāo yǐ míng zì xiāo. gōng shēng jìng yāo tiān nián, fēi wú tú yě. suì qū ér chū, mò zhī qí shuí. shèng jū péng chéng lián lǐ, hòu shì kè shí biǎo qí lǐ mén.
莽既篡國,遣五威將帥行天下風俗,將帥親奉羊、酒存問勝。明年,莽遣使者即拜勝為講學祭酒,勝稱疾不應徵。後二年,莽復遣使者奉璽書,太子師友祭酒印綬,安車駟馬迎勝,即拜,秩上卿,先賜六月祿直以辦裝,使者與郡太守、縣長吏、三老官屬、行義諸生千人以上入勝里致詔。使者欲令勝起迎,久立門外,勝稱病篤,為床室中戶西南牖下,東首加朝服拕紳。使者入戶,西行南面立,致詔付璽書,遷延再拜奉印綬,內安車駟馬,進謂勝曰:「聖朝未嘗忘君,製作未定,待君為政,思聞所欲施行,以安海內」。勝對曰:「素愚,加以年老被病,命在朝夕,隨使君上道,必死道路,無益萬分。」使者要說,至以印綬就加勝身,勝輒推不受。使者即上言:「方盛夏暑熱,勝病少氣,可須秋涼乃發。」有詔許。使者五日一與太守俱問起居,為勝兩子及門人高暉等言:「朝廷虛心待君以茅土之封,雖疾病,宜動移至傳舍,示有行意,必為子孫遺大業。」暉等白使者語,勝自知不見聽,即謂暉等:「吾受漢家厚恩,無以報,今年老矣,旦暮入地,誼豈以一身事二姓,下見故主哉?」勝因敕以棺斂喪事:「衣周於身,棺周於衣。勿隨俗動吾冢,種柏,作祠堂。」語畢,遂不復開口飲食,積十四日死,死時七十九矣。使者、太守臨斂,賜複衾祭祠如法。門人衰絰治喪者百數。有老父來吊,哭甚哀,既而曰:「嗟乎!薰以香自燒,膏以明自銷。龔生竟夭天年,非吾徒也。」遂趨而出,莫知其誰。勝居彭城廉里,後世刻石表其里門。
bào xuān zì zǐ dōu, bó hǎi gāo chéng rén yě. hǎo xué, míng jīng, wèi xiàn xiāng sè fū, shǒu shù zhōu chéng. hòu wèi dū wèi tài shǒu gōng cáo, jǔ xiào lián wèi láng, bìng qù guān, fù wèi zhōu cóng shì. dà sī mǎ wèi jiāng jūn wáng shāng pì xuān, jiàn wèi yì láng, hòu yǐ bìng qù. āi dì chū, dà sī kōng hé wǔ chú xuān wèi xī cáo yuàn, shén jìng zhòng yān, jiàn xuān wèi jiàn dài fū, qiān yù zhōu mù. suì yú, chéng xiàng sī zhí guō qīn zòu xuān jǔ cuò fán kē, dài èr qiān dàn shǔ lì tīng sòng, suǒ chá guò zhào tiáo. xíng bù chéng chuán qù fǎ jià, jià yī mǎ, shě sù xiāng tíng, wèi zhòng suǒ fēi. xuān zuò miǎn. guī jiā shù yuè, fù zhēng wèi jiàn dài fū.
鮑宣字子都,渤海高城人也。好學,明經,為縣鄉嗇夫,守束州丞。後為都尉、太守功曹,舉孝廉為郎,病去官,復為州從事。大司馬、衛將軍王商辟宣,薦為議郎,後以病去。哀帝初,大司空何武除宣為西曹掾,甚敬重焉,薦宣為諫大夫,遷豫州牧。歲余,丞相司直郭欽奏「宣舉錯煩苛,代二千石署吏聽訟,所察過詔條。行部乘傳去法駕,駕一馬,舍宿鄉亭,為眾所非。」宣坐免。歸家數月,復征為諫大夫。
xuān měi jū wèi, cháng shàng shū jiàn zhēng, qí yán shǎo wén duō shí. shì shí, dì zǔ mǔ fù tài hòu yù yǔ chéng dì mǔ jù chēng zūn hào, fēng jué qīn shǔ, chéng xiàng kǒng guāng dà sī kōng shī dān hé wǔ dà sī mǎ fù xǐ shǐ zhí zhèng yì, shī fù tài hòu zhǐ, jiē miǎn guān. dīng fù zǐ dì bìng jìn, dǒng xián guì xìng, xuān yǐ jiàn dài fū cóng qí hòu, shàng shū jiàn yuē:
宣每居位,常上書諫爭,其言少文多實。是時,帝祖母傅太后欲與成帝母俱稱尊號,封爵親屬,丞相孔光、大司空師丹、何武、大司馬傅喜始執正議,失傅太后指,皆免官。丁、傅子弟並進,董賢貴幸,宣以諫大夫從其後,上書諫曰:
qiè jiàn xiào chéng huáng dì shí, wài qīn chí quán, rén rén qiān yǐn suǒ sī yǐ chōng sè cháo tíng, fáng xián rén lù, zhuó luàn tiān xià, shē tài wáng dù, qióng kùn bǎi xìng, shì yǐ rì shí qiě shí, huì xīng sì qǐ. wēi wáng zhī zhēng, bì xià suǒ qīn jiàn yě, jīn nài hé fǎn fù jù yú qián hū? cháo chén wáng yǒu dà rú gǔ gěng bái shǒu qí ài kuí lěi zhī shì, lùn yì tōng gǔ jīn kuì rán dòng zhòng xīn yōu guó rú jī kě zhě, chén wèi jiàn yě. dūn wài qīn xiǎo tóng jí xìng chén dǒng xián děng zài gōng mén shěng hù xià, bì xià yù yǔ cǐ gòng chéng tiān dì, ān hǎi nèi, shén nán. jīn shì sú wèi bù zhì zhě wèi néng, wèi zhì zhě wèi bù néng. xī yáo fàng sì zuì ér tiān xià fú, jīn chú yī lì ér zhòng jiē huò gǔ xíng rén shàng fú, jīn shǎng rén fǎn huò. qǐng jì wèi jiān, qún xiǎo rì jìn. guó jiā kōng xū, yòng dù bù zú. mín liú wáng, qù chéng guō, dào zéi bìng qǐ, lì wèi cán zéi, suì zēng yú qián.
竊見孝成皇帝時,外親持權,人人牽引所私以充塞朝廷,妨賢人路,濁亂天下,奢泰亡度,窮困百姓,是以日蝕且十,彗星四起。危亡之徵,陛下所親見也,今奈何反覆劇於前乎?朝臣亡有大儒骨鯁、白首耆艾、魁壘之士,論議通古今、喟然動眾心、憂國如饑渴者,臣未見也。敦外親小童及幸臣董賢等在公門省戶下,陛下欲與此共承天地,安海內,甚難。今世俗謂不智者為能,謂智者為不能。昔堯放四罪而天下服,今除一吏而眾皆惑;古刑人尚服,今賞人反惑。請寄為奸,群小日進。國家空虛,用度不足。民流亡,去城郭,盜賊並起,吏為殘賊,歲增於前。
fán mín yǒu qī wáng: yīn yáng bù hé, shuǐ hàn wèi zāi, yī wáng yě xiàn guān zhòng zé gèng fù zū shuì, èr wáng yě tān lì bìng gōng, shòu qǔ bù yǐ, sān wáng yě háo qiáng dà xìng cán shí wáng yàn, sì wáng yě kē lì yáo yì, shī nóng sāng shí, wǔ wáng yě bù luò gǔ míng, nán nǚ zhē liè, liù wáng yě dào zéi jié lüè, qǔ mín cái wù, qī wáng yě. qī wáng shàng kě, yòu yǒu qī sǐ: kù lì ōu shā, yī sǐ yě zhì yù shēn kè, èr sǐ yě yuān xiàn wáng gū, sān sǐ yě dào zéi héng fā, sì sǐ yě yuàn chóu xiāng cán, wǔ sǐ yě suì è jī è, liù sǐ yě shí qì jí yì, qī sǐ yě. mín yǒu qī wáng ér wú yī de, yù wàng guó ān, chéng nán mín yǒu qī sǐ ér wú yī shēng, yù wàng xíng cuò, chéng nán. cǐ fēi gōng qīng shǒu xiāng tān cán chéng huà zhī suǒ zhì xié? qún chén xìng de jū zūn guān, shí zhòng lù, qǐ yǒu kěn jiā cè yǐn yú xì mín, zhù bì xià liú jiào huà zhě xié? zhì dàn zài yíng sī jiā, chēng bīn kè, wèi jiān lì ér yǐ. yǐ gǒu róng qū cóng wèi xián. yǐ gǒng mò shī lù wèi zhì, wèi rú chén xuān děng wèi yú. bì xià zhuó chén yán xué, chéng jì yǒu yì háo máo, qǐ tú yù shǐ chén měi shí dà guān, zhòng gāo mén zhī dì zāi!
凡民有七亡:陰陽不和,水旱為災,一亡也;縣官重責更賦租稅,二亡也;貪吏並公,受取不已,三亡也;豪強大姓蠶食亡厭,四亡也;苛吏徭役,失農桑時,五亡也;部落鼓鳴,男女遮列,六亡也;盜賊劫略,取民財物,七亡也。七亡尚可,又有七死:酷吏毆殺,一死也;治獄深刻,二死也;冤陷亡辜,三死也;盜賊橫發,四死也;怨讎相殘,五死也;歲惡飢餓,六死也;時氣疾疫,七死也。民有七亡而無一得,欲望國安,誠難;民有七死而無一生,欲望刑措,誠難。此非公卿、守、相貪殘成化之所致邪?群臣幸得居尊官,食重祿,豈有肯加惻隱於細民,助陛下流教化者邪?志但在營私家,稱賓客,為奸利而已。以苟容曲從為賢。以拱默尸祿為智,謂如臣宣等為愚。陛下擢臣岩穴,誠冀有益毫毛,豈徒欲使臣美食大官,重高門之地哉!
tiān xià nǎi huáng tiān zhī tiān xià yě, bì xià shàng wèi huáng tài zǐ, xià wèi lí shù fù mǔ, wèi tiān mù yǎng yuán yuán, shì zhī dāng rú yī, hé shī jiū zhī shī. jīn pín mín cài shí bù yàn, yī yòu chuān kōng, fù zǐ fū fù bù néng xiāng bǎo, chéng kě wèi suān bí. bì xià bù jiù, jiāng ān suǒ guī mìng hū? nài hé dú sī yǎng wài qīn yǔ xìng chén dǒng xián, duō shǎng cì yǐ dà wàn shù, shǐ nú cóng bīn kè jiāng jiǔ huò ròu, cāng tóu lú ér jiē yòng zhì fù! fēi tiān yì yě. jí rǔ chāng hóu fù shāng wáng gōng ér fēng. fū guān jué fēi bì xià zhī guān jué, nǎi tiān xià zhī guān jué yě. bì xià qǔ fēi qí guān, guān fēi qí rén, ér wàng tiān shuō mín fú, qǐ bù nán zāi!
天下乃皇天之天下也,陛下上為皇太子,下為黎庶父母,為天牧養元元,視之當如一,合《尸鳩》之詩。今貧民菜食不厭,衣又穿空,父子夫婦不能相保,誠可為酸鼻。陛下不救,將安所歸命乎?奈何獨私養外親與幸臣董賢,多賞賜以大萬數,使奴從賓客漿酒霍肉,蒼頭廬兒皆用致富!非天意也。及汝昌侯傅商亡功而封。夫官爵非陛下之官爵,乃天下之官爵也。陛下取非其官,官非其人,而望天說民服,豈不難哉!
fāng yáng hóu sūn chǒng yí líng hóu xī fū gōng biàn zú yǐ yí zhòng, qiáng kě yòng dú lì, jiān rén zhī xióng, huò shì yóu jù zhě yě, yí yǐ shí bà tuì. jí wài qīn yòu tóng wèi tōng jīng shù zhě, jiē yí lìng xiū jiù shī fù. jí zhēng gù dà sī mǎ fù xǐ shǐ lǐng wài qīn. gù dà sī kōng hé wǔ shī dān gù chéng xiàng kǒng guāng gù zuǒ jiāng jūn péng xuān, jīng jiē gèng bó shì, wèi jiē lì sān gōng, zhì móu wēi xìn, kě yǔ jiàn jiào huà, tú ān wēi. gōng shèng wèi sī zhí, jùn guó jiē shèn xuǎn jǔ, sān fǔ wěi shū guān bù gǎn wèi jiān, kě dà wěi rèn yě. bì xià qián yǐ xiǎo bù rěn tuì wǔ děng, hǎi nèi shī wàng. bì xià shàng néng róng wáng gōng dé zhě shén zhòng, céng bù néng rěn wǔ děng xié! zhì tiān xià zhě dāng yòng tiān xià zhī xīn wèi xīn, bù dé zì zhuān kuài yì ér yǐ yě. shàng zhī huáng tiān jiàn qiǎn, xià zhī lí shù yuàn hèn, cì yǒu jiàn zhēng zhī chén, bì xià gǒu yù zì báo ér hòu è chén, tiān xià yóu bù tīng yě. chén suī yú zhuàng, dú bù zhī duō shòu lù cì, měi shí tài guān, guǎng tián zhái, hòu qī zǐ, bù yǔ è rén jié chóu yuàn yǐ ān shēn xié? chéng pò dà yì, guān yǐ jiàn zhēng wèi zhí, bù gǎn bù jié yú. wéi bì xià shǎo liú shén míng, lǎn wǔ jīng zhī wén, yuán shèng rén zhī zhì yì, shēn sī tiān dì zhī jiè. chén xuān nà dùn yú cí, bù shèng xin juǎn々, jǐn sǐ jié ér yǐ.
方陽侯孫寵、宜陵侯息夫躬辯足以移眾,強可用獨立,奸人之雄,或世尤劇者也,宜以時罷退。及外親幼童未通經術者,皆宜令休就師傅。急征故大司馬傅喜使領外親。故大司空何武、師丹、故丞相孔光、故左將軍彭宣,經皆更博士,位皆歷三公,智謀威信,可與建教化,圖安危。龔勝為司直,郡國皆慎選舉,三輔委輸官不敢為奸,可大委任也。陛下前以小不忍退武等,海內失望。陛下尚能容亡功德者甚眾,曾不能忍武等邪!治天下者當用天下之心為心,不得自專快意而已也。上之皇天見譴,下之黎庶怨恨,次有諫爭之臣,陛下苟欲自薄而厚惡臣,天下猶不聽也。臣雖愚戇,獨不知多受祿賜,美食太官,廣田宅,厚妻子,不與惡人結仇怨以安身邪?誠迫大義,官以諫爭為職,不敢不竭愚。惟陛下少留神明,覽《五經》之文,原聖人之至意,深思天地之戒。臣宣吶鈍於辭,不勝忄卷々,盡死節而已。
shàng yǐ xuān míng rú, yōu róng zhī.
上以宣名儒,優容之。
shì shí, jùn guó dì zhèn, mín é yán xíng chóu, míng nián zhēng yuè shuò rì shí, shàng nǎi zhēng kǒng guāng, miǎn sūn chǒng xī fū gōng, bà shì zhōng zhū cáo huáng mén láng shù shí rén. xuān fù shàng shū yán:
是時,郡國地震,民訛言行籌,明年正月朔日蝕,上乃征孔光,免孫寵、息夫躬,罷侍中諸曹黃門郎數十人。宣復上書言:
bì xià fù shì tiān, mǔ shì yě, zi yǎng lí mín, jí wèi yǐ lái, fù kuī míng, mǔ zhèn dòng, zi é yán xiāng jīng kǒng. jīn rì shí yú sān shǐ, chéng kě wèi jù. xiǎo mín zhēng yuè shuò rì shàng kǒng huǐ bài qì wù, hé kuàng yú rì kuī hū! bì xià shēn nèi zì zé, bì zhèng diàn, jǔ zhí yán, qiú guò shī, bà tuì wài qīn jí páng zè sù cān zhī rén, zhēng bài kǒng guāng wèi guāng lù dài fū, fā jué sūn chǒng xī fū gōng guò è, miǎn guān qiǎn jiù guó, zhòng shù shè rán, mò bù shuō xǐ. tiān rén tóng xīn, rén xīn shuō zé tiān yì jiě yǐ. nǎi èr yuè bǐng xū, bái hóng hán rì, lián yīn bù yǔ, cǐ tiān yǒu yōu jié wèi jiě, mín yǒu yuàn wàng wèi sāi zhě yě.
陛下父事天,母事也,子養黎民,即位已來,父虧明,母震動,子訛言相驚恐。今日蝕於三始,誠可畏懼。小民正月朔日尚恐毀敗器物,何況於日虧乎!陛下深內自責,避正殿,舉直言,求過失,罷退外親及旁仄素餐之人,征拜孔光為光祿大夫,發覺孫寵、息夫躬過惡,免官遣就國,眾庶歙然,莫不說喜。天人同心,人心說則天意解矣。乃二月丙戌,白虹虷日,連陰不雨,此天有憂結未解,民有怨望未塞者也。
shì zhōng fù mǎ dū wèi dǒng xián běn wú jiā fú zhī qīn, dàn yǐ lìng sè yú yán zì jìn, shǎng cì wáng dù, jié jǐn fǔ cáng, bìng hé sān dì shàng yǐ wèi xiǎo, fù huài bào shì. xián fù zǐ zuò shǐ tiān zǐ shǐ zhě jiāng zuò zhì dì, xíng yè lì zú jiē dé shǎng cì. shàng zhǒng yǒu huì, zhé tài guān wèi gōng. hǎi nèi gòng xiàn dāng yǎng yī jūn, jīn fǎn jǐn zhī xián jiā, qǐ tiān yì yǔ mín yì yé! tiān bù kě jiǔ fù, hòu zhī rú cǐ, fǎn suǒ yǐ hài zhī yě. chéng yù āi xián, yí wèi xiè guò tiān dì, jiě chóu hǎi nèi, miǎn qiǎn jiù guó, shōu chéng yú qì wù, hái zhī xiàn guān. rú cǐ, kě yǐ fù zǐ zhōng qí xìng mìng bù zhě, hǎi nèi zhī suǒ chóu, wèi yǒu de jiǔ ān zhě yě.
侍中、駙馬都尉董賢本無葭莩之親,但以令色諛言自進,賞賜亡度,竭盡府藏,併合三第尚以為小,復壞暴室。賢父子坐使天子使者將作治第,行夜吏卒皆得賞賜。上冢有會,輒太官為供。海內貢獻當養一君,今反盡之賢家,豈天意與民意耶!天不可久負,厚之如此,反所以害之也。誠欲哀賢,宜為謝過天地,解仇海內,免遣就國,收乘輿器物,還之縣官。如此,可以父子終其性命;不者,海內之所仇,未有得久安者也。
sūn chǒng xī fū gōng bù yí jū guó, kě jiē miǎn yǐ shì tiān xià. fù zhēng hé wǔ shī dān péng xuān fù xǐ, kuàng rán shǐ mín yì shì, yǐ yīng tiān xīn, jiàn lì dà zhèng, yǐ xìng tài píng zhī duān.
孫寵、息夫躬不宜居國,可皆免以視天下。復征何武、師丹、彭宣、傅喜,曠然使民易視,以應天心,建立大政,以興太平之端。
gāo mén qù shěng hù shù shí bù, qiú jiàn chū rù, èr nián wèi shěng, yù shǐ hǎi bīn zè lòu zì tōng, yuǎn yǐ! yuàn cì shù kè zhī jiān, jí jié mù々 zhī sī, tuì rù sān quán, sǐ wáng suǒ hèn.
高門去省戶數十步,求見出入,二年未省,欲使海瀕仄陋自通,遠矣!願賜數刻之間,極竭毣々之思,退入三泉,死亡所恨。
shàng gǎn dà yì, nà xuān yán, zhēng hé wǔ péng xuān, xún yuè jiē fù wèi sān gōng. bài xuān wèi sī lì. shí, āi dì gǎi sī lì xiào wèi dàn wèi sī lì, guān bǐ sī zhí.
上感大異,納宣言,征何武、彭宣,旬月皆復為三公。拜宣為司隸。時,哀帝改司隸校尉但為司隸,官比司直。
chéng xiàng kǒng guāng sì shí xíng yuán líng, guān shǔ yǐ lìng xíng chí dào zhōng, xuān chū féng zhī, shǐ lì gōu zhǐ chéng xiàng yuàn shǐ, méi rù qí chē mǎ, cuī rǔ zǎi xiàng. shì xià yù shǐ, zhōng chéng shì yù shǐ zhì sī lì guān, yù bǔ cóng shì, bì mén bù kěn nèi. xuān zuò jù bì shǐ zhě, wáng rén chén lǐ, dà bù jìng, bù dào, xià tíng wèi yù. bó shì dì zǐ jì nán wáng xián jǔ fān tài xué xià, yuē: yù jiù bào sī lì zhě huì cǐ xià. zhū shēng huì zhě qiān yú rén. cháo rì, zhē chéng xiàng kǒng guāng zì yán, chéng xiàng chē bù de xíng, yòu shǒu què shàng shū. shàng suì dǐ xuān zuì jiǎn sǐ yī děng, kūn qián. xuān jì bèi xíng, nǎi xǐ zhī shàng dǎng, yǐ wèi qí dì yí tián mù, yòu shǎo háo jùn, yì zhǎng xióng, suì jiā yú zhǎng zi.
丞相孔光四時行園陵,官屬以令行馳道中,宣出逢之,使吏鈎止丞相掾史,沒入其車馬,摧辱宰相。事下御史,中丞、侍御史至司隸官,欲捕從事,閉門不肯內。宣坐距閉使者,亡人臣禮,大不敬,不道,下廷尉獄。博士弟子濟南王咸舉幡太學下,曰:「欲救鮑司隸者會此下。」諸生會者千餘人。朝日,遮丞相孔光自言,丞相車不得行,又守闕上書。上遂抵宣罪減死一等,髡鉗。宣既被刑,乃徙之上黨,以為其地宜田牧,又少豪俊,易長雄,遂家於長子。
píng dì jí wèi, wáng mǎng bǐng zhèng, yīn yǒu cuàn guó zhī xīn, nǎi fēng zhōu jùn yǐ zuì fǎ àn zhū zhū háo jié, jí hàn zhōng zhí chén bù fù jǐ zhě, xuān jí hé wǔ děng jiē sǐ. shí, míng bǔ lǒng xī xīn xìng, xìng yǔ xuān nǚ xù xǔ gàn jù guò xuān, yī fàn qù, xuān bù zhī qíng, zuò xì yù, zì shā.
平帝即位,王莽秉政,陰有篡國之心,乃風州郡以罪法案誅諸豪桀,及漢忠直臣不附己者,宣及何武等皆死。時,名捕隴西辛興,興與宣女婿許紺俱過宣,一飯去,宣不知情,坐系獄,自殺。
zì chéng dì zhì wáng mǎng shí, qīng míng zhī shì, láng yá yòu yǒu jì qūn wáng sī, qí zé xuē fāng zǐ róng, tài yuán zé huán yuè chén zhòng huán xiāng zhì bīn, pèi jùn zé táng lín zi gāo táng zūn bó gāo, jiē yǐ míng jīng chì xíng xiǎn míng yú shì.
自成帝至王莽時,清名之士,琅邪又有紀逡王思,齊則薛方子容,太原則郇越臣仲、郇相稚賓,沛郡則唐林子高、唐尊伯高,皆以明經飭行顯名於世。
jì qūn liǎng táng jiē shì wáng mǎng, fēng hóu guì zhòng, lì gōng qīng wèi. táng lín shù shàng shū jiàn zhèng, yǒu zhōng zhí jié. táng zūn yī bì lǚ kōng, yǐ wǎ qì yǐn shí, yòu yǐ lì yí gōng qīng, bèi xū wěi míng.
紀逡、兩唐皆仕王莽,封侯貴重,歷公卿位。唐林數上疏諫正,有忠直節。唐尊衣敝履空,以瓦器飲食,又以歷遺公卿,被虛偽名。
huán yuè xiāng, tóng zú kūn dì yě, bìng jǔ zhōu jùn xiào lián mào cái, shù bìng, qù guān. yuè sàn qí xiān rén zī qiān yú wàn, yǐ fēn shī jiǔ zú zhōu lǐ, zhì jié yóu gāo. xiāng wáng mǎng shí zhēng wèi tài zǐ sì yǒu, bìng sǐ, mǎng tài zǐ qiǎn shǐ shuì yǐ yī qīn, qí zi pān guān bù tīng, yuē: sǐ fù yí yán, shī yǒu zhī sòng wù yǒu suǒ shòu, jīn yú huáng tài zǐ dé tuō yǒu guān, gù bù shòu yě. jīng shī chēng zhī.
郇越、相,同族昆弟也,並舉州郡孝廉、茂材,數病,去官。越散其先人訾千餘萬,以分施九族州里,志節尤高。相王莽時征為太子四友,病死,莽太子遣使裞以衣衾,其子攀棺不聽,曰:「死父遺言,師友之送勿有所受,今於皇太子得托友官,故不受也。」京師稱之。
xuē fāng cháng wèi jùn yuàn jì jiǔ, cháng zhēng bù zhì, jí mǎng yǐ ān chē yíng fāng, fāng yīn shǐ zhě cí xiè yuē: yáo shùn zài shàng, xià yǒu cháo yóu, jīn míng zhǔ fāng lóng táng yú zhī dé, xiǎo chén yù shǒu jī shān zhī jié yě. shǐ zhě yǐ wén, mǎng shuō qí yán, bù qiáng zhì. fāng jū jiā yǐ jīng jiào shòu, xǐ shǔ wén, zhe shī fù shù shí piān.
薛方嘗為郡掾祭酒,嘗征不至,及莽以安車迎方,方因使者辭謝曰:「堯、舜在上,下有巢由,今明主方隆唐、虞之德,小臣欲守箕山之節也。」使者以聞,莽說其言,不強致。方居家以經教授,喜屬文,著詩賦數十篇。
shǐ shù mí guō qīn, āi dì shí wèi chéng xiàng sī zhí, zòu miǎn yù zhōu mù bào xuān jīng zhào yǐn xuē xiū děng, yòu zòu dǒng xián, zuǒ qiān lú nú lìng, píng dì shí qiān nán jùn tài shǒu. ér dù líng jiǎng xǔ yuán qīng wèi yǎn zhōu cì shǐ, yì yǐ lián zhí wèi míng. wáng mǎng jū shè, qīn xǔ jiē yǐ bìng miǎn guān, guī xiāng lǐ, wò bù chū hù, zú yú jiā.
始隃麋郭欽,哀帝時為丞相司直,奏免豫州牧鮑宣、京兆尹薛修等,又奏董賢,左遷盧奴令,平帝時遷南郡太守。而杜陵蔣詡元卿為兗州刺史,亦以廉直為名。王莽居攝,欽、詡皆以病免官,歸鄉里,臥不出戶,卒於家。
qí lì róng kè qīng běi hǎi qín qìng zi xià sū zhāng yóu qīng shān yáng cáo jìng zǐ qī jiē rú shēng, qù guān bù shì yú mǎng. mǎng sǐ, hàn gēng shǐ zhēng jìng yǐ wèi chéng xiàng, fēng hóu, yù shì zhì xián rén, xiāo kòu zéi. jìng bù shòu hóu jué. huì chì méi rén zhǎng ān, yù jiàng jìng, jìng shǒu jiàn gé sǐ.
齊栗融客卿、北海禽慶子夏、蘇章游卿、山陽曹竟子期皆儒生,去官不仕於莽。莽死,漢更始征竟以為丞相,封侯,欲視致賢人,銷寇賊。竟不受侯爵。會赤眉人長安,欲降竟,竟手劍格死。
shì zǔ jí wèi, zhēng xuē fāng, dào bìng zú. liǎng gōng bào xuān zi sūn jiē jiàn bāo biǎo, zhì dà guān.
世祖即位,征薛方,道病卒。兩龔、鮑宣子孫皆見褒表,至大官。
zàn yuē: yì chēng jūn zǐ zhī dào yě, huò chū huò chù, huò mò huò yǔ, yán qí gè dé dào zhī yī jié, pì zhū cǎo mù, qū yǐ bié yǐ. gù yuē shān lín zhī shì wǎng ér bù néng fǎn, cháo tíng zhī shì rù ér bù néng chū, èr zhě gè yǒu suǒ duǎn. chūn qiū liè guó qīng dài fū jí zhì hàn xìng jiāng xiāng míng chén, huái lù dān chǒng yǐ shī qí shì zhě duō yǐ! shì gù qīng jié zhī shì yú shì wèi guì. rán dà shuài duō néng zì zhì ér bù néng zhì rén. wáng gòng zhī cái, yōu yú gōng bào. shǒu sǐ shàn dào, shèng shí dǎo yān. zhēn ér bù liàng, xuē fāng jìn zhī. guō qīn jiǎng xǔ hǎo dùn bù wū, jué jì táng yǐ!
贊曰:《易》稱「君子之道也,或出或處,或默或語」,言其各得道之一節,譬諸草木,區以別矣。故曰山林之士往而不能反,朝廷之士入而不能出,二者各有所短。春秋列國卿大夫及至漢興將相名臣,懷祿耽寵以失其世者多矣!是故清節之士於是為貴。然大率多能自治而不能治人。王、貢之材,優於龔、鮑。守死善道,勝實蹈焉。貞而不諒,薛方近之。郭欽、蔣詡好遁不污,絕紀、唐矣!