wū sūn guó, dà kūn mí zhì chì gǔ chéng, qù cháng ān bā qiān jiǔ bǎi lǐ. hù shí èr wàn, kǒu liù shí sān wàn, shèng bīng shí bā wàn bā qiān bā bǎi rén. xiāng, dà lù, zuǒ yòu dà jiàng èr rén, hóu sān rén, dà jiàng dū wèi gè yī rén, dà jiān èr rén, dà lì yī rén, shě zhōng dà lì èr rén, qí jūn yī rén. dōng zhì dū hù zhì suǒ qiān qī bǎi èr shí yī lǐ, xī zhì kāng jū fān nèi dì wǔ qiān lǐ. dì mǎng píng. duō yǔ, hán. shān duō sōng mán. bù tián zuò zhòng shù, suí chù zhú shuǐ cǎo, yǔ xiōng nú tóng sú. guó duō mǎ, fù rén zhì sì wǔ qiān pǐ. mín gāng è, tān láng wú xìn, duō kòu dào, zuì wéi qiáng guó. gù fú xiōng nú, hòu shèng dà, qǔ jī shǔ, bù kěn wǎng cháo huì. dōng yǔ xiōng nú xī běi yǔ kāng jū xī yǔ dà yuān nán yǔ chéng guō zhū guó xiāng jiē. běn sāi dì yě, dà ròu zhī xī pò zǒu sāi wáng, sāi wáng nán yuè xiàn dù. dà ròu zhī jū qí dì. hòu wū sūn kūn mò jī pò dà ròu zhī, dà ròu zhī xǐ xī chén dà xià, ér wū sūn kūn mò jū zhī, gù wū sūn mín yǒu sāi zhǒng dà ròu zhī zhǒng yún.
乌孙国,大昆弥治赤谷城,去长安八千九百里。户十二万,口六十三万,胜兵十八万八千八百人。相,大禄,左右大将二人,侯三人,大将、都尉各一人,大监二人,大吏一人,舍中大吏二人,骑君一人。东至都护治所千七百二十一里,西至康居蕃内地五千里。地莽平。多雨,寒。山多松樠。不田作种树,随畜逐水草,与匈奴同俗。国多马,富人至四五千匹。民刚恶,贪狼无信,多寇盗,最为强国。故服匈奴,后盛大,取羁属,不肯往朝会。东与匈奴、西北与康居、西与大宛、南与城郭诸国相接。本塞地也,大月氏西破走塞王,塞王南越县度。大月氏居其地。后乌孙昆莫击破大月氏,大月氏徙西臣大夏,而乌孙昆莫居之,故乌孙民有塞种、大月氏种云。
shǐ zhāng qiān yán wū sūn běn yǔ dà ròu zhī gòng zài dūn huáng jiān, jīn wū sūn suī qiáng dà, kě hòu lù zhāo, lìng dōng jū gù dì, qī yǐ gōng zhǔ, yǔ wèi kūn dì, yǐ zhì xiōng nú. yǔ zài zhāng qiān chuán. wǔ dì jí wèi, lìng qiān jī jīn bì zhù. kūn mò jiàn qiān rú chán yú lǐ, qiān dà cán, wèi yuē:" tiān zǐ zhì cì, wáng bù bài, zé hái cì." kūn mò qǐ bài, qí tā rú gù.
始张骞言乌孙本与大月氏共在敦煌间,今乌孙虽强大,可厚赂招,令东居故地,妻以公主,与为昆弟,以制匈奴。语在《张骞传》。武帝即位,令骞赍金币住。昆莫见骞如单于礼,骞大惭,谓曰:“天子致赐,王不拜,则还赐。”昆莫起拜,其它如故。
chū, kūn mò yǒu shí yú zi, zhōng zǐ dà lù qiáng, shàn jiāng, jiāng zhòng wàn yú qí bié jū. dà lù xiōng tài zǐ, tài zǐ yǒu zǐ yuē cén zōu. tài zǐ zǎo sǐ, wèi kūn mò yuē:" bì yǐ cén zōu wèi tài zǐ." kūn mò āi xǔ zhī. dà lù nù, nǎi shōu qí kūn dì, jiāng zhòng pàn, móu gōng cén zōu. kūn mò yǔ qín zōu wàn yú qí, lìng bié jū, kūn mò yì zì yǒu wàn yú qí yǐ zì bèi. guó fēn wéi sān, dà zǒng jī shǔ kūn mò. qiān jì zhì cì, yù zhǐ yuē:" wū sūn néng dōng jū gù dì, zé hàn qiǎn gōng zhǔ wèi fū rén, jié wèi kūn dì, gòng jù xiōng nú, bù zú pò yě." wū sūn yuǎn hàn, wèi zhī qí dà xiǎo, yòu jìn xiōng nú, fú shǔ rì jiǔ, qí dà chén jiē bù yù xǐ. kūn mò nián lǎo guó fēn, bù néng zhuān zhì, nǎi fā shǐ sòng qiān, yīn xiàn mǎ shù shí pǐ bào xiè. qí shǐ jiàn hàn rén zhòng fù hòu, guī qí guó, qí guó hòu nǎi yì zhòng hàn.
初,昆莫有十余子,中子大禄强,善将,将众万余骑别居。大禄兄太子,太子有子曰岑陬。太子蚤死,谓昆莫曰:“必以岑陬为太子。”昆莫哀许之。大禄怒,乃收其昆弟,将众畔,谋攻岑陬。昆莫与芩陬万余骑,令别居,昆莫亦自有万余骑以自备。国分为三,大总羁属昆莫。骞既致赐,谕指曰:“乌孙能东居故地,则汉遣公主为夫人,结为昆弟,共距匈奴,不足破也。”乌孙远汉,未知其大小,又近匈奴,服属日久,其大臣皆不欲徙。昆莫年老国分,不能专制,乃发使送骞,因献马数十匹报谢。其使见汉人众富厚,归其国,其国后乃益重汉。
xiōng nú wén qí yǔ hàn tōng, nù yù jī zhī. yòu hàn shǐ wū sūn, nǎi chū qí nán, dǐ dà yuān ròu zhī, xiāng shǔ bù jué. wū sūn yú shì kǒng, shǐ shǐ xiàn mǎ, yuàn dé shàng hàn gōng zhǔ, wèi kūn dì. tiān zǐ wèn qún chén, yì xǔ, yuē:" bì xiān nèi pìn, rán hòu qiǎn nǚ." wū sūn yǐ mǎ qiān pǐ pìn. hàn yuán fēng zhōng, qiǎn jiāng dū wáng jiàn nǚ xì jūn wèi gōng zhǔ, yǐ qī yān. cì shèng yú fú yù wù, wèi bèi guān shǔ huàn guān shì yù shù bǎi rén, zèng sòng shén shèng. wū sūn kūn mò yǐ wéi yòu fū rén. xiōng nú yì qiǎn nǚ qī kūn mò, kūn mò yǐ wéi zuǒ fū rén.
匈奴闻其与汉通,怒欲击之。又汉使乌孙,乃出其南,抵大宛、月氏,相属不绝。乌孙于是恐,使使献马,愿得尚汉公主,为昆弟。天子问群臣,议许,曰:“必先内聘,然后遣女。”乌孙以马千匹聘。汉元封中,遣江都王建女细君为公主,以妻焉。赐乘舆服御物,为备官属宦官侍御数百人,赠送甚盛。乌孙昆莫以为右夫人。匈奴亦遣女妻昆莫,昆莫以为左夫人。
gōng zhǔ zhì qí guó, zì zhì gōng shì jū, suì shí yī zài yǔ kūn mò huì, zhì jiǔ yǐn shí, yǐ bì bó cì wáng zuǒ yòu guì rén. kūn mò nián lǎo, yán yǔ bù tōng, gōng zhǔ bēi chóu, zì wèi zuò gē yuē:" wú jiā jià wǒ xī tiān yī fāng, yuǎn tuō yì guó xī wū sūn wáng. qióng lú wèi shì xī zhān wèi qiáng, yǐ ròu wèi shí xī lào wèi jiāng. jū cháng tǔ sī xī xīn nèi shāng, yuàn wèi huáng gǔ xī guī gù xiāng." tiān zǐ wén ér lián zhī, jiān suì qiǎn shǐ zhě chí wéi zhàng jǐn xiù gěi yí yān.
公主至其国,自治宫室居,岁时一再与昆莫会,置酒饮食,以币、帛赐王左右贵人。昆莫年老,言语不通,公主悲愁,自为作歌曰:“吾家嫁我兮天一方,远托异国兮乌孙王。穹庐为室兮旃为墙,以肉为食兮酪为浆。居常土思兮心内伤,愿为黄鹄兮归故乡。”天子闻而怜之,间岁遣使者持帷帐锦绣给遗焉。
kūn mò nián lǎo, yù shǐ qí sūn cén zōu shàng gōng zhǔ. gōng zhǔ bù tīng, shàng shū yán zhuàng, tiān zǐ bào yuē:" cóng qí guó sú, yù yǔ wū sūn gòng miè hú." cén zōu suì qī gōng zhǔ. kūn mò sǐ, cén zōu dài lì. cén zōu zhě, guān hào yě, míng jūn xū mí. kūn mò, wáng hào yě, míng liè jiāo mí. hòu shū" kūn mí" yún. cén zōu shàng jiāng dū gōng zhǔ, shēng yī nǚ shǎo fū. gōng zhǔ sǐ, hàn fù yǐ chǔ wáng wù zhī sūn jiě yōu wèi gōng zhǔ, qī cén zōu. cén zōu hú fù zi ní mí shàng xiǎo, cén zōu qiě sǐ, yǐ guó yǔ jì fù dà lù zi wēng guī mí, yuē:" ní mí dà, yǐ guó guī zhī."
昆莫年老,欲使其孙岑陬尚公主。公主不听,上书言状,天子报曰:“从其国俗,欲与乌孙共灭胡。”岑陬遂妻公主。昆莫死,岑陬代立。岑陬者,官号也,名军须靡。昆莫,王号也,名猎骄靡。后书“昆弥”云。岑陬尚江都公主,生一女少夫。公主死,汉复以楚王戊之孙解忧为公主,妻岑陬。岑陬胡妇子泥靡尚小,岑陬且死,以国与季父大禄子翁归靡,曰:“泥靡大,以国归之。”
wēng guī mí jì lì, hào féi wáng, fù shàng chǔ zhǔ jiě yōu, shēng sān nán liǎng nǚ: cháng nán yuē yuán guì mí cì yuē wàn nián, wèi shā chē wáng cì yuē dà lè, wèi zuǒ dà jiàng cháng nǚ dì shǐ wèi qiū cí wáng jiàng bīn qī xiǎo nǚ sù guāng wèi ruò hū xī hóu qī.
翁归靡既立,号肥王,复尚楚主解忧,生三男两女:长男曰元贵靡;次曰万年,为莎车王;次曰大乐,为左大将;长女弟史为龟兹王绛宾妻;小女素光为若呼翕侯妻。
zhāo dì shí, gōng zhǔ shàng shū, yán:" xiōng nú fā qí tián chē shī, chē shī yǔ xiōng nú wèi yī, gòng qīn wū sūn, wéi tiān zǐ xìng jiù zhī!" hàn yǎng shì mǎ, yì yù jī xiōng nú. huì zhāo dì bēng, xuān dì chū jí wèi, gōng zhǔ jí kūn mí jiē qiǎn shǐ shàng shū, yán:" xiōng nú fù lián fā dà bīng qīn bīng wū sūn, qǔ chē yán è shī dì, shōu rén mín qù, shǐ shǐ wèi wū sūn qù chí gōng zhǔ lái, yù gé jué hàn. kūn mí yuàn fā guó bàn jīng bīng, zì jǐ rén mǎ wǔ wàn qí, jìn lì jī xiōng nú. wéi tiān zǐ chū bīng yǐ jiù gōng zhǔ kūn mí." hàn bīng dà fā shí wǔ wàn qí, wǔ jiāng jūn fēn dào bìng chū. yǔ zài xiōng nú chuán. qiǎn xiào wèi cháng huì shǐ chí jié hù wū sūn bīng, kūn mí zì jiāng xī hóu yǐ xià wǔ wàn qí cóng xī fāng rén, zhì yòu gǔ lí wáng tíng, huò chán yú fù xíng jí sǎo jū cì míng wáng lí shui yú dū wèi qiān zhǎng qí jiāng yǐ xià sì wàn jí, mǎ niú yáng lǘ tuó tuó qī shí yú wàn tóu, wū sūn jiē zì qǔ suǒ lǔ huò. hái, fēng huì wèi zhǎng luó hóu. shì suì, běn shǐ sān nián yě. hàn qiǎn huì chí jīn bì cì wū sūn guì rén yǒu gōng zhě.
昭帝时,公主上书,言:“匈奴发骑田车师,车师与匈奴为一,共侵乌孙,唯天子幸救之!”汉养士马,议欲击匈奴。会昭帝崩,宣帝初即位,公主及昆弥皆遣使上书,言:“匈奴复连发大兵侵兵乌孙,取车延、恶师地,收人民去,使使谓乌孙趣持公主来,欲隔绝汉。昆弥愿发国半精兵,自给人马五万骑,尽力击匈奴。唯天子出兵以救公主、昆弥。”汉兵大发十五万骑,五将军分道并出。语在《匈奴传》。遣校尉常惠使持节护乌孙兵,昆弥自将翕侯以下五万骑从西方人,至右谷蠡王庭,获单于父行及嫂、居次、名王、犁氵于都尉、千长、骑将以下四万级,马、牛、羊、驴、橐驼七十余万头,乌孙皆自取所虏获。还,封惠为长罗侯。是岁,本始三年也。汉遣惠持金币赐乌孙贵人有功者。
yuán kāng èr nián, wū sūn kūn mí yīn huì shàng shū:" yuàn yǐ hàn wài sūn yuán guì mí wèi sì, de lìng fù shàng hàn gōng zhǔ, jié hūn zhòng qīn, pàn jué xiōng nú, yuán pìn mǎ luó gè qiān pǐ." zhào xià gōng qīng yì, dà hóng lú xiāo wàng zhī yǐ wéi:" wū sūn jué yù, biàn gù nán bǎo, bù kě xǔ." shàng měi wū sūn xīn lì dà gōng, yòu zhòng jué gù yè, qiǎn shǐ zhě zhì wū sūn, xiān yíng qǔ pìn. kūn mí jí tài zǐ zuǒ yòu dà jiàng dū wèi jiē qiǎn shǐ, fán sān bǎi yú rén, rù hàn yíng qǔ shǎo zhǔ. shàng nǎi yǐ wū sūn zhǔ jiě yōu dì zǐ xiāng fū wèi gōng zhǔ, zhì guān shǔ shì yù bǎi yú rén, shě shàng lín zhōng, xué wū sūn yán. tiān zǐ zì lín píng lè guān, huì xiōng nú shǐ zhě wài guó jūn zhǎng dà jué dǐ, shè lè ér qiǎn zhī. shǐ zhǎng luó hóu guāng lù dài fu huì wèi fù, fán chí jié zhě sì rén, sòng shǎo zhǔ zhì guō huáng. wèi chū sài, wén wū sūn kūn mí wēng guī mí sǐ, wū sūn guì rén gòng cóng běn yuē, lì cén zōu zi ní mí dài wéi kūn mí, hào kuáng wáng. huì shàng shū:" yuàn liú shǎo zhǔ guō huáng, huì chí zhì wū sūn zé ràng bù lì yuán guì mí wèi kūn mí, hái yíng shǎo zhǔ." shì xià gōng qīng, wàng zhī fù yǐ wéi:" wū sūn chí liǎng duān, nán yuē jié. qián gōng zhǔ zài wū sūn sì shí yú nián, ēn ài bù qīn mì, biān jìng wèi dé ān, cǐ yǐ shì yǐ yàn yě. lìng shǎo zhǔ yǐ yuán guì mí bù lì ér hái, xìn wú fù yú yí dí, zhōng guó zhī fú yě. shǎo zhǔ bù zhǐ, yáo yì jiāng xìng, qí yuán qǐ cǐ." tiān zǐ cóng zhī, zhēng hái shǎo zhǔ.
元康二年,乌孙昆弥因惠上书:“愿以汉外孙元贵靡为嗣,得令复尚汉公主,结婚重亲,畔绝匈奴,原聘马、骡各千匹。”诏下公卿议,大鸿胪萧望之以为:“乌孙绝域,变故难保,不可许。”上美乌孙新立大功,又重绝故业,遣使者至乌孙,先迎取聘。昆弥及太子、左右大将、都尉皆遣使,凡三百余人,入汉迎取少主。上乃以乌孙主解忧弟子相夫为公主,置官属侍御百余人,舍上林中,学乌孙言。天子自临平乐观,会匈奴使者、外国君长大角抵,设乐而遣之。使长罗侯光禄大夫惠为副,凡持节者四人,送少主至郭煌。未出塞,闻乌孙昆弥翁归靡死,乌孙贵人共从本约,立岑陬子泥靡代为昆靡,号狂王。惠上书:“愿留少主郭煌,惠驰至乌孙责让不立元贵靡为昆靡,还迎少主。”事下公卿,望之复以为:“乌孙持两端,难约结。前公主在乌孙四十余年,恩爱不亲密,边竟未得安,此已事已验也。令少主以元贵靡不立而还,信无负于夷狄,中国之福也。少主不止,徭役将兴,其原起此。”天子从之,征还少主。
kuáng wáng fù shàng chǔ zhǔ jiě yōu, shēng yī nán chī mí, bù yǔ zhǔ hé, yòu bào è shī zhòng. hàn shǐ wèi sī mǎ wèi hé yì fù hóu rèn chāng sòng shì zi, gōng zhǔ yán kuáng wáng wèi wū sūn suǒ huàn kǔ, yì zhū yě. suì móu zhì jiǔ huì, bà, shǐ shì bá jiàn jī zhī. jiàn páng xià, kuáng wáng shāng, shàng mǎ chí qù. qí zǐ xì shěn shòu huì bīng wéi hé yì chāng jí gōng zhǔ yú chì gǔ chéng. shù yuè, dū hù zhèng jí fā zhū guó bīng jiù zhī, nǎi jiě qù. hàn qiǎn zhōng láng jiàng zhāng zūn chí yī yào zhì kuáng wáng, cì jīn èr shí jīn, cǎi zēng. yīn shōu hé yì chāng xì suǒ, cóng yù lí jiàn chē zhì cháng ān, zhǎn zhī. chē qí jiāng jūn zhǎng shǐ zhāng wēng liú yàn gōng zhǔ yǔ shǐ zhě móu shā kuáng wáng zhuàng, zhǔ bù fú, kòu tóu xiè, zhāng wēng zuó zhǔ tóu mà lì. zhǔ shàng shū, wēng hái, zuò sǐ. fù shǐ jì dōu bié jiāng yī yǎng shì kuáng wáng, kuáng wáng cóng shí yú qí sòng zhī. dōu hái, zuò zhī kuáng wáng dāng zhū, jiàn biàn bù fā, xià cán shì.
狂王复尚楚主解忧,生一男鸱靡,不与主和,又暴恶失众。汉使卫司马魏和意、副侯任昌送侍子,公主言狂王为乌孙所患苦,易诛也。遂谋置酒会,罢,使士拔剑击之。剑旁下,狂王伤,上马驰去。其子细沈瘦会兵围和意、昌及公主于赤谷城。数月,都护郑吉发诸国兵救之,乃解去。汉遣中郎将张遵持医药治狂王,赐金二十斤,采缯。因收和意、昌系锁,从尉犁槛车至长安,斩之。车骑将军长史张翁留验公主与使者谋杀狂王状,主不服,叩头谢,张翁捽主头骂詈。主上书,翁还,坐死。副使季都别将医养视狂王,狂王从十余骑送之。都还,坐知狂王当诛,见便不发,下蚕室。
chū, féi wáng wēng guī mí hú fù zi wū jiù tú, kuáng wǔ shāng shí jīng, yǔ zhū xī hóu jù qù, jū běi shān zhōng, yáng yán mǔ jiā xiōng nú bīng lái, gù zhòng guī zhī. hòu suì xí shā kuáng wáng, zì lì wèi kūn mí. hàn qiǎn pò qiāng jiāng jūn xīn wǔ xián jiāng bīng wàn wǔ qiān rén zhì guō huáng, qiǎn shǐ zhě àn xíng biǎo, chuān bēi dī hóu jǐng yǐ xī, yù tōng qú zhuǎn gǔ, jī jū lú cāng yǐ tǎo zhī.
初,肥王翁归靡胡妇子乌就屠,狂五伤时惊,与诸翕侯俱去,居北山中,扬言母家匈奴兵来,故众归之。后遂袭杀狂王,自立为昆弥。汉遣破羌将军辛武贤将兵万五千人至郭煌,遣使者案行表,穿卑鞮侯井以西,欲通渠转谷,积居庐仓以讨之。
chū, chǔ zhǔ shì zhě féng liáo néng shǐ shū, xí shì, cháng chí hàn shū wèi gōng zhǔ shǐ, xíng shǎng cì yú chéng guō zhū guó, jìng xìn zhī, hào yuē féng fū rén. wèi wū sūn yòu dà jiàng qī, yòu dà jiàng yǔ wū jiù tú xiāng ài, dū hù zhèng jí shǐ féng fū rén shuō wū jiù tú, yǐ hàn bīng fāng chū, bì jiàn miè, bù rú jiàng. wū jiù tú kǒng, yuē:" yuàn dé xiǎo hào." xuān dì zhēng féng fū rén, zì wèn zhuàng. qiǎn yè zhě zhú cì qī mén gān yán shòu wèi fù, sòng féng fū rén. féng fū rén jǐn chē chí jié, zhào wū jiù tú yì zhǎng luó hóu chì gǔ chéng, lì yuán guì mí wèi dà kūn mí, wū jiù tú wèi xiǎo kūn mí, jiē cì yìn shòu. pò qiāng jiāng jūn bù chū sài hái. hòu wū jiù tú bù jìn guī zhū xī hóu mín zhòng, hàn fù qiǎn zhǎng luó hóu huì jiāng sān xiào tún chì gǔ, yīn wèi fēn bié qí rén mín dì jiè, dà kūn mí hù liù wàn yú, xiǎo kūn mí hù sì wàn yú, rán zhòng xīn jiē fù xiǎo kūn mí.
初,楚主侍者冯嫽能史书,习事,尝持汉书为公主使,行赏赐于城郭诸国,敬信之,号曰冯夫人。为乌孙右大将妻,右大将与乌就屠相爱,都护郑吉使冯夫人说乌就屠,以汉兵方出,必见灭,不如降。乌就屠恐,曰:“愿得小号。”宣帝征冯夫人,自问状。遣谒者竺次、期门甘延寿为副,送冯夫人。冯夫人锦车持节,诏乌就屠诣长罗侯赤谷城,立元贵靡为大昆弥,乌就屠为小昆弥,皆赐印绶。破羌将军不出塞还。后乌就屠不尽归诸翕侯民众,汉复遣长罗侯惠将三校屯赤谷,因为分别其人民地界,大昆弥户六万余,小昆弥户四万余,然众心皆附小昆弥。
yuán guì mí chī mí jiē bìng sǐ, gōng zhǔ shàng shū yán nián lǎo tǔ sī, yuàn dé guī hái gǔ, zàng hàn dì. tiān zǐ mǐn ér yíng zhī, gōng zhǔ yǔ wū sūn nán nǚ sān rén jù lái zhì jīng shī. shì suì, gān lù sān nián yě. shí nián qiě qī shí, cì yǐ gōng zhǔ tián zhái nú bì, fèng yǎng shén hòu, cháo jiàn yí bǐ gōng zhǔ. hòu èr suì zú, sān sūn yīn liú shǒu fén mù yún.
元贵靡、鸱靡皆病死,公主上书言年老土思,愿得归骸骨,葬汉地。天子闵而迎之,公主与乌孙男女三人俱来至京师。是岁,甘露三年也。时年且七十,赐以公主田宅、奴婢,奉养甚厚,朝见仪比公主。后二岁卒,三孙因留守坟墓云。
yuán guì mí zǐ xīng mí dài wéi dà kūn mí, ruò, féng fū rén shàng shū, yuàn shǐ wū sūn zhèn fǔ xīng mí. hàn qiǎn zhī, zú bǎi rén sòng yān. dū hù hán xuān zòu, wū sūn dà lì dà lù dà jiān jiē kě yǐ cì jīn yìn zǐ shòu, yǐ zūn fǔ dà kūn mí, hàn xǔ zhī. hòu dū hù hán xuān fù zòu, xīng mí qiè ruò, kě miǎn, gèng yǐ jì fù zuǒ dà jiàng lè dài wéi kūn mí, hàn bù xǔ. hòu duàn huì zōng wèi dū hù, zhāo hái wáng pàn, ān dìng zhī.
元贵靡子星靡代为大昆弥,弱,冯夫人上书,愿使乌孙镇抚星靡。汉遣之,卒百人送焉。都护韩宣奏,乌孙大吏、大禄、大监皆可以赐金印紫绶,以尊辅大昆弥,汉许之。后都护韩宣复奏,星靡怯弱,可免,更以季父左大将乐代为昆弥,汉不许。后段会宗为都护,招还亡畔,安定之。
xīng mí sǐ, zi cí lì mí dài. xiǎo kūn mí wū jiù tú sǐ. zi fǔ lí dài lì, wèi dì rì èr suǒ shā. hàn qiǎn shǐ zhě lì fǔ lí zǐ ān rì wèi xiǎo kūn mí. rì èr wáng, zǔ kāng jū. hàn xǐ yǐ xiào tún gū mò, yù hòu biàn tǎo yān. ān rì shǐ guì rén gū mò nì děng sān rén zhà wáng cóng rì èr, cì shā zhī. dū hù lián bāo cì gū mò nì děng jīn rén èr shí jīn, zēng sān bǎi pǐ.
星靡死,子雌栗靡代。小昆弥乌就屠死。子拊离代立,为弟日贰所杀。汉遣使者立拊离子安日为小昆弥。日贰亡,阻康居。汉徙已校屯姑墨,欲候便讨焉。安日使贵人姑莫匿等三人诈亡从日贰,刺杀之。都护廉褒赐姑莫匿等金人二十斤,缯三百匹。
hòu ān rì wèi jiàng mín suǒ shā, hàn lì qí dì mò zhèn jiāng dài. shí dà kūn mí cí lì mí jiàn, xī hóu jiē wèi fú zhī, gào mín mù mǎ chù wú shǐ rén mù, guó zhōng dà ān hé wēng guī mí shí. xiǎo kūn mí mò zhèn jiāng kǒng wèi suǒ bìng, shǐ guì rén wū rì lǐng zhà xiáng cì shā cí lì mí. hàn yù yǐ bīng tǎo zhī ér wèi néng, qiǎn zhōng láng jiàng duàn huì zōng chí jīn bì yǔ dū hù tú fāng lüè, lì cí lì mí jì fù gōng zhǔ sūn yī zhì mí wèi dà kūn mí. hàn mò rù xiǎo kūn mí shì zi zài jīng shī zhě. jiǔ zhī, dà kūn mí xī hóu nán qī shā mò zhèn jiāng, mò zhèn jiāng xiōng ān rì zǐ ān lí mí dài wéi xiǎo kūn mí. hàn hèn bù zì zhū mò zhèn jiāng, fù shǐ duàn huì zōng jí zhǎn qí tài zǐ fān qiū. hái, cì jué guān nèi hóu. shì suì, yuán yán èr nián yě.
后安日为降民所杀,汉立其弟末振将代。时大昆弥雌栗靡健,翕侯皆畏服之,告民牧马畜无使人牧,国中大安和翁归靡时。小昆弥末振将恐为所并,使贵人乌日领诈降刺杀雌栗靡。汉欲以兵讨之而未能,遣中郎将段会宗持金币与都护图方略,立雌栗靡季父公主孙伊秩靡为大昆弥。汉没入小昆弥侍子在京师者。久之,大昆弥翕侯难栖杀末振将,末振将兄安日子安犁靡代为小昆弥。汉恨不自诛末振将,复使段会宗即斩其太子番丘。还,赐爵关内侯。是岁,元延二年也。
huì zōng yǐ xī hóu nán qī shā mò zhèn jiāng, suī bù zhǐ wèi hàn, hé yú tǎo zéi, zòu yǐ wéi jiān shǒu dū wèi. zé dà lù dà lì dà jiān yǐ cí lì mí jiàn shā zhuàng, duó jīn yìn zǐ shòu, gèng yǔ tóng mò yún. mò zhèn jiāng dì bēi yuán zhì běn gòng móu shā dà kūn mí, jiāng zhòng bā wàn yú kǒu běi fù kāng jū, móu yù jiè bīng jiān bìng liǎng kūn mí. liǎng kūn mí wèi zhī, qīn yǐ dū hù.
会宗以翕侯难栖杀末振将,虽不指为汉,合于讨贼,奏以为坚守都尉。责大禄、大吏、大监以雌栗靡见杀状,夺金印紫绶,更与铜墨云。末振将弟卑爰疐本共谋杀大昆弥,将众八万余口北附康居,谋欲借兵兼并两昆弥。两昆弥畏之,亲倚都护。
āi dì yuán shòu èr nián, dà kūn mí yī zhì mí yǔ chán yú bìng rù cháo, hàn yǐ wéi róng. zhì yuán shǐ zhōng, bēi yuán zhì shā wū rì lǐng yǐ zì xiào, hàn fēng wèi guī yì hóu. liǎng kūn mí jiē ruò, bēi yuán zhì qīn líng, dū hù sūn jiàn xí shā zhī. zì wū sūn fēn lì liǎng kūn mí hòu, hàn yòng yōu láo, qiě wú níng suì.
哀帝元寿二年,大昆弥伊秩靡与单于并入朝,汉以为荣。至元始中,卑爰疐杀乌日领以自效,汉封为归义侯。两昆弥皆弱,卑爰疐侵陵,都护孙建袭杀之。自乌孙分立两昆弥后,汉用忧劳,且无宁岁。
gū mò guó, wáng zhì nán chéng, qù cháng ān bā qiān yī bǎi wǔ shí lǐ. hù èr qiān èr bǎi, kǒu èr wàn sì qiān wǔ bǎi, shèng bīng sì qiān wǔ bǎi rén. gū mò hóu fǔ guó hóu dū wèi zuǒ yòu jiāng zuǒ yòu qí jūn gè yī rén, yì zhǎng èr rén. dōng zhì dū hù zhì suǒ èr qiān èr shí yī lǐ, nán zhì yú tián mǎ xíng shí wǔ rì, běi yǔ wū sūn jiē. chū tóng tiě cí huáng. dōng tōng qiū cí liù bǎi qī shí lǐ. wáng mǎng shí, gū mò wáng chéng shā wēn sù wáng, bìng qí guó.
姑墨国,王治南城,去长安八千一百五十里。户二千二百,口二万四千五百,胜兵四千五百人。姑墨侯、辅国侯、都尉、左右将、左右骑君各一人,译长二人。东至都护治所二千二十一里,南至于阗马行十五日,北与乌孙接。出铜、铁、雌黄。东通龟兹六百七十里。王莽时,姑墨王丞杀温宿王,并其国。
wēn sù guó, wáng zhì wēn sù chéng, qù cháng ān bā qiān sān bǎi wǔ shí lǐ, hù èr qiān èr bǎi, kǒu bā qiān sì bǎi, shèng bīng qiān wǔ bǎi rén. fǔ guó hóu zuǒ yòu jiāng zuǒ yòu dū wèi zuǒ yòu qí jūn yì zhǎng gè èr rén. dōng zhì dū hù zhì suǒ èr qiān sān bǎi bā shí lǐ, xī zhì wèi tóu sān bǎi lǐ, běi zhì wū sūn chì gǔ liù bǎi yī shí lǐ. tǔ dì wù lèi suǒ yǒu yǔ shàn shàn zhū guó tóng. dōng tōng gū mò èr bǎi qī shí lǐ.
温宿国,王治温宿城,去长安八千三百五十里,户二千二百,口八千四百,胜兵千五百人。辅国侯、左右将、左右都尉、左右骑君、译长各二人。东至都护治所二千三百八十里,西至尉头三百里,北至乌孙赤谷六百一十里。土地物类所有与鄯善诸国同。东通姑墨二百七十里。
qiū cí guó, wáng zhì yán chéng, qù cháng ān qī qiān sì bǎi bā shí lǐ. hù liù qiān jiǔ bǎi qī shí, kǒu bā wàn yī qiān sān bǎi yī shí qī, shèng bīng èr wàn yī qiān qī shí liù rén. dà dū wèi chéng fǔ guó hóu ān guó hóu jī hú hóu què hú dū wèi jī chē shī dū wèi zuǒ yòu jiāng zuǒ yòu dū wèi zuǒ yòu qí jūn zuǒ yòu lì fǔ jūn gè yī rén, dōng xī nán běi bù qiān zhǎng gè èr rén, què hú jūn sān rén, yì zhǎng sì rén. nán yǔ jīng jué dōng nán yǔ qiě mò xī nán yǔ yú mí běi yǔ wū sūn xī yǔ gū mò jiē. néng zhù yě, yǒu qiān. dōng zhì dū hù zhì suǒ wū lěi chéng sān bǎi wǔ shí lǐ.
龟兹国,王治延城,去长安七千四百八十里。户六千九百七十,口八万一千三百一十七,胜兵二万一千七十六人。大都尉丞、辅国侯、安国侯、击胡侯、却胡都尉、击车师都尉、左右将、左右都尉、左右骑君、左右力辅君各一人,东西南北部千长各二人,却胡君三人,译长四人。南与精绝、东南与且末、西南与杅弥、北与乌孙、西与姑墨接。能铸冶,有铅。东至都护治所乌垒城三百五十里。
wū lěi, hù bǎi yī shí, kǒu qiān èr bǎi, shèng bīng sān bǎi rén. chéng dū wèi yì zhǎng gè yī rén. yǔ dū hù tóng zhì. qí nán sān bǎi sān shí lǐ zhì qú lí.
乌垒,户百一十,口千二百,胜兵三百人。城都尉、译长各一人。与都护同治。其南三百三十里至渠犁。
qú lí, chéng dū wèi yī rén, hù bǎi sān shí, kǒu qiān sì bǎi bā shí, shèng bīng bǎi wǔ shí rén. dōng běi yǔ yù lí dōng nán yǔ qiě mò nán yǔ jīng jué jiē. xī yǒu hé, zhì qiū cí wǔ bǎi bā shí lǐ.
渠梨,城都尉一人,户百三十,口千四百八十,胜兵百五十人。东北与尉犁、东南与且末、南与精绝接。西有河,至龟兹五百八十里。
zì wǔ dì chū tōng xī yù zhì xiào wèi, tún tián qú lí. shì shí, jūn lǚ lián chū, shī xíng sān shí èr nián, hǎi nèi xū hào. zhēng hé zhōng, èr shī jiāng jūn lǐ guǎng lì yǐ jūn jiàng xiōng nú. shàng jì huǐ yuǎn zhēng fá, ér sōu sù dū wèi sāng hóng yáng yǔ chéng xiàng yù shǐ zòu yán:" gù lún tái dōng jié zhī qú lí jiē gù guó, dì guǎng, ráo shuǐ cǎo, yǒu gài tián wǔ qiān qǐng yǐ shàng, chù wēn hé, tián měi, kě yì tōng gōu qú, zhǒng wǔ gǔ, yǔ zhōng guó tóng shí shú. qí páng guó shǎo zhuī dāo, guì huáng jīn cǎi zēng, kě yǐ yì gǔ shí, yí gěi zú bù fá. chén yú yǐ wéi kě qiǎn tún tián zú yì gù lún tái yǐ dōng, zhì xiào wèi sān rén fēn hù, gè jǔ tú dì xíng, tōng lì gōu qú, wù shǐ yǐ shí yì zhǒng wǔ gǔ, zhāng yè jiǔ quán qiǎn qí jiǎ sī mǎ wèi chì hòu, shǔ xiào wèi, shì yǒu pián yí, yīn qí zhì yǐ wén. tián yī suì, yǒu jī gǔ, mù mín zhuàng jiàn yǒu lèi zhòng gǎn xǐ zhě yì tián suǒ, jiù chù jī wèi běn yè, yì kěn gài tián, shāo zhù liè tíng, lián chéng ér xī, yǐ wēi xī guó, fǔ wū sūn, wèi biàn. chén jǐn qiǎn zhēng shì chén chāng fēn bù xíng biān, yán chì tài shǒu dū wèi míng fēng huǒ, xuǎn shì mǎ, jǐn chì hòu, xù jiāo cǎo. yuàn bì xià qiǎn shǐ shǐ xī guó, yǐ ān qí yì. chén mèi sǐ qǐng."
自武帝初通西域、置校尉,屯田渠犁。是时,军旅连出,师行三十二年,海内虚耗。征和中,贰师将军李广利以军降匈奴。上既悔远征伐,而搜粟都尉桑弘羊与丞相御史奏言:“故轮台东捷枝、渠犁皆故国,地广,饶水草,有溉田五千顷以上,处温和,田美,可益通沟渠,种五谷,与中国同时孰。其旁国少锥刀,贵黄金采缯,可以易谷食,宜给足不乏。臣愚以为可遣屯田卒诣故轮台以东,置校尉三人分护,各举图地形,通利沟渠,务使以时益种五谷,张掖、酒泉遣骑假司马为斥候,属校尉,事有便宜,因骑置以闻。田一岁,有积谷,募民壮健有累重敢徙者诣田所,就畜积为本业,益垦溉田,稍筑列亭,连城而西,以威西国,辅乌孙,为便。臣谨遣征事臣昌分部行边,严敕太守、都尉明烽火,选士马,谨斥候,蓄茭草。愿陛下遣使使西国,以安其意。臣昧死请。”
shàng nǎi xià zhào, shēn chén jì wǎng zhī huǐ, yuē:
上乃下诏,深陈既往之悔,曰:
qián yǒu sī zòu, yù yì mín fù sān shí zhù biān yòng, shì zhòng kùn lǎo ruò gū dú yě. ér jīn yòu qǐng qiǎn zú tián lún tái. lún tái xī yú chē shī qiān yú lǐ, qián kāi líng hóu jī chē shī shí, wēi xū yù lí lóu lán liù guó zǐ dì zài jīng shī zhě jiē xiān guī, fā chù shí yíng hàn jūn, yòu zì fā bīng, fán shù wàn rén, wáng gè zì jiāng, gòng wéi chē shī, jiàng qí wáng. zhū guó bīng biàn bà, lì bù néng fù zhì dào shàng shí hàn jūn. hàn jūn pò chéng, shí zhì duō, rán shì zì zài bù zú yǐ jìng shī, qiáng zhě jǐn shí xù chǎn, léi zhě dào sǐ shù qiān rén. zhèn fā jiǔ quán lǘ tuó tuó fù shí, chū yù mén yíng jūn. lì zú qǐ zhāng yè, bù shèn yuǎn, rán shàng sī liú qí zhòng. nǎng zhě, zhèn zhī bù míng, yǐ jūn hòu hóng shàng shū yán" xiōng nú fù mǎ qián hòu zú, zhì chéng xià, chí yán' qín rén, wǒ gài ruò mǎ'", yòu hàn shǐ zhě jiǔ liú bù hái, gù xìng qiǎn èr shī jiāng jūn, yù yǐ wéi shǐ zhě wēi zhòng yě. gǔ zhě qīng dài fū yǔ móu, cān yǐ shī guī, bù jí bù xíng. nǎi zhě yǐ fù mǎ shū biàn shì chéng xiàng yù shǐ èr qiān dàn zhū dài fū láng wéi wén xué zhě, nǎi zhì jùn shǔ guó dū wèi chéng zhōng zhào pò nú děng, jiē yǐ" lǔ zì fù qí mǎ, bù xiáng shén zāi!" huò yǐ wéi" yù yǐ jiàn qiáng, fū bù zú zhě shì rén yǒu yú." yì zhī guà dé dà guò, yáo zài jiǔ wǔ, xiōng nú kùn bài. gōng jūn fāng shì tài shǐ zhì xīng wàng qì, jí tài bo guī shī, jiē yǐ wéi jí, xiōng nú bì pò, shí bù kě zài de yě. yòu yuē:" běi fá xíng jiāng, yú fǔ shān bì kè." guà zhū jiàng, èr shī zuì jí. gù zhèn qīn fā èr shī xià fǔ shān, zhào zhī bì wú shēn rù. jīn jì móu guà zhào jiē fǎn móu. chóng hé hóu dé lǔ hòu zhě, yán:" wén hàn jūn dāng lái, xiōng nú shǐ wū mái yáng niú suǒ chū zhū dào jí shuǐ shàng yǐ zǔ jūn. chán yú yí tiān zǐ mǎ qiú, cháng shǐ wū zhù zhī. fù mǎ zhě, zǔ jūn shì yě." yòu bo" hàn jūn yī jiāng bù jí". xiōng nú cháng yán:" hàn jí dà, rán bù néng jī kě, shī yī láng, zǒu qiān yáng."
前有司奏,欲益民赋三十助边用,是重困老弱孤独也。而今又请遣卒田轮台。轮台西于车师千余里,前开陵侯击车师时,危须、尉犁、楼兰六国子弟在京师者皆先归,发畜食迎汉军,又自发兵,凡数万人,王各自将,共围车师,降其王。诸国兵便罢,力不能复至道上食汉军。汉军破城,食至多,然士自载不足以竟师,强者尽食畜产,羸者道死数千人。朕发酒泉驴、橐驼负食,出玉门迎军。吏卒起张掖,不甚远,然尚厮留其众。曩者,朕之不明,以军候弘上书言“匈奴缚马前后足,置城下,驰言‘秦人,我匄若马’”,又汉使者久留不还,故兴遣贰师将军,欲以为使者威重也。古者卿大夫与谋,参以蓍龟,不吉不行。乃者以缚马书遍视丞相、御史、二千石、诸大夫、郎为文学者,乃至郡属国都尉成忠、赵破奴等,皆以“虏自缚其马,不祥甚哉!”或以为“欲以见强,夫不足者视人有余。”《易》之卦得《大过》,爻在九五,匈奴困败。公军方士、太史治星望气,及太卜龟蓍,皆以为吉,匈奴必破,时不可再得也。又曰:“北伐行将,于鬴山必克。”卦诸将,贰师最吉。故朕亲发贰师下鬴山,诏之必毋深入。今计谋卦兆皆反缪。重合侯得虏候者,言:“闻汉军当来,匈奴使巫埋羊牛所出诸道及水上以诅军。单于遗天子马裘,常使巫祝之。缚马者,诅军事也。”又卜“汉军一将不吉”。匈奴常言:“汉极大,然不能饥渴,失一狼,走千羊。”
nǎi zhě èr shī bài, jūn shì sǐ lüè lí sàn, bēi tòng cháng zài zhèn xīn. jīn qǐng yuǎn tián lún tái, yù qǐ tíng suì, shì rǎo láo tiān xià, fēi suǒ yǐ yōu mín yě. jīn zhèn bù rěn wén. dà hóng lú děng yòu yì, yù mù qiú tú sòng xiōng nú shǐ zhě, míng fēng hóu zhī shǎng yǐ bào fèn, wǔ bó suǒ fú néng wéi yě. qiě xiōng nú dé hàn jiàng zhě, cháng tí yē sōu suǒ, wèn yǐ suǒ wén. jīn biān sài wèi zhèng, lán chū bù jīn, zhàng hòu zhǎng lì shǐ zú liè shòu, yǐ pí ròu wèi lì, zú kǔ ér fēng huǒ fá, shī yì shàng jí bù dé, hòu jiàng zhě lái, ruò bǔ shēng kǒu lǔ, nǎi zhī zhī. dāng jīn wù zài jìn kē bào, zhǐ shàn fù, lì běn nóng, xiū mǎ fù lìng, yǐ bǔ quē, wú fá wǔ bèi ér yǐ. jùn guó èr qiān dàn gè shàng jìn chù mǎ fāng lüè bǔ biān zhuàng, yǔ jì duì.
乃者贰师败,军士死略离散,悲痛常在朕心。今请远田轮台,欲起亭隧,是扰劳天下,非所以优民也。今朕不忍闻。大鸿胪等又议,欲募囚徒送匈奴使者,明封侯之赏以报忿,五伯所弗能为也。且匈奴得汉降者,常提掖搜索,问以所闻。今边塞未正,阑出不禁,障候长吏使卒猎兽,以皮肉为利,卒苦而烽火乏,失亦上集不得,后降者来,若捕生口虏,乃知之。当今务在禁苛暴,止擅赋,力本农,修马复令,以补缺,毋乏武备而已。郡国二千石各上进畜马方略补边状,与计对。
yóu shì bù fù chū jūn. ér fēng chéng xiàng chē qiān qiū wèi fù mín hóu, yǐ míng xiū xī, sī fù yǎng mín yě.
由是不复出军。而封丞相车千秋为富民侯,以明休息,思富养民也。
chū, èr shī jiāng jūn lǐ guǎng lì jī dà yuān, hái guò yú mí, yú mí qiǎn tài zǐ lài dān wèi zhì yú qiū cí. guǎng lì zé diàn zī yuē:" wài guó jiē chén shǔ yú hàn, qiū cí hé yǐ dé shòu yú mí zhì?" jí jiāng lài dān rù zhì jīng shī. zhāo dì nǎi yòng sāng hóng yáng qián yì, yǐ yú mí tài zǐ lài dān wèi xiào wèi, jiāng jūn tián lún tái, lún tái yǔ qú lí dì jiē xiāng lián yě. qiū cí guì rén gū yì wèi qí wáng yuē:" lài dān běn chén shǔ wú guó, jīn pèi hàn yìn shòu lái, pò wú guó ér tián, bì wéi hài." wáng jí shā lài dān, ér shàng shū xiè hàn, hàn wèi néng zhēng.
初,贰师将军李广利击大宛,还过杅弥,杅弥遣太子赖丹为质于龟兹。广利责电兹曰:“外国皆臣属于汉,龟兹何以得受杅弥质?”即将赖丹入至京师。昭帝乃用桑弘羊前议,以杅弥太子赖丹为校尉,将军田轮台,轮台与渠犁地皆相连也。龟兹贵人姑翼谓其王曰:“赖丹本臣属吾国,今佩汉印绶来,迫吾国而田,必为害。”王即杀赖丹,而上书谢汉,汉未能征。
xuān dì shí, zhǎng luó hóu cháng huì shǐ wū sūn hái, pián yí fā zhū guó bīng, hé wǔ wàn rén gōng qiū cí, zé yǐ qián shā xiào wèi lài dān. qiū cí wáng xiè yuē:" nǎi wǒ xiān wáng shí wéi guì rén gū yì suǒ wù, wǒ wú zuì." zhí gū yì yì huì, huì zhǎn zhī. shí wū sūn gōng zhǔ qiǎn nǚ lái zhì jīng shī xué gǔ qín, hàn qiǎn shì láng lè fèng sòng zhǔ nǚ, guò qiū cí. qiū cí qián qiǎn rén zhì wū sūn qiú gōng zhǔ nǚ, wèi hái. huì nǚ guò qiū cí, qiū cí wáng liú bù qiǎn, fù shǐ shǐ bào gōng zhǔ, zhǔ xǔ zhī. hòu gōng zhǔ shàng shū, yuàn lìng nǚ bǐ zōng shì rù cháo, ér qiū cí wáng jiàng bīn yì shòu qí fū rén, shàng shū yán dé shàng hàn wài sūn wèi kūn dì, yuàn yǔ gōng zhǔ nǚ jù rù cháo. yuán kāng yuán nián, suì lái zhāo hè. wáng jí fū rén jiē cì yìn shòu. fū rén hào chēng gōng zhǔ, cì yǐ chē qí qí gǔ, gē chuī shù shí rén, qǐ xiù zá zēng qí zhēn fán shù qiān wàn. liú qiě yī nián, hòu zèng sòng zhī. hòu shù lái zhāo hè, lè hàn yī fú zhì dù, guī qí guó, zhì gōng shì, zuò xí dào zhōu wèi, chū rù chuán hū, zhuàng zhōng gǔ, rú hàn jiā yí. wài guó hú rén jiē yuē:" lǘ fēi lǘ, mǎ fēi mǎ, ruò qiū cí wáng, suǒ wèi luó yě." jiàng bīn sǐ, qí zi chéng dé zì wèi hàn wài sūn, chéng āi dì shí wǎng lái yóu shù, hàn yù zhī yì shén qīn mì.
宣帝时,长罗侯常惠使乌孙还,便宜发诸国兵,合五万人攻龟兹,责以前杀校尉赖丹。龟兹王谢曰:“乃我先王时为贵人姑翼所误,我无罪。”执姑翼诣惠,惠斩之。时乌孙公主遣女来至京师学鼓琴,汉遣侍郎乐奉送主女,过龟兹。龟兹前遣人至乌孙求公主女,未还。会女过龟兹,龟兹王留不遣,复使使报公主,主许之。后公主上书,愿令女比宗室入朝,而龟兹王绛宾亦受其夫人,上书言得尚汉外孙为昆弟,愿与公主女俱入朝。元康元年,遂来朝贺。王及夫人皆赐印绶。夫人号称公主,赐以车骑旗鼓,歌吹数十人,绮绣杂缯琦珍凡数千万。留且一年,厚赠送之。后数来朝贺,乐汉衣服制度,归其国,治宫室,作檄道周卫,出入传呼,撞钟鼓,如汉家仪。外国胡人皆曰:“驴非驴,马非马,若龟兹王,所谓骡也。”绛宾死,其子丞德自谓汉外孙,成、哀帝时往来尤数,汉遇之亦甚亲密。
dōng tōng yù lí liù bǎi wǔ shí lǐ.
东通尉犁六百五十里。
yù lí guó, wáng zhì yù lí chéng, qù cháng ān liù qiān qī bǎi wǔ shí lǐ. hù qiān èr bǎi, kǒu jiǔ qiān liù bǎi, shèng bīng èr qiān rén. yù lí hóu ān shì hóu zuǒ yòu jiāng zuǒ yòu dū wèi jī hú jūn gè yī rén, yì zhǎng èr rén. xī zhì dū hù zhì suǒ sān bǎi lǐ, nán yǔ shàn shàn qiě wèi jiē.
尉犁国,王治尉犁城,去长安六千七百五十里。户千二百,口九千六百,胜兵二千人。尉犁侯、安世侯、左右将、左右都尉、击胡君各一人,译长二人。西至都护治所三百里,南与鄯善、且未接。
wēi xū guó, wáng zhì wēi xū chéng, qù cháng ān qī qiān èr bǎi jiǔ shí lǐ. hù qī bǎi, kǒu sì qiān jiǔ bǎi, shèng bīng èr qiān rén. jī hú hóu jī hú dū wèi zuǒ yòu jiāng zuǒ yòu dū wèi zuǒ yòu qí jūn jī hú jūn yì zhǎng gè yī rén. xī zhì dū hù zhì suǒ wǔ bǎi lǐ, zhì yān qí bǎi lǐ.
危须国,王治危须城,去长安七千二百九十里。户七百,口四千九百,胜兵二千人。击胡侯、击胡都尉、左右将、左右都尉、左右骑君、击胡君、译长各一人。西至都护治所五百里,至焉耆百里。
yān qí guó, wáng zhì yuán qú chéng, qù cháng ān qī qiān sān bǎi lǐ. hù sì qiān, kǒu sān wàn èr qiān yī bǎi, shèng bīng liù qiān rén. jī hú hóu què hú hóu fǔ guó hóu zuǒ yòu jiāng zuǒ yòu dū wèi jī hú zuǒ yòu jūn jī chē shī jūn guī yì chē shī jūn gè yī rén, jī hú dū wèi jī hú jūn gè èr rén, yì zhǎng sān rén. xī nán zhì dū hù zhì suǒ sì bǎi lǐ nán zhì yù lí bǎi lǐ, běi yǔ wū sūn jiē. jìn hǎi shuǐ duō yú.
焉耆国,王治员渠城,去长安七千三百里。户四千,口三万二千一百,胜兵六千人。击胡侯、却胡侯、辅国侯、左右将、左右都尉、击胡左右君、击车师君、归义车师君各一人,击胡都尉、击胡君各二人,译长三人。西南至都护治所四百里南至尉犁百里,北与乌孙接。近海水多鱼。
wū tān zī lí guó, wáng zhì yú lóu gǔ, qù cháng ān wàn sān bǎi sān shí lǐ. hù sì shí yī, kǒu èr bǎi sān shí yī, shèng bīng wǔ shí qī rén. fǔ guó hóu zuǒ yòu dū wèi gè yī rén. dōng yǔ dān huán nán yǔ qiě mí xī yǔ wū sūn jiē.
乌贪訾离国,王治于娄谷,去长安万三百三十里。户四十一,口二百三十一,胜兵五十七人。辅国侯、左右都尉各一人。东与单桓、南与且弥、西与乌孙接。
bēi lù guó, wáng zhì tiān shān dōng gān dāng guó, qù cháng ān bā qiān liù bǎi bā shí lǐ. hù èr bǎi èr shí qī, kǒu qiān sān bǎi bā shí qī, shèng bīng sì bǎi èr shí èr rén. fǔ guó hóu zuǒ yòu jiāng zuǒ yòu dū wèi zuǒ yòu yì zhǎng gè yī rén. xī nán zhì dū hù zhì suǒ qiān èr bǎi bā shí qī lǐ.
卑陆国,王治天山东乾当国,去长安八千六百八十里。户二百二十七,口千三百八十七,胜兵四百二十二人。辅国侯、左右将、左右都尉、左右译长各一人。西南至都护治所千二百八十七里。
bēi lù hòu guó, wáng zhì fān qú lèi gǔ, qù cháng ān bā qiān qī bǎi yī shí lǐ. hù sì bǎi liù shí èr, kǒu qiān yī bǎi sān shí qī, shèng bīng sān bǎi wǔ shí rén. fǔ guó hóu dū wèi yì zhǎng gè yī rén, jiāng èr rén. dōng yǔ yù lì shī běi yǔ xiōng nú xī yǔ jié guó nán yǔ chē shī jiē.
卑陆后国,王治番渠类谷,去长安八千七百一十里。户四百六十二,口千一百三十七,胜兵三百五十人。辅国侯、都尉、译长各一人,将二人。东与郁立师、北与匈奴、西与劫国、南与车师接。
yù lì shī guó, wáng zhì nèi duō gǔ, qù cháng ān bā qiān bā bǎi sān shí lǐ. hù bǎi jiǔ shí, kǒu qiān sì bǎi sì shí wǔ, shèng bīng sān bǎi sān shí yī rén. fǔ guó hóu zuǒ yòu dū wèi yì zhǎng gè yī rén, dōng yǔ chē shī hòu chéng zhǎng xī yǔ bēi lù běi yǔ xiōng nú jiē.
郁立师国,王治内咄谷,去长安八千八百三十里。户百九十,口千四百四十五,胜兵三百三十一人。辅国侯、左右都尉、译长各一人,东与车师后城长、西与卑陆、北与匈奴接。
dān huán guó, wáng zhì dān huán chéng, qù cháng ān bā qiān bā bǎi qī shí lǐ. hù èr shí qī, kǒu bǎi jiǔ shí sì, shèng bīng sì shí wǔ rén. fǔ guó hóu jiāng zuǒ yòu dū wèi yì zhǎng gè yī rén.
单桓国,王治单桓城,去长安八千八百七十里。户二十七,口百九十四,胜兵四十五人。辅国侯、将、左右都尉、译长各一人。
pú lèi guó, wáng zhì tiān shān xī shū yú gǔ, qù cháng ān bā qiān sān bǎi liù shí lǐ. hù sān bǎi èr shí wǔ, kǒu èr qiān sān shí èr, shèng bīng qī bǎi jiǔ shí jiǔ rén. fǔ guó hóu zuǒ yòu jiāng zuǒ yòu dū wèi gè yī rén. xī nán zhì dū hù zhì suǒ qiān sān bǎi bā shí qī lǐ.
蒲类国,王治天山西疏榆谷,去长安八千三百六十里。户三百二十五,口二千三十二,胜兵七百九十九人。辅国侯、左右将、左右都尉各一人。西南至都护治所千三百八十七里。
pú lèi hòu guó, wáng qù cháng ān bā qiān liù bǎi sān shí guó. hù bǎi, kǒu qiān qī shí, shèng bīng sān bǎi sān shí sì rén, fǔ guó hóu jiāng zuǒ yòu dū wèi yì zhǎng gè yī rén.
蒲类后国,王去长安八千六百三十国。户百,口千七十,胜兵三百三十四人,辅国侯、将、左右都尉、译长各一人。
xī qiě mí guó, wáng zhì tiān shān dōng yú dà gǔ, qù cháng ān bā qiān liù bǎi qī shí lǐ. hù sān bǎi sān shí èr, kǒu qiān jiǔ bǎi èr shí liù, shèng bīng qī bǎi sān shí bā rén. xī qiě mí hóu zuǒ yòu jiāng zuǒ yòu qí jūn gè yī rén. xī nán zhì dū hù zhì suǒ qiān sì bǎi bā shí qī lǐ.
西且弥国,王治天山东于大谷,去长安八千六百七十里。户三百三十二,口千九百二十六,胜兵七百三十八人。西且弥侯、左右将、左右骑君各一人。西南至都护治所千四百八十七里。
dōng qiě mí guó, wáng zhì tiān shān dōng duì xū gǔ, qù cháng ān bā qiān èr bǎi wǔ shí lǐ. hù bǎi jiǔ shí yī, kǒu qiān jiǔ bǎi sì shí bā, shèng bīng wǔ bǎi qī shí èr rén. dōng qiě mí hóu zuǒ yòu dū wèi gè yī rén. xī nán zhì dū hù zhì suǒ qiān wǔ bǎi bā shí qī lǐ.
东且弥国,王治天山东兑虚谷,去长安八千二百五十里。户百九十一,口千九百四十八,胜兵五百七十二人。东且弥侯、左右都尉各一人。西南至都护治所千五百八十七里。
jié guó, wáng zhì tiān shān dōng dān qú gǔ, qù cháng ān bā qiān wǔ bǎi qī shí lǐ. hù jiǔ shí jiǔ, kǒu wǔ bǎi, shèng bīng bǎi yī shí wǔ rén. fǔ guó hóu dū wèi yì zhǎng gè yī rén. xī nán zhì dū hù zhì suǒ qiān sì bǎi bā shí qī lǐ.
劫国,王治天山东丹渠谷,去长安八千五百七十里。户九十九,口五百,胜兵百一十五人。辅国侯、都尉、译长各一人。西南至都护治所千四百八十七里。
hú hú guó, wáng zhì chē shī liǔ gǔ, qù cháng ān bā qiān èr bǎi lǐ. hù wǔ shí wǔ, kǒu èr bǎi liù shí sì, shèng bīng sì shí wǔ rén. fǔ guó hóu zuǒ yòu dū wèi gè yī rén. xī zhì dū hù zhì suǒ qiān yī bǎi sì shí qī lǐ, zhì yān qí qī bǎi qī shí lǐ.
狐胡国,王治车师柳谷,去长安八千二百里。户五十五,口二百六十四,胜兵四十五人。辅国侯、左右都尉各一人。西至都护治所千一百四十七里,至焉耆七百七十里。
shān guó, wáng qù cháng ān qī qiān yī bǎi qī shí lǐ. hù sì bǎi wǔ shí, kǒu wǔ qiān, shèng bīng qiān rén. fǔ guó hóu zuǒ yòu jiāng zuǒ yòu dū wèi yì zhǎng gè yī rén. xī zhì yù lí èr bǎi sì shí lǐ, xī běi zhì yān qí bǎi liù shí lǐ, xī zhì wēi xū èr bǎi liù shí lǐ, dōng nán yǔ shàn shàn qiě mò jiē. shān chū tiě, mín chū jū, jì tián dí gǔ yú yān qí wēi xū.
山国,王去长安七千一百七十里。户四百五十,口五千,胜兵千人。辅国侯、左右将、左右都尉、译长各一人。西至尉犁二百四十里,西北至焉耆百六十里,西至危须二百六十里,东南与鄯善、且末接。山出铁,民出居,寄田籴谷于焉耆、危须。
chē shī qián guó, wáng zhì jiāo hé chéng. hé shuǐ fèn liú rào chéng xià, gù hào jiāo hé. qù cháng ān bā qiān yī bǎi wǔ shí lǐ. hù qī bǎi, kǒu liù qiān wǔ shí, shèng bīng qiān bā bǎi liù shí wǔ rén. fǔ guó hóu ān guó hóu zuǒ yòu jiāng dū wèi guī hàn dū wèi chē shī jūn tōng shàn jūn xiāng shàn jūn gè yī rén, yì zhǎng èr rén. xī nán zhì dū hù zhì suǒ qiān bā bǎi qī lǐ, zhì yān qí bā bǎi sān shí wǔ lǐ.
车师前国,王治交河城。河水分流绕城下,故号交河。去长安八千一百五十里。户七百,口六千五十,胜兵千八百六十五人。辅国侯、安国侯、左右将、都尉、归汉都尉、车师君、通善君、乡善君各一人,译长二人。西南至都护治所千八百七里,至焉耆八百三十五里。
chē shī hòu guó, wáng zhì wù tú gǔ, qù cháng ān bā qiān jiǔ bǎi wǔ shí lǐ. hù wǔ bǎi jiǔ shí wǔ, kǒu sì qiān qī bǎi qī shí sì, shèng bīng qiān bā bǎi jiǔ shí rén. jī hú hóu zuǒ yòu jiāng zuǒ yòu dū wèi dào mín jūn yì zhǎng gè yī rén. xī nán zhì dū hù zhì suǒ qiān èr bǎi sān shí qī lǐ.
车师后国,王治务涂谷,去长安八千九百五十里。户五百九十五,口四千七百七十四,胜兵千八百九十人。击胡侯、左右将、左右都尉、道民君、译长各一人。西南至都护治所千二百三十七里。
chē shī dū wèi guó, hù sì shí, kǒu sān bǎi sān shí sān, shèng bīng bā shí sì rén.
车师都尉国,户四十,口三百三十三,胜兵八十四人。
chē shī hòu chéng zhǎng guó, hù bǎi wǔ shí sì, kǒu jiǔ bǎi liù shí, shèng bīng èr bǎi liù shí rén.
车师后城长国,户百五十四,口九百六十,胜兵二百六十人。
wǔ dì tiān hàn èr nián, yǐ xiōng nú jiàng zhě jiè hé wáng wèi kāi líng hóu, jiāng lóu lán guó bīng shǐ jī chē shī, xiōng nú qiǎn yòu xián wáng jiāng shù wàn qí jiù zhī, hàn bīng bù lì, yǐn qù. zhēng hé sì nián, qiǎn chóng hé hóu mǎ tōng jiāng sì wàn qí jī xiōng nú, dào guò chē shī běi, fù qiǎn kāi líng hóu jiāng lóu lán yù lí wēi xū fán liù guó bīng bié jī chē shī, wù lìng dé zhē chóng hé hóu. zhū guó bīng gòng wéi chē shī, chē shī wáng xiáng fú, chén shǔ hàn.
武帝天汉二年,以匈奴降者介和王为开陵侯,将楼兰国兵始击车师,匈奴遣右贤王将数万骑救之,汉兵不利,引去。征和四年,遣重合侯马通将四万骑击匈奴,道过车师北,复遣开陵侯将楼兰、尉犁、危须凡六国兵别击车师,勿令得遮重合侯。诸国兵共围车师,车师王降服,臣属汉。
zhāo dì shí, xiōng nú fù shǐ sì qiān qí tián chē shī. xuān dì jí wèi, qiǎn wǔ qiāng qiāng bīng jī xiōng nú, chē shī tián zhě jīng qù, chē shī fù tōng yú hàn. xiōng nú nù, zhào qí tài zǐ jūn sù, yù yǐ wéi zhì. jūn sù, yān qí wài sūn, bù yù zhì xiōng nú, wáng zǒu yān qí. chē shī wáng gèng lì zi wū guì wèi tài zǐ. jí wū guì lì wèi wáng, yǔ xiōng nú jié hūn yīn, jiào xiōng nú zhē hàn dào tōng wū sūn zhě.
昭帝时,匈奴复使四千骑田车师。宣帝即位,遣五将将兵击匈奴,车师田者惊去,车师复通于汉。匈奴怒,召其太子军宿,欲以为质。军宿,焉耆外孙,不欲质匈奴,亡走焉耆。车师王更立子乌贵为太子。及乌贵立为王,与匈奴结婚姻,教匈奴遮汉道通乌孙者。
dì jié èr nián, hàn qiǎn shì láng zhèng jí xiào wèi sī mǎ xī jiāng miǎn xíng zuì rén tián qú lí, jī gǔ, yù yǐ gōng chē shī. zhì qiū shōu gǔ, jí xī fā chéng guō zhū guó bīng wàn yú rén, zì yǔ suǒ jiāng tián shì qiān wǔ bǎi rén gòng jī chē shī, gōng jiāo hé chéng, pò zhī. wáng shàng zài qí běi shí chéng zhōng, wèi dé, huì jūn shí jǐn, jí děng qiě bà bīng, guī qú lí tián. shōu qiū bì, fù fā bīng gōng chē shī wáng yú shí chéng. wáng wén hàn bīng qiě zhì, běi zǒu xiōng nú qiú jiù, xiōng nú wèi wèi fā bīng. wáng lái huán, yǔ guì rén sū yóu yì yù jiàng hàn, kǒng bú jiàn xìn. sū yóu jiào wáng jī xiōng nú biān guó xiǎo pú lèi, zhǎn shǒu, lüè qí rén mín, yǐ jiàng jí. chē shī páng xiǎo jīn fù guó suí hàn jūn hòu dào chē shī, chē shī wáng fù zì qǐng jī pò jīn fù.
地节二年,汉遣侍郎郑吉、校尉司马憙将免刑罪人田渠犁,积谷,欲以攻车师。至秋收谷,吉、憙发城郭诸国兵万余人,自与所将田士千五百人共击车师,攻交河城,破之。王尚在其北石城中,未得,会军食尽,吉等且罢兵,归渠犁田。收秋毕,复发兵攻车师王于石城。王闻汉兵且至,北走匈奴求救,匈奴未为发兵。王来还,与贵人苏犹议欲降汉,恐不见信。苏犹教王击匈奴边国小蒲类,斩首,略其人民,以降吉。车师旁小金附国随汉军后盗车师,车师王复自请击破金附。
xiōng nú wén chē shī jiàng hàn, fā bīng gōng chē shī, jí xī yǐn bīng běi féng zhī, xiōng nú bù gǎn qián. jí xī jí liú yī hòu yǔ zú èr shí rén liú shǒu wáng, jí děng yǐn bīng guī qú lí. chē shī wáng kǒng xiōng nú bīng fù zhì ér jiàn shā yě, nǎi qīng qí bēn wū sūn, jí jí yíng qí qī zǐ zhì qú lí. dōng zòu shì, zhì jiǔ quán, yǒu zhào hái tián qú lí jí chē shī, yì jī gǔ yǐ ān xī guó, qīn xiōng nú. jí hái, chuán sòng chē shī wáng qī zǐ yì cháng ān, shǎng cì shén hòu, měi cháo huì sì yí, cháng zūn xiǎn yǐ shì zhī. yú shì jí shǐ shǐ lì zú sān bǎi rén bié tián chē shī. dé jiàng zhě, yán chán yú dà chén jiē yuē:" chē shī dì féi měi, jìn xiōng nú, shǐ hàn dé zhī, duō tián jī gǔ, bì hài rén guó, bù kě bù zhēng yě." guǒ qiǎn qí lái jī tián zhě, jí nǎi yǔ xiào wèi jǐn jiāng qú lí tián shì qiān wǔ bǎi rén wǎng tián, xiōng nú fù yì qiǎn qí lái, hàn tián zú shǎo bù néng dāng, bǎo chē shī chéng zhōng. xiōng nú jiāng jí qí chéng xià wèi jí yuē:" chán yú bì zhēng cǐ dì, bù kě tián yě." wéi chéng shù rì nǎi jiě. hòu cháng shù qiān qí wǎng lái shǒu chē shī, jí shàng shū yán:" chē shī qù qú lí qiān yú lǐ, jiān yǐ hé shān, běi jìn xiōng nú, hàn bīng zài qú lí zhě shì bù néng xiāng jiù, yuàn yì tián zú." gōng qīng yì yǐ wéi dào yuǎn fán fèi, kě qiě bà chē shī tián zhě. zhào qiǎn zhǎng luó hóu jiāng zhāng yè jiǔ quán qí chū chē shī běi qiān yú lǐ, yáng wēi wǔ chē shī páng. hú qí yǐn qù, jí nǎi dé chū, guī qú lí, fán sān xiào wèi tún tián.
匈奴闻车师降汉,发兵攻车师,吉、憙引兵北逢之,匈奴不敢前。吉、憙即留一候与卒二十人留守王,吉等引兵归渠犁。车师王恐匈奴兵复至而见杀也,乃轻骑奔乌孙,吉即迎其妻子置渠犁。东奏事,至酒泉,有诏还田渠犁及车师,益积谷以安西国,侵匈奴。吉还,传送车师王妻子诣长安,赏赐甚厚,每朝会四夷,常尊显以示之。于是吉始使吏卒三百人别田车师。得降者,言单于大臣皆曰:“车师地肥美,近匈奴,使汉得之,多田积谷,必害人国,不可不争也。”果遣骑来击田者,吉乃与校尉尽将渠犁田士千五百人往田,匈奴复益遣骑来,汉田卒少不能当,保车师城中。匈奴将即其城下谓吉曰:“单于必争此地,不可田也。”围城数日乃解。后常数千骑往来守车师,吉上书言:“车师去渠犁千余里,间以河山,北近匈奴,汉兵在渠犁者势不能相救,愿益田卒。”公卿议以为道远烦费,可且罢车师田者。诏遣长罗侯将张掖、酒泉骑出车师北千余里,扬威武车师旁。胡骑引去,吉乃得出,归渠犁,凡三校尉屯田。
chē shī wáng zhī zǒu wū sūn yě, wū sūn liú bù qiǎn, qiǎn shǐ shàng shū, yuàn liú chē shī wáng, bèi guó yǒu jí, kě cóng xī dào yǐ jī xiōng nú. hàn xǔ zhī. yú shì hàn zhào gù chē shī tài zǐ jūn sù zài yān qí zhě, lì yǐ wéi wáng, jǐn xǐ chē shī guó mín lìng jū qú lí, suì yǐ chē shī gù dì yǔ xiōng nú. chē shī wáng dé jìn hàn tián guān, yǔ xiōng nú jué, yì ān lè qīn hàn. hòu hàn shǐ shì láng yīn guǎng dé zé wū sūn, qiú chē shī wáng wū guì, jiāng yì quē, cì dì yǔ qí qī zǐ jū. shì suì, yuán kāng sì nián yě. qí hòu zhì shù jǐ xiào wèi tún tián, jū chē shī gù dì.
车师王之走乌孙也,乌孙留不遣,遣使上书,愿留车师王,备国有急,可从西道以击匈奴。汉许之。于是汉召故车师太子军宿在焉耆者,立以为王,尽徙车师国民令居渠犁,遂以车师故地与匈奴。车师王得近汉田官,与匈奴绝,亦安乐亲汉。后汉使侍郎殷广德责乌孙,求车师王乌贵,将诣阙,赐第与其妻子居。是岁,元康四年也。其后置戍己校尉屯田,居车师故地。
yuán shǐ zhōng, chē shī hòu wáng guó yǒu xīn dào, chū wǔ chuán běi, tōng yù mén guān, wǎng lái chà jìn, wù jǐ xiào wèi xú pǔ yù kāi yǐ shěng dào lǐ bàn, bì bái lóng duī zhī è. chē shī hòu wáng gū jù yǐ dào dāng wèi zhǔ zhì, xīn bù biàn yě. dì yòu pō yǔ xiōng nú nán jiāng jūn dì jiē, céng yù fēn míng qí jiè rán hòu zòu zhī, zhào gū jù shǐ zhèng zhī, bù kěn, xì zhī. gū jù shù yǐ niú yáng qiú lì, qiú chū bù dé. gū jù jiā máo duān shēng huǒ, qí qī gǔ zǐ zōu wèi gū jù yuē:" máo duān shēng huǒ, cǐ bīng qì yě, lì yǐ yòng bīng. qián chē shī qián wáng wèi dū hù sī mǎ suǒ shā, jīn jiǔ xì bì sǐ, bù rú jiàng xiōng nú." jí chí tū chū gāo chāng bì, rù xiōng nú.
元始中,车师后王国有新道,出五船北,通玉门关,往来差近,戊己校尉徐普欲开以省道里半,避白龙堆之厄。车师后王姑句以道当为拄置,心不便也。地又颇与匈奴南将军地接,曾欲分明其界然后奏之,召姑句使证之,不肯,系之。姑句数以牛羊赇吏,求出不得。姑句家矛端生火,其妻股紫陬谓姑句曰:“矛端生火,此兵气也,利以用兵。前车师前王为都护司马所杀,今久系必死,不如降匈奴。”即驰突出高昌壁,入匈奴。
yòu qù hú lái wáng táng dōu, guó bǐ dà zhǒng chì shuǐ qiāng, shù xiāng guān, bù shèng, gào jí dū hù. dū hù dàn qīn bù yǐ shí jiù zhù, táng dōu kùn jí, yuàn qīn, dōng shǒu yù mén guān. yù mén guān bù nèi, jí jiāng qī zǐ rén mín qiān yú rén wáng jiàng xiōng nú. xiōng nú shòu zhī, ér qiǎn shǐ shàng shū yán zhuàng. shì shí, xīn dū hóu wáng mǎng bǐng zhèng, qiǎn zhōng láng jiàng wáng chāng děng shǐ xiōng nú, gào chán yú xī yù nèi shǔ, bù dàng dé shòu. chán yú xiè shǔ. zhí èr wáng yǐ fù shǐ zhě. mǎng shǐ zhōng láng wáng méng dài xī yù è dōu nú jiè shàng féng shòu. chán yú qiǎn shǐ sòng, yīn qǐng qí zuì. shǐ zhě yǐ wén, mǎng bù tīng, zhào xià huì xī yù zhū guó wáng, chén jūn zhǎn gū jù táng dōu yǐ shì zhī.
又去胡来王唐兜,国比大种赤水羌,数相冠,不胜,告急都护。都护但钦不以时救助,唐兜困急,怨钦,东守玉门关。玉门关不内,即将妻子人民千余人亡降匈奴。匈奴受之,而遣使上书言状。是时,新都侯王莽秉政,遣中郎将王昌等使匈奴,告单于西域内属,不当得受。单于谢属。执二王以付使者。莽使中郎王萌待西域恶都奴界上逢受。单于遣使送,因请其罪。使者以闻,莽不听,诏下会西域诸国王,陈军斩姑句、唐兜以示之。
zhì mǎng cuàn wèi, jiàn guó èr nián, yǐ guǎng xīn gōng zhēn fēng wèi yòu bó, dāng chū xī yù. chē shī hòu wáng xū zhì lí wén zhī, yǔ qí yòu jiāng gǔ dī zuǒ jiāng shī ní zhī móu yuē:" wén zhēn gōng wèi xī yù tài bó, dāng chū, gù shì gěi shǐ zhě niú yáng gǔ chú jiāo, dǎo yì, qián wǔ wēi jiāng guò, suǒ gěi shǐ shàng wèi néng bèi. jīn tài bó fù chū, guó yì pín, kǒng bù néng chēng." yù wáng rù xiōng nú. wù jǐ xiào wèi dāo hù wén zhī, zhào zhì lí yàn wèn, cí fú, nǎi xiè zhì dū hù dàn qīn zài suǒ liè lóu chéng. zhì lí rén mín zhī qí bù hái, jiē kū ér sòng zhī. zhì, qīn zé zhǎn zhì lí. zhì lí xiōng fǔ guó hóu hú lán zhī jiāng zhì lí zhòng èr qiān yú rén, qū xù chǎn, jǔ guó wáng jiàng xiōng nú.
至莽篡位,建国二年,以广新公甄丰为右伯,当出西域。车师后王须置离闻之,与其右将股鞮、左将尸泥支谋曰:“闻甄公为西域太伯,当出,故事给使者牛、羊、谷、刍茭,导译,前五威将过,所给使尚未能备。今太伯复出,国益贫,恐不能称。”欲亡入匈奴。戊己校尉刀护闻之,召置离验问,辞服,乃械致都护但钦在所埒娄城。置离人民知其不还,皆哭而送之。至,钦则斩置离。置离兄辅国侯狐兰支将置离众二千余人,驱畜产,举国亡降匈奴。
shì shí, mǎng yì chán yú xǐ, chán yú hèn nù, suì shòu hú lán zhī jiàng, qiǎn bīng yǔ gòng guān jī chē shī, shā hòu chéng zhǎng, shāng dū hù sī mǎ, jí hú lán bīng fù huán rù xiōng nú. shí wù jǐ xiào wèi dāo hù bìng, qiǎn shǐ chén liáng tún huán qiě gǔ bèi xiōng nú kòu. shǐ zhōng dài qǔ liáng shí, sī mǎ chéng hán xuán lǐng zhū bì, yòu qū hòu rèn shāng lǐng zhū lěi, xiāng yǔ móu yuē:" xī yù zhū guó pō bèi pàn, xiōng nú yù dà qīn. yào sǐ. kě shā xiào wèi, jiāng rén zhòng jiàng xiōng nú." jí jiāng shù qiān qí zhì xiào wèi fǔ, xié zhū tíng lìng fán jī xīn, fēn gào zhū bì yuē:" xiōng nú shí wàn qí lái rén, lì shì jiē chí bīng, hòu zhě zhǎn!" dé sān sì bǎi rén, qù xiào wèi fǔ shù lǐ zhǐ, chén huǒ rán. xiào wèi kāi mén jī gǔ shōu lì shì, liáng děng suí rén, suì shā xiào wèi dāo hù jí zǐ nán sì rén zhū kūn dì zǐ nán, dú yí fù nǚ xiǎo ér. zhǐ liú wù jǐ xiào wèi chéng, qiǎn rén yǔ xiōng nú nán jiāng jūn xiāng wén, nán jiāng jūn yǐ èr qiān qí yíng liáng děng. liáng děng jǐn xié lüè wù jǐ xiào wèi lì shì nán nǚ èr qiān yú rén rù xiōng nú. chán yú yǐ liáng dài wèi wū bēn dū wèi.
是时,莽易单于玺,单于恨怒,遂受狐兰支降,遣兵与共冠击车师,杀后城长,伤都护司马,及狐兰兵复还入匈奴。时戊己校尉刀护病,遣史陈良屯桓且谷备匈奴寇。史终带取粮食,司马丞韩玄领诸壁,右曲候任商领诸垒,相与谋曰:“西域诸国颇背叛,匈奴欲大侵。要死。可杀校尉,将人众降匈奴。”即将数千骑至校尉府,胁诸亭令燔积薪,分告诸壁曰:“匈奴十万骑来人,吏士皆持兵,后者斩!”得三四百人,去校尉府数里止,晨火然。校尉开门击鼓收吏士,良等随人,遂杀校尉刀护及子男四人、诸昆弟子男,独遗妇女小儿。止留戊己校尉城,遣人与匈奴南将军相闻,南将军以二千骑迎良等。良等尽胁略戊己校尉吏士男女二千余人入匈奴。单于以良、带为乌贲都尉。
hòu sān suì, chán yú sǐ, dì wū lèi chán yú xián lì, fù yǔ mǎng hé qīn. mǎng qiǎn shǐ zhě duō jī jīn bì lù chán yú, gòu qiú chén liáng zhōng dài děng. chán yú jǐn shōu sì rén jí shǒu shā dāo hù zhě zhī yīn qī zǐ yǐ xià èr shí qī rén, jiē xiè jiàn chē fù shǐ zhě. dào cháng ān, mǎng jiē shāo shā zhī. qí hòu mǎng fù qī zhà chán yú, hé qīn suì jué. xiōng nú dà jī běi biān, ér xī yù wǎ jiě. yān qí guó jìn xiōng nú, xiān pàn, shā dū hù dàn qīn, mǎng bù néng tǎo.
后三岁,单于死,弟乌累单于咸立,复与莽和亲。莽遣使者多赍金币赂单于,购求陈良、终带等。单于尽收四人及手杀刀护者芝音妻子以下二十七人,皆械槛车付使者。到长安,莽皆烧杀之。其后莽复欺诈单于,和亲遂绝。匈奴大击北边,而西域瓦解。焉耆国近匈奴,先叛,杀都护但钦,莽不能讨。
tiān fèng sān nián, nǎi qiǎn wǔ wēi jiāng wáng jùn xī yù dū hù lǐ chóng jiāng wù jǐ xiào wèi chū xī yù, zhū guó jiē jiāo yíng, sòng bīng gǔ, yān qí zhà xiáng ér jù bīng zì bèi. jùn děng jiāng shā chē guī cí bīng qī qiān yú rén, fēn wéi shù bù rù yān qí, yān qí fú bīng yào zhē jùn. jí gū mò yù lí wēi xū guó bīng wèi fǎn jiàn, hái gòng xí jī jùn děng, jiē shā zhī. wéi wù jǐ xiào wèi guō qīn bié jiāng bīng, hòu zhì yān qí. yān qí bīng wèi hái, qīn jī shā qí lǎo ruò, yǐn bīng hái. mǎng fēng qīn wèi shān hú zǐ. lǐ chóng shōu yú shì, hái bǎo qiū cí. shù nián mǎng sǐ, chóng suì méi, xī yù yīn jué.
天凤三年,乃遣五威将王骏、西域都护李崇将戊己校尉出西域,诸国皆郊迎,送兵谷,焉耆诈降而聚兵自备。骏等将莎车、龟慈兵七千余人,分为数部入焉耆,焉耆伏兵要遮骏。及姑墨、尉犁、危须国兵为反间,还共袭击骏等,皆杀之。唯戊己校尉郭钦别将兵,后至焉耆。焉耆兵未还,钦击杀其老弱,引兵还。莽封钦为剼胡子。李崇收余士,还保龟兹。数年莽死,崇遂没,西域因绝。
zuì fán guó wǔ shí. zì yì cháng chéng zhǎng jūn jiān lì dà lù bǎi gōng qiān zhǎng dū wèi qiě qú dàng hù jiàng xiàng zhì hóu wáng, jiē pèi hàn yìn shòu, fán sān bǎi qī shí liù rén. ér kāng jū dà ròu zhī ān xī jì bīn wū yì zhī shǔ, jiē yǐ jué yuǎn bù zài shù zhōng, qí lái gòng xiàn zé xiāng yǔ bào, bù dū lù zǒng lǐng yě.
最凡国五十。自译长、城长、君、监、吏、大禄、百工、千长、都尉、且渠、当户、将、相至侯、王,皆佩汉印绶,凡三百七十六人。而康居、大月氏、安息、罽宾、乌弋之属,皆以绝远不在数中,其来贡献则相与报,不督录总领也。
zàn yuē: xiào wǔ zhī shì, tú zhì xiōng nú, huàn zhě jiān cóng xī guó, jié dǎng nán qiāng, nǎi biǎo hé xī, liè sì jùn, kāi yù mén, tōng sì yù, yǐ duàn xiōng nú yòu bì, gé jué nán qiāng ròu zhī. chán yú shī yuán, yóu shì yuǎn dùn, ér mù nā mó wáng tíng.
赞曰:孝武之世,图制匈奴,患者兼从西国,结党南羌,乃表河西,列四郡,开玉门,通四域,以断匈奴右臂,隔绝南羌、月氏。单于失援,由是远遁,而幕南无王庭。
zāo zhí wén jǐng xuán mò, yǎng mín wǔ shì, tiān xià yīn fù, cái lì yǒu yú, shì mǎ qiáng shèng. gù néng dǔ xī bù dài mào zé jiàn zhū yá qī jùn, gǎn gǒu jiàng zhú zhàng zé kāi zāng kē yuè guī, wén tiān mǎ pú táo zé tōng dà yuān ān xī. zì shì zhī hòu, míng zhū wén jiǎ tōng xī cuì yǔ zhī zhēn yíng yú hòu gōng, báo shāo lóng wén yú mù hàn xuè zhī mǎ chōng yú huáng mén, jù xiàng shī zi měng quǎn dà què zhī qún shí yú wài yòu. shū fāng yì wù, sì miàn ér zhì. yú shì guǎng kāi shàng lín, chuān kūn míng chí, yíng qiān mén wàn hù zhī gōng, lì shén míng tōng tiān zhī tái, xìng zào jiǎ yǐ zhī zhàng, luò yǐ suí zhū hé bì, tiān zǐ fù fǔ yī, xí cuì bèi, féng yù jǐ, ér chù qí zhōng. shè jiǔ chí ròu lín yǐ xiǎng sì yí zhī kè, zuò bā yú dōu lú hǎi zhōng dàng jí màn yǎn yú lóng jué dǐ zhī xì yǐ guān shì zhī. jí lù yí zèng sòng, wàn lǐ xiāng fèng, shī lǚ zhī fèi, bù kě shèng jì. zhì yú yòng dù bù zú, nǎi què jiǔ gū, guǎn yán tiě, zhù bái jīn, zào pí bì, suàn zhì chē chuán, zū jí liù chù. mín lì qū, cái lì jié, yīn zhī yǐ xiōng nián, kòu dào bìng qǐ, dào lù bù tōng, zhí zhǐ zhī shǐ shǐ chū, yī xiù zhàng fǔ, duàn zhǎn yú jùn guó, rán hòu shèng zhī. shì yǐ mò nián suì qì lún tái zhī dì, ér xià āi tòng zhī zhào, qǐ fēi rén shèng zhī suǒ huǐ zāi! qiě tōng xī yù, jìn yǒu lóng duī, yuǎn zé cōng lǐng, shēn rè tóu tòng xiàn dù zhī è. huái nán dù qīn yáng xióng zhī lùn, jiē yǐ wéi cǐ tiān dì suǒ yǐ jiè bié qū yù, jué wài nèi yě. shū yuē" xī róng jí xù", yǔ jí jiù ér xù zhī, fēi shàng wēi fú zhì qí gòng wù yě.
遭值文、景玄默,养民五世,天下殷富,财力有余,士马强盛。故能睹犀布、玳瑁则建珠崖七郡,感枸酱、竹杖则开牂柯、越巂,闻天马、蒲陶则通大宛、安息。自是之后,明珠、文甲、通犀、翠羽之珍盈于后宫,薄梢、龙文、鱼目、汗血之马充于黄门,巨象、师子、猛犬、大雀之群食于外囿。殊方异物,四面而至。于是广开上林,穿昆明池,营千门万户之宫,立神明通天之台,兴造甲乙之帐,落以随珠和璧,天子负黼依,袭翠被,冯玉几,而处其中。设酒池肉林以飨四夷之客,作《巴俞》都卢、海中《砀极》、漫衍鱼龙、角抵之戏以观视之。及赂遗赠送,万里相奉,师旅之费,不可胜计。至于用度不足,乃榷酒酤,管盐铁,铸白金,造皮币,算至车船,租及六畜。民力屈,财力竭,因之以凶年,寇盗并起,道路不通,直指之使始出,衣绣杖斧,断斩于郡国,然后胜之。是以末年遂弃轮台之地,而下哀痛之诏,岂非仁圣之所悔哉!且通西域,近有龙堆,远则葱岭,身热、头痛、县度之厄。淮南、杜钦、扬雄之论,皆以为此天地所以界别区域,绝外内也。《书》曰“西戎即序”,禹即就而序之,非上威服致其贡物也。
xī yù zhū guó, gè yǒu jūn zhǎng, bīng zhòng fēn ruò, wú suǒ tǒng yī, suī shǔ xiōng nú, bù xiāng qīn fù. xiōng nú néng dé qí mǎ chù zhān jì, ér bù néng tǒng shuài yǔ zhī jìn tuì. yǔ hàn gé jué, dào lǐ yòu yuǎn, dé zhī bù wéi yì, qì zhī bù wéi sǔn. shèng dé zài wǒ, wú qǔ yú bǐ. gù zì jiàn wǔ yǐ lái, xī yù sī hàn wēi dé, xián lè nèi shǔ. wéi qí xiǎo yì shàn shàn chē shī, jiè pò xiōng nú, shàng wèi suǒ jū. ér qí dà guó shā chē yú tián zhī shǔ, shù qiǎn shǐ zhì zhì yú hàn, yuàn qǐng shǔ dū hù. shèng shàng yuǎn lǎn gǔ jīn, yīn shí zhī yí, jī mí bù jué, cí ér wèi xǔ. suī dà yǔ zhī xù xī róng, zhōu gōng zhī ràng bái zhì, tài zōng zhī què zǒu mǎ, yì jiān zhī yǐ, yì hé yǐ shàng zī!
西域诸国,各有君长,兵众分弱,无所统一,虽属匈奴,不相亲附。匈奴能得其马畜旃罽,而不能统率与之进退。与汉隔绝,道里又远,得之不为益,弃之不为损。盛德在我,无取于彼。故自建武以来,西域思汉威德,咸乐内属。唯其小邑鄯善、车师,界迫匈奴,尚为所拘。而其大国莎车、于阗之属,数遣使置质于汉,愿请属都护。圣上远览古今,因时之宜,羁縻不绝,辞而未许。虽大禹之序西戎,周公之让白雉,太宗之却走马,义兼之矣,亦何以尚兹!