zhāng liáng zì zǐ fáng, qí xiān hán rén yě. dà fù kāi dì, xiāng hán zhāo hóu xuān huì wáng xiāng āi wáng. fù píng, xiāng lí wáng dào huì wáng. dào huì wáng èr shí sān nián, píng zú, zú èr shí suì, qín miè hán. liáng shǎo, wèi huàn shì hán. hán pò, liáng jiā tóng sān bǎi rén, dì sǐ bù zàng, fān yǐ jiā cái qiú kè cì qín wáng, wèi hán bào chóu, yǐ wǔ shì xiàng hán gù.
張良字子房,其先韓人也。大父開地,相韓昭侯、宣惠王、襄哀王。父平,相釐王、悼惠王。悼惠王二十三年,平卒,卒二十歲,秦滅韓。良少,未宦事韓。韓破,良家僮三百人,弟死不葬,翻以家財求客刺秦王,為韓報仇,以五世相韓故。
liáng cháng xué lǐ huái yáng, dōng jiàn cāng hǎi jūn, dé lì shì, wèi tiě chuí zhòng bǎi èr shí jīn. qín huáng dì dōng yóu, zhì bó láng shā zhōng, liáng yǔ kè jū jī qín huáng dì, wù zhōng fù chē. qín huáng dì dà nù, dà suǒ tiān xià, qiú zéi jí shén. liáng nǎi gēng míng xìng, wáng nì xià pī.
良嘗學禮淮陽,東見倉海君,得力士,為鐵椎重百二十斤。秦皇帝東遊,至博狼沙中,良與客狙擊秦皇帝,誤中副車。秦皇帝大怒,大索天下,求賊急甚。良乃更名姓,亡匿下邳。
liáng cháng jiān cóng róng bù yóu xià pī yí shàng, yǒu yī lǎo fù, yī hè, zhì liáng suǒ, zhí duò qí lǚ yí xià, gù wèi liáng yuē: rú zǐ xià qǔ lǚ! liáng è rán, yù ōu zhī. wèi qí lǎo, nǎi qiáng rěn, xià qǔ lǚ, yīn guì jìn. fù yǐ zú shòu zhī, xiào qù. liáng shū dà jīng. fù qù lǐ suǒ, fù hái, yuē: rú zǐ kě jiào yǐ. hòu wǔ rì píng míng, yǔ wǒ qī cǐ. liáng yīn guài, guì yuē: nuò. wǔ rì píng míng, liáng wǎng. fù yǐ xiān zài, nù yuē: yǔ lǎo rén qī, hòu, hé yě? qù, hòu wǔ rì zǎo huì. wǔ rì, jī míng wǎng. fù yòu xiān zài, fù nù yuē: hòu, hé yě? qù, hòu wǔ rì fù zǎo lái. wǔ rì, liáng yè bàn wǎng. yǒu qǐng, fù yì lái, xǐ yuē: dāng rú shì. chū yī biān shū, yuē: dú shì zé wèi wáng zhě shī. hòu shí nián xìng. shí sān nián, rú zǐ jiàn wǒ, jì běi gǔ chéng shān xià huáng shí jí wǒ yǐ. suì qù bù jiàn. dàn rì shì qí shū, nǎi tài gōng bīng fǎ. liáng yīn yì zhī, cháng xí dú sòng.
良嘗間從容步游下邳圯上,有一老父,衣褐,至良所,直墮其履圯下,顧謂良曰:「孺子下取履!」良愕然,欲歐之。為其老,乃強忍,下取履,因跪進。父以足受之,笑去。良殊大驚。父去里所,復還,曰:「孺子可教矣。後五日平明,與我期此。」良因怪,跪曰:「諾。」五日平明,良往。父已先在,怒曰:「與老人期,後,何也?去,後五日蚤會。」五日,雞鳴往。父又先在,復怒曰:「後,何也?去,後五日復蚤來。」五日,良夜半往。有頃,父亦來,喜曰:「當如是。」出一編書,曰:「讀是則為王者師。後十年興。十三年,孺子見我,濟北穀城山下黃石即我已。」遂去不見。旦日視其書,乃《太公兵法》。良因異之,常習讀誦。
jū xià pī, wèi rèn xiá. xiàng bó cháng shā rén, cóng liáng nì.
居下邳,為任俠。項伯嘗殺人,從良匿。
hòu shí nián, chén shè děng qǐ, liáng yì jù shào nián bǎi yú rén. jǐng jū zì lì wèi chǔ jiǎ wáng, zài liú. liáng yù wǎng cóng zhī, háng dào yù pèi gōng. pèi gōng jiāng shù qiān rén lüè dì xià pī, suì shǔ yān. pèi gōng bài liáng wèi jiù jiāng. liáng shù yǐ tài gōng bīng fǎ shuō pèi gōng, pèi gōng xǐ, cháng yòng qí cè. liáng wèi tā rén yán, jiē bù xǐng. liáng yuē: pèi gōng dài tiān shòu. gù suì cóng bù qù.
後十年,陳涉等起,良亦聚少年百餘人。景駒自立為楚假王,在留。良欲往從之,行道遇沛公。沛公將數千人略地下邳,遂屬焉。沛公拜良為廄將。良數以《太公兵法》說沛公,沛公喜,常用其策。良為它人言,皆不省。良曰:「沛公殆天授。」故遂從不去。
pèi gōng zhī xuē, jiàn xiàng liáng, gòng lì chǔ huái wáng. liáng nǎi shuō xiàng liáng yuē: jūn yǐ lì chǔ hòu, hán zhū gōng zǐ héng yáng jūn chéng xián, kě lì wèi wáng, yì shù dǎng. xiàng liáng shǐ liáng qiú hán chéng, lì wèi hán wáng. yǐ liáng wèi hán sī tú, yǔ hán wáng jiāng qiān yú rén xī lüè hán dì, dé shù chéng, qín zhé fù qǔ zhī, wǎng lái wèi yóu bīng yǐng chuān.
沛公之薛,見項梁,共立楚懷王。良乃說項梁曰:「君已立楚後,韓諸公子橫陽君成賢,可立為王,益樹黨。」項梁使良求韓成,立為韓王。以良為韓司徒,與韓王將千餘人西略韓地,得數城,秦輒復取之,往來為游兵穎川。
pèi gōng zhī cóng luò yáng nán chū huán yuán, liáng yǐn bīng cóng pèi gōng, xià hán shí yú chéng, jī yáng xióng jūn. pèi gōng nǎi lìng hán wáng chéng liú shǒu yáng dí, yǔ liáng jù nán, gōng xià wǎn, xī rù wǔ guān. pèi gōng yù yǐ èr wàn rén jī qín yáo guān xià jūn, liáng yuē: qín bīng shàng qiáng, wèi kě qīng. chén wén qí jiāng tú zhě zi, jiǎ shù yì dòng yǐ lì. yuàn pèi gōng qiě liú bì, shǐ rén xiān xíng, wèi wǔ wàn rén jù shí, yì zhāng qí zhì zhū shān shàng, wèi yí bīng, lìng lì shí qí chí zhòng bǎo dàn qín jiāng. qín jiāng guǒ yù lián hé jù xī xí xián yáng, pèi gōng yù tīng zhī. liáng yuē: cǐ dú qí jiāng yù pàn, shì zú kǒng bù cóng. bù cóng bì wēi, bù rú yīn qí jiě jī zhī. pèi gōng nǎi yǐn bīng jī qín jūn, dà pò zhī. zhú běi zhì lán tián, zài zhàn, qín bīng jìng bài. suì zhì xián yáng, qín wáng zǐ yīng jiàng pèi gōng.
沛公之從雒陽南出轘轅,良引兵從沛公,下韓十餘城,擊楊熊軍。沛公乃令韓王成留守陽翟,與良俱南,攻下宛,西入武關。沛公欲以二萬人擊秦嶢關下軍,良曰:「秦兵尚強,未可輕。臣聞其將屠者子,賈豎易動以利。願沛公且留壁,使人先行,為五萬人具食,益張旗幟諸山上,為疑兵,令酈食其持重寶啖秦將。」秦將果欲連和俱西襲咸陽,沛公欲聽之。良曰:「此獨其將欲叛,士卒恐不從。不從必危,不如因其解擊之。」沛公乃引兵擊秦軍,大破之。逐北至藍田,再戰,秦兵竟敗。遂至咸陽,秦王子嬰降沛公。
pèi gōng rù qín, gōng shì wéi zhàng gǒu mǎ zhòng bǎo fù nǚ yǐ qiān shù, yì yù liú jū zhī. fán kuài jiàn, pèi gōng bù tīng. liáng yuē: fū qín wèi wú dào, gù pèi gōng dé zhì cǐ. wèi tiān xià chú cán qù zéi, yí gǎo sù wèi zī. jīn shǐ rù qín, jí ān qí lè, cǐ suǒ wèi zhù jié wèi nüè. qiě zhōng yán nì ěr lì yú xíng, dú yào kǔ kǒu lì yú bìng, yuàn pèi gōng tīng fán kuài yán. pèi gōng nǎi hái jūn bà shàng.
沛公入秦,宮室帷帳狗馬重寶婦女以千數,意欲留居之。樊噲諫,沛公不聽。良曰:「夫秦為無道,故沛公得至此。為天下除殘去賊,宜縞素為資。今始入秦,即安其樂,此所謂『助桀為虐』。且『忠言逆耳利於行,毒藥苦口利於病』,願沛公聽樊噲言。」沛公乃還軍霸上。
xiàng yǔ zhì hóng mén, yù jī pèi gōng, xiàng bó yè chí zhì pèi gōng jūn, sī jiàn liáng, yù yǔ jù qù. liáng yuē: chén wèi hán wáng sòng pèi gōng, jīn shì yǒu jí, wáng qù bù yì. nǎi jù yǔ pèi gōng. pèi gōng dà jīng, yuē: wèi zhī nài hé? liáng yuē: pèi gōng chéng yù bèi xiàng wáng xié? pèi gōng yuē: zōu shēng shuō wǒ jù guān wú nèi zhū hóu, qín dì kě wáng yě, gù tīng zhī. liáng tián: pèi gōng zì dù néng què xiàng wáng hū? pèi gōng mò rán, yuē: jīn wèi nài hé? liáng yīn yào xiàng bó jiàn pèi gōng. pèi gōng yǔ bó yǐn, wèi shòu, jié hūn, lìng bó jù yán pèi gōng bù gǎn bèi xiàng wáng, suǒ yǐ jù guān zhě, bèi tā dào yě. xiàng yǔ hòu jiě, yǔ zài yǔ chuán.
項羽至鴻門,欲擊沛公,項伯夜馳至沛公軍,私見良,欲與俱去。良曰:「臣為韓王送沛公,今事有急,亡去不義。」乃具語沛公。沛公大驚,曰:「為之奈何?」良曰:「沛公誠欲背項王邪?」沛公曰:「鯫生說我距關毋內諸侯,秦地可王也,故聽之。」良田:「沛公自度能卻項王乎?」沛公默然,曰:「今為奈何?」良因要項伯見沛公。沛公與伯飲,為壽,結婚,令伯具言沛公不敢背項王,所以距關者,備它盜也。項羽後解,語在《羽傳》。
hàn yuán nián, pèi gōng wèi hàn wáng, wáng bā shǔ, cì liáng jīn bǎi yì, zhū èr dòu, liáng jù yǐ xiàn xiàng bó. hàn wáng yì yīn lìng liáng hòu yí xiàng bó, shǐ qǐng hàn zhōng dì. xiàng wáng xǔ zhī. hàn wáng zhī guó, liáng sòng zhì bāo zhōng, qiǎn liáng guī hán. liáng yīn shuō hàn wáng shāo jué zhàn dào, shì tiān xià wú hái xīn, yǐ gù xiàng wáng yì. nǎi shǐ liáng hái. xíng, shāo jué zhàn dào.
漢元年,沛公為漢王,王巴、蜀,賜良金百溢,珠二斗,良具以獻項伯。漢王亦因令良厚遺項伯,使請漢中地。項王許之。漢王之國,良送至褒中,遣良歸韓。良因說漢王燒絕棧道,示天下無還心,以固項王意。乃使良還。行,燒絕棧道。
liáng guī zhì hán, wén xiàng yǔ yǐ liáng cóng hàn wáng gù, bù qiǎn hán wáng chéng zhī guó, yǔ jù dōng, zhì péng chéng shā zhī. shí hàn wáng hái dìng sān qín, liáng nǎi yí xiàng yǔ shū yuē: hàn wáng shī zhí, yù de guān zhōng, rú yuē jí zhǐ, bù gǎn fù dōng. yòu yǐ qí fǎn shū yí yǔ, yuē: qí yǔ zhào yù bìng miè chǔ. xiàng yǔ yǐ gù běi jī qí. liáng nǎi jiān xíng guī hàn. hàn wáng yǐ liáng wèi chéng xìn hóu, cóng dōng jī chǔ. zhì péng chéng, hàn wáng bīng bài ér hái. zhì xià yì, hàn wáng xià mǎ jù ān ér wèn yuē: wú yù juān guān yǐ dōng děng qì zhī, shuí kě yǔ gòng gōng zhě? liáng yuē: jiǔ jiāng wáng bù, chǔ xiāo jiāng, yǔ xiàng wáng yǒu xì, péng yuè yǔ qí wáng tián róng fǎn liáng dì, cǐ liǎng rén kě jí shǐ. ér hàn wáng zhī jiāng dú hán xìn kě shǔ dà shì, dāng yī miàn. jí yù juān zhī, juān zhī cǐ sān rén, chǔ kě pò yě. hàn wáng nǎi qiǎn suí hé shuō jiǔ jiāng wáng bù, ér shǐ rén lián péng yuè. jí wèi wáng bào fǎn, shǐ hán xìn tè jiāng běi jī zhī, yīn jǔ yàn dài qí zhào. rán zú pò chǔ zhě, cǐ sān rén lì yě.
良歸至韓,聞項羽以良從漢王故,不遣韓王成之國,與俱東,至彭城殺之。時漢王還定三秦,良乃遺項羽書曰:「漢王失職,欲得關中,如約即止,不敢復東。」又以齊反書遺羽,曰:「齊與趙欲並滅楚。」項羽以故北擊齊。良乃間行歸漢。漢王以良為成信侯,從東擊楚。至彭城,漢王兵敗而還。至下邑,漢王下馬踞鞍而問曰:「吾欲捐關已東等棄之,誰可與共功者?」良曰:「九江王布,楚梟將,與項王有隙,彭越與齊王田榮反梁地,此兩人可急使。而漢王之將獨韓信可屬大事,當一面。即欲捐之,捐之此三人,楚可破也。」漢王乃遣隨何說九江王布,而使人連彭越。及魏王豹反,使韓信特將北擊之,因舉燕、代、齊、趙。然卒破楚者,此三人力也。
liáng duō bìng, wèi cháng tè jiāng bīng, cháng wèi huà cè chén, shí shí cóng.
良多病,未嘗特將兵,常為畫策臣,時時從。
hàn sān nián, xiàng yǔ jí wéi hàn wáng yú xíng yáng, hàn wáng yōu kǒng, yǔ lì shí qí móu ráo chǔ quán. lì shēng yuē: xī tāng fá jié, fēng qí hòu qǐ wǔ wáng zhū zhòu, fēng qí hòu sòng. jīn qín wú dé, fá miè liù guó, wú lì zhuī zhī dì. bì xià chéng fù lì liù guó hòu, cǐ jiē zhēng dài bì xià dé yì, yuàn wèi chén qiè. dé yì yǐ xíng, nán miàn chēng bó, chǔ bì liǎn rèn ér cháo. hàn wáng yuē: shàn. qù kè yìn, xiān shēng yīn xíng pèi zhī.
漢三年,項羽急圍漢王於滎陽,漢王憂恐,與酈食其謀橈楚權。酈生曰:「昔湯伐桀,封其後杞;武王誅紂,封其後宋。今秦無德,伐滅六國,無立錐之地。陛下誠復立六國後,此皆爭戴陛下德義,願為臣妾。德義已行,南面稱伯,楚必斂衽而朝。」漢王曰:「善。趣刻印,先生因行佩之。」
lì shēng wèi xíng, liáng cóng wài lái yè hàn wáng. hàn wáng fāng shí, yuē: kè yǒu wèi wǒ jì ráo chǔ quán zhě. jù yǐ lì shēng jì gào liáng yuē: yú zǐ fáng hé rú? liáng yuē: shuí wèi bì xià huà cǐ jì zhě? bì xià shì qù yǐ. hàn wáng yuē: hé zāi? liáng yuē: chén qǐng jiè qián zhù yǐ chóu zhī. xī tāng wǔ fá jié zhòu fēng qí hòu zhě, dù néng zhì qí sǐ mìng yě. jīn bì xià néng zhì xiàng jí sǐ mìng hū? qí bù kě yī yǐ. wǔ wáng rù yīn, biǎo shāng róng lǘ, shì jī zǐ mén, fēng bǐ gàn mù, jīn bì xià néng hū? qí bù kě èr yǐ. fā jù qiáo zhī sù, sàn lù tái zhī cái, tóng cì pín qióng, jīn bì xià néng hū? qí bù kě sān yǐ. yīn shì yǐ bì, yǎn gé wèi xuān, dào zài gān gē, shì bù fù yòng, jīn bì xià néng hū? qí bù kě sì yǐ. xiū mǎ huá shān zhī yáng, shì wú suǒ wèi, jīn bì xià néng hū? qí bù kě wǔ yǐ. xī niú táo lín zhī yě, tiān xià bù fù shū jī, jīn bì xià néng hū? qí bù kě liù yǐ. qiě fú tiān xià yóu shì, lí qīn qī, qì fén mù, qù gù jiù, cóng bì xià zhě, dàn rì yè wàng zhǐ chǐ zhī dì. jīn nǎi lì liù guó hòu, wéi wú fù lì zhě, yóu shì gè guī shì qí zhǔ, cóng qīn qī, fǎn gù jiù, bì xià shuí yǔ qǔ tiān xià hū? qí bù kě qī yǐ. qiě chǔ wéi wú qiáng, liù guó fù ráo ér cóng zhī, bì xià yān dé ér chén zhī? qí bù kě bā yǐ. chéng yòng cǐ móu, bì xià shì qù yǐ. hàn wáng hōng shí tǔ bǔ, mà yuē: shù rú, jǐ bài nǎi gōng shì! lìng qù xiāo yìn.
酈生未行,良從外來謁漢王。漢王方食,曰:「客有為我計橈楚權者。」具以酈生計告良曰:「於子房何如?」良曰:「誰為陛下畫此計者?陛下事去矣。」漢王曰:「何哉?」良曰:「臣請借前箸以籌之。昔湯、武伐桀、紂封其後者,度能制其死命也。今陛下能制項籍死命乎?其不可一矣。武王入殷,表商容閭,式箕子門,封比干墓,今陛下能乎?其不可二矣。發巨橋之粟,散鹿台之財,同賜貧窮,今陛下能乎?其不可三矣。殷事以畢,偃革為軒,倒載干戈,示不復用,今陛下能乎?其不可四矣。休馬華山之陽,示無所為,今陛下能乎?其不可五矣。息牛桃林之野,天下不復輸積,今陛下能乎?其不可六矣。且夫天下游士,離親戚,棄墳墓,去故舊,從陛下者,但日夜望咫尺之地。今乃立六國後,唯無復立者,游士各歸事其主,從親戚,反故舊,陛下誰與取天下乎?其不可七矣。且楚唯毋強,六國復橈而從之,陛下焉得而臣之?其不可八矣。誠用此謀,陛下事去矣。」漢王轟食吐哺,罵曰:「豎儒,幾敗乃公事!」令趣銷印。
hòu hán xìn pò qí yù zì lì wèi qí wáng, hàn wáng nù. liáng shuō hàn wáng, hàn wáng shǐ liáng shòu qí wáng xìn yìn. yǔ zài xìn chuán.
後韓信破齊欲自立為齊王,漢王怒。良說漢王,漢王使良授齊王信印。語在《信傳》。
wǔ nián dōng, hàn wáng zhuī chǔ zhì yáng xià nán, zhàn bù lì, bì gù líng, zhū hóu qī bù zhì. liáng shuō hàn wáng, hàn wáng yòng qí jì, zhū hóu jiē zhì. yǔ zài gāo jì.
五年冬,漢王追楚至陽夏南,戰不利,壁固陵,諸侯期不至。良說漢王,漢王用其計,諸侯皆至。語在《高紀》。
hàn liù nián, fēng gōng chén. liáng wèi cháng yǒu zhàn dòu gōng, gāo dì yuē: yùn chóu cè wéi wò zhōng, jué shèng qiān lǐ wài, zǐ fáng gōng yě. zì zé qí sān wàn hù. liáng yuē: shǐ chén qǐ xià pī, yǔ shàng huì liú, cǐ tiān yǐ chén shòu bì xià. bì xià yòng chén jì, xìng ér shí zhōng, chén yuàn fēng liú zú yǐ, bù gǎn dāng sān wàn hù. nǎi fēng liáng wèi liú hóu, yǔ xiāo hé děng jù fēng.
漢六年,封功臣。良未嘗有戰鬥功,高帝曰:「運籌策帷幄中,決勝千里外,子房功也。自擇齊三萬戶。」良曰:「始臣起下邳,與上會留,此天以臣授陛下。陛下用臣計,幸而時中,臣願封留足矣,不敢當三萬戶。」乃封良為留侯,與蕭何等俱封。
shàng yǐ fēng dà gōng chén èr shí yú rén, qí yú rì yè zhēng gōng ér bù jué, wèi de xíng fēng. shàng jū luò yáng nán gōng, cóng fù dào wàng jiàn zhū jiāng wǎng wǎng shù rén ǒu yǔ. shàng yuē: cǐ hé yǔ? liáng yuē: bì xià bù zhī hū? cǐ móu fǎn ěr. shàng yuē: tiān xià shǔ ān dìng, hé gù ér fǎn? liáng yuē: bì xià qǐ bù yī, yǔ cǐ shǔ qǔ tiān xià, jīn bì xià yǐ wèi tiān zǐ, ér suǒ fēng jiē xiāo cáo gù rén suǒ qīn ài, ér suǒ zhū zhě jiē píng shēng chóu yuàn. jīn jūn lì jì gōng, tiān xià bù zú yǐ biàn fēng, cǐ shǔ wèi bì xià bù néng jǐn fēng, yòu kǒng jiàn yí guò shī jí zhū, gù xiāng jù ér móu fǎn ěr. shàng nǎi yōu yuē: wèi jiāng nài hé? liáng yuē: shàng píng shēng suǒ zēng, qún chén suǒ gòng zhī, shuí zuì shèn zhě? shàng yuē: yōng chǐ yǔ wǒ yǒu gù yuàn, shù jiǒng rǔ wǒ, wǒ yù shā zhī, wèi gōng duō, bù rěn. liáng yuē: jīn jí xiān fēng yōng chǐ, yǐ shì qún chén, qún chén jiàn yōng chǐ xiān fēng, zé rén rén zì jiān yǐ. yú shì shàng zhì jiǔ, fēng yōng chǐ wèi shén fāng hóu, ér jí qù chéng xiàng yù shǐ dìng gōng xíng fēng. qún chén bà jiǔ, jiē xǐ yuē: yōng chǐ qiě hóu, wǒ shǔ wú huàn yǐ.
上已封大功臣二十餘人,其餘日夜爭功而不決,未得行封。上居雒陽南宮,從復道望見諸將往往數人偶語。上曰:「此何語?」良曰:「陛下不知乎?此謀反耳。」上曰:「天下屬安定,何故而反?」良曰:「陛下起布衣,與此屬取天下,今陛下已為天子,而所封皆蕭、曹故人所親愛,而所誅者皆平生仇怨。今軍吏計功,天下不足以遍封,此屬畏陛下不能盡封,又恐見疑過失及誅,故相聚而謀反耳。」上乃憂曰:「為將奈何?」良曰:「上平生所憎,群臣所共知,誰最甚者?」上曰:「雍齒與我有故怨,數窘辱我,我欲殺之,為功多,不忍。」良曰:「今急先封雍齒,以示群臣,群臣見雍齒先封,則人人自堅矣。」於是上置酒,封雍齒為什方侯,而急趣丞相、御史定功行封。群臣罷酒,皆喜曰:「雍齒且侯,我屬無患矣。」
liú jìng shuō shàng zhě guān zhōng, shàng yí zhī. zuǒ yòu dà chén jiē shān dōng rén, duō quàn shàng dōu luò yáng: luò yáng dōng yǒu chéng gāo, xī yǒu xiáo miǎn, bèi hé xiāng luò, qí gù yì zú shì. liáng yuē: luò yáng suī yǒu cǐ gù, qí zhōng xiǎo, bù guò shù bǎi lǐ, tián dì báo, sì miàn shòu dí, cǐ fēi yòng wǔ zhī guó. fū guān zhōng zuǒ xiáo hán, yòu lǒng shǔ, wò yě qiān lǐ, nán yǒu bā shǔ zhī ráo, běi yǒu hú yuàn zhī lì, zǔ sān miàn ér gù shǒu, dú yǐ yī miàn dōng zhì zhū hóu. zhū hóu ān dìng, hé wèi cáo wǎn tiān xià, xī gěi jīng shī zhū hóu yǒu biàn, shùn liú ér xià, zú yǐ wěi shū. cǐ suǒ wèi jīn chéng qiān lǐ, tiān fǔ zhī guó. liú jìng shuō shì yě. yú shì shàng jí rì jià, xī dōu guān zhōng.
劉敬說上者關中,上疑之。左右大臣皆山東人,多勸上都雒陽:「雒陽東有成皋,西有殽、黽,背河鄉雒,其固亦足恃。」良曰:「雒陽雖有此固,其中小,不過數百里,田地薄,四面受敵,此非用武之國。夫關中左殽、函,右隴、蜀,沃野千里,南有巴、蜀之饒,北有胡苑之利,阻三面而固守,獨以一面東制諸侯。諸侯安定,河、渭漕輓天下,西給京師;諸侯有變,順流而下,足以委輸。此所謂金城千里,天府之國。劉敬說是也。」於是上即日駕,西都關中。
liáng cóng rù guān. xìng duō jí, jí dào yǐn bù shí gǔ, bì mén bù chū suì yú.
良從入關。性多疾,即道引不食谷,閉門不出歲余。
shàng yù fèi tài zǐ, lì qī fū rén zǐ zhào wáng rú yì. dà chén duō zhēng, wèi néng dé jiān jué yě. lǚ hòu kǒng, bù zhī suǒ wèi. huò wèi lǚ hòu yuē: liú hóu shàn huà jì, shàng xìn yòng zhī. lǚ hòu nǎi shǐ jiàn chéng hóu lǚ zé jié liáng, yuē: jūn cháng wèi shàng móu chén, jīn shàng rì yù yì tài zǐ, jūn ān dé gāo zhěn ér wò? liáng yuē: shǐ shàng shù zài jí kùn zhī zhōng, xìng yòng chén cè jīn tiān xià ān dìng, yǐ ài yù yì tài zǐ, gǔ ròu zhī jiān, suī chén děng bǎi rén hé yì! lǚ zé qiáng yào yuē: wèi wǒ huà jì. liáng yuē: cǐ nán yǐ kǒu shé zhēng yě. gù shàng yǒu suǒ bù néng zhì zhě sì rén. sì rén nián lǎo yǐ, jiē yǐ shàng mān méi shì, gù táo nì shān zhōng, yì bù wèi hàn chén. rán shàng gāo cǐ sì rén. jīn gōng chéng néng wú ài jīn yù bì bó, jīn tài zǐ wèi shū, bēi cí ān chē, yīn shǐ biàn shì gù qǐng, yí lái. lái, yǐ wèi kè, shí cóng rù cháo, lìng shàng jiàn zhī, zé yī zhù yě. yú shì lǚ hòu lìng lǚ zé shǐ rén fèng tài zǐ shū, bēi cí hòu lǐ, yíng cǐ sì rén. sì rén zhì, kè jiàn chéng hóu suǒ.
上欲廢太子,立戚夫人子趙王如意。大臣多爭,未能得堅決也。呂后恐,不知所為。或謂呂后曰:「留侯善畫計,上信用之。」呂后乃使建成侯呂澤劫良,曰:「君常為上謀臣,今上日欲易太子,君安得高枕而臥?」良曰:「始上數在急困之中,幸用臣策;今天下安定,以愛欲易太子,骨肉之間,雖臣等百人何益!」呂澤強要曰:「為我畫計。」良曰:「此難以口舌爭也。顧上有所不能致者四人。四人年老矣,皆以上嫚娒士,故逃匿山中,義不為漢臣。然上高此四人。今公誠能毋愛金玉璧帛,今太子為書,卑辭安車,因使辯士固請,宜來。來,以為客,時從入朝,令上見之,則一助也。」於是呂后令呂澤使人奉太子書,卑辭厚禮,迎此四人。四人至,客建成侯所。
hàn shí yī nián, qíng bù fǎn, shàng jí, yù shǐ tài zǐ wǎng jī zhī. sì rén xiāng wèi yuē: fán lái zhě, jiāng yǐ cún tài zǐ. tài zǐ jiāng bīng, shì wēi yǐ. nǎi shuō jiàn chéng hóu yuē: tài zǐ jiāng bīng, yǒu gōng jí wèi bù yì, wú gōng zé cóng cǐ shòu huò. qiě tài zǐ suǒ yǔ jù zhū jiāng, jiē yǔ shàng dìng tiān xià xiāo jiāng yě, jīn nǎi shǐ tài zǐ jiāng zhī, cǐ wú yì shǐ yáng jiāng láng, jiē bù kěn wèi yòng, qí wú gōng bì yǐ. chén wén mǔ ài zhě zi bào, jīn qī fū rén rì yè shì yù, zhào wáng cháng jū qián, shàng yuē zhōng bù shǐ bù xiào zi jū ài zi shàng, míng qí dài tài zǐ wèi bì yǐ. jūn hé bù jí qǐng lǚ hòu chéng jiān wèi shàng qì yán: qíng bù, tiān xià měng jiāng, shàn yòng bīng, jīn zhū jiāng jiē bì xià gù děng yí, nǎi lìng tài zǐ jiāng, cǐ shǔ mò kěn wèi yòng, qiě bù wén zhī, gǔ xíng ér xī ěr. shàng suī jí, qiáng zài zī chē, wò ér hù zhī, zhū jiāng bù gǎn bù jǐn lì. shàng suī kǔ, qiáng wèi qī zǐ jì. yú shì lǚ zé yè jiàn lǚ hòu. lǚ hòu chéng jiān wèi shàng qì ér yán, rú sì rén yì. shàng yuē: wú wéi zhī, shù zi gù bù zú qiǎn, nǎi gōng zì xíng ěr. yú shì shàng zì jiāng ér dōng, qún chén jū shǒu, jiē sòng zhì bà shàng. liáng jí, qiáng qǐ zhì qū yóu, jiàn shàng yuē: chén yí cóng, jí shén. chǔ rén piāo jí, yuàn shàng shèn wú yǔ chǔ zhēng fēng. yīn shuō shàng lìng tài zǐ wèi jiāng jūn jiān guān zhōng bīng. shàng wèi zǐ fáng suī jí, qiáng wò fù tài zǐ. shì shí, shū sūn tōng yǐ wèi tài fù, liáng xíng shǎo fù shì.
漢十一年,黥布反,上疾,欲使太子往擊之。四人相謂曰:「凡來者,將以存太子。太子將兵,事危矣。」乃說建成侯曰:「太子將兵,有功即位不益,無功則從此受禍。且太子所與俱諸將,皆與上定天下梟將也,今乃使太子將之,此無異使羊將狼,皆不肯為用,其無功必矣。臣聞『母愛者子抱』,今戚夫人日夜侍御,趙王常居前,上曰『終不使不肖子居愛子上』,明其代太子位必矣。君何不急請呂后承間為上泣言:『黥布,天下猛將,善用兵,今諸將皆陛下故等夷,乃令太子將,此屬莫肯為用,且布聞之,鼓行而西耳。上雖疾,強載輜車,臥而護之,諸將不敢不盡力。上雖苦,強為妻子計。』」於是呂澤夜見呂后。呂后承間為上泣而言,如四人意。上曰:「吾惟之,豎子固不足遣,乃公自行耳。」於是上自將而東,群臣居守,皆送至霸上。良疾,強起至曲郵,見上曰:「臣宜從,疾甚。楚人剽疾,願上慎毋與楚爭鋒。」因說上令太子為將軍監關中兵。上謂「子房雖疾,強臥傅太子」。是時,叔孫通已為太傅,良行少傅事。
hàn shí èr nián, shàng cóng pò bù guī, jí yì shén, yù yù yì tài zǐ. liáng jiàn bù tīng, yīn jí bù shì shì. shū sūn tài fù chēng shuō yǐn gǔ, yǐ sǐ zhēng tài zǐ. shàng yáng xǔ zhī, yóu yù yì zhī. jí yàn, zhì jiǔ, tài zǐ shì. sì rén zhě cóng tài zǐ, nián jiē bā shí yǒu yú, xū méi hào bái, yì guān shén wěi. shàng guài, wèn yuē: hé wèi zhě? sì rén qián duì, gè yán qí xìng míng. shàng nǎi jīng yuē: wú qiú gōng, bì táo wǒ, jīn gōng hé zì cóng wú ér yóu hū? sì rén yuē: bì xià qīng shì shàn mà, chén děng yì bù rǔ, gù kǒng ér wáng nì. jīn wén tài zǐ rén xiào, gōng jìng ài shì, tiān xià mò bù yán jǐng yuàn wèi tài zǐ sǐ zhě, gù chén děng lái. shàng yuē: fán gōng xìng zú diào hù tài zǐ.
漢十二年,上從破布歸,疾益甚,愈欲易太子。良諫不聽,因疾不視事。叔孫太傅稱說引古,以死爭太子。上陽許之,猶欲易之。及晏,置酒,太子侍。四人者從太子,年皆八十有餘,鬚眉皓白,衣冠甚偉。上怪,問曰:「何為者?」四人前對,各言其姓名。上乃驚曰:「吾求公,避逃我,今公何自從吾兒游乎?」四人曰:「陛下輕士善罵,臣等義不辱,故恐而亡匿。今聞太子仁孝,恭敬愛士,天下莫不延頸願為太子死者,故臣等來。」上曰:「煩公幸卒調護太子。」
sì rén wèi shòu yǐ bì, qū qù. shàng mù sòng zhī, zhào qī fū rén zhǐ shì yuē: wǒ yù yì zhī, bǐ sì rén wèi zhī fǔ, yǔ yì yǐ chéng, nán dòng yǐ. lǚ shì zhēn nǎi zhǔ yǐ. qī fū rén qì tì, shàng yuē: wèi wǒ chǔ wǔ, wú wèi ruò chǔ gē. gē yuē: hóng hú gāo fēi, yī jǔ qiān lǐ. yǔ yì yǐ jiù, héng jué sì hǎi. héng jué sì hǎi, yòu kě nài hé! suī yǒu zēng jiǎo, shàng ān suǒ shī! gē shù què, qī fū rén xū xī liú tì. shàng qǐ qù, bà jiǔ. jìng bù yì tài zǐ zhě, liáng běn zhāo cǐ sì rén zhī lì yě.
四人為壽已畢,趨去。上目送之,召戚夫人指視曰:「我欲易之,彼四人為之輔,羽翼已成,難動矣。呂氏真乃主矣。」戚夫人泣涕,上曰:「為我楚舞,吾為若楚歌。」歌曰:「鴻鵠高飛,一舉千里。羽翼以就,橫絕四海。橫絕四海,又可奈何!雖有矰繳,尚安所施!」歌數闋,戚夫人歔欷流涕。上起去,罷酒。竟不易太子者,良本招此四人之力也。
liáng cóng shàng jī dài, chū qí jì xià mǎ yì, jí lì xiāo xiāng guó, suǒ yǔ cóng róng yán tiān xià shì shén zhòng, fēi tiān xià suǒ yǐ cún wáng, gù bù zhe. liáng nǎi chēng yuē: jiā shì xiàng hán, jí hán miè, bù ài wàn jīn zhī zī, wèi hán bào chóu qiáng qín, tiān xià zhèn dòng. jīn yǐ sān cùn shé wèi dì zhě shī, fēng wàn hù, wèi liè hóu, cǐ bù yī zhī jí, yú liáng zú yǐ. yuàn qì rén jiān shì, yù cóng chì sōng zǐ yóu ěr. nǎi xué dào, yù qīng jǔ. gāo dì bēng, lǚ hòu dé liáng, nǎi qiáng shí zhī, yuē: rén shēng yī shì jiān, rú bái jū zhī guò xì, hé zì kǔ rú cǐ! liáng bù dé yǐ, qiáng tīng shí. hòu liù suì hōng. shì yuē wén chéng hóu.
良從上擊代,出奇計下馬邑,及立蕭相國,所與從容言天下事甚眾,非天下所以存亡,故不著。良乃稱曰:「家世相韓,及韓滅,不愛萬金之資,為韓報仇強秦,天下震動。今以三寸舌為帝者師,封萬戶,位列侯,此布衣之極,於良足矣。願棄人間事,欲從赤松子游耳。」乃學道,欲輕舉。高帝崩,呂后德良,乃強食之,曰:「人生一世間,如白駒之過隙,何自苦如此!」良不得已,強聽食。後六歲薨。諡曰文成侯。
liáng shǐ suǒ jiàn xià pī yí shàng lǎo fù yǔ shū zhě, hòu shí sān suì cóng gāo dì guò jì běi, guǒ dé gǔ chéng shān xià huáng shí, qǔ ér bǎo cí zhī. jí liáng sǐ, bìng zàng huáng shí. měi shàng zhǒng fú là cí huáng shí.
良始所見下邳圯上老父與書者,後十三歲從高帝過濟北,果得穀城山下黃石,取而寶祠之。及良死,並葬黃石。每上冢伏臘祠黃石。
zi bù yí sì hóu. xiào wén sān nián zuò bù jìng, guó chú.
子不疑嗣侯。孝文三年坐不敬,國除。
chén píng, yáng wǔ hù yǒu xiāng rén yě. shǎo shí jiā pín, hǎo dú shū, zhì huáng dì lǎo zi zhī shù. yǒu tián sān shí mǔ, yǔ xiōng bó jū. bó cháng gēng tián, zòng píng shǐ yóu xué. píng wèi rén zhǎng dà měi sè, rén huò wèi píng: pín hé shí ér féi ruò shì? qí sǎo jí píng zhī bù qīn jiā shēng chǎn, yuē: yì shí kāng hé ěr. yǒu shū rú cǐ, bù rú wú yǒu! bó wén zhī, zhú qí fù qì zhī.
陳平,陽武戶牖鄉人也。少時家貧,好讀書,治黃帝、老子之術。有田三十畝,與兄伯居。伯常耕田,縱平使遊學。平為人長大美色,人或謂平:「貧何食而肥若是?」其嫂疾平之不親家生產,曰:「亦食糠覈耳。有叔如此,不如無有!」伯聞之,逐其婦棄之。
jí píng zhǎng, kě qǔ fù, fù rén mò yǔ zhě, pín zhě píng yì kuì zhī. jiǔ zhī, hù yǒu fù rén zhāng fù yǒu nǚ sūn, wǔ jià fū zhé sǐ, rén mò gǎn qǔ, píng yù de zhī. yì zhōng yǒu dà sàng, píng jiā pín shì sàng, yǐ xiān wǎng hòu bà wèi zhù. zhāng fù jì jiàn zhī sàng suǒ, dú shì wěi píng, píng yì yǐ gù hòu qù. fù suí píng zhì qí jiā, jiā nǎi fù guō qióng xiàng, yǐ xí wèi mén, rán mén wài duō zhǎng zhě chē zhé. zhāng fù guī, wèi qí zi zhòng yuē: wú yù yǐ nǚ sūn yǔ chén píng. zhòng yuē: píng pín bù shì shì, yī xiàn zhōng jǐn xiào qí suǒ wèi, dú nài hé yǔ zhī nǚ? fù yuē: gù yǒu měi rú chén píng zhǎng pín zhě hū? zú yǔ nǚ. wèi píng pín, nǎi jiǎ dài bì yǐ pìn, yǔ jiǔ ròu zhī zī yǐ nèi fù. fù jiè qí sūn yuē: wú yǐ pín gù, shì rén bù jǐn. shì xiōng bó rú shì nǎi fù, shì sǎo rú shì nǎi mǔ. píng jì qǔ zhāng shì nǚ, zī yòng yì ráo, yóu dào rì guǎng.
及平長,可取婦,富人莫與者,貧者平亦愧之。久之,戶牖富人張負有女孫,五嫁夫輒死,人莫敢取,平欲得之。邑中有大喪,平家貧侍喪,以先往後罷為助。張負既見之喪所,獨視偉平,平亦以故後去。負隨平至其家,家乃負郭窮巷,以席為門,然門外多長者車轍。張負歸,謂其子仲曰:「吾欲以女孫予陳平。」仲曰:「平貧不事事,一縣中盡笑其所為,獨奈何予之女?」負曰:「固有美如陳平長貧者乎?」卒與女。為平貧,乃假貸幣以聘,予酒肉之資以內婦。負戒其孫曰:「毋以貧故,事人不謹。事兄伯如事乃父,事嫂如事乃母。」平既取張氏女,資用益饒,游道日廣。
lǐ zhōng shè, píng wèi zǎi, fēn ròu shén jūn. lǐ fù lǎo yuē: shàn, chén rú zǐ zhī wèi zǎi! píng yuē: jiē hū, shǐ píng dé zǎi tiān xià, yì rú cǐ ròu yǐ!
里中社,平為宰,分肉甚均。里父老曰:「善,陳孺子之為宰!」平曰:「嗟乎,使平得宰天下,亦如此肉矣!」
chén shè qǐ wáng, shǐ zhōu shì lüè dì, lì wèi jiù wèi wèi wáng, yǔ qín jūn xiāng gōng yú lín jì. píng yǐ qián xiè xiōng bó, cóng shào nián wǎng shì wèi wáng jiù, wèi tài pú. shuō wèi wáng, wáng bù tīng. rén huò chán zhī, píng wáng qù.
陳涉起王,使周市略地,立魏咎為魏王,與秦軍相攻於臨濟。平已前謝兄伯,從少年往事魏王咎,為太僕。說魏王,王不聽。人或讒之,平亡去。
xiàng yǔ lüè dì zhì hé shàng, píng wǎng guī zhī, cóng rù pò qín, cì jué qīng. xiàng yǔ zhī dōng wáng péng chéng yě, hàn wáng hái dìng sān qín ér dōng. yīn wáng fǎn chǔ, xiàng yǔ nǎi yǐ píng wèi xìn wǔ jūn, jiāng wèi wáng kè zài chǔ zhě wǎng jī, yīn jiàng ér hái. xiàng wáng shǐ xiàng hàn bài píng wèi dū wèi, cì jīn èr shí yì. jū wú hé, hàn gōng xià yīn. xiàng wáng nù, jiāng zhū dìng yīn zhě. píng jù zhū, nǎi fēng qí jīn yǔ yìn, shǐ shǐ guī xiàng wáng, ér píng shēn jiān xíng zhàng jiàn wáng. dù hé, chuán rén jiàn qí měi zhàng fū, dú xíng, yí qí wáng jiāng, yào xià dāng yǒu bǎo qì jīn yù, mù zhī, yù shā píng. píng xīn kǒng, nǎi jiě yī luǒ ér zuǒ cì chuán. chuán rén zhī qí wú yǒu, nǎi zhǐ.
項羽略地至河上,平往歸之,從入破秦,賜爵卿。項羽之東王彭城也,漢王還定三秦而東。殷王反楚,項羽乃以平為信武君,將魏王客在楚者往擊,殷降而還。項王使項悍拜平為都尉,賜金二十溢。居無何,漢攻下殷。項王怒,將誅定殷者。平懼誅,乃封其金與印,使使歸項王,而平身間行杖劍亡。度河,船人見其美丈夫,獨行,疑其亡將,要下當有寶器金玉,目之,欲殺平。平心恐,乃解衣裸而佐刺船。船人知其無有,乃止。
píng suì zhì xiū wǔ jiàng hàn, yīn wèi wú zhī qiú jiàn hàn wáng, hàn wáng zhào rù. shì shí, wàn shí jūn shí fèn wèi zhōng juān, shòu píng yè. píng děng shí rén jù jìn, cì shí. wáng yuē: bà, jiù shě yǐ. píng yuē: chén wèi shì lái, suǒ yán bù kě yǐ guò jīn rì. yú shì hàn wáng yǔ yǔ ér shuō zhī, wèn yuē: zi jū chǔ hé guān? píng yuē: wèi dū wèi. shì rì bài píng wèi dū wèi, shǐ cān chéng, diǎn hù jūn. zhū jiāng jǐn huān, yuē: dài wáng yī rì dé chǔ zhī wáng zú, wèi zhī gāo xià, ér jí yǔ gòng zài, shǐ jiān hù zhǎng zhě! hàn wáng wén zhī, yù yì xìng píng, suì yǔ dōng fá xiàng wáng. zhì péng chéng, wèi chǔ suǒ bài, yǐn shī ér hái. shōu sǎn bīng zhì xíng yáng, yǐ píng wèi yà jiāng, shǔ hán wáng xìn, jūn guǎng wǔ.
平遂至修武降漢,因魏無知求見漢王,漢王召入。是時,萬石君石奮為中涓,受平謁。平等十人俱進,賜食。王曰:「罷,就舍矣。」平曰:「臣為事來,所言不可以過今日。」於是漢王與語而說之,問曰:「子居楚何官?」平曰:「為都尉。」是日拜平為都尉,使參乘,典護軍。諸將盡讙,曰:「大王一日得楚之亡卒,未知高下,而即與共載,使監護長者!」漢王聞之,愈益幸平,遂與東伐項王。至彭城,為楚所敗,引師而還。收散兵至滎陽,以平為亞將,屬韓王信,軍廣武。
jiàng guàn děng huò chán píng yuē: píng suī měi zhàng fū, rú guān yù ěr, qí zhōng wèi bì yǒu yě. wén píng jū jiā shí dào qí sǎo shì wèi wáng bù róng, wáng ér guī chǔ guī chǔ bù zhōng, yòu wáng guī hàn. jīn dài wáng zūn guān zhī, lìng hù jūn. chén wén píng shǐ zhū jiāng, jīn duō zhě dé shàn chù, jīn shǎo zhě dé è chù. píng, fǎn fù luàn chén yě, yuàn wáng chá zhī. hàn wáng yí zhī, yǐ ràng wú zhī, wèn yuē: yǒu zhī hū? wú zhī yuē: yǒu. hàn wáng yuē: gōng yán qí xián rén hé yě? duì yuē: chén zhī suǒ yán zhě, néng yě bì xià suǒ wèn zhě, xíng yě. jīn yǒu wěi shēng xiào yǐ zhī xíng, ér wú yì yú shèng bài zhī shù, bì xià hé xiá yòng zhī hū? lìng chǔ hàn xiāng jù, chén jìn qí móu zhī shì, gù qí jì chéng zú yǐ lì guó jiā ěr. dào sǎo shòu jīn yòu ān zú yí hū? hàn wáng zhào píng ér wèn yuē: wú wén xiān shēng shì wèi bù suí, shì chǔ ér qù, jīn yòu cóng wú yóu, xìn zhě gù duō xīn hū? píng yuē: chén shì wèi wáng, wèi wáng bù néng yòng chén shuō, gù qù shì xiàng wáng. xiàng wáng bù xìn rén, qí suǒ rèn ài, fēi zhū xiàng jí qī zhī kūn dì, suī yǒu qí shì bù néng yòng. chén jū chǔ wén hàn wáng zhī néng yòng rén, gù guī dài wáng. luǒ shēn lái, bù shòu jīn wú yǐ wèi zī. chéng chén jì huà yǒu kě cǎi zhě, yuàn dài wáng yòng zhī shǐ wú kě yòng zhě, dài wáng suǒ cì jīn jù zài, qǐng fēng shū guān, dé qǐng hái gǔ. hàn wáng nǎi xiè, hòu cì, bài yǐ wèi hù jūn zhōng wèi, jǐn hù zhū jiāng. zhū jiāng nǎi bù gǎn fù yán.
絳、灌等或讒平曰:「平雖美丈夫,如冠玉耳,其中未必有也。聞平居家時盜其嫂;事魏王不容,亡而歸楚;歸楚不中,又亡歸漢。今大王尊官之,令護軍。臣聞平使諸將,金多者得善處,金少者得惡處。平,反覆亂臣也,願王察之。」漢王疑之,以讓無知,問曰:「有之乎?」無知曰:「有。」漢王曰:「公言其賢人何也?」對曰:「臣之所言者,能也;陛下所問者,行也。今有尾生、孝已之行,而無益於勝敗之數,陛下何暇用之乎?令楚、漢相距,臣進奇謀之士,顧其計誠足以利國家耳。盜嫂、受金又安足疑乎?」漢王召平而問曰:「吾聞先生事魏不遂,事楚而去,今又從吾游,信者固多心乎?」平曰:「臣事魏王,魏王不能用臣說,故去事項王。項王不信人,其所任愛,非諸項即妻之昆弟,雖有奇士不能用。臣居楚聞漢王之能用人,故歸大王。裸身來,不受金無以為資。誠臣計畫有可采者,願大王用之;使無可用者,大王所賜金具在,請封輸官,得請骸骨。」漢王乃謝,厚賜,拜以為護軍中尉,盡護諸將。諸將乃不敢復言。
qí hòu, chǔ jí jī, jué hàn yǒng dào, wéi hàn wáng yú xíng yáng chéng. hàn wáng huàn zhī, qǐng gē xíng yáng yǐ xī hé. xiàng wáng fú tīng. hàn wáng wèi píng yuē: tiān xià fēn fēn, hé shí dìng hū? píng yuē: xiàng wáng wèi rén, gōng jìng ài rén, shì zhī lián jié hǎo lǐ zhě duō guī zhī. zhì yú xíng gōng shǎng jué yì, zhòng zhī, shì yì yǐ cǐ bù fù. jīn dài wáng mān ér shǎo lǐ, shì zhī lián jié zhě bù lái rán dài wáng néng ráo rén yǐ jué yì, shì zhī wán dùn qí lì wú chǐ zhě yì duō guī hàn. chéng gè qù liǎng duǎn, jí liǎng zhǎng, tiān xià zhǐ huī jí dìng yǐ. rán dài wáng zī wǔ rén, bù néng dé lián jié zhī shì. gù chǔ yǒu kě luàn zhě, bǐ xiàng wáng gǔ gěng zhī chén yà fù zhōng lí lt mù mò gt lóng qiě zhōu yīn zhī shǔ, bù guò shù rén ěr. dài wáng néng chū juān shù wàn jīn jīn, xíng fǎn jiān, jiān qí jūn chén, yǐ yí qí xīn, xiàng wáng wèi rén yì jì xìn chán, bì nèi xiāng zhū. hàn yīn jǔ bīng ér gōng zhī, pò chǔ bì yǐ. hàn wáng yǐ wèi rán, nǎi chū huáng jīn sì wàn jīn yǔ píng, zì suǒ wèi, bù wèn chū rù.
其後,楚急擊,絕漢甬道,圍漢王於滎陽城。漢王患之,請割滎陽以西和。項王弗聽。漢王謂平曰:「天下紛紛,何時定乎?」平曰:「項王為人,恭敬愛人,士之廉節好禮者多歸之。至於行功賞爵邑,重之,士亦以此不附。今大王嫚而少禮,士之廉節者不來;然大王能饒人以爵邑,士之頑頓耆利無恥者亦多歸漢。誠各去兩短,集兩長,天下指麾即定矣。然大王資侮人,不能得廉節之士。顧楚有可亂者,彼項王骨鯁之臣亞父、鍾離<目末>、龍且、周殷之屬,不過數人耳。大王能出捐數萬斤金,行反間,間其君臣,以疑其心,項王為人意忌信讒,必內相誅。漢因舉兵而攻之,破楚必矣。」漢王以為然,乃出黃金四萬斤予平,恣所為,不問出入。
píng jì duō yǐ jīn zòng fǎn jiān yú chǔ jūn, xuān yán zhū jiāng zhōng lí lt mù mò gt děng wèi xiàng wáng jiāng, gōng duō yǐ, rán zhōng bù dé liè dì ér wáng, yù yǔ hàn wèi yī, yǐ miè xiàng shì, fēn wáng qí dì. xiàng wáng guǒ yí zhī, shǐ shǐ zhì hàn. hàn wèi tài láo zhī jù, jǔ jìn, jiàn chǔ shǐ, jí yáng jīng yuē: yǐ wèi yà fù shǐ, nǎi xiàng wáng shǐ yě! fù chí qù, yǐ è cǎo jù jìn chǔ shǐ. shǐ guī, jù yǐ bào xiàng wáng, guǒ dà yí yà fù. yà fù yù jí jī xià xíng yáng chéng, xiàng wáng bù xìn, bù kěn tīng yà fù. yà fù wén xiàng wáng yí zhī, nǎi dà nù yuē: tiān xià shì dà dìng yǐ, jūn wáng zì wèi zhī! yuàn qǐ hái gǔ guī! guī wèi zhì péng chéng, jū fā bèi ér sǐ.
平既多以金縱反間於楚軍,宣言諸將鍾離<目末>等為項王將,功多矣,然終不得列地而王,欲與漢為一,以滅項氏,分王其地。項王果疑之,使使至漢。漢為太牢之具,舉進,見楚使,即陽驚曰:「以為亞父使,乃項王使也!」復持去,以惡草具進楚使。使歸,具以報項王,果大疑亞父。亞父欲急擊下滎陽城,項王不信,不肯聽亞父。亞父聞項王疑之,乃大怒曰:「天下事大定矣,君王自為之!願乞骸骨歸!」歸未至彭城,疽發背而死。
píng nǎi yè chū nǚ zǐ èr qiān rén xíng yáng dōng mén, chǔ yīn jī zhī. píng nǎi yǔ hàn wáng cóng chéng xī mén chū qù. suì rù guān, shōu jù bīng ér fù dōng.
平乃夜出女子二千人滎陽東門,楚因擊之。平乃與漢王從城西門出去。遂入關,收聚兵而復東。
míng nián, huái yīn hóu xìn pò qí, zì lì wèi jiǎ qí wáng, shǐ shǐ yán zhī hàn wáng. hàn wáng nù ér mà, píng niè hàn wáng. hàn wáng wù, nǎi hòu yù qí shǐ, shǐ zhāng liáng wǎng lì xìn wèi qí wáng. yú shì fēng píng yǐ hù yǒu xiāng. yòng qí jì cè, zú miè chǔ.
明年,淮陰侯信破齊,自立為假齊王,使使言之漢王。漢王怒而罵,平躡漢王。漢王寤,乃厚遇齊使,使張良往立信為齊王。於是封平以戶牖鄉。用其計策,卒滅楚。
hàn liù nián, rén yǒu shàng shū gào chǔ wáng hán xìn fǎn. gāo dì wèn zhū jiāng, zhū jiāng yuē: jí fā bīng kēng shù zi ěr. gāo dì mò rán. yǐ wèn píng, píng gù cí xiè, yuē: zhū jiāng yún hé? shàng jù gào zhī. píng yuē: rén zhī shàng shū yán xìn fǎn, rén yǒu wén zhī zhě hū? yuē: wèi yǒu. yuē: xìn zhī zhī hū? yuē: fú zhī. píng yuē: bì xià bīng jīng shú yǔ chǔ? shàng yuē: bù néng guò yě. píng yuē: bì xià jiāng yòng bīng yǒu néng dí hán xìn zhě hū? shàng yuē: mò jí yě. píng yuē: jīn bīng bù rú chǔ jīng, jiāng fú jí, ér jǔ bīng jī zhī, shì qù zhī zhàn yě, qiè wèi bì xià wēi zhī. shàng yuē: wèi zhī nài hé? píng yuē: gǔ zhě tiān zǐ xún shòu, huì zhū hóu. nán fāng yǒu yún mèng, bì xià dì chū wěi yóu yún mèng, huì zhū hóu yú chén. chén, chǔ zhī xī jiè, xìn wén tiān zǐ yǐ hǎo chū yóu, qí shì bì jiāo yíng yè. ér bì xià yīn qín zhī, tè yī lì shì zhī shì ěr. gāo dì yǐ wèi rán, nǎi fā shǐ gào zhū hóu huì chén, wú jiāng nán yóu yún mèng. shàng yīn suí yǐ xíng. xíng zhì chén, chǔ wáng xìn guǒ jiāo yíng dào zhōng. gāo dì yù jù wǔ shì, jiàn xìn, jí zhí fù zhī. yǔ zài xìn chuán.
漢六年,人有上書告楚王韓信反。高帝問諸將,諸將曰:「亟發兵坑豎子耳。」高帝默然。以問平,平固辭謝,曰:』諸將云何?」上具告之。平曰:「人之上書言信反,人有聞知者乎?」曰:「未有。」曰:「信知之乎?」曰:「弗知。」平曰:「陛下兵精孰與楚?」上曰:「不能過也。」平曰:「陛下將用兵有能敵韓信者乎?」上曰:「莫及也。」平曰:「今兵不如楚精,將弗及,而舉兵擊之,是趣之戰也,竊為陛下危之。」上曰:「為之奈何?」平曰:「古者天子巡狩,會諸侯。南方有雲夢,陛下第出偽游雲夢,會諸侯於陳。陳,楚之西界,信聞天子以好出遊,其勢必郊迎謁。而陛下因禽之,特一力士之事耳。」高帝以為然,乃發使告諸侯會陳,「吾將南遊雲夢」。上因隨以行。行至陳,楚王信果郊迎道中。高帝豫具武士,見信,即執縛之。語在《信傳》。
suì huì zhū hóu yú chén. hái zhì luò yáng, yǔ gōng chén pōu fú dìng fēng, fēng píng wèi hù yǒu hóu, shì shì wù jué. píng cí yuē: cǐ fēi chén zhī gōng yě. shàng yuē: wú yòng xiān shēng jì móu, zhàn shèng kè dí, fēi gōng ér hé? píng yuē: fēi wèi wú zhī chén ān dé jìn? shàng yuē: ruò zi kě wèi bù bèi běn yǐ! nǎi fù shǎng wèi wú zhī.
遂會諸侯於陳。還至雒陽,與功臣剖符定封,封平為戶牖侯,世世勿絕。平辭曰:「此非臣之功也。」上曰:「吾用先生計謀,戰勝克敵,非功而何?」平曰:「非魏無知臣安得進?」上曰:「若子可謂不背本矣!」乃復賞魏無知。
qí míng nián, píng cóng jī hán wáng xìn yú dài. zhì píng chéng, wèi xiōng nú wéi, qī rì bù dé shí. gāo dì yòng píng qí jì, shǐ dān yú è shì jiě, wéi yǐ dé kāi. gāo dì jì chū, qí jì mì, shì mò de wén. gāo dì nán guò qū nì, shàng qí chéng, wàng shì wū shén dà, yuē: zhuàng zāi xiàn! wú xíng tiān xià, dú jiàn luò yáng yǔ shì ěr. gù wèn yù shǐ: qū nì hù kǒu jǐ hé? duì yuē: shǐ qín shí sān wàn yú hù, jiān zhě bīng shù qǐ, duō wáng nì, jīn jiàn wǔ qiān yú hù. yú shì zhào yù shǐ, gèng fēng píng wèi qū nì hóu, jǐn shí zhī, chú qián suǒ shí hù yǒu.
其明年,平從擊韓王信於代。至平城,為匈奴圍,七日不得食。高帝用平奇計,使單于閼氏解,圍以得開。高帝既出,其計秘,世莫得聞。高帝南過曲逆,上其城,望室屋甚大,曰:「壯哉縣!吾行天下,獨見雒陽與是耳。」顧問御史:「曲逆戶口幾何?」對曰:「始秦時三萬餘戶,間者兵數起,多亡匿,今見五千餘戶。」於是詔御史,更封平為曲逆侯,盡食之,除前所食戶牖。
píng zì chū cóng, zhì tiān xià dìng hòu, cháng yǐ hù jūn zhōng wèi cóng jī zāng tú chén xī qíng bù. fán liù chū qí jì, zhé yì yì fēng. qí jì huò pō mì, shì mò de wén yě.
平自初從,至天下定後,常以護軍中尉從擊臧荼、陳豨、黥布。凡六出奇計,輒益邑封。奇計或頗秘,世莫得聞也。
gāo dì cóng jī bù jūn hái, bìng chuàng, xú xíng zhì zhǎng ān. yàn wáng lú wǎn fǎn, shàng shǐ fán kuài yǐ xiāng guó jiāng bīng jī zhī. jì xíng, rén yǒu duǎn è kuài zhě. gāo dì nù yuē: kuài jiàn wú bìng, nǎi jǐ wǒ sǐ yě! yòng píng jì, zhào jiàng hóu zhōu bó shòu zhào chuáng xià, yuē: chén píng chéng chí chuán zài bó dài kuài jiāng, píng zhì jūn zhōng jí zhǎn kuài tóu! èr rén jì shòu zhào, chí chuán wèi zhì jūn, xíng jì yuē: fán kuài, dì zhī gù rén, gōng duō, yòu lǚ hòu nǚ dì lǚ xū fū, yǒu qīn qiě guì, dì yǐ fèn nù gù yù zhǎn zhī, jí kǒng hòu huǐ. níng qiú ér zhì shàng, lìng shàng zì zhū zhī. wèi zhì jūn, wèi tán, yǐ jié zhào fán kuài. kuài shòu zhào, jí fǎn jiē, zài kǎn chē yì zhǎng ān, ér lìng zhōu bó dài jiāng bīng dìng yàn.
高帝從擊布軍還,病創,徐行至長安。燕王盧綰反,上使樊噲以相國將兵擊之。既行,人有短惡噲者。高帝怒曰:「噲見吾病,乃幾我死也!」用平計,召絳侯周勃受詔床下,曰:「陳平乘馳傳載勃代噲將,平至軍中即斬噲頭!」二人既受詔,馳傳未至軍,行計曰:「樊噲,帝之故人,功多,又呂后女弟呂須夫,有親且貴,帝以忿怒故欲斬之,即恐後悔。寧囚而致上,令上自誅之。」未至軍,為壇,以節召樊噲。噲受詔,即反接,載檻車詣長安,而令周勃代將兵定燕。
píng xíng wén gāo dì bēng, píng kǒng lǚ hòu jí lǚ xū nù, nǎi chí chuán xiān qù. féng shǐ zhě zhào píng yǔ guàn yīng tún yú xíng yáng. píng shòu zhào, lì fù chí zhì guān, kū shū bēi, yīn zòu shì sàng qián, lǚ hòu āi zhī, yuē: jūn chū xiū yǐ! píng wèi chán zhī jiù, yīn gù qǐng zhī dé sù wèi zhōng. tài hòu nǎi yǐ wèi láng zhōng lìng, rì fù jiào dì. shì hòu, lǚ xū chán nǎi bù de xíng. fán kuài zhì, jí shè fù jué yì.
平行聞高帝崩,平恐呂后及呂須怒,乃馳傳先去。逢使者詔平與灌嬰屯於滎陽。平受詔,立復馳至官,哭殊悲,因奏事喪前,呂后哀之,曰:「君出休矣!」平畏讒之就,因固請之得宿衛中。太后乃以為郎中令,日傅教帝。是後,呂須讒乃不得行。樊噲至,即赦復爵邑。
huì dì wǔ nián, xiāng guó cáo cān hōng, ān guó hóu wáng líng wèi yòu chéng xiàng, píng wèi zuǒ chéng xiàng.
惠帝五年,相國曹參薨,安國侯王陵為右丞相,平為左丞相。
wáng líng, pèi rén yě. shǐ wèi xiàn háo, gāo zǔ wēi shí xiōng shì líng. jí gāo zǔ qǐ pèi, rén xián yáng, líng yì jù dǎng shù qiān rén, jū nán yáng, bù kěn cóng pèi gōng. jí hàn wáng zhī hái jī xiàng jí, líng nǎi yǐ bīng shǔ hàn. xiàng yǔ qǔ líng mǔ zhì jūn zhōng, líng shǐ zhì, zé dōng xiāng zuò líng mǔ, yù yǐ zhāo líng. líng mǔ jì sī sòng shǐ zhě, qì yuē: yuàn wèi lǎo qiè yǔ líng, shàn shì hàn wáng. hàn wáng zhǎng zhě, mǔ yǐ lǎo qiè gù chí èr xīn. qiè yǐ sǐ sòng shǐ zhě. suì fú jiàn ér sǐ. xiàng wáng nù, hēng líng mǔ. líng zú cóng hàn wáng dìng tiān xià. yǐ shàn yōng chǐ, yōng chǐ, gāo zǔ zhī chóu. líng yòu běn wú cóng hàn zhī yì, yǐ gù hòu fēng líng, wèi ān guó hóu.
王陵,沛人也。始為縣豪,高祖微時兄事陵。及高祖起沛,人咸陽,陵亦聚黨數千人,居南陽,不肯從沛公。及漢王之還擊項籍,陵乃以兵屬漢。項羽取陵母置軍中,陵使至,則東鄉坐陵母,欲以招陵。陵母既私送使者,泣曰:「願為老妾語陵,善事漢王。漢王長者,母以老妾故持二心。妾以死送使者。」遂伏劍而死。項王怒,亨陵母。陵卒從漢王定天下。以善雍齒,雍齒,高祖之仇。陵又本無從漢之意,以故後封陵,為安國侯。
líng wèi rén shǎo wén rèn qì, hǎo zhí yán, wèi yòu chéng xiàng èr suì, huì dì bēng. gāo hòu yù lì zhū lǚ wèi wáng, wèn líng. líng yuē: gāo huáng dì xíng bái mǎ ér méng yuē: fēi liú shì ér wáng zhě, tiān xià gòng jī zhī. jīn wáng lǚ shì, fēi yuē yě. tài hòu bù shuō. wèn zuǒ chéng xiàng píng jí jiàng hóu zhōu bó děng, jiē yuē: gāo dì dìng tiān xià, wáng zǐ dì jīn tài hòu chēng zhì, yù wáng kūn dì zhū lǚ, wú suǒ bù kě. tài hòu xǐ. bà cháo, líng ràng píng bó yuē: shǐ yǔ gāo dì shà xuè ér méng, zhū jūn bù zài xié? jīn gāo dì bēng, tài hòu nǚ zhǔ, yù wáng lǚ shì, zhū jūn zòng yù ā yì bèi yuē, hé miàn mù jiàn gāo dì yú dì xià hū! píng yuē: yú miàn zhé tíng zhēng, chén bù rú jūn quán shè jì, dìng liú shì hòu, jūn yì bù rú chén. líng wú yǐ yīng zhī. yú shì lǚ tài hòu yù fèi líng, nǎi yáng qiān líng wèi dì tài fù, shí duó zhī xiāng quán. líng nù, xiè bìng miǎn, dù mén jìng bù cháo qǐng, shí nián ér hōng.
陵為人少文任氣,好直言,為右丞相二歲,惠帝崩。高后欲立諸呂為王,問陵。陵曰:「高皇帝刑白馬而盟曰:『非劉氏而王者,天下共擊之』。今王呂氏,非約也。」太后不說。問左丞相平及絳侯周勃等,皆曰:「高帝定天下,王子弟;今太后稱制,欲王昆弟諸呂,無所不可。」太后喜。罷朝,陵讓平、勃曰:「始與高帝唼血而盟,諸君不在邪?今高帝崩,太后女主,欲王呂氏,諸君縱慾阿意背約,何面目見高帝於地下乎!」平曰:「於面折廷爭,臣不如君;全社稷,定劉氏後,君亦不如臣。」陵無以應之。於是呂太后欲廢陵,乃陽遷陵為帝太傅,實奪之相權。陵怒,謝病免,杜門竟不朝請,十年而薨。
líng zhī miǎn, lǚ tài hòu xǐ píng wèi yòu chéng xiàng, yǐ pì yáng hóu shěn shí qí wèi zuǒ chéng xiàng. shí qí yì pèi rén yě. hàn wáng zhī bài péng chéng xī, chǔ qǔ tài shàng huáng lǚ hòu wèi zhì, shí qí yǐ shè rén shì lǚ hòu. qí hòu cóng pò xiàng jí wèi hóu, xìng yú lǚ tài hòu. jí wèi xiāng, bù zhì, jiān gōng zhōng, rú láng zhōng lìng, gōng qīng bǎi guān jiē yīn jué shì.
陵之免,呂太后徙平為右丞相,以辟陽侯審食其為左丞相。食其亦沛人也。漢王之敗彭城西,楚取太上皇、呂后為質,食其以舍人侍呂后。其後從破項籍為侯,幸於呂太后。及為相,不治,監宮中,如郎中令,公卿百官皆因決事。
lǚ xū cháng yǐ píng qián wèi gāo dì móu zhí fán kuài, shù chán píng yuē: wèi chéng xiàng bù zhì shì, rì yǐn chún jiǔ, xì fù rén. píng wén, rì yì shén. lǚ tài hòu wén zhī, sī xǐ. miàn zhì lǚ xū yú píng qián, yuē: bǐ yǔ yuē ér fù rén kǒu bù kě yòng, gù jūn yǔ wǒ hé rú ěr, wú wèi lǚ xū zhī zèn.
呂須常以平前為高帝謀執樊噲,數讒平曰:「為丞相不治事,日飲醇酒,戲婦人。」平聞,日益甚。呂太后聞之,私喜。面質呂須於平前,曰:「鄙語曰『兒婦人口不可用』,顧君與我何如耳,無畏呂須之譖。」
lǚ tài hòu duō lì zhū lǚ wèi wáng, píng wěi tīng zhī. jí lǚ tài hòu bēng, píng yǔ tài wèi bó hé móu, zú zhū zhū lǚ, lì wén dì, píng běn móu yě. shěn shí qí miǎn xiāng, wén dì lì, jǔ yǐ wèi xiāng. tài wèi bó qīn yǐ bīng zhū lǚ shì, gōng duō píng yù ràng bó wèi, nǎi xiè bìng. wén dì chū lì, guài píng bìng, wèn zhī. píng yuē: gāo dì shí, bó gōng bù rú chén jí zhū zhū lǚ, chén gōng yì bù rú bó. yuàn yǐ xiāng ràng bó. yú shì nǎi yǐ tài wèi bó wèi yòu chéng xiàng, wèi dì yī píng xǐ wèi zuǒ chéng xiàng, wèi dì èr. cì píng jīn qiān jīn, yì fēng sān qiān hù.
呂太后多立諸呂為王,平偽聽之。及呂太后崩,平與太尉勃合謀,卒誅諸呂,立文帝,平本謀也。審食其免相,文帝立,舉以為相。太尉勃親以兵誅呂氏,功多;平欲讓勃位,乃謝病。文帝初立,怪平病,問之。平曰:「高帝時,勃功不如臣;及誅諸呂,臣功亦不如勃。願以相讓勃。」於是乃以太尉勃為右丞相,位第一;平徙為左丞相,位第二。賜平金千斤,益封三千戶。
jū qǐng zhī, shàng yì míng xí guó jiā shì, cháo ér wèn yòu chéng xiàng bó yuē: tiān xià yī suì jué yù jǐ hé? bó xiè bù zhī. wèn: tiān xià qián gǔ yī suì chū rù jǐ hé? bó yòu xiè bù zhī. hàn chū qià bèi, kuì bù néng duì. shàng yì wèn zuǒ chéng xiàng píng. píng yuē: gè yǒu zhǔ zhě. shàng yuē: zhǔ zhě wèi shuí hū? píng yuē: bì xià jí wèn jué yù, zé tíng wèi wèn qián gǔ, zé zhì sù nèi shǐ. shàng yuē: gǒu gè yǒu zhǔ zhě, ér jūn suǒ zhǔ hé shì yě? píng xiè yuē: zhǔ chén! bì xià bù zhī qí nǔ xià, shǐ dài zuì zǎi xiàng. zǎi xiàng zhě, shàng zuǒ tiān zǐ lǐ yīn yáng, shùn sì shí, xià suì wàn wù zhī yí, wài tián fǔ sì yí zhū hóu, nèi qīn fù bǎi xìng, shǐ qīng dài fū gè dé rèn qí zhí yě. shàng chēng shàn. bó dà cán, chū ér ràng píng yuē: jūn dú bù sù jiào wǒ hū! píng xiào yuē: jūn jū qí wèi, dú bù zhī qí rèn xié? qiě bì xià jí wèn zhǎng ān dào zéi shù, yòu yù qiáng duì xié? yú shì jiàng hóu zì zhī qí néng fú rú píng yuǎn yǐ. jū qǐng zhī, bó xiè miǎn xiāng, ér píng zhuān wèi chéng xiàng.
居頃之,上益明習國家事,朝而問右丞相勃曰:「天下一歲決獄幾何?」勃謝不知。問:「天下錢穀一歲出入幾何?」勃又謝不知。汗出洽背,愧不能對。上亦問左丞相平。平曰:「各有主者。」上曰:「主者為誰乎?」平曰:「陛下即問決獄,責廷尉;問錢穀,責治粟內史。」上曰:「苟各有主者,而君所主何事也?」平謝曰:「主臣!陛下不知其弩下,使待罪宰相。宰相者,上佐天子理陰陽,順四時,下遂萬物之宜,外填撫四夷諸侯,內親附百姓,使卿大夫各得任其職也。」上稱善。勃大慚,出而讓平曰:「君獨不素教我乎!」平笑曰:「君居其位,獨不知其任邪?且陛下即問長安盜賊數,又欲強對邪?」於是絳侯自知其能弗如平遠矣。居頃之,勃謝免相,而平顓為丞相。
xiào wén èr nián, píng hōng, shì yuē xiàn hóu. chuán zi zhì céng sūn hé, zuò lüè rén qī qì shì. wáng líng yì zhì xuán sūn, zuò zhòu jīn guó chú. pì yáng hóu shí qí miǎn hòu sān suì ér wèi huái nán wáng suǒ shā, wén dì lìng qí zǐ píng sì hóu. zī chuān wáng fǎn, pì yáng jìn zī chuān, píng jiàng zhī, guó chú.
孝文二年,平薨,諡曰獻侯。傳子至曾孫何,坐略人妻棄市。王陵亦至玄孫,坐酎金國除。辟陽侯食其免後三歲而為淮南王所殺,文帝令其子平嗣侯。淄川王反,辟陽近淄川,平降之,國除。
shǐ, píng yuē: wǒ duō yīn móu, dào jiā zhī suǒ jìn. wú shì jí fèi, yì yǐ yǐ, zhōng bù néng fù qǐ, yǐ wú duō yīn huò yě. qí hòu céng sūn chén zhǎng yǐ wèi shì qīn qī guì, yuàn dé xù fēng, rán zhōng bù de yě.
始,平曰:「我多陰謀,道家之所禁。吾世即廢,亦已矣,終不能復起,以吾多陰禍也。」其後曾孫陳掌以衛氏親戚貴,願得續封,然終不得也。
zhōu bó, pèi rén. qí xiān juǎn rén yě, xǐ pèi. bó yǐ zhī báo qū wèi shēng, cháng yǐ chuī xiāo gěi sàng shì, cái guān yǐn qiáng.
周勃,沛人。其先卷人也,徙沛。勃以織薄曲為生,常以吹簫給喪事,材官引強。
gāo zǔ wèi pèi gōng chū qǐ, bó yǐ zhōng juān cóng gōng hú líng, xià fāng yǔ. fāng yǔ fǎn, yǔ zhàn, què dí. gōng fēng. jī qín jūn dàng dōng. hái jūn liú jí xiāo. fù gōng dàng, pò zhī. xià xià yì, xiān dēng, cì jué wǔ dài fū. gōng méng yú, qǔ zhī. jī zhāng hán chē qí diàn. lüè dìng wèi dì. gōng yuán qī dōng sī hūn, yǐ wǎng zhì lì, qǔ zhī. gōng niè sāng, xiān dēng. jī qín jūn ā xià, pò zhī. zhuī zhì pú yáng, xià qí chéng. gōng dōu guān dìng táo, xí qǔ wǎn qú, dé dān fù lìng. yè xí qǔ lín jì, gōng shòu zhāng, yǐ qián zhì juǎn, pò lǐ yóu yōng qiū xià. gōng kāi fēng, xiān zhì chéng xià wèi duō. hòu zhāng hán pò xiàng liáng, pèi gōng yǔ xiàng yǔ yǐn bīng dōng rú dàng. zì chū qǐ pèi hái zhì dàng, yī suì èr yuè. chǔ huái wáng fēng pèi gōng hào wǔ ān hóu, wèi dàng jùn zhǎng. pèi gōng bài bó wèi xiāng bì lìng. cóng pèi gōng dìng wèi dì, gōng dōng jùn wèi yú chéng wǔ, pò zhī. gōng zhǎng shè, xiān dēng. gōng yǐng yáng gōu shì, jué hé jīn. jī zhào bì jūn shī běi. nán gōng nán yáng shǒu yǐ, pò wǔ guān yáo guān. gōng qín jūn yú lán tián. zhì xián yáng, miè qín.
高祖為沛公初起,勃以中涓從攻胡陵,下方與。方與反,與戰,卻敵。攻豐。擊秦軍碭東。還軍留及蕭。復攻碭,破之。下下邑,先登,賜爵五大夫。攻蒙、虞,取之。擊章邯車騎殿。略定魏地。攻轅戚、東糹昬,以往至栗,取之。攻齧桑,先登。擊秦軍阿下,破之。追至濮陽,下蘄城。攻都關、定陶,襲取宛朐,得單父令。夜襲取臨濟,攻壽張,以前至卷,破李由雍丘下。攻開封,先至城下為多。後章邯破項梁,沛公與項羽引兵東如碭。自初起沛還至碭,一歲二月。楚懷王封沛公號武安侯,為碭郡長。沛公拜勃為襄賁令。從沛公定魏地,攻東郡尉於成武,破之。攻長社,先登。攻潁陽、緱氏,絕河津。擊趙賁軍屍北。南攻南陽守齮,破武關、嶢關。攻秦軍於藍田。至咸陽,滅秦。
xiàng yǔ zhì, yǐ pèi gōng wèi hàn wáng. hàn wáng cì bó jué wèi wēi wǔ hòu. cóng rù hàn zhōng, bài wèi jiāng jūn. hái dìng sān qín, cì shí yì huái dé. gōng huái lǐ hǎo zhì, zuì. běi jī zhào bì nèi shǐ bǎo yú xián yáng, zuì. běi jiù qī. jī zhāng píng yáo áng jūn. xī dìng qiān. hái xià méi fù pín yáng. wéi zhāng hán fèi qiū, pò zhī. xī jī yì yǐ jūn, pò zhī. gōng shàng guī. dōng shǒu yáo guān. jī xiàng jí. gōng qū yù, zuì. hái shǒu áo cāng, zhuī jí. jí yǐ sǐ, yīn dōng dìng chǔ dì sì shuǐ dōng hǎi jùn, fán dé èr shí èr xiàn. hái shǒu luò yáng lì yáng, cì yǔ yǐng yīn hóu gòng shí zhōng lí. yǐ jiāng jūn cóng gāo zǔ jī yàn wáng zāng tú, pò zhī yì xià. suǒ jiāng zú dāng chí dào wèi duō. cì jué liè hóu, pōu fú shì shì bù jué. shí jiàng bā qiān èr bǎi bā shí hù.
項羽至,以沛公為漢王。漢王賜勃爵為威武侯。從入漢中,拜為將軍。還定三秦,賜食邑懷德。攻槐里、好畤,最。北擊趙賁、內史保於咸陽,最。北救漆。擊章平、姚卬軍。西定汧。還下眉阝、頻陽。圍章邯廢丘,破之。西擊益已軍,破之。攻上邽。東守嶢關。擊項籍。攻曲遇,最。還守敖倉,追籍。籍已死,因東定楚地泗水、東海郡,凡得二十二縣。還守雒陽、櫟陽,賜與潁陰侯共食鍾離。以將軍從高祖擊燕王臧荼,破之易下。所將卒當馳道為多。賜爵列侯,剖符世世不絕。食絳八千二百八十戶。
yǐ jiāng jūn cóng gāo dì jī hán wáng xìn yú dài, jiàng xià huò rén. yǐ qián zhì wǔ quán, jī hú qí, pò zhī wǔ quán běi. zhuǎn gōng hán xìn jūn tóng dī, pò zhī. hái, jiàng tài yuán liù chéng. jī hán xìn hú qí jìn yáng xià, pò zhī, xià jìn yáng. hòu jī hán xìn jūn yú shā shí, pò zhī, zhuī běi bā shí lǐ. hái gōng lóu fán sān chéng, yīn jī hú qí píng chéng xià, suǒ jiāng zú dāng chí dào wèi duō. bó qiān wèi tài wèi. jī chén xī, tú mǎ yì. suǒ jiāng zú zhǎn xī jiāng jūn chéng mǎ jiàng. zhuǎn chū hán xìn chén xī zhào lì jūn yú lóu fán, pò zhī. dé xī jiāng sòng zuì yàn mén shǒu hùn. yīn zhuǎn gōng dé yún zhōng shǒu sù chéng xiàng jī yì jiāng jūn bó. dìng yàn mén jùn shí qī xiàn yún zhōng jùn shí èr xiàn. yīn fù jī xī líng qiū, pò zhī, zhǎn xī chéng xiàng chéng zòng jiāng jūn chén wǔ dū wèi gāo yì. dìng dài jùn jiǔ xiàn.
以將軍從高帝擊韓王信於代,降下霍人。以前至武泉,擊胡騎,破之武泉北。轉攻韓信軍銅鞮,破之。還,降太原六城。擊韓信胡騎晉陽下,破之,下晉陽。後擊韓信軍於硰石,破之,追北八十里。還攻樓煩三城,因擊胡騎平城下,所將卒當馳道為多。勃遷為太尉。擊陳豨,屠馬邑。所將卒斬豨將軍乘馬降。轉出韓信、陳豨、趙利軍於樓煩,破之。得豨將宋最、雁門守圂。因轉攻得雲中守遬、丞相箕肄、將軍博。定雁門郡十七縣、雲中郡十二縣。因復擊豨靈丘,破之,斬豨丞相程縱、將軍陳武、都尉高肄。定代郡九縣。
yàn wáng lú wǎn fǎn, bó yǐ xiāng guó dài fán kuài jiāng, jī xià jì, dé wǎn dà jiāng dǐ, chéng xiàng yǎn duó xíng, tài wèi ruò yù shǐ dài fū shī tú hún dōu. pò wǎn jūn shàng lán, hòu jī wǎn jūn jǔ yáng. zhuī zhì zhǎng chéng, dìng shàng gǔ shí èr xiàn yòu běi píng shí liù xiàn liáo dōng èr shí jiǔ xiàn yú yáng èr shí èr xiàn. zuì cóng gāo dì dé xiāng guó yī rén, chéng xiàng èr rén, jiāng jūn, èr qiān dàn gè sān rén bié pò jūn èr, xià chéng sān, dìng jùn wǔ xiàn qī shí jiǔ, dé chéng xiàng dà jiāng gè yī rén.
燕王盧綰反,勃以相國代樊噲將,擊下薊,得綰大將抵,丞相偃、奪陘,太尉弱、御史大夫施屠渾都。破綰軍上蘭,後擊綰軍沮陽。追至長城,定上谷十二縣、右北平十六縣、遼東二十九縣、漁陽二十二縣。最從高帝得相國一人,丞相二人,將軍,二千石各三人;別破軍二,下城三,定郡五、縣七十九,得丞相、大將各一人。
bó wèi rén mù qiáng dūn hòu, gāo dì yǐ wèi kě shǔ dà shì. bó bù hǎo wén xué, měi zhào zhū shēng shuō shì, dōng xiāng zuò zé zhī: qù wèi wǒ yǔ. qí chuí shǎo wén rú cǐ.
勃為人木強敦厚,高帝以為可屬大事。勃不好文學,每召諸生說士,東鄉坐責之:「趣為我語。」其椎少文如此。
bó jì dìng yàn ér guī, gāo dì yǐ bēng yǐ, yǐ liè hóu shì huì dì, huì dì liù nián, zhì tài wèi guān, yǐ bó wèi tài wèi. shí nián, gāo hòu bēng. lǚ lù yǐ zhào wáng wèi hàn shàng jiāng jūn, lǚ chǎn yǐ lǚ wáng wèi xiāng guó, bǐng quán, yù wēi liú shì. bó yǔ chéng xiàng píng zhū xū hóu zhāng gòng zhū zhū lǚ. yǔ zài gāo hòu jì.
勃既定燕而歸,高帝已崩矣,以列侯事惠帝,惠帝六年,置太尉官,以勃為太尉。十年,高后崩。呂祿以趙王為漢上將軍,呂產以呂王為相國,秉權,欲危劉氏。勃與丞相平、朱虛侯章共誅諸呂。語在《高后紀》。
yú shì yīn móu yǐ wèi shǎo dì jí jì chuān huái yáng héng shān wáng jiē fēi huì dì zi, lǚ tài hòu yǐ jì zhà míng tā rén zǐ, shā qí mǔ, yǎng zhī hòu gōng, lìng xiào huì zi zhī, lì yǐ wèi hòu, yòng qiáng lǚ shì. jīn yǐ miè zhū lǚ, shǎo dì jí zhǎng yòng shì, wú shǔ wú lèi yǐ, bù rú shì zhū hóu xián zhě lì zhī. suì yíng lì dài wáng, shì wèi xiào wén huáng dì.
於是陰謀以為「少帝及濟川、淮陽、恆山王皆非惠帝子,呂太后以計詐名它人子,殺其母,養之後宮,令孝惠子之,立以為後,用強呂氏。今已滅諸呂,少帝即長用事,吾屬無類矣,不如視諸侯賢者立之。」遂迎立代王,是為孝文皇帝。
dōng móu hóu xìng jū, zhū xū hóu zhāng dì yě, yuē: zhū zhū lǚ, chén wú gōng, qǐng dé chú gōng. nǎi yǔ tài pú rǔ yīn hóu téng gōng rù gōng. téng gōng qián wèi shǎo dì yuē: zú xià fēi liú shì, bù dāng lì. nǎi gù huī zuǒ yòu zhí jǐ, jiē pū bīng bà. yǒu shù rén bù kěn qù, huàn zhě lìng zhāng shì yù gào, yì qù. téng gōng zhào chéng yú chē zài shǎo dì chū. shǎo dì yuē: yù chí wǒ ān zhī hū? téng gōng yuē: jiù shě shào fǔ. nǎi fèng tiān zǐ fǎ jià, yíng huáng dì dài dǐ, bào yuē: gōng jǐn chú. huáng dì rù wèi yāng gōng, yǒu yè zhě shí rén chí yuè wèi duān mén, yuē: tiān zǐ zài dì, zú xià hé wèi zhě? bù dé rù. tài wèi wǎng yù, nǎi yǐn bīng qù, huáng dì suì rù. shì yè, yǒu sī fēn bù zhū jì chuān huái yáng cháng shān wáng jí shǎo dì yú dǐ.
東牟侯興居,朱虛侯章弟也,曰:「誅諸呂,臣無功,請得除宮。」乃與太僕汝陰侯滕公入宮。滕公前謂少帝曰:「足下非劉氏,不當立。」乃顧麾左右執戟,皆仆兵罷。有數人不肯去,宦者令張釋諭告,亦去。滕公召乘輿車載少帝出。少帝曰:「欲持我安之乎?」滕公曰:「就舍少府。」乃奉天子法駕,迎皇帝代邸,報曰:「宮謹除。」皇帝入未央宮,有謁者十人持越衛端門,曰:「天子在地,足下何為者?」不得入。太尉往喻,乃引兵去,皇帝遂入。是夜,有司分部誅濟川、淮陽、常山王及少帝於邸。
wén dì jí wèi, yǐ bó wèi yòu chéng xiàng, cì jīn wǔ qiān jīn, yì wàn hù. jū shí yú yuè, rén huò shuō bó yuē: jūn jì zhū zhū lǚ, lì dài wáng, wēi zhèn tiān xià, ér jūn shòu hòu shǎng chù zūn wèi yǐ yàn zhī, zé huò jí shēn yǐ! bó jù, yì zì wēi, nǎi xiè qǐng guī xiāng yìn. shàng xǔ zhī. suì yú, chén chéng xiàng píng zú, shàng fù yòng bó wèi xiāng. shí yú yuè, shàng yuē: qián rì wú zhào liè hóu jiù guó, huò pō wèi néng xíng, chéng xiàng zhèn suǒ zhòng, qí wèi zhèn lǜ liè hóu zhī guó. nǎi miǎn xiāng jiù guó.
文帝即位,以勃為右丞相,賜金五千斤,邑萬戶。居十餘月,人或說勃曰:「君既誅諸呂,立代王,威震天下,而君受厚賞、處尊位以厭之,則禍及身矣!」勃懼,亦自危,乃謝請歸相印。上許之。歲余,陳丞相平卒,上復用勃為相。十餘月,上曰:「前日吾召列侯就國,或頗未能行,丞相朕所重,其為朕率列侯之國。」乃免相就國。
suì yú, měi hé dōng shǒu wèi xíng xiàn zhì jiàng, jiàng hóu bó zì wèi kǒng zhū, cháng bèi jiǎ, lìng jiā rén chí bīng yǐ jiàn. qí hòu rén yǒu shàng shū gào bó yù fǎn, xià tíng wèi, dài bǔ bó zhì zhī. bó kǒng, bù zhī zhì cí. lì shāo qīn rǔ zhī. bó yǐ qiān jīn yǔ yù lì, yù lì nǎi shū dú bèi shì zhī, yuē yǐ gōng zhǔ wèi zhèng. gōng zhǔ zhě, xiào wén dì nǚ yě, bó tài zǐ shèng zhī shàng zhī, gù yù lì jiào yǐn wèi zhèng. chū, bó zhī yì fēng, jǐn yǐ yǔ báo zhāo. jí xì jí, báo zhāo wèi yán báo tài hòu, tài hòu yì yǐ wèi wú fǎn shì. wén dì cháo, tài hòu yǐ mào xù tí wén dì, yuē: jiàng hóu wǎn huáng dì xǐ, jiāng bīng yú běi jūn, bù yǐ cǐ shí fǎn, jīn jū yī xiǎo xiàn, gù yù fǎn xié! wén dì jì jiàn bó yù cí, nǎi xiè yuē: lì fāng liǎn ér chū zhī. yú shì shǐ shǐ chí jié shè bó, fù jué yì. bó jì chū, yuē: wú cháng jiāng bǎi wàn jūn, ān zhī yù lì zhī guì yě!
歲余,每河東守尉行縣至絳,絳侯勃自畏恐誅,常被甲,令家人持兵以見。其後人有上書告勃欲反,下廷尉,逮捕勃治之。勃恐,不知置辭。吏稍侵辱之。勃以千金與獄吏,獄吏乃書牘背示之,曰「以公主為證」。公主者,孝文帝女也,勃太子勝之尚之,故獄吏教引為證。初,勃之益封,盡以予薄昭。及系急,薄昭為言薄太后,太后亦以為無反事。文帝朝,太后以冒絮提文帝,曰:「絳侯綰皇帝璽,將兵於北軍,不以此時反,今居一小縣,顧欲反邪!」文帝既見勃獄辭,乃謝曰:「吏方臉而出之。」於是使使持節赦勃,復爵邑。勃既出,曰:「吾嘗將百萬軍,安知獄吏之貴也!」
bó fù jiù guó, xiào wén shí yī nián hōng, shì yuē wǔ hòu. zi shèng zhī sì, shàng gōng zhǔ bù xiāng zhòng, zuò shā rén, sǐ, guó jué. yī nián, wén dì nǎi zé bó zi xián zhě hé nèi tài shǒu yà fū fù wèi hóu.
勃復就國,孝文十一年薨,諡曰武侯。子勝之嗣,尚公主不相中,坐殺人,死,國絕。一年,文帝乃擇勃子賢者河內太守亞夫復為侯。
yà fū wèi hé nèi shǒu shí, xǔ fù xiāng zhī: jūn hòu sān suì ér hóu. hóu bā suì, wèi jiāng xiāng, chí guó bǐng, guì zhòng yǐ, yú rén chén wú èr. hòu jiǔ nián ér è sǐ. yà fū xiào yuē: chén zhī xiōng yǐ dài fù hóu yǐ, yǒu rú zú, zi dāng dài, wǒ hé shuō hóu hū? rán jì yǐ guì rú fù yán, yòu hé shuō è sǐ? zhǐ shì wǒ. fù zhǐ qí kǒu yuē: cóng lǐ rù kǒu, cǐ è sǐ fǎ yě. jū sān suì, xiōng jiàng hóu shèng zhī yǒu zuì, wén dì zé bó zi xián zhě, jiē tuī yà fū, nǎi fēng wèi tiáo hóu.
亞夫為河內守時,許負相之:「君後三歲而侯。侯八歲,為將相,持國秉,貴重矣,於人臣無二。後九年而餓死。」亞夫笑曰:「臣之兄以代父侯矣,有如卒,子當代,我何說侯乎?然既已貴如負言,又何說餓死?指視我。」負指其口曰:「從理入口,此餓死法也。」居三歲,兄絳侯勝之有罪,文帝擇勃子賢者,皆推亞夫,乃封為條侯。
wén dì hòu liù nián, xiōng nú dà rù biān. yǐ zōng zhèng liú lǐ wèi jiāng jūn jūn bà shàng, zhù zī hóu xú lì wèi jiāng jūn jūn jí mén, yǐ hé nèi shǒu yà fū wèi jiāng jūn jūn xì liǔ, yǐ bèi hú. shàng zì láo jūn, zhì bà shàng jí jí mén jūn, zhí chí rù, jiāng yǐ xià qí chū rù sòng yíng. yǐ ér zhī xì liǔ jūn, jūn shì lì pī jiǎ, ruì bīng rèn, gòu gōng nǔ chí mǎn. tiān zǐ xiān qū zhì, bù dé rù. xiān qū yuē: tiān zǐ qiě zhì! jūn mén dū wèi yuē: jūn zhōng wén jiāng jūn zhī lìng, bù wén tiān zǐ zhī zhào. yǒu qǐng, shàng zhì, yòu bù dé rù. yú shì shàng shǐ shǐ chí jié zhào jiāng jūn yuē: wú yù láo jūn. yà fū nǎi chuán yán kāi bì mén. bì mén shì qǐng chē qí yuē: jiāng jūn yuē, jūn zhōng bù dé qū chí. yú shì tiān zǐ nǎi àn pèi xú xíng. zhì zhōng yíng, jiāng jūn yà fū yī, yuē: jiè zhòu zhī shì bù bài, qǐng yǐ jūn lǐ jiàn. tiān zǐ wèi dòng, gǎi róng shì chē, shǐ rén chēng xiè: huáng dì jìng láo jiāng jūn. chéng lǐ ér qù. jì chū jūn mén, qún chén jiē jīng. wén dì yuē: jiē hū, cǐ zhēn jiāng jūn yǐ! xiāng zhě bà shàng jí mén rú ér xì ěr, qí jiāng gù kě xí ér lǔ yě. zhì yú yà fū, kě dé ér fàn xié! chēng shàn zhě jiǔ zhī. yuè yú, sān jūn jiē bà. nǎi bài yà fū wèi zhōng wèi.
文帝後六年,匈奴大入邊。以宗正劉禮為將軍軍霸上,祝茲侯徐厲為將軍軍棘門,以河內守亞夫為將軍軍細柳,以備胡。上自勞軍,至霸上及棘門軍,直馳入,將以下騎出入送迎。已而之細柳軍,軍士吏披甲,銳兵刃,彀弓弩持滿。天子先驅至,不得入。先驅曰:「天子且至!」軍門都尉曰:「軍中聞將軍之令,不聞天子之詔。」有頃,上至,又不得入。於是上使使持節詔將軍曰:「吾欲勞軍。」亞夫乃傳言開壁門。壁門士請車騎曰:「將軍約,軍中不得驅馳。」於是天子乃按轡徐行。至中營,將軍亞夫揖,曰:「介冑之士不拜,請以軍禮見。」天子為動,改容式車,使人稱謝:「皇帝敬勞將軍。」成禮而去。既出軍門,群臣皆驚。文帝曰:「嗟乎,此真將軍矣!鄉者霸上、棘門如兒戲耳,其將固可襲而虜也。至於亞夫,可得而犯邪!」稱善者久之。月余,三軍皆罷。乃拜亞夫為中尉。
wén dì qiě bēng shí, jiè tài zǐ yuē: jí yǒu huǎn jí, zhōu yà fū zhēn kě rèn jiāng bīng. wén dì bēng, yà fū wèi chē qí jiāng jūn.
文帝且崩時,戒太子曰:「即有緩急,周亞夫真可任將兵。」文帝崩,亞夫為車騎將軍。
xiào jǐng dì sān nián, wú chǔ fǎn. yà fū yǐ zhōng wèi wèi tài wèi, dōng jī wú chǔ. yīn zì qǐng shàng yuē: chǔ bīng piāo qīng, nán yǔ zhēng fēng. yuàn yǐ liáng wěi zhī, jué qí shí dào, nǎi kě zhì yě. shàng xǔ zhī.
孝景帝三年,吳、楚反。亞夫以中尉為太尉,東擊吳、楚。因自請上曰:「楚兵剽輕,難與爭鋒。願以梁委之,絕其食道,乃可制也。」上許之。
yà fū jì fā, zhì bà shàng, zhào shè zhē shuō yà fū yuē: jiāng jūn dōng zhū wú chǔ, shèng zé zōng miào ān, bù shèng zé tiān xià wēi, néng yòng chén zhī yán hū? yà fū xià chē, lǐ ér wèn zhī. shè yuē: wú wáng sù fù, huái jí sǐ shì jiǔ yǐ. cǐ zhī jiāng jūn qiě xíng, bì zhì jiān rén yú xiáo miǎn è xiá zhī jiān. qiě bīng shì shàng shén mì, jiāng jūn hé bù cóng cǐ yòu qù, zǒu lán tián, chū wǔ guān, dǐ luò yáng, jiān bù guò chà yī èr rì, zhí rù wǔ kù, jī míng gǔ. zhū hóu wén zhī, yǐ wèi jiāng jūn cóng tiān ér xià yě. tài wèi rú qí jì. zhì luò yáng, shǐ lì sōu xiáo miǎn jiān, guǒ dé wú dài bīng. nǎi qǐng shè wèi hù jūn.
亞夫既發,至霸上,趙涉遮說亞夫曰:「將軍東誅吳、楚,勝則宗廟安,不勝則天下危,能用臣之言乎?」亞夫下車,禮而問之。涉曰:「吳王素富,懷輯死士久矣。此知將軍且行,必置間人於殽、黽厄陿之間。且兵事上神密,將軍何不從此右去,走藍田,出武關,抵雒陽,間不過差一二日,直入武庫,擊鳴鼓。諸侯聞之,以為將軍從天而下也。」太尉如其計。至雒陽,使吏搜殽、黽間,果得吳代兵。乃請涉為護軍。
yà fū zhì, huì bīng xíng yáng. wú fāng gōng liáng, liáng jí, qǐng jiù. yà fū yǐn bīng dōng běi zǒu chāng yì, shēn bì ér shǒu. liáng wáng shǐ shǐ qǐng yà fū, yà fū shǒu pián yí, bù wǎng. liáng shàng shū yán jǐng dì, jǐng dì zhào shǐ jiù liáng. yà fū bù fèng zhào, jiān bì bù chū, ér shǐ qīng qí bīng gōng gāo hóu děng jué wú chǔ bīng hòu shí dào. wú chǔ bīng fá liáng, jī, yù tuì, shù tiāo zhàn, zhōng bù chū. yè, jūn zhōng jīng, nèi xiāng gōng jī rǎo luàn, zhì yú zhàng xià. yà fū jiān wò bù qǐ. qǐng zhī, fù dìng. wú bēn bì dōng nán zōu, yà fū shǐ bèi xī běi. yǐ ér qí jīng bīng guǒ bēn xī běi, bù dé rù. wú chǔ jì è, nǎi yǐn ér qù. yà fū chū jīng bīng zhuī jī, dà pò wú wáng bì. wú wáng bì qì qí jūn, yǔ zhuàng shì shù qiān rén wáng zǒu, bǎo yú jiāng nán dān tú. hàn bīng yīn chéng shèng, suì jǐn lǔ zhī, jiàng qí xiàn, gòu wú wáng qiān jīn. yuè yú, yuè rén zhǎn wú wáng tóu yǐ gào. fán xiāng shǒu gōng sān yuè, ér wú chǔ pò píng. yú shì zhū jiāng nǎi yǐ tài wèi jì móu wèi shì. yóu cǐ liáng xiào wáng yǔ yà fū yǒu xì.
亞夫至,會兵滎陽。吳方攻梁,梁急,請救。亞夫引兵東北走昌邑,深壁而守。梁王使使請亞夫,亞夫守便宜,不往。樑上書言景帝,景帝詔使救梁。亞夫不奉詔,堅壁不出,而使輕騎兵弓高侯等絕吳、楚兵後食道。吳、楚兵乏糧,飢,欲退,數挑戰,終不出。夜,軍中驚,內相攻擊擾亂,至於帳下。亞夫堅臥不起。頃之,復定。吳奔壁東南陬,亞夫使備西北。已而其精兵果奔西北,不得入。吳、楚既餓,乃引而去。亞夫出精兵追擊,大破吳王濞。吳王濞棄其軍,與壯士數千人亡走,保於江南丹徒。漢兵因乘勝,遂盡虜之,降其縣,購吳王千金。月余,越人斬吳王頭以告。凡相守攻三月,而吳、楚破平。於是諸將乃以太尉計謀為是。由此梁孝王與亞夫有隙。
guī, fù zhì tài wèi guān. wǔ suì, qiān wèi chéng xiàng, jǐng dì shén zhòng zhī. shàng fèi lì tài zǐ, yà fū gù zhēng zhī, bù dé. shàng yóu cǐ shū zhī. ér liáng xiào wáng měi cháo, cháng yǔ tài hòu yán yà fū zhī duǎn. dòu tài hòu yuē: huáng hòu xiōng wáng xìn kě hóu yě. shàng ràng yuē: shǐ nán pí jí zhāng wǔ xiān dì bù hóu, jí chén jí wèi, nǎi hóu zhī, xìn wèi dé fēng yě. dòu tài hòu yuē: rén shēng gè yǐ shí xíng ěr. dòu zhǎng jūn zài shí, jìng bù dé hóu, sǐ hòu, nǎi qí zi péng zǔ gù dé hóu. wú shén hèn zhī. dì qù hóu xìn yě! shàng yuē: qǐng dé yǔ chéng xiàng jì zhī. yà fū yuē: gāo dì yuē fēi liú shì bù dé wáng, fēi yǒu gōng bù dé hóu. bù rú yuē, tiān xià gòng jī zhī. jīn xìn suī huáng hòu xiōng, wú gōng, hóu zhī, fēi yuē yě. shàng mò rán ér jǔ.
歸,復置太尉官。五歲,遷為丞相,景帝甚重之。上廢栗太子,亞夫固爭之,不得。上由此疏之。而梁孝王每朝,常與太后言亞夫之短。竇太后曰:「皇后兄王信可侯也。」上讓曰:「始南皮及章武先帝不侯,及臣即位,乃侯之,信未得封也。」竇太后曰:「人生各以時行耳。竇長君在時,竟不得侯,死後,乃其子彭祖顧得侯。吾甚恨之。帝趣侯信也!」上曰:「請得與丞相計之。」亞夫曰:「高帝約『非劉氏不得王,非有功不得侯。不如約,天下共擊之』。今信雖皇后兄,無功,侯之,非約也。」上默然而沮。
qí hòu xiōng nú wáng xú lú děng wǔ rén jiàng hàn, shàng yù hóu zhī yǐ quàn hòu. yà fū yuē: bǐ bèi qí zhǔ jiàng bì xià, bì xià hóu zhī, jí hé yǐ zé rén chén bù shǒu jié zhě hū? shàng yuē: chéng xiàng yì bù kě yòng. nǎi xī fēng xú lú děng wèi liè hóu. yà fū yīn xiè bìng miǎn xiāng.
其後匈奴王徐盧等五人降漢,上欲侯之以勸後。亞夫曰:「彼背其主降陛下,陛下侯之,即何以責人臣不守節者乎?」上曰:「丞相議不可用。」乃悉封徐盧等為列侯。亞夫因謝病免相。
qǐng zhī, shàng jū jìn zhōng, zhào yà fū cì shí. dú zhì dà zì, wú qiè ròu, yòu bù zhì guǎn. yà fū xīn bù píng, gù wèi shàng xí qǔ zhù. shàng shì ér xiào yuē: cǐ fēi bù zú jūn suǒ hū? yà fū miǎn guān xiè shàng. shàng yuē: qǐ. yà fū yīn qū chū. shàng mù sòng zhī, yuē: cǐ yāng yāng, fēi shǎo zhǔ chén yě!
頃之,上居禁中,召亞夫賜食。獨置大胾,無切肉,又不置管。亞夫心不平,顧謂尚席取箸。上視而笑曰:「此非不足君所乎?」亞夫免冠謝上。上曰:「起。」亞夫因趨出。上目送之,曰:「此鞅鞅,非少主臣也!」
jū wú hé, yà fū zǐ wèi fù mǎi gōng guān shàng fāng jiǎ dùn wǔ bǎi bèi kě yǐ zàng zhě. qǔ yōng kǔ zhī, bù yǔ qián. yōng zhī qí dào mǎi xiàn guān qì, yuàn ér shàng biàn gào zi, shì lián wū yà fū. shū jì wén, shàng xià lì. lì bù zé yà fū, yà fū bù duì. shàng mà zhī yuē: wú bù yòng yě. zhào yì tíng wèi. tíng wèi zé wèn yuē: jūn hóu yù fǎn hé? yà fū yuē: chén suǒ mǎi qì, nǎi zàng qì yě, hé wèi fǎn hū? lì yuē: jūn zòng bù yù fǎn dì shàng, jí yù fǎn dì xià ěr. lì qīn zhī yì jí. chū, lì bǔ yà fū, yà fū yù zì shā, qí fū rén zhǐ zhī, yǐ gù bù de sǐ, suì rù tíng wèi, yīn bù shí wǔ rì, ǒu xuè ér sǐ. guó jué.
居無何,亞夫子為父買工官尚方甲楯五百被可以葬者。取庸苦之,不與錢。庸知其盜買縣官器,怨而上變告子,事連污亞夫。書既聞,上下吏。吏簿責亞夫,亞夫不對。上罵之曰:「吾不用也。」召詣廷尉。廷尉責問曰:「君侯欲反何?」亞夫曰:「臣所買器,乃葬器也,何謂反乎?」吏曰:「君縱不欲反地上,即欲反地下耳。」吏侵之益急。初,吏捕亞夫,亞夫欲自殺,其夫人止之,以故不得死,遂入廷尉,因不食五日,嘔血而死。國絕。
yī suì, shàng nǎi gèng fēng jiàng hóu bó tā zi jiān wèi píng qū hóu, xù jiàng hóu hòu. chuán zi jiàn dé, wèi tài zǐ tài fù, zuò zhòu jīn miǎn guān. hòu yǒu zuì, guó chú.
一歲,上乃更封絳侯勃它子堅為平曲侯,續降侯後。傳子建德,為太子太傅,坐酎金免官。後有罪,國除。
yà fū guǒ è sǐ. sǐ hòu, shàng nǎi fēng wáng xìn wèi gài hóu. zhì píng dì yuán shǐ èr nián, jì jué shì, fù fēng bó xuán sūn zhī zǐ gōng wèi jiàng hóu, qiān hù.
亞夫果餓死。死後,上乃封王信為蓋侯。至平帝元始二年,繼絕世,復封勃玄孫之子恭為絳侯,千戶。
zàn yuē: wén zhāng liáng zhī zhì yǒng, yǐ wèi qí mào kuí wú qí wěi, fǎn ruò fù rén nǚ zǐ. gù kǒng zǐ chēng yǐ mào qǔ rén, shī zhī zǐ yǔ. xué zhě duō yí yú guǐ shén, rú liáng shòu shū lǎo fù, yì yì yǐ. gāo zǔ shù lí kùn è, liáng cháng yǒu lì, qǐ kě wèi fēi tiān hū! chén píng zhī zhì, jiàn yú shè xià, qīng cè rǎo rǎng chǔ wèi zhī jiān, zú guī yú hàn, ér wèi móu chén. jí lǚ hòu shí, shì duō gù yǐ, píng jìng zì miǎn, yǐ zhì zhōng. wáng líng tíng zhēng, dù mén zì jué, yì gè qí zhì yě. zhōu bó wèi bù yī shí, bǐ pǔ yōng rén, zhì dēng fǔ zuǒ, kuāng guó jiā nán, zhū zhū lǚ, lì xiào wén, wèi hàn yī zhōu, hé qí shèng yě! shǐ lǚ hòu wèn zǎi xiàng, gāo zǔ yuē: chén píng zhì yǒu yú, wáng líng shǎo hān, kě yǐ zuǒ zhī ān liú shì zhě bì bó yě. yòu wèn qí cì, yún guò cǐ yǐ hòu, fēi nǎi suǒ jí. zhōng jiē rú yán, shèng yǐ fū!
贊曰:聞張良之智勇,以為其貌魁梧奇偉,反若婦人女子。故孔子稱「以貌取人,失之子羽。」學者多疑於鬼神,如良受書老父,亦異矣。高祖數離困厄,良常有力,豈可謂非天乎!陳平之志,見於社下,傾側擾攘楚、魏之間,卒歸於漢,而為謀臣。及呂后時,事多故矣,平竟自免,以智終。王陵廷爭,杜門自絕,亦各其志也。周勃為布衣時,鄙朴庸人,至登輔佐,匡國家難,誅諸呂,立孝文,為漢伊、周,何其盛也!始呂后問宰相,高祖曰:「陳平智有餘,王陵少憨,可以佐之;安劉氏者必勃也。」又問其次,雲「過此以後,非乃所及」。終皆如言,聖矣夫!