zhāng liáng zì zǐ fáng, qí xiān hán rén yě. dà fù kāi dì, xiāng hán zhāo hóu xuān huì wáng xiāng āi wáng. fù píng, xiāng lí wáng dào huì wáng. dào huì wáng èr shí sān nián, píng zú, zú èr shí suì, qín miè hán. liáng shǎo, wèi huàn shì hán. hán pò, liáng jiā tóng sān bǎi rén, dì sǐ bù zàng, fān yǐ jiā cái qiú kè cì qín wáng, wèi hán bào chóu, yǐ wǔ shì xiàng hán gù.
张良字子房,其先韩人也。大父开地,相韩昭侯、宣惠王、襄哀王。父平,相釐王、悼惠王。悼惠王二十三年,平卒,卒二十岁,秦灭韩。良少,未宦事韩。韩破,良家僮三百人,弟死不葬,翻以家财求客刺秦王,为韩报仇,以五世相韩故。
liáng cháng xué lǐ huái yáng, dōng jiàn cāng hǎi jūn, dé lì shì, wèi tiě chuí zhòng bǎi èr shí jīn. qín huáng dì dōng yóu, zhì bó láng shā zhōng, liáng yǔ kè jū jī qín huáng dì, wù zhōng fù chē. qín huáng dì dà nù, dà suǒ tiān xià, qiú zéi jí shén. liáng nǎi gēng míng xìng, wáng nì xià pī.
良尝学礼淮阳,东见仓海君,得力士,为铁椎重百二十斤。秦皇帝东游,至博狼沙中,良与客狙击秦皇帝,误中副车。秦皇帝大怒,大索天下,求贼急甚。良乃更名姓,亡匿下邳。
liáng cháng jiān cóng róng bù yóu xià pī yí shàng, yǒu yī lǎo fù, yī hè, zhì liáng suǒ, zhí duò qí lǚ yí xià, gù wèi liáng yuē:" rú zǐ xià qǔ lǚ!" liáng è rán, yù ōu zhī. wèi qí lǎo, nǎi qiáng rěn, xià qǔ lǚ, yīn guì jìn. fù yǐ zú shòu zhī, xiào qù. liáng shū dà jīng. fù qù lǐ suǒ, fù huán, yuē:" rú zǐ kě jiào yǐ. hòu wǔ rì píng míng, yǔ wǒ qī cǐ." liáng yīn guài, guì yuē:" nuò." wǔ rì píng míng, liáng wǎng. fù yǐ xiān zài, nù yuē:" yǔ lǎo rén qī, hòu, hé yě? qù, hòu wǔ rì zǎo huì." wǔ rì, jī míng wǎng. fù yòu xiān zài, fù nù yuē:" hòu, hé yě? qù, hòu wǔ rì fù zǎo lái." wǔ rì, liáng yè bàn wǎng. yǒu qǐng, fù yì lái, xǐ yuē:" dāng rú shì." chū yī biān shū, yuē:" dú shì zé wèi wáng zhě shī. hòu shí nián xìng. shí sān nián, rú zǐ jiàn wǒ, jì běi gǔ chéng shān xià huáng shí jí wǒ yǐ." suì qù bú jiàn. dàn rì shì qí shū, nǎi tài gōng bīng fǎ. liáng yīn yì zhī, cháng xí dú sòng.
良尝间从容步游下邳圯上,有一老父,衣褐,至良所,直堕其履圯下,顾谓良曰:“孺子下取履!”良愕然,欲欧之。为其老,乃强忍,下取履,因跪进。父以足受之,笑去。良殊大惊。父去里所,复还,曰:“孺子可教矣。后五日平明,与我期此。”良因怪,跪曰:“诺。”五日平明,良往。父已先在,怒曰:“与老人期,后,何也?去,后五日蚤会。”五日,鸡鸣往。父又先在,复怒曰:“后,何也?去,后五日复蚤来。”五日,良夜半往。有顷,父亦来,喜曰:“当如是。”出一编书,曰:“读是则为王者师。后十年兴。十三年,孺子见我,济北穀城山下黄石即我已。”遂去不见。旦日视其书,乃《太公兵法》。良因异之,常习读诵。
jū xià pī, wèi rèn xiá. xiàng bó cháng shā rén, cóng liáng nì.
居下邳,为任侠。项伯尝杀人,从良匿。
hòu shí nián, chén shè děng qǐ, liáng yì jù shào nián bǎi yú rén. jǐng jū zì lì wèi chǔ jiǎ wáng, zài liú. liáng yù wǎng cóng zhī, háng dào yù pèi gōng. pèi gōng jiāng shù qiān rén lüè dì xià pī, suì shǔ yān. pèi gōng bài liáng wèi jiù jiāng. liáng shù yǐ tài gōng bīng fǎ shuō pèi gōng, pèi gōng xǐ, cháng yòng qí cè. liáng wèi tā rén yán, jiē bù xǐng. liáng yuē:" pèi gōng dài tiān shòu." gù suì cóng bù qù.
后十年,陈涉等起,良亦聚少年百余人。景驹自立为楚假王,在留。良欲往从之,行道遇沛公。沛公将数千人略地下邳,遂属焉。沛公拜良为厩将。良数以《太公兵法》说沛公,沛公喜,常用其策。良为它人言,皆不省。良曰:“沛公殆天授。”故遂从不去。
pèi gōng zhī xuē, jiàn xiàng liáng, gòng lì chǔ huái wáng. liáng nǎi shuì xiàng liáng yuē:" jūn yǐ lì chǔ hòu, hán zhū gōng zǐ héng yáng jūn chéng xián, kě lì wèi wáng, yì shù dǎng." xiàng liáng shǐ liáng qiú hán chéng, lì wèi hán wáng. yǐ liáng wèi hán sī tú, yǔ hán wáng jiāng qiān yú rén xī lüè hán dì, de shù chéng, qín zhé fù qǔ zhī, wǎng lái wèi yóu bīng yǐng chuān.
沛公之薛,见项梁,共立楚怀王。良乃说项梁曰:“君已立楚后,韩诸公子横阳君成贤,可立为王,益树党。”项梁使良求韩成,立为韩王。以良为韩司徒,与韩王将千余人西略韩地,得数城,秦辄复取之,往来为游兵颖川。
pèi gōng zhī cóng luò yáng nán chū huán yuán, liáng yǐn bīng cóng pèi gōng, xià hán shí yú chéng, jī yáng xióng jūn. pèi gōng nǎi lìng hán wáng chéng liú shǒu yáng dí, yǔ liáng jù nán, gōng xià wǎn, xī rù wǔ guān. pèi gōng yù yǐ èr wàn rén jī qín yáo guān xià jūn, liáng yuē:" qín bīng shàng qiáng, wèi kě qīng. chén wén qí jiāng tú zhě zi, jiǎ shù yì dòng yǐ lì. yuàn pèi gōng qiě liú bì, shǐ rén xiān xíng, wèi wǔ wàn rén jù shí, yì zhāng qí zhì zhū shān shàng, wèi yí bīng, lìng lì shí qí chí zhòng bǎo dàn qín jiāng." qín jiāng guǒ yù lián hé jù xī xí xián yáng, pèi gōng yù tīng zhī. liáng yuē:" cǐ dú qí jiāng yù pàn, shì zú kǒng bù cóng. bù cóng bì wēi, bù rú yīn qí jiě jī zhī." pèi gōng nǎi yǐn bīng jī qín jūn, dà pò zhī. zhú běi zhì lán tián, zài zhàn, qín bīng jìng bài. suì zhì xián yáng, qín wáng zǐ yīng jiàng pèi gōng.
沛公之从雒阳南出轘辕,良引兵从沛公,下韩十余城,击杨熊军。沛公乃令韩王成留守阳翟,与良俱南,攻下宛,西入武关。沛公欲以二万人击秦峣关下军,良曰:“秦兵尚强,未可轻。臣闻其将屠者子,贾竖易动以利。愿沛公且留壁,使人先行,为五万人具食,益张旗帜诸山上,为疑兵,令郦食其持重宝啖秦将。”秦将果欲连和俱西袭咸阳,沛公欲听之。良曰:“此独其将欲叛,士卒恐不从。不从必危,不如因其解击之。”沛公乃引兵击秦军,大破之。逐北至蓝田,再战,秦兵竟败。遂至咸阳,秦王子婴降沛公。
pèi gōng rù qín, gōng shì wéi zhàng gǒu mǎ zhòng bǎo fù nǚ yǐ qiān shù, yì yù liú jū zhī. fán kuài jiàn, pèi gōng bù tīng. liáng yuē:" fū qín wèi wú dào, gù pèi gōng dé zhì cǐ. wèi tiān xià chú cán qù zéi, yí gǎo sù wèi zī. jīn shǐ rù qín, jí ān qí lè, cǐ suǒ wèi' zhù jié wéi nüè'. qiě' zhōng yán nì ěr lì yú xíng, dú yào kǔ kǒu lì yú bìng', yuàn pèi gōng tīng fán kuài yán." pèi gōng nǎi hái jūn bà shàng.
沛公入秦,宫室帷帐狗马重宝妇女以千数,意欲留居之。樊哙谏,沛公不听。良曰:“夫秦为无道,故沛公得至此。为天下除残去贼,宜缟素为资。今始入秦,即安其乐,此所谓‘助桀为虐’。且‘忠言逆耳利于行,毒药苦口利于病’,愿沛公听樊哙言。”沛公乃还军霸上。
xiàng yǔ zhì hóng mén, yù jī pèi gōng, xiàng bó yè chí zhì pèi gōng jūn, sī jiàn liáng, yù yǔ jù qù. liáng yuē:" chén wèi hán wáng sòng pèi gōng, jīn shì yǒu jí, wáng qù bú yì." nǎi jù yǔ pèi gōng. pèi gōng dà jīng, yuē:" wèi zhī nài hé?" liáng yuē:" pèi gōng chéng yù bèi xiàng wáng xié?" pèi gōng yuē:" zōu shēng shuō wǒ jù guān wú nèi zhū hóu, qín dì kě wáng yě, gù tīng zhī." liáng tián:" pèi gōng zì dù néng què xiàng wáng hū?" pèi gōng mò rán, yuē:" jīn wèi nài hé?" liáng yīn yào xiàng bó jiàn pèi gōng. pèi gōng yǔ bó yǐn, wèi shòu, jié hūn, lìng bó jù yán pèi gōng bù gǎn bèi xiàng wáng, suǒ yǐ jù guān zhě, bèi tā dào yě. xiàng yǔ hòu jiě, yǔ zài yǔ chuán.
项羽至鸿门,欲击沛公,项伯夜驰至沛公军,私见良,欲与俱去。良曰:“臣为韩王送沛公,今事有急,亡去不义。”乃具语沛公。沛公大惊,曰:“为之奈何?”良曰:“沛公诚欲背项王邪?”沛公曰:“鲰生说我距关毋内诸侯,秦地可王也,故听之。”良田:“沛公自度能却项王乎?”沛公默然,曰:“今为奈何?”良因要项伯见沛公。沛公与伯饮,为寿,结婚,令伯具言沛公不敢背项王,所以距关者,备它盗也。项羽后解,语在《羽传》。
hàn yuán nián, pèi gōng wèi hàn wáng, wáng bā shǔ, cì liáng jīn bǎi yì, zhū èr dòu, liáng jù yǐ xiàn xiàng bó. hàn wáng yì yīn lìng liáng hòu yí xiàng bó, shǐ qǐng hàn zhōng dì. xiàng wáng xǔ zhī. hàn wáng zhī guó, liáng sòng zhì bāo zhōng, qiǎn liáng guī hán. liáng yīn shuō hàn wáng shāo jué zhàn dào, shì tiān xià wú hái xīn, yǐ gù xiàng wáng yì. nǎi shǐ liáng hái. xíng, shāo jué zhàn dào.
汉元年,沛公为汉王,王巴、蜀,赐良金百溢,珠二斗,良具以献项伯。汉王亦因令良厚遗项伯,使请汉中地。项王许之。汉王之国,良送至褒中,遣良归韩。良因说汉王烧绝栈道,示天下无还心,以固项王意。乃使良还。行,烧绝栈道。
liáng guī zhì hán, wén xiàng yǔ yǐ liáng cóng hàn wáng gù, bù qiǎn hán wáng chéng zhī guó, yǔ jù dōng, zhì péng chéng shā zhī. shí hàn wáng hái dìng sān qín, liáng nǎi yí xiàng yǔ shū yuē:" hàn wáng shī zhí, yù de guān zhōng, rú yuē jí zhǐ, bù gǎn fù dōng." yòu yǐ qí fǎn shū yí yǔ, yuē:" qí yǔ zhào yù bìng miè chǔ." xiàng yǔ yǐ gù běi jī qí. liáng nǎi jiān xíng guī hàn. hàn wáng yǐ liáng wèi chéng xìn hóu, cóng dōng jī chǔ. zhì péng chéng, hàn wáng bīng bài ér hái. zhì xià yì, hàn wáng xià mǎ jù ān ér wèn yuē:" wú yù juān guān yǐ dōng děng qì zhī, shuí kě yǔ gòng gōng zhě?" liáng yuē:" jiǔ jiāng wáng bù, chǔ xiāo jiāng, yǔ xiàng wáng yǒu xì, péng yuè yǔ qí wáng tián róng fǎn liáng dì, cǐ liǎng rén kě jí shǐ. ér hàn wáng zhī jiāng dú hán xìn kě shǔ dà shì, dāng yī miàn. jí yù juān zhī, juān zhī cǐ sān rén, chǔ kě pò yě." hàn wáng nǎi qiǎn suí hé shuō jiǔ jiāng wáng bù, ér shǐ rén lián péng yuè. jí wèi wáng bào fǎn, shǐ hán xìn tè jiāng běi jī zhī, yīn jǔ yàn dài qí zhào. rán zú pò chǔ zhě, cǐ sān rén lì yě.
良归至韩,闻项羽以良从汉王故,不遣韩王成之国,与俱东,至彭城杀之。时汉王还定三秦,良乃遗项羽书曰:“汉王失职,欲得关中,如约即止,不敢复东。”又以齐反书遗羽,曰:“齐与赵欲并灭楚。”项羽以故北击齐。良乃间行归汉。汉王以良为成信侯,从东击楚。至彭城,汉王兵败而还。至下邑,汉王下马踞鞍而问曰:“吾欲捐关已东等弃之,谁可与共功者?”良曰:“九江王布,楚枭将,与项王有隙,彭越与齐王田荣反梁地,此两人可急使。而汉王之将独韩信可属大事,当一面。即欲捐之,捐之此三人,楚可破也。”汉王乃遣随何说九江王布,而使人连彭越。及魏王豹反,使韩信特将北击之,因举燕、代、齐、赵。然卒破楚者,此三人力也。
liáng duō bìng, wèi cháng tè jiāng bīng, cháng wèi huà cè chén, shí shí cóng.
良多病,未尝特将兵,常为画策臣,时时从。
hàn sān nián, xiàng yǔ jí wéi hàn wáng yú xíng yáng, hàn wáng yōu kǒng, yǔ lì shí qí móu ráo chǔ quán. lì shēng yuē:" xī tāng fá jié, fēng qí hòu qǐ wǔ wáng zhū zhòu, fēng qí hòu sòng. jīn qín wú dé, fá miè liù guó, wú lì zhuī zhī dì. bì xià chéng fù lì liù guó hòu, cǐ jiē zhēng dài bì xià dé yì, yuàn wèi chén qiè. dé yì yǐ xíng, nán miàn chēng bó, chǔ bì liǎn rèn ér cháo." hàn wáng yuē:" shàn. qù kè yìn, xiān shēng yīn xíng pèi zhī."
汉三年,项羽急围汉王于荥阳,汉王忧恐,与郦食其谋桡楚权。郦生曰:“昔汤伐桀,封其后杞;武王诛纣,封其后宋。今秦无德,伐灭六国,无立锥之地。陛下诚复立六国后,此皆争戴陛下德义,愿为臣妾。德义已行,南面称伯,楚必敛衽而朝。”汉王曰:“善。趣刻印,先生因行佩之。”
lì shēng wèi xíng, liáng cóng wài lái yè hàn wáng. hàn wáng fāng shí, yuē:" kè yǒu wéi wǒ jì ráo chǔ quán zhě." jù yǐ lì shēng jì gào liáng yuē:" yú zǐ fáng hé rú?" liáng yuē:" shuí wèi bì xià huà cǐ jì zhě? bì xià shì qù yǐ." hàn wáng yuē:" hé zāi?" liáng yuē:" chén qǐng jiè qián zhù yǐ chóu zhī. xī tāng wǔ fá jié zhòu fēng qí hòu zhě, dù néng zhì qí sǐ mìng yě. jīn bì xià néng zhì xiàng jí sǐ mìng hū? qí bù kě yī yǐ. wǔ wáng rù yīn, biǎo shāng róng lǘ, shì jī zǐ mén, fēng bǐ gàn mù, jīn bì xià néng hū? qí bù kě èr yǐ. fā jù qiáo zhī sù, sàn lù tái zhī cái, tóng cì pín qióng, jīn bì xià néng hū? qí bù kě sān yǐ. yīn shì yǐ bì, yǎn gé wéi xuān, dào zài gān gē, shì bù fù yòng, jīn bì xià néng hū? qí bù kě sì yǐ. xiū mǎ huà shān zhī yáng, shì wú suǒ wéi, jīn bì xià néng hū? qí bù kě wǔ yǐ. xī niú táo lín zhī yě, tiān xià bù fù shū jī, jīn bì xià néng hū? qí bù kě liù yǐ. qiě fú tiān xià yóu shì, lí qīn qī, qì fén mù, qù gù jiù, cóng bì xià zhě, dàn rì yè wàng zhǐ chǐ zhī dì. jīn nǎi lì liù guó hòu, wéi wú fù lì zhě, yóu shì gè guī shì qí zhǔ, cóng qīn qī, fǎn gù jiù, bì xià shuí yǔ qǔ tiān xià hū? qí bù kě qī yǐ. qiě chǔ wéi wú qiáng, liù guó fù ráo ér cóng zhī, bì xià yān dé ér chén zhī? qí bù kě bā yǐ. chéng yòng cǐ móu, bì xià shì qù yǐ." hàn wáng hōng shí tǔ bǔ, mà yuē:" shù rú, jǐ bài nǎi gōng shì!" lìng qù xiāo yìn.
郦生未行,良从外来谒汉王。汉王方食,曰:“客有为我计桡楚权者。”具以郦生计告良曰:“于子房何如?”良曰:“谁为陛下画此计者?陛下事去矣。”汉王曰:“何哉?”良曰:“臣请借前箸以筹之。昔汤、武伐桀、纣封其后者,度能制其死命也。今陛下能制项籍死命乎?其不可一矣。武王入殷,表商容闾,式箕子门,封比干墓,今陛下能乎?其不可二矣。发巨桥之粟,散鹿台之财,同赐贫穷,今陛下能乎?其不可三矣。殷事以毕,偃革为轩,倒载干戈,示不复用,今陛下能乎?其不可四矣。休马华山之阳,示无所为,今陛下能乎?其不可五矣。息牛桃林之野,天下不复输积,今陛下能乎?其不可六矣。且夫天下游士,离亲戚,弃坟墓,去故旧,从陛下者,但日夜望咫尺之地。今乃立六国后,唯无复立者,游士各归事其主,从亲戚,反故旧,陛下谁与取天下乎?其不可七矣。且楚唯毋强,六国复桡而从之,陛下焉得而臣之?其不可八矣。诚用此谋,陛下事去矣。”汉王轰食吐哺,骂曰:“竖儒,几败乃公事!”令趣销印。
hòu hán xìn pò qí yù zì lì wèi qí wáng, hàn wáng nù. liáng shuō hàn wáng, hàn wáng shǐ liáng shòu qí wáng xìn yìn. yǔ zài xìn chuán.
后韩信破齐欲自立为齐王,汉王怒。良说汉王,汉王使良授齐王信印。语在《信传》。
wǔ nián dōng, hàn wáng zhuī chǔ zhì yáng xià nán, zhàn bù lì, bì gù líng, zhū hóu qī bù zhì. liáng shuō hàn wáng, hàn wáng yòng qí jì, zhū hóu jiē zhì. yǔ zài gāo jì.
五年冬,汉王追楚至阳夏南,战不利,壁固陵,诸侯期不至。良说汉王,汉王用其计,诸侯皆至。语在《高纪》。
hàn liù nián, fēng gōng chén. liáng wèi cháng yǒu zhàn dòu gōng, gāo dì yuē:" yùn chóu cè wéi wò zhōng, jué shèng qiān lǐ wài, zǐ fáng gōng yě. zì zé qí sān wàn hù." liáng yuē:" shǐ chén qǐ xià pī, yǔ shàng huì liú, cǐ tiān yǐ chén shòu bì xià. bì xià yòng chén jì, xìng ér shí zhōng, chén yuàn fēng liú zú yǐ, bù gǎn dāng sān wàn hù." nǎi fēng liáng wèi liú hóu, yǔ xiāo hé děng jù fēng.
汉六年,封功臣。良未尝有战斗功,高帝曰:“运筹策帷幄中,决胜千里外,子房功也。自择齐三万户。”良曰:“始臣起下邳,与上会留,此天以臣授陛下。陛下用臣计,幸而时中,臣愿封留足矣,不敢当三万户。”乃封良为留侯,与萧何等俱封。
shàng yǐ fēng dà gōng chén èr shí yú rén, qí yú rì yè zhēng gōng ér bù jué, wèi de xíng fēng. shàng jū luò yáng nán gōng, cóng fù dào wàng jiàn zhū jiàng wǎng wǎng shù rén ǒu yǔ. shàng yuē:" cǐ hé yǔ?" liáng yuē:" bì xià bù zhī hū? cǐ móu fǎn ěr." shàng yuē:" tiān xià shǔ ān dìng, hé gù ér fǎn?" liáng yuē:" bì xià qǐ bù yī, yǔ cǐ shǔ qǔ tiān xià, jīn bì xià yǐ wèi tiān zǐ, ér suǒ fēng jiē xiāo cáo gù rén suǒ qīn ài, ér suǒ zhū zhě jiē píng shēng chóu yuàn. jīn jūn lì jì gōng, tiān xià bù zú yǐ biàn fēng, cǐ shǔ wèi bì xià bù néng jǐn fēng, yòu kǒng jiàn yí guò shī jí zhū, gù xiāng jù ér móu fǎn ěr." shàng nǎi yōu yuē:" wèi jiāng nài hé?" liáng yuē:" shàng píng shēng suǒ zēng, qún chén suǒ gòng zhī, shuí zuì shèn zhě?" shàng yuē:" yōng chǐ yǔ wǒ yǒu gù yuàn, shù jiǒng rǔ wǒ, wǒ yù shā zhī, wèi gōng duō, bù rěn." liáng yuē:" jīn jí xiān fēng yōng chǐ, yǐ shì qún chén, qún chén jiàn yōng chǐ xiān fēng, zé rén rén zì jiān yǐ." yú shì shàng zhì jiǔ, fēng yōng chǐ wèi shén fāng hóu, ér jí qù chéng xiàng yù shǐ dìng gōng xíng fēng. qún chén bà jiǔ, jiē xǐ yuē:" yōng chǐ qiě hóu, wǒ shǔ wú huàn yǐ."
上已封大功臣二十余人,其余日夜争功而不决,未得行封。上居雒阳南宫,从复道望见诸将往往数人偶语。上曰:“此何语?”良曰:“陛下不知乎?此谋反耳。”上曰:“天下属安定,何故而反?”良曰:“陛下起布衣,与此属取天下,今陛下已为天子,而所封皆萧、曹故人所亲爱,而所诛者皆平生仇怨。今军吏计功,天下不足以遍封,此属畏陛下不能尽封,又恐见疑过失及诛,故相聚而谋反耳。”上乃忧曰:“为将奈何?”良曰:“上平生所憎,群臣所共知,谁最甚者?”上曰:“雍齿与我有故怨,数窘辱我,我欲杀之,为功多,不忍。”良曰:“今急先封雍齿,以示群臣,群臣见雍齿先封,则人人自坚矣。”于是上置酒,封雍齿为什方侯,而急趣丞相、御史定功行封。群臣罢酒,皆喜曰:“雍齿且侯,我属无患矣。”
liú jìng shuō shàng zhě guān zhōng, shàng yí zhī. zuǒ yòu dà chén jiē shān dōng rén, duō quàn shàng dōu luò yáng:" luò yáng dōng yǒu chéng gāo, xī yǒu xiáo miǎn, bèi hé xiāng luò, qí gù yì zú shì." liáng yuē:" luò yáng suī yǒu cǐ gù, qí zhōng xiǎo, bù guò shù bǎi lǐ, tián dì báo, sì miàn shòu dí, cǐ fēi yòng wǔ zhī guó. fū guān zhōng zuǒ xiáo hán, yòu lǒng shǔ, wò yě qiān lǐ, nán yǒu bā shǔ zhī ráo, běi yǒu hú yuàn zhī lì, zǔ sān miàn ér gù shǒu, dú yǐ yī miàn dōng zhì zhū hóu. zhū hóu ān dìng, hé wèi cáo wǎn tiān xià, xī gěi jīng shī zhū hóu yǒu biàn, shùn liú ér xià, zú yǐ wěi shū. cǐ suǒ wèi jīn chéng qiān lǐ, tiān fǔ zhī guó. liú jìng shuō shì yě." yú shì shàng jí rì jià, xī dōu guān zhōng.
刘敬说上者关中,上疑之。左右大臣皆山东人,多劝上都雒阳:“雒阳东有成皋,西有殽、黾,背河乡雒,其固亦足恃。”良曰:“雒阳虽有此固,其中小,不过数百里,田地薄,四面受敌,此非用武之国。夫关中左殽、函,右陇、蜀,沃野千里,南有巴、蜀之饶,北有胡苑之利,阻三面而固守,独以一面东制诸侯。诸侯安定,河、渭漕挽天下,西给京师;诸侯有变,顺流而下,足以委输。此所谓金城千里,天府之国。刘敬说是也。”于是上即日驾,西都关中。
liáng cóng rù guān. xìng duō jí, jí dào yǐn bù shí gǔ, bì mén bù chū suì yú.
良从入关。性多疾,即道引不食谷,闭门不出岁余。
shàng yù fèi tài zǐ, lì qī fū rén zǐ zhào wáng rú yì. dà chén duō zhēng, wèi néng dé jiān jué yě. lǚ hòu kǒng, bù zhī suǒ wéi. huò wèi lǚ hòu yuē:" liú hóu shàn huà jì, shàng xìn yòng zhī." lǚ hòu nǎi shǐ jiàn chéng hóu lǚ zé jié liáng, yuē:" jūn cháng wèi shàng móu chén, jīn shàng rì yù yì tài zǐ, jūn ān dé gāo zhěn ér wò?" liáng yuē:" shǐ shàng shù zài jí kùn zhī zhōng, xìng yòng chén cè jīn tiān xià ān dìng, yǐ ài yù yì tài zǐ, gǔ ròu zhī jiān, suī chén děng bǎi rén hé yì!" lǚ zé qiáng yào yuē:" wèi wǒ huà jì." liáng yuē:" cǐ nán yǐ kǒu shé zhēng yě. gù shàng yǒu suǒ bù néng zhì zhě sì rén. sì rén nián lǎo yǐ, jiē yǐ shàng mān méi shì, gù táo nì shān zhōng, yì bù wéi hàn chén. rán shàng gāo cǐ sì rén. jīn gōng chéng néng wú ài jīn yù bì bó, jīn tài zǐ wèi shū, bēi cí ān chē, yīn shǐ biàn shì gù qǐng, yí lái. lái, yǐ wéi kè, shí cóng rù cháo, lìng shàng jiàn zhī, zé yī zhù yě." yú shì lǚ hòu lìng lǚ zé shǐ rén fèng tài zǐ shū, bēi cí hòu lǐ, yíng cǐ sì rén. sì rén zhì, kè jiàn chéng hóu suǒ.
上欲废太子,立戚夫人子赵王如意。大臣多争,未能得坚决也。吕后恐,不知所为。或谓吕后曰:“留侯善画计,上信用之。”吕后乃使建成侯吕泽劫良,曰:“君常为上谋臣,今上日欲易太子,君安得高枕而卧?”良曰:“始上数在急困之中,幸用臣策;今天下安定,以爱欲易太子,骨肉之间,虽臣等百人何益!”吕泽强要曰:“为我画计。”良曰:“此难以口舌争也。顾上有所不能致者四人。四人年老矣,皆以上嫚娒士,故逃匿山中,义不为汉臣。然上高此四人。今公诚能毋爱金玉璧帛,今太子为书,卑辞安车,因使辩士固请,宜来。来,以为客,时从入朝,令上见之,则一助也。”于是吕后令吕泽使人奉太子书,卑辞厚礼,迎此四人。四人至,客建成侯所。
hàn shí yī nián, qíng bù fǎn, shàng jí, yù shǐ tài zǐ wǎng jī zhī. sì rén xiāng wèi yuē:" fán lái zhě, jiāng yǐ cún tài zǐ. tài zǐ jiāng bīng, shì wēi yǐ." nǎi shuō jiàn chéng hóu yuē:" tài zǐ jiāng bīng, yǒu gōng jí wèi bù yì, wú gōng zé cóng cǐ shòu huò. qiě tài zǐ suǒ yǔ jù zhū jiàng, jiē yǔ shàng dìng tiān xià xiāo jiāng yě, jīn nǎi shǐ tài zǐ jiāng zhī, cǐ wú yì shǐ yáng jiàng láng, jiē bù kěn wèi yòng, qí wú gōng bì yǐ. chén wén' mǔ ài zhě zi bào', jīn qī fū rén rì yè shì yù, zhào wáng cháng jū qián, shàng yuē' zhōng bù shǐ bù xiào zi jū ài zǐ shàng', míng qí dài tài zǐ wèi bì yǐ. jūn hé bù jí qǐng lǚ hòu chéng jiān wèi shàng qì yán:' qíng bù, tiān xià měng jiàng, shàn yòng bīng, jīn zhū jiàng jiē bì xià gù děng yí, nǎi lìng tài zǐ jiāng, cǐ shǔ mò kěn wèi yòng, qiě bù wén zhī, gǔ xíng ér xī ěr. shàng suī jí, qiáng zài zī chē, wò ér hù zhī, zhū jiàng bù gǎn bù jìn lì. shàng suī kǔ, qiáng wèi qī zǐ jì.'" yú shì lǚ zé yè jiàn lǚ hòu. lǚ hòu chéng jiān wèi shàng qì ér yán, rú sì rén yì. shàng yuē:" wú wéi zhī, shù zǐ gù bù zú qiǎn, nǎi gōng zì xíng ěr." yú shì shàng zì jiāng ér dōng, qún chén jū shǒu, jiē sòng zhì bà shàng. liáng jí, qiáng qǐ zhì qū yóu, jiàn shàng yuē:" chén yí cóng, jí shén. chǔ rén piāo jí, yuàn shàng shèn wú yǔ chǔ zhēng fēng." yīn shuō shàng lìng tài zǐ wèi jiāng jūn jiān guān zhōng bīng. shàng wèi" zǐ fáng suī jí, qiáng wò fù tài zǐ". shì shí, shū sūn tōng yǐ wèi tài fù, liáng xíng shǎo fù shì.
汉十一年,黥布反,上疾,欲使太子往击之。四人相谓曰:“凡来者,将以存太子。太子将兵,事危矣。”乃说建成侯曰:“太子将兵,有功即位不益,无功则从此受祸。且太子所与俱诸将,皆与上定天下枭将也,今乃使太子将之,此无异使羊将狼,皆不肯为用,其无功必矣。臣闻‘母爱者子抱’,今戚夫人日夜侍御,赵王常居前,上曰‘终不使不肖子居爱子上’,明其代太子位必矣。君何不急请吕后承间为上泣言:‘黥布,天下猛将,善用兵,今诸将皆陛下故等夷,乃令太子将,此属莫肯为用,且布闻之,鼓行而西耳。上虽疾,强载辎车,卧而护之,诸将不敢不尽力。上虽苦,强为妻子计。’”于是吕泽夜见吕后。吕后承间为上泣而言,如四人意。上曰:“吾惟之,竖子固不足遣,乃公自行耳。”于是上自将而东,群臣居守,皆送至霸上。良疾,强起至曲邮,见上曰:“臣宜从,疾甚。楚人剽疾,愿上慎毋与楚争锋。”因说上令太子为将军监关中兵。上谓“子房虽疾,强卧傅太子”。是时,叔孙通已为太傅,良行少傅事。
hàn shí èr nián, shàng cóng pò bù guī, jí yì shén, yù yù yì tài zǐ. liáng jiàn bù tīng, yīn jí bù shì shì. shū sūn tài fù chēng shuō yǐn gǔ, yǐ sǐ zhēng tài zǐ. shàng yáng xǔ zhī, yóu yù yì zhī. jí yàn, zhì jiǔ, tài zǐ shì. sì rén zhě cóng tài zǐ, nián jiē bā shí yǒu yú, xū méi hào bái, yì guān shén wěi. shàng guài, wèn yuē:" hé wéi zhě?" sì rén qián duì, gè yán qí xìng míng. shàng nǎi jīng yuē:" wú qiú gōng, bì táo wǒ, jīn gōng hé zì cóng wú ér yóu hū?" sì rén yuē:" bì xià qīng shì shàn mà, chén děng yì bù rǔ, gù kǒng ér wáng nì. jīn wén tài zǐ rén xiào, gōng jìng ài shì, tiān xià mò bù yán jǐng yuàn wèi tài zǐ sǐ zhě, gù chén děng lái." shàng yuē:" fán gōng xìng zú tiáo hù tài zǐ."
汉十二年,上从破布归,疾益甚,愈欲易太子。良谏不听,因疾不视事。叔孙太傅称说引古,以死争太子。上阳许之,犹欲易之。及晏,置酒,太子侍。四人者从太子,年皆八十有余,须眉皓白,衣冠甚伟。上怪,问曰:“何为者?”四人前对,各言其姓名。上乃惊曰:“吾求公,避逃我,今公何自从吾儿游乎?”四人曰:“陛下轻士善骂,臣等义不辱,故恐而亡匿。今闻太子仁孝,恭敬爱士,天下莫不延颈愿为太子死者,故臣等来。”上曰:“烦公幸卒调护太子。”
sì rén wéi shòu yǐ bì, qū qù. shàng mù sòng zhī, zhào qī fū rén zhǐ shì yuē:" wǒ yù yì zhī, bǐ sì rén wéi zhī fǔ, yǔ yì yǐ chéng, nán dòng yǐ. lǚ shì zhēn nǎi zhǔ yǐ." qī fū rén qì tì, shàng yuē:" wèi wǒ chǔ wǔ, wú wèi ruò chǔ gē." gē yuē:" hóng hú gāo fēi, yī jǔ qiān lǐ. yǔ yì yǐ jiù, héng jué sì hǎi. héng jué sì hǎi, yòu kě nài hé! suī yǒu zēng jiǎo, shàng ān suǒ shī!" gē shù què, qī fū rén xū xī liú tì. shàng qǐ qù, bà jiǔ. jìng bù yì tài zǐ zhě, liáng běn zhāo cǐ sì rén zhī lì yě.
四人为寿已毕,趋去。上目送之,召戚夫人指视曰:“我欲易之,彼四人为之辅,羽翼已成,难动矣。吕氏真乃主矣。”戚夫人泣涕,上曰:“为我楚舞,吾为若楚歌。”歌曰:“鸿鹄高飞,一举千里。羽翼以就,横绝四海。横绝四海,又可奈何!虽有矰缴,尚安所施!”歌数阕,戚夫人歔欷流涕。上起去,罢酒。竟不易太子者,良本招此四人之力也。
liáng cóng shàng jī dài, chū qí jì xià mǎ yì, jí lì xiāo xiàng guó, suǒ yǔ cóng róng yán tiān xià shì shén zhòng, fēi tiān xià suǒ yǐ cún wáng, gù bù zhe. liáng nǎi chēng yuē:" jiā shì xiàng hán, jí hán miè, bù ài wàn jīn zhī zī, wèi hán bào chóu qiáng qín, tiān xià zhèn dòng. jīn yǐ sān cùn shé wèi dì zhě shī, fēng wàn hù, wèi liè hóu, cǐ bù yī zhī jí, yú liáng zú yǐ. yuàn qì rén jiān shì, yù cóng chì sōng zǐ yóu ěr." nǎi xué dào, yù qīng jǔ. gāo dì bēng, lǚ hòu dé liáng, nǎi qiáng shí zhī, yuē:" rén shēng yī shì jiān, rú bái jū zhī guò xì, hé zì kǔ rú cǐ!" liáng bù dé yǐ, qiáng tīng shí. hòu liù suì hōng. shì yuē wén chéng hóu.
良从上击代,出奇计下马邑,及立萧相国,所与从容言天下事甚众,非天下所以存亡,故不著。良乃称曰:“家世相韩,及韩灭,不爱万金之资,为韩报仇强秦,天下震动。今以三寸舌为帝者师,封万户,位列侯,此布衣之极,于良足矣。愿弃人间事,欲从赤松子游耳。”乃学道,欲轻举。高帝崩,吕后德良,乃强食之,曰:“人生一世间,如白驹之过隙,何自苦如此!”良不得已,强听食。后六岁薨。谥曰文成侯。
liáng shǐ suǒ jiàn xià pī yí shàng lǎo fù yǔ shū zhě, hòu shí sān suì cóng gāo dì guò jì běi, guǒ dé gǔ chéng shān xià huáng shí, qǔ ér bǎo cí zhī. jí liáng sǐ, bìng zàng huáng shí. měi shàng zhǒng fú là cí huáng shí.
良始所见下邳圯上老父与书者,后十三岁从高帝过济北,果得穀城山下黄石,取而宝祠之。及良死,并葬黄石。每上冢伏腊祠黄石。
zi bù yí sì hóu. xiào wén sān nián zuò bù jìng, guó chú.
子不疑嗣侯。孝文三年坐不敬,国除。
chén píng, yáng wǔ hù yǒu xiāng rén yě. shǎo shí jiā pín, hǎo dú shū, zhì huáng dì lǎo zi zhī shù. yǒu tián sān shí mǔ, yǔ xiōng bó jū. bó cháng gēng tián, zòng píng shǐ yóu xué. píng wéi rén zhǎng dà měi sè, rén huò wèi píng:" pín hé shí ér féi ruò shì?" qí sǎo jí píng zhī bù qìng jia shēng chǎn, yuē:" yì shí kāng hé ěr. yǒu shū rú cǐ, bù rú wú yǒu!" bó wén zhī, zhú qí fù qì zhī.
陈平,阳武户牖乡人也。少时家贫,好读书,治黄帝、老子之术。有田三十亩,与兄伯居。伯常耕田,纵平使游学。平为人长大美色,人或谓平:“贫何食而肥若是?”其嫂疾平之不亲家生产,曰:“亦食糠覈耳。有叔如此,不如无有!”伯闻之,逐其妇弃之。
jí píng zhǎng, kě qǔ fù, fù rén mò yǔ zhě, pín zhě píng yì kuì zhī. jiǔ zhī, hù yǒu fù rén zhāng fù yǒu nǚ sūn, wǔ jià fū zhé sǐ, rén mò gǎn qǔ, píng yù de zhī. yì zhōng yǒu dà sàng, píng jiā pín shì sàng, yǐ xiān wǎng hòu bà wèi zhù. zhāng fù jì jiàn zhī sàng suǒ, dú shì wěi píng, píng yì yǐ gù hòu qù. fù suí píng zhì qí jiā, jiā nǎi fù guō qióng xiàng, yǐ xí wèi mén, rán mén wài duō zhǎng zhě chē zhé. zhāng fù guī, wèi qí zi zhòng yuē:" wú yù yǐ nǚ sūn yǔ chén píng." zhòng yuē:" píng pín bù shì shì, yī xiàn zhōng jǐn xiào qí suǒ wéi, dú nài hé yǔ zhī nǚ?" fù yuē:" gù yǒu měi rú chén píng zhǎng pín zhě hū?" zú yǔ nǚ. wèi píng pín, nǎi jiǎ dài bì yǐ pìn, yǔ jiǔ ròu zhī zī yǐ nèi fù. fù jiè qí sūn yuē:" wú yǐ pín gù, shì rén bù jǐn. shì xiōng bó rú shì nǎi fù, shì sǎo rú shì nǎi mǔ." píng jì qǔ zhāng shì nǚ, zī yòng yì ráo, yóu dào rì guǎng.
及平长,可取妇,富人莫与者,贫者平亦愧之。久之,户牖富人张负有女孙,五嫁夫辄死,人莫敢取,平欲得之。邑中有大丧,平家贫侍丧,以先往后罢为助。张负既见之丧所,独视伟平,平亦以故后去。负随平至其家,家乃负郭穷巷,以席为门,然门外多长者车辙。张负归,谓其子仲曰:“吾欲以女孙予陈平。”仲曰:“平贫不事事,一县中尽笑其所为,独奈何予之女?”负曰:“固有美如陈平长贫者乎?”卒与女。为平贫,乃假贷币以聘,予酒肉之资以内妇。负戒其孙曰:“毋以贫故,事人不谨。事兄伯如事乃父,事嫂如事乃母。”平既取张氏女,资用益饶,游道日广。
lǐ zhōng shè, píng wèi zǎi, fēn ròu shén jūn. lǐ fù lǎo yuē:" shàn, chén rú zǐ zhī wèi zǎi!" píng yuē:" jiē hū, shǐ píng dé zǎi tiān xià, yì rú cǐ ròu yǐ!"
里中社,平为宰,分肉甚均。里父老曰:“善,陈孺子之为宰!”平曰:“嗟乎,使平得宰天下,亦如此肉矣!”
chén shè qǐ wáng, shǐ zhōu shì lüè dì, lì wèi jiù wèi wèi wáng, yǔ qín jūn xiāng gōng yú lín jì. píng yǐ qián xiè xiōng bó, cóng shào nián wǎng shì wèi wáng jiù, wèi tài pú. shuō wèi wáng, wáng bù tīng. rén huò chán zhī, píng wáng qù.
陈涉起王,使周市略地,立魏咎为魏王,与秦军相攻于临济。平已前谢兄伯,从少年往事魏王咎,为太仆。说魏王,王不听。人或谗之,平亡去。
xiàng yǔ lüè dì zhì hé shàng, píng wǎng guī zhī, cóng rù pò qín, cì jué qīng. xiàng yǔ zhī dōng wáng péng chéng yě, hàn wáng hái dìng sān qín ér dōng. yīn wáng fǎn chǔ, xiàng yǔ nǎi yǐ píng wèi xìn wǔ jūn, jiāng wèi wáng kè zài chǔ zhě wǎng jī, yīn jiàng ér hái. xiàng wáng shǐ xiàng hàn bài píng wèi dū wèi, cì jīn èr shí yì. jū wú hé, hàn gōng xià yīn. xiàng wáng nù, jiāng zhū dìng yīn zhě. píng jù zhū, nǎi fēng qí jīn yǔ yìn, shǐ shǐ guī xiàng wáng, ér píng shēn jiān xíng zhàng jiàn wáng. dù hé, chuán rén jiàn qí měi zhàng fū, dú xíng, yí qí wáng jiāng, yào xià dāng yǒu bǎo qì jīn yù, mù zhī, yù shā píng. píng xīn kǒng, nǎi jiě yī luǒ ér zuǒ cì chuán. chuán rén zhī qí wú yǒu, nǎi zhǐ.
项羽略地至河上,平往归之,从入破秦,赐爵卿。项羽之东王彭城也,汉王还定三秦而东。殷王反楚,项羽乃以平为信武君,将魏王客在楚者往击,殷降而还。项王使项悍拜平为都尉,赐金二十溢。居无何,汉攻下殷。项王怒,将诛定殷者。平惧诛,乃封其金与印,使使归项王,而平身间行杖剑亡。度河,船人见其美丈夫,独行,疑其亡将,要下当有宝器金玉,目之,欲杀平。平心恐,乃解衣裸而佐刺船。船人知其无有,乃止。
píng suì zhì xiū wǔ jiàng hàn, yīn wèi wú zhī qiú jiàn hàn wáng, hàn wáng zhào rù. shì shí, wàn dàn jūn shí fèn wèi zhōng juān, shòu píng yè. píng děng shí rén jù jìn, cì shí. wáng yuē:" bà, jiù shě yǐ." píng yuē:" chén wèi shì lái, suǒ yán bù kě yǐ guò jīn rì." yú shì hàn wáng yǔ yǔ ér shuō zhī, wèn yuē:" zi jū chǔ hé guān?" píng yuē:" wèi dū wèi." shì rì bài píng wèi dū wèi, shǐ cān chéng, diǎn hù jūn. zhū jiàng jǐn huān, yuē:" dài wáng yī rì dé chǔ zhī wáng zú, wèi zhī gāo xià, ér jí yǔ gòng zài, shǐ jiān hù zhǎng zhě!" hàn wáng wén zhī, yù yì xìng píng, suì yǔ dōng fá xiàng wáng. zhì péng chéng, wèi chǔ suǒ bài, yǐn shī ér hái. shōu sǎn bīng zhì xíng yáng, yǐ píng wèi yà jiāng, shǔ hán wáng xìn, jūn guǎng wǔ.
平遂至修武降汉,因魏无知求见汉王,汉王召入。是时,万石君石奋为中涓,受平谒。平等十人俱进,赐食。王曰:“罢,就舍矣。”平曰:“臣为事来,所言不可以过今日。”于是汉王与语而说之,问曰:“子居楚何官?”平曰:“为都尉。”是日拜平为都尉,使参乘,典护军。诸将尽讙,曰:“大王一日得楚之亡卒,未知高下,而即与共载,使监护长者!”汉王闻之,愈益幸平,遂与东伐项王。至彭城,为楚所败,引师而还。收散兵至荥阳,以平为亚将,属韩王信,军广武。
jiàng guàn děng huò chán píng yuē:" píng suī měi zhàng fū, rú guān yù ěr, qí zhōng wèi bì yǒu yě. wén píng jū jiā shí dào qí sǎo shì wèi wáng bù róng, wáng ér guī chǔ guī chǔ bù zhōng, yòu wáng guī hàn. jīn dài wáng zūn guān zhī, lìng hù jūn. chén wén píng shǐ zhū jiàng, jīn duō zhě dé shàn chǔ, jīn shǎo zhě dé è chù. píng, fǎn fù luàn chén yě, yuàn wáng chá zhī." hàn wáng yí zhī, yǐ ràng wú zhī, wèn yuē:" yǒu zhī hū?" wú zhī yuē:" yǒu." hàn wáng yuē:" gōng yán qí xián rén hé yě?" duì yuē:" chén zhī suǒ yán zhě, néng yě bì xià suǒ wèn zhě, xíng yě. jīn yǒu wěi shēng xiào yǐ zhī xíng, ér wú yì yú shèng bài zhī shù, bì xià hé xiá yòng zhī hū? lìng chǔ hàn xiāng jù, chén jìn qí móu zhī shì, gù qí jì chéng zú yǐ lì guó jiā ěr. dào sǎo shòu jīn yòu ān zú yí hū?" hàn wáng zhào píng ér wèn yuē:" wú wén xiān shēng shì wèi bù suí, shì chǔ ér qù, jīn yòu cóng wú yóu, xìn zhě gù duō xīn hū?" píng yuē:" chén shì wèi wáng, wèi wáng bù néng yòng chén shuō, gù qù shì xiàng wáng. xiàng wáng bù xìn rén, qí suǒ rèn ài, fēi zhū xiàng jí qī zhī kūn dì, suī yǒu qí shì bù néng yòng. chén jū chǔ wén hàn wáng zhī néng yòng rén, gù guī dài wáng. luǒ shēn lái, bù shòu jīn wú yǐ wéi zī. chéng chén jì huà yǒu kě cǎi zhě, yuàn dài wáng yòng zhī shǐ wú kě yòng zhě, dài wáng suǒ cì jīn jù zài, qǐng fēng shū guān, de qǐng hái gǔ." hàn wáng nǎi xiè, hòu cì, bài yǐ wéi hù jūn zhōng wèi, jǐn hù zhū jiàng. zhū jiàng nǎi bù gǎn fù yán.
绛、灌等或谗平曰:“平虽美丈夫,如冠玉耳,其中未必有也。闻平居家时盗其嫂;事魏王不容,亡而归楚;归楚不中,又亡归汉。今大王尊官之,令护军。臣闻平使诸将,金多者得善处,金少者得恶处。平,反复乱臣也,愿王察之。”汉王疑之,以让无知,问曰:“有之乎?”无知曰:“有。”汉王曰:“公言其贤人何也?”对曰:“臣之所言者,能也;陛下所问者,行也。今有尾生、孝已之行,而无益于胜败之数,陛下何暇用之乎?令楚、汉相距,臣进奇谋之士,顾其计诚足以利国家耳。盗嫂、受金又安足疑乎?”汉王召平而问曰:“吾闻先生事魏不遂,事楚而去,今又从吾游,信者固多心乎?”平曰:“臣事魏王,魏王不能用臣说,故去事项王。项王不信人,其所任爱,非诸项即妻之昆弟,虽有奇士不能用。臣居楚闻汉王之能用人,故归大王。裸身来,不受金无以为资。诚臣计画有可采者,愿大王用之;使无可用者,大王所赐金具在,请封输官,得请骸骨。”汉王乃谢,厚赐,拜以为护军中尉,尽护诸将。诸将乃不敢复言。
qí hòu, chǔ jí jī, jué hàn yǒng dào, wéi hàn wáng yú xíng yáng chéng. hàn wáng huàn zhī, qǐng gē xíng yáng yǐ xī hé. xiàng wáng fú tīng. hàn wáng wèi píng yuē:" tiān xià fēn fēn, hé shí dìng hū?" píng yuē:" xiàng wáng wéi rén, gōng jìng ài rén, shì zhī lián jié hǎo lǐ zhě duō guī zhī. zhì yú xíng gōng shǎng jué yì, zhòng zhī, shì yì yǐ cǐ bù fù. jīn dài wáng mān ér shǎo lǐ, shì zhī lián jié zhě bù lái rán dài wáng néng ráo rén yǐ jué yì, shì zhī wán dùn qí lì wú chǐ zhě yì duō guī hàn. chéng gè qù liǎng duǎn, jí liǎng zhǎng, tiān xià zhǐ huī jí dìng yǐ. rán dài wáng zī wǔ rén, bù néng dé lián jié zhī shì. gù chǔ yǒu kě luàn zhě, bǐ xiàng wáng gǔ gěng zhī chén yà fù zhōng lí lt mù mò gt lóng qiě zhōu yīn zhī shǔ, bù guò shù rén ěr. dài wáng néng chū juān shù wàn jīn jīn, xíng fǎn jiàn, jiān qí jūn chén, yǐ yí qí xīn, xiàng wáng wéi rén yì jì xìn chán, bì nèi xiāng zhū. hàn yīn jǔ bīng ér gōng zhī, pò chǔ bì yǐ." hàn wáng yǐ wéi rán, nǎi chū huáng jīn sì wàn jīn yǔ píng, zì suǒ wéi, bù wèn chū rù.
其后,楚急击,绝汉甬道,围汉王于荥阳城。汉王患之,请割荥阳以西和。项王弗听。汉王谓平曰:“天下纷纷,何时定乎?”平曰:“项王为人,恭敬爱人,士之廉节好礼者多归之。至于行功赏爵邑,重之,士亦以此不附。今大王嫚而少礼,士之廉节者不来;然大王能饶人以爵邑,士之顽顿耆利无耻者亦多归汉。诚各去两短,集两长,天下指麾即定矣。然大王资侮人,不能得廉节之士。顾楚有可乱者,彼项王骨鲠之臣亚父、钟离<目末>、龙且、周殷之属,不过数人耳。大王能出捐数万斤金,行反间,间其君臣,以疑其心,项王为人意忌信谗,必内相诛。汉因举兵而攻之,破楚必矣。”汉王以为然,乃出黄金四万斤予平,恣所为,不问出入。
píng jì duō yǐ jīn zòng fǎn jiàn yú chǔ jūn, xuān yán zhū jiàng zhōng lí lt mù mò gt děng wéi xiàng wáng jiāng, gōng duō yǐ, rán zhōng bù dé liè dì ér wáng, yù yǔ hàn wèi yī, yǐ miè xiàng shì, fēn wáng qí dì. xiàng wáng guǒ yí zhī, shǐ shǐ zhì hàn. hàn wèi tài láo zhī jù, jǔ jìn, jiàn chǔ shǐ, jí yáng jīng yuē:" yǐ wéi yà fù shǐ, nǎi xiàng wáng shǐ yě!" fù chí qù, yǐ è cǎo jù jìn chǔ shǐ. shǐ guī, jù yǐ bào xiàng wáng, guǒ dà yí yà fù. yà fù yù jí jī xià xíng yáng chéng, xiàng wáng bù xìn, bù kěn tīng yà fù. yà fù wén xiàng wáng yí zhī, nǎi dà nù yuē:" tiān xià shì dà dìng yǐ, jūn wáng zì wèi zhī! yuàn qǐ hái gǔ guī!" guī wèi zhì péng chéng, jū fā bèi ér sǐ.
平既多以金纵反间于楚军,宣言诸将钟离<目末>等为项王将,功多矣,然终不得列地而王,欲与汉为一,以灭项氏,分王其地。项王果疑之,使使至汉。汉为太牢之具,举进,见楚使,即阳惊曰:“以为亚父使,乃项王使也!”复持去,以恶草具进楚使。使归,具以报项王,果大疑亚父。亚父欲急击下荥阳城,项王不信,不肯听亚父。亚父闻项王疑之,乃大怒曰:“天下事大定矣,君王自为之!愿乞骸骨归!”归未至彭城,疽发背而死。
píng nǎi yè chū nǚ zǐ èr qiān rén xíng yáng dōng mén, chǔ yīn jī zhī. píng nǎi yǔ hàn wáng cóng chéng xī mén chū qù. suì rù guān, shōu jù bīng ér fù dōng.
平乃夜出女子二千人荥阳东门,楚因击之。平乃与汉王从城西门出去。遂入关,收聚兵而复东。
míng nián, huái yīn hóu xìn pò qí, zì lì wèi jiǎ qí wáng, shǐ shǐ yán zhī hàn wáng. hàn wáng nù ér mà, píng niè hàn wáng. hàn wáng wù, nǎi hòu yù qí shǐ, shǐ zhāng liáng wǎng lì xìn wèi qí wáng. yú shì fēng píng yǐ hù yǒu xiāng. yòng qí jì cè, zú miè chǔ.
明年,淮阴侯信破齐,自立为假齐王,使使言之汉王。汉王怒而骂,平蹑汉王。汉王寤,乃厚遇齐使,使张良往立信为齐王。于是封平以户牖乡。用其计策,卒灭楚。
hàn liù nián, rén yǒu shàng shū gào chǔ wáng hán xìn fǎn. gāo dì wèn zhū jiàng, zhū jiàng yuē:" jí fā bīng kēng shù zǐ ěr." gāo dì mò rán. yǐ wèn píng, píng gù cí xiè, yuē:' zhū jiàng yún hé?" shàng jù gào zhī. píng yuē:" rén zhī shàng shū yán xìn fǎn, rén yǒu wén zhī zhě hū?" yuē:" wèi yǒu." yuē:" xìn zhī zhī hū?" yuē:" fú zhī." píng yuē:" bì xià bīng jīng shú yǔ chǔ?" shàng yuē:" bù néng guò yě." píng yuē:" bì xià jiāng yòng bīng yǒu néng dí hán xìn zhě hū?" shàng yuē:" mò jí yě." píng yuē:" jīn bīng bù rú chǔ jīng, jiāng fú jí, ér jǔ bīng jī zhī, shì qù zhī zhàn yě, qiè wèi bì xià wēi zhī." shàng yuē:" wèi zhī nài hé?" píng yuē:" gǔ zhě tiān zǐ xún shòu, huì zhū hóu. nán fāng yǒu yún mèng, bì xià dì chū wěi yóu yún mèng, huì zhū hóu yú chén. chén, chǔ zhī xī jiè, xìn wén tiān zǐ yǐ hǎo chū yóu, qí shì bì jiāo yíng yè. ér bì xià yīn qín zhī, tè yī lì shì zhī shì ěr." gāo dì yǐ wéi rán, nǎi fā shǐ gào zhū hóu huì chén," wú jiāng nán yóu yún mèng". shàng yīn suí yǐ xíng. xíng zhì chén, chǔ wáng xìn guǒ jiāo yíng dào zhōng. gāo dì yù jù wǔ shì, jiàn xìn, jí zhí fù zhī. yǔ zài xìn chuán.
汉六年,人有上书告楚王韩信反。高帝问诸将,诸将曰:“亟发兵坑竖子耳。”高帝默然。以问平,平固辞谢,曰:’诸将云何?”上具告之。平曰:“人之上书言信反,人有闻知者乎?”曰:“未有。”曰:“信知之乎?”曰:“弗知。”平曰:“陛下兵精孰与楚?”上曰:“不能过也。”平曰:“陛下将用兵有能敌韩信者乎?”上曰:“莫及也。”平曰:“今兵不如楚精,将弗及,而举兵击之,是趣之战也,窃为陛下危之。”上曰:“为之奈何?”平曰:“古者天子巡狩,会诸侯。南方有云梦,陛下第出伪游云梦,会诸侯于陈。陈,楚之西界,信闻天子以好出游,其势必郊迎谒。而陛下因禽之,特一力士之事耳。”高帝以为然,乃发使告诸侯会陈,“吾将南游云梦”。上因随以行。行至陈,楚王信果郊迎道中。高帝豫具武士,见信,即执缚之。语在《信传》。
suì huì zhū hóu yú chén. hái zhì luò yáng, yǔ gōng chén pōu fú dìng fēng, fēng píng wèi hù yǒu hóu, shì shì wù jué. píng cí yuē:" cǐ fēi chén zhī gōng yě." shàng yuē:" wú yòng xiān shēng jì móu, zhàn shèng kè dí, fēi gōng ér hé?" píng yuē:" fēi wèi wú zhī chén ān dé jìn?" shàng yuē:" ruò zi kě wèi bù bèi běn yǐ!" nǎi fù shǎng wèi wú zhī.
遂会诸侯于陈。还至雒阳,与功臣剖符定封,封平为户牖侯,世世勿绝。平辞曰:“此非臣之功也。”上曰:“吾用先生计谋,战胜克敌,非功而何?”平曰:“非魏无知臣安得进?”上曰:“若子可谓不背本矣!”乃复赏魏无知。
qí míng nián, píng cóng jī hán wáng xìn yú dài. zhì píng chéng, wèi xiōng nú wéi, qī rì bù dé shí. gāo dì yòng píng qí jì, shǐ chán yú yān zhī jiě, wéi yǐ dé kāi. gāo dì jì chū, qí jì mì, shì mò de wén. gāo dì nán guò qū nì, shàng qí chéng, wàng shì wū shén dà, yuē:" zhuàng zāi xiàn! wú xíng tiān xià, dú jiàn luò yáng yǔ shì ěr." gù wèn yù shǐ:" qū nì hù kǒu jǐ hé?" duì yuē:" shǐ qín shí sān wàn yú hù, jiān zhě bīng shù qǐ, duō wáng nì, jīn jiàn wǔ qiān yú hù." yú shì zhào yù shǐ, gèng fēng píng wèi qū nì hóu, jǐn shí zhī, chú qián suǒ shí hù yǒu.
其明年,平从击韩王信于代。至平城,为匈奴围,七日不得食。高帝用平奇计,使单于阏氏解,围以得开。高帝既出,其计秘,世莫得闻。高帝南过曲逆,上其城,望室屋甚大,曰:“壮哉县!吾行天下,独见雒阳与是耳。”顾问御史:“曲逆户口几何?”对曰:“始秦时三万余户,间者兵数起,多亡匿,今见五千余户。”于是诏御史,更封平为曲逆侯,尽食之,除前所食户牖。
píng zì chū cóng, zhì tiān xià dìng hòu, cháng yǐ hù jūn zhōng wèi cóng jī zāng tú chén xī qíng bù. fán liù chū qí jì, zhé yì yì fēng. qí jì huò pō mì, shì mò de wén yě.
平自初从,至天下定后,常以护军中尉从击臧荼、陈豨、黥布。凡六出奇计,辄益邑封。奇计或颇秘,世莫得闻也。
gāo dì cóng jī bù jūn hái, bìng chuàng, xú xíng zhì cháng ān. yàn wáng lú wǎn fǎn, shàng shǐ fán kuài yǐ xiàng guó jiāng bīng jī zhī. jì xíng, rén yǒu duǎn è kuài zhě. gāo dì nù yuē:" kuài jiàn wú bìng, nǎi jǐ wǒ sǐ yě!" yòng píng jì, zhào jiàng hóu zhōu bó shòu zhào chuáng xià, yuē:" chén píng chéng chí chuán zài bó dài kuài jiāng, píng zhì jūn zhōng jí zhǎn kuài tóu!" èr rén jì shòu zhào, chí chuán wèi zhì jūn, xíng jì yuē:" fán kuài, dì zhī gù rén, gōng duō, yòu lǚ hòu nǚ dì lǚ xū fū, yǒu qīn qiě guì, dì yǐ fèn nù gù yù zhǎn zhī, jí kǒng hòu huǐ. níng qiú ér zhì shàng, lìng shàng zì zhū zhī." wèi zhì jūn, wèi tán, yǐ jié zhào fán kuài. kuài shòu zhào, jí fǎn jiē, zài jiàn chē yì cháng ān, ér lìng zhōu bó dài jiāng bīng dìng yàn.
高帝从击布军还,病创,徐行至长安。燕王卢绾反,上使樊哙以相国将兵击之。既行,人有短恶哙者。高帝怒曰:“哙见吾病,乃几我死也!”用平计,召绛侯周勃受诏床下,曰:“陈平乘驰传载勃代哙将,平至军中即斩哙头!”二人既受诏,驰传未至军,行计曰:“樊哙,帝之故人,功多,又吕后女弟吕须夫,有亲且贵,帝以忿怒故欲斩之,即恐后悔。宁囚而致上,令上自诛之。”未至军,为坛,以节召樊哙。哙受诏,即反接,载槛车诣长安,而令周勃代将兵定燕。
píng xíng wén gāo dì bēng, píng kǒng lǚ hòu jí lǚ xū nù, nǎi chí chuán xiān qù. féng shǐ zhě zhào píng yǔ guàn yīng tún yú xíng yáng. píng shòu zhào, lì fù chí zhì guān, kū shū bēi, yīn zòu shì sàng qián, lǚ hòu āi zhī, yuē:" jūn chū xiū yǐ!" píng wèi chán zhī jiù, yīn gù qǐng zhī dé sù wèi zhōng. tài hòu nǎi yǐ wéi láng zhōng lìng, rì fù jiào dì. shì hòu, lǚ xū chán nǎi bù de xíng. fán kuài zhì, jí shè fù jué yì.
平行闻高帝崩,平恐吕后及吕须怒,乃驰传先去。逢使者诏平与灌婴屯于荥阳。平受诏,立复驰至官,哭殊悲,因奏事丧前,吕后哀之,曰:“君出休矣!”平畏谗之就,因固请之得宿卫中。太后乃以为郎中令,日傅教帝。是后,吕须谗乃不得行。樊哙至,即赦复爵邑。
huì dì wǔ nián, xiàng guó cáo cān hōng, ān guó hóu wáng líng wèi yòu chéng xiàng, píng wèi zuǒ chéng xiàng.
惠帝五年,相国曹参薨,安国侯王陵为右丞相,平为左丞相。
wáng líng, pèi rén yě. shǐ wèi xiàn háo, gāo zǔ wēi shí xiōng shì líng. jí gāo zǔ qǐ pèi, rén xián yáng, líng yì jù dǎng shù qiān rén, jū nán yáng, bù kěn cóng pèi gōng. jí hàn wáng zhī huán jī xiàng jí, líng nǎi yǐ bīng shǔ hàn. xiàng yǔ qǔ líng mǔ zhì jūn zhōng, líng shǐ zhì, zé dōng xiāng zuò líng mǔ, yù yǐ zhāo líng. líng mǔ jì sī sòng shǐ zhě, qì yuē:" yuàn wèi lǎo qiè yǔ líng, shàn shì hàn wáng. hàn wáng cháng zhě, mǔ yǐ lǎo qiè gù chí èr xīn. qiè yǐ sǐ sòng shǐ zhě." suì fú jiàn ér sǐ. xiàng wáng nù, hēng líng mǔ. líng zú cóng hàn wáng dìng tiān xià. yǐ shàn yōng chǐ, yōng chǐ, gāo zǔ zhī chóu. líng yòu běn wú cóng hàn zhī yì, yǐ gù hòu fēng líng, wèi ān guó hóu.
王陵,沛人也。始为县豪,高祖微时兄事陵。及高祖起沛,人咸阳,陵亦聚党数千人,居南阳,不肯从沛公。及汉王之还击项籍,陵乃以兵属汉。项羽取陵母置军中,陵使至,则东乡坐陵母,欲以招陵。陵母既私送使者,泣曰:“愿为老妾语陵,善事汉王。汉王长者,母以老妾故持二心。妾以死送使者。”遂伏剑而死。项王怒,亨陵母。陵卒从汉王定天下。以善雍齿,雍齿,高祖之仇。陵又本无从汉之意,以故后封陵,为安国侯。
líng wéi rén shǎo wén rèn qì, hǎo zhí yán, wèi yòu chéng xiàng èr suì, huì dì bēng. gāo hòu yù lì zhū lǚ wèi wáng, wèn líng. líng yuē:" gāo huáng dì xíng bái mǎ ér méng yuē:' fēi liú shì ér wáng zhě, tiān xià gòng jī zhī'. jīn wáng lǚ shì, fēi yuē yě." tài hòu bù shuō. wèn zuǒ chéng xiàng píng jí jiàng hóu zhōu bó děng, jiē yuē:" gāo dì dìng tiān xià, wáng zǐ dì jīn tài hòu chēng zhì, yù wáng kūn dì zhū lǚ, wú suǒ bù kě." tài hòu xǐ. bà cháo, líng ràng píng bó yuē:" shǐ yǔ gāo dì shà xuè ér méng, zhū jūn bù zài xié? jīn gāo dì bēng, tài hòu nǚ zhǔ, yù wáng lǚ shì, zhū jūn zòng yù ā yì bèi yuē, hé miàn mù jiàn gāo dì yú dì xià hū!" píng yuē:" yú miàn zhé tíng zhēng, chén bù rú jūn quán shè jì, dìng liú shì hòu, jūn yì bù rú chén." líng wú yǐ yīng zhī. yú shì lǚ tài hòu yù fèi líng, nǎi yáng qiān líng wèi dì tài fù, shí duó zhī xiāng quán. líng nù, xiè bìng miǎn, dù mén jìng bù cháo qǐng, shí nián ér hōng.
陵为人少文任气,好直言,为右丞相二岁,惠帝崩。高后欲立诸吕为王,问陵。陵曰:“高皇帝刑白马而盟曰:‘非刘氏而王者,天下共击之’。今王吕氏,非约也。”太后不说。问左丞相平及绛侯周勃等,皆曰:“高帝定天下,王子弟;今太后称制,欲王昆弟诸吕,无所不可。”太后喜。罢朝,陵让平、勃曰:“始与高帝唼血而盟,诸君不在邪?今高帝崩,太后女主,欲王吕氏,诸君纵欲阿意背约,何面目见高帝于地下乎!”平曰:“于面折廷争,臣不如君;全社稷,定刘氏后,君亦不如臣。”陵无以应之。于是吕太后欲废陵,乃阳迁陵为帝太傅,实夺之相权。陵怒,谢病免,杜门竟不朝请,十年而薨。
líng zhī miǎn, lǚ tài hòu xǐ píng wèi yòu chéng xiàng, yǐ pì yáng hóu shěn shí qí wèi zuǒ chéng xiàng. shí qí yì pèi rén yě. hàn wáng zhī bài péng chéng xī, chǔ qǔ tài shàng huáng lǚ hòu wèi zhì, shí qí yǐ shè rén shì lǚ hòu. qí hòu cóng pò xiàng jí wèi hóu, xìng yú lǚ tài hòu. jí wèi xiāng, bù zhì, jiān gōng zhōng, rú láng zhōng lìng, gōng qīng bǎi guān jiē yīn jué shì.
陵之免,吕太后徙平为右丞相,以辟阳侯审食其为左丞相。食其亦沛人也。汉王之败彭城西,楚取太上皇、吕后为质,食其以舍人侍吕后。其后从破项籍为侯,幸于吕太后。及为相,不治,监宫中,如郎中令,公卿百官皆因决事。
lǚ xū cháng yǐ píng qián wèi gāo dì móu zhí fán kuài, shù chán píng yuē:" wèi chéng xiàng bù zhì shì, rì yǐn chún jiǔ, xì fù rén." píng wén, rì yì shén. lǚ tài hòu wén zhī, sī xǐ. miàn zhì lǚ xū yú píng qián, yuē:" bǐ yǔ yuē' ér fù rén kǒu bù kě yòng', gù jūn yǔ wǒ hé rú ěr, wú wèi lǚ xū zhī zèn."
吕须常以平前为高帝谋执樊哙,数谗平曰:“为丞相不治事,日饮醇酒,戏妇人。”平闻,日益甚。吕太后闻之,私喜。面质吕须于平前,曰:“鄙语曰‘儿妇人口不可用’,顾君与我何如耳,无畏吕须之谮。”
lǚ tài hòu duō lì zhū lǚ wèi wáng, píng wěi tīng zhī. jí lǚ tài hòu bēng, píng yǔ tài wèi bó hé móu, zú zhū zhū lǚ, lì wén dì, píng běn móu yě. shěn shí qí miǎn xiāng, wén dì lì, jǔ yǐ wéi xiāng. tài wèi bó qīn yǐ bīng zhū lǚ shì, gōng duō píng yù ràng bó wèi, nǎi xiè bìng. wén dì chū lì, guài píng bìng, wèn zhī. píng yuē:" gāo dì shí, bó gōng bù rú chén jí zhū zhū lǚ, chén gōng yì bù rú bó. yuàn yǐ xiāng ràng bó." yú shì nǎi yǐ tài wèi bó wèi yòu chéng xiàng, wèi dì yī píng xǐ wèi zuǒ chéng xiàng, wèi dì èr. cì píng jīn qiān jīn, yì fēng sān qiān hù.
吕太后多立诸吕为王,平伪听之。及吕太后崩,平与太尉勃合谋,卒诛诸吕,立文帝,平本谋也。审食其免相,文帝立,举以为相。太尉勃亲以兵诛吕氏,功多;平欲让勃位,乃谢病。文帝初立,怪平病,问之。平曰:“高帝时,勃功不如臣;及诛诸吕,臣功亦不如勃。愿以相让勃。”于是乃以太尉勃为右丞相,位第一;平徙为左丞相,位第二。赐平金千斤,益封三千户。
jū qǐng zhī, shàng yì míng xí guó jiā shì, cháo ér wèn yòu chéng xiàng bó yuē:" tiān xià yī suì jué yù jǐ hé?" bó xiè bù zhī. wèn:" tiān xià qián gǔ yī suì chū rù jǐ hé?" bó yòu xiè bù zhī. hàn chū qià bèi, kuì bù néng duì. shàng yì wèn zuǒ chéng xiàng píng. píng yuē:" gè yǒu zhǔ zhě." shàng yuē:" zhǔ zhě wèi shuí hū?" píng yuē:" bì xià jí wèn jué yù, zé tíng wèi wèn qián gǔ, zé zhì sù nèi shǐ." shàng yuē:" gǒu gè yǒu zhǔ zhě, ér jūn suǒ zhǔ hé shì yě?" píng xiè yuē:" zhǔ chén! bì xià bù zhī qí nǔ xià, shǐ dài zuì zǎi xiàng. zǎi xiàng zhě, shàng zuǒ tiān zǐ lǐ yīn yáng, shùn sì shí, xià suì wàn wù zhī yí, wài tián fǔ sì yí zhū hóu, nèi qīn fù bǎi xìng, shǐ qīng dài fū gè dé rèn qí zhí yě." shàng chēng shàn. bó dà cán, chū ér ràng píng yuē:" jūn dú bù sù jiào wǒ hū!" píng xiào yuē:" jūn jū qí wèi, dú bù zhī qí rèn xié? qiě bì xià jí wèn cháng ān dào zéi shù, yòu yù qiáng duì xié?" yú shì jiàng hóu zì zhī qí néng fú rú píng yuǎn yǐ. jū qǐng zhī, bó xiè miǎn xiāng, ér píng zhuān wèi chéng xiàng.
居顷之,上益明习国家事,朝而问右丞相勃曰:“天下一岁决狱几何?”勃谢不知。问:“天下钱谷一岁出入几何?”勃又谢不知。汗出洽背,愧不能对。上亦问左丞相平。平曰:“各有主者。”上曰:“主者为谁乎?”平曰:“陛下即问决狱,责廷尉;问钱谷,责治粟内史。”上曰:“苟各有主者,而君所主何事也?”平谢曰:“主臣!陛下不知其弩下,使待罪宰相。宰相者,上佐天子理阴阳,顺四时,下遂万物之宜,外填抚四夷诸侯,内亲附百姓,使卿大夫各得任其职也。”上称善。勃大惭,出而让平曰:“君独不素教我乎!”平笑曰:“君居其位,独不知其任邪?且陛下即问长安盗贼数,又欲强对邪?”于是绛侯自知其能弗如平远矣。居顷之,勃谢免相,而平颛为丞相。
xiào wén èr nián, píng hōng, shì yuē xiàn hóu. chuán zi zhì zēng sūn hé, zuò lüè rén qī qì shì. wáng líng yì zhì xuán sūn, zuò zhòu jīn guó chú. pì yáng hóu shí qí miǎn hòu sān suì ér wèi huái nán wáng suǒ shā, wén dì lìng qí zǐ píng sì hóu. zī chuān wáng fǎn, pì yáng jìn zī chuān, píng jiàng zhī, guó chú.
孝文二年,平薨,谥曰献侯。传子至曾孙何,坐略人妻弃市。王陵亦至玄孙,坐酎金国除。辟阳侯食其免后三岁而为淮南王所杀,文帝令其子平嗣侯。淄川王反,辟阳近淄川,平降之,国除。
shǐ, píng yuē:" wǒ duō yīn móu, dào jiā zhī suǒ jìn. wú shì jí fèi, yì yǐ yǐ, zhōng bù néng fù qǐ, yǐ wú duō yīn huò yě." qí hòu zēng sūn chén zhǎng yǐ wèi shì qīn qī guì, yuàn dé xù fēng, rán zhōng bù de yě.
始,平曰:“我多阴谋,道家之所禁。吾世即废,亦已矣,终不能复起,以吾多阴祸也。”其后曾孙陈掌以卫氏亲戚贵,愿得续封,然终不得也。
zhōu bó, pèi rén. qí xiān juǎn rén yě, xǐ pèi. bó yǐ zhī báo qū wéi shēng, cháng yǐ chuī xiāo gěi sāng shì, cái guān yǐn qiáng.
周勃,沛人。其先卷人也,徙沛。勃以织薄曲为生,常以吹箫给丧事,材官引强。
gāo zǔ wèi pèi gōng chū qǐ, bó yǐ zhōng juān cóng gōng hú líng, xià fāng yǔ. fāng yǔ fǎn, yǔ zhàn, què dí. gōng fēng. jī qín jūn dàng dōng. hái jūn liú jí xiāo. fù gōng dàng, pò zhī. xià xià yì, xiān dēng, cì jué wǔ dài fū. gōng méng yú, qǔ zhī. jī zhāng hán chē qí diàn. lüè dìng wèi dì. gōng yuán qī dōng sī hūn, yǐ wǎng zhì lì, qǔ zhī. gōng niè sāng, xiān dēng. jī qín jūn ā xià, pò zhī. zhuī zhì pú yáng, xià qí chéng. gōng dōu guān dìng táo, xí qǔ wǎn qú, dé dān fù lìng. yè xí qǔ lín jì, gōng shòu zhāng, yǐ qián zhì juǎn, pò lǐ yóu yōng qiū xià. gōng kāi fēng, xiān zhì chéng xià wèi duō. hòu zhāng hán pò xiàng liáng, pèi gōng yǔ xiàng yǔ yǐn bīng dōng rú dàng. zì chū qǐ pèi hái zhì dàng, yī suì èr yuè. chǔ huái wáng fēng pèi gōng hào wǔ ān hóu, wèi dàng jùn zhǎng. pèi gōng bài bó wèi xiāng bēn lìng. cóng pèi gōng dìng wèi dì, gōng dōng jùn wèi yú chéng wǔ, pò zhī. gōng zhǎng shè, xiān dēng. gōng yǐng yáng gōu shì, jué hé jīn. jī zhào bēn jūn shī běi. nán gōng nán yáng shǒu yǐ, pò wǔ guān yáo guān. gōng qín jūn yú lán tián. zhì xián yáng, miè qín.
高祖为沛公初起,勃以中涓从攻胡陵,下方与。方与反,与战,却敌。攻丰。击秦军砀东。还军留及萧。复攻砀,破之。下下邑,先登,赐爵五大夫。攻蒙、虞,取之。击章邯车骑殿。略定魏地。攻辕戚、东纟昬,以往至栗,取之。攻齧桑,先登。击秦军阿下,破之。追至濮阳,下蕲城。攻都关、定陶,袭取宛朐,得单父令。夜袭取临济,攻寿张,以前至卷,破李由雍丘下。攻开封,先至城下为多。后章邯破项梁,沛公与项羽引兵东如砀。自初起沛还至砀,一岁二月。楚怀王封沛公号武安侯,为砀郡长。沛公拜勃为襄贲令。从沛公定魏地,攻东郡尉于成武,破之。攻长社,先登。攻颍阳、缑氏,绝河津。击赵贲军尸北。南攻南阳守齮,破武关、峣关。攻秦军于蓝田。至咸阳,灭秦。
xiàng yǔ zhì, yǐ pèi gōng wèi hàn wáng. hàn wáng cì bó jué wèi wēi wǔ hòu. cóng rù hàn zhōng, bài wèi jiāng jūn. hái dìng sān qín, cì shí yì huái dé. gōng huái lǐ hǎo zhì, zuì. běi jī zhào bēn nèi shǐ bǎo yú xián yáng, zuì. běi jiù qī. jī zhāng píng yáo áng jūn. xī dìng qiān. hái xià méi fù pín yáng. wéi zhāng hán fèi qiū, pò zhī. xī jī yì yǐ jūn, pò zhī. gōng shàng guī. dōng shǒu yáo guān. jī xiàng jí. gōng qū yù, zuì. hái shǒu áo cāng, zhuī jí. jí yǐ sǐ, yīn dōng dìng chǔ dì sì shuǐ dōng hǎi jùn, fán dé èr shí èr xiàn. hái shǒu luò yáng lì yáng, cì yǔ yǐng yīn hóu gòng shí zhōng lí. yǐ jiāng jūn cóng gāo zǔ jī yàn wáng zāng tú, pò zhī yì xià. suǒ jiāng zú dāng chí dào wèi duō. cì jué liè hóu, pōu fú shì shì bù jué. shí jiàng bā qiān èr bǎi bā shí hù.
项羽至,以沛公为汉王。汉王赐勃爵为威武侯。从入汉中,拜为将军。还定三秦,赐食邑怀德。攻槐里、好畤,最。北击赵贲、内史保于咸阳,最。北救漆。击章平、姚卬军。西定汧。还下眉阝、频阳。围章邯废丘,破之。西击益已军,破之。攻上邽。东守峣关。击项籍。攻曲遇,最。还守敖仓,追籍。籍已死,因东定楚地泗水、东海郡,凡得二十二县。还守雒阳、栎阳,赐与颍阴侯共食钟离。以将军从高祖击燕王臧荼,破之易下。所将卒当驰道为多。赐爵列侯,剖符世世不绝。食绛八千二百八十户。
yǐ jiāng jūn cóng gāo dì jī hán wáng xìn yú dài, jiàng xià huò rén. yǐ qián zhì wǔ quán, jī hú qí, pò zhī wǔ quán běi. zhuǎn gōng hán xìn jūn tóng dī, pò zhī. hái, jiàng tài yuán liù chéng. jī hán xìn hú qí jìn yáng xià, pò zhī, xià jìn yáng. hòu jī hán xìn jūn yú shā shí, pò zhī, zhuī běi bā shí lǐ. hái gōng lóu fán sān chéng, yīn jī hú qí píng chéng xià, suǒ jiāng zú dāng chí dào wèi duō. bó qiān wèi tài wèi. jī chén xī, tú mǎ yì. suǒ jiāng zú zhǎn xī jiāng jūn chéng mǎ jiàng. zhuǎn chū hán xìn chén xī zhào lì jūn yú lóu fán, pò zhī. dé xī jiāng sòng zuì yàn mén shǒu hùn. yīn zhuǎn gōng dé yún zhōng shǒu sù chéng xiàng jī yì jiāng jūn bó. dìng yàn mén jùn shí qī xiàn yún zhōng jùn shí èr xiàn. yīn fù jī xī líng qiū, pò zhī, zhǎn xī chéng xiàng chéng zòng jiāng jūn chén wǔ dū wèi gāo yì. dìng dài jùn jiǔ xiàn.
以将军从高帝击韩王信于代,降下霍人。以前至武泉,击胡骑,破之武泉北。转攻韩信军铜鞮,破之。还,降太原六城。击韩信胡骑晋阳下,破之,下晋阳。后击韩信军于硰石,破之,追北八十里。还攻楼烦三城,因击胡骑平城下,所将卒当驰道为多。勃迁为太尉。击陈豨,屠马邑。所将卒斩豨将军乘马降。转出韩信、陈豨、赵利军于楼烦,破之。得豨将宋最、雁门守圂。因转攻得云中守遬、丞相箕肄、将军博。定雁门郡十七县、云中郡十二县。因复击豨灵丘,破之,斩豨丞相程纵、将军陈武、都尉高肄。定代郡九县。
yàn wáng lú wǎn fǎn, bó yǐ xiàng guó dài fán kuài jiāng, jī xià jì, dé wǎn dà jiàng dǐ, chéng xiàng yǎn duó xíng, tài wèi ruò yù shǐ dài fū shī tú hún dōu. pò wǎn jūn shàng lán, hòu jī wǎn jūn jǔ yáng. zhuī zhì cháng chéng, dìng shàng gǔ shí èr xiàn yòu běi píng shí liù xiàn liáo dōng èr shí jiǔ xiàn yú yáng èr shí èr xiàn. zuì cóng gāo dì dé xiàng guó yī rén, chéng xiàng èr rén, jiāng jūn, èr qiān dàn gè sān rén bié pò jūn èr, xià chéng sān, dìng jùn wǔ xiàn qī shí jiǔ, dé chéng xiàng dà jiàng gè yī rén.
燕王卢绾反,勃以相国代樊哙将,击下蓟,得绾大将抵,丞相偃、夺陉,太尉弱、御史大夫施屠浑都。破绾军上兰,后击绾军沮阳。追至长城,定上谷十二县、右北平十六县、辽东二十九县、渔阳二十二县。最从高帝得相国一人,丞相二人,将军,二千石各三人;别破军二,下城三,定郡五、县七十九,得丞相、大将各一人。
bó wéi rén mù jiàng dūn hòu, gāo dì yǐ wéi kě shǔ dà shì. bó bù hǎo wén xué, měi zhào zhū shēng shuō shì, dōng xiāng zuò zé zhī:" qù wèi wǒ yǔ." qí chuí shǎo wén rú cǐ.
勃为人木强敦厚,高帝以为可属大事。勃不好文学,每召诸生说士,东乡坐责之:“趣为我语。”其椎少文如此。
bó jì dìng yàn ér guī, gāo dì yǐ bēng yǐ, yǐ liè hóu shì huì dì, huì dì liù nián, zhì tài wèi guān, yǐ bó wèi tài wèi. shí nián, gāo hòu bēng. lǚ lù yǐ zhào wáng wèi hàn shàng jiàng jūn, lǚ chǎn yǐ lǚ wáng wèi xiàng guó, bǐng quán, yù wēi liú shì. bó yǔ chéng xiàng píng zhū xū hóu zhāng gòng zhū zhū lǚ. yǔ zài gāo hòu jì.
勃既定燕而归,高帝已崩矣,以列侯事惠帝,惠帝六年,置太尉官,以勃为太尉。十年,高后崩。吕禄以赵王为汉上将军,吕产以吕王为相国,秉权,欲危刘氏。勃与丞相平、朱虚侯章共诛诸吕。语在《高后纪》。
yú shì yīn móu yǐ wéi" shǎo dì jí jì chuān huái yáng héng shān wáng jiē fēi huì dì zi, lǚ tài hòu yǐ jì zhà míng tā rén zǐ, shā qí mǔ, yǎng zhī hòu gōng, lìng xiào huì zi zhī, lì yǐ wéi hòu, yòng qiáng lǚ shì. jīn yǐ miè zhū lǚ, shǎo dì jí zhǎng yòng shì, wú shǔ wú lèi yǐ, bù rú shì zhū hóu xián zhě lì zhī." suì yíng lì dài wáng, shì wèi xiào wén huáng dì.
于是阴谋以为“少帝及济川、淮阳、恒山王皆非惠帝子,吕太后以计诈名它人子,杀其母,养之后宫,令孝惠子之,立以为后,用强吕氏。今已灭诸吕,少帝即长用事,吾属无类矣,不如视诸侯贤者立之。”遂迎立代王,是为孝文皇帝。
dōng móu hóu xìng jū, zhū xū hóu zhāng dì yě, yuē:" zhū zhū lǚ, chén wú gōng, qǐng dé chú gōng." nǎi yǔ tài pú rǔ yīn hóu téng gōng rù gōng. téng gōng qián wèi shǎo dì yuē:" zú xià fēi liú shì, bù dàng lì." nǎi gù huī zuǒ yòu zhí jǐ, jiē pū bīng bà. yǒu shù rén bù kěn qù, huàn zhě lìng zhāng shì yù gào, yì qù. téng gōng zhào shèng yú chē zài shǎo dì chū. shǎo dì yuē:" yù chí wǒ ān zhī hū?" téng gōng yuē:" jiù shě shào fǔ." nǎi fèng tiān zǐ fǎ jià, yíng huáng dì dài dǐ, bào yuē:" gōng jǐn chú." huáng dì rù wèi yāng gōng, yǒu yè zhě shí rén chí yuè wèi duān mén, yuē:" tiān zǐ zài dì, zú xià hé wéi zhě?" bù dé rù. tài wèi wǎng yù, nǎi yǐn bīng qù, huáng dì suì rù. shì yè, yǒu sī fēn bù zhū jì chuān huái yáng cháng shān wáng jí shǎo dì yú dǐ.
东牟侯兴居,朱虚侯章弟也,曰:“诛诸吕,臣无功,请得除宫。”乃与太仆汝阴侯滕公入宫。滕公前谓少帝曰:“足下非刘氏,不当立。”乃顾麾左右执戟,皆仆兵罢。有数人不肯去,宦者令张释谕告,亦去。滕公召乘舆车载少帝出。少帝曰:“欲持我安之乎?”滕公曰:“就舍少府。”乃奉天子法驾,迎皇帝代邸,报曰:“宫谨除。”皇帝入未央宫,有谒者十人持越卫端门,曰:“天子在地,足下何为者?”不得入。太尉往喻,乃引兵去,皇帝遂入。是夜,有司分部诛济川、淮阳、常山王及少帝于邸。
wén dì jí wèi, yǐ bó wèi yòu chéng xiàng, cì jīn wǔ qiān jīn, yì wàn hù. jū shí yú yuè, rén huò shuō bó yuē:" jūn jì zhū zhū lǚ, lì dài wáng, wēi zhèn tiān xià, ér jūn shòu hòu shǎng chù zūn wèi yǐ yàn zhī, zé huò jí shēn yǐ!" bó jù, yì zì wēi, nǎi xiè qǐng guī xiāng yìn. shàng xǔ zhī. suì yú, chén chéng xiàng píng zú, shàng fù yòng bó wèi xiāng. shí yú yuè, shàng yuē:" qián rì wú zhào liè hóu jiù guó, huò pō wèi néng xíng, chéng xiàng zhèn suǒ zhòng, qí wèi zhèn lǜ liè hóu zhī guó." nǎi miǎn xiāng jiù guó.
文帝即位,以勃为右丞相,赐金五千斤,邑万户。居十余月,人或说勃曰:“君既诛诸吕,立代王,威震天下,而君受厚赏、处尊位以厌之,则祸及身矣!”勃惧,亦自危,乃谢请归相印。上许之。岁余,陈丞相平卒,上复用勃为相。十余月,上曰:“前日吾召列侯就国,或颇未能行,丞相朕所重,其为朕率列侯之国。”乃免相就国。
suì yú, měi hé dōng shǒu wèi xíng xiàn zhì jiàng, jiàng hóu bó zì wèi kǒng zhū, cháng bèi jiǎ, lìng jiā rén chí bīng yǐ jiàn. qí hòu rén yǒu shàng shū gào bó yù fǎn, xià tíng wèi, dài bǔ bó zhì zhī. bó kǒng, bù zhī zhì cí. lì shāo qīn rǔ zhī. bó yǐ qiān jīn yǔ yù lì, yù lì nǎi shū dú bèi shì zhī, yuē" yǐ gōng zhǔ wèi zhèng". gōng zhǔ zhě, xiào wén dì nǚ yě, bó tài zǐ shèng zhī shàng zhī, gù yù lì jiào yǐn wèi zhèng. chū, bó zhī yì fēng, jǐn yǐ yǔ báo zhāo. jí xì jí, báo zhāo wèi yán báo tài hòu, tài hòu yì yǐ wéi wú fǎn shì. wén dì cháo, tài hòu yǐ mào xù tí wén dì, yuē:" jiàng hóu wǎn huáng dì xǐ, jiāng bīng yú běi jūn, bù yǐ cǐ shí fǎn, jīn jū yī xiǎo xiàn, gù yù fǎn xié!" wén dì jì jiàn bó yù cí, nǎi xiè yuē:" lì fāng liǎn ér chū zhī." yú shì shǐ shǐ chí jié shè bó, fù jué yì. bó jì chū, yuē:" wú cháng jiāng bǎi wàn jūn, ān zhī yù lì zhī guì yě!"
岁余,每河东守尉行县至绛,绛侯勃自畏恐诛,常被甲,令家人持兵以见。其后人有上书告勃欲反,下廷尉,逮捕勃治之。勃恐,不知置辞。吏稍侵辱之。勃以千金与狱吏,狱吏乃书牍背示之,曰“以公主为证”。公主者,孝文帝女也,勃太子胜之尚之,故狱吏教引为证。初,勃之益封,尽以予薄昭。及系急,薄昭为言薄太后,太后亦以为无反事。文帝朝,太后以冒絮提文帝,曰:“绛侯绾皇帝玺,将兵于北军,不以此时反,今居一小县,顾欲反邪!”文帝既见勃狱辞,乃谢曰:“吏方脸而出之。”于是使使持节赦勃,复爵邑。勃既出,曰:“吾尝将百万军,安知狱吏之贵也!”
bó fù jiù guó, xiào wén shí yī nián hōng, shì yuē wǔ hòu. zi shèng zhī sì, shàng gōng zhǔ bù xiāng zhòng, zuò shā rén, sǐ, guó jué. yī nián, wén dì nǎi zé bó zi xián zhě hé nèi tài shǒu yà fū fù wèi hóu.
勃复就国,孝文十一年薨,谥曰武侯。子胜之嗣,尚公主不相中,坐杀人,死,国绝。一年,文帝乃择勃子贤者河内太守亚夫复为侯。
yà fū wèi hé nèi shǒu shí, xǔ fù xiāng zhī:" jūn hòu sān suì ér hóu. hóu bā suì, wèi jiàng xiàng, chí guó bǐng, guì zhòng yǐ, yú rén chén wú èr. hòu jiǔ nián ér è sǐ." yà fū xiào yuē:" chén zhī xiōng yǐ dài fù hóu yǐ, yǒu rú zú, zi dāng dài, wǒ hé shuō hóu hū? rán jì yǐ guì rú fù yán, yòu hé shuō è sǐ? zhǐ shì wǒ." fù zhǐ qí kǒu yuē:" cóng lǐ rù kǒu, cǐ è sǐ fǎ yě." jū sān suì, xiōng jiàng hóu shèng zhī yǒu zuì, wén dì zé bó zi xián zhě, jiē tuī yà fū, nǎi fēng wèi tiáo hóu.
亚夫为河内守时,许负相之:“君后三岁而侯。侯八岁,为将相,持国秉,贵重矣,于人臣无二。后九年而饿死。”亚夫笑曰:“臣之兄以代父侯矣,有如卒,子当代,我何说侯乎?然既已贵如负言,又何说饿死?指视我。”负指其口曰:“从理入口,此饿死法也。”居三岁,兄绛侯胜之有罪,文帝择勃子贤者,皆推亚夫,乃封为条侯。
wén dì hòu liù nián, xiōng nú dà rù biān. yǐ zōng zhèng liú lǐ wèi jiāng jūn jūn bà shàng, zhù zī hóu xú lì wèi jiāng jūn jūn jí mén, yǐ hé nèi shǒu yà fū wèi jiāng jūn jūn xì liǔ, yǐ bèi hú. shàng zì láo jūn, zhì bà shàng jí jí mén jūn, zhí chí rù, jiāng yǐ xià qí chū rù sòng yíng. yǐ ér zhī xì liǔ jūn, jūn shì lì pī jiǎ, ruì bīng rèn, gòu gōng nǔ chí mǎn. tiān zǐ xiān qū zhì, bù dé rù. xiān qū yuē:" tiān zǐ qiě zhì!" jūn mén dū wèi yuē:" jūn zhōng wén jiāng jūn zhī lìng, bù wén tiān zǐ zhī zhào." yǒu qǐng, shàng zhì, yòu bù dé rù. yú shì shàng shǐ shǐ chí jié zhào jiāng jūn yuē:" wú yù láo jūn." yà fū nǎi chuán yán kāi bì mén. bì mén shì qǐng chē qí yuē:" jiāng jūn yuē, jūn zhōng bù dé qū chí." yú shì tiān zǐ nǎi àn pèi xú xíng. zhì zhōng yíng, jiāng jūn yà fū yī, yuē:" jiè zhòu zhī shì bù bài, qǐng yǐ jūn lǐ jiàn." tiān zǐ wèi dòng, gǎi róng shì chē, shǐ rén chēng xiè:" huáng dì jìng láo jiāng jūn." chéng lǐ ér qù. jì chū jūn mén, qún chén jiē jīng. wén dì yuē:" jiē hū, cǐ zhēn jiāng jūn yǐ! xiāng zhě bà shàng jí mén rú ér xì ěr, qí jiāng gù kě xí ér lǔ yě. zhì yú yà fū, kě dé ér fàn xié!" chēng shàn zhě jiǔ zhī. yuè yú, sān jūn jiē bà. nǎi bài yà fū wèi zhōng wèi.
文帝后六年,匈奴大入边。以宗正刘礼为将军军霸上,祝兹侯徐厉为将军军棘门,以河内守亚夫为将军军细柳,以备胡。上自劳军,至霸上及棘门军,直驰入,将以下骑出入送迎。已而之细柳军,军士吏披甲,锐兵刃,彀弓弩持满。天子先驱至,不得入。先驱曰:“天子且至!”军门都尉曰:“军中闻将军之令,不闻天子之诏。”有顷,上至,又不得入。于是上使使持节诏将军曰:“吾欲劳军。”亚夫乃传言开壁门。壁门士请车骑曰:“将军约,军中不得驱驰。”于是天子乃按辔徐行。至中营,将军亚夫揖,曰:“介胄之士不拜,请以军礼见。”天子为动,改容式车,使人称谢:“皇帝敬劳将军。”成礼而去。既出军门,群臣皆惊。文帝曰:“嗟乎,此真将军矣!乡者霸上、棘门如儿戏耳,其将固可袭而虏也。至于亚夫,可得而犯邪!”称善者久之。月余,三军皆罢。乃拜亚夫为中尉。
wén dì qiě bēng shí, jiè tài zǐ yuē:" jí yǒu huǎn jí, zhōu yà fū zhēn kě rèn jiāng bīng." wén dì bēng, yà fū wèi chē qí jiāng jūn.
文帝且崩时,戒太子曰:“即有缓急,周亚夫真可任将兵。”文帝崩,亚夫为车骑将军。
xiào jǐng dì sān nián, wú chǔ fǎn. yà fū yǐ zhōng wèi wèi tài wèi, dōng jī wú chǔ. yīn zì qǐng shàng yuē:" chǔ bīng piāo qīng, nán yǔ zhēng fēng. yuàn yǐ liáng wěi zhī, jué qí shí dào, nǎi kě zhì yě." shàng xǔ zhī.
孝景帝三年,吴、楚反。亚夫以中尉为太尉,东击吴、楚。因自请上曰:“楚兵剽轻,难与争锋。愿以梁委之,绝其食道,乃可制也。”上许之。
yà fū jì fā, zhì bà shàng, zhào shè zhē shuō yà fū yuē:" jiāng jūn dōng zhū wú chǔ, shèng zé zōng miào ān, bù shèng zé tiān xià wēi, néng yòng chén zhī yán hū?" yà fū xià chē, lǐ ér wèn zhī. shè yuē:" wú wáng sù fù, huái jí sǐ shì jiǔ yǐ. cǐ zhī jiāng jūn qiě xíng, bì zhì jiān rén yú xiáo miǎn è xiá zhī jiān. qiě bīng shì shàng shén mì, jiāng jūn hé bù cóng cǐ yòu qù, zǒu lán tián, chū wǔ guān, dǐ luò yáng, jiān bù guò chà yī èr rì, zhí rù wǔ kù, jī míng gǔ. zhū hóu wén zhī, yǐ wéi jiāng jūn cóng tiān ér xià yě." tài wèi rú qí jì. zhì luò yáng, shǐ lì sōu xiáo miǎn jiān, guǒ dé wú dài bīng. nǎi qǐng shè wèi hù jūn.
亚夫既发,至霸上,赵涉遮说亚夫曰:“将军东诛吴、楚,胜则宗庙安,不胜则天下危,能用臣之言乎?”亚夫下车,礼而问之。涉曰:“吴王素富,怀辑死士久矣。此知将军且行,必置间人于殽、黾厄陿之间。且兵事上神密,将军何不从此右去,走蓝田,出武关,抵雒阳,间不过差一二日,直入武库,击鸣鼓。诸侯闻之,以为将军从天而下也。”太尉如其计。至雒阳,使吏搜殽、黾间,果得吴代兵。乃请涉为护军。
yà fū zhì, huì bīng xíng yáng. wú fāng gōng liáng, liáng jí, qǐng jiù. yà fū yǐn bīng dōng běi zǒu chāng yì, shēn bì ér shǒu. liáng wáng shǐ shǐ qǐng yà fū, yà fū shǒu pián yí, bù wǎng. liáng shàng shū yán jǐng dì, jǐng dì zhào shǐ jiù liáng. yà fū bù fèng zhào, jiān bì bù chū, ér shǐ qīng qí bīng gōng gāo hóu děng jué wú chǔ bīng hòu shí dào. wú chǔ bīng fá liáng, jī, yù tuì, shù tiǎo zhàn, zhōng bù chū. yè, jūn zhōng jīng, nèi xiāng gōng jī rǎo luàn, zhì yú zhàng xià. yà fū jiān wò bù qǐ. qǐng zhī, fù dìng. wú bēn bì dōng nán zōu, yà fū shǐ bèi xī běi. yǐ ér qí jīng bīng guǒ bēn xī běi, bù dé rù. wú chǔ jì è, nǎi yǐn ér qù. yà fū chū jīng bīng zhuī jī, dà pò wú wáng bì. wú wáng bì qì qí jūn, yǔ zhuàng shì shù qiān rén wáng zǒu, bǎo yú jiāng nán dān tú. hàn bīng yīn chéng shèng, suì jǐn lǔ zhī, jiàng qí xiàn, gòu wú wáng qiān jīn. yuè yú, yuè rén zhǎn wú wáng tóu yǐ gào. fán xiāng shǒu gōng sān yuè, ér wú chǔ pò píng. yú shì zhū jiàng nǎi yǐ tài wèi jì móu wéi shì. yóu cǐ liáng xiào wáng yǔ yà fū yǒu xì.
亚夫至,会兵荥阳。吴方攻梁,梁急,请救。亚夫引兵东北走昌邑,深壁而守。梁王使使请亚夫,亚夫守便宜,不往。梁上书言景帝,景帝诏使救梁。亚夫不奉诏,坚壁不出,而使轻骑兵弓高侯等绝吴、楚兵后食道。吴、楚兵乏粮,饥,欲退,数挑战,终不出。夜,军中惊,内相攻击扰乱,至于帐下。亚夫坚卧不起。顷之,复定。吴奔壁东南陬,亚夫使备西北。已而其精兵果奔西北,不得入。吴、楚既饿,乃引而去。亚夫出精兵追击,大破吴王濞。吴王濞弃其军,与壮士数千人亡走,保于江南丹徒。汉兵因乘胜,遂尽虏之,降其县,购吴王千金。月余,越人斩吴王头以告。凡相守攻三月,而吴、楚破平。于是诸将乃以太尉计谋为是。由此梁孝王与亚夫有隙。
guī, fù zhì tài wèi guān. wǔ suì, qiān wèi chéng xiàng, jǐng dì shén zhòng zhī. shàng fèi lì tài zǐ, yà fū gù zhēng zhī, bù dé. shàng yóu cǐ shū zhī. ér liáng xiào wáng měi cháo, cháng yǔ tài hòu yán yà fū zhī duǎn. dòu tài hòu yuē:" huáng hòu xiōng wáng xìn kě hóu yě." shàng ràng yuē:" shǐ nán pí jí zhāng wǔ xiān dì bù hóu, jí chén jí wèi, nǎi hóu zhī, xìn wèi dé fēng yě." dòu tài hòu yuē:" rén shēng gè yǐ shí xíng ěr. dòu zhǎng jūn zài shí, jìng bù dé hóu, sǐ hòu, nǎi qí zi péng zǔ gù dé hóu. wú shén hèn zhī. dì qù hóu xìn yě!" shàng yuē:" qǐng dé yǔ chéng xiàng jì zhī." yà fū yuē:" gāo dì yuē' fēi liú shì bù dé wáng, fēi yǒu gōng bù dé hóu. bù rú yuē, tiān xià gòng jī zhī'. jīn xìn suī huáng hòu xiōng, wú gōng, hóu zhī, fēi yuē yě." shàng mò rán ér jǔ.
归,复置太尉官。五岁,迁为丞相,景帝甚重之。上废栗太子,亚夫固争之,不得。上由此疏之。而梁孝王每朝,常与太后言亚夫之短。窦太后曰:“皇后兄王信可侯也。”上让曰:“始南皮及章武先帝不侯,及臣即位,乃侯之,信未得封也。”窦太后曰:“人生各以时行耳。窦长君在时,竟不得侯,死后,乃其子彭祖顾得侯。吾甚恨之。帝趣侯信也!”上曰:“请得与丞相计之。”亚夫曰:“高帝约‘非刘氏不得王,非有功不得侯。不如约,天下共击之’。今信虽皇后兄,无功,侯之,非约也。”上默然而沮。
qí hòu xiōng nú wáng xú lú děng wǔ rén jiàng hàn, shàng yù hóu zhī yǐ quàn hòu. yà fū yuē:" bǐ bèi qí zhǔ jiàng bì xià, bì xià hóu zhī, jí hé yǐ zé rén chén bù shǒu jié zhě hū?" shàng yuē:" chéng xiàng yì bù kě yòng." nǎi xī fēng xú lú děng wéi liè hóu. yà fū yīn xiè bìng miǎn xiāng.
其后匈奴王徐卢等五人降汉,上欲侯之以劝后。亚夫曰:“彼背其主降陛下,陛下侯之,即何以责人臣不守节者乎?”上曰:“丞相议不可用。”乃悉封徐卢等为列侯。亚夫因谢病免相。
qǐng zhī, shàng jū jìn zhōng, zhào yà fū cì shí. dú zhì dà zì, wú qiè ròu, yòu bù zhì guǎn. yà fū xīn bù píng, gù wèi shàng xí qǔ zhù. shàng shì ér xiào yuē:" cǐ fēi bù zú jūn suǒ hū?" yà fū miǎn guān xiè shàng. shàng yuē:" qǐ." yà fū yīn qū chū. shàng mù sòng zhī, yuē:" cǐ yāng yāng, fēi shǎo zhǔ chén yě!"
顷之,上居禁中,召亚夫赐食。独置大胾,无切肉,又不置管。亚夫心不平,顾谓尚席取箸。上视而笑曰:“此非不足君所乎?”亚夫免冠谢上。上曰:“起。”亚夫因趋出。上目送之,曰:“此鞅鞅,非少主臣也!”
jū wú hé, yà fū zǐ wèi fù mǎi gōng guān shàng fāng jiǎ dùn wǔ bǎi bèi kě yǐ zàng zhě. qǔ yōng kǔ zhī, bù yǔ qián. yōng zhī qí dào mǎi xiàn guān qì, yuàn ér shàng biàn gào zi, shì lián wū yà fū. shū jì wén, shàng xià lì. lì bù zé yà fū, yà fū bú duì. shàng mà zhī yuē:" wú bù yòng yě." zhào yì tíng wèi. tíng wèi zé wèn yuē:" jūn hóu yù fǎn hé?" yà fū yuē:" chén suǒ mǎi qì, nǎi zàng qì yě, hé wèi fǎn hū?" lì yuē:" jūn zòng bù yù fǎn dì shàng, jí yù fǎn dì xià ěr." lì qīn zhī yì jí. chū, lì bǔ yà fū, yà fū yù zì shā, qí fū rén zhǐ zhī, yǐ gù bù de sǐ, suì rù tíng wèi, yīn bù shí wǔ rì, ǒu xuè ér sǐ. guó jué.
居无何,亚夫子为父买工官尚方甲楯五百被可以葬者。取庸苦之,不与钱。庸知其盗买县官器,怨而上变告子,事连污亚夫。书既闻,上下吏。吏簿责亚夫,亚夫不对。上骂之曰:“吾不用也。”召诣廷尉。廷尉责问曰:“君侯欲反何?”亚夫曰:“臣所买器,乃葬器也,何谓反乎?”吏曰:“君纵不欲反地上,即欲反地下耳。”吏侵之益急。初,吏捕亚夫,亚夫欲自杀,其夫人止之,以故不得死,遂入廷尉,因不食五日,呕血而死。国绝。
yī suì, shàng nǎi gèng fēng jiàng hóu bó tā zi jiān wèi píng qū hóu, xù jiàng hóu hòu. chuán zi jiàn dé, wèi tài zǐ tài fù, zuò zhòu jīn miǎn guān. hòu yǒu zuì, guó chú.
一岁,上乃更封绛侯勃它子坚为平曲侯,续降侯后。传子建德,为太子太傅,坐酎金免官。后有罪,国除。
yà fū guǒ è sǐ. sǐ hòu, shàng nǎi fēng wáng xìn wèi gài hóu. zhì píng dì yuán shǐ èr nián, jì jué shì, fù fēng bó xuán sūn zhī zǐ gōng wèi jiàng hóu, qiān hù.
亚夫果饿死。死后,上乃封王信为盖侯。至平帝元始二年,继绝世,复封勃玄孙之子恭为绛侯,千户。
zàn yuē: wén zhāng liáng zhī zhì yǒng, yǐ wéi qí mào kuí wú qí wěi, fǎn ruò fù rén nǚ zǐ. gù kǒng zǐ chēng" yǐ mào qǔ rén, shī zhī zǐ yǔ." xué zhě duō yí yú guǐ shén, rú liáng shòu shū lǎo fù, yì yì yǐ. gāo zǔ shù lí kùn è, liáng cháng yǒu lì, qǐ kě wèi fēi tiān hū! chén píng zhī zhì, jiàn yú shè xià, qīng cè rǎo rǎng chǔ wèi zhī jiān, zú guī yú hàn, ér wèi móu chén. jí lǚ hòu shí, shì duō gù yǐ, píng jìng zì miǎn, yǐ zhì zhōng. wáng líng tíng zhēng, dù mén zì jué, yì gè qí zhì yě. zhōu bó wèi bù yī shí, bǐ pǔ yōng rén, zhì dēng fǔ zuǒ, kuāng guó jiā nán, zhū zhū lǚ, lì xiào wén, wèi hàn yī zhōu, hé qí shèng yě! shǐ lǚ hòu wèn zǎi xiàng, gāo zǔ yuē:" chén píng zhì yǒu yú, wáng líng shǎo hān, kě yǐ zuǒ zhī ān liú shì zhě bì bó yě." yòu wèn qí cì, yún" guò cǐ yǐ hòu, fēi nǎi suǒ jí". zhōng jiē rú yán, shèng yǐ fū!
赞曰:闻张良之智勇,以为其貌魁梧奇伟,反若妇人女子。故孔子称“以貌取人,失之子羽。”学者多疑于鬼神,如良受书老父,亦异矣。高祖数离困厄,良常有力,岂可谓非天乎!陈平之志,见于社下,倾侧扰攘楚、魏之间,卒归于汉,而为谋臣。及吕后时,事多故矣,平竟自免,以智终。王陵廷争,杜门自绝,亦各其志也。周勃为布衣时,鄙朴庸人,至登辅佐,匡国家难,诛诸吕,立孝文,为汉伊、周,何其盛也!始吕后问宰相,高祖曰:“陈平智有余,王陵少憨,可以佐之;安刘氏者必勃也。”又问其次,云“过此以后,非乃所及”。终皆如言,圣矣夫!