chén fān wáng yǔn
陳蕃 王允
chén fān zì zhòng jǔ, rǔ nán píng yú rén yě. zǔ hé dōng tài shǒu. fān nián shí nián, cháng xián chù yī shì, ér tíng yǔ wú huì. fù yǒu tóng jùn xuē qín lái hòu zhī, wèi fān yuē: rú zǐ hé bù sǎ sào yǐ dài bīn kè? fān yuē: dà zhàng fū chù shì, dāng sào chú tiān xià, ān shì yī shì hū! qín zhī qí yǒu qīng shì zhì, shén qí zhī.
陳蕃字仲舉,汝南平輿人也。祖河東太守。蕃年十年,嘗閒處一室,而庭宇蕪穢。父友同郡薛勤來候之,謂蕃曰:「孺子何不灑埽以待賓客?」蕃曰:「大丈夫處世,當埽除天下,安事一室乎!」勤知其有清世志,甚奇之。
chū shì jùn, jǔ xiào lián, chú láng zhōng. zāo mǔ yōu, qì guān xíng sàng. fú què, cì shǐ zhōu jǐng pì bié jià cóng shì, yǐ jiàn zhēng bù hé, tóu chuán ér qù. hòu gōng fǔ pì jǔ fāng zhèng, jiē bù jiù.
初仕郡,舉孝廉,除郎中。遭母憂,棄官行喪。服闋,刺史周景辟別駕從事,以諫爭不合,投傳而去。後公府辟舉方正,皆不就。
tài wèi lǐ gù biǎo jiàn, zhēng bài yì láng, zài qiān wèi lè ān tài shǒu. shí, lǐ yīng wèi qīng zhōu cì shǐ, míng yǒu wēi zhèng, shǔ chéng wén fēng, jiē zì yǐn qù, fān dú yǐ qīng jī liú. jùn rén zhōu qiú, gāo jié zhī shì. qián hòu jùn shǒu zhāo mìng mò kěn zhì, wéi fān néng zhì yān. zì ér bù míng, tè wèi zhì yī tà, qù zé xiàn zhī. qiú zì mèng yù, lín jì rén, yǒu měi míng. mín yǒu zhào xuān zàng qīn ér bù bì shān suì, yīn jū qí zhōng, xíng fú èr shí yú nián, xiāng yì chēng xiào, zhōu jùn shù lǐ qǐng zhī. jùn nèi yǐ jiàn fān, fān yǔ xiāng jiàn, wèn qí qī zǐ, ér xuān wǔ zǐ jiē fú zhōng suǒ shēng. fān dà nù yuē: shèng rén zhì lǐ, xián zhě fǔ jiù, bù xiào qǐ jí. qiě jì bù yù shù, yǐ qí yì dú gù yě. kuàng jí qǐn sù zhǒng cáng, ér yùn yù qí zhōng, kuáng shí huò zhòng, wū wū guǐ shén hū? suì zhì qí zuì.
太尉李固表薦,征拜議郎,再遷為樂安太守。時,李膺為青州刺史,名有威政,屬城聞風,皆自引去,蕃獨以清績留。郡人周璆,高潔之士。前後郡守招命莫肯至,唯蕃能致焉。字而不名,特為置一榻,去則縣之。璆字孟玉,臨濟人,有美名。民有趙宣葬親而不閉埏隧,因居其中,行服二十餘年,鄉邑稱孝,州郡數禮請之。郡內以薦蕃,蕃與相見,問其妻子,而宣五子皆服中所生。蕃大怒曰:「聖人制禮,賢者俯就,不肖企及。且祭不欲數,以其易黷故也。況及寢宿冢藏,而孕育其中,誑時惑眾,誣污鬼神乎?」遂致其罪。
dà jiāng jūn liáng jì wēi zhèn tiān xià, shí qiǎn shū yì fān, yǒu suǒ qǐng tuō, bù dé tōng, shǐ zhě zhà qiú yè, fān nù, dá shā zhī, zuò zuǒ zhuǎn xiū wǔ lìng. shāo qiān, bài shàng shū.
大將軍梁冀威震天下,時遣書詣蕃,有所請託,不得通,使者詐求謁,蕃怒,答殺之,坐左轉脩武令。稍遷,拜尚書。
shí, líng líng guì yáng shān zéi wèi hài, gōng qīng yì qiǎn tǎo zhī, yòu zhào xià zhōu jùn, yī qiè jiē dé jǔ xiào lián mào cái. fān shàng shū bó zhī yuē: xī gāo zǔ chuàng yè, wàn bāng xī jiān, fǔ yǎng bǎi xìng, tóng zhī chì zǐ. jīn èr jùn zhī mín, yì bì xià chì zǐ yě. zhì lìng chì zǐ wèi hài, qǐ fēi suǒ zài tān nüè, shǐ qí rán hū? yí yán chì sān fǔ, yǐn hé mù shǒu lìng zhǎng, qí yǒu zài zhèng shī hé, qīn bào bǎi xìng zhě, jí biàn jǔ zòu, gèng xuǎn qīng xián fèng gōng zhī rén, néng bān xuān fǎ lìng qíng zài ài huì zhě, kě bù láo wáng shī, ér qún zéi mǐ xī yǐ. yòu sān shǔ láng lì èr qiān yú rén, sān fǔ yuàn shǔ guò xiàn wèi chú, dàn dāng zé shàn ér shòu zhī, jiǎn è ér qù zhī. qǐ fán yī qiè zhī zhào, yǐ zhǎng qǐng shǔ zhī lù hū! yǐ cǐ wǔ zuǒ yòu, gù chū wèi yù zhāng tài shǒu. xìng fāng jùn, bù jiē bīn kè, shì mín yì wèi qí gāo. zhēng wèi shàng shū lìng, sòng zhě bù chū guō mén.
時,零陵、桂陽山賊為害,公卿議遣討之,又詔下州郡,一切皆得舉孝廉、茂才。蕃上疏駁之曰:「昔高祖創業,萬邦息肩,撫養百姓,同之赤子。今二郡之民,亦陛下赤子也。致令赤子為害,豈非所在貪虐,使其然乎?宜嚴敕三府,隱核牧守令長,其有在政失和,侵暴百姓者,即便舉奏,更選清賢奉公之人,能班宣法令情在愛惠者,可不勞王師,而群賊弭息矣。又三署郎吏二千餘人,三府掾屬過限未除,但當擇善而授之,簡惡而去之。豈煩一切之詔,以長請屬之路乎!」以此忤左右,故出為豫章太守。性方峻,不接賓客,士民亦畏其高。征為尚書令,送者不出郭門。
qiān dà hóng lú. huì bái mǎ lìng lǐ yún kàng shū jiàn, huán dì nù, dāng fú zhòng zhū. fān shàng shū jiù yún, zuò miǎn guī tián lǐ. fù zhēng bài yì láng, shù rì qiān guāng lù xūn. shí, fēng shǎng yú zhì, nèi chǒng wěi shèng, fān nǎi shàng shū jiàn yuē:
遷大鴻臚。會白馬令李雲抗疏諫,桓帝怒,當伏重誅。蕃上書救雲,坐免歸田裡。復征拜議郎,數日遷光祿勛。時,封賞逾制,內寵猥盛,蕃乃上疏諫曰:
chén wén yǒu shì shè jì zhě, shè jì shì wèi yǒu shì rén jūn zhě, róng yuè shì wèi. jīn chén méng ēn shèng cháo, bèi wèi jiǔ liè, jiàn fēi bù jiàn, zé róng yuè yě. fū zhū hóu shàng xiàng sì qī, chuí yào zài tiān, xià yīng fēn tǔ, fān píng shàng guó. gāo zǔ zhī yuē, fēi gōng chén bù hóu. ér wén zhuī lù hé nán yǐn dèng wàn shì fù zūn zhī wēi gōng, gèng jué shàng shū lìng huáng jùn xiān rén zhī jué fēng, jìn xí yǐ fēi yì shòu yì, zuǒ yòu yǐ wú gōng chuán shǎng, shòu wèi bù liào qí rèn, liè tǔ mò jì qí gōng, zhì nǎi yī mén zhī nèi, hóu zhě shù rén, gù wěi xiàng shī dù, yīn yáng miù xù, jià yòng bù chéng, mín yòng bù kāng. chén zhī fēng shì yǐ xíng, yán zhī wú jí, chéng yù bì xià cóng shì ér zhǐ. yòu bǐ nián shōu liǎn, shí shāng wǔ liù, wàn rén jī hán, bù liáo shēng huó, ér cǎi nǚ shù qiān, shí ròu yī qǐ, zhī yóu fěn dài bù kě zī jì. bǐ yàn yán dào bù guò wǔ nǚ mén, yǐ nǚ pín jiā yě. jīn hòu gōng zhī nǚ, qǐ bù pín guó hū! shì yǐ qīng gōng jià ér tiān xià huà, chǔ nǚ bēi ér xī guān zāi. qiě jù ér bù yù, bì shēng yōu bēi zhī gǎn, yǐ zhì bìng gé shuǐ hàn zhī kùn. fū yù yǐ jìn zhǐ jiān wéi, guān yǐ chēng cái lǐ wù. ruò fǎ kuī yú píng, guān shī qí rén, zé wáng dào yǒu quē. ér lìng tiān xià zhī lùn, jiē wèi yù yóu yuàn qǐ, jué yǐ huì chéng. fū bù yǒu chòu huì, zé cāng yíng bù fēi. bì xià yí cǎi qiú shī dé, zé cóng zhōng shàn. chǐ yī xuǎn jǔ, wěi shàng shū sān gōng, shǐ bāo zé zhū shǎng, gè yǒu suǒ guī, qǐ bù xìng shèn!
臣聞有事社稷者,社稷是為;有事人君者,容悅是為。今臣蒙恩聖朝,備位九列,見非不諫,則容悅也。夫諸侯上象四七,垂耀在天,下應分土,籓屏上國。高祖之約,非功臣不侯。而聞追錄河南尹鄧萬世父遵之微功,更爵尚書令黃儁先人之絕封,近習以非義授邑,左右以無功傳賞,授位不料其任,裂土莫紀其功,至乃一門之內,侯者數人,故緯象失度,陰陽謬序,稼用不成,民用不康。臣知封事已行,言之無及,誠欲陛下從是而止。又比年收斂,十傷五六,萬人饑寒,不聊生活,而采女數千,食肉衣綺,脂油粉黛不可貲計。鄙諺言「盜不過五女門」,以女貧家也。今後宮之女,豈不貧國乎!是以傾宮嫁而天下化,楚女悲而西官災。且聚而不御,必生憂悲之感,以致並隔水旱之困。夫獄以禁止奸違,官以稱才理物。若法虧於平,官失其人,則王道有缺。而令天下之論,皆謂獄由怨起,爵以賄成。夫不有臭穢,則蒼蠅不飛。陛下宜采求失得,擇從忠善。尺一選舉,委尚書三公,使褒責誅賞,各有所歸,豈不幸甚!
dì pō nà qí yán, wèi chū gōng nǚ wǔ bǎi yú rén, dàn cì jùn jué guān nèi hóu, zé wàn shì nán xiāng hóu.
帝頗納其言,為出宮女五百餘人,但賜儁爵關內侯,則萬世南鄉侯。
yán xī liù nián, chē jià xìng guǎng chéng xiào liè. fān shàng shū jiàn yuē:
延熹六年,車駕幸廣成校獵。蕃上疏諫曰:
chén wén rén jūn yǒu shì yú yuàn yòu, wéi zhòng qiū xī jiāo, shùn shí jiǎng wǔ, shā qín zhù jì, yǐ dūn xiào jìng. rú huò wéi cǐ, zé wèi sì zòng. gù gāo yáo jiè shùn wú jiào yì yóu, zhōu gōng jiè chéng wáng wú pán yú yóu tián. yú shùn chéng wáng yù yǒu cǐ jiè, kuàng dé bù jí èr zhǔ zhě hū! fū ān píng zhī shí, shàng yí yǒu jié, kuàng dāng jīn zhī shì, yǒu sān kōng zhī è zāi! tián yě kōng, cháo tíng kōng, cāng kù kōng, shì wèi sān kōng. jiā bīng róng wèi jí, sì fāng lí sàn, shì bì xià jiāo xīn huǐ yán, zuò yǐ dài dàn zhī shí yě. qǐ yí yáng qí yào wǔ, chěng xīn yú mǎ zhī guān hū! yòu qiū qián duō yǔ, mín shǐ zhǒng mài. jīn shī qí quàn zhǒng zhī shí, ér lìng gěi qū qín chú lù zhī yì, fēi xián shèng xù mín zhī yì yě. qí jǐng gōng yù guān yú hǎi, fàng hū láng yá, yàn zǐ wèi chén bǎi xìng è wén jīng qí yú mǎ zhī yīn, jǔ shǒu pín méi zhī gǎn, jǐng gōng wèi zhī bù xíng. zhōu mù wáng yù sì chē zhé mǎ jī, jì gōng móu fù wèi sòng qí zhāo zhī shī, yǐ zhǐ qí xīn. chéng è yì yóu zhī hài rén yě.
臣聞人君有事於苑囿,唯仲秋西郊,順時講武,殺禽助祭,以敦孝敬。如或違此,則為肆縱。故皋陶戒舜「無教逸游」,周公戒成王「無槃於游田」。虞舜、成王獄有此戒,況德不及二主者乎!夫安平之時,尚宜有節,況當今之世,有三空之厄哉!田野空,朝廷空,倉庫空,是謂三空。加兵戎未戢,四方離散,是陛下焦心毀顏,坐以待旦之時也。豈宜揚旗曜武,騁心輿馬之觀乎!又秋前多雨,民始種麥。今失其勸種之時,而令給驅禽除路之役,非賢聖恤民之意也。齊景公欲觀於海,放乎琅邪,晏子為陳百姓惡聞旌旗輿馬之音,舉首嚬眉之感,景公為之不行。周穆王欲肆車轍馬跡,祭公謀父為誦《祈招》之詩,以止其心。誠惡逸游之害人也。
shū zòu bù nà.
書奏不納。
zì fān wèi guāng lù xūn, yǔ wǔ gōng zhōng láng jiāng huáng wǎn gòng diǎn xuǎn jǔ, bù piān quán fù, ér wèi shì jiā láng suǒ zèn sù, zuò miǎn guī. qǐng zhī, zhēng wèi shàng shū pú shè, zhuǎn tài zhōng dài fū. bā nián, dài yáng bǐng wèi tài wèi. fān ràng yuē: bù qiān bù wàng, lǜ yóu jiù zhāng, chén bù rú tài cháng hú guǎng. qí qī zhèng, xùn wǔ diǎn, chén bù rú yì láng wáng chàng. cōng míng liàng dá, wén wǔ jiān zī, chén bù rú B3 27 xíng tú lǐ yīng. dì bù xǔ.
自蕃為光祿勛,與五宮中郎將黃琬共典選舉,不偏權富,而為勢家郎所譖訴,坐免歸。頃之,征為尚書僕射,轉太中大夫。八年,代楊秉為太尉。蕃讓曰:「『不愆不忘,率由舊章』,臣不如太常胡廣。齊七政,訓五典,臣不如議郎王暢。聰明亮達,文武兼姿,臣不如B3 27刑徒李膺。」帝不許。
zhōng cháng shì sū kāng guǎn bà děng fù bèi rèn yòng, suì pái xiàn zhōng liáng, gòng xiāng ā mèi. dà sī nóng liú yòu tíng wèi féng gǔn hé nán yǐn lǐ yīng, jiē yǐ chàn zhǐ, wèi zhī dǐ zuì. fān yīn cháo huì, gù lǐ yīng děng, qǐng jiā yuán yòu, shēng zhī jué rèn. yán jí fǎn fù, chéng cí kěn qiè. dì bù tīng, yīn liú tì ér qǐ. shí, xiǎo huáng mén zhào jīn nán yáng dà huá zhāng sì děng, fèng shì zhōng guān, chéng shì fàn fǎ, èr jùn tài shǒu liú zhì chéng jìn kǎo àn qí zuì, suī jīng shè lìng, ér bìng jìng kǎo shā zhī. huàn guān yuàn huì, yǒu sī chéng zhǐ, suì zòu zhì jìn zuì dāng qì shì. yòu shān yáng tài shǒu dí chāo, méi rù zhōng cháng shì hóu lǎn cái chǎn, dōng hǎi xiàng huáng fú, zhū shā xià pī lìng xú xuān, chāo fú bìng zuò kūn qián, shū zuò zuǒ xiào. fān yǔ sī tú liú jǔ sī kōng liú mào gòng jiàn qǐng zhì jìn chāo fú děng, dì bù yuè. yǒu sī hé zòu zhī, jǔ mào bù gǎn fù yán. fān nǎi dú shàng shū yuē:
中常侍蘇康、管霸等復被任用,遂排陷忠良,共相阿媚。大司農劉祐、廷尉馮緄、河南尹李膺,皆以懺旨,為之抵罪。蕃因朝會,固理膺等,請加原宥,升之爵任。言及反覆,誠辭懇切。帝不聽,因流涕而起。時,小黃門趙津、南陽大猾張汜等,奉事中官,乘勢犯法,二郡太守劉質、成瑨考案其罪,雖經赦令,而並竟考殺之。宦官怨恚,有司承旨,遂奏質、瑨罪當棄市。又山陽太守翟超,沒入中常侍侯覽財產,東海相黃浮,誅殺下邳令徐宣,超、浮並坐髡鉗,輸作左校。蕃與司徒劉矩、司空劉茂共諫請質、瑨、超、浮等,帝不悅。有司劾奏之,矩、茂不敢復言。蕃乃獨上疏曰:
chén wén qí huán xiū bà, wù wèi nèi zhèng chūn qiū yú lǔ, xiǎo è bì shū. yí xiān zì zhěng chì, hòu yǐ jí rén. jīn kòu zéi zài wài, sì zhī zhī jí nèi zhèng bù lǐ, xīn fù zhī huàn. chén qǐn bù néng mèi, shí bù néng bǎo, shí yōu zuǒ yòu rì qīn, zhōng yán yǐ shū, nèi huàn jiàn jī, wài nán fāng shēn. bì xià chāo cóng liè hóu, jì chéng tiān wèi. xiǎo jiā chù chǎn bǎi wàn zhī zī, zi sūn shàng chǐ kuì shī qí xiān yè, kuàng nǎi chǎn jiān tiān xià, shòu zhī xiān dì, ér yù xiè dài yǐ zì qīng hū hū? chéng bù ài yǐ, bù dāng niàn xiān dì dé zhī qín kǔ xié? qián liáng shì wǔ hóu, dú biàn hǎi nèi, tiān qǐ shèng yì, shōu ér lù zhī, tiān xià zhī yì, jì dāng xiǎo píng. míng jiàn wèi yuǎn, fù chē rú zuó, ér jìn xí zhī quán, fù xiāng shàn jié. xiǎo huáng mén zhào jīn dà huá zhāng sì děng, sì xíng tān nüè, jiān mèi zuǒ yòu, qián tài yuán tài shǒu liú zhì nán yáng tài shǒu chéng wáng jìn, jiū ér lù zhī. suī yán shè hòu bù dāng zhū shā, yuán qí chéng xīn, zài hu qù è. zhì yú bì xià, yǒu hé yuān yuān? ér xiǎo rén dào zhǎng, yíng huò shèng tīng, suì shǐ tiān wēi wèi zhī fā nù. rú jiā xíng zhé, yǐ wèi guò shén, kuàng nǎi zhòng fá, lìng fú ōu dāo hū!
臣聞齊桓修霸,務為內政;《春秋》於魯,小惡必書。宜先自整敕,後以及人。今寇賊在外,四支之疾;內政不理,心腹之患。臣寢不能寐,食不能飽,實憂左右日親,忠言以疏,內患漸積,外難方深。陛下超從列侯,繼承天位。小家畜產百萬之資,子孫尚恥愧失其先業,況乃產兼天下,受之先帝,而欲懈怠以自輕忽乎?誠不愛已,不當念先帝得之勤苦邪?前梁氏五侯,毒遍海內,天啟聖意,收而戮之,天下之議,冀當小平。明鑑未遠,覆車如昨,而近習之權,復相扇結。小黃門趙津、大猾張汜等,肆行貪虐,奸媚左右,前太原太守劉質、南陽太守成王晉,糾而戮之。雖言赦後不當誅殺,原其誠心,在乎去惡。至於陛下,有何悁悁?而小人道長,營惑聖聽,遂使天威為之發怒。如加刑謫,已為過甚,況乃重罰,令伏歐刀乎!
yòu, qián shān yáng tài shǒu dí chāo dōng hǎi xiàng huáng fú, fèng gōng bù ráo, jí è rú chóu, chāo méi hóu lǎn cái wù, fú zhū xú xuān zhī zuì, bìng méng xíng zuò, bù féng shè shù. lǎn zhī cóng héng, méi cái yǐ xìng xuān fàn xìn guò, sǐ yǒu yú gū. xī chéng xiàng shēn tú jiā zhào zé dèng tōng, luò yáng lìng dǒng xuān shé rǔ gōng zhǔ, ér wén dì cóng ér qǐng zhī, guāng wǔ jiā yǐ zhòng shǎng, wèi wén èr chén yǒu zhuān mìng zhī zhū. ér jīn zuǒ yòu qún shù, è shāng dǎng lèi, wàng xiāng jiāo gòu, zhì cǐ xíng qiǎn. wén chén shì yán, dāng fù tí sù. bì xià shēn yí gē sāi jìn xí yù zhèng zhī yuán, yǐn nà shàng shū cháo shěng zhī shì, gōng qīng dà guān, wǔ rì yī cháo, jiǎn liàn qīng gāo, chì chù nìng xié. yú shì tiān hé yú shàng, dì qià yú xià, xiū zhēn fú ruì, qǐ yuǎn hū zāi! bì xià suī yàn dú chén yán, fán rén zhǔ yǒu zì miǎn qiáng, gǎn yǐ sǐ chén.
又,前山陽太守翟超、東海相黃浮,奉公不橈,疾惡如仇,超沒侯覽財物,浮誅徐宣之罪,並蒙刑坐,不逢赦恕。覽之從橫,沒財已幸;宣犯釁過,死有餘辜。昔丞相申屠嘉召責鄧通,洛陽令董宣折辱公主,而文帝從而請之,光武加以重賞,未聞二臣有專命之誅。而今左右群豎,惡傷黨類,妄相交構,致此刑譴。聞臣是言,當復啼訴。陛下深宜割塞近習豫政之源,引納尚書朝省之事,公卿大官,五日壹朝,簡練清高,斥黜佞邪。於是天和於上,地洽於下,休禎符瑞,豈遠乎哉!陛下雖厭毒臣言,凡人主有自勉強,敢以死陳。
dì dé zòu yù nù, yì wú suǒ nà, cháo tíng zhòng shù mò bù yuàn zhī. huàn guān yóu cǐ jí fān mí shén, xuǎn jǔ zòu yì, zhé yǐ zhōng zhào qiǎn què, zhǎng shǐ yǐ xià duō zhì dǐ zuì. yóu yǐ fān míng chén, bù gǎn jiā hài. zhì zì wén lǐ, gāo táng rén. jìn zì yòu píng, shǎn rén. bìng yǒu jīng shù chēng, chù wèi gǎn zhí yán, duō suǒ bó jī, zhī míng dāng shí, jiē sǐ yú yù zhōng.
帝得奏愈怒,意無所納,朝廷眾庶莫不怨之。宦官由此疾蕃彌甚,選舉奏議,輒以中詔譴卻,長史已下多至抵罪。猶以蕃名臣,不敢加害。質字文理,高唐人。瑨字幼平,陝人。並有經術稱,處位敢直言,多所搏擊,知名當時,皆死於獄中。
jiǔ nián, lǐ yīng děng yǐ dǎng shì xià yù kǎo shí. fān yīn shàng shū jí jiàn yuē:
九年,李膺等以黨事下獄考實。蕃因上疏極諫曰:
chén wén xián míng zhī jūn, wěi xīn fǔ zuǒ wáng guó zhī zhǔ, huì wén zhí cí. gù tāng wǔ suī shèng, ér xìng yú yī lǚ jié zhòu mí huò, wáng zài shī rén. yóu cǐ yán zhī, jūn wèi yuán shǒu, chén wèi gǔ gōng, tóng tǐ xiāng xū, gòng chéng měi è zhě yě. fú jiàn qián sī lì xiào wèi lǐ yīng tài pú dù mì tài wèi yuàn fàn pāng děng, zhèng shēn wú diàn, sǐ xīn shè jì. yǐ zhōng chàn zhǐ, héng jiā kǎo àn, huò jìn gù bì gé, huò sǐ xǐ fēi suǒ. dù sè tiān xià zhī kǒu, lóng máng yī shì zhī rén, yǔ qín fén shū kēng rú, hé yǐ wèi yì? xī wǔ wáng kè yīn, biǎo lǘ fēng mù, jīn bì xià lín zhèng, xiān zhū zhōng xián. yù shàn hé báo? dài è hé yōu? fū chán rén shì shí, qiǎo yán rú huáng, shǐ tīng zhī zhě huò, shì zhī zhě hūn. fū jí xiōng zhī xiào, cún hū shí shàn chéng bài zhī jī, zài yú chá yán. rén jūn zhě, shè tiān xià zhī zhèng, bǐng sì hǎi zhī wéi, jǔ dòng bù kě yǐ wéi shèng fǎ, jìn tuì bù kě yǐ lí dào guī. miù yán chū kǒu, zé luàn jí bā fāng, hé kuàng kūn wú zuì yú yù, shā wú gū yú shì hū! xī yǔ xún shòu cāng wú, jiàn shì shā rén, xià chē ér kū zhī yuē: wàn fāng yǒu zuì, zài yǔ yī rén! gù qí xìng yě bó yān. yòu qīng xú yán hàn, wǔ gǔ sǔn shāng, mín wù liú qiān, rú shū bù zú. ér gōng nǚ jī yú fáng yē, guó yòng jǐn yú luó wán, wài qī sī mén, tān cái shòu lù, suǒ wèi lù qù gōng shì, zhèng zài dài fū. xī chūn qiū zhī mò, zhōu dé shuāi wēi, shù shí nián jiān wú fù zāi shěng zhě, tiān suǒ qì yě. tiān zhī yú hàn, liàng々 wú yǐ, gù yīn qín shì biàn, yǐ wù bì xià. chú yāo qù niè, shí zài xiū dé. chén wèi liè tái sī, yōu zé shēn zhòng, bù gǎn shī lù xī shēng, zuò guān chéng bài. rú méng cǎi lù, shǐ shēn shǒu fēn liè, yì mén ér chū, suǒ bù hèn yě.
臣聞賢明之君,委心輔佐;亡國之主,諱聞直辭。故湯武雖聖,而興於伊呂;桀紂迷惑,亡在失人。由此言之,君為元首,臣為股肱,同體相須,共成美惡者也。伏見前司隸校尉李膺、太僕杜密、太尉掾范滂等,正身無玷,死心社稷。以忠懺旨,橫加考案,或禁錮閉隔,或死徙非所。杜塞天下之口,聾盲一世之人,與秦焚書坑儒,何以為異?昔武王克殷,表閭封墓,今陛下臨政,先誅忠賢。遇善何薄?待惡何優?夫讒人似實,巧言如簧,使聽之者惑,視之者昏。夫吉凶之效,存乎識善;成敗之機,在於察言。人君者,攝天下之政,秉四海之維,舉動不可以違聖法,進退不可以離道規。謬言出口,則亂及八方,何況髡無罪於獄,殺無辜於市乎!昔禹巡狩蒼梧,見市殺人,下車而哭之曰:「萬方有罪,在予一人!」故其興也勃焉。又青、徐炎旱,五穀損傷,民物流遷,茹菽不足。而宮女積於房掖,國用盡於羅紈,外戚私門,貪財受賂,所謂「祿去公室,政在大夫」。昔春秋之末,周德衰微,數十年間無復災眚者,天所棄也。天之於漢,悢々無已,故殷勤示變,以悟陛下。除妖去孽,實在修德。臣位列台司,憂責深重,不敢尸祿惜生,坐觀成敗。如蒙採錄,使身首分裂,異門而出,所不恨也。
dì huì jī yán qiè, tuō yǐ fān pì zhào fēi qí rén, suì cè miǎn zhī.
帝諱基言切,托以蕃辟召非其人,遂策免之。
yǒng kāng yuán nián, dì bēng. dòu hòu lín cháo, zhào yuē: fū mín shēng shù jūn, shǐ sī mù zhī, bì xū liáng zuǒ, yǐ gù wáng yè. qián tài wèi chén fān, zhōng qīng zhí liàng. qí yǐ fān wèi tài fù, lù shàng shū shì. shí, xīn zāo dà sàng, guó sì wèi lì, zhū shàng shū wèi jù quán guān, tuō bìng bù cháo. fān yǐ shū zé zhī yuē: gǔ rén lì jié, shì wáng rú cún. jīn dì zuò wèi lì, zhèng shì rì cù, zhū jūn nài hé wěi tú liǎo zhī kǔ, xī yǎn zài chuáng? yú yì bù zú, yān dé rén hū! zhū shàng shū huáng bù, jiē qǐ shì shì.
永康元年,帝崩。竇後臨朝,詔曰:「夫民生樹君,使司牧之,必須良佐,以固王業。前太尉陳蕃,忠清直亮。其以蕃為太傅,錄尚書事。」時,新遭大喪,國嗣未立,諸尚書胃懼權官,託病不朝。蕃以書責之曰:「古人立節,事亡如存。今帝祚未立,政事日蹙,諸君奈何委荼蓼之苦,息偃在床?於義不足,焉得仁乎!」諸尚書惶怖,皆起視事。
líng dì jí wèi, dòu tài hòu fù yōu zhào fān yuē: gài bāo gōng yǐ quàn shàn, biǎo yì yǐ lì sú, wú dé bù bào, dà yá suǒ tàn. tài fù chén fān, fǔ bì xiān dì, chū nèi lěi nián. zhōng xiào zhī měi, dé guān běn cháo jiǎn è zhī cāo, huá shǒu mí gù. jīn fēng fān gāo yáng xiāng hóu, shí yì sān bǎi hù.
靈帝即位,竇太后復優詔蕃曰:「蓋褒功以勸善,表義以厲俗,無德不報,《大雅》所嘆。太傅陳蕃,輔弼先帝,出內累年。忠孝之美,德冠本朝;謇愕之操,華首彌固。今封蕃高陽鄉侯,食邑三百戶。」
fān shàng shū ràng yuē:
蕃上疏讓曰:
shǐ zhě jí chén lú, shòu gāo yáng xiāng hóu yìn shòu, chén chéng dào xīn, bù zhī suǒ cái. chén wén ràng, shēn zhī wén, dé zhī zhāo yě, rán bù gǎn dào yǐ wèi míng. qiè wéi gē dì zhī fēng, gōng dé shì wèi. chén shú zì sī shěng, qián hòu lì zhí, wú tā yì néng, hé yì shí lù, bù hé yì shí lù. chén suī wú sù jié zhī xíng, qiè mù jūn zǐ bù yǐ qí dào dé zhī, bù jū yě. ruò shòu jué bù ràng, yǎn miàn jiù zhī, shǐ huáng tiān zhèn nù, zāi liú xià mín, yú chén zhī shēn, yì hé suǒ jì? gù wéi bì xià āi chén xiǔ lǎo, jiè zhī zài dé.
使者即臣廬,授高陽鄉侯印綬,臣誠悼心,不知所裁。臣聞讓,身之文,德之昭也,然不敢盜以為名。竊惟割地之封,功德是為。臣孰自思省,前後歷職,無他異能,合亦食祿,不合亦食祿。臣雖無素潔之行,竊慕「君子不以其道得之,不居也」。若受爵不讓,掩面就之,使皇天震怒,災流下民,於臣之身,亦何所寄?顧惟陛下哀臣朽老,戒之在得。
dòu tài hòu bù xǔ, fān fù gù ràng, zhāng qián hòu shí shàng, jìng bù shòu fēng.
竇太后不許,蕃復固讓,章前後十上,竟不受封。
chū, huán dì yù lì suǒ xìng tián guì rén wèi huáng hòu. fān yǐ tián shì bēi wēi, dòu zú liáng jiā, zhēng zhī shén gù. dì bù dé yǐ, yǐ lì dòu hòu. jí hòu lín cháo, gù wěi yòng yú fān. fān yǔ hòu fù dà jiāng jūn dòu wǔ, tóng xīn jǐn lì, zhēng yòng míng xián, gòng cān zhèng shì, tiān xià zhī shì, mò bù yán jǐng xiǎng wàng tài píng. ér dì rǔ mǔ zhào ráo, dàn xī zài tài hòu cè, zhōng cháng shì cáo jié wáng fǔ děng yǔ gòng jiāo gòu, chǎn shì tài hòu. tài hòu xìn zhī, shù chū zhào mìng, yǒu suǒ fēng bài, jí qí zhī lèi, duō xíng tān nüè. fān cháng jí zhī, zhì zhū zhōng guān, huì dòu wǔ yì yǒu móu. fān zì yǐ jì cóng rén wàng ér dé yú tài hòu, bì wèi qí zhì kě shēn, nǎi xiān shàng shū yuē:
初,桓帝欲立所幸田貴人為皇后。蕃以田氏卑微,竇族良家,爭之甚固。帝不得已,已立竇後。及後臨朝,故委用於蕃。蕃與後父大將軍竇武,同心盡力,徵用名賢,共參政事,天下之士,莫不延頸想望太平。而帝乳母趙嬈,旦夕在太后側,中常侍曹節、王甫等與共交構,諂事太后。太后信之,數出詔命,有所封拜,及其支類,多行貪虐。蕃常疾之,志誅中官,會竇武亦有謀。蕃自以既從人望而德於太后,必謂其志可申,乃先上疏曰:
chén wén yán bù zhí ér xíng bù zhèng, zé wèi qī hū tiān ér fù hū rén. wēi yán jí yì, zé qún xiōng cè mù, huò bù xuán zhǒng. jūn cǐ èr zhě, chén níng dé huò, bù gǎn qī tiān yě. jīn jīng shī xiāo xiāo, dào lù xuān huá, yán hóu lǎn cáo jié gōng chéng xīn wáng fǔ zhèng sà děng yǔ zhào fū rén zhū nǚ shàng shū bìng luàn tiān xià. fù cóng zhě shēng jìn, wǔ nì zhě zhōng shāng. fāng jīn yī zhāo qún chén, rú hé zhōng mù ěr, fàn fàn dōng xī, dān lù wèi hài. bì xià qián shǐ shè wèi, shùn tiān xíng zhū, sū kāng guǎn bà bìng fú qí gū. shì shí, tiān dì qīng míng, rén guǐ huān xǐ, nài hé shù yuè fù zòng zuǒ yòu? yuán è dà jiān, mò cǐ zhī shén. jīn bù jí zhū, bì shēng biàn luàn, qīng wēi shè jì, qí huò nán liàng. yuàn chū chén zhāng xuān shì zuǒ yòu, bìng lìng tiān xià zhū jiān zhī chén jí zhī.
臣聞言不直而行不正,則為欺乎天而負乎人。危言極意,則群凶側目,禍不旋踵。鈞此二者,臣寧得禍,不敢欺天也。今京師囂囂,道路喧譁,言侯覽、曹節、公乘昕、王甫、鄭颯等與趙夫人諸女尚書並亂天下。附從者升進,忤逆者中傷。方今一朝群臣,如河中木耳,泛泛東西,耽祿畏害。陛下前始攝位,順天行誅,蘇康、管霸並伏其辜。是時,天地清明,人鬼歡喜,奈何數月復縱左右?元惡大奸,莫此之甚。今不急誅,必生變亂,傾危社稷,其禍難量。願出臣章宣示左右,並令天下諸奸知臣疾之。
tài hòu bù nà, cháo tíng wén zhě mò bù zhèn kǒng. fān yīn yǔ dòu wǔ móu zhī, yǔ zài wǔ chuán.
太后不納,朝廷聞者莫不震恐。蕃因與竇武謀之,語在《武傳》。
yòng lǐ xiè, cáo jié děng jiǎo zhào zhū wǔ děng. fān shí nián qī shí yú, wén nán zuò, jiāng guān shǔ zhū shēng bā shí yú rén. bìng bá rèn tū rù chéng míng mén, rǎng bì hū yuē: dà jiāng jūn zhōng yǐ wèi guó, huáng mén fǎn nì, hé yún dòu shì bù dào xié? wáng fǔ shí chū, yǔ fān xiāng wù, shì wén qí yán, ér ràng fān yuē: xiān dì xīn qì tiān xià, shān líng wèi chéng, dòu wǔ hé gōng, xiōng dì fù zǐ, yī mén sān hóu? yòu duō qǔ yè tíng gōng rén, zuò lè yǐn yàn, xún yuè zhī jiān, zī cái yì jì. dà chén ruò cǐ, shì wèi dào xié? gōng wèi dòng liáng, wǎng ráo ā dǎng, fù yān qiú zéi! suì lìng shōu fān. fān bá jiàn chì fǔ, fǔ bīng bù gǎn jìn, nǎi yì rén wéi zhī shù shí zhòng, suì zhí fān sòng huáng mén běi sì yù. huáng mén cóng guān zōu tà cù fān yuē: sǐ lǎo mèi! fù néng sǔn wǒ cáo yuán shù, duó wǒ cáo bǐng jiǎ bù? jí rì hài zhī. xǐ qí jiā shǔ yú bǐ jǐng, zōng zú mén shēng gù lì jiē chì miǎn jìn gù.
用理泄,曹節等矯詔誅武等。蕃時年七十餘,聞難作,將官屬諸生八十餘人。並拔刃突入承明門,攘臂呼曰:「大將軍忠以衛國,黃門反逆,何雲竇氏不道邪?」王甫時出,與蕃相迕,適聞其言,而讓蕃曰:「先帝新棄天下,山陵未成,竇武何功,兄弟父子,一門三侯?又多取掖庭宮人,作樂飲宴,旬月之間,貲財億計。大臣若此,是為道邪?公為棟樑,枉橈阿黨,復焉求賊!」遂令收蕃。蕃拔劍叱甫,甫兵不敢近,乃益人圍之數十重,遂執蕃送黃門北寺獄。黃門從官騶蹋踧蕃曰:「死老魅!復能損我曹員數,奪我曹稟假不?」即日害之。徙其家屬於比景,宗族、門生、故吏皆斥免禁錮。
fān yǒu rén chén liú zhū zhèn, shí wèi zhì lìng, wén ér qì guān kū zhī, shōu zàng fān shī, nì qí zi yì yú gān líng jiè zhōng. shì jué xì yù, hé mén zhì gù. zhèn shòu kǎo lüè, shì sǐ bù yán, gù yì dé miǎn. hòu huáng jīn zéi qǐ, dà shè dǎng rén, nǎi zhuī hái yì, guān zhì lǔ xiāng.
蕃友人陳留朱震,時為銍令,聞而棄官哭之,收葬蕃屍,匿其子逸於甘陵界中。事覺系獄,合門桎梏。震受考掠,誓死不言,故逸得免。後黃巾賊起,大赦黨人,乃追還逸,官至魯相。
zhèn zì bó hòu, chū wèi zhōu cóng shì, zòu jì yīn tài shǒu dān kuāng zāng zuì, bìng lián kuāng xiōng zhōng cháng shì chē qí jiāng jūn chāo. huán dì shōu kuāng xià tíng wèi, yǐ qiǎn chāo, chāo yì yù xiè. sān fǔ yàn yuē: chē rú jī qī mǎ rú gǒu, jí è rú fēng zhū bó hòu.
震字伯厚,初為州從事,奏濟陰太守單匡臧罪,並連匡兄中常侍車騎將軍超。桓帝收匡下廷尉,以譴超,超詣獄謝。三府諺曰:「車如雞棲馬如狗,疾惡如風朱伯厚。」
lùn yuē: huán líng zhī shì, ruò chén fān zhī tú, xián néng shù lì fēng shēng, kàng lùn mǐn sú. ér qū chí xiǎn è zhī zhōng, yǔ xíng rén fǔ fū tóng cháo zhēng héng, zhōng qǔ miè wáng zhī huò zhě, bǐ fēi bù néng jié qíng zhì, wéi āi wù yě. mǐn fū shì shì yǐ lí sú wèi gāo, ér rén lún mò xiāng xù yě. yǐ dùn shì wèi fēi yì, gù lǚ tuì ér bù qù yǐ rén xīn wèi jǐ rèn, suī dào yuǎn ér mí lì. jí zāo jì huì, xié cè dòu wǔ, zì wèi wàn shì yī yù yě. lǐn lǐn hū yī wàng zhī yè yǐ! gōng suī bù zhōng, rán qí xìn yì zú yǐ xié chí mín xīn. hàn shì luàn ér bù wáng, bǎi yú nián jiān, shù gōng zhī lì yě.
論曰:桓、靈之世,若陳蕃之徒,咸能樹立風聲,抗論惽俗。而驅馳嶮厄之中,與刑人腐夫同朝爭衡,終取滅亡之禍者,彼非不能潔情志,違埃霧也。愍夫世士以離俗為高,而人倫莫相恤也。以遁世為非義,故屢退而不去;以仁心為己任,雖道遠而彌厲。及遭際會,協策竇武,自謂萬世一遇也。懍懍乎伊、望之業矣!功雖不終,然其信義足以攜持民心。漢世亂而不亡,百餘年間,數公之力也。
wáng yǔn zì zi shī, tài yuán qí rén yě. shì shì zhōu jùn wèi guān gài. tóng jùn guō lín zōng cháng jiàn yǔn ér qí zhī, yuē: wáng shēng yī rì qiān lǐ, wáng zuǒ cái yě. suì yǔ dìng jiāo.
王允字子師,太原祁人也。世仕州郡為冠蓋。同郡郭林宗嘗見允而奇之,曰:「王生一日千里,王佐才也。」遂與定交。
nián shí jiǔ, wèi jùn lì, shí, xiǎo huáng mén jìn yáng zhào jīn tān héng fàng zì, wèi yī xiàn jù huàn, yǔn tǎo bǔ shā zhī. ér jīn xiōng dì chǎn shì huàn guān, yīn yuán zèn sù, huán dì zhèn nù, zhēng tài shǒu liú zhì, suì xià yù sǐ. yǔn sòng sàng hái píng yuán, zhōng bì sān nián, rán hòu guī jiā. fù hái shì, jùn rén yǒu lù fú zhě, shǎo wú míng xíng, ér tài shǒu wáng qiú zhào yǐ bǔ lì, yǔn fàn yán gù zhēng, qiú nù, shōu yǔn yù shā zhī. lá shǐ dèng shèng wén ér chí chuán pì wèi bié jià cóng shì. yǔn yóu shì zhī míng, ér lù fú yǐ zhī fèi qì.
年十九,為郡吏,時,小黃門晉陽趙津貪橫放恣,為一縣巨患,允討捕殺之。而津兄弟諂事宦官,因緣譖訴,桓帝震怒,征太守劉質,遂下獄死。允送喪還平原,終畢三年,然後歸家。復還仕,郡人有路佛者,少無名行,而太守王球召以補吏,允犯顏固爭,球怒,收允欲殺之。剌史鄧盛聞而馳傳闢為別駕從事。允由是知名,而路佛以之廢棄。
yǔn shǎo hǎo dà jié, yǒu zhì yú lì gōng, cháng xí sòng jīng chuán, zhāo xī shì chí shè. sān gōng bìng pì, yǐ sī tú gāo dì wèi shì yù shǐ. zhōng píng yuán nián, huáng jīn zéi qǐ, tè xuǎn bài yù zhōu cì shǐ. pì xún shuǎng kǒng róng děng wèi cóng shì, shàng chú jìn dǎng. tǎo jī huáng jīn bié shuài, dà pò zhī, yǔ zuǒ zhōng láng jiāng huáng fǔ sōng yòu zhōng láng jiāng zhū jùn děng shòu xiáng shù shí wàn. yú zéi zhōng de zhōng cháng shì zhāng ràng bīn kè shū shū, yǔ huáng jīn jiāo tōng, yǔn jù fā qí jiān, yǐ zhuàng wén. líng dì zé nù ràng, ràng kòu tóu chén xiè, jìng bù néng zuì zhī. ér ràng huái xié fèn yuàn, yǐ shì zhōng yǔn. míng nián, suì chuán xià yù.
允少好大節,有志於立功,常習誦經傳,朝夕試馳射。三公並辟,以司徒高第為侍御史。中平元年,黃巾賊起,特選拜豫州刺史。辟荀爽、孔融等為從事,上除禁黨。討擊黃巾別帥,大破之,與左中郎將皇甫嵩、右中郎將朱俊等受降數十萬。於賊中得中常侍張讓賓客書疏,與黃巾交通,允具發其奸,以狀聞。靈帝責怒讓,讓叩頭陳謝,竟不能罪之。而讓懷協忿怨,以事中允。明年,遂傳下獄。
huì shè, hái fù cì shǐ. xún rì jiān, fù yǐ tā zuì bèi bǔ. sī tú yáng cì yǐ yǔn sù gāo, bù yù shǐ gèng chǔ rǔ, nǎi qiǎn kè xiè zhī yuē: jūn yǐ zhāng ràng zhī shì, gù yī yuè zài zhēng. xiōng tè nán liàng, xìng wèi shēn jì. yòu zhū cóng shì hǎo qì jué zhě, gòng liú tì fèng yào ér jìn zhī. yǔn lì shēng yuē: wú wèi rén chén, huò zuì yú jūn, dāng fú dà pì yǐ xiè tiān xià, qǐ yǒu rǔ yào qiú sǐ hū! tóu bēi ér qǐ, chū jiù kǎn chē. jì zhì tíng wèi, zuǒ yòu jiē cù qí shì, cháo chén mò bù tàn xī. dà jiāng jūn hé jìn dà wèi yuán kuí sī tú yáng cì gòng shàng shū qǐng zhī yuē: fū nèi shì fǎn tīng, zé zhōng chén yè chéng kuān xián jīn néng, zé yì shì lì jié. shì yǐ xiào wén nà féng táng zhī shuō, jìn dào yòu wèi jiàng zhī zuì. yǔn yǐ tè xuǎn shòu mìng, zhū nì fǔ shùn, céng wèi qī yuè, zhōu jìng chéng qīng. fāng yù liè qí yōng xūn, qǐng jiā jué shǎng, ér yǐ fèng shì bù dāng, dāng sì dà lù. zé qīng fá zhòng, yǒu kuī zhòng wàng. chén děng bèi wèi zǎi xiàng, bù gǎn qǐn mò. chéng yǐ yǔn yí méng sān huái zhī tīng, yǐ zhāo zhōng zhēn zhī xīn. shū zòu, dé yǐ jiǎn sǐ lùn. shì dōng dà shè, ér yǔn dú bù zài yòu, sān gōng xián fù wèi yán. zhì míng nián, nǎi dé jiě shì. shì shí, huàn zhě héng bào, yá zì chù sǐ. yǔn jù bù miǎn, nǎi biàn yì míng xìng, zhuǎn cè hé nèi chén liú jiān.
會赦,還復刺史。旬日間,復以他罪被捕。司徒楊賜以允素高,不欲使更楚辱,乃遣客謝之曰:「君以張讓之事,故一月再征。凶慝難量,幸為深計。」又諸從事好氣決者,共流涕奉藥而進之。允厲聲曰:「吾為人臣,獲罪於君,當伏大辟以謝天下,豈有乳藥求死乎!」投杯而起,出就檻車。既至廷尉,左右皆促其事,朝臣莫不嘆息。大將軍何進、大尉袁隗、司徒楊賜共上疏請之曰:「夫內視反聽,則忠臣謁誠;寬賢矜能,則義士厲節。是以孝文納馮唐之說,晉悼宥魏絳之罪。允以特選受命,誅逆撫順,曾未期月,州境澄清。方欲列其庸勛,請加爵賞,而以奉事不當,當肆大戮。責輕罰重,有虧眾望。臣等備位宰相,不敢寢默。誠以允宜蒙三槐之聽,以昭忠貞之心。」書奏,得以減死論。是冬大赦,而允獨不在宥,三公咸復為言。至明年,乃得解釋。是時,宦者橫暴,睚眥觸死。允懼不免,乃變易名姓,轉側河內、陳留間。
jí dì bēng, nǎi bēn sàng jīng shī. shí, dà jiāng jūn hé jìn yù zhū huàn guān, zhào yǔn yǔ móu shì, qǐng wèi cóng shì zhōng láng, zhuǎn hé nán yǐn. xiàn dì jí wèi, bài tài pú, zài qiān shǒu shàng shū lìng.
及帝崩,乃奔喪京師。時,大將軍何進欲誅宦官,召允與謀事,請為從事中郎,轉河南尹。獻帝即位,拜太僕,再遷守尚書令。
chū píng yuán nián, dài yáng biāo wèi sī tú, shǒu shàng shū lìng rú gù. jí dǒng zhuō qiān dōu guān zhōng, yǔn xī shōu liǎn lán tái shí shì tú shū mì wěi yào zhě yǐ cóng. jì zhì zhǎng ān, jiē fēn bié tiáo shàng. yòu jí hàn cháo jiù shì suǒ dāng shī yòng zhě, yī jiē zòu zhī. jīng jí jù cún, yǔn yǒu lì yān. shí dǒng zhuō shàng liú luò yáng, cháo zhèng dà xiǎo, xī wěi zhī yú yǔn. yǔn jiǎo qíng qū yì, měi xiāng chéng fù, zhuō yì tuī xīn, bù shēng guāi yí, gù dé fú chí wáng shì yú wēi luàn zhī zhōng, chén zhǔ nèi wài, mò bù yǐ shì yān.
初平元年,代楊彪為司徒,守尚書令如故。及董卓遷都關中,允悉收斂蘭台、石室圖書秘緯要者以從。既至長安,皆分別條上。又集漢朝舊事所當施用者,一皆奏之。經籍具存,允有力焉。時董卓尚留洛陽,朝政大小,悉委之於允。允矯情屈意,每相承附,卓亦推心,不生乖疑,故得扶持王室於危亂之中,臣主內外,莫不倚恃焉。
yǔn jiàn zhuō huò dú fāng shēn, cuàn nì yǐ zhào, mì yǔ sī lì xiào wèi huáng wǎn shàng shū zhèng gōng yè děng móu gòng zhū zhī. nǎi shàng hù qiāng xiào wèi yáng zàn xíng zuǒ jiāng jūn shì, zhí jīn wú shì sūn ruì wèi nán yáng tài shǒu, bìng jiāng bīng chū wǔ guān dào, yǐ tǎo yuán shù wèi míng, shí yù fēn lù zhēng zhuō, ér hòu bá tiān zǐ hái luò yáng. zhuō yí ér liú zhī, yǔn nǎi yǐn nèi ruì wèi pú shè, zàn wèi shàng shū.
允見卓禍毒方深,篡逆已兆,密與司隸校尉黃琬、尚書鄭公業等謀共誅之。乃上護羌校尉楊瓚行左將軍事,執金吾士孫瑞為南陽太守,並將兵出武關道,以討袁術為名,實欲分路征卓,而後拔天子還洛陽。卓疑而留之,允乃引內瑞為僕射,瓚為尚書。
èr nián, zhuō hái zhǎng ān, lù rù guān zhī gōng, fēng yǔn wèi wēn hóu, shí yì wǔ qiān hù. gù ràng bù shòu. shì sūn ruì shuō yǔn yuē: fū zhí qiān shǒu yuē, cún hū qí shí. gōng yǔ dǒng tài shī bìng wèi jù fēng, ér dú chóng gāo jié, qǐ hé guāng zhī dào xié? yǔn nà qí yán, nǎi shòu èr qiān hù.
二年,卓還長安,錄入關之功,封允為溫侯,食邑五千戶。固讓不受。士孫瑞說允曰:「夫執謙守約,存乎其時。公與董太師並位俱封,而獨崇高節,豈和光之道邪?」允納其言,乃受二千戶。
sān nián chūn, lián yǔ liù shí yú rì, yǔn yǔ shì sūn ruì yáng zàn dēng tái qǐng jì, fù jié qián móu. ruì yuē: zì suì mò yǐ lái, tài yáng bù zhào, lín yǔ jī shí, yuè fàn zhí fǎ, huì bèi réng jiàn, zhòu yīn yè yáng, wù qì jiāo qīn, cǐ qī yīng cù jǐn, nèi fā zhě shèng. jǐ bù kě hòu, gōng qí tú zhī. yǔn rán qí yán, nǎi qián jié zhuō jiāng lǚ bù, shǐ wèi nèi yīng. huì zhuō rù hè, lǚ bù yīn cì shā zhī. yǔ zài zhuō chuán.
三年春,連雨六十餘日,允與士孫瑞、楊瓚登台請霽,復結前謀。瑞曰:「自歲末以來,太陽不照,霖雨積時,月犯執法,彗孛仍見,晝陰夜陽,霧氣交侵,此期應促盡,內發者勝。幾不可後,公其圖之。」允然其言,乃潛結卓將呂布,使為內應。會卓入賀,呂布因刺殺之。語在《卓傳》。
yǔn chū yì shè zhuō bù qǔ, lǚ bù yì shù quàn zhī. jì ér yí yuē cǐ bèi wú zuì, cóng qí zhǔ ěr. jīn ruò míng wèi è nì ér tè shè zhī, shì zú shǐ qí zì yí, fēi suǒ yǐ ān zhī zhī dào yě. lǚ bù yòu yù yǐ zhuō cái wù bān cì gōng qīng jiāng xiào, yǔn yòu bù cóng. ér sù qīng bù, yǐ jiàn kè yù zhī. bù yì fù yǒu gōng láo, duō zì kuā fá, jì shī yì wàng, jiàn bù xiāng píng.
允初議赦卓部曲,呂布亦數勸之。既而疑曰;「此輩無罪,從其主耳。今若名為惡逆而特赦之,適足使其自疑,非所以安之之道也。」呂布又欲以卓財物班賜公卿、將校,允又不從。而素輕布,以劍客遇之。布亦負有功勞,多自誇伐,既失意望,漸不相平。
yǔn xìng gāng léng jí è, chū jù dǒng zhuō chái láng, gù zhé jié tú zhī. zhuō jì jiān miè, zì wèi wú fù huàn nán, jí zài jì huì, měi fá wēn rùn zhī sè, zhàng zhèng chí zhòng, bù xún quán yí zhī jì, shì yǐ qún xià bù shèn fù zhī.
允性剛棱疾惡,初懼董卓豺狼,故折節圖之。卓既殲滅,自謂無復患難,及在際會,每乏溫潤之色,杖正持重,不循權宜之計,是以群下不甚附之。
dǒng zhuō jiāng xiào jí zài wèi zhě duō liáng zhōu rén, yǔn yì bà qí jūn. huò shuō yǔn yuē: liáng zhōu rén sù dàn yuán shì ér wèi guān dōng. jīn ruò yī dàn jiě bīng, zé bì rén rén zì wēi. kě yǐ huáng fǔ yì zhēn wèi jiāng jūn, jiù lǐng qí zhòng, yīn shǐ liú shǎn yǐ ān fǔ zhī, ér xú yǔ guān dōng tōng móu, yǐ guān qí biàn. yǔn yuē: bù rán. guān dōng jǔ yì bīng zhě, jiē wú tú ěr. jīn ruò jù xiǎn tún shǎn, suī ān liáng zhōu, ér yí guān dōng zhī xīn, shén bù kě yě.
董卓將校及在位者多涼州人,允議罷其軍。或說允曰:「涼州人素憚袁氏而畏關東。今若一旦解兵,則必人人自危。可以皇甫義真為將軍,就領其眾,因使留陝以安撫之,而徐與關東通謀,以觀其變。」允曰:「不然。關東舉義兵者,皆吾徒耳。今若距險屯陝,雖安涼州,而疑關東之心,甚不可也。」
shí, bǎi xìng é yán, dāng xī zhū liáng zhōu rén, suì zhuǎn xiāng kǒng dòng. qí zài guān zhōng zhě, jiē yōng bīng zì shǒu. gèng xiāng wèi yuē: dīng yàn sī cài bó jiē dàn yǐ dǒng gōng qīn hòu, bìng shàng cóng zuò, jīn jì bù shè wǒ cáo, ér yù jiě bīng, jīn rì jiě bīng, míng rì dāng fù wèi yú ròu yǐ. zhuō bù qǔ jiāng lǐ jué guō sì děng xiān jiāng bīng zài guān dōng, yīn bù zì ān, suì hé móu wèi luàn, gōng wéi zhǎng ān. chéng xiàn, lǚ bù bēn zǒu. bù zhù mǎ qīng suǒ mén wài, zhāo yǔn yuē: gōng kě yǐ qù hū? yǔn yuē: ruò méng shè jì zhī líng, shàng ān guó jiā, wú zhī yuàn yě. rú qí bù huò, zé fèng shēn yǐ sǐ zhī. cháo tíng yòu shǎo, shì wǒ ér yǐ, lín nán gǒu miǎn, wú bù rěn yě. nù lì xiè guān dōng zhū gōng, qín yǐ guó jiā wèi niàn.
時,百姓訛言,當悉誅涼州人,遂轉相恐動。其在關中者,皆擁兵自守。更相謂曰:「丁彥思、蔡伯喈但以董公親厚,並尚從坐,今既不赦我曹,而欲解兵,今日解兵,明日當復為魚肉矣。」卓部曲將李傕、郭汜等先將兵在關東,因不自安,遂合謀為亂,攻圍長安。城陷,呂布奔走。布駐馬青瑣門外,招允曰:「公可以去乎?」允曰:「若蒙社稷之靈,上安國家,吾之願也。如其不獲,則奉身以死之。朝廷幼少,恃我而已,臨難苟免,吾不忍也。怒力謝關東諸公,勤以國家為念。」
chū, yǔn yǐ tóng jùn sòng yì wèi zuǒ féng yì, wáng hóng wèi yòu fú fēng. shì shí, sān fǔ mín shù chì shèng, bīng gǔ fù shí, lǐ jué děng yù jí shā yǔn, jù èr jùn wèi huàn, nǎi xiān zhēng yì hóng. hóng qiǎn shǐ wèi yì yuē: guō sì lǐ jué yǐ wǒ èr rén zài wài, gù wèi wēi wáng gōng. jīn rì jiù zhēng, míng rì jù zú. jì jiāng ān chū? yì yuē: suī huò fú nán liàng, rán wáng mìng suǒ bù dé bì yě. hóng yuē: yì bīng dǐng fèi, zài yú dǒng zhuō, kuàng qí dǎng yǔ hū! ruò jǔ bīng gòng tǎo jūn cè è rén, shān dōng bì yīng zhī, cǐ zhuǎn huò wèi fú zhī jì yě. yì bù cóng. hóng bù néng dú lì, suì jù jiù zhēng, xià tíng wèi. C765 nǎi shōu yǔn jí yì hóng, bìng shā zhī.
初,允以同郡宋翼為左馮翊,王宏為右扶風。是時,三輔民庶熾盛,兵谷富實,李傕等欲即殺允,懼二郡為患,乃先征翼、宏。宏遣使謂翼曰:「郭汜、李傕以我二人在外,故未危王公。今日就征,明日俱族。計將安出?」翼曰:「雖禍福難量,然王命所不得避也。」宏曰:「義兵鼎沸,在於董卓,況其黨與乎!若舉兵共討君側惡人,山東必應之,此轉禍為福之計也。」翼不從。宏不能獨立,遂俱就征,下廷尉。C765乃收允及翼、宏,並殺之。
yǔn shí nián wǔ shí liù. zhǎng zi shì zhōng gài cì zǐ jǐng dìng jí zōng zú shí yú rén jiē jiàn zhū hài, wéi xiōng zi chén líng dé tuō guī xiāng lǐ. tiān zǐ gǎn tòng, bǎi xìng sàng qì, mò gǎn shōu yǔn shī zhě, wéi gù lì píng líng lìng zhào jiǎn qì guān yíng sàng.
允時年五十六。長子侍中蓋、次子景、定及宗族十餘人皆見誅害,唯兄子晨、陵得脫歸鄉里。天子感慟,百姓喪氣,莫敢收允屍者,唯故吏平陵令趙戩棄官營喪。
wáng hóng zì zhǎng wén, shǎo yǒu qì lì, bù jū xì xíng. chū wèi hóng nóng tài shǒu, kǎo àn jùn zhōng yǒu shì huàn guān mǎi jué wèi zhě, suī wèi zhì èr qiān dàn, jiē lüè kǎo shōu bǔ, suì shā shù shí rén, wēi dòng lín jiè. sù yǔ sī lì xiào wèi hú zhǒng yǒu xì, jí hóng xià yù, zhǒng suì pò cù shā zhī. hóng lín mìng gòu yuē: sòng yì shù rú, bù zú yì dà jì. hú zhǒng lè rén zhī huò, huò jiāng jí zhī. zhǒng hòu mián zhé jiàn hóng yǐ zhàng jī zhī, yīn fā bìng, shù rì sǐ.
王宏字長文,少有氣力,不拘細行。初為弘農太守,考案郡中有事宦官買爵位者,雖位至二千石,皆掠考收捕,遂殺數十人,威動鄰界。素與司隸校尉胡種有隙,及宏下獄,種遂迫促殺之。宏臨命詬曰:「宋翼豎儒,不足議大計。胡種樂人之禍,禍將及之。」種後眠輒見宏以杖擊之,因發病,數日死。
hòu qiān dōu yú xǔ, dì sī yǔn zhōng jié, shǐ gǎi bìn zàng zhī, qiǎn hǔ bì zhōng láng jiāng fèng cè diào jì, cì dōng yuán mì qì, zèng yǐ běn guān yìn shòu, sòng hái běn jùn. fēng qí sūn hēi wèi ān lè tíng hòu, shí yì sān bǎi hù.
後遷都於許,帝思允忠節,使改殯葬之,遣虎賁中郎將奉策弔祭,賜東園秘器,贈以本官印綬,送還本郡。封其孫黑為安樂亭侯,食邑三百戶。
shì sūn ruì zì jūn cè, fú fēng rén, pō yǒu cái móu. ruì yǐ yǔn zì zhuān tǎo dǒng zhuō zhī láo, gù guī gōng bù hóu, suǒ yǐ huò miǎn yú nán. hòu wèi guó sān lǎo guāng lù dài fū. měi sān gōng quē, yáng biāo huáng fǔ sōng jiē ràng wèi yú ruì. xìng píng èr nián, cóng jià dōng guī, wèi luàn bīng suǒ shā.
士孫瑞字君策,扶風人,頗有才謀。瑞以允自專討董卓之勞,故歸功不侯,所以獲免於難。後為國三老、光祿大夫。每三公缺,楊彪、皇甫嵩皆讓位於瑞。興平二年,從駕東歸,為亂兵所殺。
zhào jiǎn zì shū mào, zhǎng líng rén, xìng zhì zhèng duō móu. chū píng zhōng, wèi shàng shū, diǎn xuǎn jǔ. dǒng zhuō shù yù yǒu suǒ sī shòu, jiǎn zhé jiān jù bù tīng, yán sè qiáng lì. zhuō nù, zhào jiāng shā zhī, zhòng rén sǒng lì, ér jiǎn cí mào zì ruò. zhuō huǐ, xiè shì zhī. zhǎng ān zhī luàn, kè yú jīng zhōu, liú biǎo hòu lǐ yān. jí cáo cāo píng jīng zhōu, nǎi pì zhī, zhí jiǎn shǒu yuē: hèn xiāng jiàn wǎn. zú xiāng guó zhōng yáo zhǎng shǐ.
趙戩字叔茂,長陵人,性質正多謀。初平中,為尚書,典選舉。董卓數欲有所私授,戩輒堅拒不聽,言色強厲。卓怒,召將殺之,眾人悚栗,而戩辭貌自若。卓悔,謝釋之。長安之亂,客於荊州,劉表厚禮焉。及曹操平荊州,乃辟之,執戩手曰:「恨相見晚。」卒相國鍾繇長史。
lùn yuē: shì suī yǐ zhèng lì, yì yǐ móu jì. ruò wáng yǔn zhī tuī dǒng zhuō ér yǐn qí quán, cì qí jiān ér bì qí zuì, dāng cǐ zhī shí, tiān xià xuán jiě yǐ. ér zhōng bù yǐ cāi wǔ wèi xìn zhě, zhī qí běn yú zhōng yì zhī chéng yě. gù tuī zhuō bù wèi shī zhèng, fēn quán bù wèi gǒu mào, cì jiān bù wèi jū zhà. jí qí móu jì yì cóng, zé guī chéng yú zhèng yě.
論曰:士雖以正立,亦以謀濟。若王允之推董卓而引其權,伺其間而敝其罪,當此之時,天下懸解矣。而終不以猜忤為釁者,知其本於忠義之誠也。故推卓不為失正,分權不為苟冒,伺間不為狙詐。及其謀濟意從,則歸成於正也。
zàn yuē: chén fān wú shì, zhì qīng tiān gāng. rén móu suī jī, yōu yùn wèi dāng. yán guān tiǎn cuì, hé fēi yún wáng? zi shī tú nán, huì xīn qīng jié. gōng quán yuán chǒu, shēn cán yú niè. shí yǒu lóng yí, shì yì gōng zhuō.
贊曰:陳蕃蕪室,志清天綱。人謀雖緝,幽運未當。言觀殄瘁,曷非雲亡?子師圖難,晦心傾節。功全元丑,身殘餘孽。時有隆夷,事亦工拙。