chén fān wáng yǔn
陈蕃 王允
chén fān zì zhòng jǔ, rǔ nán píng yú rén yě. zǔ hé dōng tài shǒu. fān nián shí nián, cháng xián chù yī shì, ér tíng yǔ wú huì. fù yǒu tóng jùn xuē qín lái hòu zhī, wèi fān yuē:" rú zǐ hé bù sǎ sào yǐ dài bīn kè?" fān yuē:" dà zhàng fū chǔ shì, dāng sào chú tiān xià, ān shì yī shì hū!" qín zhī qí yǒu qīng shì zhì, shén qí zhī.
陈蕃字仲举,汝南平舆人也。祖河东太守。蕃年十年,尝闲处一室,而庭宇芜秽。父友同郡薛勤来候之,谓蕃曰:“孺子何不洒埽以待宾客?”蕃曰:“大丈夫处世,当埽除天下,安事一室乎!”勤知其有清世志,甚奇之。
chū shì jùn, jǔ xiào lián, chú láng zhōng. zāo mǔ yōu, qì guān xíng sàng. fú què, cì shǐ zhōu jǐng pì bié jià cóng shì, yǐ jiàn zhēng bù hé, tóu zhuàn ér qù. hòu gōng fǔ pì jǔ fāng zhèng, jiē bù jiù.
初仕郡,举孝廉,除郎中。遭母忧,弃官行丧。服阕,刺史周景辟别驾从事,以谏争不合,投传而去。后公府辟举方正,皆不就。
tài wèi lǐ gù biǎo jiàn, zhēng bài yì láng, zài qiān wéi lè ān tài shǒu. shí, lǐ yīng wèi qīng zhōu cì shǐ, míng yǒu wēi zhèng, shǔ chéng wén fēng, jiē zì yǐn qù, fān dú yǐ qīng jī liú. jùn rén zhōu qiú, gāo jié zhī shì. qián hòu jùn shǒu zhāo mìng mò kěn zhì, wéi fān néng zhì yān. zì ér bù míng, tè wèi zhì yī tà, qù zé xiàn zhī. qiú zì mèng yù, lín jì rén, yǒu měi míng. mín yǒu zhào xuān zàng qīn ér bù bì shān suì, yīn jū qí zhōng, xíng fú èr shí yú nián, xiāng yì chēng xiào, zhōu jùn shù lǐ qǐng zhī. jùn nèi yǐ jiàn fān, fān yǔ xiāng jiàn, wèn qí qī zǐ, ér xuān wǔ zǐ jiē fú zhōng suǒ shēng. fān dà nù yuē:" shèng rén zhì lǐ, xián zhě fǔ jiù, bù xiào qǐ jí. qiě jì bù yù shù, yǐ qí yì dú gù yě. kuàng jí qǐn sù zhǒng cáng, ér yùn yù qí zhōng, kuáng shí huò zhòng, wū wū guǐ shén hū?" suì zhì qí zuì.
太尉李固表荐,征拜议郎,再迁为乐安太守。时,李膺为青州刺史,名有威政,属城闻风,皆自引去,蕃独以清绩留。郡人周璆,高洁之士。前后郡守招命莫肯至,唯蕃能致焉。字而不名,特为置一榻,去则县之。璆字孟玉,临济人,有美名。民有赵宣葬亲而不闭埏隧,因居其中,行服二十余年,乡邑称孝,州郡数礼请之。郡内以荐蕃,蕃与相见,问其妻子,而宣五子皆服中所生。蕃大怒曰:“圣人制礼,贤者俯就,不肖企及。且祭不欲数,以其易黩故也。况及寝宿冢藏,而孕育其中,诳时惑众,诬污鬼神乎?”遂致其罪。
dà jiàng jūn liáng jì wēi zhèn tiān xià, shí qiǎn shū yì fān, yǒu suǒ qǐng tuō, bù dé tōng, shǐ zhě zhà qiú yè, fān nù, dá shā zhī, zuò zuǒ zhuǎn xiū wǔ lìng. shāo qiān, bài shàng shū.
大将军梁冀威震天下,时遣书诣蕃,有所请托,不得通,使者诈求谒,蕃怒,答杀之,坐左转脩武令。稍迁,拜尚书。
shí, líng líng guì yáng shān zéi wéi hài, gōng qīng yì qiǎn tǎo zhī, yòu zhào xià zhōu jùn, yī qiè jiē dé jǔ xiào lián mào cái. fān shàng shū bó zhī yuē:" xī gāo zǔ chuàng yè, wàn bāng xī jiān, fǔ yǎng bǎi xìng, tóng zhī chì zǐ. jīn èr jùn zhī mín, yì bì xià chì zǐ yě. zhì lìng chì zǐ wéi hài, qǐ fēi suǒ zài tān nüè, shǐ qí rán hū? yí yán chì sān fǔ, yǐn hé mù shǒu lìng zhǎng, qí yǒu zài zhèng shī hé, qīn bào bǎi xìng zhě, jí biàn jǔ zòu, gèng xuǎn qīng xián fèng gōng zhī rén, néng bān xuān fǎ lìng qíng zài ài huì zhě, kě bù láo wáng shī, ér qún zéi mǐ xī yǐ. yòu sān shǔ láng lì èr qiān yú rén, sān fǔ yuàn shǔ guò xiàn wèi chú, dàn dāng zé shàn ér shòu zhī, jiǎn è ér qù zhī. qǐ fán yī qiè zhī zhào, yǐ zhǎng qǐng shǔ zhī lù hū!" yǐ cǐ wǔ zuǒ yòu, gù chū wèi yù zhāng tài shǒu. xìng fāng jùn, bù jiē bīn kè, shì mín yì wèi qí gāo. zhēng wèi shàng shū lìng, sòng zhě bù chū guō mén.
时,零陵、桂阳山贼为害,公卿议遣讨之,又诏下州郡,一切皆得举孝廉、茂才。蕃上疏驳之曰:“昔高祖创业,万邦息肩,抚养百姓,同之赤子。今二郡之民,亦陛下赤子也。致令赤子为害,岂非所在贪虐,使其然乎?宜严敕三府,隐核牧守令长,其有在政失和,侵暴百姓者,即便举奏,更选清贤奉公之人,能班宣法令情在爱惠者,可不劳王师,而群贼弭息矣。又三署郎吏二千余人,三府掾属过限未除,但当择善而授之,简恶而去之。岂烦一切之诏,以长请属之路乎!”以此忤左右,故出为豫章太守。性方峻,不接宾客,士民亦畏其高。征为尚书令,送者不出郭门。
qiān dà hóng lú. huì bái mǎ lìng lǐ yún kàng shū jiàn, huán dì nù, dāng fú zhòng zhū. fān shàng shū jiù yún, zuò miǎn guī tián lǐ. fù zhēng bài yì láng, shù rì qiān guāng lù xūn. shí, fēng shǎng yú zhì, nèi chǒng wěi shèng, fān nǎi shàng shū jiàn yuē:
迁大鸿胪。会白马令李云抗疏谏,桓帝怒,当伏重诛。蕃上书救云,坐免归田里。复征拜议郎,数日迁光禄勋。时,封赏逾制,内宠猥盛,蕃乃上疏谏曰:
chén wén yǒu shì shè jì zhě, shè jì shì wèi yǒu shì rén jūn zhě, róng yuè shì wèi. jīn chén méng ēn shèng cháo, bèi wèi jiǔ liè, jiàn fēi bù jiàn, zé róng yuè yě. fū zhū hóu shàng xiàng sì qī, chuí yào zài tiān, xià yīng fèn tǔ, fān píng shàng guó. gāo zǔ zhī yuē, fēi gōng chén bù hóu. ér wén zhuī lù hé nán yǐn dèng wàn shì fù zūn zhī wēi gōng, gèng jué shàng shū lìng huáng jùn xiān rén zhī jué fēng, jìn xí yǐ fēi yì shòu yì, zuǒ yòu yǐ wú gōng chuán shǎng, shòu wèi bù liào qí rèn, liè tǔ mò jì qí gōng, zhì nǎi yī mén zhī nèi, hóu zhě shù rén, gù wěi xiàng shī dù, yīn yáng miù xù, jià yòng bù chéng, mín yòng bù kāng. chén zhī fēng shì yǐ xíng, yán zhī wú jí, chéng yù bì xià cóng shì ér zhǐ. yòu bǐ nián shōu liǎn, shí shāng wǔ liù, wàn rén jī hán, bù liáo shēng huó, ér cǎi nǚ shù qiān, shí ròu yī qǐ, zhī yóu fěn dài bù kě zī jì. bǐ yàn yán" dào bù guò wǔ nǚ mén", yǐ nǚ pín jiā yě. jīn hòu gōng zhī nǚ, qǐ bù pín guó hū! shì yǐ qīng gōng jià ér tiān xià huà, chǔ nǚ bēi ér xī guān zāi. qiě jù ér bù yù, bì shēng yōu bēi zhī gǎn, yǐ zhì bìng gé shuǐ hàn zhī kùn. fū yù yǐ jìn zhǐ jiān wéi, guān yǐ chēng cái lǐ wù. ruò fǎ kuī yú píng, guān shī qí rén, zé wáng dào yǒu quē. ér lìng tiān xià zhī lùn, jiē wèi yù yóu yuàn qǐ, jué yǐ huì chéng. fū bù yǒu chòu huì, zé cāng yíng bù fēi. bì xià yí cǎi qiú shī dé, zé cóng zhōng shàn. chǐ yī xuǎn jǔ, wěi shàng shū sān gōng, shǐ bāo zé zhū shǎng, gè yǒu suǒ guī, qǐ bù xìng shèn!
臣闻有事社稷者,社稷是为;有事人君者,容悦是为。今臣蒙恩圣朝,备位九列,见非不谏,则容悦也。夫诸侯上象四七,垂耀在天,下应分土,籓屏上国。高祖之约,非功臣不侯。而闻追录河南尹邓万世父遵之微功,更爵尚书令黄儁先人之绝封,近习以非义授邑,左右以无功传赏,授位不料其任,裂土莫纪其功,至乃一门之内,侯者数人,故纬象失度,阴阳谬序,稼用不成,民用不康。臣知封事已行,言之无及,诚欲陛下从是而止。又比年收敛,十伤五六,万人饥寒,不聊生活,而采女数千,食肉衣绮,脂油粉黛不可赀计。鄙谚言“盗不过五女门”,以女贫家也。今后宫之女,岂不贫国乎!是以倾宫嫁而天下化,楚女悲而西官灾。且聚而不御,必生忧悲之感,以致并隔水旱之困。夫狱以禁止奸违,官以称才理物。若法亏于平,官失其人,则王道有缺。而令天下之论,皆谓狱由怨起,爵以贿成。夫不有臭秽,则苍蝇不飞。陛下宜采求失得,择从忠善。尺一选举,委尚书三公,使褒责诛赏,各有所归,岂不幸甚!
dì pō nà qí yán, wèi chū gōng nǚ wǔ bǎi yú rén, dàn cì jùn jué guān nèi hóu, zé wàn shì nán xiāng hòu.
帝颇纳其言,为出宫女五百余人,但赐儁爵关内侯,则万世南乡侯。
yán xī liù nián, chē jià xìng guǎng chéng xiào liè. fān shàng shū jiàn yuē:
延熹六年,车驾幸广成校猎。蕃上疏谏曰:
chén wén rén jūn yǒu shì yú yuàn yòu, wéi zhòng qiū xī jiāo, shùn shí jiǎng wǔ, shā qín zhù jì, yǐ dūn xiào jìng. rú huò wéi cǐ, zé wèi sì zòng. gù gāo yáo jiè shùn" wú jiào yì yóu", zhōu gōng jiè chéng wáng" wú pán yú yóu tián". yú shùn chéng wáng yù yǒu cǐ jiè, kuàng dé bù jí èr zhǔ zhě hū! fū ān píng zhī shí, shàng yí yǒu jié, kuàng dāng jīn zhī shì, yǒu sān kōng zhī è zāi! tián yě kōng, cháo tíng kōng, cāng kù kōng, shì wèi sān kōng. jiā bīng róng wèi jí, sì fāng lí sàn, shì bì xià jiāo xīn huǐ yán, zuò yǐ dài dàn zhī shí yě. qǐ yí yáng qí yào wǔ, chěng xīn yú mǎ zhī guān hū! yòu qiū qián duō yǔ, mín shǐ zhǒng mài. jīn shī qí quàn zhǒng zhī shí, ér lìng gěi qū qín chú lù zhī yì, fēi xián shèng xù mín zhī yì yě. qí jǐng gōng yù guān yú hǎi, fàng hū láng yá, yàn zǐ wèi chén bǎi xìng è wén jīng qí yú mǎ zhī yīn, jǔ shǒu pín méi zhī gǎn, jǐng gōng wèi zhī bù xíng. zhōu mù wáng yù sì chē zhé mǎ jī, jì gōng móu fù wèi sòng qí zhāo zhī shī, yǐ zhǐ qí xīn. chéng è yì yóu zhī hài rén yě.
臣闻人君有事于苑囿,唯仲秋西郊,顺时讲武,杀禽助祭,以敦孝敬。如或违此,则为肆纵。故皋陶戒舜“无教逸游”,周公戒成王“无槃于游田”。虞舜、成王狱有此戒,况德不及二主者乎!夫安平之时,尚宜有节,况当今之世,有三空之厄哉!田野空,朝廷空,仓库空,是谓三空。加兵戎未戢,四方离散,是陛下焦心毁颜,坐以待旦之时也。岂宜扬旗曜武,骋心舆马之观乎!又秋前多雨,民始种麦。今失其劝种之时,而令给驱禽除路之役,非贤圣恤民之意也。齐景公欲观于海,放乎琅邪,晏子为陈百姓恶闻旌旗舆马之音,举首嚬眉之感,景公为之不行。周穆王欲肆车辙马迹,祭公谋父为诵《祈招》之诗,以止其心。诚恶逸游之害人也。
shū zòu bù nà.
书奏不纳。
zì fān wèi guāng lù xūn, yǔ wǔ gōng zhōng láng jiàng huáng wǎn gòng diǎn xuǎn jǔ, bù piān quán fù, ér wèi shì jiā láng suǒ zèn sù, zuò miǎn guī. qǐng zhī, zhēng wèi shàng shū pú yè, zhuǎn tài zhōng dài fū. bā nián, dài yáng bǐng wèi tài wèi. fān ràng yuē:"' bù qiān bù wàng, shuài yóu jiù zhāng', chén bù rú tài cháng hú guǎng. qí qī zhèng, xùn wǔ diǎn, chén bù rú yì láng wáng chàng. cōng míng liàng dá, wén wǔ jiān zī, chén bù rú B3 27 xíng tú lǐ yīng." dì bù xǔ.
自蕃为光禄勋,与五宫中郎将黄琬共典选举,不偏权富,而为势家郎所谮诉,坐免归。顷之,征为尚书仆射,转太中大夫。八年,代杨秉为太尉。蕃让曰:“‘不愆不忘,率由旧章’,臣不如太常胡广。齐七政,训五典,臣不如议郎王暢。聪明亮达,文武兼姿,臣不如B3 27刑徒李膺。”帝不许。
zhōng cháng shì sū kāng guǎn bà děng fù bèi rèn yòng, suì pái xiàn zhōng liáng, gòng xiāng ā mèi. dà sī nóng liú yòu tíng wèi féng gǔn hé nán yǐn lǐ yīng, jiē yǐ chàn zhǐ, wèi zhī dǐ zuì. fān yīn cháo huì, gù lǐ yīng děng, qǐng jiā yuán yòu, shēng zhī jué rèn. yán jí fǎn fù, chéng cí kěn qiè. dì bù tīng, yīn liú tì ér qǐ. shí, xiǎo huáng mén zhào jīn nán yáng dà huá zhāng sì děng, fèng shì zhōng guān, chéng shì fàn fǎ, èr jùn tài shǒu liú zhì chéng jìn kǎo àn qí zuì, suī jīng shè lìng, ér bìng jìng kǎo shā zhī. huàn guān yuàn huì, yǒu sī chéng zhǐ, suì zòu zhì jìn zuì dāng qì shì. yòu shān yáng tài shǒu dí chāo, mò rù zhōng cháng shì hóu lǎn cái chǎn, dōng hǎi xiàng huáng fú, zhū shā xià pī lìng xú xuān, chāo fú bìng zuò kūn qián, shū zuò zuǒ xiào. fān yǔ sī tú liú jǔ sī kōng liú mào gòng jiàn qǐng zhì jìn chāo fú děng, dì bù yuè. yǒu sī hé zòu zhī, jǔ mào bù gǎn fù yán. fān nǎi dú shàng shū yuē:
中常侍苏康、管霸等复被任用,遂排陷忠良,共相阿媚。大司农刘祐、廷尉冯绲、河南尹李膺,皆以忏旨,为之抵罪。蕃因朝会,固理膺等,请加原宥,升之爵任。言及反复,诚辞恳切。帝不听,因流涕而起。时,小黄门赵津、南阳大猾张汜等,奉事中官,乘势犯法,二郡太守刘质、成瑨考案其罪,虽经赦令,而并竟考杀之。宦官怨恚,有司承旨,遂奏质、瑨罪当弃市。又山阳太守翟超,没入中常侍侯览财产,东海相黄浮,诛杀下邳令徐宣,超、浮并坐髡钳,输作左校。蕃与司徒刘矩、司空刘茂共谏请质、瑨、超、浮等,帝不悦。有司劾奏之,矩、茂不敢复言。蕃乃独上疏曰:
chén wén qí huán xiū bà, wù wèi nèi zhèng chūn qiū yú lǔ, xiǎo è bì shū. yí xiān zì zhěng chì, hòu yǐ jí rén. jīn kòu zéi zài wài, sì zhī zhī jí nèi zhèng bù lǐ, xīn fù zhī huàn. chén qǐn bù néng mèi, shí bù néng bǎo, shí yōu zuǒ yòu rì qīn, zhōng yán yǐ shū, nèi huàn jiàn jī, wài nán fāng shēn. bì xià chāo cóng liè hóu, jì chéng tiān wèi. xiǎo jiā xù chǎn bǎi wàn zhī zī, zǐ sūn shàng chǐ kuì shī qí xiān yè, kuàng nǎi chǎn jiān tiān xià, shòu zhī xiān dì, ér yù xiè dài yǐ zì qīng hū hū? chéng bù ài yǐ, bù dàng niàn xiān dì dé zhī qín kǔ xié? qián liáng shì wǔ hóu, dú biàn hǎi nèi, tiān qǐ shèng yì, shōu ér lù zhī, tiān xià zhī yì, jì dāng xiǎo píng. míng jiàn wèi yuǎn, fù chē rú zuó, ér jìn xí zhī quán, fù xiāng shàn jié. xiǎo huáng mén zhào jīn dà huá zhāng sì děng, sì xíng tān nüè, jiān mèi zuǒ yòu, qián tài yuán tài shǒu liú zhì nán yáng tài shǒu chéng wáng jìn, jiū ér lù zhī. suī yán shè hòu bù dàng zhū shā, yuán qí chéng xīn, zài hu qù è. zhì yú bì xià, yǒu hé yuān yuān? ér xiǎo rén dào cháng, yíng huò shèng tīng, suì shǐ tiān wēi wèi zhī fā nù. rú jiā xíng zhé, yǐ wèi guò shèn, kuàng nǎi zhòng fá, lìng fú ōu dāo hū!
臣闻齐桓修霸,务为内政;《春秋》于鲁,小恶必书。宜先自整敕,后以及人。今寇贼在外,四支之疾;内政不理,心腹之患。臣寝不能寐,食不能饱,实忧左右日亲,忠言以疏,内患渐积,外难方深。陛下超从列侯,继承天位。小家畜产百万之资,子孙尚耻愧失其先业,况乃产兼天下,受之先帝,而欲懈怠以自轻忽乎?诚不爱已,不当念先帝得之勤苦邪?前梁氏五侯,毒遍海内,天启圣意,收而戮之,天下之议,冀当小平。明鉴未远,覆车如昨,而近习之权,复相扇结。小黄门赵津、大猾张汜等,肆行贪虐,奸媚左右,前太原太守刘质、南阳太守成王晋,纠而戮之。虽言赦后不当诛杀,原其诚心,在乎去恶。至于陛下,有何悁悁?而小人道长,营惑圣听,遂使天威为之发怒。如加刑谪,已为过甚,况乃重罚,令伏欧刀乎!
yòu, qián shān yáng tài shǒu dí chāo dōng hǎi xiàng huáng fú, fèng gōng bù ráo, jí è rú chóu, chāo méi hóu lǎn cái wù, fú zhū xú xuān zhī zuì, bìng méng xíng zuò, bù féng shè shù. lǎn zhī cóng héng, méi cái yǐ xìng xuān fàn xìn guò, sǐ yǒu yú gū. xī chéng xiàng shēn tú jiā zhào zé dèng tōng, luò yáng lìng dǒng xuān shé rǔ gōng zhǔ, ér wén dì cóng ér qǐng zhī, guāng wǔ jiā yǐ zhòng shǎng, wèi wén èr chén yǒu zhuān mìng zhī zhū. ér jīn zuǒ yòu qún shù, è shāng dǎng lèi, wàng xiāng jiāo gòu, zhì cǐ xíng qiǎn. wén chén shì yán, dāng fù tí sù. bì xià shēn yí gē sāi jìn xí yù zhèng zhī yuán, yǐn nà shàng shū cháo shěng zhī shì, gōng qīng dà guān, wǔ rì yī cháo, jiǎn liàn qīng gāo, chì chù nìng xié. yú shì tiān hé yú shàng, dì qià yú xià, xiū zhēn fú ruì, qǐ yuǎn hū zāi! bì xià suī yàn dú chén yán, fán rén zhǔ yǒu zì miǎn qiǎng, gǎn yǐ sǐ chén.
又,前山阳太守翟超、东海相黄浮,奉公不桡,疾恶如仇,超没侯览财物,浮诛徐宣之罪,并蒙刑坐,不逢赦恕。览之从横,没财已幸;宣犯衅过,死有余辜。昔丞相申屠嘉召责邓通,洛阳令董宣折辱公主,而文帝从而请之,光武加以重赏,未闻二臣有专命之诛。而今左右群竖,恶伤党类,妄相交构,致此刑谴。闻臣是言,当复啼诉。陛下深宜割塞近习豫政之源,引纳尚书朝省之事,公卿大官,五日壹朝,简练清高,斥黜佞邪。于是天和于上,地洽于下,休祯符瑞,岂远乎哉!陛下虽厌毒臣言,凡人主有自勉强,敢以死陈。
dì dé zòu yù nù, yì wú suǒ nà, cháo tíng zhòng shù mò bù yuàn zhī. huàn guān yóu cǐ jí fān mí shén, xuǎn jǔ zòu yì, zhé yǐ zhōng zhào qiǎn què, zhǎng shǐ yǐ xià duō zhì dǐ zuì. yóu yǐ fān míng chén, bù gǎn jiā hài. zhì zì wén lǐ, gāo táng rén. jìn zì yòu píng, shǎn rén. bìng yǒu jīng shù chēng, chù wèi gǎn zhí yán, duō suǒ bó jī, zhī míng dāng shí, jiē sǐ yú yù zhōng.
帝得奏愈怒,意无所纳,朝廷众庶莫不怨之。宦官由此疾蕃弥甚,选举奏议,辄以中诏谴却,长史已下多至抵罪。犹以蕃名臣,不敢加害。质字文理,高唐人。瑨字幼平,陕人。并有经术称,处位敢直言,多所搏击,知名当时,皆死于狱中。
jiǔ nián, lǐ yīng děng yǐ dǎng shì xià yù kǎo shí. fān yīn shàng shū jí jiàn yuē:
九年,李膺等以党事下狱考实。蕃因上疏极谏曰:
chén wén xián míng zhī jūn, wěi xīn fǔ zuǒ wáng guó zhī zhǔ, huì wén zhí cí. gù tāng wǔ suī shèng, ér xìng yú yī lǚ jié zhòu mí huò, wáng zài shī rén. yóu cǐ yán zhī, jūn wèi yuán shǒu, chén wèi gǔ gōng, tóng tǐ xiāng xū, gòng chéng měi è zhě yě. fú jiàn qián sī lì xiào wèi lǐ yīng tài pú dù mì tài wèi yuàn fàn pāng děng, zhèng shēn wú diàn, sǐ xīn shè jì. yǐ zhōng chàn zhǐ, héng jiā kǎo àn, huò jìn gù bì gé, huò sǐ xǐ fēi suǒ. dù sè tiān xià zhī kǒu, lóng máng yī shì zhī rén, yǔ qín fén shū kēng rú, hé yǐ wéi yì? xī wǔ wáng kè yīn, biǎo lǘ fēng mù, jīn bì xià lín zhèng, xiān zhū zhōng xián. yù shàn hé báo? dài è hé yōu? fū chán rén shì shí, qiǎo yán rú huáng, shǐ tīng zhī zhě huò, shì zhī zhě hūn. fū jí xiōng zhī xiào, cún hū shí shàn chéng bài zhī jī, zài yú chá yán. rén jūn zhě, shè tiān xià zhī zhèng, bǐng sì hǎi zhī wéi, jǔ dòng bù kě yǐ wéi shèng fǎ, jìn tuì bù kě yǐ lí dào guī. miù yán chū kǒu, zé luàn jí bā fāng, hé kuàng kūn wú zuì yú yù, shā wú gū yú shì hū! xī yǔ xún shòu cāng wú, jiàn shì shā rén, xià chē ér kū zhī yuē:" wàn fāng yǒu zuì, zài yǔ yī rén!" gù qí xìng yě bó yān. yòu qīng xú yán hàn, wǔ gǔ sǔn shāng, mín wù liú qiān, rú shū bù zú. ér gōng nǚ jī yú fáng yē, guó yòng jìn yú luó wán, wài qī sī mén, tān cái shòu lù, suǒ wèi" lù qù gōng shì, zhèng zài dài fū". xī chūn qiū zhī mò, zhōu dé shuāi wēi, shù shí nián jiān wú fù zāi shěng zhě, tiān suǒ qì yě. tiān zhī yú hàn, liàng々 wú yǐ, gù yīn qín shì biàn, yǐ wù bì xià. chú yāo qù niè, shí zài xiū dé. chén wèi liè tái sī, yōu zé shēn zhòng, bù gǎn shī lù xī shēng, zuò guān chéng bài. rú méng cǎi lù, shǐ shēn shǒu fēn liè, yì mén ér chū, suǒ bù hèn yě.
臣闻贤明之君,委心辅佐;亡国之主,讳闻直辞。故汤武虽圣,而兴于伊吕;桀纣迷惑,亡在失人。由此言之,君为元首,臣为股肱,同体相须,共成美恶者也。伏见前司隶校尉李膺、太仆杜密、太尉掾范滂等,正身无玷,死心社稷。以忠忏旨,横加考案,或禁锢闭隔,或死徙非所。杜塞天下之口,聋盲一世之人,与秦焚书坑儒,何以为异?昔武王克殷,表闾封墓,今陛下临政,先诛忠贤。遇善何薄?待恶何优?夫谗人似实,巧言如簧,使听之者惑,视之者昏。夫吉凶之效,存乎识善;成败之机,在于察言。人君者,摄天下之政,秉四海之维,举动不可以违圣法,进退不可以离道规。谬言出口,则乱及八方,何况髡无罪于狱,杀无辜于市乎!昔禹巡狩苍梧,见市杀人,下车而哭之曰:“万方有罪,在予一人!”故其兴也勃焉。又青、徐炎旱,五谷损伤,民物流迁,茹菽不足。而宫女积于房掖,国用尽于罗纨,外戚私门,贪财受赂,所谓“禄去公室,政在大夫”。昔春秋之末,周德衰微,数十年间无复灾眚者,天所弃也。天之于汉,悢々无已,故殷勤示变,以悟陛下。除妖去孽,实在修德。臣位列台司,忧责深重,不敢尸禄惜生,坐观成败。如蒙采录,使身首分裂,异门而出,所不恨也。
dì huì jī yán qiè, tuō yǐ fān pì zhào fēi qí rén, suì cè miǎn zhī.
帝讳基言切,托以蕃辟召非其人,遂策免之。
yǒng kāng yuán nián, dì bēng. dòu hòu lín cháo, zhào yuē:" fū mín shēng shù jūn, shǐ sī mù zhī, bì xū liáng zuǒ, yǐ gù wáng yè. qián tài wèi chén fān, zhōng qīng zhí liàng. qí yǐ fān wèi tài fù, lù shàng shū shì." shí, xīn zāo dà sàng, guó sì wèi lì, zhū shàng shū wèi jù quán guān, tuō bìng bù cháo. fān yǐ shū zé zhī yuē:" gǔ rén lì jié, shì wáng rú cún. jīn dì zuò wèi lì, zhèng shì rì cù, zhū jūn nài hé wěi tú liǎo zhī kǔ, xī yǎn zài chuáng? yú yì bù zú, yān dé rén hū!" zhū shàng shū huáng bù, jiē qǐ shì shì.
永康元年,帝崩。窦后临朝,诏曰:“夫民生树君,使司牧之,必须良佐,以固王业。前太尉陈蕃,忠清直亮。其以蕃为太傅,录尚书事。”时,新遭大丧,国嗣未立,诸尚书胃惧权官,托病不朝。蕃以书责之曰:“古人立节,事亡如存。今帝祚未立,政事日蹙,诸君奈何委荼蓼之苦,息偃在床?于义不足,焉得仁乎!”诸尚书惶怖,皆起视事。
líng dì jí wèi, dòu tài hòu fù yōu zhào fān yuē:" gài bāo gōng yǐ quàn shàn, biǎo yì yǐ lì sú, wú dé bù bào, dà yá suǒ tàn. tài fù chén fān, fǔ bì xiān dì, chū nèi lěi nián. zhōng xiào zhī měi, dé guān běn cháo jiǎn è zhī cāo, huá shǒu mí gù. jīn fēng fān gāo yáng xiāng hòu, shí yì sān bǎi hù."
灵帝即位,窦太后复优诏蕃曰:“盖褒功以劝善,表义以厉俗,无德不报,《大雅》所叹。太傅陈蕃,辅弼先帝,出内累年。忠孝之美,德冠本朝;謇愕之操,华首弥固。今封蕃高阳乡侯,食邑三百户。”
fān shàng shū ràng yuē:
蕃上疏让曰:
shǐ zhě jí chén lú, shòu gāo yáng xiāng hòu yìn shòu, chén chéng dào xīn, bù zhī suǒ cái. chén wén ràng, shēn zhī wén, dé zhī zhāo yě, rán bù gǎn dào yǐ wéi míng. qiè wéi gē dì zhī fēng, gōng dé shì wèi. chén shú zì sī shěng, qián hòu lì zhí, wú tā yì néng, hé yì shí lù, bù hé yì shí lù. chén suī wú sù jié zhī xíng, qiè mù" jūn zǐ bù yǐ qí dào dé zhī, bù jū yě". ruò shòu jué bù ràng, yǎn miàn jiù zhī, shǐ huáng tiān zhèn nù, zāi liú xià mín, yú chén zhī shēn, yì hé suǒ jì? gù wéi bì xià āi chén xiǔ lǎo, jiè zhī zài dé.
使者即臣庐,授高阳乡侯印绶,臣诚悼心,不知所裁。臣闻让,身之文,德之昭也,然不敢盗以为名。窃惟割地之封,功德是为。臣孰自思省,前后历职,无他异能,合亦食禄,不合亦食禄。臣虽无素洁之行,窃慕“君子不以其道得之,不居也”。若受爵不让,掩面就之,使皇天震怒,灾流下民,于臣之身,亦何所寄?顾惟陛下哀臣朽老,戒之在得。
dòu tài hòu bù xǔ, fān fù gù ràng, zhāng qián hòu shí shàng, jìng bù shòu fēng.
窦太后不许,蕃复固让,章前后十上,竟不受封。
chū, huán dì yù lì suǒ xìng tián guì rén wéi huáng hòu. fān yǐ tián shì bēi wēi, dòu zú liáng jiā, zhēng zhī shén gù. dì bù dé yǐ, yǐ lì dòu hòu. jí hòu lín cháo, gù wěi yòng yú fān. fān yǔ hòu fù dà jiàng jūn dòu wǔ, tóng xīn jìn lì, zhēng yòng míng xián, gòng cān zhèng shì, tiān xià zhī shì, mò bù yán jǐng xiǎng wàng tài píng. ér dì rǔ mǔ zhào ráo, dàn xī zài tài hòu cè, zhōng cháng shì cáo jié wáng fǔ děng yǔ gòng jiāo gòu, chǎn shì tài hòu. tài hòu xìn zhī, shǔ chū zhào mìng, yǒu suǒ fēng bài, jí qí zhī lèi, duō xíng tān nüè. fān cháng jí zhī, zhì zhū zhōng guān, huì dòu wǔ yì yǒu móu. fān zì yǐ jì cóng rén wàng ér dé yú tài hòu, bì wèi qí zhì kě shēn, nǎi xiān shàng shū yuē:
初,桓帝欲立所幸田贵人为皇后。蕃以田氏卑微,窦族良家,争之甚固。帝不得已,已立窦后。及后临朝,故委用于蕃。蕃与后父大将军窦武,同心尽力,征用名贤,共参政事,天下之士,莫不延颈想望太平。而帝乳母赵娆,旦夕在太后侧,中常侍曹节、王甫等与共交构,谄事太后。太后信之,数出诏命,有所封拜,及其支类,多行贪虐。蕃常疾之,志诛中官,会窦武亦有谋。蕃自以既从人望而德于太后,必谓其志可申,乃先上疏曰:
chén wén yán bù zhí ér xíng bù zhèng, zé wèi qī hū tiān ér fù hū rén. wēi yán jí yì, zé qún xiōng cè mù, huò bù xuán zhǒng. jūn cǐ èr zhě, chén níng dé huò, bù gǎn qī tiān yě. jīn jīng shī xiāo xiāo, dào lù xuān huá, yán hóu lǎn cáo jié gōng chéng xīn wáng fǔ zhèng sà děng yǔ zhào fū rén zhū nǚ shàng shū bìng luàn tiān xià. fù cóng zhě shēng jìn, wǔ nì zhě zhòng shāng. fāng jīn yī zhāo qún chén, rú hé zhōng mù ěr, fàn fàn dōng xī, dān lù wèi hài. bì xià qián shǐ shè wèi, shùn tiān xíng zhū, sū kāng guǎn bà bìng fú qí gū. shì shí, tiān dì qīng míng, rén guǐ huān xǐ, nài hé shù yuè fù zòng zuǒ yòu? yuán è dà jiān, mò cǐ zhī shén. jīn bù jí zhū, bì shēng biàn luàn, qīng wēi shè jì, qí huò nán liàng. yuàn chū chén zhāng xuān shì zuǒ yòu, bìng lìng tiān xià zhū jiān zhī chén jí zhī.
臣闻言不直而行不正,则为欺乎天而负乎人。危言极意,则群凶侧目,祸不旋踵。钧此二者,臣宁得祸,不敢欺天也。今京师嚣嚣,道路喧哗,言侯览、曹节、公乘昕、王甫、郑飒等与赵夫人诸女尚书并乱天下。附从者升进,忤逆者中伤。方今一朝群臣,如河中木耳,泛泛东西,耽禄畏害。陛下前始摄位,顺天行诛,苏康、管霸并伏其辜。是时,天地清明,人鬼欢喜,奈何数月复纵左右?元恶大奸,莫此之甚。今不急诛,必生变乱,倾危社稷,其祸难量。愿出臣章宣示左右,并令天下诸奸知臣疾之。
tài hòu bù nà, cháo tíng wén zhě mò bù zhèn kǒng. fān yīn yǔ dòu wǔ móu zhī, yǔ zài wǔ chuán.
太后不纳,朝廷闻者莫不震恐。蕃因与窦武谋之,语在《武传》。
yòng lǐ xiè, cáo jié děng jiǎo zhào zhū wǔ děng. fān shí nián qī shí yú, wén nán zuò, jiàng guān shǔ zhū shēng bā shí yú rén. bìng bá rèn tū rù chéng míng mén, rǎng bì hū yuē:" dà jiàng jūn zhōng yǐ wèi guó, huáng mén fǎn nì, hé yún dòu shì bù dào xié?" wáng fǔ shí chū, yǔ fān xiāng wù, shì wén qí yán, ér ràng fān yuē:" xiān dì xīn qì tiān xià, shān líng wèi chéng, dòu wǔ hé gōng, xiōng dì fù zǐ, yī mén sān hóu? yòu duō qǔ yè tíng gōng rén, zuò yuè yǐn yàn, xún yuè zhī jiān, zī cái yì jì. dà chén ruò cǐ, shì wèi dào xié? gōng wèi dòng liáng, wǎng ráo ā dǎng, fù yān qiú zéi!" suì lìng shōu fān. fān bá jiàn chì fǔ, fǔ bīng bù gǎn jìn, nǎi yì rén wéi zhī shù shí zhòng, suì zhí fān sòng huáng mén běi sì yù. huáng mén cóng guān zōu tà cù fān yuē:" sǐ lǎo mèi! fù néng sǔn wǒ cáo yuán shù, duó wǒ cáo bǐng jiǎ bù?" jí rì hài zhī. xǐ qí jiā shǔ yú bǐ jǐng, zōng zú mén shēng gù lì jiē chì miǎn jìn gù.
用理泄,曹节等矫诏诛武等。蕃时年七十余,闻难作,将官属诸生八十余人。并拔刃突入承明门,攘臂呼曰:“大将军忠以卫国,黄门反逆,何云窦氏不道邪?”王甫时出,与蕃相迕,适闻其言,而让蕃曰:“先帝新弃天下,山陵未成,窦武何功,兄弟父子,一门三侯?又多取掖庭宫人,作乐饮宴,旬月之间,赀财亿计。大臣若此,是为道邪?公为栋梁,枉桡阿党,复焉求贼!”遂令收蕃。蕃拔剑叱甫,甫兵不敢近,乃益人围之数十重,遂执蕃送黄门北寺狱。黄门从官驺蹋踧蕃曰:“死老魅!复能损我曹员数,夺我曹禀假不?”即日害之。徙其家属于比景,宗族、门生、故吏皆斥免禁锢。
fān yǒu rén chén liú zhū zhèn, shí wéi zhì lìng, wén ér qì guān kū zhī, shōu zàng fān shī, nì qí zi yì yú gān líng jiè zhōng. shì jué xì yù, hé mén zhì gù. zhèn shòu kǎo lüè, shì sǐ bù yán, gù yì dé miǎn. hòu huáng jīn zéi qǐ, dà shè dǎng rén, nǎi zhuī huán yì, guān zhì lǔ xiāng.
蕃友人陈留朱震,时为铚令,闻而弃官哭之,收葬蕃尸,匿其子逸于甘陵界中。事觉系狱,合门桎梏。震受考掠,誓死不言,故逸得免。后黄巾贼起,大赦党人,乃追还逸,官至鲁相。
zhèn zì bó hòu, chū wèi zhōu cóng shì, zòu jì yīn tài shǒu dān kuāng zāng zuì, bìng lián kuāng xiōng zhōng cháng shì chē qí jiāng jūn chāo. huán dì shōu kuāng xià tíng wèi, yǐ qiǎn chāo, chāo yì yù xiè. sān fǔ yàn yuē:" chē rú jī qī mǎ rú gǒu, jí è rú fēng zhū bó hòu."
震字伯厚,初为州从事,奏济阴太守单匡臧罪,并连匡兄中常侍车骑将军超。桓帝收匡下廷尉,以谴超,超诣狱谢。三府谚曰:“车如鸡栖马如狗,疾恶如风朱伯厚。”
lùn yuē: huán líng zhī shì, ruò chén fān zhī tú, xián néng shù lì fēng shēng, kàng lùn mǐn sú. ér qū chí xiǎn è zhī zhōng, yǔ xíng rén fǔ fū tóng cháo zhēng héng, zhōng qǔ miè wáng zhī huò zhě, bǐ fēi bù néng jié qíng zhì, wéi āi wù yě. mǐn fū shì shì yǐ lí sú wèi gāo, ér rén lún mò xiāng xù yě. yǐ dùn shì wèi fēi yì, gù lǚ tuì ér bù qù yǐ rén xīn wèi jǐ rèn, suī dào yuǎn ér mí lì. jí zāo jì huì, xié cè dòu wǔ, zì wèi wàn shì yī yù yě. lǐn lǐn hū yī wàng zhī yè yǐ! gōng suī bù zhōng, rán qí xìn yì zú yǐ xié chí mín xīn. hàn shì luàn ér bù wáng, bǎi yú nián jiān, shù gōng zhī lì yě.
论曰:桓、灵之世,若陈蕃之徒,咸能树立风声,抗论惽俗。而驱驰嶮厄之中,与刑人腐夫同朝争衡,终取灭亡之祸者,彼非不能洁情志,违埃雾也。愍夫世士以离俗为高,而人伦莫相恤也。以遁世为非义,故屡退而不去;以仁心为己任,虽道远而弥厉。及遭际会,协策窦武,自谓万世一遇也。懔懔乎伊、望之业矣!功虽不终,然其信义足以携持民心。汉世乱而不亡,百余年间,数公之力也。
wáng yǔn zì zi shī, tài yuán qí rén yě. shì shì zhōu jùn wèi guān gài. tóng jùn guō lín zōng cháng jiàn yǔn ér qí zhī, yuē:" wáng shēng yī rì qiān lǐ, wáng zuǒ cái yě." suì yǔ dìng jiāo.
王允字子师,太原祁人也。世仕州郡为冠盖。同郡郭林宗尝见允而奇之,曰:“王生一日千里,王佐才也。”遂与定交。
nián shí jiǔ, wèi jùn lì, shí, xiǎo huáng mén jìn yáng zhào jīn tān héng fàng zì, wèi yī xiàn jù huàn, yǔn tǎo bǔ shā zhī. ér jīn xiōng dì chǎn shì huàn guān, yīn yuán zèn sù, huán dì zhèn nù, zhēng tài shǒu liú zhì, suì xià yù sǐ. yǔn sòng sàng hái píng yuán, zhōng bì sān nián, rán hòu guī jiā. fù huán shì, jùn rén yǒu lù fú zhě, shǎo wú míng xíng, ér tài shǒu wáng qiú zhào yǐ bǔ lì, yǔn fàn yán gù zhēng, qiú nù, shōu yǔn yù shā zhī. lá shǐ dèng shèng wén ér chí chuán pì wèi bié jià cóng shì. yǔn yóu shì zhī míng, ér lù fú yǐ zhī fèi qì.
年十九,为郡吏,时,小黄门晋阳赵津贪横放恣,为一县巨患,允讨捕杀之。而津兄弟谄事宦官,因缘谮诉,桓帝震怒,征太守刘质,遂下狱死。允送丧还平原,终毕三年,然后归家。复还仕,郡人有路佛者,少无名行,而太守王球召以补吏,允犯颜固争,球怒,收允欲杀之。剌史邓盛闻而驰传辟为别驾从事。允由是知名,而路佛以之废弃。
yǔn shǎo hǎo dà jié, yǒu zhì yú lì gōng, cháng xí sòng jīng zhuàn, zhāo xī shì chí shè. sān gōng bìng pì, yǐ sī tú gāo dì wèi shì yù shǐ. zhōng píng yuán nián, huáng jīn zéi qǐ, tè xuǎn bài yù zhōu cì shǐ. pì xún shuǎng kǒng róng děng wéi cóng shì, shàng chú jìn dǎng. tǎo jī huáng jīn bié shuài, dà pò zhī, yǔ zuǒ zhōng láng jiàng huáng fǔ sōng yòu zhōng láng jiàng zhū jùn děng shòu xiáng shù shí wàn. yú zéi zhōng de zhōng cháng shì zhāng ràng bīn kè shū shū, yǔ huáng jīn jiāo tōng, yǔn jù fā qí jiān, yǐ zhuàng wén. líng dì zé nù ràng, ràng kòu tóu chén xiè, jìng bù néng zuì zhī. ér ràng huái xié fèn yuàn, yǐ shì zhōng yǔn. míng nián, suì chuán xià yù.
允少好大节,有志于立功,常习诵经传,朝夕试驰射。三公并辟,以司徒高第为侍御史。中平元年,黄巾贼起,特选拜豫州刺史。辟荀爽、孔融等为从事,上除禁党。讨击黄巾别帅,大破之,与左中郎将皇甫嵩、右中郎将朱俊等受降数十万。于贼中得中常侍张让宾客书疏,与黄巾交通,允具发其奸,以状闻。灵帝责怒让,让叩头陈谢,竟不能罪之。而让怀协忿怨,以事中允。明年,遂传下狱。
huì shè, hái fù cì shǐ. xún rì jiān, fù yǐ tā zuì bèi bǔ. sī tú yáng cì yǐ yǔn sù gāo, bù yù shǐ gèng chǔ rǔ, nǎi qiǎn kè xiè zhī yuē:" jūn yǐ zhāng ràng zhī shì, gù yī yuè zài zhēng. xiōng tè nán liàng, xìng wèi shēn jì." yòu zhū cóng shì hǎo qì jué zhě, gòng liú tì fèng yào ér jìn zhī. yǔn lì shēng yuē:" wú wéi rén chén, huò zuì yú jūn, dāng fú dà pì yǐ xiè tiān xià, qǐ yǒu rǔ yào qiú sǐ hū!" tóu bēi ér qǐ, chū jiù jiàn chē. jì zhì tíng wèi, zuǒ yòu jiē cù qí shì, cháo chén mò bù tàn xī. dà jiàng jūn hé jìn dà wèi yuán kuí sī tú yáng cì gòng shàng shū qǐng zhī yuē:" fū nèi shì fǎn tīng, zé zhōng chén yè chéng kuān xián jīn néng, zé yì shì lì jié. shì yǐ xiào wén nà féng táng zhī shuō, jìn dào yòu wèi jiàng zhī zuì. yǔn yǐ tè xuǎn shòu mìng, zhū nì fǔ shùn, céng wèi qī yuè, zhōu jìng chéng qīng. fāng yù liè qí yōng xūn, qǐng jiā jué shǎng, ér yǐ fèng shì bù dàng, dāng sì dà lù. zé qīng fá zhòng, yǒu kuī zhòng wàng. chén děng bèi wèi zǎi xiàng, bù gǎn qǐn mò. chéng yǐ yǔn yí méng sān huái zhī tīng, yǐ zhāo zhōng zhēn zhī xīn." shū zòu, dé yǐ jiǎn sǐ lùn. shì dōng dà shè, ér yǔn dú bù zài yòu, sān gōng xián fù wèi yán. zhì míng nián, nǎi dé jiě shì. shì shí, huàn zhě hèng bào, yá zì chù sǐ. yǔn jù bù miǎn, nǎi biàn yì míng xìng, zhuǎn cè hé nèi chén liú jiān.
会赦,还复刺史。旬日间,复以他罪被捕。司徒杨赐以允素高,不欲使更楚辱,乃遣客谢之曰:“君以张让之事,故一月再征。凶慝难量,幸为深计。”又诸从事好气决者,共流涕奉药而进之。允厉声曰:“吾为人臣,获罪于君,当伏大辟以谢天下,岂有乳药求死乎!”投杯而起,出就槛车。既至廷尉,左右皆促其事,朝臣莫不叹息。大将军何进、大尉袁隗、司徒杨赐共上疏请之曰:“夫内视反听,则忠臣谒诚;宽贤矜能,则义士厉节。是以孝文纳冯唐之说,晋悼宥魏绛之罪。允以特选受命,诛逆抚顺,曾未期月,州境澄清。方欲列其庸勋,请加爵赏,而以奉事不当,当肆大戮。责轻罚重,有亏众望。臣等备位宰相,不敢寝默。诚以允宜蒙三槐之听,以昭忠贞之心。”书奏,得以减死论。是冬大赦,而允独不在宥,三公咸复为言。至明年,乃得解释。是时,宦者横暴,睚眦触死。允惧不免,乃变易名姓,转侧河内、陈留间。
jí dì bēng, nǎi bēn sāng jīng shī. shí, dà jiàng jūn hé jìn yù zhū huàn guān, zhào yǔn yǔ móu shì, qǐng wèi cóng shì zhōng láng, zhuǎn hé nán yǐn. xiàn dì jí wèi, bài tài pú, zài qiān shǒu shàng shū lìng.
及帝崩,乃奔丧京师。时,大将军何进欲诛宦官,召允与谋事,请为从事中郎,转河南尹。献帝即位,拜太仆,再迁守尚书令。
chū píng yuán nián, dài yáng biāo wèi sī tú, shǒu shàng shū lìng rú gù. jí dǒng zhuō qiān dū guān zhōng, yǔn xī shōu liǎn lán tái shí shì tú shū mì wěi yào zhě yǐ cóng. jì zhì cháng ān, jiē fēn bié tiáo shàng. yòu jí hàn cháo jiù shì suǒ dāng shī yòng zhě, yī jiē zòu zhī. jīng jí jù cún, yǔn yǒu lì yān. shí dǒng zhuō shàng liú luò yáng, cháo zhèng dà xiǎo, xī wěi zhī yú yǔn. yǔn jiáo qíng qū yì, měi xiāng chéng fù, zhuō yì tuī xīn, bù shēng guāi yí, gù dé fú chí wáng shì yú wēi luàn zhī zhōng, chén zhǔ nèi wài, mò bù yǐ shì yān.
初平元年,代杨彪为司徒,守尚书令如故。及董卓迁都关中,允悉收敛兰台、石室图书秘纬要者以从。既至长安,皆分别条上。又集汉朝旧事所当施用者,一皆奏之。经籍具存,允有力焉。时董卓尚留洛阳,朝政大小,悉委之于允。允矫情屈意,每相承附,卓亦推心,不生乖疑,故得扶持王室于危乱之中,臣主内外,莫不倚恃焉。
yǔn jiàn zhuō huò dú fāng shēn, cuàn nì yǐ zhào, mì yǔ sī lì xiào wèi huáng wǎn shàng shū zhèng gōng yè děng móu gòng zhū zhī. nǎi shàng hù qiāng xiào wèi yáng zàn xíng zuǒ jiāng jūn shì, zhí jīn wú shì sūn ruì wèi nán yáng tài shǒu, bìng jiāng bīng chū wǔ guān dào, yǐ tǎo yuán shù wéi míng, shí yù fēn lù zhēng zhuō, ér hòu bá tiān zǐ hái luò yáng. zhuō yí ér liú zhī, yǔn nǎi yǐn nèi ruì wèi pú yè, zàn wèi shàng shū.
允见卓祸毒方深,篡逆已兆,密与司隶校尉黄琬、尚书郑公业等谋共诛之。乃上护羌校尉杨瓚行左将军事,执金吾士孙瑞为南阳太守,并将兵出武关道,以讨袁术为名,实欲分路征卓,而后拔天子还洛阳。卓疑而留之,允乃引内瑞为仆射,瓚为尚书。
èr nián, zhuō hái cháng ān, lù rù guān zhī gōng, fēng yǔn wèi wēn hóu, shí yì wǔ qiān hù. gù ràng bù shòu. shì sūn ruì shuō yǔn yuē:" fū zhí qiān shǒu yuē, cún hū qí shí. gōng yǔ dǒng tài shī bìng wèi jù fēng, ér dú chóng gāo jié, qǐ hé guāng zhī dào xié?" yǔn nà qí yán, nǎi shòu èr qiān hù.
二年,卓还长安,录入关之功,封允为温侯,食邑五千户。固让不受。士孙瑞说允曰:“夫执谦守约,存乎其时。公与董太师并位俱封,而独崇高节,岂和光之道邪?”允纳其言,乃受二千户。
sān nián chūn, lián yǔ liù shí yú rì, yǔn yǔ shì sūn ruì yáng zàn dēng tái qǐng jì, fù jié qián móu. ruì yuē:" zì suì mò yǐ lái, tài yáng bù zhào, lín yǔ jī shí, yuè fàn zhí fǎ, huì bèi réng jiàn, zhòu yīn yè yáng, wù qì jiāo qīn, cǐ qī yīng cù jǐn, nèi fā zhě shèng. jǐ bù kě hòu, gōng qí tú zhī." yǔn rán qí yán, nǎi qián jié zhuō jiāng lǚ bù, shǐ wèi nèi yìng. huì zhuō rù hè, lǚ bù yīn cì shā zhī. yǔ zài zhuō chuán.
三年春,连雨六十余日,允与士孙瑞、杨瓚登台请霁,复结前谋。瑞曰:“自岁末以来,太阳不照,霖雨积时,月犯执法,彗孛仍见,昼阴夜阳,雾气交侵,此期应促尽,内发者胜。几不可后,公其图之。”允然其言,乃潜结卓将吕布,使为内应。会卓入贺,吕布因刺杀之。语在《卓传》。
yǔn chū yì shè zhuō bù qǔ, lǚ bù yì shù quàn zhī. jì ér yí yuē" cǐ bèi wú zuì, cóng qí zhǔ ěr. jīn ruò míng wéi è nì ér tè shè zhī, shì zú shǐ qí zì yí, fēi suǒ yǐ ān zhī zhī dào yě." lǚ bù yòu yù yǐ zhuō cái wù bān cì gōng qīng jiàng xiào, yǔn yòu bù cóng. ér sù qīng bù, yǐ jiàn kè yù zhī. bù yì fù yǒu gōng láo, duō zì kuā fá, jì shī yì wàng, jiàn bù xiāng píng.
允初议赦卓部曲,吕布亦数劝之。既而疑曰;“此辈无罪,从其主耳。今若名为恶逆而特赦之,适足使其自疑,非所以安之之道也。”吕布又欲以卓财物班赐公卿、将校,允又不从。而素轻布,以剑客遇之。布亦负有功劳,多自夸伐,既失意望,渐不相平。
yǔn xìng gāng léng jí è, chū jù dǒng zhuō chái láng, gù zhé jié tú zhī. zhuō jì jiān miè, zì wèi wú fù huàn nàn, jí zài jì huì, měi fá wēn rùn zhī sè, zhàng zhèng chí zhòng, bù xún quán yí zhī jì, shì yǐ qún xià bù shèn fù zhī.
允性刚棱疾恶,初惧董卓豺狼,故折节图之。卓既歼灭,自谓无复患难,及在际会,每乏温润之色,杖正持重,不循权宜之计,是以群下不甚附之。
dǒng zhuō jiàng xiào jí zài wèi zhě duō liáng zhōu rén, yǔn yì bà qí jūn. huò shuō yǔn yuē:" liáng zhōu rén sù dàn yuán shì ér wèi guān dōng. jīn ruò yī dàn jiě bīng, zé bì rén rén zì wēi. kě yǐ huáng fǔ yì zhēn wèi jiāng jūn, jiù lǐng qí zhòng, yīn shǐ liú shǎn yǐ ān fǔ zhī, ér xú yǔ guān dōng tōng móu, yǐ guān qí biàn." yǔn yuē:" bù rán. guān dōng jǔ yì bīng zhě, jiē wú tú ěr. jīn ruò jù xiǎn tún shǎn, suī ān liáng zhōu, ér yí guān dōng zhī xīn, shén bù kě yě."
董卓将校及在位者多凉州人,允议罢其军。或说允曰:“凉州人素惮袁氏而畏关东。今若一旦解兵,则必人人自危。可以皇甫义真为将军,就领其众,因使留陕以安抚之,而徐与关东通谋,以观其变。”允曰:“不然。关东举义兵者,皆吾徒耳。今若距险屯陕,虽安凉州,而疑关东之心,甚不可也。”
shí, bǎi xìng é yán, dāng xī zhū liáng zhōu rén, suì zhuǎn xiāng kǒng dòng. qí zài guān zhōng zhě, jiē yōng bīng zì shǒu. gèng xiāng wèi yuē:" dīng yàn sī cài bó jiē dàn yǐ dǒng gōng qīn hòu, bìng shàng cóng zuò, jīn jì bù shè wǒ cáo, ér yù jiě bīng, jīn rì jiě bīng, míng rì dāng fù wèi yú ròu yǐ." zhuō bù qǔ jiāng lǐ jué guō sì děng xiān jiāng bīng zài guān dōng, yīn bù zì ān, suì hé móu wèi luàn, gōng wéi cháng ān. chéng xiàn, lǚ bù bēn zǒu. bù zhù mǎ qīng suǒ mén wài, zhāo yǔn yuē:" gōng kě yǐ qù hū?" yǔn yuē:" ruò méng shè jì zhī líng, shàng ān guó jiā, wú zhī yuàn yě. rú qí bù huò, zé fèng shēn yǐ sǐ zhī. cháo tíng yòu shǎo, shì wǒ ér yǐ, lín nàn gǒu miǎn, wú bù rěn yě. nù lì xiè guān dōng zhū gōng, qín yǐ guó jiā wèi niàn."
时,百姓讹言,当悉诛凉州人,遂转相恐动。其在关中者,皆拥兵自守。更相谓曰:“丁彦思、蔡伯喈但以董公亲厚,并尚从坐,今既不赦我曹,而欲解兵,今日解兵,明日当复为鱼肉矣。”卓部曲将李傕、郭汜等先将兵在关东,因不自安,遂合谋为乱,攻围长安。城陷,吕布奔走。布驻马青琐门外,招允曰:“公可以去乎?”允曰:“若蒙社稷之灵,上安国家,吾之愿也。如其不获,则奉身以死之。朝廷幼少,恃我而已,临难苟免,吾不忍也。怒力谢关东诸公,勤以国家为念。”
chū, yǔn yǐ tóng jùn sòng yì wèi zuǒ féng yì, wáng hóng wèi yòu fú fēng. shì shí, sān fǔ mín shù chì shèng, bīng gǔ fù shí, lǐ jué děng yù jí shā yǔn, jù èr jùn wéi huàn, nǎi xiān zhēng yì hóng. hóng qiǎn shǐ wèi yì yuē:" guō sì lǐ jué yǐ wǒ èr rén zài wài, gù wèi wēi wáng gōng. jīn rì jiù zhēng, míng rì jù zú. jì jiāng ān chū?" yì yuē:" suī huò fú nán liàng, rán wáng mìng suǒ bù dé bì yě." hóng yuē:" yì bīng dǐng fèi, zài yú dǒng zhuō, kuàng qí dǎng yǔ hū! ruò jǔ bīng gòng tǎo jūn cè è rén, shān dōng bì yìng zhī, cǐ zhuǎn huò wéi fú zhī jì yě." yì bù cóng. hóng bù néng dú lì, suì jù jiù zhēng, xià tíng wèi. C765 nǎi shōu yǔn jí yì hóng, bìng shā zhī.
初,允以同郡宋翼为左冯翊,王宏为右扶风。是时,三辅民庶炽盛,兵谷富实,李傕等欲即杀允,惧二郡为患,乃先征翼、宏。宏遣使谓翼曰:“郭汜、李傕以我二人在外,故未危王公。今日就征,明日俱族。计将安出?”翼曰:“虽祸福难量,然王命所不得避也。”宏曰:“义兵鼎沸,在于董卓,况其党与乎!若举兵共讨君侧恶人,山东必应之,此转祸为福之计也。”翼不从。宏不能独立,遂俱就征,下廷尉。C765乃收允及翼、宏,并杀之。
yǔn shí nián wǔ shí liù. zhǎng zǐ shì zhōng gài cì zǐ jǐng dìng jí zōng zú shí yú rén jiē jiàn zhū hài, wéi xiōng zi chén líng dé tuō guī xiāng lǐ. tiān zǐ gǎn tòng, bǎi xìng sàng qì, mò gǎn shōu yǔn shī zhě, wéi gù lì píng líng lìng zhào jiǎn qì guān yíng sàng.
允时年五十六。长子侍中盖、次子景、定及宗族十余人皆见诛害,唯兄子晨、陵得脱归乡里。天子感恸,百姓丧气,莫敢收允尸者,唯故吏平陵令赵戬弃官营丧。
wáng hóng zì cháng wén, shǎo yǒu qì lì, bù jū xì xíng. chū wèi hóng nóng tài shǒu, kǎo àn jùn zhōng yǒu shì huàn guān mǎi jué wèi zhě, suī wèi zhì èr qiān dàn, jiē lüè kǎo shōu bǔ, suì shā shù shí rén, wēi dòng lín jiè. sù yǔ sī lì xiào wèi hú zhǒng yǒu xì, jí hóng xià yù, zhǒng suì pò cù shā zhī. hóng lín mìng gòu yuē:" sòng yì shù rú, bù zú yì dà jì. hú zhǒng lè rén zhī huò, huò jiāng jí zhī." zhǒng hòu mián zhé jiàn hóng yǐ zhàng jī zhī, yīn fā bìng, shù rì sǐ.
王宏字长文,少有气力,不拘细行。初为弘农太守,考案郡中有事宦官买爵位者,虽位至二千石,皆掠考收捕,遂杀数十人,威动邻界。素与司隶校尉胡种有隙,及宏下狱,种遂迫促杀之。宏临命诟曰:“宋翼竖儒,不足议大计。胡种乐人之祸,祸将及之。”种后眠辄见宏以杖击之,因发病,数日死。
hòu qiān dū yú xǔ, dì sī yǔn zhōng jié, shǐ gǎi bìn zàng zhī, qiǎn hǔ bēn zhōng láng jiàng fèng cè diào jì, cì dōng yuán mì qì, zèng yǐ běn guān yìn shòu, sòng huán běn jùn. fēng qí sūn hēi wèi ān lè tíng hòu, shí yì sān bǎi hù.
后迁都于许,帝思允忠节,使改殡葬之,遣虎贲中郎将奉策吊祭,赐东园秘器,赠以本官印绶,送还本郡。封其孙黑为安乐亭侯,食邑三百户。
shì sūn ruì zì jūn cè, fú fēng rén, pō yǒu cái móu. ruì yǐ yǔn zì zhuān tǎo dǒng zhuō zhī láo, gù guī gōng bù hóu, suǒ yǐ huò miǎn yú nán. hòu wèi guó sān lǎo guāng lù dài fu. měi sān gōng quē, yáng biāo huáng fǔ sōng jiē ràng wèi yú ruì. xīng píng èr nián, cóng jià dōng guī, wèi luàn bīng suǒ shā.
士孙瑞字君策,扶风人,颇有才谋。瑞以允自专讨董卓之劳,故归功不侯,所以获免于难。后为国三老、光禄大夫。每三公缺,杨彪、皇甫嵩皆让位于瑞。兴平二年,从驾东归,为乱兵所杀。
zhào jiǎn zì shū mào, cháng líng rén, xìng zhì zhèng duō móu. chū píng zhōng, wèi shàng shū, diǎn xuǎn jǔ. dǒng zhuō shù yù yǒu suǒ sī shòu, jiǎn zhé jiān jù bù tīng, yán sè qiáng lì. zhuō nù, zhào jiāng shā zhī, zhòng rén sǒng lì, ér jiǎn cí mào zì ruò. zhuō huǐ, xiè shì zhī. cháng ān zhī luàn, kè yú jīng zhōu, liú biǎo hòu lǐ yān. jí cáo cāo píng jīng zhōu, nǎi pì zhī, zhí jiǎn shǒu yuē:" hèn xiāng jiàn wǎn." zú xiàng guó zhōng yáo zhǎng shǐ.
赵戬字叔茂,长陵人,性质正多谋。初平中,为尚书,典选举。董卓数欲有所私授,戬辄坚拒不听,言色强厉。卓怒,召将杀之,众人悚栗,而戬辞貌自若。卓悔,谢释之。长安之乱,客于荆州,刘表厚礼焉。及曹操平荆州,乃辟之,执戬手曰:“恨相见晚。”卒相国钟繇长史。
lùn yuē: shì suī yǐ zhèng lì, yì yǐ móu jì. ruò wáng yǔn zhī tuī dǒng zhuō ér yǐn qí quán, cì qí jiān ér bì qí zuì, dāng cǐ zhī shí, tiān xià xuán jiě yǐ. ér zhōng bù yǐ cāi wǔ wèi xìn zhě, zhī qí běn yú zhōng yì zhī chéng yě. gù tuī zhuō bù wéi shī zhèng, fēn quán bù wéi gǒu mào, cì jiān bù wéi jū zhà. jí qí móu jì yì cóng, zé guī chéng yú zhèng yě.
论曰:士虽以正立,亦以谋济。若王允之推董卓而引其权,伺其间而敝其罪,当此之时,天下悬解矣。而终不以猜忤为衅者,知其本于忠义之诚也。故推卓不为失正,分权不为苟冒,伺间不为狙诈。及其谋济意从,则归成于正也。
zàn yuē: chén fān wú shì, zhì qīng tiān gāng. rén móu suī jī, yōu yùn wèi dāng. yán guān tiǎn cuì, hé fēi yún wáng? zi shī tú nán, huì xīn qīng jié. gōng quán yuán chǒu, shēn cán yú niè. shí yǒu lóng yí, shì yì gōng zhuō.
赞曰:陈蕃芜室,志清天纲。人谋虽缉,幽运未当。言观殄瘁,曷非云亡?子师图难,晦心倾节。功全元丑,身残余孽。时有隆夷,事亦工拙。