gěng yǎn zì bó zhāo, fú fēng mào líng rén yě. qí xiān wǔ dì shí yǐ lì èr qiān dàn zì jù lù xǐ yān. fù kuàng, zì xiá yóu, yǐ míng jīng wèi láng, yǔ wáng mǎng cóng dì jí gòng xué lǎo zi yú ān qiū xiān shēng, hòu wèi shuò diào lián lǜ. yǎn shǎo hào xué, xí fù yè. cháng jiàn jùn wèi shì qí shì, jiàn qí gǔ, yì chí shè, yóu shì hǎo jiàng shuài zhī shì.
耿弇字伯昭,扶风茂陵人也。其先武帝时以吏二千石自巨鹿徙焉。父况,字侠游,以明经为郎,与王莽从弟伋共学《老子》于安丘先生,后为朔调连率。弇少好学,习父业。常见郡尉试骑士,建旗鼓,肄驰射,由是好将帅之事。
jí wáng mǎng bài, gēng shǐ lì, zhū jiàng lüè dì zhě, qián hòu duō shàn wēi quán, zhé gǎi yì shǒu lìng. kuàng zì yǐ mǎng zhī suǒ zhì, huái bù zì ān. shí, yǎn nián èr shí yī, nǎi cí kuàng fèng zòu yì gēng shǐ, yīn jī gòng xiàn, yǐ qiú zì gù zhī yí. jí zhì sòng zǐ, huì wáng láng zhà chēng chéng dì zi zi yú, qǐ bīng hán dān, yǎn cóng lì sūn cāng wèi bāo yú dào gòng móu yuē:" liú zi yú chéng dì zhèng tǒng, shě cǐ bù guī, yuǎn xíng ān zhī?" yǎn àn jiàn yuē:" zi yú bì zéi, zú wèi jiàng lǔ ěr. wǒ zhì cháng ān, yǔ guó jiā chén yú yáng shàng gǔ bīng mǎ zhī yòng, hái chū tài yuán dài jùn, fǎn fù shù shí rì, guī fā tū qí yǐ lín wū hé zhī zhòng, rú cuī kū zhé fǔ ěr. guān gōng děng bù shí qù jiù, zú miè bù jiǔ yě!" cāng bāo bù cóng, suì wáng jiàng wáng láng.
及王莽败,更始立,诸将略地者,前后多擅威权,辄改易守、令。况自以莽之所置,怀不自安。时,弇年二十一,乃辞况奉奏诣更始,因赍贡献,以求自固之宜。及至宋子,会王郎诈称成帝子子舆,起兵邯郸,弇从吏孙仓、卫包于道共谋曰:"刘子舆成帝正统,舍此不归,远行安之?"弇按剑曰:"子舆弊贼,卒为降虏耳。我至长安,与国家陈渔阳、上谷兵马之用,还出太原、代郡,反复数十日,归发突骑以辚乌合之众,如摧枯折腐耳。观公等不识去就,族灭不久也!"仓、包不从,遂亡降王郎。
yǎn dào wén guāng wǔ zài lú nú, nǎi chí běi shàng yè, guāng wǔ liú shǔ mén xià lì. yǎn yīn shuō hù jūn zhū yòu, qiú guī fā bīng, yǐ dìng hán dān. guāng wǔ xiào yuē:" xiǎo ér cáo nǎi yǒu dà yì zāi!" yīn shù zhào jiàn jiā ēn wèi. yǎn yīn cóng guāng wǔ běi zhì jì. wén hán dān bīng fāng dào, guāng wǔ jiàng yù nán guī, zhào guān shǔ jì yì. yǎn yuē:" jīn bīng cóng nán lái, bù kě nán xíng. yú yáng tài shǒu péng chǒng, gōng zhī yì rén shàng gǔ tài shǒu, jí yǎn fù yě. fā cǐ liǎng jùn, kòng xián wàn qí, hán dān bù zú lǜ yě." guāng wǔ guān shǔ fù xīn jiē bù kěn, yuē:" sǐ shàng nán shǒu, nài hé běi xíng rù náng zhōng?" guāng wǔ zhǐ yǎn yuē:" shì wǒ běi dào zhǔ rén yě." huì jì zhōng luàn, guāng wǔ suì nán chí, guān shǔ gè fēn sǎn. yǎn zǒu chāng píng jiù kuàng, yīn shuō kuàng shǐ kòu xún dōng yuē péng chǒng, gè fā tū qí èr qiān pǐ, bù bīng qiān rén. yǎn yǔ jǐng dān kòu xún jí yú yáng bīng hé jūn ér nán, suǒ guò jī zhǎn wáng láng dà jiàng jiǔ qīng xiào wèi yǐ xià sì bǎi yú jí, dé yìn shòu bǎi èr shí wǔ, jié èr, zhǎn shǒu sān wàn jí, dìng zhuō jùn zhōng shān jù lù qīng hé hé jiān fán èr shí èr xiàn, suì jí guāng wǔ yú guǎng ā. shì shí, guāng wǔ fāng gōng wáng láng, chuán yán èr jùn bīng wèi hán dān lái, zhòng jiē kǒng. jì ér xī yì yíng shàng yè. guāng wǔ jiàn yǎn děng, shuō, yuē:" dāng yǔ yú yáng shàng gǔ shì dài fū gòng cǐ dà gōng." nǎi jiē yǐ wéi piān jiàng jūn, shǐ hái lǐng qí bīng. jiā kuàng dà jiàng jūn xīng yì hóu, dé zì zhì piān bì. yǎn děng suì cóng bá hán dān.
弇道闻光武在卢奴,乃驰北上谒,光武留署门下吏。弇因说护军朱祐,求归发兵,以定邯郸。光武笑曰:"小儿曹乃有大意哉!"因数召见加恩慰。弇因从光武北至蓟。闻邯郸兵方到,光武将欲南归,召官属计议。弇曰:"今兵从南来,不可南行。渔阳太守彭宠,公之邑人;上谷太守,即弇父也。发此两郡,控弦万骑,邯郸不足虑也。"光武官属腹心皆不肯,曰:"死尚南首,奈何北行入囊中?"光武指弇曰:"是我北道主人也。"会蓟中乱,光武遂南驰,官属各分散。弇走昌平就况,因说况使寇恂东约彭宠,各发突骑二千匹,步兵千人。弇与景丹、寇恂及渔阳兵合军而南,所过击斩王郎大将、九卿、校尉以下四百余级,得印绶百二十五,节二,斩首三万级,定涿郡、中山、巨鹿、清河、河间凡二十二县,遂及光武于广阿。是时,光武方攻王郎,传言二郡兵为邯郸来,众皆恐。既而悉诣营上谒。光武见弇等,说,曰:"当与渔阳、上谷士大夫共此大功。"乃皆以为偏将军,使还领其兵。加况大将军、兴义侯,得自置偏裨。弇等遂从拔邯郸。
shí, gēng shǐ zhēng dài jùn tài shǒu zhào yǒng, ér kuàng quàn yǒng bù yìng zhào, lìng yì yú guāng wǔ. guāng wǔ qiǎn yǒng fù jùn. yǒng běi hái, ér dài lìng zhāng yè jù chéng fǎn pàn, nǎi zhāo yíng xiōng nú wū huán yǐ wéi yuán zhù. guāng wǔ yǐ yǎn dì shū wèi fù hú jiāng jūn, shǐ jī yè, pò zhī. yǒng nǎi dé fù jùn. shí, wǔ xiào zéi èr shí yú wàn běi kòu shàng gǔ, kuàng yǔ shū lián jī pò zhī, zéi jiē tuì zǒu.
时,更始征代郡太守赵永,而况劝永不应召,令诣于光武。光武遣永复郡。永北还,而代令张晔据城反畔,乃招迎匈奴、乌桓以为援助。光武以弇弟舒为复胡将军,使击晔,破之。永乃得复郡。时,五校贼二十余万北寇上谷,况与舒连击破之,贼皆退走。
gēng shǐ jiàn guāng wǔ wēi shēng rì shèng, jūn chén yí lǜ, nǎi qiǎn shǐ lì guāng wǔ wèi xiāo wáng, lìng bà bīng yǔ zhū jiàng yǒu gōng zhě hái cháng ān qiǎn miáo céng wèi yōu zhōu mù, wéi shùn wèi shàng gǔ tài shǒu, cài chōng wèi yú yáng tài shǒu, bìng běi zhī bù. shí, guāng wǔ jū hán dān gōng, zhòu wò wēn míng diàn. yǎn rù zào chuáng xià qǐng jiān, yīn shuō yuē:" jīn gēng shǐ shī zhèng, jūn chén yín luàn, zhū jiàng shàn mìng yú jī nèi, guì qī zòng héng yú dū nèi. tiān zǐ zhī mìng, bù chū chéng mén, suǒ zài mù shǒu, zhé zì qiān yì, bǎi xìng bù zhī suǒ cóng, shì rén mò gǎn zì ān. lǔ lüě cái wù, jié lüè fù nǚ, huái jīn yù zhě, zhì bù shēng guī. yuán yuán kòu xīn, gèng sī mǎng cháo. yòu tóng mǎ chì méi zhī shǔ shù shí bèi, bèi shù shí bǎi wàn, shèng gōng bù néng bàn yě. qí bài bù jiǔ, gōng shǒu shì nán yáng, pò bǎi wàn zhī jūn jīn dìng hé běi, jù tiān fǔ zhī dì. yǐ yì zhēng fá, fā hào xiǎng yìng, tiān xià kě chuán xí ér dìng. tiān xià zhì zhòng, bù kě lìng tā xìng dé zhī. wén shǐ zhě cóng xī fāng lái, yù bà bīng, bù kě cóng yě. jīn lì shì sǐ wáng zhě duō, yǎn yuàn guī yōu zhōu, yì fā jīng bīng, yǐ jí dà jì." guāng wǔ dà yuè, nǎi bài yǎn wèi dà jiàng jūn, yǔ wú hàn běi fā yōu zhōu shí jùn bīng. yǎn dào shàng gǔ, shōu wéi shùn cài chōng zhǎn zhī hàn yì zhū miáo céng. yú shì xī fā yōu zhōu bīng, yǐn ér nán, cóng guāng wǔ jī pò tóng mǎ gāo hú chì méi qīng dú, yòu zhuī yóu lái dà qiāng wǔ fān yú yuán shì, yǎn cháng jiāng jīng qí wèi jūn fēng, zhé pò zǒu zhī. guāng wǔ chéng shèng zhàn shùn shuǐ shàng, lǔ wēi jí, shū sǐ zhàn. shí, jūn shì pí bì, suì dà bài bēn hái, bì fàn yáng, shù rì nǎi zhèn, zéi yì tuì qù, cóng zhuī zhì róng chéng xiǎo guǎng yáng ān cì, lián zhàn pò zhī. guāng wǔ hái jì, fù qiǎn yǎn yǔ wú hàn jǐng dān gài yán zhū yòu pī tóng gěng chún liú zhí cén péng jì zūn jiān chán wáng bà chén jùn mǎ wǔ shí sān jiāng jūn, zhuī zéi zhì lù dōng, jí píng gǔ, zài zhàn, zhǎn shǒu wàn sān qiān yú jí, suì qióng zhuī yú yòu běi píng wú zhōng tǔ yín zhī jiān, zhì jùn mí ér hái. zéi sàn rù liáo xī liáo dōng, huò wèi wū huán mò rén suǒ chāo jī, lüè jǐn.
更始见光武威声日盛,君臣疑虑,乃遣使立光武为萧王,令罢兵与诸将有功者还长安;遣苗曾为幽州牧,韦顺为上谷太守,蔡充为渔阳太守,并北之部。时,光武居邯郸宫,昼卧温明殿。弇入造床下请间,因说曰:"今更始失政,君臣淫乱,诸将擅命于畿内,贵戚纵横于都内。天子之命,不出城门,所在牧守,辄自迁易,百姓不知所从,士人莫敢自安。虏掠财物,劫掠妇女,怀金玉者,至不生归。元元叩心,更思莽朝。又铜马、赤眉之属数十辈,辈数十百万,圣公不能办也。其败不久,公首事南阳,破百万之军;今定河北,据天府之地。以义征伐,发号响应,天下可传檄而定。天下至重,不可令它姓得之。闻使者从西方来,欲罢兵,不可从也。今吏士死亡者多,弇愿归幽州,益发精兵,以集大计。"光武大说,乃拜弇为大将军,与吴汉北发幽州十郡兵。弇到上谷,收韦顺、蔡充斩之;汉亦诛苗曾。于是悉发幽州兵,引而南,从光武击破铜马、高湖、赤眉、青犊,又追尤来、大枪、五幡于元氏,弇常将精骑为军锋,辄破走之。光武乘胜战顺水上,虏危急,殊死战。时,军士疲弊,遂大败奔还,壁范阳,数日乃振,贼亦退去,从追至容城、小广阳、安次,连战破之。光武还蓟,复遣弇与吴汉、景丹、盖延、朱祐、邳彤、耿纯、刘植、岑彭、祭遵、坚镡、王霸、陈俊、马武十三将军,追贼至潞东,及平谷,再战,斩首万三千余级,遂穷追于右北平无终、土垠之间,至俊靡而还。贼散入辽西、辽东,或为乌桓、貊人所抄击,略尽。
guāng wǔ jí wèi, bài yǎn wèi jiàn wēi dà jiàng jūn. yǔ piào qí dà jiàng jūn jǐng dān qiáng nǔ jiāng jūn chén jùn gōng yàn xīn zéi yú áo cāng, jiē pò jiàng zhī. jiàn wǔ èr nián, gèng fēng hǎo zhì hóu, shí hǎo zhì měi yáng èr xiàn. sān nián, yán cén zì wǔ guān chū gōng nán yáng, xià shù chéng. ráng rén dù hóng lǜ qí zhòng yǐ cóng cén. yǎn yǔ cén děng zhàn yú ráng, dà pò zhī, zhǎn shǒu sān qiān yú jí, shēng huò qí jiàng shì wǔ qiān yú rén, dé yìn shòu sān bǎi. dù hóng jiàng, cén yǔ shù qí dùn zǒu dōng yáng.
光武即位,拜弇为建威大将军。与骠骑大将军景丹、强弩将军陈俊攻厌新贼于敖仓,皆破降之。建武二年,更封好畤侯,食好畤、美阳二县。三年,延岑自武关出攻南阳,下数城。穰人杜弘率其众以从岑。弇与岑等战于穰,大破之,斩首三千余级,生获其将士五千余人,得印绶三百。杜弘降,岑与数骑遁走东阳。
yǎn cóng xìng chōng líng, yīn jiàn zì qǐng běi shōu shàng gǔ bīng wèi fā zhě, dìng péng chǒng yú yú yáng, qǔ zhāng fēng yú zhuō jùn, hái shōu fù píng huò suǒ, dōng gōng zhāng bù, yǐ píng qí dì. dì zhuàng qí yì, nǎi xǔ zhī. sì nián, zhào yǎn jìn gōng yú yáng. yǎn yǐ fù jù shàng gǔ, běn yǔ péng chǒng tóng gōng, yòu xiōng dì wú zài jīng shī zhě, zì yí, bù gǎn dú jìn, shàng shū qiú yì luò yáng. zhào bào yuē:" jiāng jūn chū shēn jǔ zōng wèi guó, suǒ xiàng xiàn dí, gōng xiào yóu zhe, hé xián hé yí, ér yù qiú zhēng? qiě yǔ wáng cháng gòng tún zhuō jùn, miǎn sī fāng lüè." kuàng wén yǎn qiú zhēng, yì bù zì ān, qiǎn shū dì guó rù shì. dì shàn zhī, jìn fēng kuàng wèi shù mí hóu. nǎi mìng yǎn yǔ jiàn yì dà jiàng jūn zhū yòu hàn zhōng jiāng jūn wáng cháng děng jī wàng dū gù ān xī shān zéi shí yú yíng, jiē pò zhī. shí, zhēng lǔ jiāng jūn jì zūn tún liáng xiāng, xiāo qí jiāng jūn liú xǐ tún yáng xiāng, yǐ jù péng chǒng. chǒng qiǎn dì chún jiāng xiōng nú èr qiān yú qí, chǒng zì yǐn bīng shù wàn, fēn wéi liǎng dào yǐ jī zūn xǐ. hú qí jīng jūn dōu, shū xí pò qí zhòng, zhǎn xiōng nú liǎng wáng, chǒng nǎi tuì zǒu. kuàng fù yǔ shū gōng chǒng, qǔ jūn dōu. wǔ nián, chǒng sǐ, tiān zǐ jiā kuàng gōng, shǐ guāng lù dài fu chí jié yíng kuàng, cì jiǎ dì, fèng cháo qǐng. fēng shū wèi mù píng hóu. qiǎn yǎn yǔ wú hàn jī fù píng huò suǒ zéi yú píng yuán, dà pò zhī, jiàng zhě sì wàn yú rén.
弇从幸舂陵,因见自请北收上谷兵未发者,定彭宠于渔阳,取张丰于涿郡,还收富平、获索,东攻张步,以平齐地。帝壮其意,乃许之。四年,诏弇进攻渔阳。弇以父据上谷,本与彭宠同功,又兄弟无在京师者,自疑,不敢独进,上书求诣洛阳。诏报曰:"将军出身举宗为国,所向陷敌,功效尤著,何嫌何疑,而欲求征?且与王常共屯涿郡,勉思方略。"况闻弇求征,亦不自安,遣舒弟国入侍。帝善之,进封况为隃糜侯。乃命弇与建义大将军朱祐、汉忠将军王常等击望都、故安西山贼十余营,皆破之。时,征虏将军祭遵屯良乡,骁骑将军刘喜屯阳乡,以拒彭宠。宠遣弟纯将匈奴二千余骑,宠自引兵数万,分为两道以击遵、喜。胡骑经军都,舒袭破其众,斩匈奴两王,宠乃退走。况复与舒攻宠,取军都。五年,宠死,天子嘉况功,使光禄大夫持节迎况,赐甲第,奉朝请。封舒为牟平侯。遣弇与吴汉击富平、获索贼于平原,大破之,降者四万余人。
yīn zhào yǎn jìn tǎo zhāng bù. yǎn xī shōu jí jiàng zú, jié bù qǔ, zhì jiāng lì, lǜ qí dū wèi liú xīn tài shān tài shǒu chén jùn yǐn bīng ér dōng, cóng zhāo yáng qiáo jì hé yǐ dù. zhāng bù wén zhī, nǎi shǐ qí dà jiàng jūn fèi yì jūn lì xià, yòu fēn bīng tún zhù ā, bié yú tài shān zhōng chéng liè yíng shù shí yǐ dài yǎn. yǎn dù hé xiān jī zhù ā, zì dàn gōng chéng, rì wèi zhōng ér bá zhī, gù kāi wéi yī jiǎo, lìng qí zhòng dé bēn guī zhōng chéng. zhōng chéng rén wén zhù ā yǐ kuì, dà kǒng jù, suì kōng bì wáng qù. fèi yì fēn qiǎn dì gǎn shǒu jù lǐ. yǎn jìn bīng xiān xié jù lǐ, shǐ duō fá shù mù, yáng yán yǐ tián sāi kēng qiàn. shù rì, yǒu jiàng zhě yán yì wén yǎn yù gōng jù lǐ, móu lái jiù zhī. yǎn nǎi yán lìng jūn zhōng qù xiū gōng jù, xuān chì zhū bù, hòu sān rì dāng xī lì gōng jù lǐ chéng. yīn huǎn shēng kǒu, lìng dé wáng guī. guī zhě yǐ yǎn qī gào yì, yì zhì rì guǒ zì jiāng jīng bīng sān wàn yú rén lái jiù zhī. yǎn xǐ, wèi zhū jiàng yuē:" wú suǒ yǐ xiū gōng jù zhě, yù yòu zhì yì ěr. jīn lái, shì qí suǒ qiú yě." jí fēn sān qiān rén shǒu jù lǐ, zì yǐn jīng bīng shàng gāng bǎn, chéng gāo hé zhàn, dà pò zhī, lín chén zhǎn yì. jì ér shōu shǒu jí yǐ shì jù lǐ chéng zhōng, chéng zhōng xiōng jù, fèi gǎn xī zhòng wáng guī zhāng bù. yǎn fù shōu qí jī jù, zòng bīng jī zhū wèi xià zhě, píng sì shí yú yíng, suì dìng jǐ nán.
因诏弇进讨张步。弇悉收集降卒,结部曲,置将吏,率骑都尉刘歆、太山太守陈俊引兵而东,从朝阳桥济河以度。张步闻之,乃使其大将军费邑军历下,又分兵屯祝阿,别于太山钟城列营数十以待弇。弇度河先击祝阿,自旦攻城,日未中而拔之,故开围一角,令其众得奔归钟城。钟城人闻祝阿已溃,大恐惧,遂空壁亡去。费邑分遣弟敢守巨里。弇进兵先胁巨里,使多伐树木,扬言以填塞坑堑。数日,有降者言邑闻弇欲攻巨里,谋来救之。弇乃严令军中趣修攻具,宣敕诸部,后三日当悉力攻巨里城。阴缓生口,令得亡归。归者以弇期告邑,邑至日果自将精兵三万余人来救之。弇喜,谓诸将曰:"吾所以修攻具者,欲诱致邑耳。今来,适其所求也。"即分三千人守巨里,自引精兵上冈阪,乘高合战,大破之,临陈斩邑。既而收首级以示巨里城中,城中凶惧,费敢悉众亡归张步。弇复收其积聚,纵兵击诸未下者,平四十余营,遂定济南。
shí, zhāng bù dōu jù, shǐ qí dì lán jiāng jīng bīng èr wàn shǒu xī ān, zhū jùn tài shǒu hé wàn yú rén shǒu lín zī, xiāng qù sì shí lǐ. yǎn jìn jūn huà zhōng, jū èr chéng zhī jiān. yǎn shì xī ān chéng xiǎo ér jiān, qiě lán bīng yòu jīng, lín zī míng suī dà ér shí yì gōng, nǎi chì zhū xiào huì, hòu wǔ rì gōng xī ān. lán wén zhī, chén yè jǐng shǒu. zhì qī yè bàn, yǎn chì zhū jiàng jiē rù shí, huì míng zhì lín zī chéng. hù jūn xún liáng děng zhēng zhī, yǐ wéi yí sù gōng xī ān. yǎn yuē:" bù rán. xī ān wén wú yù gōng zhī, rì yè wèi bèi lín zī chū bù yì ér zhì, bì jīng rǎo, wú gōng zhī yī rì bì bá. bá lín zī jí xī ān gū, zhāng lán yǔ bù gé jué, bì fù wáng qù, suǒ wèi jī yī ér dé èr zhě yě. ruò xiān gōng xī ān, bù zú xià, dùn bīng jiān chéng, sǐ shāng bì duō. zòng néng bá zhī, lán yǐn jūn hái bēn lín zī, bìng bīng hé shì, guān rén xū shí, wú shēn rù dí dì, hòu wú zhuǎn shū, xún rì zhī jiān, bù zhàn ér kùn. zhū jūn zhī yán, wèi jiàn qí yí." suì gōng lín zī, bàn rì bá zhī, rù jù qí chéng. zhāng lán wén zhī dà jù, suì jiāng qí zhòng wáng guī jù.
时,张步都剧,使其弟蓝将精兵二万守西安,诸郡太守合万余人守临淄,相去四十里。弇进军画中,居二城之间。弇视西安城小而坚,且蓝兵又精,临淄名虽大而实易攻,乃敕诸校会,后五日攻西安。蓝闻之,晨夜儆守。至期夜半,弇敕诸将皆蓐食,会明至临淄城。护军荀梁等争之,以为宜速攻西安。弇曰:"不然。西安闻吾欲攻之,日夜为备;临淄出不意而至,必惊扰,吾攻之一日必拔。拔临淄即西安孤,张蓝与步隔绝,必复亡去,所谓击一而得二者也。若先攻西安,不卒下,顿兵坚城,死伤必多。纵能拔之,蓝引军还奔临淄,并兵合势,观人虚实,吾深入敌地,后无转输,旬日之间,不战而困。诸君之言,未见其宜。"遂攻临淄,半日拔之,入据其城。张蓝闻之大惧,遂将其众亡归剧。
yǎn nǎi lìng jūn zhōng wú de wàng lüè jù xià, xū zhāng bù zhì nǎi qǔ zhī, yǐ jī nù bù. bù wén dà xiào yuē:" yǐ yóu lái dà tóng shí yú wàn zhòng, wú jiē jí qí yíng ér pò zhī. jīn dà gěng bīng shǎo yú bǐ, yòu jiē pí láo, hé zú jù hū!" nǎi yǔ sān dì lán hóng shòu jí gù dà tóng qú shuài zhòng yì děng bīng hào èr shí wàn, zhì lín zī dài chéng dōng, jiāng gōng yǎn. yǎn xiān chū bīng zī shuǐ shàng, yǔ zhòng yì yù, tū qí yù zòng, yǎn kǒng cuò qí fēng, lìng bù bù gǎn jìn, gù shì ruò yǐ shèng qí qì, nǎi yǐn guī xiǎo chéng, chén bīng yú nèi. bù qì shèng, zhí gōng yǎn yíng, yǔ liú xīn děng hé zhàn, yǎn shēng wáng gōng huài tái wàng zhī, shì xīn děng fēng jiāo, nǎi zì yǐn jīng bīng yǐ héng tū bù chén yú dōng chéng xià, dà pò zhī. fēi shǐ zhōng yǎn gǔ, yǐ pèi dāo jié zhī, zuǒ yòu wú zhī zhě. zhì mù bà. yǎn míng dàn fù lè bīng chū. shì shí, dì zài lǔ, wén yǎn wèi bù suǒ gōng, zì wǎng jiù zhī, wèi zhì. chén jùn wèi yǎn yuē:" jù lǔ bīng shèng, kě qiě bì yíng xiū shì, yǐ xū shàng lái." yǎn yuē:" shèng yú qiě dào, chén zǐ dāng jī niú shāi jiǔ yǐ dài bǎi guān, fǎn yù yǐ zéi lǔ yí jūn fù xié?" nǎi chū bīng dà zhàn, zì dàn jí hūn, fù dà pò zhī, shā shāng wú shù, chéng zhōng gōu qiàn jiē mǎn. yǎn zhī bù kùn jiāng tuì, yù zhì zuǒ yòu yì wèi fú yǐ dài zhī. rén dìng shí, bù guǒ yǐn qù, fú bīng qǐ zòng jī, zhuī zhì jù mèi shuǐ shàng, bā jiǔ shí lǐ jiāng shī xiāng shǔ, shōu de zī zhòng èr qiān yú liǎng. bù hái jù, xiōng dì gè fēn bīng sàn qù.
弇乃令军中无得妄掠剧下,须张步至乃取之,以激怒步。步闻大笑曰:"以尤来、大彤十余万众,吾皆即其营而破之。今大耿兵少于彼,又皆疲劳,何足惧乎!"乃与三弟蓝、弘、寿及故大彤渠帅重异等兵号二十万,至临淄大城东,将攻弇。弇先出兵淄水上,与重异遇,突骑欲纵,弇恐挫其锋,令步不敢进,故示弱以盛其气,乃引归小城,陈兵于内。步气盛,直攻弇营,与刘歆等合战,弇升王宫坏台望之,视歆等锋交,乃自引精兵以横突步陈于东城下,大破之。飞矢中弇股,以佩刀截之,左右无知者。至暮罢。弇明旦复勒兵出。是时,帝在鲁,闻弇为步所攻,自往救之,未至。陈俊谓弇曰:"剧虏兵盛,可且闭营休士,以须上来。"弇曰:"乘舆且到,臣子当击牛酾酒以待百官,反欲以贼虏遗君父邪?"乃出兵大战,自旦及昏,复大破之,杀伤无数,城中沟堑皆满。弇知步困将退,豫置左右翼为伏以待之。人定时,步果引去,伏兵起纵击,追至钜昧水上,八九十里僵尸相属,收得辎重二千余两。步还剧,兄弟各分兵散去。
hòu shù rì, chē jià zhì lín zī zì láo jūn, qún chén dà huì. dì wèi yǎn yuē:" xī hán xìn pò lì xià yǐ kāi jī, jīn jiāng jūn gōng zhù ā yǐ fā jī, cǐ jiē qí zhī xī jiè, gōng zú xiāng fāng. ér hán xìn xí jī yǐ jiàng, jiāng jūn dú bá jìng dí, qí gōng nǎi nán yú xìn yě. yòu tián héng hēng lì shēng, jí tián héng jiàng, gāo dì zhào wèi wèi bù tīng wèi chóu. zhāng bù qián yì shā fú lóng, ruò bù lái guī mìng, wú dāng zhào dà sī tú shì qí yuàn, yòu shì yóu xiāng lèi yě. jiāng jūn qián zài nán yáng jiàn cǐ dà cè, cháng yǐ wéi luò luò nàn hé, yǒu zhì zhě shì jìng chéng yě!" yǎn yīn fù zhuī bù, bù bēn píng shòu, nǎi ròu tǎn fù fǔ zhì yú jūn mén. yǎn chuán bù yì xíng zài suǒ, ér lè bīng rù jù qí chéng. shù shí èr jùn qí gǔ, lìng bù bīng gè yǐ jùn rén yì qí xià, zhòng shàng shí yú wàn, zī zhòng qī qiān yú liǎng, jiē bà qiǎn guī xiāng lǐ. yǎn fù yǐn bīng zhì chéng yáng, jiàng wǔ xiào yú dǎng, qí dì xī píng. zhèn lǚ hái jīng shī.
后数日,车驾至临淄自劳军,群臣大会。帝谓弇曰:"昔韩信破历下以开基,今将军攻祝阿以发迹,此皆齐之西界,功足相方。而韩信袭击已降,将军独拔劲敌,其功乃难于信也。又田横亨郦生,及田横降,高帝诏卫尉不听为仇。张步前亦杀伏隆,若步来归命,吾当诏大司徒释其怨,又事尤相类也。将军前在南阳建此大策,常以为落落难合,有志者事竟成也!"弇因复追步,步奔平寿,乃肉袒负斧锧于军门。弇传步诣行在所,而勒兵入据其城。树十二郡旗鼓,令步兵各以郡人诣旗下,众尚十余万,辎重七千余两,皆罢遣归乡里。弇复引兵至城阳,降五校余党,齐地悉平。振旅还京师。
liù nián, xī jù kuí xiāo, tún bīng yú qī. bā nián, cóng shàng lǒng. míng nián, yǔ zhōng láng jiàng lái shè fēn bù xùn ān dìng běi dì zhū yíng bǎo, jiē xià zhī.
六年,西拒隗嚣,屯兵于漆。八年,从上陇。明年,与中郎将来歙分部徇安定、北地诸营保,皆下之。
yǎn fán suǒ píng jùn sì shí liù, tú chéng sān bǎi, wèi cháng cuò zhé.
弇凡所平郡四十六,屠城三百,未尝挫折。
shí èr nián, kuàng jí bìng, shèng yú shù zì lín xìng. fù yǐ guó dì guǎng jǔ bìng wèi zhōng láng jiàng. yǎn xiōng dì liù rén jiē chuí qīng zǐ, shěng shì yī yào, dāng dài yǐ wéi róng. jí kuàng zú, shì liè hóu, shǎo zǐ bà xí kuàng jué.
十二年,况疾病,乘舆数自临幸。复以国弟广、举并为中郎将。弇兄弟六人皆垂青紫,省侍医药,当代以为荣。及况卒,谥烈侯,少子霸袭况爵。
shí sān nián, zēng yǎn hù yì, shàng dà jiàng jūn yìn shòu, bà, yǐ liè hóu fèng cháo qǐng. měi yǒu sì fāng yì yì, zhé zhào rù wèn chóu cè. nián wǔ shí liù, yǒng píng yuán nián zú, shì wèi mǐn hóu.
十三年,增弇户邑,上大将军印绶,罢,以列侯奉朝请。每有四方异议,辄召入问筹策。年五十六,永平元年卒,谥为愍侯。
zi zhōng sì. zhōng yǐ qí dū wèi jī xiōng nú yú tiān shān, yǒu gōng. zhōng zú, zi féng sì. féng zú, zi liáng sì, yī míng wú jìn. yán guāng zhōng, shàng ān dì mèi pú yáng cháng gōng zhǔ, wèi zhì shì zhōng. liáng zú, zi xié sì.
子忠嗣。忠以骑都尉击匈奴于天山,有功。忠卒,子冯嗣。冯卒,子良嗣,一名无禁。延光中,尚安帝妹濮阳长公主,位至侍中。良卒,子协嗣。
shù mí hóu bà zú, zi wén jīn sì. wén jīn zú, zi xǐ sì. xǐ zú, zi xiǎn sì, wèi yǔ lín zuǒ jiān. xiǎn zú, zi yuán sì. shàng huán dì mèi zhǎng shè gōng zhǔ, wèi hé dōng tài shǒu. hòu cáo cāo zhū gěng shì, wéi yuán sūn hóng cún yān.
隃麋侯霸卒,子文金嗣。文金卒,子喜嗣。喜卒,子显嗣,为羽林左监。显卒,子援嗣。尚桓帝妹长社公主,为河东太守。后曹操诛耿氏,唯援孙弘存焉。
mù píng hóu shū zú, zi xí sì. shàng xiǎn zōng nǚ lóng lǜ gōng zhǔ. xí zú, zi bǎo sì.
牟平侯舒卒,子袭嗣。尚显宗女隆虑公主。袭卒,子宝嗣。
bǎo nǚ dì wèi qīng hé xiào wáng fēi. jí ān dì lì, zūn xiào wáng, mǔ wèi xiào dé huáng hòu, yǐ fēi wèi gān yuán dà guì rén. dì yǐ bǎo yuán jiù zhī zhòng, shǐ jiān yǔ lín zuǒ qí, wèi zhì dà jiàng jūn. ér fù shì nèi chǒng, yǔ zhōng cháng shì fán fēng dì rǔ mǔ wáng shèng děng zèn fèi huáng tài zǐ wèi jì yīn wáng, jí pái xiàn tài wèi yáng zhèn, yì zhě yuàn zhī. bǎo dì zǐ chéng xí gōng zhǔ jué wèi lín lǜ hóu, wèi zhì shì zhōng. ān dì bēng, yán tài hòu yǐ bǎo děng ē fù bì xìng, gòng wèi bù dào, cè miǎn bǎo jí chéng, jiē biǎn jué wèi tíng hòu, qiǎn jiù guó. bǎo yú dào zì shā, guó chú. dà guì rén shù wèi gěng shì qǐng, yáng jiā sān nián, shùn dì suì shào fēng bǎo zǐ jī mù píng hóu, wèi shì zhōng. yǐ héng wèi yáng tíng hòu, chéng wèi yǔ lín zhōng láng jiàng. qí hòu guì rén hōng, dà jiàng jūn liáng jì cóng chéng qiú guì rén zhēn wán, bù néng dé, jì nù, fēng yǒu sī zòu duó qí fēng. chéng huáng kǒng, suì wáng nì yú ráng. shù nián, jì tuī jī dé zhī, nǎi bìng zú qí jiā shí yú rén.
宝女弟为清河孝王妃。及安帝立,尊孝王,母为孝德皇后,以妃为甘园大贵人。帝以宝元舅之重,使监羽林左骑,位至大将军。而附事内宠,与中常侍樊丰、帝乳母王圣等谮废皇太子为济阴王,及排陷太尉杨震,议者怨之。宝弟子承袭公主爵为林虑侯,位至侍中。安帝崩,阎太后以宝等阿附嬖倖,共为不道,策免宝及承,皆贬爵为亭侯,遣就国。宝于道自杀,国除。大贵人数为耿氏请,阳嘉三年,顺帝遂绍封宝子箕牟平侯,为侍中。以恒为阳亭侯,承为羽林中郎将。其后贵人薨,大将军梁冀从承求贵人珍玩,不能得,冀怒,风有司奏夺其封。承惶恐,遂亡匿于穰。数年,冀推迹得之,乃并族其家十余人。
lùn yuē: huái yīn yán lùn xiàng wáng, shěn liào chéng shì, zé zhī gāo zǔ zhī miào shèng yǐ. gěng yǎn jué cè hé běi, dìng jì nán yáng, yì jiàn guāng wǔ zhī yè chéng yǐ. rán yǎn zì kè bá quán qí, ér wú fù chǐ cùn gōng. fū qǐ bù huái? jiāng shí zhī dù shù, bù zú yǐ xiāng róng hū? sān shì wèi jiāng, dào jiā suǒ jì, ér gěng shì lèi yè yǐ gōng míng zì zhōng. jiāng qí yòng bīng yù yǐ shā zhǐ shā hū? hé qí dú néng lóng yě!
论曰:淮阴延论项王,审料成势,则知高祖之庙胜矣。耿弇决策河北,定计南阳,亦见光武之业成矣。然弇自克拔全齐,而无复尺寸功。夫岂不怀?将时之度数,不足以相容乎?三世为将,道家所忌,而耿氏累叶以功名自终。将其用兵欲以杀止杀乎?何其独能隆也!
guó zì shū lǜ, jiàn wǔ sì nián chū rù shì, guāng wǔ bài wèi huáng mén shì láng, yìng duì zuǒ yòu, dì yǐ wéi néng, qiān shè shēng xiào wèi. qī nián, shè shēng guān bà, bài fù mǎ dū wèi. fù kuàng zú, guó yú cì dāng sì, shàng shū yǐ xiān hóu ài shǎo zǐ bà, gù zì chén ràng, yǒu zhào xǔ yān. hòu lì dùn qiū yáng dí shàng cài lìng, suǒ zài lì rén chēng zhī. zhēng wèi wǔ guān zhōng láng jiàng.
国字叔虑,建武四年初入侍,光武拜为黄门侍郎,应对左右,帝以为能,迁射声校尉。七年,射声官罢,拜驸马都尉。父况卒,国于次当嗣,上疏以先侯爱少子霸,固自陈让,有诏许焉。后历顿丘、阳翟、上蔡令,所在吏人称之。征为五官中郎将。
shì shí, wū huán xiān bēi lǚ kòu wài jìng, guó sù yǒu chóu cè, shù yán biān shì, dì qì zhī. jí xiōng nú yù jiān rì zhú wáng bǐ zì lì wèi hū hán xié dān yuán, kuǎn sāi chēng fān, yuàn gǎn yù běi lǔ. shì xià gōng qīng. yì zhě jiē yǐ wéi tiān xià chū dìng, zhōng guó kōng xū, yí dí qíng wěi nán zhī, bù kě xǔ. guó dú yuē:" chén yǐ wéi yí rú xiào xuān gù shì shòu zhī, lìng dōng gǎn xiān bēi, běi jù xiōng nú, lǜ lì sì yí, wán fù biān jùn, shǐ sāi xià wú yàn kāi zhī jǐng, wàn shì ān níng zhī cè yě." dì cóng qí yì, suì lì bǐ wèi nán chán yú. yóu shì wū huán xiān bēi bǎo sāi zì shǒu, běi lǔ yuǎn dùn, zhōng guó shǎo shì. èr shí qī nián, dài féng qín wèi dà sī nóng. yòu shàng yán yí zhì dù liáo jiāng jūn zuǒ yòu xiào wèi, tún wǔ yuán yǐ fáng táo wáng. yǒng píng yuán nián zú guān. xiǎn zōng zhuī sī guó yán, hòu suì zhì dù liáo jiāng jūn zuǒ yòu xiào wèi, rú qí yì yān.
是时,乌桓、鲜卑屡寇外境,国素有筹策,数言边事,帝器之。及匈奴薁鞬日逐王比自立为呼韩邪单元,款塞称藩,愿扞御北虏。事下公卿。议者皆以为天下初定,中国空虚,夷狄情伪难知,不可许。国独曰:"臣以为宜如孝宣故事受之,令东扞鲜卑,北拒匈奴,率厉四夷,完复边郡,使塞下无晏开之警,万世安宁之策也。"帝从其议,遂立比为南单于。由是乌桓、鲜卑保塞自守,北虏远遁,中国少事。二十七年,代冯勤为大司农。又上言宜置度辽将军、左右校尉,屯五原以防逃亡。永平元年卒官。显宗追思国言,后遂置度辽将军、左右校尉,如其议焉。
guó èr zi: bǐng, kuí.
国二子:秉,夔。
bǐng zì bó chū, yǒu wěi tǐ, yāo dài bā wéi. bó tōng shū jì, néng shuō sī mǎ bīng fǎ, yóu hǎo jiàng shuài zhī lüè. yǐ fù rèn wèi láng, shù shàng yán bīng shì. cháng yǐ zhōng guó xū fèi, biān chuí bù níng, qí huàn zhuān zài xiōng nú. yǐ zhàn qù zhàn, shèng wáng zhī dào. xiǎn zōng jì yǒu zhì běi fá, yīn rán qí yán. yǒng píng zhōng, zhào yì shěng tà, wèn qián hòu suǒ shàng pián yí fāng lüè, bài yè zhě pú yè, suì jiàn qīn xìng. měi gōng qīng huì yì, cháng yǐn bǐng shàng diàn, fǎng yǐ biān shì, duō jiǎn dì xīn.
秉字伯初,有伟体,腰带八围。博通书记,能说《司马兵法》,尤好将帅之略。以父任为郎,数上言兵事。常以中国虚费,边陲不宁,其患专在匈奴。以战去战,盛王之道。显宗既有志北伐,阴然其言。永平中,召诣省闼,问前后所上便宜方略,拜谒者仆射,遂见亲幸。每公卿会议,常引秉上殿,访以边事,多简帝心。
shí wǔ nián, bài fù mǎ dū wèi. shí liù nián, yǐ qí dū wèi qín péng wèi fù, yǔ fèng chē dū wèi dòu gù děng jù fá běi xiōng nú. lǔ jiē bēn zǒu, bù zhàn ér hái.
十五年,拜驸马都尉。十六年,以骑都尉秦彭为副,与奉车都尉窦固等俱伐北匈奴。虏皆奔走,不战而还。
shí qī nián xià, zhào bǐng yǔ gù hé bīng wàn sì qiān qí, fù chū bái shān jī chē shī. chē shī yǒu hòu wáng qián wáng, qián wáng jí hòu wáng zhī zǐ, qí tíng xiāng qù wǔ bǎi yú lǐ. gù yǐ hòu wáng dào yuǎn, shān gǔ shēn, shì zú hán ruò, yù gōng qián wáng. bǐng yì xiān fù hòu wáng, yǐ wéi bìng lì gēn běn, zé qián wáng zì fú. gù jì wèi jué. bǐng fèn shēn ér qǐ yuē:" qǐng xíng qián." nǎi shàng mǎ, yǐn bīng běi rù, zhòng jūn bù dé yǐ, suì jìn. bìng zòng bīng chāo lüè, zhǎn shǒu shù qiān jí, shōu mǎ niú shí yú wàn tóu. hòu wáng ān dé zhèn bù, cóng shù bǎi qí chū yíng bǐng. ér gù sī mǎ sū ān yù quán gōng guī gù, jí chí wèi ān dé yuē:" hàn guì jiāng dú yǒu fèng chē dū wèi, tiān zǐ zǐ xù, jué wèi tōng hóu, dāng xiān jiàng zhī." ān dé nǎi hái, gèng lìng qí zhū jiàng yíng bǐng. bǐng dà nù, bèi jiǎ shàng mǎ, huī qí jīng qí jìng zào gù bì. yán yuē:" chē shī wáng jiàng, qì jīn bù zhì, qǐng wǎng xiāo qí shǒu." gù dà jīng yuē:" qiě zhǐ, jiāng bài shì!" bǐng lì shēng yuē:" shòu xiáng rú shòu dí." suì chí fù zhī. ān dé huáng kǒng, zǒu chū mén, tuō mào bào mǎ zú jiàng. bǐng jiāng yǐ yì gù. qí qián wáng yì guī mìng, suì dìng chē shī ér hái.
十七年夏,诏秉与固合兵万四千骑,复出白山击车师。车师有后王、前王,前王即后王之子,其廷相去五百余里。固以后王道远,山谷深,士卒寒若,欲攻前王。秉议先赴后王,以为并力根本,则前王自服。固计未决。秉奋身而起曰:"请行前。"乃上马,引兵北入,众军不得已,遂进。并纵兵抄掠,斩首数千级,收马、牛十余万头。后王安得震怖,从数百骑出迎秉。而固司马苏安欲全功归固,即驰谓安得曰:"汉贵将独有奉车都尉,天子姊婿,爵为通侯,当先降之。"安得乃还,更令其诸将迎秉。秉大怒,被甲上马,麾其精骑径造固壁。言曰:"车师王降,讫今不至,请往枭其首。"固大惊曰:"且止,将败事!"秉厉声曰:"受降如受敌。"遂驰赴之。安得惶恐,走出门,脱帽抱马足降。秉将以诣固。其前王亦归命,遂定车师而还。
míng nián qiū, sù zōng jí wèi, bài bǐng zhēng xī jiāng jūn, qiǎn àn xíng liáng zhōu biān jìng, láo cì bǎo sāi qiāng hú, jìn tún jiǔ quán, jiù wù jǐ xiào wèi.
明年秋,肃宗即位,拜秉征西将军,遣案行凉州边境,劳赐保塞羌胡,进屯酒泉,救戊己校尉。
jiàn chū yuán nián, bài dù liáo jiāng jūn. shì shì qī nián, xiōng nú huái qí ēn xìn. zhēng wèi zhí jīn wú, shén jiàn qīn zhòng. dì měi xún jùn guó jí xìng gōng guàn, bǐng cháng lǐng jìn bīng sù wèi zuǒ yòu. chú sān zi wèi láng. zhāng hé èr nián, fù bài zhēng xī jiāng jūn, fù chē qí jiāng jūn dòu xiàn jī běi xiōng nú, dà pò zhī. shì bìng jiàn xiàn chuán. fēng bǐng měi yáng hóu, shí yì sān qiān hù.
建初元年,拜度辽将军。视事七年,匈奴怀其恩信。征为执金吾,甚见亲重。帝每巡郡国及幸宫观,秉常领禁兵宿卫左右。除三子为郎。章和二年,复拜征西将军,副车骑将军窦宪击北匈奴,大破之。事并见《宪传》。封秉美阳侯,食邑三千户。
bǐng xìng yǒng zhuàng ér jiǎn yì yú shì, jūn xíng cháng zì bèi jiǎ zài qián, xiū zhǐ bù jié yíng bù, rán yuǎn chì hòu, míng yào shì, yǒu jǐng, jūn chén lì chéng, shì zú jiē lè wèi sǐ. yǒng yuǎn èr nián, dài huán yú wèi guāng lù xūn. míng nián xià zú, shí nián wǔ shí yú. cì yǐ wèi guān yù yī, jiāng zuò dà jiàng chuān zhǒng, jiǎ gǔ chuī, wǔ yíng qí shì sān bǎi yú rén sòng zàng. shì yuē héng hóu. xiōng nú wén bǐng zú, jǔ guó hào kū, huò zhì lí miàn liú xiě.
秉性勇壮而简易于事,军行常自被甲在前,休止不结营部,然远斥候,明要誓,有警,军陈立成,士卒皆乐为死。永远二年,代桓虞为光禄勋。明年夏卒,时年五十余。赐以未棺、玉衣,将作大匠穿冢,假鼓吹,五营骑士三百余人送葬。谥曰恒侯。匈奴闻秉卒,举国号哭,或至梨面流血。
zhǎng zǐ chōng sì. jí dòu xiàn bài, yǐ bǐng dòu shì dǎng, guó chú. chōng guān zhì hàn yáng tài shǒu.
长子冲嗣。及窦宪败,以秉窦氏党,国除。冲官至汉阳太守。
zēng sūn jì, shǎo yǒu měi míng, pì gōng fǔ, cáo cāo shén jìng yì zhī, shāo qiān shào fǔ. jì yǐ cāo jiāng cuàn hàn, jiàn ān èr shí sān nián, yǔ tài yī lìng jí chéng xiàng sī zhí wéi huǎng móu qǐ bīng zhū cāo, bù kè, yí sān zú. yú shí yì guān shèng mén zuò jì lí huò miè zhě zhòng yǐ.
曾孙纪,少有美名,辟公府,曹操甚敬异之,稍迁少府。纪以操将篡汉,建安二十三年,与太医令吉ぶ、丞相司直韦晃谋起兵诛操,不克,夷三族。于时衣冠盛门坐纪罹祸灭者众矣。
kuí zì dìng gōng. shǎo yǒu qì jué. yǒng yuán chū, wèi chē qí jiāng jūn dòu xiàn jiǎ sī mǎ, běi jī xiōng nú, zhuǎn qí dū wèi. sān nián, xiàn fù chū hé xī, yǐ kuí wèi dà jiàng jūn zuǒ xiào wèi. jiāng jīng qí bā bǎi, chū jū yán sāi, zhí bèn běi chán yú tíng, yú jīn wēi shān zhǎn yān zhī míng wáng yǐ xià wǔ qiān yú jí, chán yú yǔ shù qí tuō wáng, jǐn huò qí xiōng nú zhēn bǎo cái chù, qù sāi wǔ qiān yú lǐ ér hái, zì hàn chū shī suǒ wèi cháng zhì yě. nǎi fēng kuí sù yì hóu. huì běi chán yú dì zuǒ lù lí wáng yú chú jiān zì lì wèi chán yú, zhòng bā bù èr wàn yú rén, lái jū pú lèi hǎi shàng, qiǎn shǐ kuǎn sāi. yǐ kuí wèi zhōng láng jiàng, chí jié wèi hù zhī. jí dòu xiàn bài, kuí yì miǎn guān duó jué shì.
夔字定公。少有气决。永元初,为车骑将军窦宪假司马,北击匈奴,转骑都尉。三年,宪复出河西,以夔为大将军左校尉。将精骑八百,出居延塞,直奔北单于廷,于金微山斩阏氏、名王以下五千余级,单于与数骑脱亡,尽获其匈奴珍宝财畜,去塞五千余里而还,自汉出师所未尝至也。乃封夔粟邑侯。会北单于弟左鹿蠡王於除鞬自立为单于,众八部二万余人,来居蒲类海上,遣使款塞。以夔为中郎将,持节卫护之。及窦宪败,夔亦免官夺爵士。
hòu fù wèi zhǎng shuǐ xiào wèi, bài wǔ yuán tài shǒu, qiān liáo dōng tài shǒu. yuán xìng yuán nián, mò rén kòu jùn jiè, kuí zhuī jī, zhǎn qí qú shuài. yǒng chū sān nián, nán chán yú tán fǎn pàn, shǐ kuí lǜ xiān bēi jí zhū jùn bīng tún yàn mén, yǔ chē qí jiāng jūn hé xī gòng jī zhī. xī tuī kuí wèi xiān fēng, ér qiǎn qí sī mǎ gěng pǔ liú zhǐ jiāng èr qiān rén yǔ kuí jù jìn. dào shǔ guó gù chéng, chán yú qiǎn yù jiān rì zhú wáng sān qiān yú rén zhē hàn bīng. kuí zì jī qí zuǒ, lìng xiān bēi gōng qí yòu, lǔ suì bài zǒu, zhuī zhǎn qiān yú jí, shā qí míng wáng liù rén, huò qióng lú chē zhòng qiān yú liǎng, mǎ chù shēng kǒu shén zhòng. xiān bēi mǎ duō léi bìng, suì pàn chū sài. kuí bù néng dú jìn, yǐ bù qióng zhuī, zuǒ zhuǎn yún zhōng tài shǒu, hòu qiān xíng dù liáo jiāng jūn shì.
后复为长水校尉,拜五原太守,迁辽东太守。元兴元年,貊人寇郡界,夔追击,斩其渠帅。永初三年,南单于檀反畔,使夔率鲜卑及诸郡兵屯雁门,与车骑将军何熙共击之。熙推夔为先锋,而遣其司马耿溥、刘祉将二千人与夔俱进。到属国故城,单于遣薁鞬日逐王三千余人遮汉兵。夔自击其左,令鲜卑攻其右,虏遂败走,追斩千余级,杀其名王六人,获穹庐车重千余两,马畜生口甚众。鲜卑马多羸病,遂畔出塞。夔不能独进,以不穷追,左转云中太守,后迁行度辽将军事。
kuí yǒng ér yǒu qì, shù qīn líng shǐ xiōng nú zhōng láng jiàng zhèng jiǎn. yuán chū yuán nián, zuò zhēng xià yù, yǐ jiǎn sǐ lùn, chī èr bǎi. jiàn guāng zhōng, fù bài dù liáo jiāng jūn. shí, xiān bēi gōng shā yún zhōng tài shǒu chéng yán, wéi wū huán xiào wèi xú cháng yú mǎ chéng. kuí yǔ yōu zhōu cì shǐ páng cān jiù zhī, zhuī lǔ chū sài ér hái. hòu zuò fǎ miǎn, zú yú jiā.
夔勇而有气,数侵陵使匈奴中郎将郑戩。元初元年,坐征下狱,以减死论,笞二百。建光中,复拜度辽将军。时,鲜卑攻杀云中太守成严,围乌桓校尉徐常于马城。夔与幽州刺史庞参救之,追虏出塞而还。后坐法免,卒于家。
gōng zì bó zōng, guó dì guǎng zhī zǐ yě. shǎo gū. kāng kǎi duō dà lüè, yǒu jiàng shuài cái. yǒng píng shí qī nián dōng, qí dū wèi liú zhāng chū jī chē shī, qǐng gōng wèi sī mǎ, yǔ fèng chē dū wèi dòu gù jí cóng dì fù mǎ dū wèi bǐng pò jiàng zhī. shǐ zhì xī yù dū hù wù jǐ xiào wèi, nǎi yǐ gōng wèi wù jǐ xiào wèi, tún hòu wáng bù jīn pú chéng, yè zhě guān chǒng wèi wù jǐ xiào wèi, tún qián wáng liǔ zhōng chéng, tún gè zhì shù bǎi rén. gōng zhì bù, yí xí wū sūn, shì hàn wēi dé, dà kūn mí yǐ xià jiē huān xǐ, qiǎn shǐ xiàn míng mǎ, jí fèng xuān dì shí suǒ cì gōng zhǔ bó jù, yuàn qiǎn zi rù shì. gōng nǎi fā shǐ jī jīn bó, yíng qí shì zi.
恭字伯宗,国弟广之子也。少孤。慷慨多大略,有将帅才。永平十七年冬,骑都尉刘张出击车师,请恭为司马,与奉车都尉窦固及从弟驸马都尉秉破降之。始置西域都护、戊己校尉,乃以恭为戊己校尉,屯后王部金蒲城,谒者关宠为戊己校尉,屯前王柳中城,屯各置数百人。恭至部,移檄乌孙,示汉威德,大昆弥以下皆欢喜,遣使献名马,及奉宣帝时所赐公主博具,愿遣子入侍。恭乃发使赍金帛,迎其侍子。
míng nián sān yuè, běi chán yú qiǎn zuǒ lù lí wáng èr wàn qí jī chē shī. gōng qiǎn sī mǎ jiāng bīng sān bǎi rén jiù zhī, dào féng xiōng nú qí duō, jiē wèi suǒ mò. xiōng nú suì pò shā hòu wáng ān dé, ér gōng jīn pú chéng. gōng chéng chéng bó zhàn, yǐ dú yào fù shǐ. chuán yǔ xiōng nú yuē:" hàn jiā jiàn shén, qí zhōng chuāng zhě bì yǒu yì." yīn fā qiáng nǔ shè zhī. lǔ zhōng shǐ zhě, shì chuàng jiē fèi, suì dà jīng. huì tiān bào fēng yǔ, suí yǔ jī zhī, shā shāng shén zhòng. xiōng nú zhèn bù, xiāng wèi yuē:" hàn bīng shén, zhēn kě wèi yě!" suì jiě qù. gōng yǐ shū lè chéng bàng yǒu jiàn shuǐ kě gù, wǔ yuè, nǎi yǐn bīng jù zhī. qī yuè, xiōng nú fù lái gōng gōng, gōng mù xiān dēng shù qiān rén zhí chí zhī, hú qí sàn zǒu, xiōng nú suì yú chéng xià yōng jué jiàn shuǐ. gōng yú chéng zhōng chuān jǐng shí wǔ zhàng bù dé shuǐ, lì shì kě fá, zé mǎ fèn zhī ér yǐn zhī. gōng yǎng tàn yuē:" wén xī èr shī jiāng jūn bá pèi dāo lá shān, fēi quán yǒng chū jīn hàn dé shén míng, qǐ yǒu qióng zāi." nǎi zhěng yī fú xiàng jǐng zài bài, wèi lì shì dǎo. yǒu qǐng, shuǐ quán bēn chū, zhòng jiē chēng wàn suì. nǎi lìng lì shì yáng shuǐ yǐ shì lǔ. lǔ chū bù yì, yǐ wéi shén míng, suì yǐn qù.
明年三月,北单于遣左鹿蠡王二万骑击车师。恭遣司马将兵三百人救之,道逢匈奴骑多,皆为所殁。匈奴遂破杀后王安得,而攻金蒲城。恭乘城搏战,以毒药傅矢。传语匈奴曰:"汉家箭神,其中疮者必有异。"因发强弩射之。虏中矢者,视创皆沸,遂大惊。会天暴风雨,随雨击之,杀伤甚众。匈奴震怖,相谓曰:"汉兵神,真可畏也!"遂解去。恭以疏勒城傍有涧水可固,五月,乃引兵据之。七月,匈奴复来攻恭,恭募先登数千人直驰之,胡骑散走,匈奴遂于城下拥绝涧水。恭于城中穿井十五丈不得水,吏士渴乏,笮马粪汁而饮之。恭仰叹曰:"闻昔贰师将军拔佩刀剌山,飞泉涌出;今汉德神明,岂有穷哉。"乃整衣服向井再拜,为吏士祷。有顷,水泉奔出,众皆称万岁。乃令吏士扬水以示虏。虏出不意,以为神明,遂引去。
shí, yān qí qiū cí gōng mò dū hù chén mù, běi lǔ yì wéi guān chǒng yú liǔ zhōng. huì xiǎn zōng bēng, jiù bīng bù zhì, chē shī fù pàn, yǔ xiōng nú gòng gōng gōng. gōng lì shì zhòng jī zǒu zhī. hòu wáng fū rén xiān shì hàn rén, cháng sī yǐ lǔ qíng gào gōng, yòu gěi yǐ liáng xiǎng. shù yuè, shí jǐn qióng kùn, nǎi zhǔ kǎi nǔ, shí qí jīn gé. gōng yǔ shì tuī chéng tóng sǐ shēng, gù jiē wú èr xīn, ér shāo shāo sǐ wáng, yú shù shí rén. chán yú zhī gōng yǐ kùn, yù bì jiàng zhī. fù qiǎn shǐ zhāo gōng yuē:" ruò jiàng zhě, dāng fēng wèi bái wū wáng, qī yǐ nǚ zǐ." gōng nǎi yòu qí shǐ shàng chéng, shǒu jī shā zhī, zhì zhū chéng shàng. lǔ guān zhǔ wàng jiàn, hào kū ér qù. chán yú dà nù, gèng yì bīng wéi gōng, bù néng xià.
时,焉耆、龟兹攻殁都护陈睦,北虏亦围关宠于柳中。会显宗崩,救兵不至,车师复畔,与匈奴共攻恭。恭历士众击走之。后王夫人先世汉人,常私以虏情告恭,又给以粮饷。数月,食尽穷困,乃煮铠弩,食其筋革。恭与士推诚同死生,故皆无二心,而稍稍死亡,余数十人。单于知恭已困,欲必降之。复遣使招恭曰:"若降者,当封为白屋王,妻以女子。"恭乃诱其使上城,手击杀之,炙诸城上。虏官属望见,号哭而去。单于大怒,更益兵围恭,不能下。
chū, guān chǒng shàng shū qiú jiù, shí sù zōng xīn jí wèi, nǎi zhào gōng qīng huì yì. sī kōng dì wǔ lún yǐ wéi bù yí jiù. sī tú bào yù yì yuē:" jīn shǐ rén yú wēi nàn zhī dì, jí ér qì zhī, wài zé zòng mán yí zhī bào, nèi zé shāng sǐ nàn zhī chén. chéng lìng quán shí hòu wú biān shì kě yě, xiōng nú rú fù fàn sāi wèi kòu, bì xià jiāng hé yǐ shǐ jiāng? yòu èr bù bīng rén cái gè shù shí, xiōng nú wéi zhī, lì xún bù xià, shì qí guǎ ruò jìn lì zhī xiào yě. kě lìng dūn huáng jiǔ quán tài shǒu gè jiāng jīng qí èr qiān, duō qí fān zhì, bèi dào jiān xíng, yǐ fù qí jí. xiōng nú pí jí zhī bīng, bì bù gǎn dāng, sì shí rì jiān, zú hái rù sāi." dì rán zhī. nǎi qiǎn zhēng xī jiāng jūn gěng bǐng tún jiǔ quán, xíng tài shǒu shì qiǎn qín péng yǔ yè zhě wáng méng huáng fǔ yuán fā zhāng yè jiǔ quán dūn huáng sān jùn jí shàn shàn bīng, hé qī qiān yú rén, jiàn chū yuán nián zhēng yuè, huì liǔ zhōng jī chē shī, gōng jiāo hé chéng, zhǎn shǒu sān qiān bā bǎi jí, huò shēng kǒu sān qiān yú rén, tuó lǘ mǎ niú yáng sān wàn qī qiān tóu, běi lǔ jīng zǒu, chē shī fù jiàng.
初,关宠上书求救,时肃宗新即位,乃诏公卿会议。司空第五伦以为不宜救。司徒鲍昱议曰:"今使人于危难之地,急而弃之,外则纵蛮夷之暴,内则伤死难之臣。诚令权时后无边事可也,匈奴如复犯塞为寇,陛下将何以使将?又二部兵人裁各数十,匈奴围之,历旬不下,是其寡弱尽力之效也。可令敦煌、酒泉太守各将精骑二千,多其幡帜,倍道兼行,以赴其急。匈奴疲极之兵,必不敢当,四十日间,足还入塞。"帝然之。乃遣征西将军耿秉屯酒泉,行太守事;遣秦彭与谒者王蒙、皇甫援发张掖、酒泉、敦煌三郡及鄯善兵,合七千余人,建初元年正月,会柳中击车师,攻交河城,斩首三千八百级,获生口三千余人,驼、驴、马、牛、羊三万七千头,北虏惊走,车师复降。
huì guān chǒng yǐ mò, méng děng wén zhī, biàn yù yǐn bīng hái. xiān shì, gōng qiǎn jūn lì fàn qiāng zhì dūn huáng yíng bīng shì hán fú, qiāng yīn suí wáng méng jūn jù chū sài. qiāng gù qǐng yíng gōng, zhū jiàng bù gǎn qián, nǎi fēn bīng èr qiān rén yǔ qiāng, cóng shān běi yíng gōng, yù dà xuě zhàng yú, jūn jǐn néng zhì. chéng zhōng yè wén bīng mǎ shēng, yǐ wéi lǔ lái, dà jīng. qiāng nǎi yáo hū yuē:" wǒ fàn qiāng yě. hàn qiǎn jūn yíng xiào wèi ěr." chéng zhōng jiē chēng wàn suì. kāi mén, gòng xiāng chí tì qì. míng rì, suì xiāng suí jù guī. lǔ bīng zhuī zhī, qiě zhàn qiě xíng. lì shì sù jī kùn, fā shū lè shí shàng yǒu èr shí liù rén, suí lù sǐ méi, sān yuè zhì yù mén, wéi yú shí sān rén. yī jù chuān jué, xíng róng kū gǎo. zhōng láng jiàng zhèng zhòng wèi gōng yǐ xià xǐ shù yì yì guān. shàng shū yuē:" gěng gōng yǐ dān bīng gù shǒu gū chéng, dāng xiōng nú zhī chōng, duì shù wàn zhī zhòng, lián yuè yú nián, xīn lì kùn jǐn. záo shān wèi jǐng, zhǔ nǔ wèi liáng, chū yú wàn sǐ wú yī shēng zhī wàng. qián hòu shā shāng chǒu lǔ shù qiān bǎi jì, zú quán zhōng yǒng, bù wéi dà hàn chǐ. gōng zhī jié yì, gǔ jīn wèi yǒu. yí méng xiǎn jué, yǐ lì jiàng shuài." jí gōng zhì luò yáng, bào yù zòu gōng jié guò sū wǔ, yí méng jué shǎng. yú shì bài wèi qí dū wèi, yǐ gōng sī mǎ shí xiū wéi luò yáng shì chéng, zhāng fēng wèi yōng yíng sī mǎ, jūn lì fàn qiāng wèi gòng chéng, yú jiǔ rén jiē bǔ yǔ lín. gōng mǔ xiān zú, jí hái, zhuī xíng sàng zhì, yǒu zhào shǐ wǔ guān zhōng láng jiàng jī niú jiǔ shì fú.
会关宠已殁,蒙等闻之,便欲引兵还。先是,恭遣军吏范羌至敦煌迎兵士寒服,羌因随王蒙军俱出塞。羌固请迎恭,诸将不敢前,乃分兵二千人与羌,从山北迎恭,遇大雪丈余,军仅能至。城中夜闻兵马声,以为虏来,大惊。羌乃遥呼曰:"我范羌也。汉遣军迎校尉耳。"城中皆称万岁。开门,共相持涕泣。明日,遂相随俱归。虏兵追之,且战且行。吏士素饥困,发疏勒时尚有二十六人,随路死没,三月至玉门,唯余十三人。衣屦穿决,形容枯槁。中郎将郑众为恭已下洗沭易衣冠。上疏曰:"耿恭以单兵固守孤城,当匈奴之冲,对数万之众,连月逾年,心力困尽。凿山为井,煮弩为粮,出于万死无一生之望。前后杀伤丑虏数千百计,卒全忠勇,不为大汉耻。恭之节义,古今未有。宜蒙显爵,以厉将帅。"及恭至洛阳,鲍昱奏恭节过苏武,宜蒙爵赏。于是拜为骑都尉,以恭司马石修为洛阳市丞,张封为雍营司马,军吏范羌为共丞,余九人皆补羽林。恭母先卒,及还,追行丧制,有诏使五官中郎将赍牛、酒释服。
míng nián, qiān zhǎng shuǐ xiào wèi. qí qiū, jīn chéng lǒng xī qiāng fǎn. gōng shàng shū yán fāng lüè, zhào zhào rù wèn zhuàng. nǎi qiǎn gōng jiāng wǔ xiào shì sān qiān rén, fù chē qí jiāng jūn mǎ fáng tǎo xī qiāng. gōng tún bāo hǎn, shù yǔ qiāng jiē zhàn. míng nián qiū, shāo dāng qiāng jiàng, fáng hái jīng shī, gōng liú jī zhū wèi fú zhě, shǒu lǔ qiān yú rén, huò niú yáng sì wàn yú tóu, lēi jiě shāo hé qiāng děng shí sān zhǒng shù wàn rén, jiē yì gōng jiàng. chū, gōng chū lǒng xī, shàng yán:" gù ān fēng hóu dòu róng xī zài xī zhōu, shén dé qiāng hú fù xīn. jīn dà hóng lú gù, jí qí zǐ sūn. qián jī bái shān, gōng guān sān jūn. yí fèng dà shǐ, zhèn fǔ liáng bù. lìng chē qí jiāng jūn fáng tún jūn hàn yáng, yǐ wéi wēi zhòng." yóu shì dà wǔ yú fáng. jí fáng hái, jiān yíng yè zhě lǐ tán chéng zhǐ zòu gōng bù yōu jūn shì, bèi zhào yuàn wàng. zuò zhēng xià yù, miǎn guān guī běn jùn, zú yú jiā.
明年,迁长水校尉。其秋,金城、陇西羌反。恭上疏言方略,诏召入问状。乃遣恭将五校士三千人,副车骑将军马防讨西羌。恭屯枹罕,数与羌接战。明年秋,烧当羌降,防还京师,恭留击诸未服者,首虏千余人,获牛、羊四万余头,勒姐、烧何羌等十三种数万人,皆诣恭降。初,恭出陇西,上言:"故安丰侯窦融昔在西州,甚得羌胡腹心。今大鸿胪固,即其子孙。前击白山,功冠三军。宜奉大使,镇抚凉部。令车骑将军防屯军汉阳,以为威重。"由是大忤于防。及防还,监营谒者李谭承旨奏恭不忧军事,被诏怨望。坐征下狱,免官归本郡,卒于家。
zi pǔ, wèi jīng zhào hǔ yá dū wèi. yuán chū èr nián, jī pàn qiāng yú dīng xī chéng, jūn bài, suì mò. zhào bài pǔ zi hóng yè bìng wèi láng.
子溥,为京兆虎牙都尉。元初二年,击畔羌于丁奚城,军败,遂殁。诏拜溥子宏、晔并为郎。
yè zì jì yù. shùn dì chū, wèi wū huán xiào wèi. shí, xiān bēi kòu yuán biān, shā dài jùn tài shǒu. yè lǜ wū huán jí zhū jùn zú chū sài tǎo jī, dà pò zhī. xiān bēi zhèn bù, shù wàn rén yì liáo dōng jiàng. zì hòu pín chū zhé kè huò, wēi zhèn běi fāng. qiān dù liáo jiāng jūn.
晔字季遇。顺帝初,为乌桓校尉。时,鲜卑寇缘边,杀代郡太守。晔率乌桓及诸郡卒出塞讨击,大破之。鲜卑震怖,数万人诣辽东降。自后频出辄克获,威振北方。迁度辽将军。
gěng shì zì zhōng xīng yǐ hòu qì jiàn ān zhī mò, dà jiàng jūn èr rén, jiāng jūn jiǔ rén, qīng shí sān rén, shàng gōng zhǔ sān rén, liè hóu shí jiǔ rén, zhōng láng jiàng hù qiāng xiào wèi jí cì shǐ èr qiān dàn shù shí bǎi rén, suì yǔ hàn xīng shuāi yún.
耿氏自中兴已后迄建安之末,大将军二人,将军九人,卿十三人,尚公主三人,列侯十九人,中郎将、护羌校尉及刺史、二千石数十百人,遂与汉兴衰云。
lùn yuē: yú chū dú sū wǔ chuán, gǎn qí rú máo qióng hǎi, bù wéi dà hàn xiū. hòu lǎn gěng gōng shū lè zhī shì, kuì rán bù jué tì zhī wú cóng. jiē zāi, yì zhòng yú shēng, yǐ zhì shì hū! xī cáo zi kàng zhì yú kē méng, xiàng rú shēn wēi yú hé biǎo, gài yǐ jué yī dàn zhī fù, yì hū bǎi sǐ zhī dì yě. yǐ wéi èr hàn dāng shū gāo jué, yòu shí shì. ér sū jūn ēn bù jí sì, gōng yì zhōng tián láo hù. zhuī sòng lóng shé zhī zhāng, yǐ wéi tàn xī.
论曰:余初读《苏武传》,感其茹毛穷海,不为大汉羞。后览耿恭疏勒之事,喟然不觉涕之无从。嗟哉,义重于生,以至是乎!昔曹子抗质于柯盟,相如申威于河表,盖以决一旦之负,异乎百死之地也。以为二汉当疏高爵,宥十世。而苏君恩不及嗣,恭亦终填牢户。追诵龙蛇之章,以为叹息。
zàn yuē: hǎo zhì jīng wǔ, néng huà néng bīng. wǎng shōu yàn zú, lái jí hàn yíng. qǐng jiān zhào diàn, shāi jiǔ qí chéng. kuàng shū lǜ cóng, yì jì yǒu chéng. guó tú jiǔ cè, fēn cǐ xiōng dí. bǐng qià hú qíng, kuí dān lǔ jī. qiàn qiàn bó zōng, kū quán fēi yè.
赞曰:好畤经武,能画能兵。往收燕卒,来集汉营。请间赵殿,酾酒齐城。况、舒率从,亦既有成。国图久策,分此凶狄。秉洽胡情,夔单虏迹。慊慊伯宗,枯泉飞液。