kuí xiāo zì jì mèng, tiān shuǐ chéng jì rén yě. shǎo shì zhōu jùn. wáng mǎng guó shī liú xīn yǐn xiāo wèi shì. xīn sǐ, xiāo guī xiāng lǐ. jì fù cuī, sù háo xiá, néng dé zhòng. wén gēng shǐ lì ér mǎng bīng lián bài, yú shì nǎi yǔ xiōng yì jí shàng guī rén yáng guǎng jì rén zhōu zōng móu qǐ bīng yīng hàn. xiāo zhǐ zhī yuē:" fū bīng, xiōng shì yě. zōng zú hé gū!" cuī bù tīng, suì jù zhòng shù qiān rén, gōng píng xiāng, shā mǎng zhèn róng dà yǐn, cuī guǎng děng yǐ wéi jǔ shì yí lì zhǔ yǐ yī zhòng xīn, xián wèi xiāo sù yǒu míng, hǎo jīng shū, suì gòng tuī wèi shàng jiàng jūn. xiāo cí ràng bù dé yǐ, yuē:" zhū fù zhòng xián bù liàng xiǎo zi. bì néng yòng xiāo yán zhě, nǎi gǎn cóng mìng." zhòng jiē yuē" nuò".
隗嚣字季孟,天水成纪人也。少仕州郡。王莽国师刘歆引嚣为士。歆死,嚣归乡里。季父崔,素豪侠,能得众。闻更始立而莽兵连败,于是乃与兄义及上邽人杨广、冀人周宗谋起兵应汉。嚣止之曰:"夫兵,凶事也。宗族何辜!"崔不听,遂聚众数千人,攻平襄,杀莽镇戎大尹,崔、广等以为举事宜立主以一众心,咸谓嚣素有名,好经书,遂共推为上将军。嚣辞让不得已,曰:"诸父众贤不量小子。必能用嚣言者,乃敢从命。"众皆曰"诺"。
xiāo jì lì, qiǎn shǐ pìn qǐng píng líng rén fāng wàng, yǐ wéi jūn shī. wàng zhì, shuō xiāo yuē:" zú xià yù chéng tiān shùn mín, fǔ hàn ér qǐ, jīn lì zhě nǎi zài nán yáng, wáng mǎng shàng jù cháng ān, suī yù yǐ hàn wéi míng, qí shí wú suǒ shòu mìng, jiāng hé yǐ jiàn xìn yú zhòng hū? yí jí lì gāo miào, chēng chén fèng cí, suǒ wèi' shén dào shè jiào', qiú zhù rén shén zhě yě. qiě lǐ yǒu sǔn yì, zhì wén wú cháng. xuē dì kāi zhào, máo cí tǔ jiē, yǐ zhì qí sù jìng. suī wèi bèi wù, shén míng qí shě zhū." xiāo cóng qí yán, suì lì miào yì dōng, sì gāo zǔ tài zōng shì zōng. xiāo děng jiē chēng chén zhí shì, shǐ fèng bì ér gào. zhù bì, yǒu sī chuān kǎn yú tíng, qiān mǎ cāo dāo, fèng pán cuò dī, suì gē shēng ér méng. yuē:" fán wǒ tóng méng sān shí yī jiāng, shí yǒu liù xìng, yǔn chéng tiān dào, xìng fǔ liú zōng. rú huái jiān lǜ, míng shén jí zhī. gāo zǔ wén huáng wǔ huáng, bǐ zhuì jué mìng, jué zōng shòu bīng, zú lèi miè wáng." yǒu sī fèng xuè dī jìn, hù jūn jǔ shǒu yī zhū jiàng jūn yuē:" dī bù rú xuè, shà bù rù kǒu, shì qī shén míng yě, jué fá rú méng." jì ér mái xuè jiā shū, yī rú gǔ lǐ.
嚣既立,遣使聘请平陵人方望,以为军师。望至,说嚣曰:"足下欲承天顺民,辅汉而起,今立者乃在南阳,王莽尚据长安,虽欲以汉为名,其实无所受命,将何以见信于众乎?宜急立高庙,称臣奉祠,所谓'神道设教',求助人神者也。且礼有损益,质文无常。削地开兆,茅茨土阶,以致其肃敬。虽未备物,神明其舍诸。"嚣从其言,遂立庙邑东,祀高祖、太宗、世宗。嚣等皆称臣执事,史奉璧而告。祝毕,有司穿坎于庭,牵马操刀,奉盘错鍉,遂割牲而盟。曰:"凡我同盟三十一将,十有六姓,允承天道,兴辅刘宗。如怀奸虑,明神殛之。高祖、文皇、武皇,俾坠厥命,厥宗受兵,族类灭亡。"有司奉血鍉进,护军举手揖诸将军曰:"鍉不濡血,歃不入口,是欺神明也,厥罚如盟。"既而薶血加书,一如古礼。
shì bì, yí xí gào jùn guó yuē:
事毕,移檄告郡国曰:
hàn fù yuán nián qī yuè jǐ yǒu shuò. jǐ sì, shàng jiàng jūn kuí xiāo bái hǔ jiàng jūn kuí cuī zuǒ jiāng jūn kuí yì yòu jiāng jūn yáng guǎng míng wēi jiāng jūn wáng zūn yún qí jiāng jūn zhōu zōng děng, gào zhōu mù bù jiān jùn zú zhèng lián lǜ dà yǐn yǐn wèi duì dài fū shǔ zhèng shǔ lìng: gù xīn dū hóu wáng mǎng, màn wǔ tiān dì, bèi dào nì lǐ. zhèn shā xiào píng huáng dì, cuàn duó qí wèi. jiǎo tuō tiān mìng, wěi zuò fú shū, qī huò zhòng shù, zhèn nù shàng dì. fǎn lì shì wén, yǐ wéi xiáng ruì. xì nòng shén qí, gē sòng huò yāng. chǔ yuè zhī zhú, bù zú yǐ shū qí è. tiān xià zhāo rán, suǒ gòng wén jiàn. jīn lüè jǔ dà duān, yǐ yù shǐ mín.
汉复元年七月己酉朔。己巳,上将军隗嚣、白虎将军隗崔、左将军隗义、右将军杨广、明威将军王遵、云旗将军周宗等,告州牧、部监、郡卒正、连率、大尹、尹、尉队大夫、属正、属令:故新都侯王莽,慢侮天地,悖道逆理。鸩杀孝平皇帝,篡夺其位。矫托天命,伪作符书,欺惑众庶,震怒上帝。反戾饰文,以为祥瑞。戏弄神祇,歌颂祸殃。楚、越之竹,不足以书其恶。天下昭然,所共闻见。今略举大端,以喻使民。
gài tiān wèi fù, dì wèi mǔ, huò fú zhī yīng, gè yǐ shì jiàng. mǎng míng zhī zhī, ér míng mèi chù mào, bù gù dà jì, guǐ luàn tiān shù, yuán yǐn shǐ chuán. xī qín shǐ huáng huǐ huài shì fǎ, yǐ yī èr shù yù zhì wàn shì, ér mǎng xià sān wàn liù qiān suì zhī lì, yán shēn dāng jǐn cǐ dù. xún wáng qín zhī guǐ, tuī wú qióng zhī shù. shì qí nì tiān zhī dà zuì yě.
盖天为父,地为母,祸福之应,各以事降。莽明知之,而冥昧触冒,不顾大忌,诡乱天术,援引史传。昔秦始皇毁坏谥法,以一二数欲至万世,而莽下三万六千岁之历,言身当尽此度。循亡秦之轨,推无穷之数。是其逆天之大罪也。
fēn liè jùn guó, duàn jié dì luò. tián wèi wáng tián, mài mǎi bù dé. guī gù shān zé, duó mín běn yè. zào qǐ jiǔ miào, qióng jí tǔ zuò. fā zhǒng hé dōng, gōng jié qiū lǒng. cǐ qí nì dì zhī dà zuì yě.
分裂郡国,断截地络。田为王田,卖买不得。规锢山泽,夺民本业。造起九庙,穷极土作。发冢河东,攻劫丘垄。此其逆地之大罪也。
zūn rèn cán zéi, xìn yòng jiān nìng, zhū lù zhōng zhèng, fù àn kǒu yǔ, chì chē bēn chí, fǎ guān chén yè, yuān xì wú gū, wàng zú zhòng shù. xíng páo gé zhī xíng, chú shùn shí zhī fǎ, guàn yǐ chún xī, xí yǐ wǔ dú. zhèng lìng rì biàn, guān míng yuè yì, huò bì suì gǎi, lì mín hūn luàn, bù zhī suǒ cóng, shāng lǚ qióng jiǒng, hào qì shì dào. shè wèi liù guǎn, zēng zhòng fù liǎn, kè bō bǎi xìng, hòu zì fèng yǎng, bāo jū liú xíng, cái rù gōng fǔ, shàng xià tān huì, mò xiāng jiǎn kǎo, mín zuò xié tóng tàn, mò rù zhōng guān, tú lì yīn jī, shù shí wàn rén, gōng jiàng jī sǐ, cháng ān jiē chòu. jì luàn zhū xià, kuáng xīn yì bèi, běi gōng qiáng hú, nán rǎo jìn yuè, xī qīn qiāng róng, dōng zhāi huì mò. shǐ sì jìng zhī wài, bìng rù wéi hài, yuán biān zhī jùn, jiāng hǎi zhī bīn, dí dì wú lèi. gù gōng zhàn zhī suǒ bài, kē fǎ zhī suǒ xiàn, jī jǐn zhī suǒ yāo, jí yì zhī suǒ jí, yǐ wàn wàn jì. qí sǐ zhě zé lù shī bù yǎn, shēng zhě zé bēn wáng liú sàn, yòu gū fù nǚ, liú lí xì lǔ. cǐ qí nì rén zhī dà zuì yě.
尊任残贼,信用奸佞,诛戮忠正,复按口语,赤车奔驰,法冠晨夜,冤系无辜,妄族众庶。行炮格之刑,除顺时之法,灌以醇醯,袭以五毒。政令日变,官名月易,货币岁改,吏民昏乱,不知所从,商旅穷窘,号泣市道。设为六管,增重赋敛,刻剥百姓,厚自奉养,苞苴流行,财入公辅,上下贪贿,莫相检考,民坐挟铜炭,没入钟官,徒隶殷积,数十万人,工匠饥死,长安皆臭。既乱诸夏,狂心益悖,北攻强胡,南扰劲越,西侵羌戎,东摘濊貊。使四境之外,并入为害,缘边之郡,江海之濒,涤地无类。故攻战之所败,苛法之所陷,饥馑之所夭,疾疫之所及,以万万计。其死者则露尸不掩,生者则奔亡流散,幼孤妇女,流离系虏。此其逆人之大罪也。
shì gù shàng dì āi jīn, jiàng fá yú mǎng, qī zǐ diān yǔn, hái zì zhū yì. dà chén fǎn jù, wáng xíng yǐ chéng. dà sī mǎ dǒng zhōng guó shī liú xīn wèi jiāng jūn wáng shè, jiē jié móu nèi kuì, sī mìng kǒng rén nà yán yán yóu zhì zōng chén mào, jǔ zhòng wài jiàng. jīn shān dōng zhī bīng èr bǎi yú wàn, yǐ píng qí chǔ, xià shǔ hàn, dìng wǎn luò, jù áo cāng, shǒu hán gǔ, wēi mìng sì bù, xuān fēng zhōng yuè. xīng miè jì jué, fēng dìng wàn guó, zūn gāo zǔ zhī jiù zhì, xiū xiào wén zhī yí dé. yǒu bù cóng mìng, wǔ jūn píng zhī. chí mìng sì yí, fù qí jué hào. rán hòu hái shī zhèn lǚ, tuó gōng wò gǔ. shēn mìng bǎi xìng, gè ān qí suǒ, shù wú fù zi zhī zé.
是故上帝哀矜,降罚于莽,妻子颠殒,还自诛刈。大臣反据,亡形已成。大司马董忠、国师刘歆、卫将军王涉,皆结谋内溃,司命孔仁、纳言严尤、秩宗陈茂,举众外降。今山东之兵二百余万,已平齐、楚,下蜀、汉,定宛、洛,据敖仓,守函谷,威命四布,宣风中岳。兴灭继绝,封定万国,遵高祖之旧制,修孝文之遗德。有不从命,武军平之。驰命四夷,复其爵号。然后还师振旅,橐弓卧鼓。申命百姓,各安其所,庶无负子之责。
xiāo nǎi lè bīng shí wàn, jī shā yōng zhōu mù chén qìng. jiāng gōng ān dìng. ān dìng dà yǐn wáng xiàng, mǎng cóng dì píng ā hóu tán zhī zǐ yě, wēi fēng dú néng xíng qí bāng nèi, shǔ xiàn jiē wú pàn zhě. xiāo nǎi yí shū yú xiàng, yù yǐ tiān mìng, fǎn fù huì shì, zhōng bù cóng. yú shì jìn bīng lǔ zhī, yǐ xùn bǎi xìng, rán hòu xíng lù, ān dìng xī jiàng. ér cháng ān zhōng yì qǐ bīng zhū wáng mǎng. xiāo suì fēn qiǎn zhū jiàng xùn lǒng xī wǔ dū jīn chéng wǔ wēi zhāng yè jiǔ quán dūn huáng, jiē xià zhī.
嚣乃勒兵十万,击杀雍州牧陈庆。将攻安定。安定大尹王向,莽从弟平阿侯谭之子也,威风独能行其邦内,属县皆无叛者。嚣乃移书于向,喻以天命,反复诲示,终不从。于是进兵虏之,以徇百姓,然后行戮,安定悉降。而长安中亦起兵诛王莽。嚣遂分遣诸将徇陇西、武都、金城、武威、张掖、酒泉、敦煌,皆下之。
gēng shǐ èr nián, qiǎn shǐ zhēng xiāo jí cuī yì děng. xiāo jiāng xíng, fāng wàng yǐ wéi gēng shǐ wèi kě zhī, gù zhǐ zhī, xiāo bù tīng. wàng yǐ shū cí xiè ér qù, yuē:
更始二年,遣使征嚣及崔、义等。嚣将行,方望以为更始未可知,固止之,嚣不听。望以书辞谢而去,曰:
zú xià jiāng jiàn yī lǚ zhī yè, hóng bù shì zhī gōng, ér dà shì cǎo chuàng, yīng xióng wèi jí. yǐ wàng yì yù zhī rén, cī xiá wèi lù, yù xiān chóng guō kuí, xiǎng wàng lè yì, gù qīn chéng dà zhǐ, shùn fēng bù ràng. jiāng jūn yǐ zhì dé zūn xián, guǎng qí móu lǜ, dòng yǒu gōng, fā zhōng quán, jī yè yǐ dìng, dà xūn fāng jī. jīn jùn yì bìng huì, yǔ hé bìng jiān, wàng wú qí kǎo zhī dé, ér wěi tuō bīn kè zhī shàng, chéng zì kuì yě. suī huái jiè rán zhī jié, yù jié qù jiù zhī fēn, chéng zhōng bù bèi qí běn, èr qí zhì yě. hé zé? fàn lǐ shōu zé jù jiàn, chéng piān zhōu yú wǔ hú jiù fàn xiè zuì wén gōng, yì qūn xún yú hé shàng. fū yǐ èr zi zhī xián, lēi míng liǎng guó, yóu xuē jī guī qiān, qǐng mìng qǐ shēn, wàng zhī wú láo, gài qí yí yě. wàng wén wū shì yǒu lóng chí zhī shān, wēi jìng nán tōng, yǔ hàn xiāng shǔ, qí bàng shí yǒu qí rén, liáo jí xián xiá, guǎng qiú qí zhēn.
足下将建伊、吕之业,弘不世之功,而大事草创,英雄未集。以望异域之人,疵瑕未露,欲先崇郭隗,想望乐毅,故钦承大旨,顺风不让。将军以至德尊贤,广其谋虑,动有功,发中权,基业已定,大勋方缉。今俊乂并会,羽翮并肩,望无耆考之德,而猥托宾客之上,诚自愧也。虽怀介然之节,欲絜去就之分,诚终不背其本,贰其志也。何则?范蠡收责句践,乘偏舟于五湖;舅犯谢罪文公,亦逡巡于河上。夫以二子之贤,勒铭两国,犹削迹归愆,请命乞身,望之无劳,盖其宜也。望闻乌氏有龙池之山,微径南通,与汉相属,其傍时有奇人,聊及闲暇,广求其真。
yuàn jiāng jūn miǎn zhī.
愿将军勉之。
xiāo děng suì zhì cháng ān, gēng shǐ yǐ wéi yòu jiāng jūn, cuī yì jiē jí jiù hào. qí dōng, cuī yì móu yù pàn guī, xiāo jù bìng huò, jí yǐ shì gào zhī, cuī yì zhū sǐ. gēng shǐ gǎn xiāo zhōng, yǐ wéi yù shǐ dài fū.
嚣等遂至长安,更始以为右将军,崔、义皆即旧号。其冬,崔、义谋欲叛归,嚣惧并祸,即以事告之,崔、义诛死。更始感嚣忠,以为御史大夫。
míng nián xià, chì méi rù guān, sān fǔ rǎo luàn. liú wén guāng wǔ jí wèi hé běi, xiāo jí shuō gēng shǐ guī zhèng yú guāng wǔ shū fù guó sān lǎo liáng, gēng shǐ bù tīng. zhū jiàng yù jié gēng shǐ dōng guī, xiāo yì yǔ tōng móu. shì fā jué, gēng shǐ shǐ shǐ zhě zhào xiāo, xiāo chēng jí bù rù, yīn huì kè wáng zūn zhōu zōng děng lè bīng zì shǒu. gēng shǐ shǐ zhí jīn wú dèng yè jiāng bīng wéi xiāo, xiāo bì mén jù shǒu zhì hūn shí, suì kuì wéi, yǔ shù shí qí yè zhǎn píng chéng mén guān, wáng guī tiān shuǐ. fù zhāo jù qí zhòng, jù gù dì, zì chēng xī zhōu shàng jiàng jūn.
明年夏,赤眉入关,三辅扰乱。流闻光武即位河北,嚣即说更始归政于光武叔父国三老良,更始不听。诸将欲劫更始东归,嚣亦与通谋。事发觉,更始使使者召嚣,嚣称疾不入,因会客王遵、周宗等勒兵自守。更始使执金吾邓晔将兵围嚣,嚣闭门拒守;至昏时,遂溃围,与数十骑夜斩平城门关,亡归天水。复招聚其众,据故地,自称西州上将军。
jí gēng shǐ bài, sān fǔ qí lǎo shì dài fū jiē bēn guī xiāo.
及更始败,三辅耆老士大夫皆奔归嚣。
xiāo sù qiān gōng ài shì, qīng shēn yǐn jiē wèi bù yī jiāo. yǐ qián wáng mǎng píng hé dà yǐn cháng ān gǔ gōng wèi zhǎng yě dài fū, píng líng fàn qūn wèi shī yǒu, zhào bǐng sū héng zhèng xìng wèi jì jiǔ, shēn tú gāng dù lín wèi chí shū, yáng guǎng wáng zūn zhōu zōng jí píng xiāng rén xíng xún ā yáng rén wáng jié cháng líng rén wáng yuán wèi dà jiàng jūn, dù líng jīn dān zhī shǔ wèi bīn kè. yóu cǐ míng zhèn xī zhōu, wén yú shān dōng.
嚣素谦恭爱士,倾身引接为布衣交。以前王莽平河大尹长安谷恭为掌野大夫,平陵范逡为师友,赵秉、苏衡、郑兴为祭酒,申屠刚、杜林为持书,杨广、王遵、周宗及平襄人行巡、阿阳人王捷、长陵人王元为大将军,杜陵、金丹之属为宾客。由此名震西州,闻于山东。
jiàn wǔ èr nián, dà sī tú dèng yǔ xī jī chì méi, tún yún yáng, yǔ pí jiàng féng yīn yǐn bīng pàn yǔ, xī xiàng tiān shuǐ, xiāo nì jī, pò zhī yú gāo píng, jǐn huò zī zhòng. yú shì yǔ chéng zhì qiǎn shǐ chí jié mìng xiāo wèi xī zhōu dà jiàng jūn, dé zhuān zhì liáng zhōu shuò fāng shì. jí chì méi qù cháng ān. yù xī shàng lǒng, xiāo qiǎn jiàng jūn yáng guǎng yíng jī, pò zhī, yòu zhuī bài zhī yú wū shì jīng yáng jiān.
建武二年,大司徒邓禹西击赤眉,屯云阳,禹裨将冯愔引兵叛禹,西向天水,嚣逆击,破之于高平,尽获辎重。于是禹承制遣使持节命嚣为西州大将军,得专制凉州、朔方事。及赤眉去长安。欲西上陇,嚣遣将军杨广迎击,破之,又追败之于乌氏、泾阳间。
xiāo jì yǒu gōng yú hàn, yòu shòu dèng yǔ jué, shǔ qí fù xīn, yì zhě duō quàn tōng shǐ jīng shī. sān nián, xiāo nǎi shàng shū yì quē. guāng wǔ sù wén qí fēng shēng, bào yǐ shū lǐ, yán chēng zì, yòng dí guó zhī yí, suǒ yǐ wèi jiè zhī liáng hòu. shí, chén cāng rén lǚ wěi yōng zhòng shù wàn, yǔ gōng sūn shù tōng, kòu sān fǔ. xiāo fù qiǎn bīng zuǒ zhēng xī dà jiàng jūn féng yì jī zhī, zǒu wěi, qiǎn shè shàng zhuàng. dì bào yǐ shǒu shū yuē:
嚣既有功于汉,又受邓禹爵,署其腹心,议者多劝通使京师。三年,嚣乃上书诣阙。光武素闻其风声,报以殊礼,言称字,用敌国之仪,所以慰藉之良厚。时,陈仓人吕鲔拥众数万,与公孙述通,寇三辅。嚣复遣兵佐征西大将军冯异击之,走鲔,遣歙上状。帝报以手书曰:
mù lè dé yì, sī xiāng jié nà. xī wén wáng sān fēn, yóu fú shi yīn. dàn nǔ mǎ qiān dāo, bù kě qiáng fú. shù méng bó lè yī gù zhī jià, ér cāng yíng zhī fēi, bù guò shù bù, jí tuō jì wěi, dé yǐ jué qún. gé yú dào zéi, shēng wèn bù shù. jiāng jūn cāo zhí kuǎn kuǎn, fú qīng jiù wēi, nán jù gōng sūn zhī bīng, běi yù qiāng hú zhī luàn, shì yǐ féng yì xī zhēng, dé yǐ shù qiān bǎi rén zhí zhú sān fǔ. wēi jiāng jūn zhī zhù, zé xián yáng yǐ wèi tā rén qín yǐ. jīn guān dōng kòu zéi, wǎng wǎng tún jù, zhì wù guǎng yuǎn, duō suǒ bù xiá, wèi néng guān bīng chéng dū, yǔ zi yáng jué lì. rú lìng zǐ yáng dào hàn zhōng sān fǔ, yuàn yīn jiāng jūn bīng mǎ, gǔ qí xiāng dāng. tǎng kěn rú yán, méng tiān zhī fú, jí zhì shì jì gōng gē dì zhī qiū yě. guǎn zhòng yuē" shēng wǒ zhě fù mǔ, chéng wǒ zhě bào zi." zì jīn yǐ hòu, shǒu shū xiāng wén, wù yòng bàng rén jiě gòu zhī yán.
慕乐德义,思相结纳。昔文王三分,犹服事殷。但弩马铅刀,不可强扶。数蒙伯乐一顾之价,而苍蝇之飞,不过数步,即托骥尾,得以绝群。隔于盗贼,声问不数。将军操执款款,扶倾救危,南距公孙之兵,北御羌胡之乱,是以冯异西征,得以数千百人踯躅三辅。微将军之助,则咸阳已为他人禽矣。今关东寇贼,往往屯聚,志务广远,多所不暇,未能观兵成都,与子阳角力。如令子阳到汉中、三辅,愿因将军兵马,鼓旗相当。傥肯如言,蒙天之福,即智士计功割地之秋也。管仲曰;"生我者父母,成我者鲍子。"自今以后,手书相闻,勿用傍人解构之言。
zì shì ēn lǐ yù dǔ.
自是恩礼愈笃。
qí hòu gōng sūn shù shǔ chū bīng hàn zhōng, qiǎn shǐ yǐ dà sī kōng fú ān wáng yìn shòu shòu xiāo. xiāo zì yǐ yǔ shù dí guó, chǐ wèi suǒ chén, nǎi zhǎn qí shǐ, chū bīng jī zhī, lián pò shù jūn, yǐ gù shǔ bīng bù fù běi chū.
其后公孙述数出兵汉中,遣使以大司空扶安王印绶授嚣。嚣自以与述敌国,耻为所臣,乃斩其使,出兵击之,连破述军,以故蜀兵不复北出。
shí, guān zhōng jiàng shuài shù shàng shū, yán shǔ kě jī zhī zhuàng, dì yǐ shì qì, yīn shǐ tǎo shǔ, yǐ xiào qí xìn. qì nǎi qiǎn zhǎng shǐ shàng shū, shèng yán sān fǔ dān ruò, liú wén bó zài biān, wèi yí móu shǔ. dì zhī xiāo yù chí liǎng duān, bù yuàn tiān xià tǒng yī, yú shì shāo chù qí lǐ, zhèng jūn chén zhī yí.
时,关中将帅数上书,言蜀可击之状,帝以示器,因使讨蜀,以效其信。器乃遣长史上书,盛言三辅单弱,刘文伯在边,未宜谋蜀。帝知嚣欲持两端,不愿天下统一,于是稍黜其礼,正君臣之仪。
chū, xiāo yǔ lái shè mǎ yuán xiāng shàn, gù dì shù shǐ shè yuán fèng shǐ wǎng lái, quàn lìng rù cháo, xǔ yǐ zhòng jué. xiāo bù yù dōng, lián qiǎn shǐ shēn chí qiān cí, yán wú gōng dé, xū sì fāng píng fāng, tuì fú lǘ lǐ. wǔ nián, fù qiǎn lái shè shuō xiāo qiǎn zi rù shì, xiāo wén liú yǒng gǔ chǒng jiē yǐ pò miè, nǎi qiǎn zhǎng zǐ xún suí shè yì quē. yǐ wéi hú qí xiào wèi, fēng juān qiāng hóu. ér xiāo jiāng wáng yuán wáng jié cháng yǐ wéi tiān xià chéng bài wèi kě zhī, bù yuàn zhuān xīn nèi shì. yuán suì shuō xiāo yuē:" xī gēng shǐ xī dōu, sì fāng xiǎng yìng, tiān xià yóng yóng, wèi zhī tài píng. yī dàn bài huài, dài wáng jǐ suǒ cuò. jīn nán yǒu zi yáng, běi yǒu wén bó, jiāng hú hǎi dài, wáng gōng shí shù, ér yù qiān rú shēng zhī shuō, qì qiān shèng zhī jī, jī lǚ wēi guó, yǐ qiú wàn quán, cǐ xún fù chē zhī guǐ, jì zhī bù kě zhě yě. jīn tiān shuǐ wán fù, shì mǎ zuì qiáng, běi shōu xī hé shàng jùn, dōng shōu sān fǔ zhī dì, àn qín jiù jī, biǎo lǐ hé shān. yuán qǐng yǐ yī wán ní wèi dài wáng dōng fēng hán gǔ guān, cǐ wàn shì yī shí yě. ruò jì bù jí cǐ, qiě xù yǎng shì mǎ, jù ài zì shǒu, kuàng rì chí jiǔ, yǐ dài sì fāng zhī biàn, tú wáng bù chéng, qí bì yóu zú yǐ bà. yào zhī, yú bù kě tuō yú yuān, shén lóng shī shì, jí hái yǔ qiū yǐn tóng." xiāo xīn rán yuán jì, suī qiǎn zi rù zhì, yóu fù qí xiǎn è, yù zhuān fāng miàn, yú shì yóu shì zhǎng zhě, shāo shāo qù zhī.
初,嚣与来歙、马援相善,故帝数使歙、援奉使往来,劝令入朝,许以重爵。嚣不欲东,连遣使深持谦辞,言无功德,须四方平方,退伏闾里。五年,复遣来歙说嚣遣子入侍,嚣闻刘永、鼓宠皆已破灭,乃遣长子恂随歙诣阙。以为胡骑校尉,封镌羌侯。而嚣将王元、王捷常以为天下成败未可知,不愿专心内事。元遂说嚣曰:"昔更始西都,四方响应,天下喁喁,谓之太平。一旦败坏,大王几所厝。今南有子阳,北有文伯,江湖海岱,王公十数,而欲牵儒生之说,弃千乘之基,羁旅危国,以求万全,此循覆车之轨,计之不可者也。今天水完富,士马最强,北收西河、上郡,东收三辅之地,案秦旧迹,表里河山。元请以一丸泥为大王东封函谷关,此万世一时也。若计不及此,且畜养士马,据隘自守,旷日持久,以待四方之变,图王不成,其弊犹足以霸。要之,鱼不可脱于渊,神龙失势,即还与蚯蚓同。"嚣心然元计,虽遣子入质,犹负其险厄,欲专方面,于是游士长者,稍稍去之。
liù nián, guān dōng xī píng. dì jī kǔ bīng jiān, yǐ xiāo zi nèi shì, gōng sūn shù yuǎn jù biān chuí, nǎi wèi zhū jiàng yuē:" qiě dāng zhì cǐ liǎng zi yú dù wài ěr." yīn shù téng shū lǒng shǔ, gào shì huò fú. xiāo bīn kè yuàn shǐ duō wén xué shēng, měi suǒ shàng shì, dāng shì shì dài fū jiē fěng sòng zhī, gù dì yǒu suǒ cí dá, yóu jiā yì yān, xiāo fù qiǎn shǐ zhōu yóu yì quē, xiān dào féng yì yíng, yóu wèi chóu jiā suǒ shā. dì qiǎn wèi wèi diào qī chí zhēn bǎo zēng bó cì xiāo, qī zhì zhèng bèi dào, wáng shī cái wù. dì cháng chēng xiāo zhǎng zhě, wù yù zhāo zhī, wén ér tàn yuē:" wú yǔ kuí xiāo shì yù bù xié, shǐ lái jiàn shā, dé cì dào wáng."
六年,关东悉平。帝积苦兵间,以嚣子内侍,公孙述远据边陲,乃谓诸将曰:"且当置此两子于度外耳。"因数腾书陇、蜀,告示祸福。嚣宾客、掾史多文学生,每所上事,当世士大夫皆讽诵之,故帝有所辞答,尤加意焉,嚣复遣使周游诣阙,先到冯异营,游为仇家所杀。帝遣卫尉铫期持珍宝缯帛赐嚣,期至郑被盗,亡失财物。帝常称嚣长者,务欲招之,闻而叹曰:"吾与隗嚣事欲不谐,使来见杀,得赐道亡。"
huì gōng sūn shù qiǎn bīng kòu nán jùn, nǎi zhào xiāo dāng cóng tiān shuǐ fá shǔ, yīn cǐ yù yǐ kuì qí xīn fù. xiāo fù shàng yán:" bái shuǐ xiǎn zǔ, zhàn gé jué bài." yòu duō shè zhī hé. dì zhī qí zhōng bù wéi yòng, pǒ yù tǎo zhī. suì xī xìng cháng ān, qiǎn jiàn wēi dà jiàng jūn gěng yǎn děng qī jiāng jūn cóng lǒng dào fá shǔ, xiān shǐ lái shè fèng xǐ shū yù zhǐ. xiāo yí jù, jí lè bīng, shǐ wáng yuán jù lǒng chí, fá mù sāi dào, móu yù shā shè. shè dé wáng guī.
会公孙述遣兵寇南郡,乃诏嚣当从天水伐蜀,因此欲以溃其心腹。嚣复上言:"白水险阻,栈阁绝败。"又多设支阂。帝知其终不为用,叵欲讨之。遂西幸长安,遣建威大将军耿弇等七将军从陇道伐蜀,先使来歙奉玺书喻旨。嚣疑惧,即勒兵,使王元据陇坻,伐木塞道,谋欲杀歙。歙得亡归。
zhū jiàng yǔ xiāo zhàn, dà bài, gè yǐn tuì. xiāo yīn shǐ wáng yuán xíng xún qīn sān fǔ, zhēng xī dà jiàng jūn féng yì zhēng lǔ jiāng jūn jì zūn děng jī pò zhī. xiāo nǎi shàng shū xiè yuē:" lì rén wén dà bīng zú zhì, jīng kǒng zì jiù, chén xiāo bù néng jìn zhǐ. bīng yǒu dà lì, bù gǎn fèi chén zǐ zhī jié, qīn zì zhuī huán. xī yú shùn shì fù, dà zhàng zé zǒu, xiǎo zhàng zé shòu. chén suī bù mǐn, gǎn wàng sī yì. jīn chén zhī shì, zài yú běn cháo, cì sǐ zé sǐ, jiā xíng zé xíng. rú suì méng ēn, gèng dé xǐ xīn, sǐ gǔ bù xiǔ." yǒu sī yǐ xiāo yán màn, qǐng zhū qí zi xún, dì bù rěn, fù shǐ lái shè zhì shui jiān, cì xiāo shū yuē:" xī chái jiāng jūn yǔ hán xìn shū yún:' bì xià kuān rén, zhū hóu suī yǒu wáng pàn ér hòu guī, zhé fù wèi hào, bù zhū yě.' yǐ xiāo wén lì, xiǎo yì lǐ, gù fù cì shū. shēn yán zé shì bù xùn, lüè yán zé shì bù jué. jīn ruò shù shǒu, fù qiǎn xún dì guī quē tíng zhě, zé jué lù huò quán, yǒu hào dà zhī fú yǐ. wú nián chuí sì shí, zài bīng zhōng shí suì, yàn fú yǔ xū cí. jí bù yù, wù bào." xiāo zhī dì shěn qí zhà, suì qiǎn shǐ chēng chén yú gōng sūn shù.
诸将与嚣战,大败,各引退。嚣因使王元、行巡侵三辅,征西大将军冯异、征虏将军祭遵等击破之。嚣乃上疏谢曰:"吏人闻大兵卒至,惊恐自救,臣嚣不能禁止。兵有大利,不敢废臣子之节,亲自追还。昔虞舜事父,大杖则走,小杖则受。臣虽不敏,敢忘斯义。今臣之事,在于本朝,赐死则死,加刑则刑。如遂蒙恩,更得洗心,死骨不朽。"有司以嚣言慢,请诛其子恂,帝不忍,复使来歙至氵幵,赐嚣书曰:"昔柴将军与韩信书云:'陛下宽仁,诸侯虽有亡叛而后归,辄复位号,不诛也。'以嚣文吏,晓义理,故复赐书。深言则似不逊,略言则事不决。今若束手,复遣恂弟归阙庭者,则爵禄获全,有浩大之福矣。吾年垂四十,在兵中十岁,厌浮语虚辞。即不欲,勿报。"嚣知帝审其诈,遂遣使称臣于公孙述。
míng nián, shù yǐ xiāo wèi shuò níng wáng, qiǎn bīng wǎng lái, wèi zhī yuán shì. qiū, xiāo jiāng bù qí sān wàn qīn ān dìng, zhì yīn pán, féng yì lǜ zhū jiàng jù zhī. xiāo yòu lìng bié jiāng xià lǒng, gōng jì zūn yú shui jiān, bīng bìng wú lì, nǎi yǐn hái.
明年,述以嚣为朔宁王,遣兵往来,为之援势。秋,嚣将步骑三万侵安定,至阴槃,冯异率诸将拒之。嚣又令别将下陇,攻祭遵于氵幵,兵并无利,乃引还。
dì yīn lìng lái shè yǐ shū zhāo wáng zūn, zūn nǎi yǔ jiā shǔ dōng yì jīng shī, bài wèi tài zhōng dài fū, fēng xiàng yì hóu. zūn zì zi chūn, bà líng rén yě. fù wèi shàng jùn tài shǒu. zūn shǎo háo xiá, yǒu cái biàn, suī yǔ xiāo jǔ bīng, ér cháng yǒu guī hàn yì. céng yú tiān shuǐ sī yú lái shè yuē:" wú suǒ yǐ lù lì bù bì shǐ shí zhě, qǐ yào jué wèi zāi! tú yǐ rén sī jiù zhǔ, xiān jūn méng hàn hòu ēn, sī xiào wàn fēn ěr." yòu shù quàn xiāo qiǎn zi rù shì, qián hòu cí jiàn qiè shén, xiāo bù cóng, gù qù yān.
帝因令来歙以书招王遵,遵乃与家属东诣京师,拜为太中大夫,封向义侯。遵字子春,霸陵人也。父为上郡太守。遵少豪侠,有才辩,虽与嚣举兵,而常有归汉意。曾于天水私于来歙曰:"吾所以戮力不避矢石者,岂要爵位哉!徒以人思旧主,先君蒙汉厚恩,思效万分耳。"又数劝嚣遣子入侍,前后辞谏切甚,嚣不从,故去焉。
bā nián chūn, lái shè cóng shān dào xí dé lüè yáng chéng. xiāo chū bù yì, jù gèng yǒu dà bīng, nǎi shǐ wáng yuán jù lǒng chí, xíng xún shǒu fān xū kǒu, wáng mèng sāi jī tóu dào, niú hán jūn wǎ tíng, xiāo zì xī qí dà zhòng wéi lái shè. gōng sūn shù yì qiǎn qí jiāng lǐ yù tián yǎn zhù qì gōng lüè yáng, lián yuè bù xià. qīn nǎi lǜ zhū jiàng xī zhēng zhī, shù dào shàng lǒng, shǐ wáng zūn chí jié jiān dà sī mǎ wú hàn liú tún yú cháng ān.
八年春,来歙从山道袭得略阳城。嚣出不意,惧更有大兵,乃使王元拒陇坻,行巡守番须口,王孟塞鸡头道,牛邯军瓦亭,嚣自悉其大众围来歙。公孙述亦遣其将李育、田弇助器攻略阳,连月不下。亲乃率诸将西征之,数道上陇,使王遵持节监大司马吴汉留屯于长安。
zūn zhī xiāo bì bài miè, ér yǔ niú hán jiù gù, zhī qí yǒu guī yì yì, yǐ shū yù zhī yuē:
遵知嚣必败灭,而与牛邯旧故,知其有归义意,以书喻之曰:
zūn yǔ kuí wáng shà méng wèi hàn, zì jīng lì hǔ kǒu, jiàn lǚ sǐ dì, yǐ shí shù yǐ. yú shí zhōu luò yǐ xī wú suǒ tǒng yī, gù wèi wáng cè, yù dōng shōu guān zhōng, běi qǔ shàng jùn, jìn yǐ fèng tiān rén zhī yòng, tuì yǐ chéng wài yí zhī luàn. shù nián zhī jiān, jì shèng hàn fù cún, dāng qiè hé lǒng fèng jiù dū yǐ guī běn cháo. shēng mín yǐ lái, chén rén zhī shì, wèi yǒu biàn yú cǐ shí zhě yě. ér wáng zhī jiāng lì, qún jū xué chǔ zhī tú, rén rén dǐ zhǎng, yù wèi bù shàn zhī jì. zūn yǔ rú qīng rì yè suǒ zhēng, hài jǐ jí shēn zhě, qǐ yī shì zāi! qián jì yì jué, hòu cè bù cóng, suǒ yǐ yín xiào è wàn, chuí tì dēng chē. xìng méng fēng bài, dé yán lùn lùn, měi jí xī zhōu zhī shì, wèi cháng gǎn wàng rú qīng zhī yán. jīn chē jià dà zhòng, yǐ zài dào lù, wú gěng xiāo jiàng, yún jí sì jìng, ér rú qīng yǐ bēn lí zhī zú, jù yào è, dāng jūn chōng, shì qí xíng shì hé rú zāi? fū zhì zhě dǔ wēi sī biàn, xián zhě niè ér bù zǐ, shì yǐ gōng míng zhōng shēn, cè huà fù dé. gù yí wú shù fù ér xiāng qí, qíng bù zhàng liǎn yǐ guī hàn, qù yú jiù yì, gōng míng bìng zhe. jīn rú qīng dàng chéng bài zhī jì, yù yán bīng zhī fēng, kě wèi bù lì. yí duàn zhī xīn xiōng, cān zhī yǒu shí.
遵与隗王歃盟为汉,自经历虎口,践履死地,已十数矣。于时周洛以西无所统壹,故为王策,欲东收关中,北取上郡,进以奉天人之用,退以惩外夷之乱。数年之间,冀圣汉复存,当挈河陇奉旧都以归本朝。生民以来,臣人之势,未有便于此时者也。而王之将吏,群居穴处之徒,人人抵掌,欲为不善之计。遵与孺卿日夜所争,害几及身者,岂一事哉!前计抑绝,后策不从,所以吟啸扼腕,垂涕登车。幸蒙封拜,得延论论,每及西州之事,未尝敢忘孺卿之言。今车驾大众,已在道路,吴、耿骁将,云集四境,而孺卿以奔离之卒,距要厄,当军冲,视其形势何如哉?夫智者睹危思变,贤者泥而不滓,是以功名终申,策画复得。故夷吾束缚而相齐,黥布杖敛以归汉,去愚就义,功名并著。今孺卿当成败之际,遇严兵之锋,可为怖栗。宜断之心胸,参之有识。
hán dé shū, chén yín shí yú rì, nǎi xiè shì zhòng, guī mìng luò yáng, bài wèi tài zhōng dài fū. yú shì xiāo dà jiàng shí sān rén, shǔ xiàn shí liù, zhòng shí zhòng wàn, jiē jiàng.
邯得书,沉吟十余日,乃谢士众,归命洛阳,拜为太中大夫。于是嚣大将十三人,属县十六,众十众万,皆降。
wáng yuán rù shǔ qiú jiù, xiāo jiāng qī zǐ bēn xī yù, cóng yáng guǎng, ér tián yǎn lǐ yù bǎo shàng guī. zhào gào xiāo yuē:" ruò shù shǒu zì yì, fù zǐ xiāng jiàn, bǎo wú tā yě. gāo huáng dì yún:' héng lái, dà zhě wáng, xiǎo zhě hóu.' ruò suì yù wèi qíng bù zhě, yì zì rèn yě." xiāo zhōng bù jiàng. yú shì zhū qí zi xún, shǐ wú hàn yǔ zhēng nán dà jiàng jūn cén péng wéi xī chéng, gěng yǎn yǔ hǔ yá dà jiàng jūn gài yán wéi shàng guī. chē jià dōng guī. yuè yú, yáng guǎng sǐ, xiāo qióng kùn. qí dà jiàng wáng jié bié zài róng qiū, dēng chéng hū hàn jūn yuē:" wèi kuí wáng chéng shǒu zhě, jiē bì sǐ wú èr xīn! yuàn zhū jūn jí bà, qǐng zì shā yǐ míng zhī." suì zì wěn jǐng sǐ. shù yuè, wáng yuán xíng xún zhōu zōng jiāng shǔ jiù bīng wǔ qiān yú rén, chéng gāo zú zhì, gǔ zào dà hū yuē:" bǎi wàn zhī zhòng fāng zhì!" hàn jūn dà jīng, wèi jí chéng chén, yuán děng jué wéi, shū sǐ zhàn, suì dé rù chéng, yíng xiāo guī jì. huì wú hàn děng shí jǐn tuì qù, yú shì ān dìng běi dì tiān shuǐ lǒng xī fù fǎn wèi xiāo.
王元入蜀求救,嚣将妻子奔西域,从杨广,而田弇、李育保上邽。诏告嚣曰:"若束手自诣,父子相见,保无他也。高皇帝云:'横来,大者王,小者侯。'若遂欲为黥布者,亦自任也。"嚣终不降。于是诛其子恂,使吴汉与征南大将军岑彭围西城,耿弇与虎牙大将军盖延围上邽。车驾东归。月余,杨广死,嚣穷困。其大将王捷别在戎丘,登城呼汉军曰:"为隗王城守者,皆必死无二心!愿诸军亟罢,请自杀以明之。"遂自刎颈死。数月,王元、行巡、周宗将蜀救兵五千余人,乘高卒至,鼓噪大呼曰:"百万之众方至!"汉军大惊,未及成陈,元等决围,殊死战,遂得入城,迎嚣归冀。会吴汉等食尽退去,于是安定、北地、天水、陇西复反为嚣。
jiǔ nián chūn, xiāo bìng qiě è, chū chéng cān qiǔ bèi, huì fèn ér sǐ. wáng yuán zhōu zōng lì xiāo shǎo zǐ chún wèi wáng. míng nián, lái shè gěng yǎn gài yán děng gōng pò luò mén, zhōu zōng xíng xún kē yǔ zhào huī děng jiāng chún jiàng. zōng huī jí zhū kuí fēn xǐ jīng shī yǐ dōng, chún yǔ xún yǔ xǐ hóng nóng. wéi wáng yuán liú wèi shǔ jiāng. jí fǔ wēi jiāng jūn zāng gōng pò yán cén, yuán jǔ zhòng yì gōng jiàng.
九年春,嚣病且饿,出城餐糗糒,恚愤而死。王元、周宗立嚣少子纯为王。明年,来歙、耿弇、盖延等攻破落门,周宗、行巡、苛宇、赵恢等将纯降。宗、恢及诸隗分徙京师以东,纯与巡、宇徙弘农。唯王元留为蜀将。及辅威将军臧宫破延岑,元举众诣宫降。
yuán zì huì mèng, chū bài shàng cài lìng, qiān dōng píng xiāng, zuò kěn tián bù shí, xià yù sǐ.
元字惠孟,初拜上蔡令,迁东平相,坐垦田不实,下狱死。
niú hán zì rú qīng, dí dào rén. yǒu yǒng lì cái qì, xióng yú biān chuí. jí jiàng, dà sī tú sī zhí dù lín tài zhōng dài fū mǎ yuán bìng jiàn zhī, yǐ wéi hù qiāng xiào wèi, yǔ lái shè píng lǒng yòu.
牛邯字孺卿,狄道人。有勇力才气,雄于边垂。及降,大司徒司直杜林、太中大夫马援并荐之,以为护羌校尉,与来歙平陇右。
shí bā nián, chún yǔ bīn kè shù shí qí wáng rù hú, zhì wǔ wēi, bǔ dé, zhū zhī.
十八年,纯与宾客数十骑亡入胡,至武威,捕得,诛之。
lùn yuē: kuí xiāo yuán qí jiū zú, jiǎ zhì míng shén, jī fū chuàng tú shǒu shì, yǒu yǐ shí qí fēng yǐ. zhōng yú gū lì yī yú, jiè yú dà guó, lǒng chí suī ài, fēi yǒu bǎi èr zhī shì, qū qū liǎng jùn, yǐ yù táng táng zhī fēng, zhì shǐ qióng miào cè, jié zhēng yáo, shēn mò zhòng jiě, rán hòu dìng zhī. zé zhī qí dào yǒu zú huái zhě, suǒ yǐ qī yǒu sì fāng zhī jié, shì zhì tóu sǐ jué kàng ér bù huǐ zhě yǐ. fū gōng quán zé yù xiǎn, yè xiè zé xìn shēng, huí chéng sàng ér wèi qí yì zhě, huò wèi wén yān. ruò xiāo mìng huì fú yùn, dí fēi tiān lì, suī zuò lùn xī bó, qǐ duō chī hū?
论曰:隗嚣援旗纠族,假制明神,迹夫创图首事,有以识其风矣。终于孤立一隅,介于大国,陇坻虽隘,非有百二之势,区区两郡,以御堂堂之锋,至使穷庙策,竭征徭,身殁众解,然后定之。则知其道有足怀者,所以栖有四方之桀,士至投死绝亢而不悔者矣。夫功全则誉显,业谢则衅生,回成丧而为其议者,或未闻焉。若嚣命会符运,敌非天力,虽坐论西伯,岂多嗤乎?
gōng sūn shù zì zi yáng, fú fēng mào líng rén yě. āi dì shí, yǐ fù rèn wèi láng, hòu fù rén wèi hé nán dū wèi, ér shù bǔ qīng shuǐ zhǎng. rén yǐ shù nián shào, qiǎn mén xià yuàn suí zhī guān, yuè yú, yuàn cí guī, bái rén yuē:" shù fēi dài jiào zhě yě." hòu tài shǒu yǐ qí néng, shǐ jiān shè wǔ jù, zhèng shì xiū lǐ, jiān dào bù fā, jùn zhōng wèi yǒu guǐ shén. wáng mǎng tiān fèng zhōng, wèi dǎo jiāng zú zhèng, jū lín qióng, fù yǒu néng míng.
公孙述字子阳,扶风茂陵人也。哀帝时,以父任为郎,后父仁为河南都尉,而述补清水长。仁以述年少,遣门下掾随之官,月余,掾辞归,白仁曰:"述非待教者也。"后太守以其能,使兼摄五具,政事修理,奸盗不发,郡中谓有鬼神。王莽天凤中,为导江卒正,居临邛,复有能名。
jí gēng shǐ lì, háo jié gè qǐ qí xiàn yǐ yīng hàn, nán yáng rén zōng chéng zì chēng:" hǔ yá jiāng jūn", rù lüè hàn zhōng yòu shāng rén wáng cén yì qǐ bīng yú luò xiàn, zì chēng" dìng hàn jiāng jūn", shā wáng mǎng yōng bù mù yǐ yīng chéng, zhòng hé shù wàn rén. shù wén zhī, qiǎn shǐ yíng chéng děng. chéng děng zhì chéng dū, lǔ lüě bào héng. shù yì è zhī, zhào xiàn zhōng háo jié wèi yuē:" tiān xià tóng kǔ xīn shì, sī liú shì jiǔ yǐ, gù wén hàn jiāng jūn dào, chí yíng dào lù. jīn bǎi xìng wú gū ér fù zi xì huò, shì wū shāo fán, cǐ kòu zéi, fēi yì bīng yě. wú yù bǎo jùn zì shǒu, yǐ dài zhēn zhǔ. zhū qīng yù bìng lì zhě jí liú, bù yù zhě biàn qù." háo jié jiē kòu tóu yuē:" yuàn xiào sǐ." shù yú shì shǐ rén zhà chēng hàn shǐ zhě zì dōng fāng lái, jiǎ shù fǔ hàn jiāng jūn shǔ jùn tài shǒu jiān yì zhōu mù yìn shòu. nǎi xuǎn jīng bīng qiān yú rén, xī jī chéng děng. bǐ zhì chéng dū, zhòng shù qiān rén, suì gōng chéng, dà pò zhī. chéng jiāng yuán fù shā chéng, yǐ qí zhòng jiàng.
及更始立,豪杰各起其县以应汉,南阳人宗成自称:"虎牙将军",入略汉中;又商人王岑亦起兵于雒县,自称"定汉将军",杀王莽庸部牧以应成,众合数万人。述闻之,遣使迎成等。成等至成都,虏掠暴横。述意恶之,召县中豪桀谓曰:"天下同苦新室,思刘氏久矣,故闻汉将军到,驰迎道路。今百姓无辜而妇子系获,室屋烧燔,此寇贼,非义兵也。吾欲保郡自守,以待真主。诸卿欲并力者即留,不欲者便去。"豪桀皆叩头曰:"愿效死。"述于是使人诈称汉使者自东方来,假述辅汉将军、蜀郡太守兼益州牧印绶。乃选精兵千余人,西击成等。比至成都,众数千人,遂攻成,大破之。成将垣副杀成,以其众降。
èr nián qiū, gēng shǐ qiǎn zhù gōng hóu lǐ bǎo yì zhōu cì shǐ zhāng zhōng, jiāng bīng wàn yú rén xùn shǔ hàn. shù shì qí dì xiǎn zhòng fù, yǒu zì lì zhì, nǎi shǐ qí dì huī yú mián zhú jī bǎo zhōng, dà pò zǒu zhī. yóu shì wēi zhèn yì bù. gōng cáo lǐ xióng shuō shù yuē:" fāng jīn sì hǎi bō dàng, pǐ fū héng yì. jiāng jūn gē jù qiān lǐ, dì shén tāng wǔ, ruò fèn wēi dé yǐ tóu tiān xì, bà wáng zhī yè chéng yǐ. yí gǎi míng hào, yǐ zhèn bǎi xìng." shù yuē:" wú yì lǜ zhī, gōng yán qǐ wǒ yì." yú shì zì lì wèi shǔ wáng, dōu chéng dū.
二年秋,更始遣柱功侯李宝、益州刺史张忠,将兵万余人徇蜀、汉。述恃其地险众附,有自立志,乃使其弟恢于绵竹击宝、忠,大破走之。由是威震益部。功曹李熊说述曰:"方今四海波荡,匹夫横议。将军割据千里,地什汤、武,若奋威德以投天隙,霸王之业成矣。宜改名号,以镇百姓。"述曰:"吾亦虑之,公言起我意。"于是自立为蜀王,都成都。
shǔ dì féi ráo, bīng lì jīng qiáng, yuǎn fāng shì shù duō wǎng guī zhī, qióng zé jūn zhǎng jiē lái gòng xiàn. lǐ xióng fù shuō shù yuē:" jīn shān dōng jī jǐn, rén shù xiāng shí bīng suǒ tú miè, chéng yì qiū xū. shǔ dì wò yě qiān lǐ, tǔ rǎng gāo yú, guǒ shí suǒ shēng, wú gǔ ér bǎo. nǚ gōng zhī yè, fù yī tiān xià. míng cái zhú gàn, qì gòu zhī ráo, bù kě shèng yòng, yòu yǒu yú yán tóng yín zhī lì, fú shuǐ zhuǎn cáo zhī biàn. běi jù hàn zhōng, dù bāo xié zhī xiǎn dōng shǒu bā jùn, jù gǎn guān zhī kǒu dì fāng shù qiān lǐ, zhàn shì bù xià bǎi wàn. jiàn lì zé chū bīng ér lüè dì, wú lì zé jiān shǒu ér lì nóng. dōng xià hàn shuǐ yǐ kuī qín dì, nán shùn jiāng liú yǐ zhèn jīng yáng. suǒ wèi yòng tiān yīn dì, chéng gōng zhī zī. jīn jūn wáng zhī shēng, wén yú tiān xià, ér míng hào wèi dìng, zhì shì gū yí, yí jí dà wèi, shǐ yuǎn rén yǒu suǒ yī guī." shù yuē:" dì wáng yǒu mìng, wú hé zú yǐ dāng zhī?" xióng yuē:" tiān mìng wú cháng, bǎi xìng yǔ néng. néng zhě dāng zhī, wáng hé yí yān!" shù mèng yǒu rén yǔ zhī yuē:" bā sī zi xì, shí èr wéi qī." jué, wèi qí qī yuē:" suī guì ér zuò duǎn, ruò hé?" qī duì yuē:" cháo wén dào, xī sǐ shàng kě, kuàng shí èr hū!" huì yǒu lóng chū qí fǔ diàn zhōng, yè yǒu guāng yào, shù yǐ wéi fú ruì, yīn kè qí zhǎng, wén yuē" gōng sūn dì". jiàn wǔ yuán nián sì yuè, suì zì lì wèi tiān zǐ, hào chéng jiā. sè shàng bái. jiàn yuán yuē lóng xīng yuán nián. yǐ lǐ xióng wèi dà sī tú, yǐ qí dì guāng wèi dà sī mǎ, huī wèi dà sī kōng. gǎi yì zhōu wèi sī lì xiào wèi, shǔ jùn wèi chéng dū yǐn.
蜀地肥饶,兵力精强,远方士庶多往归之,邛、笮君长皆来贡献。李熊复说述曰:"今山东饥馑,人庶相食;兵所屠灭,城邑丘墟。蜀地沃野千里,土壤膏腴,果实所生,无谷而饱。女工之业,覆衣天下。名材竹干,器构之饶,不可胜用,又有鱼、盐、铜、银之利,浮水转漕之便。北据汉中,杜褒、斜之险;东守巴郡,拒扞关之口;地方数千里,战士不下百万。见利则出兵而略地,无利则坚守而力农。东下汉水以窥秦地,南顺江流以震荆、杨。所谓用天因地,成功之资。今君王之声,闻于天下,而名号未定,志士孤疑,宜即大位,使远人有所依归。"述曰:"帝王有命,吾何足以当之?"熊曰:"天命无常,百姓与能。能者当之,王何疑焉!"述梦有人语之曰:"八厶子系,十二为期。"觉,谓其妻曰:"虽贵而祚短,若何?"妻对曰:"朝闻道,夕死尚可,况十二乎!"会有龙出其府殿中,夜有光耀,述以为符瑞,因刻其掌,文曰"公孙帝"。建武元年四月,遂自立为天子,号成家。色尚白。建元曰龙兴元年。以李熊为大司徒,以其弟光为大司马,恢为大司空。改益州为司隶校尉,蜀郡为成都尹。
yuè guī rèn guì yì shā wáng mǎng dà yǐn ér jù jùn jiàng. shù suì shǐ jiāng jūn hóu dān kāi bái shuǐ guān, běi shǒu nán zhèng jiāng jūn rèn mǎn cóng láng zhōng xià jiāng zhōu, dōng jù gǎn guān. yú shì jǐn yǒu yì zhōu zhī dì.
越巂任贵亦杀王莽大尹而据郡降。述遂使将军侯丹开白水关,北守南郑;将军任满从阆中下江州,东据扞关。于是尽有益州之地。
zì gēng shǐ bài hòu, guāng wǔ fāng shì shān dōng, wèi huáng xī fá. guān zhōng háo jié lǚ wěi děng wǎng wǎng yōng zhòng yǐ wàn shù, mò zhī suǒ shǔ, duō wǎng guī shù, jiē bài wèi jiāng jūn. suì dà zuò yíng lěi, chén chē qí, yì xí zhàn shè, huì jù bīng jiǎ shù shí wàn rén, jī liáng hàn zhōng, zhù gōng nán zhèng. yòu zào shí céng chì lóu bó lán chuán. duō kè tiān xià mù shǒu yìn zhāng, bèi zhì gōng qīng bǎi guān. shǐ jiāng jūn lǐ yù chéng wū jiāng shù wàn zhòng chū chén cāng, yǔ lǚ wěi xùn sān fǔ. sān nián, zhēng xī jiāng jūn féng yì jī wěi yù yú chén cāng, dà bài zhī, wěi yù bēn hàn zhōng. wǔ nián, yán cén tián róng wèi hàn bīng suǒ bài, jiē wáng rù shǔ.
自更始败后,光武方事山东,未遑西伐。关中豪杰吕鲔等往往拥众以万数,莫知所属,多往归述,皆拜为将军。遂大作营垒,陈车骑,肄习战射,会聚兵甲数十万人,积粮汉中,筑宫南郑。又造十层赤楼帛兰船。多刻天下牧守印章,备置公卿百官。使将军李育、程乌将数万众出陈仓,与吕鲔徇三辅。三年,征西将军冯异击鲔、育于陈仓,大败之,鲔、育奔汉中。五年,延岑、田戎为汉兵所败,皆亡入蜀。
cén zì shū yá, nán yáng rén. shǐ qǐ jù hàn zhōng, yòu yōng bīng guān xī, suǒ zài pò sàn, zǒu zhì nán yáng, lüè yǒu shù xiàn. róng, rǔ nán rén. chū qǐ bīng yí líng, zhuǎn kòu jùn xiàn, zhòng shù wàn rén. cén róng bìng yǔ qín fēng hé, fēng jù yǐ nǚ qī zhī. jí fēng bài, gù èr rén jiē jiàng yú shù. shù yǐ cén wèi dà sī mǎ, fēng rǔ níng wáng, róng yì jiāng wáng. liù nián, shù qiǎn róng yǔ jiāng jūn rèn mǎn chū jiāng guān, xià jiān jǔ yí líng jiān, zhāo qí gù zhòng, yīn yù qǔ jīng zhōu zhū jùn, jìng bù néng kè.
岑字叔牙,南阳人。始起据汉中,又拥兵关西,所在破散,走至南阳,略有数县。戎,汝南人。初起兵夷陵,转寇郡县,众数万人。岑、戎并与秦丰合,丰俱以女妻之。及丰败,故二人皆降于述。述以岑为大司马,封汝宁王,戎翼江王。六年,述遣戎与将军任满出江关,下监沮、夷陵间,招其故众,因欲取荆州诸郡,竟不能克。
shì shí, shù fèi tóng qián, zhì tiě guān qián, bǎi xìng huò bì bù xíng. shǔ zhōng tóng yáo yán yuē:" huáng niú bái fù, wǔ zhū dāng fù." hào shì zhě qiè yán wáng mǎng chēng" huáng, shù zì hào" bái", wǔ zhū qián, hàn huò yě, yán tiān xià bìng hái liú shì. shù yì hǎo wèi fú mìng guǐ shén ruì yīng zhī shì, wàng yǐn chèn jì. yǐ wéi kǒng zǐ zuò chūn qiū, wèi chì zhì ér duàn shí èr gōng, míng hàn zhì píng dì shí èr dài, lì shǔ jǐn yě, yī xìng bù dé zài shòu mìng. yòu yǐn lù yùn fǎ yuē:" fèi chāng dì, lì gōng sūn." kuò dì xiàng yuē:" dì xuān yuán shòu mìng, gōng sūn shì wò." yuán shén qì yuē:" xī tài shǒu, yǐ mǎo jīn." wèi xī fāng tài shǒu ér yǐ jué mǎo jīn yě. wǔ dé zhī yùn, huáng chéng chì ér bái jì huáng, jīn jù xī fāng wèi bái dé, ér dài wáng shì, dé qí zhèng xù. yòu zì yán shǒu wén yǒu qí, jí dé lóng xīng zhī ruì. shù yí shū zhōng guó, jì yǐ gǎn dòng zhòng xīn. dì huàn zhī, nǎi yǔ shù shū yuē:" tú chèn yán' gōng sūn', jí xuān dì yě. dài hàn zhě dāng tú gāo, jūn qǐ gāo zhī shēn xié? nǎi fù yǐ zhǎng wén wèi ruì, wáng mǎng hé zú xiào hū! jūn fēi wú zéi chén luàn zǐ, cāng cù shí rén jiē yù wèi jūn shì ěr, hé zú shù yě. jūn rì yuè yǐ shì, qī zǐ ruò xiǎo, dāng zǎo wèi dìng jì, kě yǐ wú yōu. tiān xià shén qì, bù kě lì zhēng, yí liú sān sī." shǔ yuē" gōng sūn huáng dì". shù bù dá.
是时,述废铜钱,置铁官钱,百姓货币不行。蜀中童谣言曰:"黄牛白腹,五铢当复。"好事者窃言王莽称"黄,述自号"白",五铢钱,汉货也,言天下并还刘氏。述亦好为符命鬼神瑞应之事,妄引谶记。以为孔子作《春秋》,为赤制而断十二公,明汉至平帝十二代,历数尽也,一姓不得再受命。又引《录运法》曰:"废昌帝,立公孙。"《括地象》曰:"帝轩辕受命,公孙氏握。"《援神契》曰:"西太守,乙卯金。"谓西方太守而乙绝卯金也。五德之运,黄承赤而白继黄,金据西方为白德,而代王氏,得其正序。又自言手文有奇,及得龙兴之瑞。数移书中国,冀以感动众心。帝患之,乃与述书曰:"图谶言'公孙',即宣帝也。代汉者当涂高,君岂高之身邪?乃复以掌文为瑞,王莽何足效乎!君非吾贼臣乱子,仓卒时人皆欲为君事耳,何足数也。君日月已逝,妻子弱小,当早为定计,可以无忧。天下神器,不可力争,宜留三思。"署曰"公孙皇帝"。述不答。
míng nián, kuí xiāo chēng chén yú shù. shù qí dū wèi píng líng rén jīng hán jiàn dōng fāng jiāng píng, bīng qiě xī xiàng, shuō shù yuē:
明年,隗嚣称臣于述。述骑都尉平陵人荆邯见东方将平,兵且西向,说述曰:
bīng zhě, dì wáng zhī dà qì, gǔ jīn suǒ bù néng fèi yě. xī qín shī qí shǒu, háo jié bìng qǐ, hàn zǔ wú qián rén zhī jī, lì zhuī zhī dì, qǐ yú xíng zhèn zhī zhōng, gōng zì fèn jī, bīng pò shēn kùn zhě shù yǐ. rán jūn bài fù hé, chuàng yù fù zhàn. hé zé? qián sǐ ér chéng gōng, yú yú què jiù yú miè wáng yě. kuí xiāo zāo yù yùn huì, gē yǒu yōng zhōu, bīng qiáng shì fù, wēi jiā shān dōng. yù gēng shǐ zhèng luàn, fù shī tiān xià, zhòng shù yǐn lǐng, sì fāng wǎ jiě. xiāo bù jí cǐ shí tuī wēi chéng shèng, yǐ zhēng tiān mìng, ér tuì yù wèi xī bó zhī shì, zūn shī zhāng jù, bīn yǒu chǔ shì, yǎn wǔ zì gē, bēi cí shì hàn, kuì rán zì yǐ wén wáng fù chū yě. lìng hàn dì shì guān lǒng zhī yōu, zhuān jīng dōng fá, sì fēn tiān xià ér yǒu qí sān shǐ xī zhōu háo jié xián jū xīn yú shān dōng, fā jiān shǐ, zhāo xié èr, zé wǔ fēn ér yǒu qí sì ruò jǔ bīng tiān shuǐ, bì zhì jǔ kuì, tiān shuǐ jì dìng, zé jiǔ fēn ér yǒu qí bā. bì xià yǐ liáng zhōu zhī dì, nèi fèng wàn shèng, wài gěi sān jūn, bǎi xìng chóu kùn, bù kān shàng mìng, jiāng yǒu wáng shì zì kuì zhī biàn. chén zhī yú jì, yǐ wéi yí jí tiān xià zhī wàng wèi jué, háo jié shàng kě zhāo yòu, jí yǐ cǐ shí fā guó nèi jīng bīng, lìng tián róng jù jiāng líng, lín jiāng nán zhī huì, yǐ wū shān zhī gù, zhù lěi jiān shǒu, chuán xí wú chǔ, cháng shā yǐ nán bì suí fēng ér mǐ. lìng yán cén chū hàn zhōng, dìng sān fǔ, tiān shuǐ lǒng xī gǒng shǒu zì fú. rú cǐ, hǎi nèi zhèn yáo, jì yǒu dà lì.
兵者,帝王之大器,古今所不能废也。昔秦失其守,豪桀并起,汉祖无前人之迹,立锥之地,起于行阵之中,躬自奋击,兵破身困者数矣。然军败复合,创愈复战。何则?前死而成功,逾于却就于灭亡也。隗嚣遭遇运会,割有雍州,兵强士附,威加山东。遇更始政乱,复失天下,众庶引领,四方瓦解。嚣不及此时推危乘胜,以争天命,而退欲为西伯之事,尊师章句,宾友处士,偃武自戈,卑辞事汉,喟然自以文王复出也。令汉帝释关陇之忧,专精东伐,四分天下而有其三;使西州豪杰咸居心于山东,发间使,招携贰,则五分而有其四;若举兵天水,必至沮溃,天水既定,则九分而有其八。陛下以梁州之地,内奉万乘,外给三军,百姓愁困,不堪上命,将有王氏自溃之变。臣之愚计,以为宜及天下之望未绝,豪杰尚可招诱,急以此时发国内精兵,令田戎据江陵,临江南之会,倚巫山之固,筑垒坚守,传檄吴、楚,长沙以南必随风而靡。令延岑出汉中,定三辅,天水、陇西拱手自服。如此,海内震摇,冀有大利。
shù yǐ wèn qún chén. bó shì wú zhù yuē:" xī wǔ wáng fá yīn, xiān guān bīng mèng jīn, bā bǎi zhū hóu bù qī tóng cí, rán yóu hái shī yǐ dài tiān mìng. wèi wén wú zuǒ yòu zhī zhù, ér yù chū shī qiān lǐ zhī wài, yǐ guǎng fēng jiāng zhě yě. hán yuē:" jīn dōng dì wú chǐ tǔ zhī bǐng, qū wū hé zhī zhòng, kuà mǎ xiàn dí, suǒ xiàng zhé píng. bù jí chéng shí yǔ zhī fēn gōng, ér zuò tán wǔ wáng zhī shuō, shì xiào kuí xiāo yù wèi xī bó yě." shù rán hán yán, yù xī fā běi jūn tún shì jí shān dōng kè bīng, shǐ yán cén tián róng fèn chū liǎng dào, yǔ hàn zhōng zhū jiàng hé bīng bìng shì. shǔ rén jí qí dì guāng yǐ wéi bù yí kōng guó qiān lǐ zhī wài, jué chéng bài yú yī jǔ, gù zhēng zhī, shù nǎi shàng. yán cén tián róng yì shù qǐng bīng lì gōng, zhōng yí bù tīng.
述以问群臣。博士吴柱曰:"昔武王伐殷,先观兵孟津,八百诸侯不期同辞,然犹还师以待天命。未闻无左右之助,而欲出师千里之外,以广封疆者也。邯曰:"今东帝无尺土之柄,驱乌合之众,跨马陷敌,所向辄平。不亟乘时与之分功,而坐谈武王之说,是效隗嚣欲为西伯也。"述然邯言,欲悉发北军屯士及山东客兵,使延岑、田戎分出两道,与汉中诸将合兵并势。蜀人及其弟光以为不宜空国千里之外,决成败于一举,固争之,述乃上。延岑、田戎亦数请兵立功,终疑不听。
shù xìng kē xì, chá yú xiǎo shì. gǎn zhū shā ér bú jiàn dà tǐ, hǎo gǎi yì jùn xiàn guān míng. rán shǎo wèi láng, xí hàn jiā zhì dù, chū rù fǎ jià, luán qí máo qí, chén zhì bì jǐ, rán hòu niǎn chū fáng tà. yòu lì qí liǎng zi wèi wáng, shí qián wéi guǎng hàn gè shù xiàn. qún chén duō jiàn, yǐ wéi chéng bài wèi kě zhī, róng shì bào lù, ér jù wáng huáng zǐ, shì wú dà zhì, shāng zhàn shì xīn. shù bù tīng. wéi gōng sūn shì dé rèn shì, yóu cǐ dà chén jiē yuàn.
述性苛细,察于小事。敢诛杀而不见大体,好改易郡县官名。然少为郎,习汉家制度,出入法驾,鸾旗旄骑,陈置陛戟,然后辇出房闼。又立其两子为王,食犍为、广汉各数县。群臣多谏,以为成败未可知,戎士暴露,而遽王皇子,示无大志,伤战士心。述不听。唯公孙氏得任事,由此大臣皆怨。
bā nián, dì shǐ zhū jiàng gōng kuí xiāo, shù qiǎn lǐ yù jiāng wàn yú rén jiù xiāo. xiāo bài, bìng méi qí jūn, shǔ dì wén zhī kǒng dòng. shù jù, yù ān zhòng xīn. chéng dū guō wài yǒu qín shí jiù cāng, shù gǎi míng bái dì cāng, zì wáng mǎng yǐ lái cháng kōng. shù jí zhà shǐ rén yán bái dì cāng chū gǔ rú shān líng, bǎi xìng kōng shì lǐ wǎng guān zhī. shù nǎi dà huì qún chén, wèn yuē:" bái dì cāng jìng chū gǔ hū?" jiē duì yán" wú". shù yuē:" é yán bù kě xìn, dào kuí wáng pò zhě fù rú cǐ yǐ." é ér xiāo jiāng wáng yuán jiàng, shù yǐ wéi jiāng jūn. míng nián, shǐ yuán yǔ lǐng jūn huán ān jù hé chí, yòu qiǎn tián róng jí dà sī tú rèn mǎn nán jùn tài shǒu chéng fàn jiāng bīng xià jiāng guān, pò wēi lǔ jiāng jūn féng jùn děng, bá wū jí yí líng yí dào, yīn jù jīng mén.
八年,帝使诸将攻隗嚣,述遣李育将万余人救嚣。嚣败,并没其军,蜀地闻之恐动。述惧,欲安众心。成都郭外有秦时旧仓,述改名白帝仓,自王莽以来常空。述即诈使人言白帝仓出谷如山陵,百姓空市里往观之。述乃大会群臣,问曰:"白帝仓竟出谷乎?"皆对言"无"。述曰:"讹言不可信,道隗王破者复如此矣。"俄而嚣将王元降,述以为将军。明年,使元与领军环安拒河池,又遣田戎及大司徒任满、南郡太守程汎将兵下江关,破威虏将军冯骏等,拔巫及夷陵、夷道,因据荆门。
shí yī nián, zhēng nán dà jiàng jūn cén péng gōng zhī, mǎn děng dà bài, shù jiāng wáng zhèng zhǎn mǎn shǒu jiàng yú péng. tián róng zǒu bǎo jiāng zhōu. chéng yì jiē kāi mén jiàng. péng suì cháng qū zhì wǔ yáng. dì jí yǔ shù shū, chén yán huò fú, yǐ míng dān qīng zhī xìn. shù shěng shū tàn xī, yǐ shì suǒ qīn tài cháng cháng shǎo guāng lù xūn zhāng lóng. jiàng shǎo jiē quàn xiáng. shù yuē:" fèi xìng mìng yě. qǐ yǒu jiàng tiān zǐ zāi!" zuǒ yòu mò gǎn fù yán. zhōng láng jiàng lái shè jí gōng wáng yuán huán ān, ān shǐ cì kè shā shè shù fù lìng cì shā cén péng.
十一年,征南大将军岑彭攻之,满等大败,述将王政斩满首降于彭。田戎走保江州。城邑皆开门降。彭遂长驱至武阳。帝及与述书,陈言祸福,以明丹青之信。述省书叹息,以示所亲太常常少、光禄勋张隆。降、少皆劝降。述曰:"废兴命也。岂有降天子哉!"左右莫敢复言。中郎将来歙急攻王元、环安,安使刺客杀歙;述复令刺杀岑彭。
shí èr nián, shù dì huī jí zǐ xù shǐ xìng bìng wèi dà sī mǎ wú hàn fǔ wēi jiāng jūn zāng gōng suǒ pò, zhàn sǐ. zì shì jiàng shuài kǒng jù, rì yè lí pàn, shù suī zhū miè qí jiā, yóu bù néng jìn. dì bì yù jiàng zhī, nǎi xià zhào yù shù yuē:" wǎng nián zhào shū bǐ xià, kāi shì ēn xìn, wù yǐ lái shè cén péng shòu hài zì yí. jīn yǐ shí zì yì, zé jiā zú wán quán ruò mí huò bù yù, wěi ròu hǔ kǒu, tòng zāi nài hé! jiàng shuài pí juàn, lì shì sī guī, bù lè jiǔ xiāng tún shǒu, zhào shū shǒu jì, bù kě shǔ dé, zhèn bù shí yán." shù zhōng wú jiàng yì.
十二年,述弟恢及子婿史兴并为大司马吴汉、辅威将军臧宫所破,战死。自是将帅恐惧,日夜离叛,述虽诛灭其家,犹不能禁。帝必欲降之,乃下诏喻述曰:"往年诏书比下,开示恩信,勿以来歙、岑彭受害自疑。今以时自诣,则家族完全;若迷惑不喻,委肉虎口,痛哉奈何!将帅疲倦,吏士思归,不乐久相屯守,诏书手记,不可数得,朕不食言。"述终无降意。
jiǔ yuè, wú hàn yòu pò zhǎn qí dà sī tú xiè fēng zhí jīn wú yuán jí, hàn bīng suì shǒu chéng dū. shù wèi yán cén yuē:" shì dāng nài hé!" cén yuē:" nán ér dāng sǐ zhōng qiú shēng, kě zuò qióng hū! cái wù yì jù ěr, bù yí yǒu ài." shù nǎi xī sàn jīn bó, mù gǎn sǐ shì wǔ qiān yú rén, yǐ pèi cén yú shì qiáo, wěi jiàn qí zhì, míng gǔ tiǎo zhàn, ér qián qiǎn qí bīng chū wú hàn jūn hòu, xí jī pò hàn. hàn duò shuǐ, yuán mǎ yǐ dé chū.
九月,吴汉又破斩其大司徒谢丰、执金吾袁吉,汉兵遂守成都。述谓延岑曰:"事当奈何!"岑曰:"男儿当死中求生,可坐穷乎!财物易聚耳,不宜有爱。"述乃悉散金帛,募敢死士五千余人,以配岑于市桥,伪建旗帜,鸣鼓挑战,而潜遣奇兵出吴汉军后,袭击破汉。汉堕水,缘马尾得出。
shí yī yuè, zāng gōng jūn zhì xián mén. shù shì zhàn shū, yún" lǔ sǐ chéng xià", dà xǐ, wèi hàn děng dāng zhī. nǎi zì jiāng shù wàn rén gōng hàn, shǐ yán cén jù gōng. dà zhàn, cén sān hé sān shèng. zì dàn jí rì zhōng, jūn shì bù dé shí, bìng pí, hàn yīn lìng zhuàng shì tū zhī, shù bīng dà luàn, bèi cì dòng xiōng, duò mǎ. zuǒ yòu yú rù chéng. shù yǐ bīng shǔ yán cén, qí yè sǐ. míng dàn, cén jiàng wú hàn. nǎi yí shù qī zǐ, jǐn miè gōng sūn shì, bìng zú yán cén. suì fàng bīng dà lüè, fén shù gōng shì. dì wén zhī nù, yǐ qiǎn hàn. yòu ràng hàn fù jiāng liú shàng yuē:" chéng jiàng sān rì, lì rén cóng fú, hái ér lǎo mǔ, kǒu yǐ wàn shù, yī dàn fàng bīng zòng huǒ, wén zhī kě wèi suān bí! shàng zōng shì zǐ sūn, cháng gèng lì zhí, hé rěn xíng cǐ? yǎng shì tiān, fǔ shì dì, guān fàng ní chuài gēng, èr zhě shú rén? liáng shī zhǎn jiāng diào rén zhī yì yě!"
十一月,臧宫军至咸门。述视占书,云"虏死城下",大喜,谓汉等当之。乃自将数万人攻汉,使延岑拒宫。大战,岑三合三胜。自旦及日中,军士不得食,并疲,汉因令壮士突之,述兵大乱,被刺洞胸,堕马。左右舆入城。述以兵属延岑,其夜死。明旦,岑降吴汉。乃夷述妻子,尽灭公孙氏,并族延岑。遂放兵大掠,焚述宫室。帝闻之怒,以谴汉。又让汉副将刘尚曰:"城降三日,吏人从服,孩儿老母,口以万数,一旦放兵纵火,闻之可为酸鼻!尚宗室子孙,尝更吏职,何忍行此?仰视天,俯视地,观放麑啜羹,二者孰仁?良失斩将吊人之义也!"
chū, cháng shǎo zhāng lóng quàn shù jiàng, bù cóng, bìng yǐ yōu sǐ. dì xià zhào zhuī zèng shǎo wèi tài cháng, lóng wèi guāng lù xūn, yǐ lǐ gǎi zàng zhī. qí zhōng jié zhì yì zhī shì, bìng méng jīng xiǎn. chéng wū lǐ yù yǐ yǒu cái gàn, jiē zhuó yòng zhī. yú shì xī tǔ xián yuè, mò bù guī xīn yān.
初,常少、张隆劝述降,不从,并以忧死。帝下诏追赠少为太常,隆为光禄勋,以礼改葬之。其忠节志义之士,并蒙旌显。程乌、李育以有才干,皆擢用之。于是西土咸悦,莫不归心焉。
lùn yuē: xī zhào tuó zì wáng pān yú, gōng sūn yì qiè dì shǔ hàn, tuī qí wú tā gōng néng, ér zhì yú hòu wáng zhě, jiāng yǐ dì biān chù yuǎn, fēi wáng huà zhī suǒ xiān hū? shù suī wèi hàn lì, wú suǒ féng zī, tú yǐ wén sú zì xī, zhú néng jí qí zhì jì. dào wèi zú ér yì yǒu yú, bù néng yīn xì lì gōng, yǐ huì shí biàn, fāng nǎi zuò shì biān fú, yǐ gāo shēn zì ān, xī wú qǐ suǒ yǐ cán wèi hóu yě. jí qí xiè chén shǔ, shěn fèi xìng zhī mìng, yǔ fū ní shǒu xián yù zhě yì rì tán yě.
论曰:昔赵佗自王番禺,公孙亦窃帝蜀汉,推其无他功能,而至于后亡者,将以地边处远,非王化之所先乎?述虽为汉吏,无所冯资,徒以文俗自憙,逐能集其志计。道未足而意有余,不能因隙立功,以会时变,方乃坐饰边幅,以高深自安,昔吴起所以惭魏侯也。及其谢臣属,审废兴之命,与夫泥首衔玉者异日谈也。
zàn yuē:" gōng sūn xí lì, kuí wáng dé shì. hàn mìng yǐ hái, èr yú fāng zhì. tiān shù yǒu wéi, jiāng shān nán shì.
赞曰:"公孙习吏,隗王得士。汉命已还,二隅方跱。天数有违,江山难恃。