láng yǐ xiāng kǎi
郎顗 襄楷
láng yǐ zì yǎ guāng, běi hǎi ān qiū rén yě. fù zōng, zì zhòng suí, xué jīng shì yì, shàn fēng jiǎo xīng suàn liù rì qī fēn, néng wàng qì zhàn hòu jí xiōng, cháng mài bǔ zì fèng. ān dì zhēng zhī, duì cè wèi zhū rú biǎo, hòu bài wú lìng. shí zú yǒu bào fēng, zōng zhàn zhī jīng shī dāng yǒu dà huǒ, jì shí shí rì, qiǎn rén shēn hòu, guǒ rú qí yán. zhū gōng wén ér biǎo shàng, yǐ bó shì zhēng zhī. zōng chǐ yǐ zhàn yàn jiàn zhī, wén zhēng shū dào, yè xiàn yìn shòu yú xiàn tíng ér dùn qù, suì zhōng shēn bù shì.
郎顗字雅光,北海安丘人也。父宗,字仲绥,学《京氏易》,善风角、星算、六日七分,能望气占候吉凶,常卖卜自奉。安帝征之,对策为诸儒表,后拜吴令。时卒有暴风,宗占知京师当有大火,记识时日,遣人参候,果如其言。诸公闻而表上,以博士征之。宗耻以占验见知,闻征书到,夜县印绶于县廷而遁去,遂终身不仕。
yǐ shǎo chuán fù yè, jiān míng jīng diǎn, yǐn jū hǎi pàn, yán zhì xué tú cháng shù bǎi rén. zhòu yán jīng yì, yè zhàn xiàng dù, qín xīn ruì sī, zhāo xī wú juàn. zhōu jùn pì zhào, jǔ yǒu dào fāng zhèng, bù jiù.
顗少传父业,兼明经典,隐居海畔,延致学徒常数百人。昼研精义,夜占象度,勤心锐思,朝夕无倦。州郡辟召,举有道、方正,不就。
shùn dì shí, zāi yì lǚ jiàn, yáng jiā èr nián zhēng yuè, gōng zhèng zhēng, yǐ nǎi yì quē bài zhāng yuē:
顺帝时,灾异屡见,阳嘉二年正月,公正征,顗乃诣阙拜章曰:
chén wén tiān chuí yāo xiàng, dì jiàn zāi fú, suǒ yǐ qiǎn gào rén zhǔ, zé gōng xiū dé, shǐ zhèng jī píng héng, liú huà xìng zhèng yě. yì nèi zhuàn yuē:" fán zāi yì suǒ shēng, gè yǐ qí zhèng. biàn zhī zé chú, xiāo zhī yì chú." fú wéi bì xià gōng rì wú zhī tīng, wēn sān xǐng zhī qín, sī guò niàn jiù, wù xiāo qí huǐ.
臣闻天垂妖象,地见灾符,所以谴告人主,责躬修德,使正机平衡,流化兴政也。《易内传》曰:“凡灾异所生,各以其政。变之则除,消之亦除。”伏惟陛下躬日吴之听,温三省之勤,思过念咎,务消祇悔。
fāng jīn shí sú shē yì, qiǎn ēn báo yì. fū jiù shē bì yú jiǎn yuē, zhěng báo wú ruò dūn hòu, ān shàng lǐ rén, mò shàn yú lǐ. xiū lǐ zūn yuē, gài wéi shàng xìng, gé wén biàn báo, shì bù zài xià. gù zhōu nán zhī dé, guān jū zhèng běn. běn lì dào shēng, fēng xíng cǎo cóng, chéng qí yuán zhě liú qīng, hùn qí běn zhě mò zhuó. tiān dì zhī dào, qí yóu gǔ B36E, yǐ xū wèi dé, zì jìn jí yuǎn zhě yě. fú jiàn wǎng nián yǐ lái, yuán líng shù zāi, yán guāng chì měng, jīng dòng shén líng. yì tiān rén yīng yuē:" jūn zǐ bù sī zūn lì, zī wèi wú zé, jué zāi niè huǒ shāo qí gōng." yòu yuē:" jūn gāo tái fǔ, fàn yīn qīn yáng, jué zāi huǒ." yòu yuē:" shàng bù jiǎn, xià bù jié, yán huǒ bìng zuò shāo jūn shì." zì qǐng shàn lǐ xī cāng, xiū fù tài xué, gōng diàn guān fǔ, duō suǒ gòu shì. xī pán gēng qiān yīn, qù shē jí jiǎn, xià hòu bēi shì, jìn lì zhì měi. yòu lǔ rén wéi zhǎng fǔ, mǐn zi qiān yuē:" réng jiù guàn, hé bì gǎi zuò." chén yú yǐ wéi zhū suǒ shàn xiū, shì kě shěng jiǎn, bǐng xù pín rén, zhèn shàn gū guǎ, cǐ tiān zhī yì yě, rén zhī qìng yě, rén zhī běn yě, jiǎn zhī yào yě. yān yǒu yìng tiān yǎng rén, wèi rén wèi jiǎn, ér bù jiàng fú zhě zāi?
方今时俗奢佚,浅恩薄义。夫救奢必于俭约,拯薄无若敦厚,安上理人,莫善于礼。修礼遵约,盖惟上兴,革文变薄,事不在下。故《周南》之德,《关雎》政本。本立道生,风行草从,澄其源者流清,混其本者末浊。天地之道,其犹鼓B36E,以虚为德,自近及远者也。伏见往年以来,园陵数灾,炎光炽猛,惊动神灵。《易天人应》曰:“君子不思遵利,兹谓无泽,厥灾孽火烧其宫。”又曰:“君高台府,犯阴侵阳,厥灾火。”又曰:“上不俭,下不节,炎火并作烧君室。”自顷缮理西苍,修复太学,宫殿官府,多所构饰。昔盘庚迁殷,去奢即俭,夏后卑室,尽力致美。又鲁人为长府,闵子骞曰:“仍旧贯,何必改作。”臣愚以为诸所缮修,事可省减,禀恤贫人,赈赡孤寡,此天之意也,人之庆也,仁之本也,俭之要也。焉有应天养人,为仁为俭,而不降福者哉?
tǔ zhě dì qí, yīn xìng chéng jìng, yí yǐ shī huà zhī shí, jìng ér wù rǎo. qiè jiàn zhēng yuè yǐ lái, yīn àn lián rì. yì nèi zhuàn yuē:" jiǔ yīn bù yǔ, luàn qì yě, méng zhī bǐ yě. méng zhě, jūn chén shàng xià xiāng mào luàn yě." yòu yuē:" yù dé bù yòng, jué yì cháng yīn." fū xián zhě huà zhī běn, yún zhě yǔ zhī jù yě. dé xián ér bù yòng, yóu jiǔ yīn ér bù yǔ yě. yòu qǐng qián shù rì, hán guò qí jié, bīng jì jiě shì, hái fù níng hé. fū hán wǎng zé shǔ lái, shǔ wǎng zé hán lái, cǐ yán rì yuè xiàng tuī, hán shǔ xiāng bì, yǐ chéng wù yě. jīn lì chūn zhī hòu, huǒ guà yòng shì, dāng wēn ér hán, wéi fǎn shí jié, yóu gōng shǎng bù zhì, ér xíng fá bì jiā yě. yí xū lì qiū, shùn qì xíng fá.
土者地祇,阴性澄静,宜以施化之时,敬而勿扰。窃见正月以来,阴暗连日。《易内传》曰:“久阴不雨,乱气也,《蒙》之《比》也。蒙者,君臣上下相冒乱也。”又曰:“欲德不用,厥异常阴。”夫贤者化之本,云者雨之具也。得贤而不用,犹久阴而不雨也。又顷前数日,寒过其节,冰既解释,还复凝合。夫寒往则暑来,暑往则寒来,此言日月相推,寒暑相避,以成物也。今立春之后,火卦用事,当温而寒,违反时节,由功赏不至,而刑罚必加也。宜须立秋,顺气行罚。
chén fú àn fēi hóu, cān chá zhòng zhèng, yǐ wéi lì xià zhī hòu, dāng yǒu zhèn liè yǒng shuǐ zhī hài. yòu bǐ yíng huò shī dù, yíng suō wǎng lái, shè lì yú guǐ, huán rào xuān yuán. huǒ jīng nán fāng, xià zhī zhèng yě. zhèng yǒu shī lǐ, bù cóng xià lìng, zé yíng huò shī xíng. zhēng yuè sān rì zhì hū jiǔ rì, sān gōng guà yě. sān gōng shàng yīng tái jiē, xià tóng yuán shǒu. zhèng shī qí dào, zé hán yīn fǎn jié." jié bǐ nán shān", yǒng zì zhōu shī" gǔ gōng liáng zāi", zhe yú yú diǎn. ér jīn zhī zài wèi, jìng tuō gāo xū, nà lèi zhōng zhī fèng, wàng tiān xià zhī yōu, qī chí yǎn yǎng, qǐn jí zì yì, bèi cè wén, dé cì qián, jí fù qǐ yǐ. hé jí zhī yì ér yù zhī sù" yǐ cǐ xiāo fú zāi shěng, xìng zhì shēng píng, qí kě dé hū? jīn xuǎn jǔ mù shǒu, wěi rèn sān fǔ. zhǎng lì bù liáng, jì jiù zhōu jùn, zhōu jùn yǒu shī, qǐ dé bù guī zé jǔ zhě? ér bì xià chóng zhī mí yōu, zì xià màn shì yù shén, suǒ wèi dà wǎng shū, xiǎo wǎng shù. sān gōng fēi chén zhī chóu, chén fēi kuáng fū zhī zuò, suǒ yǐ fā fèn wàng shí, kěn kěn bù yǐ zhě, chéng niàn cháo tíng yù zhì xīng píng, fēi bù néng miàn yù yě.
臣伏案《飞侯》,参察众政,以为立夏之后,当有震裂涌水之害。又比荧惑失度,盈缩往来,涉历舆鬼,环绕轩辕。火精南方,夏之政也。政有失礼,不从夏令,则荧惑失行。正月三日至乎九日,三公卦也。三公上应台阶,下同元首。政失其道,则寒阴反节。“节彼南山”,咏自《周诗》;“股肱良哉”,著于《虞典》。而今之在位,竞托高虚,纳累钟之奉,忘天下之忧,栖迟偃仰,寝疾自逸,被策文,得赐钱,即复起矣。何疾之易而愈之速”以此消伏灾眚,兴致升平,其可得乎?今选举牧守,委任三府。长吏不良,既咎州郡,州郡有失,岂得不归责举者?而陛下崇之弥优,自下慢事愈甚,所谓大网疏,小网数。三公非臣之仇,臣非狂夫之作,所以发愤忘食,恳恳不已者,诚念朝廷欲致兴平,非不能面誉也。
chén shēng zhǎng cǎo yě, bù xiǎo jìn jì, pī lù gān dǎn, shū bù zé yán. fú zhì dǐng huò, sǐ bù gǎn hèn. jǐn yì quē fèng zhāng, fú dài zhòng zhū.
臣生长草野,不晓禁忌,披露肝胆,书不择言。伏锧鼎镬,死不敢恨。谨诣阙奉章,伏待重诛。
shū zòu, dì fù shǐ duì shàng shū. yǐ duì yuē:
书奏,帝复使对尚书。顗对曰:
chén wén míng wáng shèng zhǔ hǎo wén qí guò, zhōng chén xiào zǐ yán wú yǐn qíng. chén bèi shēng rén lún shì tīng zhī lèi, ér bǐng xìng yú què, bù shí jì huì, gù chū sǐ wáng mìng, kěn kěn zhòng yán. chéng yù bì xià xiū qián kūn zhī dé, kāi rì yuè zhī míng, pī tú jí, àn jīng diǎn, lǎn dì wáng zhī wù, shí xiān hòu zhī zhèng. rú yǒu quē yí, tuì ér zì gǎi. běn wén wǔ zhī yè, nǐ yáo shùn zhī dào, rǎng zāi yán qìng, hào lìng tiān xià. cǐ chéng chén yǐ qū qū zhī yuàn, sù yè mèng wù, jìn xīn suǒ jì. jǐn tiáo xù qián zhāng, chàng qí zhǐ qù, tiáo pián yí qī shì, jù rú zhuàng duì:
臣闻明王圣主好闻其过,忠臣孝子言无隐情。臣备生人伦视听之类,而禀性愚悫,不识忌讳,故出死亡命,恳恳重言。诚欲陛下修乾坤之德,开日月之明,披图籍,案经典,览帝王之务,识先后之政。如有阙遗,退而自改。本文、武之业,拟尧、舜之道,攘灾延庆,号令天下。此诚臣顗区区之愿,夙夜梦寤,尽心所计。谨条序前章,暢其旨趣,条便宜七事,具如状对:
yī shì: líng yuán zhì zhòng, shèng shén yōu féng, ér zāi huǒ yán hè, pò jìn qǐn diàn, hún ér yǒu líng, yóu jiāng jīng dòng. xún gōng diàn gōng fǔ, jìn shǐ yǒng píng, suì shí wèi jī, biàn gèng xiū zào. yòu xī yuàn zhī shè, qín chù shì chù, lí fáng bié guān, běn bù cháng jū, ér jiē tiáo jīng tǔ mù, yíng jiàn wú yǐ, xiāo gōng dān huì, jù yì wèi jì. yì nèi zhuàn yuē:" rén jūn shē chǐ, duō shì gōng shì, qí shí hàn, qí zāi huǒ." shì gù lǔ xī zāo hàn, xiū zhèng zì chì, xià zhōng gǔ zhī xiàn, xiū shàn zhì zhī guān, suī zé bù níng, ér shí yǔ zì jiàng. yóu cǐ yán zhī, tiān zhī yīng rén, mǐn yú jǐng xiǎng. jīn yuè shí qī rì wù wǔ, zhēng rì yě, rì jiā shēn, fēng cóng yín lái, chǒu shí ér zhǐ. chǒu yín shēn jiē zhēng yě, bù yǒu huǒ zāi, bì dāng wèi hàn. yuàn bì xià xiào jì shàn xiū zhī fèi, yǒng niàn bǎi xìng zhī láo, bà jiāng zuò zhī guān, jiǎn diāo wén zhī shì, sǔn pào chú zhī zhuàn, tuì yàn sī zhī lè. yì zhōng fú chuán yuē:" yáng gǎn tiān, bù xuán rì." rú shì, zé jǐng yún jiàng jí, shěng B928 xī yǐ.
一事:陵园至重,圣神攸冯,而灾火炎赫,迫近寝殿,魂而有灵,犹将惊动。寻宫殿宫府,近始永平,岁时未积,便更修造。又西苑之设,禽畜是处,离房别观,本不常居,而皆条精土木,营建无已,消功单贿,巨亿为计。《易内传》曰:“人君奢侈,多饰宫室,其时旱,其灾火。”是故鲁僖遭旱,修政自敕,下钟鼓之县,休缮治之官,虽则不宁,而时雨自降。由此言之,天之应人,敏于景响。今月十七日戊午,征日也,日加申,风从寅来,丑时而止。丑、寅、申皆征也,不有火灾,必当为旱。愿陛下校计缮修之费,永念百姓之劳,罢将作之官,减雕文之饰,损疱厨之馔,退宴私之乐。《易中孚传》曰:“阳感天,不旋日。”如是,则景云降集,眚B928息矣。
èr shì: qù nián yǐ lái, duì guà yòng shì, lèi duō bù xiào. yì zhuàn yuē:" yǒu mào wú shí, nìng rén yě yǒu shí wú mào, dào rén yě." hán wēn wèi shí, qīng zhuó wèi mào. jīn sān gōng jiē lìng sè zú gōng, wài lì nèi rěn, yǐ xū shì shàng, wú zuǒ guó zhī shí, gù qīng zhuó xiào ér hán wēn bù xiào yě, shì yǐ yīn hán qīn fàn xiāo xī. zhàn yuē:" rì chéng zé yǒu yāo fēng, rì méng zé yǒu dì liè." rú shì sān nián, zé zhì rì shí, yīn qīn qí yáng, jiàn jī suǒ zhì. lì chūn qián hòu wēn qì yīng jié zhě, zhào lìng kuān yě. qí hòu fù hán zhě, wú kuān zhī shí yě. fū shí shì zhī yì, bì yǒu zhōng xìn, lǜ tǔ zhī rén, qǐ wú zhēn xián, wèi wén cháo tíng yǒu suǒ shǎng bá, fēi suǒ yǐ qiú shàn zàn wù, hóng jì yuán yuán. yí cǎi nà liáng chén, yǐ zhù shèng huà.
二事:去年以来,《兑卦》用事,类多不效。《易传》曰:“有貌无实,佞人也;有实无貌,道人也。”寒温为实,清浊为貌。今三公皆令色足恭,外厉内荏,以虚事上,无佐国之实,故清浊效而寒温不效也,是以阴寒侵犯消息。占曰:“日乘则有妖风,日蒙则有地裂。”如是三年,则致日食,阴侵其阳,渐积所致。立春前后温气应节者,诏令宽也。其后复寒者,无宽之实也。夫十室之邑,必有忠信,率土之人,岂无贞贤,未闻朝廷有所赏拔,非所以求善赞务,弘济元元。宜采纳良臣,以助圣化。
sān shì: chén wén tiān dào bù yuǎn, sān wǔ fù fǎn. jīn nián shào yáng zhī suì, fǎ dāng chéng qǐ, kǒng hòu nián yǐ wǎng, jiāng suì jīng dòng, shè lì tiān mén, zāi chéng wù yǐ. jīn chūn dāng hàn, xià bì yǒu shuǐ, chén yǐ liù rì qī fēn hòu zhī kě zhī. wèi zāi shěng zhī lái, yuán lèi ér yīng. xíng yǒu diàn quē, zé qì nì yú tiān, jīng gǎn biàn chū, yǐ jiè rén jūn. wáng zhě zhī yì, shí yǒu bù dēng, zé sǔn zī chè shàn. shù nián yǐ lái, gǔ shōu shāo jiǎn, jiā pín hù jǐn, suì bù rú xī. bǎi xìng bù zú, jūn shuí yǔ zú? shuǐ hàn zhī zāi, suī shàng wèi zhì, rán jūn zǐ yuǎn lǎn, fáng wēi lǜ méng. lǎo zǐ yuē:" rén zhī jī yě, yǐ qí shàng shí shuì zhī duō yě." gù xiào wén huáng dì tí páo gé xì, mù qì wú wén, yuē shēn báo fù, shí zhì shēng píng. jīn bì xià shèng dé zhōng xīng, yí zūn qián diǎn, wéi jié wéi yuē, tiān xià xìng shèn. yì yuē:" tiān dào wú qīn, cháng yǔ shàn rén." shì gù gāo zōng yǐ xiǎng fú, sòng jǐng yǐ yán nián.
三事:臣闻天道不远,三五复反。今年少阳之岁,法当乘起,恐后年已往,将遂惊动,涉历天门,灾成戊已。今春当旱,夏必有水,臣以六日七分候之可知。未灾眚之来,缘类而应。行有玷缺,则气逆于天,精感变出,以戒人君。王者之义,时有不登,则损滋彻膳。数年以来,谷收稍减,家贫户馑,岁不如昔。百姓不足,君谁与足?水旱之灾,虽尚未至,然君子远览,防微虑萌。《老子》曰:“人之饥也,以其上食税之多也。”故孝文皇帝绨袍革舄,木器无文,约身薄赋,时致升平。今陛下圣德中兴,宜遵前典,惟节惟约,天下幸甚。《易》曰:“天道无亲,常与善人。”是故高宗以享福,宋景以延年。
sì shì: chén qiè jiàn huáng zǐ wèi lì, chǔ gōng wú zhǔ, yǎng guān tiān wén, tài zǐ bù míng. yíng huò yǐ qù nián chūn fēn hòu shí liù rì zài lóu wǔ dù, tuī bù sān tǒng, yíng huò jīn dāng zài yì jiǔ dù, jīn fǎn zài liǔ sān dù, zé bù jí wǔ shí yú dù. qù nián bā yuè èr shí sì rì wù chén, yíng huò lì yú guǐ dōng rù xuān yuán, chū hòu xīng běi, dōng qù sì dù, běi xuán fù huán. xuān yuán zhě, hòu gōng yě. yíng huò zhě, zhì yáng zhī jīng yě, tiān zhī shǐ yě, ér chū rù xuān yuán, rào hái wǎng lái. yì yuē:" tiān chuí xiàng, jiàn jí xiōng." qí yì zhāo rán kě jiàn yǐ. lǐ, tiān zǐ yī qǔ jiǔ nǚ, dí yìng bì xiàn. jīn gōng rén shì yù, dòng yǐ qiān jì, huò shēng ér yōu gé, rén dào bù tōng, yù jī zhī qì, shàng gǎn huáng tiān, gù qiǎn yíng huò rù xuān yuán, lǐ rén lún, chuí xiàng jiàn yì, yǐ wù zhǔ shàng. xī wǔ wáng xià chē, chū qīng gōng zhī nǚ, biǎo shāng róng zhī jiān, yǐ lǐ rén lún, yǐ biǎo xián dé, gù tiān shòu yǐ shèng zǐ, chéng wáng shì yě. jīn bì xià duō jī gōng rén, yǐ wéi tiān yì, gù huáng yìn duō yāo, sì tǐ mò jì. shī yún:" jìng tiān zhī nù, bù gǎn xì yù." fāng jīn zhī fú, mò ruò guǎng sì, guǎng sì zhī shù, kě bù shēn sī? yí jiǎn chū gōng nǚ zì qí yīn jià, zé tiān zì jiàng fú, zǐ sūn qiān yì. wéi bì xià dīng níng zài sān, liú shén yú cǐ. zuǒ yòu guì xìng, yì yí wéi chén zhī yán, yǐ wù bì xià. gài shàn yán gǔ zhě hé yú jīn, shàn yán tiān zhě hé yú rén. yuàn fǎng wèn bǎi liáo, yǒu wéi chén yán zhě, chén dāng shòu gǒu yán zhī zuì.
四事:臣窃见皇子未立,储宫无主,仰观天文,太子不明。荧惑以去年春分后十六日在娄五度,推步《三统》,荧惑今当在翼九度,今反在柳三度,则不及五十余度。去年八月二十四日戊辰,荧惑历舆鬼东入轩辕,出后星北,东去四度,北旋复还。轩辕者,后宫也。荧惑者,至阳之精也,天之使也,而出入轩辕,绕还往来。《易》曰:“天垂象,见吉凶。”其意昭然可见矣。礼,天子一娶九女,嫡媵毕县。今宫人侍御,动以千计,或生而幽隔,人道不通,郁积之气,上感皇天,故遣荧惑入轩辕,理人伦,垂象见异,以悟主上。昔武王下车,出倾宫之女,表商容之间,以理人伦,以表贤德,故天授以圣子,成王是也。今陛下多积宫人,以违天意,故皇胤多夭,嗣体莫寄。《诗》云:“敬天之怒,不敢戏豫。”方今之福,莫若广嗣,广嗣之术,可不深思?宜简出宫女恣其姻嫁,则天自降福,子孙千亿。惟陛下丁宁再三,留神于此。左右贵幸,亦宜惟臣之言,以悟陛下。盖善言古者合于今,善言天者合于人。愿访问百僚,有违臣言者,臣当受苟言之罪。
wǔ shì: chén qiè jiàn qù nián rùn yuè shí qī rì yǐ chǒu yè, yǒu bái qì cóng xī fāng tiān yuàn qū zuǒ zú, rù yù jǐng, shù rì nǎi miè. chūn qiū yuē:" yǒu xīng bèi yú dà chén. dà chén zhě hé? dà huǒ yě. dà huǒ wèi dà chén, fá yòu wèi dà chén, běi jí yì wèi dà chén." suǒ yǐ bèi yī xiǔ ér lián sān sù zhě, yán běi chén wáng zhě zhī gōng yě. fán zhōng gōng wú jié, zhèng jiào luàn nì, wēi wǔ shuāi wēi, zé cǐ sān xīng yǐ yīng zhī yě. fá zhě bái hǔ, qí sù zhǔ bīng, qí guó zhào wèi, biàn jiàn xī fāng, yì yīng sān fǔ. fán jīn qì wèi biàn, fā zài qiū jié. chén kǒng lì qiū yǐ hòu, zhào wèi guān xī jiāng yǒu qiāng kòu pàn lì zhī huàn. yí yù xuān gào zhū jùn, shǐ jìng shòu rén shí, qīng yáo yì, báo fù liǎn, wù wàng shàn qǐ, jiān cāng yù, bèi shǒu wèi, huí xuǎn xián néng, yǐ zhèn fǔ zhī. jīn jīng zhī biàn, zé guī shàng sī. yí yǐ wǔ yuè bǐng wǔ, qiǎn tài wèi fú gàn qī, jiàn jǐng B241, shū yù bǎn zhī cè, yǐn bái qì zhī yì, yú xī jiāo zé gōng qiú qiān, xiè jiù huáng tiān, xiāo miè yāo qì. gài yǐ huǒ shèng jīn, zhuǎn huò wéi fú yě.
五事:臣窃见去年闰月十七日已丑夜,有白气从西方天苑趋左足,入玉井,数日乃灭。《春秋》曰:“有星孛于大辰。大辰者何?大火也。大火为大辰,伐又为大辰,北极亦为大辰。”所以孛一宿而连三宿者,言北辰王者之宫也。凡中宫无节,政教乱逆,威武衰微,则此三星以应之也。罚者白虎,其宿主兵,其国赵、魏,变见西方,亦应三辅。凡金气为变,发在秋节。臣恐立秋以后,赵、魏、关西将有羌寇畔戾之患。宜豫宣告诸郡,使敬授人时,轻徭役,薄赋敛,勿妄缮起,坚仓狱,备守卫,回选贤能,以镇抚之。金精之变,责归上司。宜以五月丙午,遣太尉服干戚,建井B241,书玉板之策,引白气之异,于西郊责躬求愆,谢咎皇天,消灭妖气。盖以火胜金,转祸为福也。
liù shì: chén qiè jiàn jīn yuè shí sì rì yǐ mǎo sì shí, bái hóng guàn rì. fán rì bàng qì sè bái ér chún zhě míng wéi hóng. guàn rì zhōng zhě, qīn tài yáng yě jiàn yú chūn zhě, zhèng biàn cháng yě. fāng jīn zhōng guān wài sī, gè gè kǎo shì, qí suǒ kǎo zhě, huò fēi jí wù. yòu gōng líng huǒ zāi, zhǔ míng wèi lì, duō suǒ shōu bǔ, bèi jīng kǎo dú. xún huǒ wèi tiān jiè, yǐ wù rén jūn, kě shùn ér bù kě wéi, kě jìng ér bù kě màn. bì xià yí gōng yǐ nèi xǐng, yǐ bèi hòu zāi. fán zhū kǎo chá, bìng xū lì qiū. yòu yì zhuàn yuē:" gōng néng qí shì, xù xián jìn shì, hòu bì yǒu xǐ." fǎn zhī, zé bái hóng guàn rì. yǐ jiǎ yǐ jiàn zhě, zé qiǎn zài zhōng tái. zì sī tú jū wèi, yīn yáng duō miù, jiǔ wú xū yǐ jìn xián zhī cè, tiān xià xìng yì, yì rén tóng zī. qiě lì chūn yǐ lái, jīn qì zài jiàn, jīn néng shèng mù, bì yǒu bīng qì, yí chù sī tú yǐ yìng tiān yì. bì xià bù zǎo rǎng zhī, jiāng fù chén yán, yí huàn bǎi xìng.
六事:臣窃见今月十四日乙卯巳时,白虹贯日。凡日傍气色白而纯者名为虹。贯日中者,侵太阳也;见于春者,政变常也。方今中官外司,各各考事,其所考者,或非急务。又恭陵火灾,主名未立,多所收捕,备经考毒。寻火为天戒,以悟人君,可顺而不可违,可敬而不可慢。陛下宜恭已内省,以备后灾。凡诸考察,并须立秋。又《易传》曰:“公能其事,序贤进士,后必有喜。”反之,则白虹贯日。以甲乙见者,则谴在中台。自司徒居位,阴阳多谬,久无虚已进贤之策,天下兴议,异人同咨。且立春以来,金气再见,金能胜木,必有兵气,宜黜司徒以应天意。陛下不早攘之,将负臣言,遗患百姓。
qī shì: chén fú wéi hàn xìng yǐ lái sān bǎi sān shí jiǔ suì. yú shī sān jī, gāo zǔ qǐ hài zhòng èr nián, jīn zài xū zhòng shí nián. shī sì lì shū yuē:" mǎo yǒu wèi gé zhèng, wǔ hài wèi gé mìng, shén zài tiān mén, chū rù hòu tīng." yán shén zài xū hài, sī hòu dì wáng xīng shuāi dé shī, jué shàn zé chāng, jué è zé wáng. yú yì xióng cí mì lì, jīn zhí kùn fá. fán jiǔ èr kùn zhě, zhòng xiǎo rén yù gòng kùn hài jūn zǐ yě. jīng yuē:" kùn ér bù shī qí suǒ, qí wéi jūn zǐ hū!" wéi dú xián shèng zhī jūn, zāo kùn yù xiǎn, néng zhì mìng suì zhì, bù qù qí dào. bì xià nǎi zhě qián lóng yǎng dé, yōu yǐn qū è, jí wèi zhī yuán, zǐ gōng jīng dòng, lì yùn zhī huì, shí qì yǐ yīng. rán yóu kǒng yāo xiáng wèi jǐn, jūn zǐ sī huàn ér yù fáng zhī. chén yǐ wéi xū zhòng yǐ jìng, lái nián rù jì, wén dì gǎi fǎ, chú ròu xíng zhī zuì, zhì jīn shì sān bǎi zài. yí yīn sī jì, dà juān fǎ lìng, guān míng chēng hào, yú fú qì xiè, shì yǒu suǒ gèng, biàn dà wéi xiǎo, qù shē jiù jiǎn, jī héng zhī zhèng, chú fán wèi jiǎn. gǎi yuán gēng shǐ, zhāo qiú yōu yǐn, jǔ fāng zhèng, zhēng yǒu dào, bó cǎi yì móu, kāi bù huì zhī lù.
七事:臣伏惟汉兴以来三百三十九岁。于《诗三基》,高祖起亥仲二年,今在戌仲十年。《诗汜历枢》曰:“卯酉为革政,午亥为革命,神在天门,出入候听。”言神在戌亥,司候帝王兴衰得失,厥善则昌,厥恶则亡。于《易雄雌秘历》,今值困乏。凡九二困者,众小人欲共困害君子也。《经》曰:“困而不失其所,其唯君子乎!”唯独贤圣之君,遭困遇险,能致命遂志,不去其道。陛下乃者潜龙养德,幽隐屈厄,即位之元,紫宫惊动,历运之会,时气已应。然犹恐妖祥未尽,君子思患而豫防之。臣以为戌仲已竟,来年入季,文帝改法,除肉刑之罪,至今适三百载。宜因斯际,大蠲法令,官名称号,舆服器械,事有所更,变大为小,去奢就俭,机衡之政,除烦为简。改元更始,招求幽隐,举方正,征有道,博采异谋,开不讳之路。
chén chén yǐn jì huì, kǒng fàn jì huì, shū bù jìn yán, wèi gǎn jiū chàng.
臣陈引际会,恐犯忌讳,书不尽言,未敢究暢。
tái jí yǐ yuē:" duì yún' bái hóng guàn rì, zhèng biàn cháng yě.' cháo tíng shuài yóu jiù zhāng, hé suǒ biàn yì ér yán biàn cháng? yòu yán' dāng dà juān fǎ lìng, gé yì guān hào'. huò yún biàn cháng yǐ zhì zāi, huò gǎi jiù yǐ chú yì, hé yě? yòu yáng jiā chū jiàn, fù yù gǎi yuán, jù hé jīng diǎn? qí yǐ shí duì." yǐ duì yuē:
台诘顗曰:“对云‘白虹贯日,政变常也。’朝廷率由旧章,何所变易而言变常?又言‘当大蠲法令,革易官号’。或云变常以致灾,或改旧以除异,何也?又阳嘉初建,复欲改元,据何经典?其以实对。”顗对曰:
fāng chūn dōng zuò, bù dé zhī yuán, yáng qì kāi fā, yǎng dǎo wàn wù. wáng zhě yīn tiān shì tīng, fèng shùn shí qì, yí wù chóng wēn róu, zūn qí xíng lìng. ér jīn lì chūn zhī hòu, kǎo shì bù xī, qiū dōng zhī zhèng, xíng hū chūn xià, gù bái hóng chūn jiàn, yǎn bì rì yào. fán xié qì chéng yáng, zé hóng ní zài rì, sī jiē chén xià zhí shì kè jí suǒ zhì. dài fēi cháo tíng yōu kuān zhī běn. cǐ qí biàn cháng zhī jiù yě. yòu jīn xuǎn jǔ jiē guī sān sī, fēi yǒu zhōu zhào zhī cái, ér dāng zé zhé zhī zhòng, měi yǒu xuǎn yòng, zhé cān zhī yuàn shǔ, gōng fǔ mén xiàng, bīn kè tián jí, sòng qù yíng lái, cái huò wú yǐ. qí dāng qiān zhě, jìng xiāng jiàn yè, gè qiǎn zǐ dì, chōng sè dào lù, kāi zhǎng jiān mén, xìng zhì fú wěi, fēi suǒ wèi shuài yóu jiù zhāng yě. shàng shū zhí zài jī héng, gōng jìn yán mì, sī qū zhī yì, qiāng bù dé tōng, piān dǎng zhī ēn, huò wú suǒ yòng. xuǎn jǔ zhī rèn, bù rú hái zài jī mì. chén chéng yú gàng, bù zhī zhé zhōng, sī gù yuǎn jìn zhī lùn, dāng jīn zhī yí. yòu kǒng zǐ yuē:" hàn sān bǎi zài, dòu lì gǎi xiàn." sān bǎi sì suì wèi yī dé, wǔ dé qiān wǔ bǎi èr shí suì, wǔ xíng gèng yòng. wáng zhě suí tiān, pì yóu zì chūn cú xià, gǎi qīng fú jiàng zhě yě. zì wén dì shěng xíng, shì sān bǎi nián, ér qīng wēi zhī jìn, jiàn yǐ yīn jī. wáng zhě zhī fǎ, pì yóu jiāng hé, dāng shǐ yì bì ér nán fàn yě. gù yì yuē:" yì zé yì zhī, jiǎn zé yì cóng, yì jiǎn ér tiān xià zhī lǐ dé yǐ." jīn qù shē jí jiǎn, yǐ xiān tiān xià, gǎi yì míng hào, suí shì chēng wèi. yì yuē:" jūn zǐ zhī dào, huò chū huò chù, tóng guī shū tú, yī zhì bǎi lǜ." shì zhī biàn cháng ér shàn, kě yǐ chú zāi, biàn cháng ér è, bì zhì yú yì. jīn nián zhòng jìng, lái nián rù jì, zhòng zhōng jì shǐ, lì yùn biàn gǎi, gù kě gǎi yuán, suǒ yǐ shùn tiān dào yě.
方春东作,布德之元,阳气开发,养导万物。王者因天视听,奉顺时气,宜务崇温柔,尊其行令。而今立春之后,考事不息,秋冬之政,行乎春夏,故白虹春见,掩蔽日曜。凡邪气乘阳,则虹霓在日,斯皆臣下执事刻急所致。殆非朝廷优宽之本。此其变常之咎也。又今选举皆归三司,非有周、召之才,而当则哲之重,每有选用,辄参之掾属,公府门巷,宾客填集,送去迎来,财货无已。其当迁者,竞相荐谒,各遣子弟,充塞道路,开长奸门,兴致浮伪,非所谓率由旧章也。尚书职在机衡,宫禁严密,私曲之意,羌不得通,偏党之恩,或无所用。选举之任,不如还在机密。臣诚愚戆,不知折中,斯固远近之论,当今之宜。又孔子曰:“汉三百载,斗历改宪。”三百四岁为一德,五德千五百二十岁,五行更用。王者随天,譬犹自春徂夏,改青服绛者也。自文帝省刑,适三百年,而轻微之禁,渐已殷积。王者之法,譬犹江河,当使易避而难犯也。故《易》曰:“易则易知,简则易从,易简而天下之理得矣。”今去奢即俭,以先天下,改易名号,随事称谓。《易》曰:“君子之道,或出或处,同归殊涂,一致百虑。”是知变常而善,可以除灾,变常而恶,必致于异。今年仲竟,来年入季,仲终季始,历运变改,故可改元,所以顺天道也。
chén yǐ yú bì, bù zú yǐ dá shèng wèn.
臣顗愚蔽,不足以答圣问。
yǐ yòu shàng shū jiàn huáng qióng lǐ gù, bìng chén xiāo zāi zhī shù yuē:
顗又上书荐黄琼、李固,并陈消灾之术曰:
chén qián duì qī shì, yào zhèng jí wù, yí yú jīn zhě, suǒ dāng shī yòng. chéng zhī yú qiǎn, bù hé shèng tīng, rén jiàn yán fèi, dāng shòu zhū fá, zhēng yíng huáng bù, mí zhī cuò shēn.
臣前对七事,要政急务,宜于今者,所当施用。诚知愚浅,不合圣听,人贱言废,当受诛罚,征营惶怖,靡知厝身。
chén wén kū zhōu shàn jí, jiāng yù jì jiāng hǎi yě pìn xián xuǎn zuǒ, jiāng yǐ ān tiān xià yě. xī táng yáo zài shàng, qún lóng wèi yòng, wén wǔ chuàng dé, zhōu zhào zuò fǔ, shì yǐ néng jiàn tiān dì zhī gōng, zēng rì yuè zhī yào zhě yě. shī yún:" hè hè wáng mìng, zhòng shān fǔ jiāng zhī. bāng guó ruò fǒu, zhòng shān fǔ míng zhī." xuān wáng shì lài, yǐ zhì yōng xī. bì xià jiàn zuò yǐ lái, qín xīn shù zhèng, ér sān jiǔ zhī wèi, wèi jiàn qí rén, shì yǐ zāi hài lǚ zhēn, sì guó wèi níng. chén kǎo zhī guó diǎn, yàn zhī wén jiàn, mò bù yǐ dé xián wèi gōng, shī shì wèi bài. qiě xián zhě chū chù, xiáng ér hòu jí, jué yǐ dé jìn, zé qí qíng bù gǒu, rán hòu shǐ jūn zǐ chǐ pín jiàn ér lè fù guì yǐ. ruò yǒu dé bù bào, yǒu yán bù chóu, lái wú suǒ lè, jìn wú suǒ qū, zé jiē huái guī sǒu zé, xiū qí gù zhì yǐ. fū qiú xián zhě, shàng yǐ chéng tiān, xià yǐ wéi rén. bù yòng zhī, zé nì tiān tǒng, wéi rén wàng. nì tiān tǒng zé zāi shěng jiàng, wéi rén wàng zé huà bù xíng. zāi shěng jiàng zé xià hū jiē, huà bù xíng zé jūn dào kuī. sì shǐ zhī quē, wǔ jì zhī è, qí jiù yóu cǐ. qǐ kě bù gāng jiàn dǔ shí, jīn jīn lì lì, yǐ shǒu tiān gōng shèng dé dà yè hū?
臣闻刳舟剡楫,将欲济江海也;聘贤选佐,将以安天下也。昔唐尧在上,群龙为用,文、武创德,周、召作辅,是以能建天地之功,增日月之耀者也。《诗》云:“赫赫王命,仲山甫将之。邦国若否,仲山甫明之。”宣王是赖,以致雍熙。陛下践祚以来,勤心庶政,而三九之位,未见其人,是以灾害屡臻,四国未宁。臣考之国典,验之闻见,莫不以得贤为功,失士为败。且贤者出处,翔而后集,爵以德进,则其情不苟,然后使君子耻贫贱而乐富贵矣。若有德不报,有言不酬,来无所乐,进无所趋,则皆怀归薮泽,修其故志矣。夫求贤者,上以承天,下以为人。不用之,则逆天统,违人望。逆天统则灾眚降,违人望则化不行。灾眚降则下呼嗟,化不行则君道亏。四始之缺,五际之厄,其咎由此。岂可不刚健笃实,矜矜栗栗,以守天功盛德大业乎?
chén fú jiàn guāng lù dài fu jiāng xià huáng qióng, dān dào lè shù, qīng liàng zì rán, bèi hè huái bǎo, hán wèi jīng jí, yòu guǒ yú cóng zhèng, míng dá biàn fù. cháo tíng qián jiā yōu chǒng, bīn yú shàng wèi. qióng rù cháo rì qiǎn, móu mó wèi jiù, yīn yǐ sàng bìng, zhì mìng suì zhì. lǎo zǐ yuē:" dà yīn xī shēng, dà qì wǎn chéng." shàn rén wéi gù, sān nián nǎi lì. tiān xià mò bù jiā cháo tíng yǒu cǐ liáng rén, ér fù guài qí bù shí hái rèn. bì xià yí jiā jiàng chóng zhī ēn, jí yǎng xián zhī lǐ, zhēng fǎn jīng shī, yǐ wèi tiān xià. yòu chǔ shì hàn zhōng lǐ gù, nián sì shí, tōng yóu xià zhī yì, lǚ yán mǐn zhī rén. jié bái zhī jié, qíng tóng jiǎo rì, zhōng zhēn zhī cāo, hǎo shì zhèng zhí, zhuō guān gǔ rén, dāng shì mò jí. yuán jīng suǒ shēng, wáng zhī zuǒ chén, tiān zhī shēng gù, bì wèi shèng hàn, yí méng tè zhēng, yǐ shì sì fāng. fū yǒu chū lún zhī cái, bù yīng xiàn yǐ guān cì. xī yán zi shí bā, tiān xià guī rén zǐ qí zhì chǐ, huà ā yǒu shēng. ruò hái qióng zhēng gù, rèn yǐ shí zhèng, yī yǐn fù shuō, bù zú wèi cǐ, zé kě chuí jǐng guāng, zhì xiū xiáng yǐ. chén yǐ míng bù zhī rén, fú tīng zhòng yán, bǎi xìng suǒ guī, zāng pǐ gòng tàn. yuàn fàn wèn bǎi liáo, hé qí míng xíng, yǒu yī bù hé, zé chén wèi qī guó. wéi liú shèng shén, bù yǐ rén fèi yán.
臣伏见光禄大夫江夏黄琼,耽道乐术,清亮自然,被褐怀宝,含味经籍,又果于从政,明达变复。朝廷前加优宠,宾于上位。琼入朝日浅,谋谟未就,因以丧病,致命遂志。《老子》曰:“大音希声,大器晚成。”善人为固,三年乃立。天下莫不嘉朝廷有此良人,而复怪其不时还任。陛下宜加降崇之恩,极养贤之礼,征反京师,以慰天下。又处士汉中李固,年四十,通游、夏之艺,履颜、闵之仁。洁白之节,情同璬日,忠贞之操,好是正直,卓冠古人,当世莫及。元精所生,王之佐臣,天之生固,必为圣汉,宜蒙特征,以示四方。夫有出伦之才,不应限以官次。昔颜子十八,天下归仁;子奇稚齿,化阿有声。若还琼征固,任以时政,伊尹、傅说,不足为此,则可垂景光,致休祥矣。臣顗明不知人,伏听众言,百姓所归,臧否共叹。愿泛问百僚,核其名行,有一不合,则臣为欺国。惟留圣神,不以人废言。
jǐn fù tiáo pián yí sì shì, fù zòu yú zuǒ:
谨复条便宜四事,附奏于左:
yī shì: kǒng zǐ zuò chūn qiū, shū" zhēng yuè" zhě, jìng suì zhī shǐ yě. wáng zhě zé tiān zhī xiàng, yīn shí zhī xù, yí kāi fā dé hào, jué xián mìng shì, liú kuān dà zhī zé, chuí rén hòu zhī dé, shùn zhù yuán qì, hán yǎng shù lèi. rú cǐ, zé tiān wén zhāo làn, xīng chén xiǎn liè, wǔ wěi xún guǐ, sì shí hé mù. bù zé tài yáng bù guāng, tiān dì hún zhuó, shí qì cuò nì, mái wù bì rì. zì lì chūn yǐ lái, lèi jīng xún shuò, wèi jiàn rén dé yǒu suǒ shī bù, dàn wén zuì fá kǎo lüè zhī shēng. fū tiān zhī yīng rén, jí rú jǐng xiǎng, ér zì cóng rù suì, cháng yǒu méng qì, yuè bù shū guāng, rì bù xuān yào. rì zhě tài yáng, yǐ xiàng rén jūn, zhèng biàn yú xià, rì yīng yú tiān. qīng zhuó zhī zhàn, suí zhèng yì yáng. tiān zhī jiàn yì, shì wú xū zuò. qǐ dú bì xià juàn yú wàn jī, wéi wò zhī zhèng yǒu suǒ quē yú? hé tiān jiè zhī shù jiàn yě! chén yuàn bì xià fā yáng gān gāng, yuán yǐn xián néng, qín qiú jī héng zhī jì, yǐ huò duàn jīn zhī lì. chén zhī suǒ chén, zhé yǐ tài yáng wèi xiān zhě, míng qí bù kě jiǔ àn, jí dāng gǎi zhèng. qí yì suī wēi, qí shì shén zhòng. chén yán suī yuē, qí zhǐ shén guǎng. wéi bì xià nǎi juàn chén zhāng, shēn liú míng sī.
一事:孔子作《春秋》,书“正月”者,敬岁之始也。王者则天之象,因时之序,宜开发德号,爵贤命士,流宽大之泽,垂仁厚之德,顺助元气,含养庶类。如此,则天文昭烂,星辰显列,五纬循轨,四时和睦。不则太阳不光,天地混浊,时气错逆,霾雾蔽日。自立春以来,累经旬朔,未见仁德有所施布,但闻罪罚考掠之声。夫天之应人,疾如景响,而自从入岁,常有蒙气,月不舒光,日不宣曜。日者太阳,以象人君,政变于下,日应于天。清浊之占,随政抑扬。天之见异,事无虚作。岂独陛下倦于万机,帷幄之政有所阙欤?何天戒之数见也!臣愿陛下发扬乾刚,援引贤能,勤求机衡之寄,以获断金之利。臣之所陈,辄以太阳为先者,明其不可久暗,急当改正。其异虽微,其事甚重。臣言虽约,其旨甚广。惟陛下乃眷臣章,深留明思。
èr shì: kǒng zǐ yuē:" léi zhī shǐ fā dà zhuàng shǐ, jūn ruò chén qiáng cóng jiě qǐ." jīn yuè jiǔ rì zhì shí sì rì, dà zhuàng yòng shì, xiāo xī zhī guà yě. yú cǐ liù rì zhī zhōng, léi dāng fā shēng, fā shēng zé suì qì hé, wáng dào xìng yě. yì yuē:" léi chū dì fèn, yù, xiān wáng yǐ zuò yuè chóng dé, yīn jiàn zhī shàng dì." léi zhě, suǒ yǐ kāi fā méng yá, pì yīn chú hài. wàn wù xū léi ér jiě, zī yǔ ér rùn. gù jīng yuē:" léi yǐ dòng zhī, yǔ yǐ rùn zhī." wáng zhě chóng kuān dà, shùn chūn lìng, zé léi yīng jié, bù zé fā dòng yú dōng, dāng zhèn fǎn qián. gù yì zhuàn yuē:" dāng léi bù léi, tài yáng ruò yě." jīn méng qì bù chú, rì yuè biàn sè, zé qí xiào yě. tiān wǎng huī huī, shū ér bù shī, suí shí jìn tuì, yīng zhèng dé shī. dà rén zhě, yǔ tiān dì hé qí dé, yǔ rì yuè hé qí míng, xuán jī dòng zuò, yǔ tiān xiàng yīng. léi zhě hào lìng, qí dé shēng yǎng. hào lìng dài fèi, dāng shēng ér shā, zé léi fǎn zuò, qí shí wú suì. bì xià ruò yù chú zāi zhāo zhǐ, shùn tiān zhì hé, yí chá chén xià yóu kù hài zhě, jí jiā chì chù, yǐ ān lí yuán, zé tài hào yuè hé, léi shēng nǎi fā.
二事:孔子曰:“雷之始发《大壮》始,君弱臣强从《解》起。”今月九日至十四日,《大壮》用事,消息之卦也。于此六日之中,雷当发声,发声则岁气和,王道兴也。《易》曰:“雷出地奋,豫,先王以作乐崇德,殷荐之上帝。”雷者,所以开发萌牙,辟阴除害。万物须雷而解,资雨而润。故《经》曰:“雷以动之,雨以润之。”王者崇宽大,顺春令,则雷应节,不则发动于冬,当震反潜。故《易传》曰:“当雷不雷,太阳弱也。”今蒙气不除,日月变色,则其效也。天网恢恢,疏而不失,随时进退,应政得失。大人者,与天地合其德,与日月合其明,琁玑动作,与天相应。雷者号令,其德生养。号令殆废,当生而杀,则雷反作,其时无岁。陛下若欲除灾昭祉,顺天致和,宜察臣下尤酷害者,亟加斥黜,以安黎元,则太皓悦和,雷声乃发。
sān shì: qù nián shí yuè èr shí rì guǐ hài, tài bái yǔ suì xīng hé yú fáng xīn. tài bái zài běi, suì xīng zài nán, xiāng lí shù cùn, guāng máng jiāo jiē. fáng xīn zhě, tiān dì míng táng bù zhèng zhī gōng. xiào jīng gōu mìng jué yuē:" suì xīng shǒu xīn nián gǔ fēng." shàng shū hóng fàn jì yuē:" yuè xíng zhōng dào, yí jié yīng qī, dé hòu shòu fú, zhòng huá liú zhī." zhòng huá zhě, wèi suì xīng zài xīn yě. jīn tài bái cóng zhī, jiāo hé míng táng, jīn mù xiāng zéi, ér fǎn tóng hé, cǐ yǐ yīn líng yáng, chén xià zhuān quán zhī yì yě. fáng xīn dōng fāng, qí guó zhǔ sòng. shí shì jīng yuē:" suì xīng chū zuǒ yǒu nián, chū yòu wú nián." jīn jīn mù jù dōng, suì xīng zài nán, shì wèi chū yòu, kǒng nián gǔ bù chéng, sòng rén jī yě. bì xià yí shěn xiáng míng táng bù zhèng zhī wù, rán hòu yāo yì kě xiāo, wǔ wěi shùn xù yǐ.
三事:去年十月二十日癸亥,太白与岁星合于房、心。太白在北,岁星在南,相离数寸,光芒交接。房、心者,天帝明堂布政之宫。《孝经钩命决》曰:“岁星守心年谷丰。”《尚书洪范记》曰:“月行中道,移节应期,德厚受福,重华留之。”重华者,谓岁星在心也。今太白从之,交合明堂,金木相贼,而反同合,此以阴陵阳,臣下专权之异也。房、心东方,其国主宋。《石氏经》曰:“岁星出左有年,出右无年。”今金木俱东,岁星在南,是为出右,恐年谷不成,宋人饥也。陛下宜审详明堂布政之务,然后妖异可消,五纬顺序矣。
sì shì: yì zhuàn yuē:" yáng wú dé zé hàn, yīn jiàn yáng yì hàn." yáng wú dé zhě, rén jūn ēn zé bù shī yú rén yě. yīn jiàn yáng zhě, lù qù gōng shì, chén xià zhuān quán yě. zì dōng shè chūn, qì wú jiā zé, shù yǒu xī fēng, fǎn nì shí jié. cháo tíng láo xīn, guǎng wéi dǎo qí, jiàn jì shān chuān, bào lóng yí shì. chén wén huáng tiān gǎn wù, bù wéi wěi dòng, zāi biàn yīng rén, yào zài zé yǐ. ruò lìng yǔ kě qǐng xiáng, shuǐ kě rǎng zhǐ, zé suì wú gé bìng, tài píng kě dài. rán ér zāi hài bù xī zhě, huàn bù zài cǐ yě. lì chūn yǐ lái, wèi jiàn cháo tíng shǎng lù yǒu gōng, biǎo xiǎn yǒu dé, cún wèn gū guǎ, zhèn xù pín ruò, ér dàn jiàn luò yáng dōu guān bēn chē dōng xī, shōu xì xiān jiè, láo yù chōng yíng. chén wén gōng líng huǒ chù, bǐ yǒu guāng yào, míng cǐ tiān zāi, fēi rén zhī jiù. dīng chǒu dà fēng, yǎn bì tiān dì. fēng zhě hào lìng, tiān zhī wēi nù, jiē suǒ yǐ gǎn wù rén jūn zhōng hòu zhī jiè. yòu lián yuè wú yǔ, jiāng hài sù mài. ruò yī gǔ bù dēng, zé jī zhě shí sān sì yǐ. bì xià chéng yí guǎng bèi ēn zé, dài shàn yuán yuán. xī yáo zāo jiǔ nián zhī shuǐ, rén yǒu shí zài zhī xù zhě, jiǎn shuì fáng zāi, wèi qí fāng yě. yuàn bì xià zǎo xuān dé zé, yǐ yìng tiān gōng. ruò chén yán bù yòng, cháo zhèng bù gǎi zhě, lì xià zhī hòu nǎi yǒu shù yǔ, yú jīn zhī jì wèi kě wàng yě. ruò zhèng biàn yú cháo ér tiān bù yǔ, zé chén wèi wū shàng, yú bù zhī liàng, fèn dāng dǐng huò.
四事:《易传》曰:“阳无德则旱,阴僭阳亦旱。”阳无德者,人君恩泽不施于人也。阴僭阳者,禄去公室,臣下专权也。自冬涉春,讫无嘉泽,数有西风,反逆时节。朝廷劳心,广为祷祈,荐祭山川,暴龙移市。臣闻皇天感物,不为伪动,灾变应人,要在责已。若令雨可请降,水可攘止,则岁无隔并,太平可待。然而灾害不息者,患不在此也。立春以来,未见朝廷赏录有功,表显有德,存问孤寡,赈恤贫弱,而但见洛阳都官奔车东西,收系纤介,牢狱充盈。臣闻恭陵火处,比有光曜,明此天灾,非人之咎。丁丑大风,掩蔽天地。风者号令,天之威怒,皆所以感悟人君忠厚之戒。又连月无雨,将害宿麦。若一谷不登,则饥者十三四矣。陛下诚宜广被恩泽,贷赡元元。昔尧遭九年之水,人有十载之蓄者,简税防灾,为其方也。愿陛下早宣德泽,以应天功。若臣言不用,朝政不改者,立夏之后乃有澍雨,于今之际未可望也。若政变于朝而天不雨,则臣为诬上,愚不知量,分当鼎镬。
shū zòu, tè zhào bài láng zhōng, cí bìng bù jiù, jí qù guī jiā. zhì sì yuè jīng shī dì zhèn, suì xiàn. qí xià dà hàn. qiū, xiān bēi rù mǎ yì chéng, pò dài jùn bīng. míng nián, xī qiāng kòu lǒng yòu. jiē lüè rú yǐ yán. hòu fù gōng chē zhēng, bù xíng.
书奏,特诏拜郎中,辞病不就,即去归家。至四月京师地震,遂陷。其夏大旱。秋,鲜卑入马邑城,破代郡兵。明年,西羌寇陇右。皆略如顗言。后复公车征,不行。
tóng xiàn sūn lǐ zhě, jī è xiōng bào, hǎo yóu xiá, yǔ qí tóng lǐ rén cháng mù yǐ míng dé, yù yǔ qīn shàn. yǐ bù gù, yǐ cǐ jié yuàn, suì wèi lǐ suǒ shā.
同县孙礼者,积恶凶暴,好游侠,与其同里人常慕顗名德,欲与亲善。顗不顾,以此结怨,遂为礼所杀。
xiāng kǎi zì gōng jǔ, píng yuán xí yīn rén yě. hào xué bó gǔ, shàn tiān wén yīn yáng zhī shù.
襄楷字公矩,平原隰阴人也。好学博古,善天文阴阳之术。
huán dì shí, huàn guān zhuān cháo, zhèng xíng bào làn, yòu bǐ shī huáng zǐ, zāi yì yóu shù. yán xī jiǔ nián, kǎi zì jiā yì quē shàng shū yuē:
桓帝时,宦官专朝,政刑暴滥,又比失皇子,灾异尤数。延熹九年,楷自家诣阙上疏曰:
chén wén huáng tiān bù yán, yǐ wén xiàng shè jiào. yáo shùn suī shèng, bì lì xiàng rì yuè xīng chén, chá wǔ wěi suǒ zài, gù néng xiǎng bǎi nián zhī shòu, wèi wàn shì zhī fǎ. chén qiè jiàn qù suì wǔ yuè, yíng huò rù tài wēi, fàn dì zuò, chū duān mén, bù guǐ cháng dào. qí rùn yuè liáng chén, tài bái rù fáng, fàn xīn xiǎo xīng, zhèn dòng zhōng yào. zhōng yào, tiān wáng yě bàng xiǎo xīng zhě, tiān wáng zǐ yě. fū tài wēi tiān tíng, wǔ dì zhī zuò, ér jīn huǒ fá xīng yáng guāng qí zhōng, yú zhàn, tiān zǐ xiōng yòu jù rù fáng xīn, fǎ wú jì sì. jīn nián suì xīng jiǔ shǒu tài wēi, nì xíng xī zhì yè mén, hái qiè zhí hàn. suì wèi mù jīng, hǎo shēng è shā, ér yān liú bù qù zhě, jiù zài rén dé bù xiū, zhū fá tài kù. qián qī nián shí èr yuè, yíng huò yǔ suì xīng jù rù xuān yuán, nì xíng sì shí yú rì, ér dèng huáng hòu zhū. qí dōng dà hán, shā niǎo shòu, hài yú biē, chéng bàng zhú bǎi zhī yè yǒu shāng kū zhě. chén wén yú shī yuē:" bǎi shāng zhú kū, bù chū sān nián, tiān zǐ dāng zhī." jīn luò yáng chéng zhōng rén yè wú gù jiào hū, yún yǒu huǒ guāng, rén shēng zhèng xuān, yú zhàn yì yǔ zhú bǎi kū tóng. zì chūn xià yǐ lái, lián yǒu shuāng báo jí dà yǔ léi, ér chén zuò wēi zuò fú, xíng fá jí kè zhī suǒ gǎn yě.
臣闻皇天不言,以文象设教。尧、舜虽圣,必历象日月星辰,察五纬所在,故能享百年之寿,为万世之法。臣窃见去岁五月,荧惑入太微,犯帝座,出端门,不轨常道。其闰月良辰,太白入房,犯心小星,震动中耀。中耀,天王也;傍小星者,天王子也。夫太微天廷,五帝之坐,而金火罚星扬光其中,于占,天子凶;又俱入房、心,法无继嗣。今年岁星久守太微,逆行西至掖门,还切执汉。岁为木精,好生恶杀,而淹留不去者,咎在仁德不修,诛罚太酷。前七年十二月,荧惑与岁星俱入轩辕,逆行四十余日,而邓皇后诛。其冬大寒,杀鸟兽,害鱼鳖,城傍竹柏之叶有伤枯者。臣闻于师曰:“柏伤竹枯,不出三年,天子当之。”今洛阳城中人夜无故叫呼,云有火光,人声正喧,于占亦与竹柏枯同。自春夏以来,连有霜雹及大雨雷,而臣作威作福,刑罚急刻之所感也。
tài yuán tài shǒu liú zhì nán yáng tài shǒu chéng jìn, zhì chú jiān xié, qí suǒ zhū jiǎn, jiē hé rén wàng, ér bì xià shòu yān shù zhī zèn, nǎi yuǎn jiā kǎo dǎi. sān gōng shàng shū qǐ āi zhì děng, bú jiàn cǎi chá, ér yán bèi qiǎn ràng. yōu guó zhī chén, jiāng suì dù kǒu yǐ.
太原太守刘质、南阳太守成瑨,志除奸邪,其所诛剪,皆合人望,而陛下受阉竖之谮,乃远加考逮。三公上书乞哀质等,不见采察,而严被谴让。忧国之臣,将遂杜口矣。
chén wén shā wú zuì, zhū xián zhě, huò jí sān shì. zì bì xià jí wèi yǐ lái, pín xíng zhū fá, liáng kòu sūn dèng, bìng jiàn zú miè, qí cóng zuò zhě, yòu fēi qí shù. lǐ yún shàng shū, míng zhǔ suǒ bù dàng huì, dù zhòng qǐ sǐ, liàng yǐ gǎn wù shèng cháo, céng wú shè yòu, ér bìng bèi cán lù, tiān xià zhī rén, xián zhī qí yuān. hàn xìng yǐ lái, wèi yǒu jù jiàn zhū xián, yòng xíng tài shēn rú jīn zhě yě.
臣闻杀无罪,诛贤者,祸及三世。自陛下即位以来,频行诛伐,梁、寇、孙、邓,并见族灭,其从坐者,又非其数。李云上书,明主所不当讳,杜众乞死,谅以感悟圣朝,曾无赦宥,而并被残戮,天下之人,咸知其冤。汉兴以来,未有拒谏诛贤,用刑太深如今者也。
yǒng píng jiù diǎn, zhū dāng zhòng lùn jiē xū dōng yù, xiān qǐng hòu xíng, suǒ yǐ zhòng rén mìng yě. qǐng shù shí suì yǐ lái, zhōu jùn wán xí, yòu yù bì qǐng yàn zhī fán, zhé tuō jí bìng, duō sǐ láo yù. zhǎng lì shā shēng zì jǐ, sǐ zhě duō fēi qí zuì, hún shén yuān jié, wú suǒ guī sù, yín lì jí yì, zì cǐ ér qǐ. xī wén wáng yī qī, dàn zhì shí zi, jīn gōng nǚ shù qiān, wèi wén qìng yù. yí xiū dé shěng xíng, yǐ guǎng zhōng sī zhī zuò.
永平旧典,诸当重论皆须冬狱,先请后刑,所以重人命也。顷数十岁以来,州郡玩习,又欲避请谳之烦,辄托疾病,多死牢狱。长吏杀生自己,死者多非其罪,魂神冤结,无所归诉,淫厉疾疫,自此而起。昔文王一妻,诞至十子,今宫女数千,未闻庆育。宜修德省刑,以广《螽斯》之祚。
yòu qī nián liù yuè shí sān rì, hé nèi yě wáng shān shàng yǒu lóng sǐ, zhǎng kě shǔ shí zhàng. fú fēng yǒu xīng yǔn wèi shí, shēng wén sān jùn. fū lóng xíng zhuàng bù yī, xiǎo dà wú cháng, gù zhōu yì kuàng zhī dà rén, dì wáng yǐ wéi fú ruì. huò wén hé nèi lóng sǐ, huì yǐ wéi shé. fū lóng néng biàn huà, shé yì yǒu shén, jiē bù dàng sǐ. xī qín zhī jiāng shuāi, huà shān shén cāo bì yǐ shòu zhèng kè, yuē" jīn nián zǔ lóng sǐ", shǐ huáng táo zhī, sǐ yú shā qiū. wáng mǎng tiān fèng èr nián, é yán huáng shān gōng yǒu sǐ lóng zhī yì, hòu hàn zhū mǎng, guāng wǔ fù xīng. xū yán yóu rán, kuàng yú shí xié? fū xīng chén lì tiān, yóu wàn guó zhī fù wáng zhě yě. xià jiāng pàn shàng, gù xīng yì pàn tiān. shí zhě ān lèi, zhuì zhě shī shì. chūn qiū wǔ shí yǔn sòng, qí hòu xiāng gōng wèi chǔ suǒ zhí. qín zhī wáng yě, shí yǔn dōng jùn. jīn sǔn fú fēng, yǔ xiān dì yuán líng xiāng jìn, bù yǒu dà sàng, bì yǒu pàn nì.
又七年六月十三日,河内野王山上有龙死,长可数十丈。扶风有星陨为石,声闻三郡。夫龙形状不一,小大无常,故《周易》况之大人,帝王以为符瑞。或闻河内龙死,讳以为蛇。夫龙能变化,蛇亦有神,皆不当死。昔秦之将衰,华山神操璧以授郑客,曰“今年祖龙死”,始皇逃之,死于沙丘。王莽天凤二年,讹言黄山宫有死龙之异,后汉诛莽,光武复兴。虚言犹然,况于实邪?夫星辰丽天,犹万国之附王者也。下将畔上,故星亦畔天。石者安类,坠者失势。春秋五石陨宋,其后襄公为楚所执。秦之亡也,石陨东郡。今损扶风,与先帝园陵相近,不有大丧,必有畔逆。
àn chūn qiū yǐ lái jí gǔ dì wáng, wèi yǒu hé qīng jí xué mén zì huài zhě yě. chén yǐ wéi hé zhě, zhū hóu wèi yě. qīng zhě shǔ yáng, zhuó zhě shǔ yīn. hé dāng zhuó ér fǎn qīng zhě, yīn yù wèi yáng, zhū hóu yù wèi dì yě. tài xué, tiān zǐ jiào huà zhī gōng, qí mén wú gù zì huài zhě, yán wén dé jiāng sàng, jiào huà fèi yě. jīng fáng yì zhuàn yuē:" hé shuǐ qīng, tiān xià píng." jīn tiān chuí jǐn, dì tǔ yāo, rén lì yì, sān zhě bìng shí ér yǒu hé qīng, yóu chūn qiū lín bù dàng jiàn ér jiàn, kǒng zǐ shū zhī yǐ wéi yì yě.
案春秋以来及古帝王,未有河清及学门自坏者也。臣以为河者,诸侯位也。清者属阳,浊者属阴。河当浊而反清者,阴欲为阳,诸侯欲为帝也。太学,天子教化之宫,其门无故自坏者,言文德将丧,教化废也。京房《易传》曰:“河水清,天下平。”今天垂尽,地吐妖,人厉疫,三者并时而有河清,犹春秋麟不当见而见,孔子书之以为异也。
chén qián shàng láng yá gōng chóng shòu gàn jí shén shū, bù hé míng tīng. chén wén bù gǔ míng zi mèng xià, xī shuài yín yú shǐ qiū, wù yǒu wēi ér zhì xìn, rén yǒu jiàn ér yán zhōng. chén suī zhì jiàn, chéng yuàn cì qīng xián, jí jìn suǒ yán.
臣前上琅邪宫崇受干吉神书,不合明听。臣闻布谷鸣子孟夏,蟋蟀吟于始秋,物有微而志信,人有贱而言忠。臣虽至贱,诚愿赐清闲,极尽所言。
shū zòu bù xǐng.
书奏不省。
shí yú rì, fù shàng shū yuē:
十余日,复上书曰:
chén fú jiàn tài bái běi rù shù rì, fù chū dōng fāng, qí zhàn dāng yǒu dà bīng, zhōng guó ruò, sì yí qiáng. chén yòu tuī bù, yíng huò jīn dāng chū ér qián, bì yǒu yīn móu. jiē yóu yù duō yuān jié, zhōng chén bèi lù. dé xīng suǒ yǐ jiǔ shǒu zhí fǎ, yì wèi cǐ yě. bì xià yí chéng tiān yì, lǐ chá yuān yù, wèi liú zhì chéng jìn kuī chú zuì pì, zhuī lù lǐ yún dù zhòng děng zǐ sūn.
臣伏见太白北入数日,复出东方,其占当有大兵,中国弱,四夷强。臣又推步,荧惑今当出而潜,必有阴谋。皆由狱多冤结,忠臣被戮。德星所以久守执法,亦为此也。陛下宜承天意,理察冤狱,为刘质、成瑨亏除罪辟,追录李云、杜众等子孙。
fū tiān zǐ shì tiān bù xiào, zé rì shí xīng dǒu. bǐ nián rì shí yú zhēng shuò, sān guāng bù míng, wǔ wěi cuò lì. qián zhě gōng chóng suǒ xiàn shén shū, zhuān yǐ fèng tiān dì shùn wǔ xíng wéi běn, yì yǒu xīng guó guǎng sì zhī shù. qí wén yì xiǎo, cān tóng jīng diǎn, ér shùn dì bù xíng, gù guó yìn bù xīng, xiào chōng xiào zhì pín shì duǎn zuò.
夫天子事天不孝,则日食星斗。比年日食于正朔,三光不明,五纬错戾。前者宫崇所献神书,专以奉天地顺五行为本,亦有兴国广嗣之术。其文易晓,参同经典,而顺帝不行,故国胤不兴,孝冲、孝质频世短祚。
chén yòu wén zhī, dé zhǔ suǒ hǎo, zì fēi zhèng dào, shén wéi shēng nüè. gù zhōu shuāi, zhū hóu yǐ lì zhēng xiāng shàng, yú shì xià yù shēn xiū sòng wàn péng shēng rèn bǐ zhī tú shēng yú qí shí. yīn zhòu hào sè, dá yǐ shì chū. yè gōng hào lóng, zhēn lóng yóu tíng. jīn huáng mén cháng shì, tiān xíng zhī rén, bì xià ài dài, jiān bèi cháng chǒng, xì sì wèi zhào, qǐ bù wéi cǐ? tiān guān huàn zhě xīng bù zài zǐ gōng ér zài tiān shì, míng dāng gěi shǐ zhǔ shì lǐ yě. jīn nǎi fǎn chù cháng bó zhī wèi, shí fēi tiān yì.
臣又闻之,得主所好,自非正道,神为生虐。故周衰,诸侯以力征相尚,于是夏育、申休、宋万、彭生、任鄙之徒生于其时。殷纣好色,妲已是出。叶公好龙,真龙游廷。今黄门常侍,天刑之人,陛下爱待,兼倍常宠,系嗣未兆,岂不为此?天官宦者星不在紫宫而在天市,明当给使主市里也。今乃反处常伯之位,实非天意。
yòu wén gōng zhōng lì huáng lǎo fú tú zhī cí. cǐ dào qīng xū, guì shàng wú wéi, hǎo shēng è shā, shěng yù qù shē. jīn bì xià shì yù bù qù, shā fá guò lǐ, jì guāi qí dào, qǐ huò qí zuò zāi! huò yán lǎo zi rù yí dí wèi fú tú. fú tú bù sān sù sāng xià, bù yù jiǔ shēng ēn ài, jīng zhī zhì yě. tiān shén yí yǐ hǎo nǚ, fú tú yuē:" cǐ dàn gé náng shèng xuè." suì bù miǎn zhī. qí shǒu yī rú cǐ, nǎi néng chéng dào. jīn bì xià yín nǚ yàn fù, jí tiān xià zhī lì, gān féi yǐn měi, dān tiān xià zhī wèi, nài hé yù rú huáng lǎo hū?
又闻宫中立黄、老、浮屠之祠。此道清虚,贵尚无为,好生恶杀,省欲去奢。今陛下嗜欲不去,杀罚过理,既乖其道,岂获其祚哉!或言老子入夷狄为浮屠。浮屠不三宿桑下,不欲久生恩爱,精之至也。天神遗以好女,浮屠曰:“此但革囊盛血。”遂不眄之。其守一如此,乃能成道。今陛下淫女艳妇,极天下之丽,甘肥饮美,单天下之味,奈何欲如黄、老乎?
shū shàng, jí zhào yì shàng shū wèn zhuàng. kǎi yuē:" chén wén gǔ zhě běn wú huàn chén, wǔ dì mò, chūn qiū gāo, shù yóu hòu gōng, shǐ zhì zhī ěr. hòu shāo jiàn rèn, zhì yú shùn dì, suì yì fán chì. jīn bì xià jué zhī, shí bèi yú qián. zhì jīn wú jì sì zhě, qǐ dú hǎo zhī ér shǐ zhī rán hū?" shàng shū shàng qí duì, zhào xià yǒu sī chù zhèng. shàng shū chéng zhǐ zòu yuē:" qí huàn zhě zhī guān, fēi jìn shì suǒ zhì. hàn chū zhāng zé wèi dà yè zhě, zuǒ jiàng hóu zhū zhū lǚ xiào wén shǐ zhào tán cān chéng, ér zǐ sūn chāng shèng. kǎi bù zhèng cí lǐ, zhǐ chén yào wù, ér xī yán pò lǜ, wéi bèi jīng yì, jiǎ jiè xīng xiù, wěi tuō shén líng, zào hé sī yì, wū shàng wǎng shì. qǐng xià sī lì, zhèng kǎi zuì fǎ, shōu sòng luò yáng yù." dì yǐ kǎi yán suī jī qiè, rán jiē tiān wén héng xiàng zhī shù, gù bù zhū, yóu sī kòu lùn xíng.
书上,即召诣尚书问状。楷曰:“臣闻古者本无宦臣,武帝末,春秋高,数游后宫,始置之耳。后稍见任,至于顺帝,遂益繁炽。今陛下爵之,十倍于前。至今无继嗣者,岂独好之而使之然乎?”尚书上其对,诏下有司处正。尚书承旨奏曰:“其宦者之官,非近世所置。汉初张泽为大谒者,佐绛侯诛诸吕;孝文使赵谈参乘,而子孙昌盛。楷不正辞理,指陈要务,而析言破律,违背经艺,假借星宿,伪托神灵,造合私意,诬上罔事。请下司隶,正楷罪法,收送洛阳狱。”帝以楷言虽激切,然皆天文恒象之数,故不诛,犹司寇论刑。
chū, shùn dì shí, láng yá gōng chóng yì quē, shàng qí shī gàn jí yú qǔ yáng quán shuǐ shàng suǒ de shén shū bǎi qī shí juǎn, jiē piāo bái sù zhū jiè qīng shǒu zhū mù, hào tài píng qīng lǐng shū. qí yán yǐ yīn yáng wǔ xíng wéi jiā, ér duō wū xí zá yǔ. yǒu sī zòu chóng suǒ shàng yāo wàng bù jīng, nǎi shōu zāng zhī. hòu zhāng jué pō yǒu qí shū yān.
初,顺帝时,琅邪宫崇诣阙,上其师干吉于曲阳泉水上所得神书百七十卷,皆缥白素朱介青首朱目,号《太平清领书》。其言以阴阳五行为家,而多巫觋杂语。有司奏崇所上妖妄不经,乃收臧之。后张角颇有其书焉。
jí líng dì jí wèi, yǐ kǎi shū wéi rán. tài fù chén fān jǔ fāng zhèng, bù jiù. xiāng lǐ zōng zhī, měi tài shǒu zhì, zhé zhì lǐ qīng. zhōng píng zhōng, yǔ xún shuǎng zhèng xuán jù yǐ bó shì zhēng, bù zhì, zú yú jiā.
及灵帝即位,以楷书为然。太傅陈蕃举方正,不就。乡里宗之,每太守至,辄致礼清。中平中,与荀爽、郑玄俱以博士征,不至,卒于家。
lùn yuē: gǔ rén yǒu yún:" shàn yán tiān zhě, bì yǒu yàn yú rén." ér zhāng héng yì yún:" tiān wén lì shǔ, yīn yáng zhàn hòu, jīn suǒ yí jí yě." láng yǐ xiāng kǎi néng yǎng zhān fǔ chá, cān zhū rén shì, huò fú jí xiōng jì yīng, yǐn zhī jiào yì yì míng. cǐ gài dào shù suǒ yǐ yǒu bǔ yú shí, hòu rén suǒ dāng qǔ jiàn zhě yě. rán ér qí bì hǎo wū, gù jūn zǐ bù yǐ zhuān xīn yān.
论曰:古人有云:“善言天者,必有验于人。”而张衡亦云:“天文历数,阴阳占候,今所宜急也。”郎顗、襄楷能仰瞻俯察,参诸人事,祸福吉凶既应,引之教义亦明。此盖道术所以有补于时,后人所当取鉴者也。然而其敝好巫,故君子不以专心焉。
zàn yuē: zhòng huán shù shēn, pú chē lǚ xún. sū jìng fēi shū, qīng wǒ jiù yīn. xiāng láng zāi jiè, shí yóu zhèng yín.
赞曰:仲桓术深,蒲车屡寻。苏竟飞书,清我旧阴。襄、郎灾戒,实由政淫。