wū huán xiān bēi
乌桓 鲜卑
wū huán zhě, běn dōng hú yě. hàn chū, xiōng nú mò dú miè qí guó, yú lèi bǎo wū huán shān, yīn yǐ wéi hào yān. sú shàn qí shè, yì liè qín shòu wèi shì. suí shuǐ cǎo fàng mù, jū wú cháng chù. yǐ qióng lú wèi shě, dōng kāi xiàng rì. shí ròu yǐn lào, yǐ máo cuì wèi yī. guì shǎo ér jiàn lǎo, qí xìng hàn sāi. nù zé shā fù xiōng, ér zhōng bù hài qí mǔ, yǐ mǔ yǒu zú lèi, fù xiōng wú xiāng chóu bào dí yě. yǒu yǒng jiàn néng lǐ jué dòu sòng zhě, tuī wèi dà rén, wú shì yè xiāng jì. yì luò gè yǒu xiǎo shuài, shù bǎi qiān luò zì wèi yī bù. dà rén yǒu suǒ zhào hū, shí kè mù wèi xìn, suī wú wén zì, ér bù zhòng bù gǎn wéi fàn. shì xìng wú cháng, yǐ dà rén jiàn zhě míng zì wèi xìng. dà rén yǐ xià, gè zì xù mù yíng chǎn, bù xiāng yáo yì. qí jià qǔ zé xiān lüè nǚ tōng qíng, huò bàn suì bǎi rì, rán hòu sòng niú mǎ yáng chù, yǐ wéi pīng bì. xù suí qī huán jiā, qī jiā wú zūn bēi, dàn dàn bài zhī, ér bù bài qí fù mǔ. wèi qī jiā pú yì, yī èr nián jiān, qī jiā nǎi hòu qiǎn sòng nǚ, jū chǔ cái wù yī jiē wèi bàn. qí sú qī hòu mǔ, bào guǎ sǎo, sǐ zé guī qí gù fū. jì móu cóng yòng fù rén, wéi dòu zhàn zhī shì nǎi zì jué zhī. fù zǐ nán nǚ, xiāng duì jù dūn. yǐ kūn tóu wèi qīng biàn. fù rén zhì jià shí nǎi yǎng fā, fēn wéi jì, zhe jù jué, shì yǐ jīn bì, yóu zhōng guó yǒu B378 bù yáo. fù rén néng cì wéi zuò wén xiù, zhī lǘ lt hé máo gt. nán zǐ néng zuò gōng shǐ ān lēi, duàn jīn tiě wèi bīng qì. qí tǔ dì yí E04C jí dōng qiáng. dōng qiáng shì péng cǎo, shí rú E04C zi, zhì shí yuè ér shú. jiàn niǎo shòu yùn rǔ, yǐ bié sì jié.
乌桓者,本东胡也。汉初,匈奴冒顿灭其国,余类保乌桓山,因以为号焉。俗善骑射,弋猎禽兽为事。随水草放牧,居无常处。以穹庐为舍,东开向日。食肉饮酪,以毛毳为衣。贵少而贱老,其性悍塞。怒则杀父兄,而终不害其母,以母有族类,父兄无相仇报敌也。有勇健能理决斗讼者,推为大人,无世业相继。邑落各有小帅,数百千落自为一部。大人有所召呼,时刻木为信,虽无文字,而部众不敢违犯。氏姓无常,以大人健者名字为姓。大人以下,各自蓄牧营产,不相徭役。其嫁娶则先略女通情,或半岁百日,然后送牛、马、羊畜,以为娉币。婿随妻还家,妻家无尊卑,旦旦拜之,而不拜其父母。为妻家仆役,一二年间,妻家乃厚遣送女,居处财物一皆为办。其俗妻后母,报寡嫂,死则归其故夫。计谋从用妇人,唯斗战之事乃自决之。父子男女,相对踞蹲。以髡头为轻便。妇人至嫁时乃养发,分为髻,著句决,饰以金碧,犹中国有B378步摇。妇人能刺韦作文绣,织氀<曷毛>。男子能作弓矢鞍勒,锻金铁为兵器。其土地宜E04C及东墙。东墙似蓬草,实如E04C子,至十月而熟。见鸟兽孕乳,以别四节。
sú guì bīng sǐ, liǎn shī yǐ guān, yǒu kū qì zhī āi, zhì zàng zé gē wǔ xiāng sòng. féi yǎng yī quǎn, yǐ cǎi shéng yīng qiān, bìng qǔ sǐ zhě suǒ chéng mǎ yī wù, jiē shāo ér sòng zhī, yán yǐ shǔ lèi quǎn, shǐ hù sǐ zhě shén líng guī chì shān. chì shān zài liáo dōng xī běi shù qiān lǐ, rú zhōng guó rén sǐ zhě hún shén guī dài shān yě. jìng guǐ shén, cí tiān dì rì yuè xīng chén shān chuān jí xiān dà rén yǒu jiàn míng zhě. cí yòng niú yáng, bì jiē shāo zhī. qí yuē fǎ: wéi dà rén yán zhě, zuì zhì sǐ ruò xiāng zéi shā zhě, lìng bù luò zì xiāng bào, bù zhǐ, yì dà rén gào zhī, tīng chū mǎ niú yáng yǐ shú sǐ qí zì shā fù xiōng zé wú zuì ruò wáng pàn wèi dà rén suǒ bǔ zhě, yì luò bù dé shòu zhī, jiē xǐ zhú yú yōng kuáng zhī dì, shā mò zhī zhōng. qí tǔ duō fù shé, zài yú lìng xī nán, wū sūn dōng běi yān.
俗贵兵死,敛尸以棺,有哭泣之哀,至葬则歌舞相送。肥养一犬,以彩绳缨牵,并取死者所乘马衣物,皆烧而送之,言以属累犬,使护死者神灵归赤山。赤山在辽东西北数千里,如中国人死者魂神归贷山也。敬鬼神,祠天地、日月、星辰、山川及先大人有健名者。祠用牛、羊,毕皆烧之。其约法:违大人言者,罪至死;若相贼杀者,令部落自相报,不止,诣大人告之,听出马、牛、羊以赎死;其自杀父兄则无罪;若亡畔为大人所捕者,邑落不得受之,皆徙逐于雍狂之地,沙漠之中。其土多蝮蛇,在于令西南,乌孙东北焉。
wū huán zì wèi mò dú suǒ pò, zhòng suì gū ruò, cháng chén fú xiōng nú, suì shū niú mǎ yáng pí, guò shí bù jù, zhé méi qí qī zǐ. jí wǔ dì qiǎn piào qí jiāng jūn huò qù bìng jī pò xiōng nú zuǒ dì, yīn xǐ wū huán yú shàng gǔ yú yáng yòu běi píng liáo xī liáo dōng wǔ jùn sài wài, wèi hàn zhēn chá xiōng nú dòng jìng. qí dà rén suì yī zhāo jiàn, yú shì shǐ zhì hù wū huán xiào wèi, zhì èr qiān dàn, yōng jié jiān lǐng zhī, shǐ bù dé yǔ xiōng nú jiāo tōng.
乌桓自为冒顿所破,众遂孤弱,常臣伏匈奴,岁输牛、马、羊皮,过时不具,辄没其妻子。及武帝遣骠骑将军霍去病击破匈奴左地,因徙乌桓于上谷、渔阳、右北平、辽西、辽东五郡塞外,为汉侦察匈奴动静。其大人岁一朝见,于是始置护乌桓校尉,秩二千石,拥节监领之,使不得与匈奴交通。
zhāo dì shí, wū huán jiàn qiáng, nǎi fā xiōng nú chán yú zhǒng mù, yǐ bào mò dú zhī yuàn. xiōng nú dà nù, nǎi dōng jī pò wū huán. dà jiàng jūn huò guāng wén zhī, yīn qiǎn dù liáo jiāng jūn fàn míng yǒu jiāng èr wàn qí chū liáo dōng yāo xiōng nú, ér lǔ yǐ yǐn qù. míng yǒu chéng wū huán xīn bài, suì jìn jī zhī, zhǎn shǒu liù qiān yú jí, huò qí sān wáng shǒu ér hái. yóu shì wū huán fù kòu yōu zhōu, míng yǒu zhé pò zhī. xuān dì shí, nǎi shāo bǎo sāi jiàng fù.
昭帝时,乌桓渐强,乃发匈奴单于冢墓,以报冒顿之怨。匈奴大怒,乃东击破乌桓。大将军霍光闻之,因遣度辽将军范明友将二万骑出辽东邀匈奴,而虏已引去。明友乘乌桓新败,遂进击之,斩首六千余级,获其三王首而还。由是乌桓复寇幽州,明友辄破之。宣帝时,乃稍保塞降附。
jí wáng mǎng cuàn wèi, yù jī xiōng nú, xìng shí èr bù jūn, shǐ dōng yù jiāng yán yóu lǐng wū huán dīng lìng bīng tún dài jùn, jiē zhì qí qī zǐ yú jùn xiàn. wū huán bù biàn shuǐ tǔ, jù jiǔ tún bù xiū, shù qiú yè qù. mǎng bù kěn qiǎn, suì zì wáng pàn, hái wèi chāo dào, ér zhū jùn jǐn shā qí zhì, yóu shì jié yuàn yú mǎng. xiōng nú yīn yòu qí háo shuài yǐ wéi lì, yú zhě jiē jī mí shǔ zhī.
及王莽篡位,欲击匈奴,兴十二部军,使东域将严尤领乌桓、丁令兵屯代郡,皆质其妻子于郡县。乌桓不便水土,惧久屯不休,数求谒去。莽不肯遣,遂自亡畔,还为抄盗,而诸郡尽杀其质,由是结怨于莽。匈奴因诱其豪帅以为吏,余者皆羁縻属之。
guāng wǔ chū, wū huán yǔ xiōng nú lián bīng wèi kòu, dài jùn yǐ dōng yóu bèi qí hài. jū zhǐ jìn sāi, cháo fā qióng lú, mù zhì chéng guō, wǔ jùn mín shù, jiā shòu qí gū, zhì yú jùn xiàn sǔn huài, bǎi xìng liú wáng. qí zài shàng gǔ sài wài bái shān zhě, zuì wéi qiáng fù.
光武初,乌桓与匈奴连兵为寇,代郡以东尤被其害。居止近塞,朝发穹庐,暮至城郭,五郡民庶,家受其辜,至于郡县损坏,百姓流亡。其在上谷塞外白山者,最为强富。
jiàn wǔ èr shí yī nián, qiǎn fú bō jiāng jūn mǎ yuán jiāng sān qiān qí chū wǔ ruǎn guān yǎn jī zhī. wū huán nì zhī, xī xiāng shuài táo zǒu, zhuī zhǎn bǎi jí ér hái. wū huán fù wěi jī yuán hòu, yuán suì chén yè bēn guī, bǐ rù sāi, mǎ sǐ zhě qiān yú pǐ.
建武二十一年,遣伏波将军马援将三千骑出五阮关掩击之。乌桓逆知,悉相率逃走,追斩百级而还。乌桓复尾击援后,援遂晨夜奔归,比入塞,马死者千余匹。
èr shí èr nián, xiōng nú guó luàn, wū huán chéng ruò jī pò zhī, xiōng nú zhuǎn běi xǐ shù qiān lǐ, mò nán dì kōng, dì nǎi yǐ bì bó lù wū huán. èr shí wǔ nián, liáo xī wū huán dà rén shè dàn děng jiǔ bǎi èr shí èr rén lǜ zhòng xiàng huà, yì quē cháo gòng, xiàn nú bì niú mǎ jí gōng hǔ bào diāo pí.
二十二年,匈奴国乱,乌桓乘弱击破之,匈奴转北徙数千里,漠南地空,帝乃以币帛赂乌桓。二十五年,辽西乌桓大人赦旦等九百二十二人率众向化,诣阙朝贡,献奴婢、牛、马及弓、虎豹貂皮。
shì shí, sì yí cháo hè, luò yì ér zhì, tiān zǐ nǎi mìng dà huì láo xiǎng, cì yǐ zhēn bǎo. wū huán huò yuàn liú sù wèi, yú shì fēng qí qú shuài wèi hóu wáng jūn zhǎng zhě bā shí yī rén, jiē jū sāi nèi, bù yú yuán biān zhū jùn, lìng zhāo lái zhǒng rén, gěi qí yī shí, suì wèi hàn zhēn hòu, zhù jī xiōng nú xiān bēi. shí, sī tú yuàn bān biāo shàng yán:" wū huán tiān xìng qīng xiá, hǎo wèi kòu zéi, ruò jiǔ fàng zòng ér wú zǒng lǐng zhě, bì fù qīn lüè jū rén, dàn wěi zhǔ jiàng yuàn shǐ, kǒng fēi suǒ néng zhì. chén yú yǐ wéi yí fù zhì wū huán xiào wèi, chéng yǒu yì yú fù jí, shěng guó jiā zhī biān lǜ." dì cóng zhī, yú shì shǐ fù zhì xiào wèi yú shàng gǔ níng chéng, kāi yíng fǔ, bìng lǐng xiān bēi, shǎng cì zhì zǐ, suì shí hù shì yān.
是时,四夷朝贺,络驿而至,天子乃命大会劳飨,赐以珍宝。乌桓或愿留宿卫,于是封其渠帅为侯王君长者八十一人,皆居塞内,布于缘边诸郡,令招来种人,给其衣食,遂为汉侦候,助击匈奴、鲜卑。时,司徒掾班彪上言:“乌桓天性轻黠,好为寇贼,若久放纵而无总领者,必复侵掠居人,但委主降掾史,恐非所能制。臣愚以为宜复置乌桓校尉,诚有益于附集,省国家之边虑。”帝从之,于是始复置校尉于上谷宁城,开营府,并领鲜卑,赏赐质子,岁时互市焉。
jí míng zhāng hé sān shì, jiē bǎo sāi wú shì. ān dì yǒng chū sān nián xià, yú lóng wū huán yǔ yòu běi píng hú qiān yú kòu dài jùn shàng gǔ. qiū, yàn mén wū huán lǜ zhòng wáng wú hé, yǔ xiān bēi dà rén qiū lún děng, jí nán xiōng nú gǔ dōu hóu, hé qī qiān qí kòu wǔ yuán, yǔ tài shǒu zhàn yú jiǔ yuán gāo qú gǔ. hàn bīng dà bài, shā jùn zhǎng lì. nǎi qiǎn chē qí jiāng jūn hé xī dù liáo jiāng jūn liáng D454 děng jī, dà pò zhī. wú hé qǐ xiáng, xiān bēi zǒu hái sài wài. shì hòu wū huán shāo fù qīn fù, bài qí dà rén róng zhū CE5D wèi qīn hàn dū wèi.
及明、章、和三世,皆保塞无事。安帝永初三年夏,渔龙乌桓与右北平胡千余寇代郡、上谷。秋,雁门乌桓率众王无何,与鲜卑大人丘伦等,及南匈奴骨都侯,合七千骑寇五原,与太守战于九原高渠谷。汉兵大败,杀郡长吏。乃遣车骑将军何熙、度辽将军梁D454等击,大破之。无何乞降,鲜卑走还塞外。是后乌桓稍复亲附,拜其大人戎朱CE5D为亲汉都尉。
shùn dì yáng jiā sì nián dōng, wū huán kòu yún zhōng, zhē jié dào shàng shāng gǔ chē niú qiān yú liǎng, dù liáo jiāng jūn gěng yè lǜ èr qiān yú rén zhuī jī, bù lì, yòu zhàn yú shā nán, zhǎn shǒu wǔ bǎi jí. wū huán suì wéi yè yú lán chí chéng, yú shì fā jī shè shì èr qiān rén, dù liáo yíng qiān rén, pèi shàng jùn tún, yǐ tǎo wū huán, wū huán nǎi tuì. yǒng hé wǔ nián, wū huán dà rén ā jiān qiāng qú děng yǔ nán xiōng nú zuǒ bù jù lóng wú sī fǎn pàn, zhōng láng jiàng zhāng dān jī pò zhǎn zhī, yú zhòng xī jiàng. huán dì yǒng shòu zhōng, shuò fāng wū huán yǔ xiū zhe tú gè bìng pàn, zhōng láng jiàng zhāng huàn jī píng zhī. yán xī jiǔ nián xià, wū huán fù yǔ xiān bēi jí nán xiōng nú kòu yuán biān jiǔ jùn, jù fǎn, zhāng huàn tǎo zhī, jiē chū sài qù.
顺帝阳嘉四年冬,乌桓寇云中,遮截道上商贾车牛千余两,度辽将军耿晔率二千余人追击,不利,又战于沙南,斩首五百级。乌桓遂围晔于兰池城,于是发积射士二千人,度辽营千人,配上郡屯,以讨乌桓,乌桓乃退。永和五年,乌桓大人阿坚、羌渠等与南匈奴左部句龙吾斯反畔,中郎将张耽击破斩之,余众悉降。桓帝永寿中,朔方乌桓与休著屠各并畔,中郎将张奂击平之。延熹九年夏,乌桓复与鲜卑及南匈奴寇缘边九郡,俱反,张奂讨之,皆出塞去。
líng dì chū, wū huán dà rén shàng gǔ yǒu nán lóu zhě, zhòng jiǔ qiān yú luò, liáo xī yǒu qiū lì jū zhě, zhòng wǔ qiān yú luò, jiē zì chēng wáng yòu liáo dōng sū pū yán, zhòng qiān yú luò, zì chēng qiào wáng yòu běi píng wū yán, zhòng rén bǎi yú luò, zì chēng hàn lǔ wáng bìng yǒng jiàn ér duō jì cè. zhōng píng sì nián, qián zhōng shān tài shǒu zhāng chún pàn, rù qiū lì jū zhòng zhōng, zì hào mí tiān ān dìng wáng, suì wèi zhū jùn wū huán yuán shuài, kòu lüè qīng xú yōu jì sì zhōu. wǔ nián, yǐ liú yú wèi yōu zhōu mù, yú gòu mù zhǎn chún shǒu, běi zhōu nǎi dìng.
灵帝初,乌桓大人上谷有难楼者,众九千余落,辽西有丘力居者,众五千余落,皆自称王;又辽东苏仆延,众千余落,自称峭王;右北平乌延,众人百余落,自称汗鲁王;并勇健而多计策。中平四年,前中山太守张纯畔,入丘力居众中,自号弥天安定王,遂为诸郡乌桓元帅,寇掠青、徐、幽、冀四州。五年,以刘虞为幽州牧,虞购募斩纯首,北州乃定。
xiàn dìng chū píng zhōng, qiū lì jū sǐ, zi lóu bān nián shào, cóng zǐ tà dùn yǒu wǔ lüè, dài lì, zǒng shè sān bù, zhòng jiē cóng qí hào lìng. jiàn ān chū, jì zhōu mù yuán shào yǔ qián jiāng jūn gōng sūn zàn xiāng chí bù jué, tà dùn qiǎn shǐ yì shào qiú hé qīn, suì qiǎn bīng zhù jī zàn, pò zhī. shào jiǎo zhì cì tà dùn nán lóu sū pū yán wū yán děng, jiē yǐ chán yú yìn shòu. hòu nán lóu sū pū yán lǜ qí bù zhòng fèng lóu bān wèi chán yú, tà dùn wèi wáng, rán tà dùn yóu bǐng jì cè. guǎng yáng rén yán róu, shǎo méi wū huán xiān bēi zhōng, wèi qí zhǒng rén suǒ guī xìn, róu nǎi yīn xiān bēi zhòng, shā wū huán xiào wèi xíng jǔ ér dài zhī. yuán shào yīn chǒng wèi róu, yǐ ān běi biān. jí shào zi shàng bài, bēn tà dùn. shí, yōu jì lì rén bēn wū huán zhě shí wàn yú hù, shàng yù píng qí bīng lì, fù tú zhōng guó. huì cáo cāo píng hé běi, yán róu lǜ xiān bēi wū huán guī fù, cāo jí yǐ róu wèi xiào wèi. jiàn ān shí èr nián, cáo cāo zì zhēng wū huán, dà pò tà dùn yú liǔ chéng, zhǎn zhī, shǒu lǔ èr shí yú wàn rén. yuán shàng yǔ lóu bān wū yán děng jiē zǒu liáo dōng, liáo dōng tài shǒu gōng sūn kāng bìng zhǎn sòng zhī. qí yú zhòng wàn yú luò, xī xǐ jū zhōng guó yún.
献定初平中,丘力居死,子楼班年少,从子蹋顿有武略,代立,总摄三部,众皆从其号令。建安初,冀州牧袁绍与前将军公孙瓚相持不决,蹋顿遣使诣绍求和亲,遂遣兵助击瓚,破之。绍矫制赐蹋顿、难楼、苏仆延、乌延等,皆以单于印绶。后难楼、苏仆延率其部众奉楼班为单于,蹋顿为王,然蹋顿犹秉计策。广阳人阎柔,少没乌桓、鲜卑中,为其种人所归信,柔乃因鲜卑众,杀乌桓校尉邢举而代之。袁绍因宠慰柔,以安北边。及绍子尚败,奔蹋顿。时,幽、冀吏人奔乌桓者十万余户,尚欲凭其兵力,复图中国。会曹操平河北,阎柔率鲜卑、乌桓归附,操即以柔为校尉。建安十二年,曹操自征乌桓,大破蹋顿于柳城,斩之,首虏二十余万人。袁尚与楼班、乌延等皆走辽东,辽东太守公孙康并斩送之。其余众万余落,悉徙居中国云。
xiān bēi zhě, yì dōng hú zhī zhī yě, bié yī xiān bēi shān, gù yīn hào yān. qí yán yǔ xí sú yǔ wū huán tóng. wéi hūn yīn xiān kūn tóu, yǐ jì chūn yuè dà huì yú ráo lè shuǐ shàng, yǐn yàn bì, rán hòu pèi hé. yòu qín gài yì yú zhōng guó zhě, yě mǎ yuán yáng jiǎo duān niú, yǐ jiǎo wèi gōng, sú wèi zhī jiǎo duān gōng zhě. yòu yǒu diāo C733 hún zi, pí máo róu rú, gù tiān xià yǐ wéi míng qiú.
鲜卑者,亦东胡之支也,别依鲜卑山,故因号焉。其言语习俗与乌桓同。唯婚姻先髡头,以季春月大会于饶乐水上,饮晏毕,然后配合。又禽盖异于中国者,野马、原羊、角端牛,以角为弓,俗谓之角端弓者。又有貂、C733、鼲子,皮毛柔蠕,故天下以为名裘。
hàn chū, yì wèi mò dú suǒ pò, yuǎn cuàn liáo dōng sài wài, yǔ wū huán xiāng jiē, wèi cháng tōng zhōng guó yān. guāng wǔ chū, xiōng nú qiáng shèng, lǜ xiān bēi yǔ wū huán kòu chāo běi biān, shā lüè lì rén, wú yǒu níng suì. jiàn wǔ èr shí yī nián, xiān bēi yǔ xiōng nú rù liáo dōng, liáo dōng tài shǒu jì róng jī pò zhī, zhǎn huò dài jìn, shì yǐ jù róng chuán, yóu shì zhèn bù. jí nán chán yú fù hàn, běi lǔ gū ruò, èr shí wǔ nián, xiān bēi shǐ tōng yì shǐ.
汉初,亦为冒顿所破,远窜辽东塞外,与乌桓相接,未常通中国焉。光武初,匈奴强盛,率鲜卑与乌桓寇抄北边,杀略吏人,无有宁岁。建武二十一年,鲜卑与匈奴入辽东,辽东太守祭肜击破之,斩获殆尽,事已具《肜传》,由是震怖。及南单于附汉,北虏孤弱,二十五年,鲜卑始通驿使。
qí hòu dū hù piān hé děng yì jì róng qiú zì xiào gōng, yīn lìng jī běi xiōng nú zuǒ yī yù zī bù, zhǎn shǒu èr qiān yú jí. qí hòu piān hé lián suì chū bīng jī běi lǔ, hái zhé chí shǒu jí yì liáo dōng shòu shǎng cì. sān shí nián, xiān bēi dà rén yú chóu bēn mǎn tóu děng lǜ zhǒng rén yì quē cháo hè, mù yì nèi shǔ. dì fēng yú chóu bēn wèi wáng, mǎn tóu wèi hóu. shí yú yáng chì shān wū huán xīn zhì bēn děng shù kòu shàng gǔ. yǒng píng yuán nián, jì róng fù lù piān hé jī xīn zhì bēn, pò zhǎn zhī, yú shì xiān bēi dà rén jiē lái guī fù, bìng yì liáo dōng shòu shǎng cì, qīng xú èr zhōu gěi qián suì èr yì qī qiān wàn wèi cháng. míng zhāng èr shì, bǎo sāi wú shì.
其后都护偏何等诣祭肜求自效功,因令击北匈奴左伊育訾部,斩首二千余级。其后偏何连岁出兵击北虏,还辄持首级诣辽东受赏赐。三十年,鲜卑大人於仇贲、满头等率种人诣阙朝贺,慕义内属。帝封於仇贲为王,满头为侯。时渔阳赤山乌桓歆志贲等数寇上谷。永平元年,祭肜复赂偏何击歆志贲,破斩之,于是鲜卑大人皆来归附,并诣辽东受赏赐,青、徐二州给钱岁二亿七千万为常。明、章二世,保塞无事。
hé dì yǒng yuán zhōng, dà jiàng jūn dòu xiàn qiǎn yòu xiào wèi gěng kuí jī pò xiōng nú, běi chán yú táo zǒu, xiān bēi yīn cǐ zhuǎn xǐ jù qí dì. xiōng nú yú zhǒng liú zhě shàng yǒu shí yú wàn luò, jiē zì hào xiān bēi, xiān bēi yóu cǐ jiàn shèng. jiǔ nián, liáo dōng xiān bēi gōng féi rú xiàn, tài shǒu jì cān zuò jǔ bài, xià yù sǐ. shí sān nián, liáo dōng xiān bēi kòu yòu běi píng, yīn rù yú yáng, yú yáng tài shǒu jī pò zhī. yán píng yuán nián, xiān bēi fù kòu yú yáng, tài shǒu zhāng xiǎn lǜ shù bǎi rén chū sài zhuī zhī. bīng mǎ yuàn yán shòu jiàn yuē:" qián dào xiǎn zǔ, zéi shì nán liàng, yí qiě jié yíng, xiān lìng qīng qí zhēn shì zhī." xiǎn yì shén ruì, nù yù zhǎn zhī. yīn fù jìn bīng, yù lǔ fú fā, shì zú xī zǒu, wéi shòu lì zhàn, shēn bèi shí chuàng, shǒu shā shù rén ér sǐ. xiǎn zhōng liú shǐ, zhǔ bù wèi fú gōng cáo xú xián jiē zì tóu fù xiǎn, jù mò yú zhèn. dèng tài hòu cè shū bāo tàn, cì xiǎn qián liù shí wàn, yǐ jiā èr rén wéi láng, shòu fú xián gè qián shí wàn, chú yī zi wèi láng.
和帝永元中,大将军窦宪遣右校尉耿夔击破匈奴,北单于逃走,鲜卑因此转徙据其地。匈奴余种留者尚有十余万落,皆自号鲜卑,鲜卑由此渐盛。九年,辽东鲜卑攻肥如县,太守祭参坐沮败,下狱死。十三年,辽东鲜卑寇右北平,因入渔阳,渔阳太守击破之。延平元年,鲜卑复寇渔阳,太守张显率数百人出塞追之。兵马掾严授谏曰:“前道险阻,贼势难量,宜且结营,先令轻骑侦视之。”显意甚锐,怒欲斩之。因复进兵,遇虏伏发,士卒悉走,唯授力战,身被十创,手杀数人而死。显中流矢,主簿卫福、功曹徐咸皆自投赴显,俱殁于阵。邓太后策书褒叹,赐显钱六十万,以家二人为郎,授、福、咸各钱十万,除一子为郎。
ān dì yǒng chū zhōng, xiān bēi dà rén yàn lì yáng yì quē cháo hè, dèng tài hòu cì yàn lì yáng wáng yìn shòu, chì chē cān jià, lìng zhǐ wū huán xiào wèi suǒ jū níng chéng xià, tōng hú shì, yīn zhù nán běi liǎng bù zhì guǎn. xiān bēi yì luò bǎi èr shí bù, gè qiǎn rù zhì. shì hòu huò jiàng huò pàn, yǔ xiōng nú wū huán gèng xiāng gōng jī.
安帝永初中,鲜卑大人燕荔阳诣阙朝贺,邓太后赐燕荔阳王印绶,赤车参驾,令止乌桓校尉所居宁城下,通胡市,因筑南北两部质馆。鲜卑邑落百二十部,各遣入质。是后或降或畔,与匈奴、乌桓更相攻击。
yuán chū èr nián qiū, liáo dōng xiān bēi wéi wú lǜ xiàn, zhōu jùn hé bīng, gù bǎo qīng yě, xiān bēi wú suǒ de. fù gōng fú lí yíng, shā zhǎng lì. sì nián, liáo xī xiān bēi lián xiū děng suì shāo sāi mén, kòu bǎi xìng. wū huán dà rén yú zhì jū děng yǔ lián xiū yǒu sù yuàn, gòng jùn bīng bēn jī, dà pò zhī, zhǎn shǒu qiān sān bǎi jí, xī huò qí shēng kǒu niú mǎ cái wù. wǔ nián qiū, dài jùn xiān bēi wàn yú qí suì chuān sāi rù kòu, fēn gōng chéng yì, shāo guān sì, shā zhǎng lì ér shēng. nǎi fā yuán biān jiǎ zú lí yáng yíng bīng, tún shàng gǔ yǐ bèi zhī. dōng xiān bēi rù shàng gǔ, gōng jū yōng guān, fù fā yuán biān zhū jùn lí yáng yíng bīng jī shè shì bù qí èr wàn rén, tún liè chōng yào. liù nián qiū, xiān bēi rù mǎ chéng sāi, shā zhǎng lì. dù liáo jiāng jūn dèng zūn fā jī shè shì sān qiān rén, jí zhōng láng jiàng mǎ xù lǜ nán chán yú, yǔ liáo xī yòu běi píng bīng mǎ huì, chū sài zhuī jī xiān bēi, dà pò zhī, huò shēng kǒu jí niú yáng cái wù shén zhòng. yòu fā jī shè shì sān qiān rén, mǎ sān qiān pǐ, yì dù liáo yíng tún shǒu.
元初二年秋,辽东鲜卑围无虑县,州郡合兵,固保清野,鲜卑无所得。复攻扶黎营,杀长吏。四年,辽西鲜卑连休等遂烧塞门,寇百姓。乌桓大人於秩居等与连休有宿怨,共郡兵奔击,大破之,斩首千三百级,悉获其生口、牛、马、财物。五年秋,代郡鲜卑万余骑遂穿塞入寇,分攻城邑,烧官寺,杀长吏而生。乃发缘边甲卒、黎阳营兵,屯上谷以备之。冬、鲜卑入上谷,攻居庸关,复发缘边诸郡、黎阳营兵、积射士步骑二万人,屯列冲要。六年秋,鲜卑入马城塞,杀长吏。度辽将军邓遵发积射士三千人,及中郎将马续率南单于,与辽西、右北平兵马会,出塞追击鲜卑,大破之,获生口及牛、羊、财物甚众。又发积射士三千人,马三千匹,诣度辽营屯守。
yǒng níng yuán nián, liáo xī xiān bēi dà rén wū lún qí zhì jiān lǜ zhòng yì dèng zūn jiàng, fèng gòng xiàn. zhào fēng wū lún wèi lǜ zhòng wáng, qí zhì jiān wèi lǜ zhòng hóu, cì cǎi zēng gè yǒu chà.
永宁元年,辽西鲜卑大人乌伦、其至鞬率众诣邓遵降,奉贡献。诏封乌伦为率众王,其至鞬为率众侯,赐彩缯各有差。
jiàn guāng yuán nián qiū, qí zhì jiān fù pàn, kòu jū yōng, yún zhōng tài shǒu chéng yán jī zhī, bīng bài, gōng cáo yáng mù yǐ shēn hàn yán, yǔ jù zhàn mò. xiān bēi yú shì wéi wū huán xiào wèi xú cháng yú mǎ chéng. dù liáo jiāng jūn gěng kuí yǔ yōu zhōu cì shǐ páng cān fā guǎng yáng yú yáng zhuō jùn jiǎ zú, fēn wéi liǎng dào jiù zhī cháng yè dé qián chū, yǔ kuí děng bìng lì bìng jìn, gōng zéi wéi, jiě zhī. xiān bēi jì lèi shā jùn shǒu, dǎn yì zhuǎn shèng, kòng xián shù wàn qí. yán guāng yuán nián dōng, fù kòu yàn mén dìng xiāng, suì gōng tài yuán, lüè shā bǎi xìng. èr nián dōng, qí zhì jiān zì jiāng wàn yú qí rù dōng lǐng hòu, fēn wéi shù dào, gōng nán xiōng nú yú màn bǎi, yù jiān rì zhú wáng zhàn sǐ, shā qiān yú rén. sān nián qiū, fù kòu gāo liǔ, jī pò nán xiōng nú, shā jiàn jiāng wáng.
建光元年秋,其至鞬复畔,寇居庸,云中太守成严击之,兵败,功曹杨穆以身捍严,与俱战殁。鲜卑于是围乌桓校尉徐常于马城。度辽将军耿夔与幽州刺史庞参发广阳、渔阳、涿郡甲卒,分为两道救之;常夜得潜出,与夔等并力并进,攻贼围,解之。鲜卑既累杀郡守,胆意转盛,控弦数万骑。延光元年冬,复寇雁门、定襄,遂攻太原,掠杀百姓。二年冬,其至鞬自将万余骑入东领候,分为数道,攻南匈奴于曼柏,薁鞬日逐王战死,杀千余人。三年秋,复寇高柳,击破南匈奴,杀渐将王。
shùn dì yǒng jiàn yuán nián qiū, xiān bēi qí zhì jiān kòu dài jùn, tài shǒu lǐ chāo zhàn sǐ. míng nián chūn, zhōng láng jiàng zhāng guó qiǎn cóng shì jiāng nán chán yú bīng bù qí wàn yú rén chū sài, jī pò zhī, huò qí zī zhòng èr qiān yú zhǒng. shí, liáo dōng xiān bēi liù qiān yú qí yì kòu liáo dōng xuán tú, wū huán xiào wèi gěng yè fā yuán biān zhū jùn bīng jí wū huán lǜ zhòng wáng chū sài jī zhī, zhǎn shǒu shù bǎi jí, dà huò qí shēng kǒu niú mǎ shí wù, xiān bēi nǎi lǜ zhǒng zhòng sān wàn rén yì liáo dōng qǐ xiáng. sān nián, sì nián, xiān bēi pín kòu yú yáng shuò fāng. liù nián qiū, gěng yè qiǎn sī mǎ jiāng hú bīng shù qiān rén, chū sài jī pò zhī. dōng, yú yáng tài shǒu yòu qiǎn wū huán bīng jī zhī, zhǎn shǒu bā bǎi jí, huò niú mǎ shēng kǒu. wū huán háo rén fú shù guān yǒng jiàn, měi yǔ xiān bēi zhàn, zhé xiàn dí, zhào cì hào" lǜ zhòng jūn".
顺帝永建元年秋,鲜卑其至鞬寇代郡,太守李超战死。明年春,中郎将张国遣从事将南单于兵步骑万余人出塞,击破之,获其资重二千余种。时,辽东鲜卑六千余骑亦寇辽东玄菟,乌桓校尉耿晔发缘边诸郡兵及乌桓率众王出塞击之,斩首数百级,大获其生口、牛、马、什物,鲜卑乃率种众三万人诣辽东乞降。三年,四年,鲜卑频寇渔阳、朔方。六年秋,耿晔遣司马将胡兵数千人,出塞击破之。冬,渔阳太守又遣乌桓兵击之,斩首八百级,获牛、马、生口。乌桓豪人扶漱官勇健,每与鲜卑战,辄陷敌,诏赐号“率众君”。
yáng jiā yuán nián dōng, gěng yè qiǎn wū huán qīn hàn dū wèi róng zhū CE5D lǜ zhòng wáng hóu duō guī děng, chū sài chāo jī xiān bēi, dà zhǎn huò ér hái, cì duō guī děng yǐ xià wèi lǜ zhòng wáng hóu zhǎng, cì cǎi zēng gè yǒu chà. xiān bēi hòu kòu liáo dōng shǔ guó, yú shì gěng yè nǎi yí tún liáo dōng wú lǜ chéng jù zhī. èr nián chūn, xiōng nú zhōng láng jiàng zhào chóu qiǎn cóng shì jiāng nán xiōng nú gǔ dōu hóu fū shěn děng, chū sài jī xiān bēi, pò zhī, zhǎn huò shén zhòng, zhào cì fū shěn jīn yìn zǐ shòu jí jiān cǎi gè yǒu chà. qiū, xiān bēi chuān sāi rù mǎ chéng, dài jùn tài shǒu jī zhī, bù néng kè. hòu qí zhì jiān sǐ, xiān bēi chāo dào chà xī.
阳嘉元年冬,耿晔遣乌桓亲汉都尉戎朱CE5D率众王侯咄归等,出塞抄击鲜卑,大斩获而还,赐咄归等已下为率众王、侯、长,赐彩缯各有差。鲜卑后寇辽东属国,于是耿晔乃移屯辽东无虑城拒之。二年春,匈奴中郎将赵稠遣从事将南匈奴骨都侯夫沈等,出塞击鲜卑,破之,斩获甚众,诏赐夫沈金印紫绶及缣彩各有差。秋,鲜卑穿塞入马城,代郡太守击之,不能克。后其至鞬死,鲜卑抄盗差稀。
huán dì shí, xiān bēi tán shí huái zhě, qí fù tóu lù hóu, chū cóng xiōng nú jūn sān nián, qí qī zài jiā shēng zǐ. tóu lù hóu guī, guài yù shā zhī. qī yán cháng zhòu xíng, wén léi zhèn, yǎng tiān shì ér báo rù qí kǒu, yīn tūn zhī, suì rèn nǚ shēn, shí yuè ér chǎn, cǐ zi bì yǒu qí yì, qiě yí zhǎng shì. tóu lù hóu bù tīng, suì qì zhī. qī sī yǔ jiā lìng shōu yǎng yān, míng tán shí huái. nián shí sì wǔ, yǒng jiàn yǒu zhì lüè. yì bù dà rén chāo qǔ qí wài jiā niú yáng, tán shí huái dān qí zhuī jī zhī, suǒ xiàng wú qián, xī hái dé suǒ wáng zhě, yóu shì bù luò wèi fú. nǎi shī fǎ jìn, píng qū zhí, wú gǎn fàn zhě, suì tuī yǐ wéi dà rén. tán shí huái nǎi lì tíng yú dàn hàn shān EA76 chóu shuǐ shàng, qù gāo liǔ běi sān bǎi yú lǐ, bīng mǎ shén shèng, dōng xī bù dà rén jiē guī yān. yīn nán chāo yuán biān, běi jù dīng líng, dōng què fū yú, xī jī wū sūn, jǐn jù xiōng nú gù dì, dōng xī wàn sì qiān yú lǐ, nán běi qī qiān yú lǐ, wǎng luó shān chuān shuǐ zé yán chí.
桓帝时,鲜卑檀石槐者,其父投鹿侯,初从匈奴军三年,其妻在家生子。投鹿侯归,怪欲杀之。妻言尝昼行,闻雷震,仰天视而雹入其口,因吞之,遂{ 任女}身,十月而产,此子必有奇异,且宜长视。投鹿侯不听,遂弃之。 妻私语家令收养焉,名檀石槐。年十四五,勇健有智略。异部大人抄取其外家牛、羊,檀石槐单骑追击之,所向无前,悉还得所亡者,由是部落畏服。乃施法禁,平曲直,无敢犯者,遂推以为大人。檀石槐乃立庭于弹汗山EA76仇水上,去高柳北三百余里,兵马甚盛,东西部大人皆归焉。因南抄缘边,北拒丁零,东却夫馀,西击乌孙,尽据匈奴故地,东西万四千余里,南北七千余里,网罗山川水泽盐池。
yǒng shòu èr nián qiū, tán shí huái suì jiāng sān sì qiān qí kòu yún zhōng. yán xī yuán nián, xiān bēi kòu běi biān. dōng, shǐ xiōng nú zhōng láng jiàng zhāng huàn lǜ nán chán yú chū sài jī zhī, zhǎn shǒu èr bǎi jí. èr nián, fù rù yàn mén, shā shù bǎi rén, dà chāo lüè ér qù. liù nián xià, qiān yú qí kòu liáo dōng shǔ guó. jiǔ nián xià, suì fēn qí shù wàn rén rù yuán biān jiǔ jùn, bìng shā lüě lì rén. yú shì fù qiǎn zhāng huàn jī zhī, xiān bēi nǎi chū sài qù. cháo tíng jī huàn zhī ér bù néng zhì, suì qiǎn shǐ chí yìn shòu fēng tán shí huái wèi wáng, yù yǔ hé qīn. tán shí huái bù kěn shòu, ér kòu chāo zī shén. nǎi zì fēn qí dì wèi sān bù: cóng yòu běi píng yǐ dōng zhì liáo dōng, jiē fū yú huì mò èr shí yú yì wèi dōng bù, cóng yòu běi píng yǐ xī zhì shàng gǔ shí yú yì wèi zhōng bù, cóng shàng gǔ yǐ xī zhì dūn huáng wū sūn èr shí yú yì wèi xī bù. gè zhì dà rén zhǔ lǐng zhī, jiē shǔ tán shí huái.
永寿二年秋,檀石槐遂将三四千骑寇云中。延熹元年,鲜卑寇北边。冬,使匈奴中郎将张奂率南单于出塞击之,斩首二百级。二年,复入雁门,杀数百人,大抄掠而去。六年夏,千余骑寇辽东属国。九年夏,遂分骑数万人入缘边九郡,并杀掠吏人。于是复遣张奂击之,鲜卑乃出塞去。朝廷积患之而不能制,遂遣使持印绶封檀石槐为王,欲与和亲。檀石槐不肯受,而寇抄滋甚。乃自分其地为三部:从右北平以东至辽东,接夫余、濊貊二十余邑为东部,从右北平以西至上谷十余邑为中部,从上谷以西至敦煌、乌孙二十余邑为西部。各置大人主领之,皆属檀石槐。
líng dì lì, yōu bìng liáng sān zhōu yuán biān zhū jùn wú suì bù bèi xiān bēi kòu chāo, shā lüè bù kě shèng shǔ. xī píng sān nián dōng, xiān bēi rù běi dì, tài shǒu xià yù lǜ xiū zhe tú gè zhuī jī pò zhī. qiān yù wèi hù wū huán xiào wèi. wǔ nián, xiān bēi kòu yōu zhōu. liù nián xià, xiān bēi kòu sān biān. qiū, xià yù shàng yán:" xiān bēi kòu biān, zì chūn yǐ lái, sān shí yú fā, qǐng zhēng yōu zhōu zhū jùn bīng chū sài jī zhī, yī dōng èr chūn, bì néng qín miè." cháo tíng wèi xǔ. xiān shì, hù qiāng xiào wèi tián yàn zuò shì lùn xíng bèi yuán, yù lì gōng zì xiào, nǎi qǐng zhōng cháng shì wáng fǔ qiú dé wèi jiāng, fǔ yīn cǐ yì qiǎn bīng, yǔ yù bìng lì tǎo zéi. dì nǎi bài yàn wèi pò xiān bēi zhōng láng jiàng. dà chén duō yǒu bù tóng, nǎi zhào bǎi guān yì cháo táng. yì láng cài yōng yì yuē:
灵帝立,幽、并、凉三州缘边诸郡无岁不被鲜卑寇抄,杀略不可胜数。熹平三年冬,鲜卑入北地,太守夏育率休著屠各追击破之。迁育为护乌桓校尉。五年,鲜卑寇幽州。六年夏,鲜卑寇三边。秋,夏育上言:“鲜卑寇边,自春以来,三十余发,请征幽州诸郡兵出塞击之,一冬二春,必能禽灭。”朝廷未许。先是,护羌校尉田晏坐事论刑被原,欲立功自效,乃请中常侍王甫求得为将,甫因此议遣兵,与育并力讨贼。帝乃拜晏为破鲜卑中郎将。大臣多有不同,乃召百官议朝堂。议郎蔡邕议曰:
shū jiè huá xià, yì fá guǐ fāng, zhōu yǒu xiǎn yǔn mán jīng zhī shī, hàn yǒu tián yán hàn hǎi zhī shì. zhēng tǎo shū lèi, suǒ yóu shàng yǐ. rán ér shí yǒu tóng yì, shì yǒu kě fǒu, gù móu yǒu de shī, shì yǒu chéng bài, bù kě qí yě.
《书》戒猾夏,《易》伐鬼方,周有猃狁、蛮荆之师,汉有阗颜、瀚海之事。征讨殊类,所由尚矣。然而时有同异,势有可否,故谋有得失,事有成败,不可齐也。
wǔ dì qíng cún yuǎn lüè, zhì pì sì fāng, nán zhū bǎi yuè, běi tǎo qiáng hú, xī fá dà yuān, dōng bìng cháo xiǎn. yīn wén jǐng zhī xù, jiè tiān xià zhī ráo, shù shí nián jiān, guān mín jù kuì. nǎi xìng yán tiě jiǔ què zhī lì, shè gào mín zhòng shuì zhī lìng. mín bù kān mìng, qǐ wèi dào zéi, guān dōng fēn rǎo, dào lù bù tōng. xiù yī zhí zhǐ zhī shǐ, fèn fū yuè ér bìng chū. jì ér jué wù, nǎi xī bīng bà yì, fēng chéng xiàng wèi fù mín hóu. gù zhǔ fù yǎn yuē:" fū wù zhàn shèng, qióng wǔ shì, wèi yǒu bù huǐ zhě yě." fū yǐ shì zōng shén wǔ, jiàng xiàng liáng měng, cái fù chōng shí, suǒ tà guǎng yuǎn, yóu yǒu huǐ yān. kuàng jīn rén cái bìng fá, shì liè xī shí hū!
武帝情存远略,志辟四方,南诛百越,北讨强胡,西伐大宛,东并朝鲜。因文、景之蓄,借天下之饶,数十年间,官民俱匮。乃兴盐铁酒榷之利,设告缗重税之令。民不堪命,起为盗贼,关东纷扰,道路不通。绣衣直指之使,奋鈇钺而并出。既而觉悟,乃息兵罢役,封丞相为富民侯。故主父偃曰:“夫务战胜,穷武事,未有不悔者也。”夫以世宗神武,将相良猛,财赋充实,所拓广远,犹有悔焉。况今人财并乏,事劣昔时乎!
zì xiōng nú dùn táo, xiān bēi qiáng shèng, jù qí gù dì, chēng bīng shí wàn, cái lì jìn jiàn, yì zhì yì shēng. jiā yǐ guān sài bù yán, jìn wǎng duō lòu, jīng jīn liáng tiě, jiē wèi zéi yǒu hàn rén bū táo, wèi zhī móu zhǔ, bīng lì mǎ jí, guò yú xiōng nú. xī duàn B379 liáng jiàng, xí bīng shàn zhàn, yǒu shì xī qiāng, yóu shí yú nián. jīn yù yàn cái cè, wèi bì guò B379, xiān bēi zhǒng zhòng, bù ruò yú nǎng shí. ér xū jì èr zài, zì xǔ yǒu chéng, ruò huò jié bīng lián, qǐ dé zhòng xiū? dāng fù zhēng fā zhòng rén, zhuǎn yùn wú yǐ, shì wèi hào jié zhū xià, bìng lì mán yí. fū biān chuí zhī huàn, shǒu zú zhī jiè sāo zhōng guó zhī kùn, xiōng bèi zhī biāo jū. fāng jīn jùn xiàn dào zéi shàng bù néng jìn, kuàng cǐ chǒu lǔ ér kě fú hū!
自匈奴遁逃,鲜卑强盛,据其故地,称兵十万,才力劲健,意智益生。加以关塞不严,禁网多漏,精金良铁,皆为贼有;汉人逋逃,为之谋主,兵利马疾,过于匈奴。昔段B379良将,习兵善战,有事西羌,犹十余年。今育、晏才策,未必过B379,鲜卑种众,不弱于曩时。而虚计二载,自许有成,若祸结兵连,岂得中休?当复征发众人,转运无已,是为耗竭诸夏,并力蛮夷。夫边垂之患,手足之蚧搔;中国之困,胸背之瘭疽。方今郡县盗贼尚不能禁,况此丑虏而可伏乎!
xī gāo zǔ rěn píng chéng zhī chǐ, lǚ hòu qì màn shū zhī gòu, fāng zhī yú jīn, hé zhě wéi shèn?
昔高祖忍平城之耻,吕后弃慢书之诟,方之于今,何者为甚?
tiān shè shān hé, qín zhù cháng chéng, hàn qǐ sāi yuán, suǒ yǐ bié nèi wài, yì shū sú yě. gǒu wú B37A guó nèi wǔ zhī huàn zé kě yǐ, qǐ yǔ chóng yǐ jiǎo kòu jì zhēng wǎng lái zāi! suī huò pò zhī, qǐ kě tiǎn jǐn, ér fāng lìng běn cháo wèi zhī gàn shí hū!
天设山河,秦筑长城,汉起塞垣,所以别内外,异殊俗也。苟无B37A国内侮之患则可矣,岂与虫蚁狡寇计争往来哉!虽或破之,岂可殄尽,而方令本朝为之旰食乎!
fū zhuān shèng zhě wèi bì kè, xié yí zhě wèi bì bài. zhòng suǒ wèi wēi, shèng rén bù rèn, cháo yì bù xián, míng zhǔ bù xíng yě. xī huái nán wáng ān jiàn fá yuè yuē:" tiān zǐ zhī bīng, yǒu zhēng wú zhàn. yán qí mò gǎn xiào yě. rú shǐ yuè rén méng sǐ yǐ nì zhí shì sī yú zhī zú, yǒu yī bù bèi ér guī zhě, suī dé yuè wáng zhī shǒu, ér yóu wèi dà hàn xiū zhī." ér yù yǐ qí mín yì chǒu lǔ, huáng wēi rǔ wài yí, jiù rú qí yán, yóu yǐ wēi yǐ, kuàng hū dé shī bù kě liàng xié! xī zhū yá jùn fǎn, xiào yuán huáng dì nà jiǎ juān zhī yán, ér xià zhào yuē:" zhū yá bèi pàn, jīn yì zhě huò yuē kě tǎo, huò yuē qì zhī. zhèn rì yè wéi sī, xiū wēi bù xíng, zé yù zhū zhī tōng yú shí biàn, fù yōu wàn mín. fū wàn mín zhī jī yǔ yuǎn mán zhī bù kě tǎo, hé zhě wèi dà? zōng miào zhī jì, xiōng nián yóu yǒu bù bèi, kuàng bì bù xián zhī rǔ zāi! jīn guān dōng dà kùn, wú yǐ xiāng shàn, yòu dāng dòng bīng, fēi dàn láo mín ér yǐ. qí bà zhū yá jùn." cǐ yuán dì suǒ yǐ fā dé yīn yě. fū xù mín jiù jí, suī chéng jùn liè xiàn, shàng yóu chōng zhī, kuàng zhàng sāi zhī wài, wèi cháng wèi mín jū zhě hū! shǒu biān zhī shù, lǐ mù shàn qí lüè bǎo sāi zhī lùn, yán yóu shēn qí yào. yí yè yóu zài, wén zhāng jù cún. xún èr zi zhī cè, shǒu xiān dì zhī guī, chén yuē kě yǐ.
夫专胜者未必克,挟疑者未必败。众所谓危,圣人不任,朝议不嫌,明主不行也。昔淮南王安谏伐越曰:“天子之兵,有征无战。言其莫敢校也。如使越人蒙死以逆执事厮舆之卒,有一不备而归者,虽得越王之首,而犹为大汉羞之。”而欲以齐民易丑虏,皇威辱外夷,就如其言,犹已危矣,况乎得失不可量邪!昔珠崖郡反,孝元皇帝纳贾捐之言,而下诏曰:“珠崖背畔,今议者或曰可讨,或曰弃之。朕日夜惟思,羞威不行,则欲诛之;通于时变,复忧万民。夫万民之饥与远蛮之不可讨,何者为大?宗庙之祭,凶年犹有不备,况避不嫌之辱哉!今关东大困,无以相赡,又当动兵,非但劳民而已。其罢珠崖郡。”此元帝所以发德音也。夫恤民救急,虽成郡列县,尚犹充之,况障塞之外,未尝为民居者乎!守边之术,李牧善其略;保塞之论,严尤申其要。遗业犹在,文章具存。循二子之策,守先帝之规,臣曰可矣。
dì bù cóng, suì qiǎn xià yù chū gāo liǔ, tián yàn chū yún zhōng, xiōng nú zhōng láng jiàng zāng mín lǜ nán chán yú chū yàn mén, gè jiāng wàn qí, sān dào chū sài èr qiān yú lǐ. tán shí huái mìng sān bù dà rén gè shuài zhòng nì zhàn, yù děng dà bài, sàng qí jié chuán zī zhòng, gè jiāng shù shí qí bēn hái, sǐ zhě shí qī bā. sān jiāng jiàn chē zhēng xià yù, shú wèi shù rén. dōng, xiān bēi kòu liáo xī. guāng hé yuán nián dōng, yòu kòu jiǔ quán, yuán biān mò bù bèi dú. zhǒng zhòng rì duō, tián chù shè liè bù zú gěi shí, tán shí huái nǎi zì xùn xíng, jiàn wū jí qín shuǐ guǎng cóng shù bǎi lǐ, shuǐ tíng bù liú, qí zhōng yǒu yú, bù néng dé zhī. wén wō rén shàn wǎng bǔ, yú shì dōng jī wō rén guó, dé qiān yú jiā, xǐ zhì qín shuǐ shàng. lìng bǔ yú yǐ zhù liáng shí.
帝不从,遂遣夏育出高柳,田晏出云中,匈奴中郎将臧旻率南单于出雁门,各将万骑,三道出塞二千余里。檀石槐命三部大人各帅众逆战,育等大败,丧其节传辎重,各将数十骑奔还,死者十七八。三将槛车征下狱,赎为庶人。冬,鲜卑寇辽西。光和元年冬,又寇酒泉,缘边莫不被毒。种众日多,田畜射猎不足给食,檀石槐乃自徇行,见乌集秦水广从数百里,水停不流,其中有鱼,不能得之。闻倭人善网捕,于是东击倭人国,得千余家,徙置秦水上。令捕鱼以助粮食。
guāng hé zhōng, tán shí huái sǐ, shí nián sì shí wǔ, zi hé lián dài lì. hé lián cái lì bù jí fù, yì shù wèi kòu chāo, xìng tān yín, duàn fǎ bù píng, zhòng pàn zhě bàn. hòu chū gōng běi dì, lián rén shàn nǔ shè zhě shè zhòng hé lián, jí sǐ. qí zi qiān màn nián xiǎo, xiōng zi kuí tóu lì. hòu qiān màn zhǎng dà, yǔ kuí tóu zhēng guó, zhòng suì lí sàn. kuí tóu sǐ, dì bù dù gēn lì. zì tán shí huái hòu, zhū dà rén suì shì xiàng chuán xí.
光和中,檀石槐死,时年四十五,子和连代立。和连才力不及父,亦数为寇抄,性贪淫,断法不平,众畔者半。后出攻北地,廉人善弩射者射中和连,即死。其子骞曼年小,兄子魁头立。后骞曼长大,与魁头争国,众遂离散。魁头死,弟步度根立。自檀石槐后,诸大人遂世相传袭。
lùn yuē: sì yí zhī bào, qí shì hù qiáng yǐ. xiōng nú chì yú lóng hàn, xī qiāng měng yú zhōng xīng. ér líng xiàn zhī jiān, èr lǔ dié shèng. shí huái xiāo měng, jǐn yǒu chán yú zhī dì tà dùn xiōng jié, gōng jù liáo xī zhī tǔ. qí líng kuà zhōng guó, jié huàn shēng rén zhě, mí shì ér níng yān. rán zhì yù shàng lüè, lì shì wú wén zhōu hàn zhī cè, jǐn dé zhòng xià. jiāng tiān zhī míng shù, yǐ zhì yú shì hū?
论曰:四夷之暴,其势互强矣。匈奴炽于隆汉,西羌猛于中兴。而灵、献之间,二虏迭盛。石槐骁猛,尽有单于之地;蹋顿凶桀,公据辽西之土。其陵跨中国,结患生人者,靡世而宁焉。然制御上略,历世无闻;周、汉之策,仅得中下。将天之冥数,以至于是乎?
zàn yuē: èr lǔ shǒu shī, gěng wǒ běi chuí. dào chàng zé xún, shí báo xiān lí.
赞曰:二虏首施,鲠我北垂。道暢则驯,时薄先离。