zhāng chún zi fèn cáo bāo zhèng xuán
張純 子奮 曹褒 鄭玄
zhāng chún zì bó rén, jīng zhào dù líng rén yě. gāo zǔ fù ān shì, xuān dì shí wèi dà sī mǎ wèi jiāng jūn, fēng fù píng hóu. fù fàng, wèi chéng dì shì zhōng. chún shǎo xí jué shì, āi píng jiān wèi shì zhōng, wáng mǎng shí zhì liè qīng. zāo zhí cuàn wěi, duō wáng jué shì, chún yǐ dūn jǐn shǒu yuē, bǎo quán qián fēng.
張純字伯仁,京兆杜陵人也。高祖父安世,宣帝時為大司馬衛將軍,封富平侯。父放,為成帝侍中。純少襲爵士,哀、平間為侍中,王莽時至列卿。遭值篡偽,多亡爵士,純以敦謹守約,保全前封。
jiàn wǔ chū, xiān lái yì què, gù dé fù guó. wǔ nián, bài tài zhōng dài fū, shǐ jiāng yǐng chuān tū qí ān jí jīng xú yáng bù, dū wěi shū, jiān zhū jiāng yíng. fǎn yòu jiāng bīng tún tián nán yáng, qiān wǔ guān zhōng láng jiāng. yǒu sī zòu, liè hóu fēi zōng shì bù yí fù guó. guāng wǔ yuē: zhāng chún sù wèi shí yǒu yú nián, qí wù fèi, gèng fēng wǔ shǐ hóu, shí fù píng zhī bàn.
建武初,先來詣闕,故得復國。五年,拜太中大夫,使將潁川突騎安集荊、徐、楊部,督委輸,監諸將營。反又將兵屯田南陽,遷五官中郎將。有司奏,列侯非宗室不宜復國。光武曰:「張純宿衛十有餘年,其勿廢,更封武始侯,食富平之半。」
chún zài cháo lì shì, míng xí gù shì. jiàn wǔ chū, jiù zhāng duō què, měi yǒu yí yì, zhé yǐ fǎng chún, zì jiāo miào hūn guān sàng jì lǐ yí yì, duō suǒ zhèng dìng. dì shén zhòng zhī, yǐ chún jiān hǔ bì zhōng láng jiāng, shù bèi yǐn jiàn, yī rì huò zhì shù sì. chún yǐ zōng miào wèi dìng, zhāo mù shī xù, shí jiǔ nián, nǎi yǔ tài pú zhū fú gòng zòu yán: bì xià xìng yú pǐ shù, dàng dí tiān xià, zhū chú bào luàn, xìng jì zǔ zōng. qiè yǐ jīng yì suǒ jì, rén shì zhòng xīn, suī shí tóng chuàng gé, ér míng wèi zhōng xìng, yí fèng xiān dì, gōng chéng jì sì zhě yě. yuán dì yǐ lái, zōng miào fèng cí gāo huáng dì wèi shòu mìng zǔ, xiào wén huáng dì wèi tài zōng, xiào wǔ huáng dì wèi shì zōng, jiē rú jiù zhì. yòu lì qīn miào sì shì, tuī nán dùn jūn yǐ shàng jǐn yú chōng líng jié hóu. lǐ, wèi rén hòu zhě zé wèi zhī zǐ, jì shì dà zōng, zé jiàng qí sī qīn. jīn dì xiá gāo miào, chén xù zhāo mù, ér chōng líng sì shì, jūn chén bìng liè, yǐ bēi cè zūn, bù hé lǐ yì, shè bù zāo wáng mǎng, ér guó sì wú jì, tuī qiú zōng shì, yǐ bì xià jì tǒng zhě, ān dé fù gù sī qīn, wéi lǐ zhì hū? xī gāo dì yǐ zì shòu mìng, bù yóu tài shàng, xuān dì yǐ sūn hòu zǔ, bù gǎn sī qīn, gù wèi fù lì miào, dú qún chén shì cí. chén yú wèi yí chú jīn qīn miào, yǐ zé èr dì jiù diǎn, yuàn xià yǒu sī bó cǎi qí yì. zhào xià gōng qīng, dà sī tú dài shè dà sī kōng dòu róng yì: yí yǐ xuān yuán chéng āi píng wǔ dì sì shì dài jīn qīn miào, xuān yuán huáng dì zūn wèi zǔ fù, kě qīn fèng cí, chéng dì yǐ xià, yǒu sī xíng shì, bié wèi nán dùn jūn lì huáng kǎo miào. qí jì shàng zhì chōng líng jié hóu, qún chén fèng cí, yǐ míng zūn zūn zhī jìng, qīn qīn zhī ēn. dì cóng zhī. shì shí zōng miào wèi bèi, zì yuán dì yǐ shàng, jì yú luò yáng gāo miào, chéng dì yǐ xià, cí yú zhǎng ān gāo miào, qí nán dùn sì shì, suí suǒ zài ér jì yān.
純在朝歷世,明習故事。建武初,舊章多闕,每有疑議,輒以訪純,自郊廟婚冠喪紀禮儀義,多所正定。帝甚重之,以純兼虎賁中郎將,數被引見,一日或至數四。純以宗廟未定,昭穆失序,十九年,乃與太僕朱浮共奏言:「陛下興於匹庶,蕩滌天下,誅鋤暴亂,興繼祖宗。竊以經義所紀,人事眾心,雖實同創革,而名為中興,宜奉先帝,恭承祭祀者也。元帝以來,宗廟奉祠高皇帝為受命祖,孝文皇帝為太宗,孝武皇帝為世宗,皆如舊制。又立親廟四世,推南頓君以上盡於舂陵節侯。禮,為人後者則為之子,既事大宗,則降其私親。今禘祫高廟,陳序昭穆,而舂陵四世,君臣並列,以卑廁尊,不合禮意,設不遭王莽,而國嗣無寄,推求宗室,以陛下繼統者,安得復顧私親,違禮制乎?昔高帝以自受命,不由太上,宣帝以孫後祖,不敢私親,故為父立廟,獨群臣侍祠。臣愚謂宜除今親廟,以則二帝舊典,願下有司博採其議。」詔下公卿,大司徒戴涉、大司空竇融議:「宜以宣、元、成、哀、平五帝四世代今親廟,宣、元皇帝尊為祖、父,可親奉祠,成帝以下,有司行事,別為南頓君立皇考廟。其祭上至舂陵節侯,群臣奉祠,以明尊尊之敬,親親之恩。」帝從之。是時宗廟未備,自元帝以上,祭於洛陽高廟,成帝以下,祠於長安高廟,其南頓四世,隨所在而祭焉。
míng nián, chún dài zhū fú wèi tài pú. èr shí sān nián, dài dù lín wèi dà sī kōng. zài wèi mù cáo cān zhī jī, wù yú wú wèi, xuǎn pì chuán shǐ, jiē zhī míng dà rú. míng nián, shàng chuān yáng qú, yǐn luò shuǐ wèi cáo, bǎi xìng dé qí lì.
明年,純代朱浮為太僕。二十三年,代杜林為大司空。在位慕曹參之跡,務於無為,選辟椽史,皆知名大儒。明年,上穿陽渠,引洛水為漕,百姓得其利。
èr shí liù nián, zhào chún yuē: dì xiá zhī jì, bù xíng yǐ jiǔ yǐ. sān nián bù wèi lǐ, lǐ bì huài sān nián bù wèi lè, lè bì bēng. yí jù jīng diǎn, xiáng wèi qí zhì. chún zòu yuē: lǐ, sān nián yī xiá, wǔ nián yī dì. chūn qiū chuán yuē: dà xiá zhě hé? hé jì yě. huǐ miào jí wèi huǐ miào zhī zhǔ jiē dēng, hé shí hū tài zǔ, wǔ nián ér zài yīn. hàn jiù zhì sān nián yī xiá, huǐ miào zhǔ hé liáng gāo miào, cún miào zhǔ wèi cháng hé jì. yuán shǐ wǔ nián, zhū wáng gōng liè hóu miào huì, shǐ wèi dì jì. yòu qián shí bā nián qīn xìng zhǎng ān, yì xíng cǐ lǐ. lǐ shuō sān nián yī rùn, tiān qì xiǎo bèi wǔ nián zài rùn, tiān qì dà bèi. gù sān nián yī xiá, wǔ nián yī dì. dì zhī wèi yán dì, dì dìng zhāo mù zūn bēi zhī yì yě. dì jì yǐ xià sì yuè, xià zhě yáng qì zài shàng, yīn qì zài xià, gù zhèng zūn bēi zhī yì yě. xiá jì yǐ dōng shí yuè, dōng zhě wǔ gǔ chéng shú, wù bèi lǐ chéng, gù hé jù yǐn shí yě. sī diǎn zhī fèi, yú zī bā nián, wèi kě rú lǐ shī xíng, yǐ shí dìng yì. dìng cóng zhī, zì shì dì xiá suì dìng.
二十六年,詔純曰:「禘、祫之祭,不行已久矣。『三年不為禮,禮必壞;三年不為樂,樂必崩』。宜據經典,詳為其制。」純奏曰:「《禮》,三年一祫,五年一禘。《春秋傳》曰:『大祫者何?合祭也。』毀廟及未毀廟之主皆登,合食乎太祖,五年而再殷。漢舊制三年一祫,毀廟主合良高廟,存廟主未嘗合祭。元始五年,諸王公列侯廟會,始為禘祭。又前十八年親幸長安,亦行此禮。禮說三年一閏,天氣小備;五年再閏,天氣大備。故三年一祫,五年一禘。禘之為言諦,諦定昭穆尊卑之義也。禘祭以夏四月,夏者陽氣在上,陰氣在下,故正尊卑之義也。祫祭以冬十月,冬者五穀成孰,物備禮成,故合聚飲食也。斯典之廢,於茲八年,謂可如禮施行,以時定議。」定從之,自是禘、祫遂定。
shí, nán dān yú jí wū huán lái jiàng, biān jìng wú shì, bǎi xìng xīn qù bīng gé, suì réng yǒu nián, jiā gěi rén zú. chún yǐ shèng wáng zhī jiàn bì yōng, suǒ yǐ chóng zūn lǐ yì, jì fù ér jiào zhě yě. nǎi àn qī jīng chèn míng táng tú hé jiān gǔ bì yōng jì xiào wǔ tài shān míng táng zhì dù, jí píng dì shí yì, yù jù zòu zhī. wèi jí shàng, huì bó shì huán róng shàng yán yí lì bì yōng míng táng, zhāng xià sān gōng tài cháng, ér chún yì tóng róng, dì nǎi xǔ zhī.
時,南單于及烏桓來降,邊境無事,百姓新去兵革,歲仍有年,家給人足。純以聖王之建辟雍,所以崇尊禮義,既富而教者也。乃案七經讖、明堂圖、河間《古辟雍記》、孝武太山明堂制度,及平帝時議,欲具奏之。未及上,會博士桓榮上言宜立辟雍、明堂,章下三公、太常,而純議同榮,帝乃許之。
sān shí nián, chún zòu shàng yí fēng chán, yuē: zì gǔ shòu mìng ér dì, zhì shì zhī lóng, bì yǒu fēng chán, yǐ gào chéng gōng yān. lè dòng shēng yí yuē: yǐ yǎ zhì rén, fēng chéng yú sòng. yǒu zhōu zhī shèng, chéng kāng zhī jiān, jiāo pèi fēng chán, jiē kě jiàn yě. shū yuē: suì èr yuè, dōng xún shòu, zhì yú dài zōng, chái, zé fēng chán zhī yì yě. chén fú jiàn bì xià shòu zhōng xìng zhī mìng, píng hǎi nèi zhī luàn, xiū fù zǔ zōng, fǔ cún wàn xìng, tiān xià kuàng rán, xián méng gēng shēng, ēn dé yún xíng, huì zé yǔ shī, lí yuán ān níng, yí dí mù yì. shī yún: shòu tiān zhī hù, sì fāng lái hè. jīn shè tí zhī suì, cāng lóng jiǎ yín, dé zài dōng gōng. yí jí jiā shí, zūn táng dì zhī diǎn, jì xiào wǔ zhī yè, yǐ èr yuè dōng xún shòu, fēng yú dài zōng, míng zhōng xìng, lēi gōng xūn, fù zǔ tǒng, bào tiān shén, chán liáng fù, sì dì qí, chuán zuò zi sūn, wàn shì zhī jī yě. zhōng yuán yuán nián, dì nǎi dōng xún dài zōng, yǐ chún shì yù shǐ dài fū cóng, bìng shàng yuán fēng jiù yí jí kè shí wén. sān yuè, hōng, shì yuē jié hòu.
三十年,純奏上宜封禪,曰:「自古受命而帝,治世之隆,必有封禪,以告成功焉。《樂動聲儀》曰:『以《雅》治人,《風》成於《頌》。』有周之盛,成、康之間,郊配封禪,皆可見也。書曰:『歲二月,東巡狩,至於岱宗,祡』,則封禪之義也。臣伏見陛下受中興之命,平海內之亂,修復祖宗,撫存萬姓,天下曠然,咸蒙更生,恩德雲行,惠澤雨施,黎元安寧,夷狄慕義。《詩》云:「受天之祜,四方來賀。』今攝提之歲,倉龍甲寅,德在東宮。宜及嘉時,遵唐帝之典,繼孝武之業,以二月東巡狩,封於岱宗,明中興,勒功勳,復祖統,報天神,禪梁父,祀地祇,傳祚子孫,萬世之基也。」中元元年,帝乃東巡岱宗,以純視御史大夫從,並上元封舊儀及刻石文。三月,薨,諡曰節候。
fèn zì zhì tōng. fù chún, lín zhōng chì jiā chéng yuē: sī kōng wú gōng yú shí, wěi méng jué shì, shēn sǐ zhī hòu, wù yì chuán guó. fèn xiōng gēn, shǎo bèi bìng, guāng wǔ zhào fèn sì jué, fèn chēng chún yí chì, gù bù kěn shòu. dì yǐ fèn wéi zhào, chì shōu xià yù, fèn huáng bù, nǎi xí fēng. yǒng píng sì nián, suí lì guī guó.
奮字稚通。父純,臨終敕家丞曰:「司空無功於時,猥蒙爵士,身死之後,勿議傳國。」奮兄根,少被病,光武詔奮嗣爵,奮稱純遺敕,固不肯受。帝以奮違詔,敕收下獄,奮惶怖,乃襲封。永平四年,隨例歸國。
fèn shǎo hǎo xué, jié jiǎn xíng yì, cháng fēn sǔn zū fèng, shàn xù zōng qīn, suī zhì qīng guì, ér shī yǔ bù dài. shí qī nián, dān ěr jiàng fù, fèn lái cháo shàng shòu, yǐn jiàn xuān píng diàn, yīng duì hé zhǐ, xiǎn zōng yì qí cái, yǐ wèi shì cí hóu. jiàn chū yuán nián, bài zuǒ zhōng láng jiāng, zhuǎn wǔ guān zhōng láng jiāng, qiān zhǎng shuǐ xiào wèi. qī nián, wèi jiāng zuò dà jiàng, zhāng hé yuán nián, miǎn. yǒng yuán yuán nián, fù bài chéng mén xiào wèi. sì nián, qiān zhǎng lè wèi wèi. míng nián, dài huán yù wèi tài cháng. liù nián, dài liú fāng wèi sī kōng.
奮少好學,節儉行義,常分損租奉,贍恤宗親,雖至傾匱,而施與不怠。十七年,儋耳降附,奮來朝上壽,引見宣平殿,應對合旨,顯宗異其才,以為侍祠侯。建初元年,拜左中郎將,轉五官中郎將,遷長水校尉。七年,為將作大匠,章和元年,免。永元元年,復拜城門校尉。四年,遷長樂衛尉。明年,代桓郁為太常。六年,代劉方為司空。
shí suì zāi hàn, qí yǔ bù yīng, nǎi shàng biǎo yuē: bǐ nián bù dēng, rén yòng jī guì, jīn fù jiǔ hàn, qiū jià wèi lì, yáng qì chuí jǐn, suì yuè pò cù. fū guó yǐ mín wèi běn, mín yǐ gǔ wèi mìng, zhèng zhī jí wù, yōu zhī zhòng zhě yě. chén méng ēn yóu shēn, shòu zhí guò rèn, sù yè yōu jù, zhāng zòu bù néng xù xīn, yuàn duì zhōng cháng shì shū zòu. jí shí yǐn jiàn, fù kǒu chén shí zhèng zhī yí. míng rì, hé dì zhào tài wèi sī tú xìng luò yáng yù, lù qiú tú, shōu luò yáng lìng chén xīn, jí dà yǔ sān rì.
時歲災旱,祈雨不應,乃上表曰:「比年不登,人用飢匱,今復久旱,秋稼未立,陽氣垂盡,歲月迫促。夫國以民為本,民以谷為命,政之急務,憂之重者也。臣蒙恩尤深,受職過任,夙夜憂懼,章奏不能敘心,願對中常侍疏奏。」即時引見,復口陳時政之宜。明日,和帝召太尉、司徒幸洛陽獄,錄囚徒,收洛陽令陳歆,即大雨三日。
fèn zài wèi qīng bái, wú tā yì jī. jiǔ nián, yǐ bìng bà. zài jiā shàng shū yuē: shèng rén suǒ měi, zhèng dào zhì yào, běn zài lǐ lè. wǔ jīng tóng guī, ér lǐ lè zhī yòng yóu jí. kǒng zǐ yuē: ān shàng zhì mín, mò shàn yú lǐ yí fēng yì sú, mò shàn yú lè. yòu yuē: yī ràng ér huà tiān xià zhě, lǐ lè zhī wèi yě. xiān wáng zhī dào, lǐ lè kě wèi shèng yǐ. kǒng zǐ wèi zi xià yuē: lǐ yǐ xiū wài, lè yǐ zhì nèi, qiū yǐ yǐ fū! yòu yuē: lǐ lè bù xìng, zé xíng fá bù zhōng xíng fá bù zhōng, zé mín wú suǒ cuò qí shǒu zú. chén yǐ wèi hàn dāng zhì zuò lǐ lè, shì yǐ xiān dì shèng dé, shù xià zhào shū, mǐn shāng bēng quē, ér zhòng rú bù dá, yì duō bó yì. chén lěi shì tái fǔ, ér dà diǎn wèi dìng, sī qiè wéi yōu, bù wàng qǐn shí. chén quǎn mǎ chǐ jǐn, chéng jì xiān sǐ jiàn lǐ lè zhī dìng. shí sān nián, gèng zhào bài tài cháng. fù shàng shū yuē: hàn dāng gǎi zuò lǐ lè, tú shū zhe míng. wáng zhě huà dìng zhì lǐ, gōng chéng zuò lè. jǐn tiáo lǐ lè yì yì sān shì, yuàn xià yǒu sī, yǐ shí kǎo dìng. xī zhě xiào wǔ huáng dì guāng wǔ huáng dì fēng chán gào chéng, ér lǐ lè bù dìng, shì bù xiāng fù. xiān dì yǐ zhào cáo bāo, jīn bì xià dàn fèng ér chéng zhī, yóu zhōu gōng zhēn zhuó wén wǔ zhī dào, fēi zì wèi zhì, chéng wú suǒ yí. jiǔ zhí qiān qiān, lìng dà hàn zhī yè bù yǐ shí chéng, fēi suǒ yǐ zhāng xiǎn zǔ zōng gōng dé, jiàn tài píng zhī jī, wèi hòu shì fǎ. dì suī shàn zhī, yóu wèi shī xíng. qí dōng, fù yǐ bìng bà. míng nián, zú yú jiā.
奮在位清白,無他異績。九年,以病罷。在家上疏曰:「聖人所美,政道至要,本在禮樂。《五經》同歸,而禮樂之用尤急。孔子曰:『安上治民,莫善於禮;移風易俗,莫善於樂。』又曰:『揖讓而化天下者,禮樂之謂也。』先王之道,禮樂可謂盛矣。孔子謂子夏曰:『禮以修外,樂以制內,丘已矣夫!』又曰:『禮樂不興,則刑罰不中;刑罰不中,則民無所厝其手足。』臣以為漢當製作禮樂,是以先帝聖德,數下詔書,愍傷崩缺,而眾儒不達,議多駁異。臣累世台輔,而大典未定,私竊惟憂,不忘寢食。臣犬馬齒盡,誠冀先死見禮樂之定。」十三年,更召拜太常。復上疏曰:「漢當改作禮樂,圖書著明。王者化定製禮,功成作樂。謹條禮樂異議三事,願下有司,以時考定。昔者孝武皇帝、光武皇帝封禪告成,而禮樂不定,事不相副。先帝已詔曹褒,今陛下但奉而成之,猶周公斟酌文武之道,非自為制,誠無所疑。久執謙謙,令大漢之業不以時成,非所以章顯祖宗功德,建太平之基,為後世法。」帝雖善之,猶未施行。其冬,復以病罷。明年,卒於家。
zi fǔ sì, guān zhì jīn chéng mén hòu. fǔ zú, zi jí sì. yǒng chū sān nián, jí zú, wú zi, guó chú. zì zhāo dì fēng ān shì, zhì jí, chuán guó bā shì, jīng lì cuàn luàn, èr bǎi nián jiān wèi cháng qiǎn chù, fēng zhě mò yǔ wèi cǐ.
子甫嗣,官至津城門候。甫卒,子吉嗣。永初三年,吉卒,無子,國除。自昭帝封安世,至吉,傳國八世,經歷篡亂,二百年間未嘗譴黜,封者莫與為此。
cáo bāo zì shū tōng, lǔ guó xuē rén yě. fù chōng, chí qìng shì lǐ, jiàn wǔ zhōng wèi bó shì, cóng xún shòu dài zōng, dìng fēng chán lǐ, hái, shòu zhào yì lì qī jiāo sān yōng dà shè yǎng lǎo lǐ yí. xiǎn zōng jí wèi, chōng shàng yán: hàn zài shòu mìng, réng yǒu fēng chán zhī shì, ér lǐ lè bēng què, bù kě wèi hòu sì fǎ. wǔ dì bù xiāng yán lè, sān wáng bù xiāng xí lǐ, dà hàn dāng zì zhì lǐ, yǐ shì bǎi shì. dì wèn: zhì lǐ lè yún hé? chōng duì yuē: hé tú kuò dì xiàng yuē: yǒu hàn shì lǐ lè wén yǎ chū. shàng shū xuán jī qián yuē: yǒu dì hàn chū, dé qià zuò lè, míng yǔ. dì shàn zhī, xià zhào yuē: jīn qiě gǎi tài lè guān yuē tài yǔ lè, gē shī qū cāo, yǐ qí jūn zǐ. bài chōng shì zhōng. zuò zhāng jù biàn nán, yú shì suì yǒu qìng shì xué.
曹褒字叔通,魯國薛人也。父充,持《慶氏禮》,建武中為博士,從巡狩岱宗,定封禪禮,還,受詔議立七郊、三雍、大射、養老禮儀。顯宗即位,充上言:「漢再受命,仍有封禪之事,而禮樂崩闕,不可為後嗣法。五帝不相沿樂,三王不相襲禮,大漢當自製禮,以示百世。」帝問:「制禮樂云何?」充對曰:「《河圖括地象》曰:『有漢世禮樂文雅出。』《尚書琁機鈐》曰:『有帝漢出,德洽作樂,名予。』」帝善之,下詔曰:「今且改太樂官曰太予樂,歌詩曲操,以俟君子。」拜充侍中。作章句辯難,於是遂有慶氏學。
bāo shǎo dǔ zhì, yǒu dà dù, jié fà chuán chōng yè, bó yǎ shū tōng, yóu hǎo lǐ shì. cháng gǎn cháo tíng zhì dù wèi bèi, mù shū sūn tōng wèi hàn lǐ yí, zhòu yè yán jīng, chén yín zhuān sī, qǐn zé huái bào bǐ zhá, xíng zé sòng xí wén shū, dāng qí niàn zhì, wàng suǒ zhī shì.
褒少篤志,有大度,結髮傳充業,博雅疏通,尤好禮事。常感朝廷制度未備,慕叔孫通為漢禮儀,晝夜研精,沉吟專思,寢則懷抱筆札,行則誦習文書,當其念至,忘所之適。
chū jǔ xiào lián, zài qiān yǔ lìng, yǐ lǐ lǐ rén, yǐ dé huà sú. shí tā jùn dào tú wǔ rén lái rù yǔ jiè, lì bǔ dé rù, chén liú tài shǒu mǎ yán wén ér jí è, fēng xiàn shā zhī. bāo chì lì yuē: fū jué rén mìng zhě, tiān yì jué zhī. gāo yáo bù wèi dào zhì sǐ xíng, guǎn zhòng yù dào ér shēng zhū gōng. jīn chéng zhǐ ér shā zhī, shì nì tiān xīn, shùn fǔ yì yě, qí fá zhòng yǐ. rú dé quán cǐ rén mìng ér shēn zuò zhī, wú suǒ yuàn yě. suì bù wèi shā. yán zòu bāo ruǎn ruò, miǎn guān guī jùn, wèi gōng cáo.
初舉孝廉,再遷圉令,以禮理人,以德化俗。時它郡盜徒五人來入圉界,吏捕得入,陳留太守馬嚴聞而疾惡,風縣殺之。褒敕吏曰:「夫絕人命者,天亦絕之。皋陶不為盜制死刑,管仲遇盜而升諸公。今承旨而殺之,是逆天心,順府意也,其罰重矣。如得全此人命而身坐之,吾所願也。」遂不為殺。嚴奏褒耎弱,免官歸郡,為功曹。
zhēng bài bó shì. huì sù zōng yù zhì dìng lǐ lè, yuán hé èr nián xià zhào yuē: hé tú chēng chì jiǔ huì chāng, shí shì yǐ guāng, shí yī yǐ xìng. shàng shū xuán jī qián yuē: shù yáo lǐ shì, píng zhì lǐ lè, fàng táng zhī wén. yǔ mò xiǎo zi, tuō yú shù zhōng, hé yǐ zuǎn xìng, chóng hóng zǔ zōng, rén jì yuán yuán? dì mìng yàn yuē: shùn yáo kǎo dé, tí qī lì xiàng. qiě sān wǔ bù zhòu, yōu liè shū guǐ, kuàng yǔ wán lòu, wú yǐ kè kān, suī yù cóng zhī, mò yóu yě yǐ. měi jiàn tú shū, zhōng xīn nǜ yān. bāo zhī dì zhǐ yù yǒu xìng zuò, nǎi shàng shū yuē: xī zhě shèng rén shòu mìng ér wáng, mò bù zhì lǐ zuò lè, yǐ zhe gōng dé. gōng chéng zuò lè, huà dìng zhì lǐ, suǒ yǐ jiù shì sú, zhì zhēn xiáng, wèi wàn xìng huò fú yú huáng tiān zhě yě. jīn huáng tiān jiàng zhǐ, jiā ruì bìng zhēn, zhì zuò zhī fú, shén yú yán yǔ. yí dìng wén zhì, zhe chéng hàn lǐ, pī xiǎn zǔ zōng shèng dé zhī měi. zhāng xià tài cháng, tài cháng cháo kān yǐ wèi yī shì dà diǎn, fēi bāo suǒ dìng, bù kě xǔ.
征拜博士。會肅宗欲制定禮樂,元和二年下詔曰:「《河圖》稱『赤九會昌,十世以光,十一以興』。《尚書琁機鈐》曰:『述堯理世,平制禮樂,放唐之文。』予末小子,托於數終,曷以纘興,崇弘祖宗,仁濟元元?《帝命驗》曰:『順堯考德,題期立象。』且三五步驟,優劣殊軌,況予頑陋,無以克堪,雖欲從之,末由也已。每見圖書,中心恧焉。」褒知帝旨欲有興作,乃上疏曰:「昔者聖人受命而王,莫不制禮作樂,以著功德。功成作樂,化定製禮,所以救世俗,致禎祥,為萬姓獲福於皇天者也。今皇天降祉,嘉瑞並臻,製作之符,甚於言語。宜定文制,著成漢禮,丕顯祖宗盛德之美。」章下太常,太常巢堪以為一世大典,非褒所定,不可許。
dì zhī qún liáo jū luán, nán yǔ tú shǐ, cháo tíng lǐ xiàn, yí shí kān lì, míng nián fù xià zhào yuē: zhèn yǐ bù dé, yīng zǔ zōng hóng liè. nǎi zhě luán fèng réng jí, lín lóng bìng zhēn, gān lù xiāo jiàng, jiā gǔ zī shēng, chì cǎo zhī lèi, jì yú shǐ guān. zhèn sù yè zhī wèi, shàng wú yǐ zhāng yú xiān gōng, xià wú yǐ kè chēng líng wù. hàn zāo qín yú, lǐ huài lè bēng, qiě yīn xún gù shì, wèi kě guān shěng, yǒu zhī qí shuō zhě, gè jǐn suǒ néng. bāo shěng zhào, nǎi tàn xī wèi zhū shēng yuē: xī xī sī sòng lǔ, kǎo fǔ yǒng yīn. fū rén chén yī yì xiǎn jūn, jié zhōng zhāng zhǔ, xíng zhī měi yě. dāng rén bù ràng, wú hé cí zāi! suì fù shàng shū, jù chén lǐ lè zhī běn, zhì gǎi zhī yì. bài bāo shì zhōng, cóng jià nán xún, jì hái, yǐ shì xià sān gōng, wèi jí zòu, zhào zhào xuán wǔ sī mǎ bān gù, wèn gǎi dìng lǐ zhì zhī yí. gù yuē: jīng shī zhū rú, duō néng shuō lǐ, yí guǎng zhāo jí, gòng yì dé shī. dì yuē: yàn yán zuò shě dào biān, sān nián bù chéng. huì lǐ zhī jiā, míng wèi jù sòng, hù shēng yí yì, bǐ bù dé xià. xī yáo zuò dà zhāng, yī kuí zú yǐ.
帝知群僚拘攣,難與圖始,朝廷禮憲,宜時刊立,明年復下詔曰:「朕以不德,膺祖宗弘烈。乃者鸞鳳仍集,麟龍並臻,甘露宵降,嘉穀滋生,赤草之類,紀於史官。朕夙夜祗畏,上無以彰於先功,下無以克稱靈物。漢遭秦余,禮壞樂崩,且因循故事,未可觀省,有知其說者,各盡所能。」褒省詔,乃嘆息謂諸生曰:「昔奚斯頌魯,考甫詠殷。夫人臣依義顯君,竭忠彰主,行之美也。當仁不讓,吾何辭哉!」遂復上疏,具陳禮樂之本,制改之意。拜褒侍中,從駕南巡,既還,以事下三公,未及奏,詔召玄武司馬班固,問改定禮制之宜。固曰:「京師諸儒,多能說禮,宜廣招集,共議得失。」帝曰:「諺言『作舍道邊,三年不成』。會禮之家,名為聚訟,互生疑異,筆不得下。昔堯作《大章》,一夔足矣。」
zhāng hé yuán nián zhēng yuè, nǎi zhào bāo yì jiā dé mén, lìng xiǎo huáng mén chí bān gù suǒ shàng shū sūn tōng hàn yí shí èr piān, chì bāo yuē: cǐ zhì sàn lüè, duō bù hé jīng, jīn yí yī lǐ tiáo zhèng, shǐ kě zú xíng. yú nán gōng dōng guān jǐn xīn jí zuò. bāo jì shòu mìng, jí cì xù lǐ shì, yī zhǔn jiù diǎn, zá yǐ wǔ jīng chèn jì zhī wén, zhuàn cì tiān zǐ zhì yú shù rén guān hūn jí xiōng zhōng shǐ zhì dù, yǐ wèi bǎi wǔ shí piān, xiě yǐ èr chǐ sì cùn jiǎn. qí nián shí èr yuè zòu shàng. dì yǐ zhòng lùn nán yī, gù dàn nà zhī, bù fù lìng yǒu sī píng zòu. huì dì bēng, hé dì jí wèi, bāo nǎi wèi zuò zhāng jù, dì suì yǐ xīn lǐ èr piān guān. zhuó bāo jiān yǔ lín zuǒ qí. yǒng yuán sì nián, qiān shè shēng xiào wèi. hòu tài wèi zhāng shàng shū zhāng mǐn děng zòu bāo shàn zhì hàn lǐ, pò luàn shèng shù, yí jiā xíng zhū. dì suī qǐn qí zòu, ér hàn lǐ suì bù xíng.
章和元年正月,乃召褒詣嘉德門,令小黃門持班固所上叔孫通《漢儀》十二篇,敕褒曰:「此制散略,多不合經,今宜依禮條正,使可族行。於南宮、東觀盡心集作。」褒既受命,及次序禮事,依准舊典,雜以《五經》讖記之文,撰次天子至於庶人冠婚吉凶終始制度,以為百五十篇,寫以二尺四寸簡。其年十二月奏上。帝以眾論難一,故但納之,不復令有司平奏。會帝崩,和帝即位,褒乃為作章句,帝遂以《新禮》二篇冠。擢褒監羽林左騎。永元四年,遷射聲校尉。後太尉張、尚書張敏等奏褒擅制《漢禮》,破亂聖術,宜加刑誅。帝雖寢其奏,而《漢禮》遂不行。
bāo zài shè shēng, yíng shě yǒu tíng guān bù zàng zhě bǎi yú suǒ, bāo qīn zì lǚ xíng, wèn qí yì gù. lì duì yuē: cǐ děng duō shì jiàn wǔ yǐ lái jué wú hòu zhě, bù dé mái yǎn. bāo nǎi chuàng rán, wèi mǎi kòng dì, xī zàng qí wú zhǔ zhě, shè jì yǐ sì zhī. qiān chéng mén xiào wèi jiāng zuò dà jiàng. shí yǒu jí yì, bāo xún xíng bìng tú, wèi zhì yī yào, jīng lǐ zhān zhōu, duō méng jì huó. qī nián, chū wèi hé nèi tài shǒu. shí chūn xià dà hàn, liáng gǔ yǒng guì. bāo dào, nǎi shěng lì bìng zhí, tuì qù jiān cán, shù yǔ shù jiàng. qí qiū dà shú, bǎi xìng gěi zú, liú rǒng jiē hái. hòu zuò shàng zāi hài bù shí miǎn. yǒu qǐng zhēng, zài qiān, fù wèi shì zhōng.
褒在射聲,營舍有停棺不葬者百餘所,褒親自履行,問其意故。吏對曰:「此等多是建武以來絕無後者,不得埋掩。」褒乃愴然,為買空地,悉葬其無主者,設祭以祀之。遷城門校尉、將作大匠。時有疾疫,褒巡行病徒,為致醫藥,經理饘粥,多蒙濟活。七年,出為河內太守。時春夏大旱,糧谷踴貴。褒到,乃省吏並職,退去奸殘,澍雨數降。其秋大孰,百姓給足,流冗皆還。後坐上災害不實免。有頃征,再遷,復為侍中。
bāo bó wù shí gǔ, wèi rú zhě zōng. shí sì nián, zú guān. zuò tōng yì shí èr piān, yǎn jīng zá lùn bǎi èr shí piān, yòu chuán lǐ jì sì shí jiǔ piān, jiào shòu zhū shēng qiān yú rén, qìng shì xué suì xíng yú shì.
褒博物識古,為儒者宗。十四年,卒官。作《通義》十二篇,演經雜論百二十篇,又傳《禮記》四十九篇,教授諸生千餘人,慶氏學遂行於世。
lùn yuē: hàn chū tiān xià chuàng dìng, cháo zhì wú wén, shū sūn tōng pō cǎi jīng lǐ, cān zhuó qín fǎ, suī shì wù guān shí, yǒu jiù bēng bì, rán xiān wáng zhī róng diǎn gài duō què yǐ, shì yǐ jiǎ yì zhòng shū wáng jí liú xiàng zhī tú, huái fèn tàn xī suǒ bù néng yǐ yě. zī wén xuān zhī yuǎn tú míng yì, ér zhōng mò huò yòng, gù zhī zì yàn ér guān, yǒu bù jǐn yǐ. xiào zhāng yǒng yán qián wáng, míng fā xìng zuò, zhuān mìng lǐ chén, zhuàn dìng guó xiàn, yáng yáng hū shèng dé zhī shì yān. ér yè jué tiān suàn, yì chù yì duān, sī dào jìng fù zhuì yǐ. fū sān wáng bù xiāng xí lǐ, wǔ dì bù xiāng shui gōng lè, suǒ yǐ xián jīng yì diào, zhōng dōu shū jué. kuàng wù yùn qiān huí, qíng shù wàn huà, zhì zé bù néng suí qí liú biàn, pǐn dù wèi zú dìng qí zī zhāng, sī gù shì zhǔ suǒ dāng sǔn yì zhě yě. qiě lè fēi kuí xiāng, ér xīn yīn dài qǐ, lǜ xiè gāo sū, ér zhì lìng jí yì, xiū bǔ jiù wén, dú hé cāi yān? lǐ yún lǐ yún, hé qí rán zāi!
論曰:「漢初天下創定,朝制無文,叔孫通頗采經禮,參酌秦法,雖適物觀時,有救崩敝,然先王之容典蓋多闕矣,是以賈誼、仲舒、王吉、劉向之徒,懷憤嘆息所不能已也。資文、宣之遠圖明懿,而終莫或用,故知自燕而觀,有不盡矣。孝章永言前王,明發興作,專命禮臣,撰定國憲,洋洋乎盛德之事焉。而業絕天算,議黜異端,斯道竟復墜矣。夫三王不相襲禮,五帝不相氵公樂,所以《咸》、《莖》異調,中都殊絕。況物運遷回,情數萬化,制則不能隨其流變,品度未足定其滋章,斯固世主所當損益者也。且樂非夔、襄,而新音代起,律謝皋、蘇,而制令亟易,修補舊文,獨何猜焉?禮雲禮雲,曷其然哉!
zhèng xuán zì kāng chéng, běi hǎi gāo mì rén yě. bā shì zǔ chóng, āi dì shí shàng shū pú shè. xuán shǎo wèi xiāng sè fū, dé xiū guī, cháng yì xué guān, bù lè wèi lì, fù shù nù zhī, bù néng jìn. suì zào tài xué shòu yè, shī shì jīng zhào dì wǔ yuán xiān, shǐ tōng jīng shì yì gōng yáng chūn qiū sān tǒng lì jiǔ zhāng suàn shù. yòu cóng dōng jùn zhāng gōng zǔ shòu zhōu guān lǐ jì zuǒ shì chūn qiū hán shī gǔ wén shàng shū. yǐ shān dōng wú zú wèn zhě, nǎi xī rù guān, yīn zhuō jùn lú zhí, shì fú fēng mǎ róng.
鄭玄字康成,北海高密人也。八世祖崇,哀帝時尚書僕射。玄少為鄉嗇夫,得休歸,嘗詣學官,不樂為吏,父數怒之,不能禁。遂造太學受業,師事京兆第五元先,始通《京氏易》、《公羊春秋》、《三統曆》、《九章算術》。又從東郡張恭祖受《周官》、《禮記》、《左氏春秋》、《韓詩》、《古文尚書》。以山東無足問者,乃西入關,因涿郡盧植,事扶風馬融。
róng mén tú sì bǎi yú rén, shēng táng jìn zhě wǔ shí yú shēng. róng sù jiāo guì, xuán zài mén xià, sān nián bù dé jiàn, nǎi shǐ gāo yè dì zǐ chuán shòu yú xuán. xuán rì yè xún sòng, wèi cháng dài juàn. huì róng jí zhū shēng kǎo lùn tú wěi, wén xuán shàn suàn, nǎi zhào jiàn yú lóu shàng, xuán yīn cóng zhì zhū yí yì, wèn bì cí guī. róng kuì rán wèi mén rén yuē: zhèng shēng jīn qù, wú dào dōng yǐ.
融門徒四百餘人,升堂進者五十餘生。融素驕貴,玄在門下,三年不得見,乃使高業弟子傳授於玄。玄日夜尋誦,未嘗怠倦。會融集諸生考論圖緯,聞玄善算,乃召見於樓上,玄因從質諸疑義,問畢辭歸。融喟然謂門人曰:「鄭生今去,吾道東矣。」
xuán zì yóu xué, shí yú nián nǎi guī xiāng lǐ. jiā pín, kè gēng dōng lái, xué tú xiāng suí yǐ shù bǎi qiān rén. jí dǎng shì qǐ, nǎi yǔ tóng jùn sūn sōng děng sì shí yú rén jù bèi jìn gù, suì yǐn xiū jīng yè, dù mén bù chū. shí rèn chéng hé xiū hǎo gōng yáng xué, suì zhe gōng yáng mò shǒu zuǒ shì gāo huāng gǔ liáng fèi jí xuán nǎi fā mò shǒu, zhēn gāo huāng, qǐ fèi jí. xiū jiàn ér tàn yuē: kāng chéng rù wú shì, cāo wú máo, yǐ fá wǒ hū! chū, zhōng xìng zhī hòu, fàn shēng chén yuán lǐ yù jiǎ kuí zhī tú zhēng lùn gǔ jīn xué, hòu mǎ róng dá běi dì tài shǒu liú guī jí xuán dá hé xiū, yì jù tōng shēn, yóu shì gǔ xué suì míng.
玄自遊學,十餘年乃歸鄉里。家貧,客耕東萊,學徒相隨已數百千人。及黨事起,乃與同郡孫嵩等四十餘人俱被禁錮,遂隱修經業,杜門不出。時任城何休好《公羊》學,遂著《公羊墨守》、《左氏膏肓》、《穀梁廢疾》;玄乃發《墨守》,針《膏肓》,起《廢疾》。休見而嘆曰:「康成入吾室,操吾矛,以伐我乎!」初,中興之後,范升、陳元、李育、賈逵之徒爭論古今學,後馬融答北地太守劉瑰及玄答何休,義據通深,由是古學遂明。
líng dì mò, dǎng jìn jiě, dà jiāng jūn hé jìn wén ér bì zhī. zhōu jùn yǐ jìn quán wēi, bù gǎn wéi yì, suì pò xié xuán, bù dé yǐ ér yì zhī. jìn wèi shè jǐ zhàng, lǐ dài shén yōu. xuán bù shòu cháo fú, ér yǐ fú jīn jiàn. yī xiǔ táo qù. shí nián liù shí, dì zǐ hé nèi zhào shāng děng zì yuǎn fāng zhì zhě shù qiān. hòu jiāng jūn yuán kuí biǎo wèi shì zhōng, yǐ fù sàng bù xíng. guó xiāng kǒng róng shēn jìng yú xuán, lǚ lǚ zào mén. gào gāo mì xiàn wèi xuán tè lì yī xiāng, yuē: xī qí zhì tǔ xiāng, yuè yǒu jūn zǐ jūn, jiē yì xián zhī yì yě. zhèng jūn hǎo xué, shí huái míng dé. xī tài shǐ gōng tíng wèi wú gōng yè zhě pú shè dèng gōng, jiē hàn zhī míng chén. yòu nán shān sì hào yǒu yuán gōng xià huáng gōng, qián guāng yǐn yào, shì jiā qí gāo, jiē xī chēng gōng. rán zé gōng zhě rén dé zhī zhèng hào, bù bì sān shì dài fū yě. jīn zhèng jūn xiāng yí yuē zhèng gōng xiāng. xī dōng hǎi yú gōng jǐn yǒu yī jié, yóu huò jiè xiāng rén chǐ qí mén lǘ, shěn nǎi zhèng gōng zhī dé, ér wú sì mǔ zhī lù! kě guǎng kāi mén qú, lìng róng gāo chē, hào wèi tōng dé mén.
靈帝末,黨禁解,大將軍何進聞而避之。州郡以進權威,不敢違意,遂迫脅玄,不得已而詣之。進為設几杖,禮待甚優。玄不受朝服,而以幅巾見。一宿逃去。時年六十,弟子河內趙商等自遠方至者數千。後將軍袁隗表為侍中,以父喪不行。國相孔融深敬於玄,履履造門。告高密縣為玄特立一鄉,曰:「昔齊置『土鄉』,越有『君子軍』,皆異賢之意也。鄭君好學,實懷明德。昔太史公、廷尉吳公、謁者僕射鄧公,皆漢之名臣。又南山四皓有園公、夏黃公,潛光隱耀,世嘉其高,皆悉稱公。然則公者仁德之正號,不必三事大夫也。今鄭君鄉宜曰『鄭公鄉』。昔東海於公僅有一節,猶或戒鄉人侈其門閭,矧乃鄭公之德,而無駟牡之路!可廣開門衢,令容高車,號為『通德門』。」
dǒng zhuō qiān dōu zhǎng ān, gōng qīng jǔ xuán wèi zhào xiāng, dào duàn bù zhì. huì huáng jīn kòu qīng bù, nǎi bì dì xú zhōu, xú zhōu mù táo qiān jiē yǐ shī yǒu zhī lǐ. jiàn ān yuán nián, zì xú zhōu hái gāo mì, dào yù huáng jīn zéi shù wàn rén, jiàn xuán jiē bài, xiāng yuē bù gǎn rù xiàn jìng. xuán hòu cháng jí dǔ, zì lǜ, yǐ shū jiè zǐ yì ēn yuē:
董卓遷都長安,公卿舉玄為趙相,道斷不至。會黃巾寇青部,乃避地徐州,徐州牧陶謙接以師友之禮。建安元年,自徐州還高密,道遇黃巾賊數萬人,見玄皆拜,相約不敢入縣境。玄後嘗疾篤,自慮,以書戒子益恩曰:
wú jiā jiù pín, bù wèi fù mǔ qún dì suǒ róng, qù sī yì zhī lì, yóu xué zhōu qín zhī dōu, wǎng lái yōu bìng yǎn yù zhī yù, huò jìn hū zài wèi tōng rén, chù yì dà rú, dé yì zhě xián cóng pěng shǒu, yǒu suǒ shòu yān. suì bó jī liù yì, cū lǎn chuán jì, shí dǔ mì shū wěi shù zhī ào. nián guò sì shí, nǎi guī gōng yǎng, jiǎ tián bō zhí, yǐ yú zhāo xī. yù yān yǐn shàn shì, zuò dǎng jìn gù, shí yǒu sì nián, ér méng shè lìng, jǔ xián liáng fāng zhèng yǒu dào, pì dà jiāng jūn sān sī fǔ. gōng chē zài zhào, bǐ dié bìng míng, zǎo wèi zǎi xiàng. wéi bǐ shù gōng, yì dé dà yá, kè kān wáng chén, gù yí shì xù. wú zì cǔn duó, wú rèn yú cǐ, dàn niàn shù xiān shèng zhī yuán yì, sī zhěng bǎi jiā zhī bù qí, yì shù jǐ yǐ jié wú cái, gù wén mìng wǎng cóng. ér huáng jīn wèi hài, píng fú nán běi, fù guī bāng xiāng. rù cǐ suì lái, yǐ qī shí yǐ. sù sù shuāi luò, réng yǒu shī wù, àn zhī lǐ diǎn, biàn hé chuán jiā. jīn wǒ gào ěr yǐ lǎo, guī ěr yǐ shì, jiāng xián jū yǐ ān xìng, jiǎ sī yǐ zhōng yè. zì fēi bài guó jūn zhī mìng, wèn zú qīn zhī yōu, zhǎn jìng fén mù, guān shěng yě wù, hú cháng fú zhàng chū mén hū! jiā shì dà xiǎo, rǔ yī chéng zhī. zī ěr yī fū, céng wú tóng shēng xiàng yī. qí xù qiú jūn zǐ zhī dào, yán zuān wù tì, jìng shèn wēi yí, yǐ jìn yǒu dé. xiǎn yù chéng yú liáo yǒu, dé xíng lì yú yǐ zhì. ruò zhì shēng chēng, yì yǒu róng yú suǒ shēng, kě bù shēn niàn xié! kě bù shēn niàn xié! wú suī wú fú miǎn zhī xù, pō yǒu ràng jué zhī gāo. zì lè yǐ lùn zàn zhī gōng, shù bù yí hòu rén zhī xiū, mò suǒ fèn fèn zhě, tú yǐ wáng qīn fén lǒng wèi chéng, suǒ hǎo qún shū lǜ jiē fǔ bì, bù dé yú lǐ táng xiě dìng, chuán yǔ qí rén. rì xī fāng mù, qí kě tú hū! jiā jīn chà duō yú xī, qín lì wù shí, wú xù jī hán. fēi jī shí, báo yī fú, jié fū èr zhě, shàng lìng wú guǎ hèn. ruò hū wàng bù shí, yì yǐ yān zāi!
吾家舊貧,不為父母群弟所容,去廝役之吏,遊學周、秦之都,往來幽、並、兗、豫之域,獲覲乎在位通人,處逸大儒,得意者咸從捧手,有所受焉。遂博稽《六藝》,粗覽傳記,時睹秘書緯術之奧。年過四十,乃歸供養,假田播殖,以娛朝夕。遇閹尹擅勢,坐黨禁錮,十有四年,而蒙赦令,舉賢良方正有道,辟大將軍三司府。公車再召,比牒併名,早為宰相。惟彼數公,懿德大雅,克堪王臣,故宜式序。吾自忖度,無任於此,但念述先聖之元意,思整百家之不齊,亦庶幾以竭吾才,故聞命罔從。而黃巾為害,萍浮南北,復歸邦鄉。入此歲來,已七十矣。宿素衰落,仍有失誤,案之禮典,便合傳家。今我告爾以老,歸爾以事,將閒居以安性,賈思以終業。自非拜國君之命,問族親之憂,展敬墳墓,觀省野物,胡嘗扶杖出門乎!家事大小,汝一承之。咨爾一夫,曾無同生相依。其勖求君子之道,研鑽勿替,敬慎威儀,以近有德。顯譽成於僚友,德行立於已志。若致聲稱,亦有榮於所生,可不深念邪!可不深念邪!吾雖無紱冕之緒,頗有讓爵之高。自樂以論贊之功,庶不遺後人之羞,末所憤憤者,徒以亡親墳壟未成,所好群書率皆腐敝,不得於禮堂寫定,傳與其人。日西方暮,其可圖乎!家今差多於昔,勤力務時,無恤饑寒。菲飢食,薄衣服,節夫二者,尚令吾寡恨。若忽忘不識,亦已焉哉!
shí, dà jiāng jūn yuán shào zǒng bīng jì zhōu, qiǎn shǐ yào xuán, dà huì bīn kè, xuán zuì hòu zhì, nǎi yán shēng shàng zuò. shēn zhǎng bā chǐ, yǐn jiǔ yī hú, xiù méi míng mù, róng yí wēn wěi. shào kè duō háo jùn, bìng yǒu cái shuō, jiàn xuán rú zhě, wèi yǐ tōng rén xǔ zhī, jìng shè yì duān, bǎi jiā hù qǐ. xuán yī fāng biàn duì, xián chū wèn biǎo, jiē dé suǒ wèi wén, mò bù jiē fú. shí rǔ nán yīng shào yì guī yú shào, yīn zì zàn yuē: gù tài shān tài shǒu yīng zhōng yuǎn, běi miàn chēng dì zǐ hé rú? xuán xiào yuē: zhòng ní zhī mén kǎo yǐ sì kē, huí cì zhī tú bù chēng guān fá. shào yǒu cán sè. shào nǎi jǔ xuán mào cái, biǎo wèi zuǒ zhōng láng jiāng, jiē bù jiù. gōng chē zhēng wèi dà sī nóng, gěi ān chē yī chéng, suǒ guò zhǎng lì sòng yíng. xuán nǎi yǐ bìng zì qǐ hái jiā.
時,大將軍袁紹總兵冀州,遣使要玄,大會賓客,玄最後至,乃延升上坐。身長八尺,飲酒一斛,秀眉明目,容儀溫偉。紹客多豪俊,並有才說,見玄儒者,未以通人許之,競設異端,百家互起。玄依方辯對,咸出問表,皆得所未聞,莫不嗟服。時汝南應劭亦歸於紹,因自贊曰:「故太山太守應中遠,北面稱弟子何如?」玄笑曰:「仲尼之門考以四科,回、賜之徒不稱官閥。」劭有慚色。紹乃舉玄茂才,表為左中郎將,皆不就。公車征為大司農,給安車一乘,所過長吏送迎。玄乃以病自乞還家。
wǔ nián chūn, mèng kǒng zǐ gào zhī yuē: qǐ, qǐ, jīn nián suì zài chén, lái nián suì zài sì. jì wù, yǐ chèn hé zhī, zhī mìng dāng zhōng, yǒu qǐng qǐn jí. shí yuán shào yǔ cáo cāo xiāng jù yú guān dù, lìng qí zi tán qiǎn shǐ bī xuán suí jūn, bù dé yǐ, zài bìng dào yuán chéng xiàn, jí dǔ bù jìn, qí nián liù yuè zú, nián qī shí sì. yí lìng báo zàng. zì jùn shǒu yǐ xià cháng shòu yè zhě, cuī dié fù huì qiān yú rén.
五年春,夢孔子告之曰:「起,起,今年歲在辰,來年歲在巳。」既寤,以讖合之,知命當終,有頃寢疾。時袁紹與曹操相拒於官度,令其子譚遣使逼玄隨軍,不得已,載病到元城縣,疾篤不進,其年六月卒,年七十四。遺令薄葬。自郡守以下嘗受業者,縗絰赴會千餘人。
mén rén xiāng yǔ zhuàn xuán dá zhū dì zǐ wèn wǔ jīng, yī lùn yǔ zuò zhèng zhì bā piān. fán xuán suǒ zhù zhōu yì shàng shū máo shī yí lǐ lǐ jì lùn yǔ xiào jīng shàng shū dà chuán zhōng hòu gān xiàng lì, yòu zhe tiān wén qī zhèng lùn lǔ lǐ yì liù yì lùn máo shī pǔ bó xǔ shèn wǔ jīng yì yì dá lín xiào cún zhōu lǐ nán, fán bǎi yú wàn yán.
門人相與撰玄答諸弟子問《五經》,依《論語》作《鄭志》八篇。凡玄所注《周易》、《尚書》、《毛詩》、《儀禮》、《禮記》、《論語》、《孝經》、《尚書大傳》、《中候》、《乾象曆》,又著《天文七政論》、《魯禮義》、《六藝論》、《毛詩譜》、《駁許慎五經異義》、《答臨孝存周禮難》,凡百餘萬言。
xuán zhì yú cí xùn, tōng rén pō jī qí fán. zhì yú jīng chuán qià shú, chēng wèi chún rú, qí lǔ jiān zōng zhī. qí mén rén shān yáng xī lǜ zhì yù shǐ dài fū, dōng lái wáng jī qīng hé cuī yǎn zhù míng yú shì. yòu lè ān guó yuān rèn gǔ, shí bìng tóng yòu, xuán chēng yuān wèi guó qì, gǔ yǒu dào dé, qí yú yì duō suǒ jiàn bá, jiē rú qí yán. xuán wéi yǒu yī zi yì ēn, kǒng róng zài běi hǎi, jǔ wèi xiào lián jí róng wèi huáng jīn suǒ wéi, yì ēn fù nán sǔn shēn. yǒu yí fù zi, xuán yǐ qí shǒu wén shì jǐ, míng zhī yuē xiǎo tóng.
玄質於辭訓,通人頗譏其繁。至於經傳洽孰,稱為純儒,齊、魯間宗之。其門人山陽郗慮至御史大夫,東萊王基、清河崔琰著名於世。又樂安國淵、任嘏,時並童幼,玄稱淵為國器,嘏有道德,其餘亦多所鑒拔,皆如其言。玄唯有一子益恩,孔融在北海,舉為孝廉;及融為黃巾所圍,益恩赴難損身。有遺腹子,玄以其手文似己,名之曰小同。
lùn yuē: zì qín fén liù jīng, shèng wén āi miè. hàn xìng, zhū rú pō xiū yì wén jí dōng jīng, xué zhě yì gè míng jiā. ér shǒu wén zhī tú, zhì gù suǒ bǐng, yì duān fēn yún, hù xiāng guǐ jī, suì lìng jīng yǒu shù jiā, jiā yǒu shù shuō, zhāng jù duō zhě huò nǎi bǎi yú wàn yán, xué tú láo ér shǎo gōng, hòu shēng yí ér mò zhèng. zhèng xuán kuò náng dà diǎn, wǎng luó zhòng jiā, shān cái fán wū, kān gǎi lòu shī, zì shì xué zhě lüè zhī suǒ guī. wáng fù yù zhāng jūn měi kǎo xiān rú jīng xùn, ér zhǎng yú xuán, cháng yǐ wèi zhòng ní zhī mén bù néng guò yě. jí chuán shòu shēng tú, bìng zhuān yǐ zhèng shì jiā fǎ yún.
論曰:自秦焚《六經》,聖文埃滅。漢興,諸儒頗修藝文;及東京,學者亦各名家。而守文之徒,滯固所稟,異端紛紜,互相詭激,遂令經有數家,家有數說,章句多者或乃百餘萬言,學徒勞而少功,後生疑而莫正。鄭玄括囊大典,網羅眾家,刪裁繁誣,刊改漏失,自是學者略知所歸。王父豫章君每考先儒經訓,而長於玄,常以為仲尼之門不能過也。及傳授生徒,並專以鄭氏家法雲。
zàn yuē: fù píng zhī xù, chéng jiā zài shì. bó rén xiān guī, lí wǒ guó jì. xuán dìng yì guāi, bāo xiū lǐ quē. kǒng shū suì míng, hàn zhāng zhōng chuò.
贊曰:富平之緒,承家載世。伯仁先歸,厘我國祭。玄定義乖,褒修禮缺。孔書遂明,漢章中輟。