zhāng chún zi fèn cáo bāo zhèng xuán
张纯 子奋 曹褒 郑玄
zhāng chún zì bó rén, jīng zhào dù líng rén yě. gāo zǔ fù ān shì, xuān dì shí wéi dà sī mǎ wèi jiāng jūn, fēng fù píng hóu. fù fàng, wèi chéng dì shì zhōng. chún shǎo xí jué shì, āi píng jiān wèi shì zhōng, wáng mǎng shí zhì liè qīng. zāo zhí cuàn wěi, duō wáng jué shì, chún yǐ dūn jǐn shǒu yuē, bǎo quán qián fēng.
张纯字伯仁,京兆杜陵人也。高祖父安世,宣帝时为大司马卫将军,封富平侯。父放,为成帝侍中。纯少袭爵士,哀、平间为侍中,王莽时至列卿。遭值篡伪,多亡爵士,纯以敦谨守约,保全前封。
jiàn wǔ chū, xiān lái yì quē, gù dé fù guó. wǔ nián, bài tài zhōng dài fū, shǐ jiāng yǐng chuān tū qí ān jí jīng xú yáng bù, dū wěi shū, jiān zhū jiàng yíng. fǎn yòu jiāng bīng tún tián nán yáng, qiān wǔ guān zhōng láng jiàng. yǒu sī zòu, liè hóu fēi zōng shì bù yí fù guó. guāng wǔ yuē:" zhāng chún sù wèi shí yǒu yú nián, qí wù fèi, gèng fēng wǔ shǐ hóu, shí fù píng zhī bàn."
建武初,先来诣阙,故得复国。五年,拜太中大夫,使将颍川突骑安集荆、徐、杨部,督委输,监诸将营。反又将兵屯田南阳,迁五官中郎将。有司奏,列侯非宗室不宜复国。光武曰:“张纯宿卫十有余年,其勿废,更封武始侯,食富平之半。”
chún zài cháo lì shì, míng xí gù shì. jiàn wǔ chū, jiù zhāng duō quē, měi yǒu yí yì, zhé yǐ fǎng chún, zì jiāo miào hūn guān sàng jì lǐ yí yì, duō suǒ zhèng dìng. dì shén zhòng zhī, yǐ chún jiān hǔ bēn zhōng láng jiàng, shù bèi yǐn jiàn, yī rì huò zhì shù sì. chún yǐ zōng miào wèi dìng, zhāo mù shī xù, shí jiǔ nián, nǎi yǔ tài pú zhū fú gòng zòu yán:" bì xià xìng yú pǐ shù, dàng dí tiān xià, zhū chú bào luàn, xìng jì zǔ zōng. qiè yǐ jīng yì suǒ jì, rén shì zhòng xīn, suī shí tóng chuàng gé, ér míng wéi zhōng xīng, yí fèng xiān dì, gōng chéng jì sì zhě yě. yuán dì yǐ lái, zōng miào fèng cí gāo huáng dì wèi shòu mìng zǔ, xiào wén huáng dì wèi tài zōng, xiào wǔ huáng dì wèi shì zōng, jiē rú jiù zhì. yòu lì qīn miào sì shì, tuī nán dùn jūn yǐ shàng jǐn yú chōng líng jié hóu. lǐ, wéi rén hòu zhě zé wèi zhī zǐ, jì shì dà zōng, zé jiàng qí sī qīn. jīn dì xiá gāo miào, chén xù zhāo mù, ér chōng líng sì shì, jūn chén bìng liè, yǐ bēi cè zūn, bù hé lǐ yì, shè bù zāo wáng mǎng, ér guó sì wú jì, tuī qiú zōng shì, yǐ bì xià jì tǒng zhě, ān dé fù gù sī qīn, wéi lǐ zhì hū? xī gāo dì yǐ zì shòu mìng, bù yóu tài shàng, xuān dì yǐ sūn hòu zǔ, bù gǎn sī qīn, gù wèi fù lì miào, dú qún chén shì cí. chén yú wèi yí chú jīn qīn miào, yǐ zé èr dì jiù diǎn, yuàn xià yǒu sī bó cǎi qí yì." zhào xià gōng qīng, dà sī tú dài shè dà sī kōng dòu róng yì:" yí yǐ xuān yuán chéng āi píng wǔ dì sì shì dài jīn qīn miào, xuān yuán huáng dì zūn wèi zǔ fù, kě qīn fèng cí, chéng dì yǐ xià, yǒu sī xíng shì, bié wèi nán dùn jūn lì huáng kǎo miào. qí jì shàng zhì chōng líng jié hóu, qún chén fèng cí, yǐ míng zūn zūn zhī jìng, qīn qīn zhī ēn." dì cóng zhī. shì shí zōng miào wèi bèi, zì yuán dì yǐ shàng, jì yú luò yáng gāo miào, chéng dì yǐ xià, cí yú cháng ān gāo miào, qí nán dùn sì shì, suí suǒ zài ér jì yān.
纯在朝历世,明习故事。建武初,旧章多阙,每有疑议,辄以访纯,自郊庙婚冠丧纪礼仪义,多所正定。帝甚重之,以纯兼虎贲中郎将,数被引见,一日或至数四。纯以宗庙未定,昭穆失序,十九年,乃与太仆朱浮共奏言:“陛下兴于匹庶,荡涤天下,诛锄暴乱,兴继祖宗。窃以经义所纪,人事众心,虽实同创革,而名为中兴,宜奉先帝,恭承祭祀者也。元帝以来,宗庙奉祠高皇帝为受命祖,孝文皇帝为太宗,孝武皇帝为世宗,皆如旧制。又立亲庙四世,推南顿君以上尽于舂陵节侯。礼,为人后者则为之子,既事大宗,则降其私亲。今禘祫高庙,陈序昭穆,而舂陵四世,君臣并列,以卑厕尊,不合礼意,设不遭王莽,而国嗣无寄,推求宗室,以陛下继统者,安得复顾私亲,违礼制乎?昔高帝以自受命,不由太上,宣帝以孙后祖,不敢私亲,故为父立庙,独群臣侍祠。臣愚谓宜除今亲庙,以则二帝旧典,愿下有司博采其议。”诏下公卿,大司徒戴涉、大司空窦融议:“宜以宣、元、成、哀、平五帝四世代今亲庙,宣、元皇帝尊为祖、父,可亲奉祠,成帝以下,有司行事,别为南顿君立皇考庙。其祭上至舂陵节侯,群臣奉祠,以明尊尊之敬,亲亲之恩。”帝从之。是时宗庙未备,自元帝以上,祭于洛阳高庙,成帝以下,祠于长安高庙,其南顿四世,随所在而祭焉。
míng nián, chún dài zhū fú wèi tài pú. èr shí sān nián, dài dù lín wèi dà sī kōng. zài wèi mù cáo cān zhī jī, wù yú wú wéi, xuǎn pì chuán shǐ, jiē zhī míng dà rú. míng nián, shàng chuān yáng qú, yǐn luò shuǐ wèi cáo, bǎi xìng dé qí lì.
明年,纯代朱浮为太仆。二十三年,代杜林为大司空。在位慕曹参之迹,务于无为,选辟椽史,皆知名大儒。明年,上穿阳渠,引洛水为漕,百姓得其利。
èr shí liù nián, zhào chún yuē:" dì xiá zhī jì, bù xíng yǐ jiǔ yǐ.' sān nián bù wéi lǐ, lǐ bì huài sān nián bù wéi lè, lè bì bēng'. yí jù jīng diǎn, xiáng wèi qí zhì." chún zòu yuē:" lǐ, sān nián yī xiá, wǔ nián yī dì. chūn qiū chuán yuē:' dà xiá zhě hé? hé jì yě.' huǐ miào jí wèi huǐ miào zhī zhǔ jiē dēng, hé shí hū tài zǔ, wǔ nián ér zài yīn. hàn jiù zhì sān nián yī xiá, huǐ miào zhǔ hé liáng gāo miào, cún miào zhǔ wèi cháng hé jì. yuán shǐ wǔ nián, zhū wáng gōng liè hóu miào huì, shǐ wèi dì jì. yòu qián shí bā nián qīn xìng cháng ān, yì xíng cǐ lǐ. lǐ shuō sān nián yī rùn, tiān qì xiǎo bèi wǔ nián zài rùn, tiān qì dà bèi. gù sān nián yī xiá, wǔ nián yī dì. dì zhī wèi yán dì, dì dìng zhāo mù zūn bēi zhī yì yě. dì jì yǐ xià sì yuè, xià zhě yáng qì zài shàng, yīn qì zài xià, gù zhèng zūn bēi zhī yì yě. xiá jì yǐ dōng shí yuè, dōng zhě wǔ gǔ chéng shú, wù bèi lǐ chéng, gù hé jù yǐn shí yě. sī diǎn zhī fèi, yú zī bā nián, wèi kě rú lǐ shī xíng, yǐ shí dìng yì." dìng cóng zhī, zì shì dì xiá suì dìng.
二十六年,诏纯曰:“禘、祫之祭,不行已久矣。‘三年不为礼,礼必坏;三年不为乐,乐必崩’。宜据经典,详为其制。”纯奏曰:“《礼》,三年一祫,五年一禘。《春秋传》曰:‘大祫者何?合祭也。’毁庙及未毁庙之主皆登,合食乎太祖,五年而再殷。汉旧制三年一祫,毁庙主合良高庙,存庙主未尝合祭。元始五年,诸王公列侯庙会,始为禘祭。又前十八年亲幸长安,亦行此礼。礼说三年一闰,天气小备;五年再闰,天气大备。故三年一祫,五年一禘。禘之为言谛,谛定昭穆尊卑之义也。禘祭以夏四月,夏者阳气在上,阴气在下,故正尊卑之义也。祫祭以冬十月,冬者五谷成孰,物备礼成,故合聚饮食也。斯典之废,于兹八年,谓可如礼施行,以时定议。”定从之,自是禘、祫遂定。
shí, nán chán yú jí wū huán lái jiàng, biān jìng wú shì, bǎi xìng xīn qù bīng gé, suì réng yǒu nián, jiā jǐ rén zú. chún yǐ shèng wáng zhī jiàn bì yōng, suǒ yǐ chóng zūn lǐ yì, jì fù ér jiào zhě yě. nǎi àn qī jīng chèn míng táng tú hé jiān gǔ bì yōng jì xiào wǔ tài shān míng táng zhì dù, jí píng dì shí yì, yù jù zòu zhī. wèi jí shàng, huì bó shì huán róng shàng yán yí lì bì yōng míng táng, zhāng xià sān gōng tài cháng, ér chún yì tóng róng, dì nǎi xǔ zhī.
时,南单于及乌桓来降,边境无事,百姓新去兵革,岁仍有年,家给人足。纯以圣王之建辟雍,所以崇尊礼义,既富而教者也。乃案七经谶、明堂图、河间《古辟雍记》、孝武太山明堂制度,及平帝时议,欲具奏之。未及上,会博士桓荣上言宜立辟雍、明堂,章下三公、太常,而纯议同荣,帝乃许之。
sān shí nián, chún zòu shàng yí fēng shàn, yuē:" zì gǔ shòu mìng ér dì, zhì shì zhī lóng, bì yǒu fēng shàn, yǐ gào chéng gōng yān. lè dòng shēng yí yuē:' yǐ yǎ zhì rén, fēng chéng yú sòng.' yǒu zhōu zhī shèng, chéng kāng zhī jiān, jiāo pèi fēng shàn, jiē kě jiàn yě. shū yuē:' suì èr yuè, dōng xún shòu, zhì yú dài zōng, chái', zé fēng shàn zhī yì yě. chén fú jiàn bì xià shòu zhōng xīng zhī mìng, píng hǎi nèi zhī luàn, xiū fù zǔ zōng, fǔ cún wàn xìng, tiān xià kuàng rán, xián méng gēng shēng, ēn dé yún xíng, huì zé yǔ shī, lí yuán ān níng, yí dí mù yì. shī yún:" shòu tiān zhī hù, sì fāng lái hè.' jīn shè tí zhī suì, cāng lóng jiǎ yín, dé zài dōng gōng. yí jí jiā shí, zūn táng dì zhī diǎn, jì xiào wǔ zhī yè, yǐ èr yuè dōng xún shòu, fēng yú dài zōng, míng zhōng xīng, lēi gōng xūn, fù zǔ tǒng, bào tiān shén, chán liáng fù, sì dì qí, chuán zuò zǐ sūn, wàn shì zhī jī yě." zhōng yuán yuán nián, dì nǎi dōng xún dài zōng, yǐ chún shì yù shǐ dài fū cóng, bìng shàng yuán fēng jiù yí jí kè shí wén. sān yuè, hōng, shì yuē jié hòu.
三十年,纯奏上宜封禅,曰:“自古受命而帝,治世之隆,必有封禅,以告成功焉。《乐动声仪》曰:‘以《雅》治人,《风》成于《颂》。’有周之盛,成、康之间,郊配封禅,皆可见也。书曰:‘岁二月,东巡狩,至于岱宗,祡’,则封禅之义也。臣伏见陛下受中兴之命,平海内之乱,修复祖宗,抚存万姓,天下旷然,咸蒙更生,恩德云行,惠泽雨施,黎元安宁,夷狄慕义。《诗》云:“受天之祜,四方来贺。’今摄提之岁,仓龙甲寅,德在东宫。宜及嘉时,遵唐帝之典,继孝武之业,以二月东巡狩,封于岱宗,明中兴,勒功勋,复祖统,报天神,禅梁父,祀地祇,传祚子孙,万世之基也。”中元元年,帝乃东巡岱宗,以纯视御史大夫从,并上元封旧仪及刻石文。三月,薨,谥曰节候。
fèn zì zhì tōng. fù chún, lín zhōng chì jiā chéng yuē:" sī kōng wú gōng yú shí, wěi méng jué shì, shēn sǐ zhī hòu, wù yì chuán guó." fèn xiōng gēn, shǎo bèi bìng, guāng wǔ zhào fèn sì jué, fèn chēng chún yí chì, gù bù kěn shòu. dì yǐ fèn wéi zhào, chì shōu xià yù, fèn huáng bù, nǎi xí fēng. yǒng píng sì nián, suí lì guī guó.
奋字稚通。父纯,临终敕家丞曰:“司空无功于时,猥蒙爵士,身死之后,勿议传国。”奋兄根,少被病,光武诏奋嗣爵,奋称纯遗敕,固不肯受。帝以奋违诏,敕收下狱,奋惶怖,乃袭封。永平四年,随例归国。
fèn shǎo hào xué, jié jiǎn xíng yì, cháng fēn sǔn zū fèng, shàn xù zōng qīn, suī zhì qīng kuì, ér shī yǔ bù dài. shí qī nián, dān ěr jiàng fù, fèn lái zhāo shàng shòu, yǐn jiàn xuān píng diàn, yìng duì hé zhǐ, xiǎn zōng yì qí cái, yǐ wéi shì cí hóu. jiàn chū yuán nián, bài zuǒ zhōng láng jiàng, zhuǎn wǔ guān zhōng láng jiàng, qiān zhǎng shuǐ xiào wèi. qī nián, wèi jiāng zuò dà jiàng, zhāng hé yuán nián, miǎn. yǒng yuán yuán nián, fù bài chéng mén xiào wèi. sì nián, qiān cháng lè wèi wèi. míng nián, dài huán yù wèi tài cháng. liù nián, dài liú fāng wèi sī kōng.
奋少好学,节俭行义,常分损租奉,赡恤宗亲,虽至倾匮,而施与不怠。十七年,儋耳降附,奋来朝上寿,引见宣平殿,应对合旨,显宗异其才,以为侍祠侯。建初元年,拜左中郎将,转五官中郎将,迁长水校尉。七年,为将作大匠,章和元年,免。永元元年,复拜城门校尉。四年,迁长乐卫尉。明年,代桓郁为太常。六年,代刘方为司空。
shí suì zāi hàn, qí yǔ bù yīng, nǎi shàng biǎo yuē:" bǐ nián bù dēng, rén yòng jī kuì, jīn fù jiǔ hàn, qiū jià wèi lì, yáng qì chuí jǐn, suì yuè pò cù. fū guó yǐ mín wèi běn, mín yǐ gǔ wéi mìng, zhèng zhī jí wù, yōu zhī zhòng zhě yě. chén méng ēn yóu shēn, shòu zhí guò rèn, sù yè yōu jù, zhāng zòu bù néng xù xīn, yuàn duì zhōng cháng shì shū zòu." jí shí yǐn jiàn, fù kǒu chén shí zhèng zhī yí. míng rì, hé dì zhào tài wèi sī tú xìng luò yáng yù, lù qiú tú, shōu luò yáng lìng chén xīn, jí dà yǔ sān rì.
时岁灾旱,祈雨不应,乃上表曰:“比年不登,人用饥匮,今复久旱,秋稼未立,阳气垂尽,岁月迫促。夫国以民为本,民以谷为命,政之急务,忧之重者也。臣蒙恩尤深,受职过任,夙夜忧惧,章奏不能叙心,愿对中常侍疏奏。”即时引见,复口陈时政之宜。明日,和帝召太尉、司徒幸洛阳狱,录囚徒,收洛阳令陈歆,即大雨三日。
fèn zài wèi qīng bái, wú tā yì jī. jiǔ nián, yǐ bìng bà. zài jiā shàng shū yuē:" shèng rén suǒ měi, zhèng dào zhì yào, běn zài lǐ yuè. wǔ jīng tóng guī, ér lǐ yuè zhī yòng yóu jí. kǒng zǐ yuē:' ān shàng zhì mín, mò shàn yú lǐ yí fēng yì sú, mò shàn yú lè.' yòu yuē:' yī ràng ér huà tiān xià zhě, lǐ yuè zhī wèi yě.' xiān wáng zhī dào, lǐ yuè kě wèi shèng yǐ. kǒng zǐ wèi zi xià yuē:' lǐ yǐ xiū wài, lè yǐ zhì nèi, qiū yǐ yǐ fū!' yòu yuē:' lǐ yuè bù xīng, zé xíng fá bù zhōng xíng fá bù zhōng, zé mín wú suǒ cuò qí shǒu zú.' chén yǐ wéi hàn dāng zhì zuò lǐ yuè, shì yǐ xiān dì shèng dé, shù xià zhào shū, mǐn shāng bēng quē, ér zhòng rú bù dá, yì duō bó yì. chén lěi shì tái fǔ, ér dà diǎn wèi dìng, sī qiè wéi yōu, bù wàng qǐn shí. chén quǎn mǎ chǐ jǐn, chéng jì xiān sǐ jiàn lǐ yuè zhī dìng." shí sān nián, gèng zhào bài tài cháng. fù shàng shū yuē:" hàn dāng gǎi zuò lǐ yuè, tú shū zhe míng. wáng zhě huà dìng zhì lǐ, gōng chéng zuò yuè. jǐn tiáo lǐ yuè yì yì sān shì, yuàn xià yǒu sī, yǐ shí kǎo dìng. xī zhě xiào wǔ huáng dì guāng wǔ huáng dì fēng shàn gào chéng, ér lǐ yuè bù dìng, shì bù xiāng fù. xiān dì yǐ zhào cáo bāo, jīn bì xià dàn fèng ér chéng zhī, yóu zhōu gōng zhēn zhuó wén wǔ zhī dào, fēi zì wèi zhì, chéng wú suǒ yí. jiǔ zhí qiān qiān, lìng dà hàn zhī yè bù yǐ shí chéng, fēi suǒ yǐ zhāng xiǎn zǔ zōng gōng dé, jiàn tài píng zhī jī, wèi hòu shì fǎ." dì suī shàn zhī, yóu wèi shī xíng. qí dōng, fù yǐ bìng bà. míng nián, zú yú jiā.
奋在位清白,无他异绩。九年,以病罢。在家上疏曰:“圣人所美,政道至要,本在礼乐。《五经》同归,而礼乐之用尤急。孔子曰:‘安上治民,莫善于礼;移风易俗,莫善于乐。’又曰:‘揖让而化天下者,礼乐之谓也。’先王之道,礼乐可谓盛矣。孔子谓子夏曰:‘礼以修外,乐以制内,丘已矣夫!’又曰:‘礼乐不兴,则刑罚不中;刑罚不中,则民无所厝其手足。’臣以为汉当制作礼乐,是以先帝圣德,数下诏书,愍伤崩缺,而众儒不达,议多驳异。臣累世台辅,而大典未定,私窃惟忧,不忘寝食。臣犬马齿尽,诚冀先死见礼乐之定。”十三年,更召拜太常。复上疏曰:“汉当改作礼乐,图书著明。王者化定制礼,功成作乐。谨条礼乐异议三事,愿下有司,以时考定。昔者孝武皇帝、光武皇帝封禅告成,而礼乐不定,事不相副。先帝已诏曹褒,今陛下但奉而成之,犹周公斟酌文武之道,非自为制,诚无所疑。久执谦谦,令大汉之业不以时成,非所以章显祖宗功德,建太平之基,为后世法。”帝虽善之,犹未施行。其冬,复以病罢。明年,卒于家。
zi fǔ sì, guān zhì jīn chéng mén hòu. fǔ zú, zi jí sì. yǒng chū sān nián, jí zú, wú zi, guó chú. zì zhāo dì fēng ān shì, zhì jí, chuán guó bā shì, jīng lì cuàn luàn, èr bǎi nián jiān wèi cháng qiǎn chù, fēng zhě mò yǔ wèi cǐ.
子甫嗣,官至津城门候。甫卒,子吉嗣。永初三年,吉卒,无子,国除。自昭帝封安世,至吉,传国八世,经历篡乱,二百年间未尝谴黜,封者莫与为此。
cáo bāo zì shū tōng, lǔ guó xuē rén yě. fù chōng, chí qìng shì lǐ, jiàn wǔ zhōng wèi bó shì, cóng xún shòu dài zōng, dìng fēng shàn lǐ, hái, shòu zhào yì lì qī jiāo sān yōng dà shè yǎng lǎo lǐ yí. xiǎn zōng jí wèi, chōng shàng yán:" hàn zài shòu mìng, réng yǒu fēng shàn zhī shì, ér lǐ yuè bēng quē, bù kě wèi hòu sì fǎ. wǔ dì bù xiāng yán lè, sān wáng bù xiāng xí lǐ, dà hàn dāng zì zhì lǐ, yǐ shì bǎi shì." dì wèn:" zhì lǐ yuè yún hé?" chōng duì yuē:" hé tú kuò dì xiàng yuē:' yǒu hàn shì lǐ yuè wén yǎ chū.' shàng shū xuán jī qián yuē:' yǒu dì hàn chū, dé qià zuò yuè, míng yǔ.'" dì shàn zhī, xià zhào yuē:" jīn qiě gǎi tài lè guān yuē tài yǔ lè, gē shī qū cāo, yǐ qí jūn zǐ." bài chōng shì zhōng. zuò zhāng jù biàn nàn, yú shì suì yǒu qìng shì xué.
曹褒字叔通,鲁国薛人也。父充,持《庆氏礼》,建武中为博士,从巡狩岱宗,定封禅礼,还,受诏议立七郊、三雍、大射、养老礼仪。显宗即位,充上言:“汉再受命,仍有封禅之事,而礼乐崩阙,不可为后嗣法。五帝不相沿乐,三王不相袭礼,大汉当自制礼,以示百世。”帝问:“制礼乐云何?”充对曰:“《河图括地象》曰:‘有汉世礼乐文雅出。’《尚书琁机钤》曰:‘有帝汉出,德洽作乐,名予。’”帝善之,下诏曰:“今且改太乐官曰太予乐,歌诗曲操,以俟君子。”拜充侍中。作章句辩难,于是遂有庆氏学。
bāo shǎo dǔ zhì, yǒu dà dù, jié fà chuán chōng yè, bó yǎ shū tōng, yóu hǎo lǐ shì. cháng gǎn cháo tíng zhì dù wèi bèi, mù shū sūn tōng wèi hàn lǐ yí, zhòu yè yán jīng, chén yín zhuān sī, qǐn zé huái bào bǐ zhá, xíng zé sòng xí wén shū, dāng qí niàn zhì, wàng suǒ zhī shì.
褒少笃志,有大度,结发传充业,博雅疏通,尤好礼事。常感朝廷制度未备,慕叔孙通为汉礼仪,昼夜研精,沉吟专思,寝则怀抱笔札,行则诵习文书,当其念至,忘所之适。
chū jǔ xiào lián, zài qiān yǔ lìng, yǐ lǐ lǐ rén, yǐ dé huà sú. shí tā jùn dào tú wǔ rén lái rù yǔ jiè, lì bǔ dé rù, chén liú tài shǒu mǎ yán wén ér jí è, fēng xiàn shā zhī. bāo chì lì yuē:" fū jué rén mìng zhě, tiān yì jué zhī. gāo yáo bù wéi dào zhì sǐ xíng, guǎn zhòng yù dào ér shēng zhū gōng. jīn chéng zhǐ ér shā zhī, shì nì tiān xīn, shùn fǔ yì yě, qí fá zhòng yǐ. rú dé quán cǐ rén mìng ér shēn zuò zhī, wú suǒ yuàn yě." suì bù wéi shā. yán zòu bāo ruǎn ruò, miǎn guān guī jùn, wèi gōng cáo.
初举孝廉,再迁圉令,以礼理人,以德化俗。时它郡盗徒五人来入圉界,吏捕得入,陈留太守马严闻而疾恶,风县杀之。褒敕吏曰:“夫绝人命者,天亦绝之。皋陶不为盗制死刑,管仲遇盗而升诸公。今承旨而杀之,是逆天心,顺府意也,其罚重矣。如得全此人命而身坐之,吾所愿也。”遂不为杀。严奏褒耎弱,免官归郡,为功曹。
zhēng bài bó shì. huì sù zōng yù zhì dìng lǐ yuè, yuán hé èr nián xià zhào yuē:" hé tú chēng' chì jiǔ huì chāng, shí shì yǐ guāng, shí yī yǐ xìng'. shàng shū xuán jī qián yuē:' shù yáo lǐ shì, píng zhì lǐ yuè, fàng táng zhī wén.' yǔ mò xiǎo zi, tuō yú shù zhōng, hé yǐ zuǎn xìng, chóng hóng zǔ zōng, rén jì yuán yuán? dì mìng yàn yuē:' shùn yáo kǎo dé, tí qī lì xiàng.' qiě sān wǔ bù zhòu, yōu liè shū guǐ, kuàng yǔ wán lòu, wú yǐ kè kān, suī yù cóng zhī, mò yóu yě yǐ. měi jiàn tú shū, zhōng xīn nǜ yān." bāo zhī dì zhǐ yù yǒu xìng zuò, nǎi shàng shū yuē:" xī zhě shèng rén shòu mìng ér wáng, mò bù zhì lǐ zuò yuè, yǐ zhe gōng dé. gōng chéng zuò yuè, huà dìng zhì lǐ, suǒ yǐ jiù shì sú, zhì zhēn xiáng, wèi wàn xìng huò fú yú huáng tiān zhě yě. jīn huáng tiān jiàng zhǐ, jiā ruì bìng zhēn, zhì zuò zhī fú, shèn yú yán yǔ. yí dìng wén zhì, zhe chéng hàn lǐ, pī xiǎn zǔ zōng shèng dé zhī měi." zhāng xià tài cháng, tài cháng cháo kān yǐ wéi yī shì dà diǎn, fēi bāo suǒ dìng, bù kě xǔ.
征拜博士。会肃宗欲制定礼乐,元和二年下诏曰:“《河图》称‘赤九会昌,十世以光,十一以兴’。《尚书琁机钤》曰:‘述尧理世,平制礼乐,放唐之文。’予末小子,托于数终,曷以缵兴,崇弘祖宗,仁济元元?《帝命验》曰:‘顺尧考德,题期立象。’且三五步骤,优劣殊轨,况予顽陋,无以克堪,虽欲从之,末由也已。每见图书,中心恧焉。”褒知帝旨欲有兴作,乃上疏曰:“昔者圣人受命而王,莫不制礼作乐,以著功德。功成作乐,化定制礼,所以救世俗,致祯祥,为万姓获福于皇天者也。今皇天降祉,嘉瑞并臻,制作之符,甚于言语。宜定文制,著成汉礼,丕显祖宗盛德之美。”章下太常,太常巢堪以为一世大典,非褒所定,不可许。
dì zhī qún liáo jū luán, nán yǔ tú shǐ, cháo tíng lǐ xiàn, yí shí kān lì, míng nián fù xià zhào yuē:" zhèn yǐ bù dé, yīng zǔ zōng hóng liè. nǎi zhě luán fèng réng jí, lín lóng bìng zhēn, gān lù xiāo jiàng, jiā gǔ zī shēng, chì cǎo zhī lèi, jì yú shǐ guān. zhèn sù yè zhī wèi, shàng wú yǐ zhāng yú xiān gōng, xià wú yǐ kè chēng líng wù. hàn zāo qín yú, lǐ huài yuè bēng, qiě yīn xún gù shì, wèi kě guān shěng, yǒu zhī qí shuō zhě, gè jìn suǒ néng." bāo shěng zhào, nǎi tàn xī wèi zhū shēng yuē:" xī xī sī sòng lǔ, kǎo fǔ yǒng yīn. fū rén chén yī yì xiǎn jūn, jié zhōng zhāng zhǔ, xíng zhī měi yě. dāng rén bù ràng, wú hé cí zāi!" suì fù shàng shū, jù chén lǐ yuè zhī běn, zhì gǎi zhī yì. bài bāo shì zhōng, cóng jià nán xún, jì hái, yǐ shì xià sān gōng, wèi jí zòu, zhào zhào xuán wǔ sī mǎ bān gù, wèn gǎi dìng lǐ zhì zhī yí. gù yuē:" jīng shī zhū rú, duō néng shuō lǐ, yí guǎng zhāo jí, gòng yì dé shī." dì yuē:" yàn yán' zuò shè dào biān, sān nián bù chéng'. huì lǐ zhī jiā, míng wéi jù sòng, hù shēng yí yì, bǐ bù dé xià. xī yáo zuò dà zhāng, yī kuí zú yǐ."
帝知群僚拘挛,难与图始,朝廷礼宪,宜时刊立,明年复下诏曰:“朕以不德,膺祖宗弘烈。乃者鸾凤仍集,麟龙并臻,甘露宵降,嘉谷滋生,赤草之类,纪于史官。朕夙夜祗畏,上无以彰于先功,下无以克称灵物。汉遭秦余,礼坏乐崩,且因循故事,未可观省,有知其说者,各尽所能。”褒省诏,乃叹息谓诸生曰:“昔奚斯颂鲁,考甫咏殷。夫人臣依义显君,竭忠彰主,行之美也。当仁不让,吾何辞哉!”遂复上疏,具陈礼乐之本,制改之意。拜褒侍中,从驾南巡,既还,以事下三公,未及奏,诏召玄武司马班固,问改定礼制之宜。固曰:“京师诸儒,多能说礼,宜广招集,共议得失。”帝曰:“谚言‘作舍道边,三年不成’。会礼之家,名为聚讼,互生疑异,笔不得下。昔尧作《大章》,一夔足矣。”
zhāng hé yuán nián zhēng yuè, nǎi zhào bāo yì jiā dé mén, lìng xiǎo huáng mén chí bān gù suǒ shàng shū sūn tōng hàn yí shí èr piān, chì bāo yuē:" cǐ zhì sàn lüè, duō bù hé jīng, jīn yí yī lǐ tiáo zhèng, shǐ kě zú xíng. yú nán gōng dōng guān jìn xīn jí zuò." bāo jì shòu mìng, jí cì xù lǐ shì, yī zhǔn jiù diǎn, zá yǐ wǔ jīng chèn jì zhī wén, zhuàn cì tiān zǐ zhì yú shù rén guān hūn jí xiōng zhōng shǐ zhì dù, yǐ wéi bǎi wǔ shí piān, xiě yǐ èr chǐ sì cùn jiǎn. qí nián shí èr yuè zòu shàng. dì yǐ zhòng lùn nàn yī, gù dàn nà zhī, bù fù lìng yǒu sī píng zòu. huì dì bēng, hé dì jí wèi, bāo nǎi wèi zuò zhāng jù, dì suì yǐ xīn lǐ èr piān guān. zhuó bāo jiān yǔ lín zuǒ qí. yǒng yuán sì nián, qiān shè shēng xiào wèi. hòu tài wèi zhāng shàng shū zhāng mǐn děng zòu bāo shàn zhì hàn lǐ, pò luàn shèng shù, yí jiā xíng zhū. dì suī qǐn qí zòu, ér hàn lǐ suì bù xíng.
章和元年正月,乃召褒诣嘉德门,令小黄门持班固所上叔孙通《汉仪》十二篇,敕褒曰:“此制散略,多不合经,今宜依礼条正,使可族行。于南宫、东观尽心集作。”褒既受命,及次序礼事,依准旧典,杂以《五经》谶记之文,撰次天子至于庶人冠婚吉凶终始制度,以为百五十篇,写以二尺四寸简。其年十二月奏上。帝以众论难一,故但纳之,不复令有司平奏。会帝崩,和帝即位,褒乃为作章句,帝遂以《新礼》二篇冠。擢褒监羽林左骑。永元四年,迁射声校尉。后太尉张、尚书张敏等奏褒擅制《汉礼》,破乱圣术,宜加刑诛。帝虽寝其奏,而《汉礼》遂不行。
bāo zài shè shēng, yíng shě yǒu tíng guān bù zàng zhě bǎi yú suǒ, bāo qīn zì lǚ xíng, wèn qí yì gù. lì duì yuē:" cǐ děng duō shì jiàn wǔ yǐ lái jué wú hòu zhě, bù dé mái yǎn." bāo nǎi chuàng rán, wèi mǎi kòng dì, xī zàng qí wú zhǔ zhě, shè jì yǐ sì zhī. qiān chéng mén xiào wèi jiāng zuò dà jiàng. shí yǒu jí yì, bāo xún xíng bìng tú, wèi zhì yī yào, jīng lǐ zhān zhōu, duō méng jì huó. qī nián, chū wèi hé nèi tài shǒu. shí chūn xià dà hàn, liáng gǔ yǒng guì. bāo dào, nǎi shěng lì bìng zhí, tuì qù jiān cán, shù yǔ shù jiàng. qí qiū dà shú, bǎi xìng gěi zú, liú rǒng jiē hái. hòu zuò shàng zāi hài bù shí miǎn. yǒu qǐng zhēng, zài qiān, fù wèi shì zhōng.
褒在射声,营舍有停棺不葬者百余所,褒亲自履行,问其意故。吏对曰:“此等多是建武以来绝无后者,不得埋掩。”褒乃怆然,为买空地,悉葬其无主者,设祭以祀之。迁城门校尉、将作大匠。时有疾疫,褒巡行病徒,为致医药,经理饘粥,多蒙济活。七年,出为河内太守。时春夏大旱,粮谷踊贵。褒到,乃省吏并职,退去奸残,澍雨数降。其秋大孰,百姓给足,流冗皆还。后坐上灾害不实免。有顷征,再迁,复为侍中。
bāo bó wù shí gǔ, wèi rú zhě zōng. shí sì nián, zú guān. zuò tōng yì shí èr piān, yǎn jīng zá lùn bǎi èr shí piān, yòu chuán lǐ jì sì shí jiǔ piān, jiào shòu zhū shēng qiān yú rén, qìng shì xué suì xíng yú shì.
褒博物识古,为儒者宗。十四年,卒官。作《通义》十二篇,演经杂论百二十篇,又传《礼记》四十九篇,教授诸生千余人,庆氏学遂行于世。
lùn yuē:" hàn chū tiān xià chuàng dìng, cháo zhì wú wén, shū sūn tōng pō cǎi jīng lǐ, cān zhuó qín fǎ, suī shì wù guān shí, yǒu jiù bēng bì, rán xiān wáng zhī róng diǎn gài duō quē yǐ, shì yǐ jiǎ yì zhòng shū wáng jí liú xiàng zhī tú, huái fèn tàn xī suǒ bù néng yǐ yě. zī wén xuān zhī yuǎn tú míng yì, ér zhōng mò huò yòng, gù zhī zì yàn ér guān, yǒu bù jìn yǐ. xiào zhāng yǒng yán qián wáng, míng fā xīng zuò, zhuān mìng lǐ chén, zhuàn dìng guó xiàn, yáng yáng hū shèng dé zhī shì yān. ér yè jué tiān suàn, yì chù yì duān, sī dào jìng fù zhuì yǐ. fū sān wáng bù xiāng xí lǐ, wǔ dì bù xiāng shui gōng lè, suǒ yǐ xián jīng yì diào, zhōng dōu shū jué. kuàng wù yùn qiān huí, qíng shù wàn huà, zhì zé bù néng suí qí liú biàn, pǐn dù wèi zú dìng qí zī zhāng, sī gù shì zhǔ suǒ dāng sǔn yì zhě yě. qiě lè fēi kuí xiāng, ér xīn yīn dài qǐ, lǜ xiè gāo sū, ér zhì lìng jí yì, xiū bǔ jiù wén, dú hé cāi yān? lǐ yún lǐ yún, hé qí rán zāi!
论曰:“汉初天下创定,朝制无文,叔孙通颇采经礼,参酌秦法,虽适物观时,有救崩敝,然先王之容典盖多阙矣,是以贾谊、仲舒、王吉、刘向之徒,怀愤叹息所不能已也。资文、宣之远图明懿,而终莫或用,故知自燕而观,有不尽矣。孝章永言前王,明发兴作,专命礼臣,撰定国宪,洋洋乎盛德之事焉。而业绝天算,议黜异端,斯道竟复坠矣。夫三王不相袭礼,五帝不相氵公乐,所以《咸》、《茎》异调,中都殊绝。况物运迁回,情数万化,制则不能随其流变,品度未足定其滋章,斯固世主所当损益者也。且乐非夔、襄,而新音代起,律谢皋、苏,而制令亟易,修补旧文,独何猜焉?礼云礼云,曷其然哉!
zhèng xuán zì kāng chéng, běi hǎi gāo mì rén yě. bā shì zǔ chóng, āi dì shí shàng shū pú yè. xuán shǎo wèi xiāng sè fū, dé xiū guī, cháng yì xué guān, bù lè wèi lì, fù shù nù zhī, bù néng jìn. suì zào tài xué shòu yè, shī shì jīng zhào dì wǔ yuán xiān, shǐ tōng jīng shì yì gōng yáng chūn qiū sān tǒng lì jiǔ zhāng suàn shù. yòu cóng dōng jùn zhāng gōng zǔ shòu zhōu guān lǐ jì zuǒ shì chūn qiū hán shī gǔ wén shàng shū. yǐ shān dōng wú zú wèn zhě, nǎi xī rù guān, yīn zhuō jùn lú zhí, shì fú fēng mǎ róng.
郑玄字康成,北海高密人也。八世祖崇,哀帝时尚书仆射。玄少为乡啬夫,得休归,尝诣学官,不乐为吏,父数怒之,不能禁。遂造太学受业,师事京兆第五元先,始通《京氏易》、《公羊春秋》、《三统历》、《九章算术》。又从东郡张恭祖受《周官》、《礼记》、《左氏春秋》、《韩诗》、《古文尚书》。以山东无足问者,乃西入关,因涿郡卢植,事扶风马融。
róng mén tú sì bǎi yú rén, shēng táng jìn zhě wǔ shí yú shēng. róng sù jiāo guì, xuán zài mén xià, sān nián bù dé jiàn, nǎi shǐ gāo yè dì zǐ chuán shòu yú xuán. xuán rì yè xún sòng, wèi cháng dài juàn. huì róng jí zhū shēng kǎo lùn tú wěi, wén xuán shàn suàn, nǎi zhào jiàn yú lóu shàng, xuán yīn cóng zhì zhū yí yì, wèn bì cí guī. róng kuì rán wèi mén rén yuē:" zhèng shēng jīn qù, wú dào dōng yǐ."
融门徒四百余人,升堂进者五十余生。融素骄贵,玄在门下,三年不得见,乃使高业弟子传授于玄。玄日夜寻诵,未尝怠倦。会融集诸生考论图纬,闻玄善算,乃召见于楼上,玄因从质诸疑义,问毕辞归。融喟然谓门人曰:“郑生今去,吾道东矣。”
xuán zì yóu xué, shí yú nián nǎi guī xiāng lǐ. jiā pín, kè gēng dōng lái, xué tú xiāng suí yǐ shù bǎi qiān rén. jí dǎng shì qǐ, nǎi yǔ tóng jùn sūn sōng děng sì shí yú rén jù bèi jìn gù, suì yǐn xiū jīng yè, dù mén bù chū. shí rèn chéng hé xiū hǎo gōng yáng xué, suì zhe gōng yáng mò shǒu zuǒ shì gāo huāng gǔ liáng fèi jí xuán nǎi fā mò shǒu, zhēn gāo huāng, qǐ fèi jí. xiū jiàn ér tàn yuē:" kāng chéng rù wú shì, cāo wú máo, yǐ fá wǒ hū!" chū, zhōng xīng zhī hòu, fàn shēng chén yuán lǐ yù jiǎ kuí zhī tú zhēng lùn gǔ jīn xué, hòu mǎ róng dá běi dì tài shǒu liú guī jí xuán dá hé xiū, yì jù tōng shēn, yóu shì gǔ xué suì míng.
玄自游学,十余年乃归乡里。家贫,客耕东莱,学徒相随已数百千人。及党事起,乃与同郡孙嵩等四十余人俱被禁锢,遂隐修经业,杜门不出。时任城何休好《公羊》学,遂著《公羊墨守》、《左氏膏肓》、《穀梁废疾》;玄乃发《墨守》,针《膏肓》,起《废疾》。休见而叹曰:“康成入吾室,操吾矛,以伐我乎!”初,中兴之后,范升、陈元、李育、贾逵之徒争论古今学,后马融答北地太守刘瑰及玄答何休,义据通深,由是古学遂明。
líng dì mò, dǎng jìn jiě, dà jiàng jūn hé jìn wén ér bì zhī. zhōu jùn yǐ jìn quán wēi, bù gǎn wéi yì, suì pò xié xuán, bù dé yǐ ér yì zhī. jìn wèi shè jǐ zhàng, lǐ dài shén yōu. xuán bù shòu cháo fú, ér yǐ fú jīn jiàn. yī xiǔ táo qù. shí nián liù shí, dì zǐ hé nèi zhào shāng děng zì yuǎn fāng zhì zhě shù qiān. hòu jiāng jūn yuán kuí biǎo wèi shì zhōng, yǐ fù sāng bù xíng. guó xiāng kǒng róng shēn jìng yú xuán, lǚ lǚ zào mén. gào gāo mì xiàn wèi xuán tè lì yī xiāng, yuē:" xī qí zhì' tǔ xiāng', yuè yǒu' jūn zǐ jūn', jiē yì xián zhī yì yě. zhèng jūn hào xué, shí huái míng dé. xī tài shǐ gōng tíng wèi wú gōng yè zhě pú yè dèng gōng, jiē hàn zhī míng chén. yòu nán shān sì hào yǒu yuán gōng xià huáng gōng, qián guāng yǐn yào, shì jiā qí gāo, jiē xī chēng gōng. rán zé gōng zhě rén dé zhī zhèng hào, bù bì sān shì dài fū yě. jīn zhèng jūn xiāng yí yuē' zhèng gōng xiāng'. xī dōng hǎi yú gōng jǐn yǒu yī jié, yóu huò jiè xiāng rén chǐ qí mén lǘ, shěn nǎi zhèng gōng zhī dé, ér wú sì mǔ zhī lù! kě guǎng kāi mén qú, lìng róng gāo chē, hào wèi' tōng dé mén'."
灵帝末,党禁解,大将军何进闻而避之。州郡以进权威,不敢违意,遂迫胁玄,不得已而诣之。进为设几杖,礼待甚优。玄不受朝服,而以幅巾见。一宿逃去。时年六十,弟子河内赵商等自远方至者数千。后将军袁隗表为侍中,以父丧不行。国相孔融深敬于玄,履履造门。告高密县为玄特立一乡,曰:“昔齐置‘土乡’,越有‘君子军’,皆异贤之意也。郑君好学,实怀明德。昔太史公、廷尉吴公、谒者仆射邓公,皆汉之名臣。又南山四皓有园公、夏黄公,潜光隐耀,世嘉其高,皆悉称公。然则公者仁德之正号,不必三事大夫也。今郑君乡宜曰‘郑公乡’。昔东海于公仅有一节,犹或戒乡人侈其门闾,矧乃郑公之德,而无驷牡之路!可广开门衢,令容高车,号为‘通德门’。”
dǒng zhuō qiān dū cháng ān, gōng qīng jǔ xuán wèi zhào xiāng, dào duàn bù zhì. huì huáng jīn kòu qīng bù, nǎi bì dì xú zhōu, xú zhōu mù táo qiān jiē yǐ shī yǒu zhī lǐ. jiàn ān yuán nián, zì xú zhōu hái gāo mì, dào yù huáng jīn zéi shù wàn rén, jiàn xuán jiē bài, xiāng yuē bù gǎn rù xiàn jìng. xuán hòu cháng jí dǔ, zì lǜ, yǐ shū jiè zǐ yì ēn yuē:
董卓迁都长安,公卿举玄为赵相,道断不至。会黄巾寇青部,乃避地徐州,徐州牧陶谦接以师友之礼。建安元年,自徐州还高密,道遇黄巾贼数万人,见玄皆拜,相约不敢入县境。玄后尝疾笃,自虑,以书戒子益恩曰:
wú jiā jiù pín, bù wéi fù mǔ qún dì suǒ róng, qù sī yì zhī lì, yóu xué zhōu qín zhī dōu, wǎng lái yōu bìng yǎn yù zhī yù, huò jìn hū zài wèi tōng rén, chù yì dà rú, dé yì zhě xián cóng pěng shǒu, yǒu suǒ shòu yān. suì bó jī liù yì, cū lǎn zhuàn jì, shí dǔ mì shū wěi shù zhī ào. nián guò sì shí, nǎi guī gōng yǎng, jiǎ tián bō zhí, yǐ yú zhāo xī. yù yān yǐn shàn shì, zuò dǎng jìn gù, shí yǒu sì nián, ér méng shè lìng, jǔ xián liáng fāng zhèng yǒu dào, pì dà jiàng jūn sān sī fǔ. gōng chē zài zhào, bǐ dié bìng míng, zǎo wèi zǎi xiàng. wéi bǐ shù gōng, yì dé dà yá, kè kān wáng chén, gù yí shì xù. wú zì cǔn duó, wú rèn yú cǐ, dàn niàn shù xiān shèng zhī yuán yì, sī zhěng bǎi jiā zhī bù qí, yì shù jī yǐ jié wú cái, gù wén mìng wǎng cóng. ér huáng jīn wéi hài, píng fú nán běi, fù guī bāng xiāng. rù cǐ suì lái, yǐ qī shí yǐ. sù sù shuāi luò, réng yǒu shī wù, àn zhī lǐ diǎn, biàn hé chuán jiā. jīn wǒ gào ěr yǐ lǎo, guī ěr yǐ shì, jiāng xián jū yǐ ān xìng, jiǎ sī yǐ zhōng yè. zì fēi bài guó jūn zhī mìng, wèn zú qīn zhī yōu, zhǎn jìng fén mù, guān shěng yě wù, hú cháng fú zhàng chū mén hū! jiā shì dà xiǎo, rǔ yī chéng zhī. zī ěr yī fū, céng wú tóng shēng xiàng yī. qí xù qiú jūn zǐ zhī dào, yán zuān wù tì, jìng shèn wēi yí, yǐ jìn yǒu dé. xiǎn yù chéng yú liáo yǒu, dé xíng lì yú yǐ zhì. ruò zhì shēng chēng, yì yǒu róng yú suǒ shēng, kě bù shēn niàn xié! kě bù shēn niàn xié! wú suī wú fú miǎn zhī xù, pō yǒu ràng jué zhī gāo. zì lè yǐ lùn zàn zhī gōng, shù bù yí hòu rén zhī xiū, mò suǒ fèn fèn zhě, tú yǐ wáng qīn fén lǒng wèi chéng, suǒ hǎo qún shū lǜ jiē fǔ bì, bù dé yú lǐ táng xiě dìng, chuán yǔ qí rén. rì xī fāng mù, qí kě tú hū! jiā jīn chà duō yú xī, qín lì wù shí, wú xù jī hán. fēi jī shí, báo yī fú, jié fū èr zhě, shàng lìng wú guǎ hèn. ruò hū wàng bù shí, yì yǐ yān zāi!
吾家旧贫,不为父母群弟所容,去厮役之吏,游学周、秦之都,往来幽、并、兗、豫之域,获觐乎在位通人,处逸大儒,得意者咸从捧手,有所受焉。遂博稽《六艺》,粗览传记,时睹秘书纬术之奥。年过四十,乃归供养,假田播殖,以娱朝夕。遇阉尹擅势,坐党禁锢,十有四年,而蒙赦令,举贤良方正有道,辟大将军三司府。公车再召,比牒并名,早为宰相。惟彼数公,懿德大雅,克堪王臣,故宜式序。吾自忖度,无任于此,但念述先圣之元意,思整百家之不齐,亦庶几以竭吾才,故闻命罔从。而黄巾为害,萍浮南北,复归邦乡。入此岁来,已七十矣。宿素衰落,仍有失误,案之礼典,便合传家。今我告尔以老,归尔以事,将闲居以安性,贾思以终业。自非拜国君之命,问族亲之忧,展敬坟墓,观省野物,胡尝扶杖出门乎!家事大小,汝一承之。咨尔一夫,曾无同生相依。其勖求君子之道,研钻勿替,敬慎威仪,以近有德。显誉成于僚友,德行立于已志。若致声称,亦有荣于所生,可不深念邪!可不深念邪!吾虽无绂冕之绪,颇有让爵之高。自乐以论赞之功,庶不遗后人之羞,末所愤愤者,徒以亡亲坟垄未成,所好群书率皆腐敝,不得于礼堂写定,传与其人。日西方暮,其可图乎!家今差多于昔,勤力务时,无恤饥寒。菲饥食,薄衣服,节夫二者,尚令吾寡恨。若忽忘不识,亦已焉哉!
shí, dà jiàng jūn yuán shào zǒng bīng jì zhōu, qiǎn shǐ yào xuán, dà huì bīn kè, xuán zuì hòu zhì, nǎi yán shēng shàng zuò. shēn cháng bā chǐ, yǐn jiǔ yī hú, xiù méi míng mù, róng yí wēn wěi. shào kè duō háo jùn, bìng yǒu cái shuō, jiàn xuán rú zhě, wèi yǐ tōng rén xǔ zhī, jìng shè yì duān, bǎi jiā hù qǐ. xuán yī fāng biàn duì, xián chū wèn biǎo, jiē dé suǒ wèi wén, mò bù jiē fú. shí rǔ nán yīng shào yì guī yú shào, yīn zì zàn yuē:" gù tài shān tài shǒu yīng zhōng yuǎn, běi miàn chēng dì zǐ hé rú?" xuán xiào yuē:" zhòng ní zhī mén kǎo yǐ sì kē, huí cì zhī tú bù chēng guān fá." shào yǒu cán sè. shào nǎi jǔ xuán mào cái, biǎo wèi zuǒ zhōng láng jiàng, jiē bù jiù. gōng chē zhēng wèi dà sī nóng, gěi ān chē yī chéng, suǒ guò cháng lì sòng yíng. xuán nǎi yǐ bìng zì qǐ huán jiā.
时,大将军袁绍总兵冀州,遣使要玄,大会宾客,玄最后至,乃延升上坐。身长八尺,饮酒一斛,秀眉明目,容仪温伟。绍客多豪俊,并有才说,见玄儒者,未以通人许之,竞设异端,百家互起。玄依方辩对,咸出问表,皆得所未闻,莫不嗟服。时汝南应劭亦归于绍,因自赞曰:“故太山太守应中远,北面称弟子何如?”玄笑曰:“仲尼之门考以四科,回、赐之徒不称官阀。”劭有惭色。绍乃举玄茂才,表为左中郎将,皆不就。公车征为大司农,给安车一乘,所过长吏送迎。玄乃以病自乞还家。
wǔ nián chūn, mèng kǒng zǐ gào zhī yuē:" qǐ, qǐ, jīn nián suì zài chén, lái nián suì zài sì." jì wù, yǐ chèn hé zhī, zhī mìng dāng zhōng, yǒu qǐng qǐn jí. shí yuán shào yǔ cáo cāo xiāng jù yú guān dù, lìng qí zi tán qiǎn shǐ bī xuán suí jūn, bù dé yǐ, zài bìng dào yuán chéng xiàn, jí dǔ bù jìn, qí nián liù yuè zú, nián qī shí sì. yí lìng báo zàng. zì jùn shǒu yǐ xià cháng shòu yè zhě, cuī dié fù huì qiān yú rén.
五年春,梦孔子告之曰:“起,起,今年岁在辰,来年岁在巳。”既寤,以谶合之,知命当终,有顷寝疾。时袁绍与曹操相拒于官度,令其子谭遣使逼玄随军,不得已,载病到元城县,疾笃不进,其年六月卒,年七十四。遗令薄葬。自郡守以下尝受业者,缞绖赴会千余人。
mén rén xiāng yǔ zhuàn xuán dá zhū dì zǐ wèn wǔ jīng, yī lún yǔ zuò zhèng zhì bā piān. fán xuán suǒ zhù zhōu yì shàng shū máo shī yí lǐ lǐ jì lún yǔ xiào jīng shàng shū dà chuán zhōng hòu gān xiàng lì, yòu zhe tiān wén qī zhèng lùn lǔ lǐ yì liù yì lùn máo shī pǔ bó xǔ shèn wǔ jīng yì yì dá lín xiào cún zhōu lǐ nán, fán bǎi yú wàn yán.
门人相与撰玄答诸弟子问《五经》,依《论语》作《郑志》八篇。凡玄所注《周易》、《尚书》、《毛诗》、《仪礼》、《礼记》、《论语》、《孝经》、《尚书大传》、《中候》、《乾象历》,又著《天文七政论》、《鲁礼义》、《六艺论》、《毛诗谱》、《驳许慎五经异义》、《答临孝存周礼难》,凡百余万言。
xuán zhì yú cí xùn, tōng rén pō jī qí fán. zhì yú jīng zhuàn qià shú, chēng wéi chún rú, qí lǔ jiān zōng zhī. qí mén rén shān yáng xī lǜ zhì yù shǐ dài fū, dōng lái wáng jī qīng hé cuī yǎn zhù míng yú shì. yòu lè ān guó yuān rèn gǔ, shí bìng tóng yòu, xuán chēng yuān wèi guó qì, gǔ yǒu dào dé, qí yú yì duō suǒ jiàn bá, jiē rú qí yán. xuán wéi yǒu yī zi yì ēn, kǒng róng zài běi hǎi, jǔ wèi xiào lián jí róng wèi huáng jīn suǒ wéi, yì ēn fù nàn sǔn shēn. yǒu yí fù zǐ, xuán yǐ qí shǒu wén shì jǐ, míng zhī yuē xiǎo tóng.
玄质于辞训,通人颇讥其繁。至于经传洽孰,称为纯儒,齐、鲁间宗之。其门人山阳郗虑至御史大夫,东莱王基、清河崔琰著名于世。又乐安国渊、任嘏,时并童幼,玄称渊为国器,嘏有道德,其余亦多所鉴拔,皆如其言。玄唯有一子益恩,孔融在北海,举为孝廉;及融为黄巾所围,益恩赴难损身。有遗腹子,玄以其手文似己,名之曰小同。
lùn yuē: zì qín fén liù jīng, shèng wén āi miè. hàn xìng, zhū rú pō xiū yì wén jí dōng jīng, xué zhě yì gè míng jiā. ér shǒu wén zhī tú, zhì gù suǒ bǐng, yì duān fēn yún, hù xiāng guǐ jī, suì lìng jīng yǒu shù jiā, jiā yǒu shǔ shuō, zhāng jù duō zhě huò nǎi bǎi yú wàn yán, xué tú láo ér shǎo gōng, hòu shēng yí ér mò zhèng. zhèng xuán kuò náng dà diǎn, wǎng luó zhòng jiā, shān cái fán wū, kān gǎi lòu shī, zì shì xué zhě lüè zhī suǒ guī. wáng fù yù zhāng jūn měi kǎo xiān rú jīng xùn, ér cháng yú xuán, cháng yǐ wéi zhòng ní zhī mén bù néng guò yě. jí chuán shòu shēng tú, bìng zhuān yǐ zhèng shì jiā fǎ yún.
论曰:自秦焚《六经》,圣文埃灭。汉兴,诸儒颇修艺文;及东京,学者亦各名家。而守文之徒,滞固所禀,异端纷纭,互相诡激,遂令经有数家,家有数说,章句多者或乃百余万言,学徒劳而少功,后生疑而莫正。郑玄括囊大典,网罗众家,删裁繁诬,刊改漏失,自是学者略知所归。王父豫章君每考先儒经训,而长于玄,常以为仲尼之门不能过也。及传授生徒,并专以郑氏家法云。
zàn yuē: fù píng zhī xù, chéng jiā zài shì. bó rén xiān guī, lí wǒ guó jì. xuán dìng yì guāi, bāo xiū lǐ quē. kǒng shū suì míng, hàn zhāng zhōng chuò.
赞曰:富平之绪,承家载世。伯仁先归,厘我国祭。玄定义乖,褒修礼缺。孔书遂明,汉章中辍。