tiān dì wèi xíng, féng féng yì yì, dòng dòng zhú zhú, gù yuē tài zhāo. dào shǐ yú xū kuò, xū kuò shēng yǔ zhòu, yǔ zhòu shēng qì, qì yǒu yá yín, qīng yáng zhě báo mí ér wèi tiān, zhòng zhuó zhě níng zhì ér wèi dì, qīng miào zhī hé zhuān yì, zhòng zhuó zhī níng jié nán, gù tiān xiān chéng ér dì hòu dìng. tiān dì zhī xí jīng wèi yīn yáng, yīn yáng zhī zhuān jīng wèi sì shí, sì shí zhī sàn jīng lì wàn wù. jī yáng zhī rè qì shēng huǒ, huǒ qì zhī jīng zhě wèi rì jī yīn zhī hán qì wèi shuǐ, shuǐ qì zhī jīng zhě wèi yuè. rì yuè zhī yín wèi jīng zhě wèi xīng chén. tiān shòu rì yuè xīng chén, dì shòu shuǐ lǎo chén āi. xī zhě gòng gōng yǔ zhuān xū zhēng wèi dì, nù ér chù bù zhōu zhī shān, tiān zhù zhé, dì wéi jué. tiān qīng xī běi, gù rì yuè xīng chén yí yān dì bù mǎn dōng nán, gù shuǐ lǎo chén āi guī yān.
天地未形,馮馮翼翼,洞洞灟灟,故曰太昭。道始於虛廓,虛廓生宇宙,宇宙生氣,氣有涯垠,清陽者薄靡而為天,重濁者凝滯而為地,清妙之合專易,重濁之凝竭難,故天先成而地後定。天地之襲精為陰陽,陰陽之專精為四時,四時之散精力萬物。積陽之熱氣生火,火氣之精者為日;積陰之寒氣為水,水氣之精者為月。日月之淫為精者為星辰。天受日月星辰,地受水潦塵埃。昔者共工與顓頊爭為帝,怒而觸不周之山,天柱折,地維絕。天傾西北,故日月星辰移焉;地不滿東南,故水潦塵埃歸焉。
tiān dào yuē yuán, dì dào yuē fāng fāng zhě zhǔ yōu, yuán zhě zhǔ míng. míng zhě tǔ qì zhě yě, shì gù huǒ yuē wài jǐng yōu zhě hán qì zhě yě, shì gù shuǐ yuē nèi jǐng. tǔ qì zhě shī, hán qì zhě huà, shì gù yáng shī yīn huà. tiān zhī piān qì, nù zhě wèi fēng dì zhī hán qì, hé zhě wèi yǔ. yīn yáng xiāng báo, gǎn ér wèi léi, jī ér wèi tíng, luàn ér wèi wù. yáng qì shèng zé sàn ér wèi yǔ lù, yīn qì shèng zé níng ér wèi shuāng xuě.
天道曰圓,地道曰方;方者主幽,圓者主明。明者吐氣者也,是故火曰外景;幽者含氣者也,是故水曰內景。吐氣者施,含氣者化,是故陽施陰化。天之偏氣,怒者為風;地之含氣,和者為雨。陰陽相薄,感而為雷,激而為霆,亂而為霧。陽氣勝則散而為雨露,陰氣勝則凝而為霜雪。
máo yǔ zhě, fēi xíng zhī lèi yě, gù shǔ yú yáng jiè lín zhě, zhé fú zhī lèi yě, gù shǔ yú yīn. rì zhě yáng zhī zhǔ yě, shì gù chūn xià zé qún shòu chú, rì zhì ér mí lù jiě yuè zhě yīn zhī zōng yě, shì yǐ yuè xū ér yú nǎo jiǎn, yuè sǐ ér yíng máng jiāo. huǒ shàng qián, shuǐ xià liú, gù niǎo fēi ér gāo, yú dòng ér xià.
毛羽者,飛行之類也,故屬於陽;介鱗者,蟄伏之類也,故屬於陰。日者陽之主也,是故春夏則群獸除,日至而麋鹿解;月者陰之宗也,是以月虛而魚腦減,月死而贏蛖膲。火上蕁,水下流,故鳥飛而高,魚動而下。
wù lèi xiāng dòng, běn biāo xiāng yīng. gù yáng suì jiàn rì, zé rán ér wèi huǒ fāng zhū jiàn yuè, zé jīn ér wèi shuǐ. xū xiào ér gǔ fēng zhì, lóng jǔ ér jǐng yún shǔ, qí lín dòu ér rì yuè shí, jīng yú sǐ ér huì xīng chū, cán ěr sī ér shāng xián jué, bì xīng zhuì ér bó hǎi jué. rén zhǔ zhī qíng shàng tōng yú tiān, gù zhū bào zé duō piāo fēng, zài fǎ lìng zé duō chóng míng, shā bù gū zé guó chì dì, lìng bù shōu zé duō yín yǔ.
物類相動,本標相應。故陽燧見日,則燃而為火;方諸見月,則津而為水。虛嘯而谷風至,龍舉而景雲屬,麒麟斗而日月食,鯨魚死而彗星出,蠶珥絲而商弦絕,賁星墜而勃海決。人主之情上通於天,故誅暴則多飄風,在法令則多蟲螟,殺不辜則國赤地,令不收則多淫雨。
sì shí zhě, tiān zhī lì yě rì yuè zhě, tiān zhī shǐ yě xīng chén zhě, tiān zhī qī yě hóng ní huì xīng zhě, tiān zhī jì yě.
四時者,天之吏也;日月者,天之使也;星辰者,天之期也;虹蜺彗星者,天之忌也。
tiān yǒu jiǔ yě, jiǔ qiān jiǔ bǎi jiǔ shí jiǔ yú, qù dì wǔ yì wàn lǐ wǔ xīng, bā fēng, èr shí bā xiù, wǔ guān, liù fǔ zǐ gōng, tài wēi, xuān yuán, xián chí, sì shǒu, tiān ā.
天有九野,九千九百九十九隅,去地五億萬里;五星,八風,二十八宿,五官,六府紫宮,太微,軒轅,咸池,四守,天阿。
hé wèi jiǔ yě? zhōng yāng yuē jūn tiān, qí xīng jiǎo kàng shì. dōng fāng yuē cāng tiān, qí xīng fáng xīn wěi. dōng běi yuē biàn tiān, qí xīng jī dòu qiān niú. běi fāng yuē xuán tiān, qí xīng xū nǚ xū wēi yíng shì. xī běi fāng yuē yōu tiān, qí xīng dōng bì kuí lóu. xī fāng yuē hào tiān, qí xīng wèi áng bì. xī nán fāng yuē zhū tiān, qí xīng zī guī cān dōng jǐng. nán fāng yuē yán tiān, qí xīng yú guǐ liǔ qī xīng. dōng nán fāng yuē yáng tiān, qí xīng zhāng yì zhěn.
何謂九野?中央曰鈞天,其星角、亢、氏。東方曰蒼天,其星房、心、尾。東北曰變天,其星箕、斗、牽牛。北方曰玄天,其星須女、虛、危、營室。西北方曰幽天,其星東壁、奎、婁。西方曰顥天,其星胃、昂、畢。西南方曰朱天,其星觜巂、參、東井。南方曰炎天,其星輿鬼、柳、七星。東南方曰陽天,其星張、翼、軫。
hé wèi wǔ xīng? dōng fāng, mù yě, qí dì tài hào, qí zuǒ gōu máng, zhí guī ér zhì chūn, qí shén wèi suì xīng, qí shòu cāng lóng, qí yīn jiǎo, qí rì jiǎ yǐ. nán fāng, huǒ yě, qí dì yán dì, qí zuǒ zhū míng, zhí héng ér zhì xià, qí shén wèi yíng huò, qí shòu zhū niǎo, qí yīn huī, qí rì bǐng dīng. zhōng yāng, tǔ yě, qí dì huáng dì, qí zuǒ hòu tǔ, zhí shéng ér zhì sì fāng, qí shén wèi zhèn xīng, qí shòu huáng lóng, qí yīn gōng, qí rì wù jǐ. xī fāng, jīn yě, qí dì shǎo wú, qí zuǒ rù shōu, zhí jǔ ér zhì qiū, qí shén wèi tài bái, qí shòu bái hǔ, qí yīn shāng, qí rì gēng xīn. běi fāng, shuǐ yě, qí dì zhuān xū, qí zuǒ xuán míng, zhí quán ér zhì dōng, qí shén wèi chén xīng, qí shòu xuán wǔ, qí yīn yǔ, qí rì rén guǐ.
何謂五星?東方,木也,其帝太皞,其 佐句芒,執規而治春,其神為歲星,其獸蒼龍,其音角,其日甲乙。南方,火也,其帝炎帝,其佐朱明,執衡而治夏,其神為熒惑,其獸朱鳥,其音徽,其日丙丁。中央,土也,其帝黃帝,其佐后土,執繩而制四方,其神為鎮星,其獸黃龍,其音宮,其日戊己。西方,金也,其帝少吳,其佐蓐收,執矩而治秋,其神為太白,其獸白虎,其音商,其日庚辛。北方,水也,其帝顓頊,其佐玄冥,執權而治冬,其神為辰星,其獸玄武,其音羽,其日壬癸。
tài yīn zài sì zhòng, zé suì xīng xíng sān sù tài yīn zài sì gōu, zé suì xīng xíng èr sù. èr bā shí liù, sān sì shí èr, gù shí èr suì ér xíng èr shí bā xiù. rì xíng shí èr fēn dù zhī yī, suì xíng sān shí dù shí liù fēn dù zhī qī, shí èr suì ér zhōu. yíng huò cháng yǐ shí yuè rù tài wēi, shòu zhì ér chū háng liè sù, sī wú dào zhī guó, wèi luàn wèi zéi, wèi jí wèi sàng, wèi jī wèi bīng, chū rù wú cháng, biàn biàn qí sè, shí jiàn shí nì. zhèn xīng yǐ jiǎ yín yuán shǐ jiàn dòu, suì zhèn xíng yī xiǔ, dāng jū ér fú jū, qí guó wáng tǔ wèi dāng jū ér jū zhī, qí guó yì dì, suì shú. rì xíng èr shí bā fēn dù zhī yī, suì xíng shí sān dù bǎi yī shí èr fēn dù zhī wǔ, èr shí bā suì ér zhōu. tài bái yuán shǐ, yǐ zhēng yuè jiàn yín, yǔ yíng huò chén chū dōng fāng. èr bǎi sì shí rì ér rù, rù bǎi èr shí rì ér xī chū xī fāng èr bǎi sì shí rì ér rù, rù sān shí wǔ rì ér fù chū dōng fāng chū yǐ chén xū, rù yǐ chǒu wèi dāng chū ér bù chū, wèi dāng rù ér rù, tiān xià qiè bīng dāng rù ér bù rù, dāng chū ér bù chū, tiān xià xìng bīng. chén xīng zhèng sì shí, cháng yǐ èr yuè chūn fēn hé kuí lóu, yǐ wǔ yuè xià zhì xiào dōng jǐng yú guǐ, yǐ bā yuè qiū fēn xiào jiǎo kàng, yǐ shí yī yuè dōng zhì xiào dòu qiān niú. chū yǐ chén xū, rù yǐ chǒu wèi, chū èr xún ér rù, chén hòu zhī dōng fāng, xī hòu zhī xī fāng yī shí bù chū, qí shí bù hé, sì shí bù chū, tiān xià dà jī.
太陰在四仲,則歲星行三宿;太陰在四鈎,則歲星行二宿。二八十六,三四十二,故十二歲而行二十八宿。日行十二分度之一,歲行三十度十六分度之七,十二歲而周。熒惑常以十月入太微,受制而出行列宿,司無道之國,為亂為賊,為疾為喪,為飢為兵,出入無常,辯變其色,時見時匿。鎮星以甲寅元始建斗,歲鎮行一宿,當居而弗居,其國亡土;未當居而居之,其國益地,歲熟。日行二十八分度之一,歲行十三度百一十二分度之五,二十八歲而周。太白元始,以正月建寅,與熒惑晨出東方。二百四十日而入,入百二十日而夕出西方;二百四十日而入,入三十五日而復出東方;出以辰戌,入以丑未;當出而不出,未當入而入,天下愜兵;當入而不入,當出而不出,天下興兵。辰星正四時,常以二月春分劾奎、婁,以五月夏至效東井、輿鬼,以八月秋分效角、亢,以十一月冬至効斗、牽牛。出以辰戌,入以丑未,出二旬而入,晨候之東方,夕候之西方;一時不出,其時不和,四時不出,天下大飢。
hé wèi bā fēng? jù rì dōng zhì sì shí wǔ rì, tiáo fēng zhì tiáo fēng zhì sì shí wǔ rì, míng shù fēng zhì míng shù fēng zhì sì shí wǔ rì, qīng míng fēng zhì qīng míng fēng zhì sì shí wǔ rì, jǐng fēng zhì jǐng fēng zhì sì shí wǔ rì, liáng fēng zhì liáng fēng zhì sì shí wǔ rì, chāng hé fēng zhì chāng hé fēng zhì sì shí wǔ rì, bù zhōu fēng zhì: bù zhōu fēng zhì sì shí wǔ rì, guǎng mò fēng zhì. tiáo fēng zhì, zé chū qīng xì, qù jī liú míng shù fēng zhì, zé zhèng fēng jiāng, xiū tián chóu qīng míng fēng zhì, zé chū bì bó, shǐ zhū hòu jǐng fēng zhì, zé jué yǒu wèi, shǎng yǒu gōng liáng fēng zhì, zé bào dì dé, sì sì jiāo chāng hé fēng zhì, zé shōu xiàn chuí, qín sè bù zhāng bù zhōu fēng zhì, zé xiū gōng shì, shàn biān chéng guǎng mò fēng zhì, zé bì guān liáng, jué xíng fá.
何謂八風?距日冬至四十五日,條風至;條風至四十五日,明庶風至;明庶風至四十五日,清明風至;清明風至四十五日,景風至;景風至四十五日,涼風至;涼風至四十五日,閶闔風至;閶闔風至四十五日,不周風至:不周風至四十五日,廣莫風至。條風至,則出輕系,去稽留;明庶風至,則正封疆,修田疇;清明風至,則出幣帛,使諸候; 景風至,則爵有位,賞有功;涼風至,則報地德,祀四郊;閶闔風至,則收縣垂,琴瑟不張;不周風至,則修宮室,繕邊城;廣莫風至,則閉關梁,決刑罰。
hé wèi wǔ guān? dōng fāng wèi tián, nán fāng wèi sī mǎ, xī fāng wèi lǐ, běi fāng wèi sī kōng, zhōng yāng wèi dōu.
何謂五官?東方為田,南方為司馬,西方為理,北方為司空,中央為都。
hé wèi liù fǔ? zǐ wǔ chǒu wèi yín shēn mǎo xī chén xū sì hài shì yě.
何謂六府?子午、丑未、寅申、卯西、辰戌、巳亥是也。
tài wēi zhě, tài yī zhī tíng yě. zǐ gōng zhě, tài yī zhī jū yě. xuān yuán zhě, dì fēi zhī shě yě. xián chí zhě, shuǐ yú zhī yòu yě. tiān ā zhě, qún shén zhī bì yě. sì gōng zhě, suǒ yǐ wèi sī shǎng fá. tài wēi zhě zhǔ zhū què. zǐ gōng zhí dòu ér zuǒ xuán, rì xíng yí dù, yǐ zhōu yú tiān. rì dōng zhì jùn láng zhī shān, rì yí yí dù, fán xíng bǎi bā shí èr dù bā fēn dù zhī wǔ, ér xià zhì niú shǒu zhī shān. fǎn fù sān bǎi liù shí wǔ dù sì fēn dù zhī yī ér chéng yī suì, tiān yī yuán shǐ, zhēng yuè jiàn yín, rì yuè jù rù yíng shì wǔ dù. tiān yī yǐ shǐ jiàn qī shí liù suì, rì yuè fù yǐ zhēng yuè rù yíng shì wǔ dù, wú yú fēn, míng yuē yī jì, fán èr shí jì, yī qiān wǔ bǎi èr shí suì dà zhōng, rì yuè xīng chén fù shǐ jiǎ yín yuán. rì xíng yí dù ér suì yǒu qí sì fēn dù zhī yī, gù sì suì ér jī qiān sì bǎi liù shí yī rì ér fù hé, gù shě bā shí suì ér fù gù yuē.
太微者,太一之庭也。紫宮者,太一之居也。軒轅者,帝妃之舍也。咸池者,水魚之囿也。天阿者,群神之閉也。四宮者,所以為司賞罰。太微者主朱雀。紫宮執斗而左旋,日行一度,以周於天。日冬至峻狼之山,日移一度,凡行百八十二度八分度之五,而夏至牛首之山。反覆三百六十五度四分度之一而成一歲,天一元始,正月建寅,日月俱入營室五度。天一以始建七十六歲,日月復以正月入營室五度,無餘分,名曰一紀,凡二十紀,一千五百二十歲大終,日月星辰復始甲寅元。 日行一度而歲有奇四分度之一,故四歲而積千四百六十一日而複合,故舍八十歲而復故曰。
zǐ wǔ mǎo yǒu wèi èr shéng, chǒu yín chén sì wèi shēn xū hài wèi sì gōu. dōng běi wèi bào dé zhī wéi yě, xī nán wèi bèi yáng zhī wéi, dōng nán wèi cháng yáng zhī wéi, xī běi wèi tí tōng zhī wéi.
子午、卯酉為二繩,丑寅、辰巳、未申、戌亥為四鈎。東北為報德之維也,西南為背陽之維,東南為常羊之維,西北為蹄通之維。
rì dōng zhì zé dòu běi zhōng shéng, yīn qì jí, yáng qì méng, gù yuē dōng zhì wèi dé. rì xià zhì zé dòu nán zhōng shéng, yáng qì jí, yīn qì méng, gù yuē xià zhì wèi xíng, yīn qì jí zé běi zhì běi jí, xià zhì huáng quán, gù bù kě yǐ záo dì chuān jǐng. wàn wù bì cáng, zhé chóng shǒu xué, gù yuē dé zài shì. yáng qì jí zé nán zhì nán jí, shàng zhì zhū tiān, gù bù kě yǐ yí qiū shàng wū. wàn wù fān xī, wǔ gǔ zhào zhǎng, gù yuē dé zài yě.
日冬至則斗北中繩,陰氣極,陽氣萌,故曰冬至為德。日夏至則斗南中繩,陽氣極,陰氣萌,故曰夏至為刑,陰氣極則北至北極,下至黃泉,故不可以鑿地穿井。萬物閉藏,蟄蟲首穴,故曰德在室。陽氣極則南至南極,上至朱天,故不可以夷丘上屋。萬物蕃息,五穀兆長,故曰德在野。
rì dōng zhì zé shuǐ cóng zhī, rì xià zhì zé huǒ cóng zhī, gù wǔ yuè huǒ zhèng ér shuǐ lòu, shí yī yuè shuǐ zhèng ér yīn shèng. yáng qì wèi huǒ, yīn qì wèi shuǐ. shuǐ shèng, gù xià zhì shī huǒ shèng, gù dōng zhì zào. zào gù tàn qīng, shī gù tàn zhòng. rì dōng zhì, jǐng shuǐ shèng, pén shuǐ yì, yáng tuō máo, mí jiǎo jiě, què shǐ cháo, bā chǐ zhī xiū, rì zhōng ér jǐng zhàng sān chǐ. rì xià zhì ér liú huáng zé, shí jīng chū, chán shǐ míng, bàn xià shēng, wén méng bù shí jū dú, zhì niǎo bù bó huáng kǒu, bā chǐ zhī jǐng, xiū jìng chǐ wǔ cùn, jǐng xiū zé yīn qì shèng, jǐng duǎn zé yáng qì shèng. yīn qì shèng zé wèi shuǐ, yáng qì shèng zé wèi hàn.
日冬至則水從之,日夏至則火從之,故五月火正而水漏,十一月水正而陰勝。陽氣為火,陰氣為水。水勝,故夏至濕;火勝,故冬至燥。燥故炭輕,濕故炭重。日冬至,井水盛,盆水溢,羊脫毛,麋角解,鵲始巢,八尺之修,日中而景丈三尺。日夏至而流黃澤,石精出,蟬始鳴,半夏生, 蚊虻不食駒犢,鷙鳥不搏黃口,八尺之景,修徑尺五寸,景修則陰氣勝,景短則陽氣勝。陰氣勝則為水,陽氣勝則為旱。
yīn yáng xíng dé yǒu qī shě. hé wèi qī shě? shì táng tíng mén xiàng shù yě. shí èr yuè dé jū shì sān shí rì, xiān rì zhì shí wǔ rì, hòu rì zhì shí wǔ rì, ér xǐ suǒ jū gè sān shí rì. dé zài shì zé xíng zài yě, dé zài táng zé xíng zài shù, dé zài tíng zé xíng zài xiàng. yīn yáng xiāng dé zé xíng dé hé mén. bā yuè èr yuè, yīn yáng qì jūn, rì yè fēn píng, gù yuē xíng dé hé mén. dé nán zé shēng, xíng nán zé shā, gù yuē èr yuè huì ér wàn wù shēng, bā yuè huì ér cǎo mù sǐ.
陰陽刑德有七舍。何謂七舍?室、堂、庭、門、巷、術、野。十二月德居室三十日,先日至十五日,後日至十五日,而徙所居各三十日。德在室則刑在野,德在堂則刑在術,德在庭則刑在巷。陰陽相德則刑德合門。八月、二月,陰陽氣均,日夜分平,故曰刑德合門。德南則生,刑南則殺,故曰二月會而萬物生,八月會而草木死。
liǎng wéi zhī jiān, jiǔ shí yí dù shí liù fēn dù zhī wǔ ér shēng, rì xíng yí dù, shí wǔ rì wèi yī jié, yǐ shēng èr shí sì shí zhī biàn. dòu zhǐ zi zé dōng zhì, yīn bǐ huáng zhōng. jiā shí wǔ rì zhǐ guǐ zé xiǎo hán, yīn bǐ yīng zhōng. jiā shí wǔ rì zhǐ chǒu shì dà hán, yīn bǐ wú shè. jiā shí wǔ rì zhǐ bào dé zhī wéi, zé yuè yīn zài dì, gù yuē jù rì dōng zhì sì shí liù rì ér lì chūn, yáng qì dòng jiě, yīn bǐ nán lǚ. jiā shí wǔ rì zhǐ yín zé yǔ shuǐ, yīn bǐ yí zé. jiā shí wǔ rì zhǐ jia zé léi jīng zhé, yīn bǐ lín zhōng. jiā shí wǔ rì zhǐ mǎo zhōng shéng, fàng yuē chūn fēn zé léi xíng, yīn bǐ ruí bīn. jiā shí wǔ rì zhǐ yǐ zé qīng míng fēng zhì, yīn bǐ zhòng lǚ. jiā shí wǔ rì zhǐ chén zé gǔ yǔ, yīn bǐ gū xǐ. jiā shí wǔ rì zhǐ cháng yáng zhī wéi zé chūn fēn jǐn, gù yuē yǒu sì shí liù rì ér lì xià, dà fēng jì, zhě bǐ jiā zhōng. jiā shí wǔ rì zhǐ yǐ zé xiǎo mǎn, yīn bǐ tài cù. jiā shí wǔ rì zhǐ bǐng zé máng zhǒng, yīn bǐ dà lǚ. jiā shí wǔ rì zhǐ wǔ zé yáng qì jí, gù yuē yǒu sì shí liù rì ér xià zhì, yīn bǐ huáng zhōng. jiā shí wǔ rì zhǐ dīng zé xiǎo shǔ, yīn bǐ dà lǚ. jiā shí wǔ rì zhǐ wèi zé dà shǔ, yīn bǐ tài cù. jiā shí wǔ rì zhǐ bèi yáng zhī wéi zé xià fēn jǐn, gù yuē yǒu sì shí liù rì ér lì qiū, liáng fēng zhì, yīn bǐ jiā zhōng. jiā shí wǔ rì zhǐ shēn zé chù shǔ, yīn bǐ gū xǐ. jiā shí wǔ rì zhǐ gēng zé bái lù jiàng, yīn bǐ zhòng lǚ. jiā shí wǔ rì zhǐ xī zhōng shéng, gù yuē qiū fēn léi jiè, zhé chóng běi xiāng, yīn bǐ ruí bīn. jiā shí wǔ rì zhǐ xīn zé hán lù, yīn bǐ lín zhōng. jiā shí wǔ rì zhǐ xū zé shuāng jiàng, yīn bǐ yí zé. jiā shí wǔ rì zhǐ tí tōng zhī wéi zé qiū fēn jǐn, gù yuē yǒu sì shí liù rì ér lì dōng, cǎo mù bì sǐ, yīn bǐ nán lǚ. jiā shí wǔ rì zhǐ hài zé xiǎo xuě, yīn bǐ wú shè. jiā shí wǔ rì zhǐ rén zé dà xuě, yīn bǐ yīng zhōng. jiā shí wǔ rì zhǐ zi, gù yuē yáng shēng yú zi, yīn shēng yú wǔ. yáng shēng yú zi, gù shí yī yuè rì dōng zhì, què shǐ jiā cháo, rén qì zhōng shǒu. yīn shēng yú wǔ, gù wǔ yuè wèi xiǎo xíng, jì mài tíng lì kū, dōng shēng cǎo mù bì sǐ.
兩維之間,九十一度十六分度之五而升,日行一度,十五日為一節,以生二十四時之變。斗指子則冬至,音比黃鐘。加十五日指癸則小寒,音比應鐘。加十五日指丑是大寒,音比無射。加十五日指報德之維,則越陰在地,故曰距日冬至四十六日而立春,陽氣凍解,音比南呂。加十五日指寅則雨水,音比夷則。加十五日指甲則雷驚蟄,音比林鐘。加十五日指卯中繩,放曰春分則雷行,音比蕤 賓。加十五日指乙則清明風至,音比仲呂。加十五日指辰則穀雨,音比姑洗。加十五日指常羊之維則春分盡,故曰有四十六日而立夏,大風濟,者比夾鍾。加十五日指已則小滿,音比太蔟。加十五日指丙則芒種,音比大呂。加十五日指午則陽氣極,故曰有四十六日而夏至,音比黃鐘。加十五日指丁則小暑,音比大呂。加十五日指未則大暑,音比太蔟。加十五日指背陽之維則夏分盡,故曰有四十六日而立秋,涼風至,音比夾鍾。加十五日指申則處暑,音比姑洗。加十五日指庚則白露降,音比仲呂。加十五日指西中繩,故曰秋分雷戒,蟄蟲北鄉,音比蕤賓。加十五日指辛則寒露,音比林鐘。加十五日指戌則霜降,音比夷則。加十五日指蹄通之維則秋分盡,故曰有四十六日而立冬,草木畢死,音比南呂。加十五日指亥則小雪,音比無射。加十五日指壬則大雪,音比應鐘。加十五日指子,故曰陽生於子,陰生於午。陽生於子,故十一月日冬至,鵲始加巢,人氣鍾首。陰生於午, 故五月為小刑,薺麥亭歷枯,冬生草木必死。
dòu biāo wèi xiǎo suì, zhēng yuè jiàn yín, yuè cóng kāi xíng shí èr chén. xián chí wèi tài suì, èr yuè jiàn mǎo, yuè cóng yòu xíng sì zhòng, zhōng ér fù shǐ. tài suì yíng zhě rǔ, bèi zhě qiáng zuǒ zhě shuāi, yòu zhě chāng. xiǎo suì dōng nán zé shēng, xī běi zé shā, bù kě yíng yě, ér kě bèi yě bù kě zuǒ yě, ér kě yòu yě, qí cǐ zhī wèi yě. dà shí zhě, xián chí yě xiǎo shí zhě, yuè jiàn yě. tiān wéi jiàn yuán, cháng yǐ yín shǐ qǐ, yòu tú yī suì ér yí, shí èr suì ér dà zhōu tiān, zhōng ér fù shǐ. huái nán yuán nián dōng, tài yī zài bǐng zǐ, dōng zhì jiǎ wǔ, lì chūn bǐng zǐ. èr yīn yī yáng chéng qì èr èr yáng yī yīn chéng qì sān. hé qì ér wèi yīn, hé yīn ér wèi yáng, hé yáng ér wèi lǜ, gù yuē wǔ yīn liù lǜ. yīn zì bèi ér wèi rì, lǜ zì bèi ér wèi chén, gù rì shí ér chén shí èr. yuè rì xíng shí sān dù qī shí liù fēn dù zhī èr shí liù, èr shí jiǔ rì jiǔ bǎi sì shí fēn rì zhī sì bǎi jiǔ shí jiǔ ér wèi yuè, ér yǐ shí èr yuè wèi suì. suì yǒu yú shí rì jiǔ bǎi sì shí fēn zhī bā bǎi èr shí qī, gù shí jiǔ suì ér qī rùn.
斗杓為小歲,正月建寅,月從開行十二辰。咸池為太歲,二月建卯,月從右行四仲,終而復始。太歲迎者辱,背者強;左者衰,右者昌。小歲東南則生,西北則殺,不可迎也,而可背也;不可左也,而可右也,其此之謂也。大時者,咸池也;小時者,月建也。天維建元,常以寅始起,右徒一歲而移,十二歲而大周天,終而復始。淮南元年冬,太一在丙子,冬至甲午,立春丙子。二陰一陽成氣二;二陽一陰成氣三。合氣而為音,合陰而為陽,合陽而為律,故曰五音六律。音自倍而為日,律自倍而為辰,故日十而辰十二。月日行十三度七十六分度之二十六,二十九日九百四十分日之四百九十九而為月,而以十二月為歲。歲有餘十日九百四十分之八百二十七,故十九歲而七閏。
rì dōng zhì zǐ wǔ, xià zhì mǎo xī. dōng zhì jiā sān rì, zé xià zhì zhī rì yě. suì qiān liù rì, zhōng ér fù shǐ. rén wǔ dōng zhì, jiǎ zǐ shòu zhì, mù yòng shì, huǒ yān qīng. qī shí èr rì, bǐng zǐ shòu zhì, huǒ yòng shì, huǒ yān chì. qī shí èr rì wù zǐ shòu zhì, tǔ yòng shì, huǒ yān huáng. qī shí èr rì, gēng zǐ shòu zhì, jīn yòng shì, huǒ yān bái. qī shí èr rì, rén zǐ shòu zhì, shuǐ yòng shì, huǒ yān hēi. qī shí èr rì ér suì zhōng, gēng zǐ shòu zhì. suì qiān liù rì, yǐ shù tuī zhī, qī shí suì ér fù zhì jiǎ zǐ. jiǎ zǐ shòu zhì zé xíng róu huì, tǐng qún jìn, kāi hé shàn, tōng zhàng sāi, wú fá mù. bǐng zǐ shòu zhì, zé jǔ xián liáng, shǎng yǒu gōng, lì fēng hóu, chū huò cái. wù zǐ shòu zhì, zé yǎng lǎo guān guǎ, xíng fú yù, shī ēn zé. gēng zǐ shòu zhì, zé shàn qiáng yuán, xiū chéng guō, shěn qún jìn, shì bīng jiǎ, zuò bǎi guān, zhū bù fǎ. rén zǐ shòu zhì, zé bì mén lǘ, dà sōu kè, duàn xíng fá, shā dāng zuì, xī guān liáng, jìn wài xǐ.
日冬至子午,夏至卯西。冬至加三日,則夏至之日也。歲遷六日,終而復始。壬午冬至,甲子受制,木用事,火煙青。七十二日,丙子受制,火用事,火煙赤。七十二日戊子受制,土用事,火煙黃。七十二日,庚子受制,金用事,火煙白。七十二日,壬子受制,水用事,火煙黑。七十二日而歲終,庚子受制。歲遷六日,以數推之,七十歲而復至甲子。甲子受制則行柔惠,挺群禁,開闔扇,通障塞,毋伐木。丙子受制,則舉賢良,賞有功,立封侯,出貨財。戊子受制,則養老鰥寡,行粰鬻,施恩澤。庚子受制,則繕牆垣,修城郭,審群禁,飾兵甲,做百官,誅不法。壬子受制,則閉門閭,大搜客,斷刑罰,殺當罪,息關梁,禁外徙。
jiǎ zǐ qì zào zhuó, bǐng zǐ qì zào yáng, wù zǐ qì shī zhuó, gēng zǐ qì zào hán, rén zǐ qì qīng hán. bǐng zǐ gàn jiǎ zǐ, zhé chóng zǎo chū, gù léi zǎo xíng. wù zǐ gàn jiǎ zǐ, tāi yāo luǎn duàn, niǎo chóng duō shāng. gēng zǐ gàn jiǎ zǐ, yǒu bīng. rén zǐ gàn jiǎ zǐ, chūn yǒu shuāng. wù zǐ gàn bǐng zǐ, tíng. gēng zǐ gàn bǐng zǐ, yí. rén zǐ gàn bǐng zǐ, báo. jiǎ zǐ gàn bǐng zǐ, dì dòng. gēng zǐ gàn wù zǐ, wǔ gǔ yǒu yāng. rén zǐ gàn wù zǐ, xià hán yǔ shuāng. jiǎ zǐ gàn wù zǐ, jiè chóng bù wèi. bǐng zǐ gàn wù zǐ, dà hàn, gū fēng hàn. rén zǐ gàn gēng zǐ, dà gāng, yú bù wèi. jiǎ zǐ gàn gēng zǐ, cǎo mù zài sǐ zài shēng. bǐng zǐ gàn gēng zǐ, cǎo mù fù róng, wù zǐ gàn gēng zǐ, suì huò cún huò wáng. jiǎ zǐ gàn rén zǐ, dōng nǎi bù cáng. bǐng zǐ gàn rén zǐ, xīng zhuì. wù zǐ gàn rén zǐ, zhé chóng dōng chū qí xiāng. gēng zǐ gàn rén zǐ, dōng léi qí xiāng.
甲子氣燥濁,丙子氣燥陽,戊子氣濕濁,庚子氣燥寒,壬子氣清寒。丙子干甲子,蟄蟲早出,故雷早行。戊子干甲子,胎夭卵毈,鳥蟲多傷。庚子干甲子,有兵。壬子干甲子,春有霜。戊子干丙子,霆。庚子干丙子,夷。壬子干丙子,雹。甲子干丙子,地動。庚子干戊子,五穀有殃。壬子干戊子,夏寒雨霜。甲子干戊子,介蟲不為。丙子干戊子,大旱,苽封熯。壬子干庚子,大剛,魚不為。甲子干庚子,草木再死再生。丙子干庚子,草木復榮,戊子干庚子,歲或存或亡。甲子干壬子,冬乃不藏。丙子干壬子,星墜。戊子干壬子,蟄蟲冬出其鄉。庚子干壬子,冬雷其鄉。
jì chūn sān yuè, fēng lóng nǎi chū, yǐ jiāng qí yǔ. zhì qiū sān yuè, dì qì bù cáng, nǎi shōu qí shā, bǎi chóng zhé fú, jìng jū bì hù, qīng nǚ nǎi chū, yǐ jiàng shuāng xuě. xíng shí èr shí zhī qì, yǐ zhì yú cù chūn èr yuè zhī xī, nǎi shōu qí cáng ér bì qí hán. nǚ yí gǔ gē, yǐ sī tiān hé, yǐ zhǎng bǎi gǔ qín niǎo cǎo mù. mèng xià zhī yuè, yǐ shú gǔ hé, xióng jiū zhǎng míng, wèi dì hòu suì. shì gù tiān bù fā qí yīn, zé wàn wù bù shēng dì bù fā qí yáng, zé wàn wù bù chéng. tiān yuán dì fāng, dào zài zhōng yāng. rì wèi dé, yuè wèi xíng. yuè guī ér wàn wù sǐ, rì zhì ér wàn wù shēng. yuǎn shān zé shān qì cáng, yuǎn shuǐ zé shuǐ chóng zhé, yuǎn mù zé mù yè gǎo. rì wǔ rì bù jiàn, shī qí wèi yě, shèng rén bù yǔ yě.
季春三月,豐隆乃出,以將其雨。至秋三月,地氣不藏,乃收其殺,百蟲蟄伏,靜居閉戶,青女乃出,以降霜雪。行十二時之 氣,以至於促春二月之夕,乃收其藏而閉其寒。女夷鼓歌,以司天和,以長百穀禽鳥草木。孟夏之月,以熟谷禾,雄鳩長鳴,為帝候歲。是故天不發其陰,則萬物不生;地不發其陽,則萬物不成。天圓地方,道在中央。日為德,月為刑。月歸而萬物死,日至而萬物生。遠山則山氣藏,遠水則水蟲蟄,遠木則木葉槁。日五日不見,失其位也,聖人不與也。
rì chū yú yáng gǔ, yù yú xián chí, fú yú fú sāng, shì wèi chén míng. dēng yú fú sāng, ài shǐ jiāng xíng, shì wèi kū míng. zhì yú qū ā, shì wèi dàn míng. zhì yú céng quán, shì wèi zǎo shí. zhì yú sāng yě, shì wèi yàn shí. zhì yú héng yáng, shì wèi yú zhōng. zhì yú kūn wú, shì wèi zhèng zhōng. zhì yú niǎo cì, shì wèi xiǎo hái. zhì yú bēi gǔ, shì wèi bù shí. zhì yú nǚ jì, shì wèi dà hái. zhì yú yuān yú, shì wèi gāo chōng. zhì yú lián shí, shì wèi xià chōng. zhì yú bēi quán, ài zhǐ qí nǚ, ài xī qí mǎ, shì wèi xiàn chē. zhì yú yú yuān, shì wèi huáng hūn. zhì yú méng gǔ, shì wèi dìng hūn. rì rù yú yú yuān zhī sì, shǔ yú méng gǔ zhī pǔ, xíng jiǔ zhōu qī shě, yǒu wǔ yì wàn qī qiān sān bǎi jiǔ lǐ, yǔ yǐ wèi cháo zhòu hūn yè. xià rì zhì zé yīn chéng yáng, shì yǐ wàn wù jiù ér sǐ dōng rì zhì zé yáng chéng yīn, shì yǐ wàn wù yǎng ér shēng. zhòu zhě yáng zhī fēn, yè zhě yīn zhī fēn, shì yǐ yáng zhī shèng zé rì xiū ér yè duǎn, yīn lìng shèng zé rì duǎn ér yè xiū.
日出於暘谷,浴於咸池,拂於扶桑,是謂晨明。登於扶桑,愛始將行,是謂胐明。至於曲阿,是謂旦明。至於曾泉,是謂蚤食。至於桑野,是謂晏食。至于衡陽,是謂隅中。至於昆吾,是謂正中。至於鳥次,是謂小還。至於悲谷,是謂 餔時。至於女紀,是謂大還。至於淵虞,是謂高舂。至於連石,是謂下舂。至於悲泉,愛止其女,愛息其馬,是謂縣車。至於虞淵,是謂黃昏。至於蒙谷,是謂定昏。日入於虞淵之汜,曙於蒙谷之浦,行九州七舍,有五億萬七千三百九里,禹以為朝晝昏夜。夏日至則陰乘陽,是以萬物就而死;冬日至則陽乘陰,是以萬物仰而生。晝者陽之分,夜者陰之分,是以陽之勝則日修而夜短,陰令勝則日短而夜修。
dì zhāng sì wéi, yùn zhī yǐ dòu, yuè xǐ yī chén, fù fǎn qí suǒ. zhēng yuè zhǐ yín, shí èr yuè zhǐ chǒu, yī suì ér zā, zhōng ér fù shǐ. zhǐ yín, zé wàn wù yǐn yǐn yě, lǜ shòu tài cù tài cù zhě, cù ér wèi chū yě. zhǐ mǎo, mǎo zé mào mào rán, lǜ shòu jiā zhōng jiā zhōng zhě, zhǒng shǐ jiá yě. zhǐ chén, chén zé zhèn zhī yě, lǜ shòu gū xǐ gū xǐ zhě, chén qù ér xīn lái yě. zhǐ sì, sì zé shēng yǐ dìng yě, lǜ shòu zhòng lǚ zhòng lǚ zhě, zhōng chōng dà yě. zhǐ wǔ, wǔ zhě wǔ yě, lǜ shòu ruí bīn ruí bīn zhě, ān ér fú yě. zhǐ wèi, wèi, mèi yě, lǜ shòu lín zhōng lín zhōng zhě, yǐn ér zhǐ yě. zhǐ shēn, shēn zhě, shēn zhī yě, lǜ shòu yí zé yí zé zhě, yì qí zé yě, dé yǐ qù yǐ. zhǐ xī, xī zhě bǎo yě, lǜ shòu nán lǚ nán lǚ zhě, rèn bāo dà yě. zhǐ xū, xū zhě miè yě, lǜ shòu wú shè wú shè, rù wú yàn yě. zhǐ hài, hài zhě ài yě, lǜ shòu yīng zhōng yīng zhōng zhě, yīng qí zhōng yě. zhǐ zi, zi zhě zī yě, lǜ shòu huáng zhōng huáng zhōng zhě, zhōng yǐ huáng yě. zhǐ chǒu, chǒu zhě niǔ yě, lǜ shòu dà lǚ dà lǚ zhě, lǚ lǚ ér qù yě, qí jiā mǎo xī, zé yīn yáng fēn, rì yè píng yǐ. gù yuē: guī shēng jǔ shā, héng zhǎng quán cáng, shéng jū zhōng yāng, wèi sì shí gēn.
帝張四維,運之以斗,月徙一辰,復反其所。正月指寅,十二月指丑,一歲而匝,終而復始。指寅,則萬物螾螾也,律受太蔟;太蔟者,簇而未出也。指卯,卯則茂茂然,律受夾鍾;夾鍾者,種始莢也。指辰,辰則振之也,律受姑洗;姑洗者,陳去而新來也。指巳,巳則生已定也,律受仲呂;仲呂者,中充大也。指午,午者忤也,律受蕤賓;蕤賓者,安而服也。指未,未,昧也,律受林鐘;林鐘者,引而止也。指申,申者,呻之也,律受夷則;夷則者,易其則也,德以去矣。指西,西者飽也,律受南呂;南呂者,任包大也。指戌,戌者滅也,律受無射;無射,入無厭也。指亥,亥者閡也,律受應鐘;應鐘者,應其鍾也。指子,子者茲也,律受黃鐘;黃鐘者,鍾已黃也。指丑,丑者紐也,律受大呂;大呂者,旅旅而去也,其 加卯西,則陰陽分,日夜平矣。故曰:規生矩殺,衡長權藏,繩居中央,為四時根。
dào yuē guī, shǐ yú yī, yī ér bù shēng, gù fēn ér wèi yīn yáng, yīn yáng hé hé ér wàn wù shēng, gù yuē: yī shēng èr, èr shēng sān, sān shēng wàn wù. tiān dì sān yuè ér wèi yī shí, gù jì sì sān fàn yǐ wèi lǐ, sàng jì sān yǒng yǐ wèi jié, bīng zhòng sān hǎn yǐ wèi zhì. yǐ sān cān wù, sān sān rú jiǔ, gù huáng zhōng zhī lǜ jiǔ cùn ér gōng yīn diào. yīn ér jiǔ zhī, jiǔ jiǔ bā shí yī, gù huáng zhōng zhī shù lì yān. huáng zhě tǔ dé zhī sè, zhōng zhě qì zhī suǒ zhǒng yě. rì dōng zhì, dé qì wèi tǔ, tǔ sè huáng, gù yuē huáng zhōng. lǜ zhī shù liù, fēn wèi cí xióng, gù yuē shí èr zhōng, yǐ fù shí èr yuè. shí èr gè yǐ sān chéng, gù zhì yī ér shí yī, sān zhī, wèi jī fēn shí qī wàn liù qiān yī bǎi sì shí qī, huáng zhōng dà shù lì yān. fán shí èr lǜ, huáng zhōng wèi gōng, tài cù wèi shāng, gū xǐ wèi jiǎo, lín zhōng wèi huī, nán lǚ wèi yǔ. wù yǐ sān chéng, yīn yǐ wǔ lì, sān yǔ wǔ rú bā, gù luǎn shēng zhě bā qiào. lǜ zhī chū shēng yě, xiě fèng zhī yīn, gù yīn yǐ bā shēng. huáng zhōng wèi gōng, gōng zhě yīn zhī jūn yě, gù huáng zhōng wèi zi, qí shù bā shí yī, zhǔ shí yī yuè, xià shēng lín zhōng. lín zhōng zhī shù wǔ shí sì, zhǔ liù yuè, shàng shēng tài cù. tài cù zhī shù qī shí èr, zhǔ zhēng yuè, xià shēng nán lǚ. nán lǚ zhī shù sì shí bā, zhǔ bā yuè, shàng shēng gū xǐ. gū xǐ zhī shù liù shí sì, zhǔ sān yuè, xià shēng yīng zhōng. yīng zhōng zhī shù sì shí èr, zhǔ shí yuè, shàng shēng ruí bīn. ruí bīn zhī shù wǔ shí qī, zhǔ wǔ yuè, shàng shēng dà lǚ. dà lǚ zhī shù qī shí liù, zhǔ shí èr yuè, xià shēng yí zé. yí zé zhī shù wǔ shí yī, zhǔ qī yuè, shàng shēng jiā zhōng. jiā zhōng zhī shù liù shí bā, zhǔ èr yuè, xià shēng wú shè. wú shè zhī shù sì shí wǔ, zhǔ jiǔ yuè, shàng shēng zhòng lǚ. zhòng lǚ zhī shù liù shí, zhǔ sì yuè, jí bù shēng. huī shēng gōng, gōng shēng shāng, shāng shēng yǔ, yǔ shēng jué, jiǎo shēng gū xǐ. gū xǐ shēng yīng zhōng, bǐ yú zhèng yīn, gù wèi hé. yīng zhōng shēng ruí bīn, bù bǐ zhèng yīn, gù wèi móu. rì dōng zhì, yīn bǐ lín zhōng, jìn yǐ zhuó. rì xià zhì, yīn bǐ huáng zhōng, jìn yǐ qīng. yǐ shí èr lǜ yīng èr shí sì shí zhī biàn: jiǎ zǐ, zhòng lǚ zhī huī yě bǐng zǐ, jiā zhōng zhī yǔ yě wù zǐ, huáng zhōng zhī gōng yě gēng zǐ, wú shè zhī shāng yě rén zǐ, yí zé zhī jiǎo yě.
道曰規,始於一,一而不生,故分而為陰陽,陰陽合和而萬物生,故曰:「一生二,二生三,三生萬物。」天地三月而為一時,故祭祀三飯以為禮,喪紀三踴以為節,兵重三罕以為制。以三參物,三三如九,故黃鐘之律九寸而宮音調。因而九之,九九八十一,故黃鐘之數立焉。黃者土德之色,鍾者氣之所種也。日冬至,德氣為土,土色黃,故曰黃鐘。律之數六,分為雌雄,故曰十二鍾,以副十二月。十二各以三成,故置一而十一,三之,為積分十七萬六千一百四十七,黃鐘大數立焉。凡十二律,黃鐘為宮,太蔟為商,姑洗為角,林鐘為徽,南呂為羽。物以三成,音以五立,三與五如八,故卵生者八竅。律之初生也,寫鳳之音,故音以 八生。黃鐘為宮,宮者音之君也,故黃鐘位子,其數八十一,主十一月,下生林鐘。林鐘之數五十四,主六月,上生太蔟。太簇之數七 十二,主正月,下生南呂。南呂之數四十八,主八月,上生姑洗。姑洗之數六十四,主三月,下生應鐘。應鐘之數四十二,主十月,上生蕤賓。蕤賓之數五十七,主五月,上生大呂。大呂之數七十六,主十二月,下生夷則。夷則之數五十一,主七月,上生夾鍾。夾鍾之數六十八,主二月,下生無射。無射之數四十五,主九月,上生仲呂。仲呂之數六十,主四月,極不生。徽生宮,宮生商,商生羽,羽生角,角生姑洗。姑洗生應鐘,比於正音,故為和。應鐘生蕤賓,不比正音,故為繆。日冬至,音比林鐘,浸以濁。日夏至,音比黃鐘,浸以清。以十二律應二十四時之變:甲子,仲呂之徽也;丙子,夾鍾之羽也;戊子,黃鐘之宮也;庚子,無射之商也;壬子,夷則之角也。
gǔ zhī wèi dù liàng, qīng zhòng shēng hū tiān dào. huáng zhōng zhī lǜ xiū jiǔ cùn, wù yǐ sān shēng, sān jiǔ èr shí qī, gù fú guǎng èr chǐ qī cùn. yīn yǐ bā xiāng shēng, gù rén xiū bā chǐ, xún zì bèi, gù bā chǐ ér wèi xún. yǒu xíng zé yǒu shēng. yīn zhī shù wǔ, yǐ wǔ chéng bā, wǔ bā sì shí, gù sì zhàng ér wèi pǐ. pǐ zhě, zhōng rén zhī dù yě. yī pǐ ér wèi zhì. qiū fēn biāo dìng, mò dìng ér hé shú. lǜ zhī shù shí èr, gù shí èr biāo ér dāng yī sù, shí èr sù ér dāng yī cùn. lǜ yǐ dāng chén, yīn yǐ dāng rì. rì zhī shù shí, gù shí cùn ér wèi chǐ, shí chǐ ér wèi zhàng. qí yǐ wèi liàng, shí èr sù ér dāng yī fēn, shí èr fēn ér dāng zhū, shí èr zhū ér dāng bàn liǎng. héng yǒu zuǒ yòu, yīn bèi zhī, gù èr shí sì zhū ér wèi yī liǎng. tiān yǒu sì shí, yǐ chéng yī suì, yīn ér sì zhī, sì sì shí liù, gù shí liù liǎng ér wèi yī jīn. sān yuè ér wèi yī shí, sān shí rì wèi yī yuè, gù sān shí jīn wèi yī jūn. sì shí ér wèi yī suì, gù sì jūn wèi yī shí. qí yǐ wèi yīn yě, yī lǜ ér shēng wǔ yīn, shí èr lǜ ér wèi liù shí yīn. yīn ér liù zhī, liù liù sān shí liù, gù sān bǎi liù shí yīn yǐ dāng yī suì zhī rì. gù lǜ lì zhī shù, tiān dì zhī dào yě. xià shēng zhě bèi, yǐ sān chú zhī shàng shēng zhě sì, yǐ sān chú zhī.
古之為度量,輕重生乎天道。黃鐘之律修九寸,物以三生,三九二十七,故幅廣二尺七寸。音以八相生,故人修八尺,尋自倍,故八尺而為尋。有形則有聲。音之數五,以 五乘八,五八四十,故四丈而為匹。匹者,中人之度也。一匹而為制。秋分蔈定,寞定而禾熟。律之數十二,故十二蔈而當一粟,十二粟而當一寸。律以當辰,音以當日。日之數十,故十寸而為尺,十尺而為丈。其以為量,十二粟而當一分,十二分而當銖,十二銖而當半兩。衡有左右,因倍之,故二十四銖而為一兩。天有四時,以成一歲,因而四之,四四十六,故十六兩而為一觔。三月而為一時,三十日為一月,故三十觔為一鈞。四時而為一歲,故四鈞為一石。其以為音也,一律而生五音,十二律而為六十音。因而六之,六六三十六,故三百六十音以當一歲之日。故律歷之數,天地之道也。下生者倍,以三除之;上生者四,以三除之。
tài yīn yuán shǐ, jiàn yú jiǎ yín, yī zhōng ér jiàn jiǎ xū, èr zhōng ér jiàn jiǎ wǔ, sān zhōng ér fù dé jiǎ yín zhī yuán. suì xǐ yī chén, lì chūn zhī hòu, dé qí chén ér qiān qí suǒ shùn, qián sān hòu wǔ, bǎi shì kě jǔ. tài yīn suǒ jiàn, zhé chóng shǒu xué ér chù, què cháo xiāng ér wèi hù. tài yīn zài yín, zhū niǎo zài mǎo, gōu chén zài zi, xuán wǔ zài xū, bái hǔ zài xī, cāng lóng zài chén. yín wèi jiàn, mǎo wèi chú, chén wèi mǎn, yǐ wèi píng, zhǔ shēng wǔ wèi dìng, wèi wèi zhí, zhǔ xiàn shēn wèi pò, zhǔ héng xī wèi wēi, zhǔ gòu xū wèi chéng, zhǔ shǎo dé hài wèi shōu, zhǔ dà dé zi wèi kāi, zhǔ tài suì chǒu wèi bì, zhǔ tài yīn.
太陰元始,建於甲寅,一終而建甲戌,二終而建甲午,三終而復得甲寅之元。歲徙一辰,立春之後,得其辰而遷其所順,前三後五,百事可舉。太陰所建,蟄蟲首穴而處,鵲巢鄉而為戶。太陰在寅,朱鳥在卯,勾陳在子,玄武在戌,白虎在西,蒼龍在辰。寅為建,卯為除,辰為滿,已為平,主生;午為定,未為執,主陷;申為破,主衡;西為危,主構;戌為成,主少德;亥為收,主大德;子為開,主太歲;丑為閉,主太陰。
tài yīn zài yín, suì míng yuē shè tí gé, qí xióng wèi suì xīng, shě dòu qiān niú, yǐ shí yī yuè yǔ zhī chén chū dōng fāng, dōng jǐng yú guǐ wèi duì. tài yīn zài mǎo, suì míng yuē dān è, suì xīng shě xū nǚ xū wēi, yǐ shí èr yuè yǔ zhī chén chū dōng fāng, liǔ qī xīng zhāng wèi duì. dà yīn zài chén, suì míng yuē zhí chú, suì xīng shě yíng shì dōng bì, yǐ zhēng yuè yǔ zhī chén chū dōng fāng, yì jiào wèi duì. tài yīn zài yǐ, suì míng yuē dà huāng luò, suì xīng shě kuí lóu, yǐ èr yuè yǔ zhī chén chū dōng fāng, jiǎo kàng wèi duì. tài yīn zài wǔ, suì míng yuē dūn zāng, suì xīng shě wèi mǎo bì, yǐ sān yuè yǔ zhī chén chū dōng fāng, dī fáng xīn wèi duì. tài yīn zài wèi, suì míng yuē xié qià, suì xīng shě zī guī cān, yǐ sì yuè yǔ zhī chén chū dōng fāng, wěi jī wèi duì. tài yīn zài shēn, suì míng yuē tūn tān, suì xīng shě dōng jǐng yú guǐ, yǐ wǔ yuè yǔ zhī chén chū dōng fāng, dòu qiān niú wèi duì. tài yīn zài xī, suì míng yuē zuò è, suì xīng shě liǔ qī xīng zhāng, yǐ liù yuè yǔ zhī chén chū dōng fāng, xū nǚ xū wēi wèi duì. tài yīn zài xū, suì míng yuē yān mào, suì xīng shě yì zhěn, yǐ qī yuè yǔ zhī chén chū dōng fāng, yíng shì dōng bì wèi duì. tài yīn zài hài, suì míng yuē dà yuān xiàn, suì xīng shě jiǎo kàng, yǐ bā yuè yǔ zhī chén chū dōng fāng, kuí lóu wèi duì. tài yīn zài zi, suì míng yuē kùn dūn, suì xīng shě dī fáng xīn, yǐ jiǔ yuè yǔ zhī chén chū dōng fāng, wèi áng bì wèi duì. tài yīn zài chǒu, suì míng yuē chì fèn ruò, suì xīng shě wěi jī, yǐ shí yuè yǔ zhī chén chū dōng fāng, zī guī cān wèi duì. tài yīn zài jiǎ zǐ, xíng dé hé dōng fāng gōng, cháng tú suǒ bù shèng, hé sì suì ér lí, yù shí liù suì ér fù hé. suǒ yǐ lí zhě, xíng bù dé rù zhōng gōng, ér tú yú mù. tài yīn suǒ jū, rì dé, chén wèi xíng dé, gāng rì zì bèi , yīn róu rì tú suǒ bù shèng. xíng, shuǐ chén zhī mù, mù chén zhī shuǐ, jīn huǒ lì qí chù. fán xǐ zhū shén, zhū niǎo zài tài yīn qián yī, gōu chén zài hòu sān, xuán wǔ zài qián wǔ, bái hǔ zài hòu liù, xū kěn chéng gōu chén, ér tiān dì xí yǐ.
太陰在寅,歲名曰攝提格,其雄為歲星,舍斗、牽牛,以十一月與之晨出東方,東井、輿鬼為對。太陰在卯,歲名曰單閼,歲星舍須女、虛、危,以十二月與之;晨出東方,柳、七星、張為對。大陰在辰,歲名曰執除,歲星舍營室、東壁,以正月與之 ;晨出東方,翼、較為對。太陰在已,歲名曰大荒落,歲星舍奎、婁,以二月與之;晨出東方,角、亢為對。太陰在午,歲名曰敦牂,歲星舍胃、昴、畢,以三月與之;晨出東方,氐、房、心為對。太陰在未,歲名曰協洽,歲星舍觜巂、參,以四月與之 ;晨出東方,尾箕為對。太陰在申,歲名曰涒灘,歲星舍東井、輿鬼,以五月與之;晨出東方,斗、牽牛為對。太陰在西,歲名曰作鄂,歲星舍柳、七星、張,以六月與之 ;晨出東方,須女、虛、危為對。太陰在戌,歲名曰閹茂,歲星舍翼、軫,以七月與之;晨出東方,營室、東壁為對。太陰在亥,歲名曰大淵獻,歲星舍角、亢,以八月與之;晨出東方,奎、婁為對。太陰在子,歲名曰困敦,歲星舍氐、房、心,以九月與之;晨出東方,胃、昂、畢為對。太陰在丑,歲名曰赤奮若,歲星舍尾、箕,以十月與之 ;晨出東方,觜巂、參為對。太陰在甲子,刑德合東方宮,常徒所不勝,合四歲而離,寓十六歲而複合。所以離者,刑不得入中宮,而徒於木。太陰所居,日德,辰為刑;德,綱日自倍 ,因柔日徒所不勝。刑,水辰之木,木辰之水,金火立其處。凡徙諸神,朱鳥在太陰前一,鈎陳在後三,玄武在前五,白虎在後六,虛墾乘鈎陳,而天地襲矣。
fán rì, jiǎ gāng yǐ róu, bǐng gāng dīng róu, yǐ zhì yú guǐ. mù shēng yú hài, zhuàng yú mǎo, sǐ yú wèi, sān chén jiē mù yě. huǒ shēng yú yín, zhuàng yú wǔ, sǐ yú xū, sān chén jiē huǒ yě. tǔ shēng yú wǔ, zhuàng yú xū, sǐ yú yín, sān chén jiē tǔ yě. jīn, shēng yú sì, zhuàng yú yǒu, sǐ yú chǒu, sān chén jiē jīn yě. shuǐ shēng yú shēn, zhuàng yú zi, sǐ yú chén, sān chén jiē shuǐ yě. gù wǔ shèng shēng yī, zhuàng wǔ, zhōng jiǔ, wǔ jiǔ sì shí wǔ, gù shén sì shí wǔ rì ér yī xǐ. yǐ sān yīng wǔ, gù bā xǐ ér suì zhōng. fán yòng tài yīn, zuǒ qián xíng, yòu bèi dé, jī jūn chén zhī chōng chén, yǐ zhàn bì shèng, yǐ gōng bì kè. yù zhī tiān dào, yǐ rì wèi zhǔ, liù yuè dāng xīn zuǒ zhōu ér xíng, fēn ér wèi shí èr yuè, yǔ rì xiāng dāng, tiān dì zhòng xí, hòu bì wú yāng.
凡日,甲剛乙柔,丙剛丁柔,以至於癸。 木生於亥,壯於卯,死於未,三辰皆木也。火生於寅,壯於午,死於戌,三辰皆火也。土生於午,壯於戌,死於寅,三辰皆土也。金,生於巳,壯於酉,死於丑,三辰皆金也。水生於申,壯於子,死於辰,三辰皆水也。故五勝生一,壯五,終九,五九四十五,故神四十五日而一徙。以三應五,故八徙而歲終。凡用太陰,左前刑,右背德,擊鈞陳之沖辰,以戰必勝,以攻必克。欲知天道,以日為主,六月當心;左周而行,分而為十二月,與日相當,天地重襲,後必無殃。
xīng, zhēng yuè jiàn yíng shì, èr yuè jiàn kuí lóu, sān yuè jiàn wèi, sì yuè jiàn bì, wǔ yuè jiàn dōng jǐng, liù yuè jiàn zhāng, qī yuè jiàn yì, bā yuè jiàn kàng, jiǔ yuè jiàn fáng, shí yuè jiàn wěi, shí yī yuè jiàn qiān niú, shí èr yuè jiàn xū.
星,正月建營室,二月建奎、婁,三月建胃,四月建畢,五月建東井,六月建張,七月建翼,八月建亢,九月建房,十月建尾,十一月建牽牛,十二月建虛。
xīng fēn dù: jiǎo shí èr, kàng jiǔ, shì shí wǔ, fáng wǔ, xīn wǔ, wěi shí bā, jī shí yī sì fēn yī, dòu èr shí liù, qiān niú bā, xū nǚ shí èr, xū shí, wēi shí qī, yíng shì shí liù, dōng bì jiǔ, kuí shí liù, lóu shí èr, wèi shí sì, áng shí yī, bì shí liù, zī guī èr, cān jiǔ, dōng jǐng sān shí sān, yú guǐ sì, liǔ shí wǔ, xīng liù, zhāng yì gè shí bā, zhěn shí qī, fán èr shí bā xiù yě.
星分度:角十二,亢九,氏十五,房五,心五,尾十八,箕十一四分一,斗二十六,牽牛八,須女十二,虛十,危十七,營室十六,東壁九,奎十六,婁十二,胃十四,昂十一,畢十六,觜巂二,參九,東井三十三,輿鬼 四,柳十五,星六,張、翼各十八,軫十七,凡二十八宿也。
xīng bù dì míng: jiǎo kàng zhèng dī fáng xīn sòng wěi jī yàn dòu qiān niú: yuè xū nǚ: wú xū wēi: qí yíng shì dōng bì: wèi kuí lóu: lǔ wèi áng bì: wèi zī guī cān: zhào dōng jǐng yú guǐ: qín liǔ qī xīng zhāng: zhōu yì zhěn: chǔ. suì xīng zhī suǒ jū, wǔ gǔ fēng chāng, qí duì wèi chōng, suì nǎi yǒu yāng. dāng jū ér bù jū, yuè ér zhī tā chù, zhǔ sǐ guó wáng.
星部地名:角、亢鄭;氐、房、心宋;尾、箕燕;斗、牽牛:越;須女:吳;虛、危:齊;營室、東壁:衛;奎、婁:魯;胃、昂、畢:魏;觜巂、參:趙;東井、輿鬼:秦;柳、七星、張:周;翼、軫:楚。歲星之所居,五穀豐昌,其對為沖,歲乃有殃。當居而不居,越而之他處,主死國亡。
tài yīn zhì chūn, zé yù xíng róu huì wēn liáng. tài yīn zhì xià, zé yù bù shī xuān míng. tài yīn zhì qiū, zé yù xiū bèi shàn bīng. tài yīn zhì dōng, zé yù měng yì gāng qiáng. sān suì ér gǎi jié, liù suì ér yì cháng, gù sān suì ér yī jī, liù suì ér yī shuāi, shí èr suì yī kāng.
太陰治春,則欲行柔惠溫涼。太陰治夏,則欲布施宣明。太陰治秋,則欲修備繕兵。太陰治冬,則欲猛毅剛強。三歲而改節,六歲而易常,故三歲而一飢,六歲而一衰,十二歲一康。
jiǎ qí, yǐ dōng yí, bǐng chǔ, dīng nán yí, wù wèi, jǐ hán, gēng qín, xīn xī yí, rén wèi, guǐ yuè. zi zhōu, chǒu dí, yín chǔ, mǎo zhèng, chén jìn, sì wèi, wǔ qín, wèi sòng, shēn qí, xī lǔ, xū zhào, hài yàn.
甲齊,乙東夷,丙楚,丁南夷,戊魏,己韓,庚秦,辛西夷,壬衛,癸越。子周,丑翟,寅楚,卯鄭,辰晉,巳衛,午秦,未宋,申齊,西魯,戌趙,亥燕。
jiǎ yǐ yín mǎo, mù yě bǐng dīng sì wǔ, huǒ yě wù jǐ sì jì, tǔ yě gēng xīn shēn xī, jīn yě rén guǐ hài zi, shuǐ yě. shuǐ shēng mù, mù shēng huǒ, huǒ shēng tǔ, tǔ shēng jīn, jīn shēng shuǐ. zi shēng mǔ yuē yì, mǔ shēng zǐ yuē bǎo, zǐ mǔ xiāng de yuē zhuān, mǔ shèng zǐ yuē zhì, zi shèng mǔ yuē kùn. yǐ shèng jī shā, shèng ér wú bào. yǐ zhuān cóng shì ér yǒu gōng. yǐ yì xíng lǐ, míng lì ér bù duò. yǐ bǎo chù yǎng, wàn wù fān chāng. yǐ kùn jǔ shì, pò miè sǐ wáng.
甲乙寅卯,木也;丙丁巳午,火也;戊己四季,土也;庚辛申 西,金也;壬癸亥子,水也。水生木,木生火,火生土,土生金,金生水。子生母曰義,母生子曰保,子母相得曰專,母勝子曰制,子勝母曰困。以勝擊殺,勝而無報。以專從事而有功。以義行理,名立而不墮。以保畜養,萬物蕃昌。以困舉事,破滅死亡。
běi dǒu zhī shén yǒu cí xióng, shí yī yuè shǐ jiàn yú zi, yuè cóng yī chén, xióng zuǒ xíng, cí yòu xíng, wǔ yuè hé wǔ móu xíng, shí yī yuè hé zǐ móu dé. tài yīn suǒ jū chén wèi yàn rì, yàn rì bù kě yǐ jǔ bǎi shì, kān yú xú xíng, xióng yǐ yīn zhī cí, gù wèi qí chén, shù cóng jiǎ zǐ shǐ, zǐ mǔ xiāng qiú, suǒ hé zhī chù wèi hé. shí rì shí èr chén, zhōu liù shí rì, fán bā hé, hé yú suì qián zé sǐ wáng, hé yú suì hòu zé wú yāng.
北斗之神有雌雄,十一月始建於子,月從一辰,雄左行,雌右行,五月合午謀刑,十一月合子謀德。太陰所居辰為厭日,厭日不可以舉百事,堪輿徐行,雄以音知雌,故為奇辰,數從甲子始,子母相求,所合之處為合。十日十二辰,周六十日,凡八合,合於歲前則死亡,合於歲後則無殃。
jiǎ xū, yàn yě, yǐ yǒu, qí yě, bǐng wǔ, yuè yě, dīng sì, chǔ yě, gēng shēn, qín yě, xīn mǎo, xū yě, rén zǐ, dài yě, guǐ hài, hú yě, wù xū jǐ hài, hán yě, jǐ yǒu yǐ mǎo, wèi yě, wù wǔ wù zǐ, bā hé tiān xià yě.
甲戌,燕也,乙酉,齊也,丙午,越也,丁巳,楚也,庚申,秦也,辛卯,戌也,壬子,代也,癸亥,胡也,戊戌、己亥,韓也,己酉、已卯,魏也,戊午、戊子,八合天下也。
tài yīn shǎo suì xīng rì chén wǔ shén jiē hé, qí rì yǒu yún qì fēng yǔ, guó jūn dāng zhī. tiān shén zhī guì zhě, mò guì yú qīng lóng, huò yuē tiān yī, huò yuē tài yīn. dà yīn suǒ jū, bù kě bèi ér kě xiàng. běi dǒu suǒ jī, bù kě yǔ dí.
太陰、少歲、星、日、辰五神皆合,其日有雲氣風雨,國君當之。天神之貴者,莫貴於青龍,或曰天一,或曰太陰。大陰所居,不可背而可向。北斗所擊,不可與敵。
tiān dì yǐ shè, fēn ér wèi yīn yáng. yáng shēng yú yīn, yīn shēng yú yáng, yīn yáng xiāng cuò, sì wéi nǎi tōng, huò sǐ huò shēng, wàn wù nǎi chéng. qí xíng huì xī, mò guì yú rén, kǒng qiào zhī tǐ, jiē tōng yú tiān. tiān yǒu jiǔ zhòng, rén yì yǒu jiǔ qiào tiān yǒu sì shí yǐ zhì shí èr yuè, rén yì yǒu sì zhī yǐ shǐ shí èr jié tiān yǒu shí èr yuè yǐ zhì sān bǎi liù shí rì, rén yì yǒu shí èr zhī yǐ shǐ sān bǎi liù shí jié. gù jǔ shì ér bù shùn tiān zhě, nì qí shēng zhě yě. yǐ rì dōng zhì shù lái suì zhēng yuè shuò rì, wǔ shí rì zhě, mín shí zú bù mǎn wǔ shí rì, rì jiǎn yī dòu yǒu yú rì, rì yì yī shēng. yǒu qí suì sī yě:
天地以設,分而為陰陽。陽生於陰,陰生於陽,陰陽相錯,四維乃通,或死或生,萬物乃成。歧行喙息,莫貴於人,孔竅肢體,皆通於天。天有九重,人亦有九竅;天有四時以制十二月,人亦有四肢以使十二節;天有十二月以制三百六十日,人亦有十二肢以使三百六十節。故舉事而不順天者,逆其生者也。以日冬至數來歲正月朔日,五十日者,民食足;不滿五十日,日減一斗;有餘日,日益一升。有其歲司也:
chén mǎo jiǎ
辰 卯 甲
dīng wǔ bǐng yín
丁 午 丙 寅
wèi huǒ yǐ huǒ
未 火 已 火
zhuàng shuǐ mù shēng
壯 水 木 生
mù tǔ jīn tǔ
木 土 金 土
lǎo shēng shēng lǎo zhuàng lǎo
老 生 生 老 壯 老
jǐng dōng guǐ yú liǔ xīng qī zhāng yì zhěn jiǎo kàng shì fáng xīn wěi jī
井東鬼輿柳星七張翼軫 角亢氏房心尾箕
chǒu zi hài xīn gēng shēn
丑 子 亥 辛 庚 申
shù
戍
jīn shuǐ mù huǒ yǒu shuǐ
金 水 木 火 酉 水
lǎo
老
lǎo zhuàng shēng tǔ jīn
老 壯 生 土 金
zhuàng zhuàng shēng
壯 壯 生
dòu niú qiān nǚ xū xū wēi shì bì kuí lóu wèi áng bì zī cān
鬥牛牽女須虛危室壁 奎婁胃昂畢觜參
shè tí gé zhī suì, suì zǎo shuǐ wǎn hàn, dào jí, cán bù dēng, shū mài chāng, mín shí sì shēng. yín zài jiǎ yuē è péng, dān yān zhī suì, suì hé, dào shū mài cán chāng, mín shí wǔ shēng. mǎo zài yǐ yuē zhān méng, zhí xú zhī suì, suì zǎo hàn wǎn shuǐ, xiǎo jī, cán bì, mài shú, mín shí sān shēng. chén zài bǐng yuē róu zhào, dà huāng luò zhī suì, suì yǒu xiǎo bīng, cán xiǎo dēng, mài chāng, jì jí, mín shí èr shēng. yǐ zài dīng yuē qiáng guó. dūn zāng zhī suì, suì dà hàn, cán dēng, dào jí, shū mài chāng, hé bù wèi, mín shí èr shēng. wǔ zài wù yuē zhe yōng xié qià zhī suì, suì yǒu xiǎo bīng, cán dēng, dào chāng, shū mài bù wèi, mín shí sān shēng. wèi zài jǐ yuē tú wéi zhǎo tān zhī suì, suì hé, xiǎo yǔ xíng, cán dēng, shū mài chāng, mín shí sān shēng. shēn zài gēng yuē shàng zhāng zuò è zhī suì, suì yǒu dà bīng, mín jí, cán bù dēng, jì mài bù wèi, hé chóng, mín shí wǔ shēng. xī zài xīn yuē chóng guāng yǎn mào zhī suì, suì xiǎo jī, yǒu bīng, cán bù dēng, mài bù wèi, jì chāng, mín shí qī shēng. xū zài rén yuē xuán mò dà yuān xiàn zhī suì, suì yǒu dà bīng, dà jī, cán kāi, shū mài bù wèi, hé chóng, mín shí sān shēng. kùn dūn zhī suì, suì dà wù qǐ, dà shuǐ chū, qiáo dào mài chāng, mín shí sān dòu. zi zài guǐ yuē zhāo yáng chì fèn ruò zhī suì, suì yǒu xiǎo bīng, zǎo shuǐ, cán bù chū, dào jí, shū bù wèi, mài chāng, mín shí yī shēng.
攝提格之歲,歲早水晚旱,稻疾,蠶不登,菽麥昌,民食四升。寅在甲曰閼蓬,單閹之歲,歲和,稻菽麥蠶昌,民食五升。卯在乙曰旃蒙,執徐之歲,歲早旱晚水,小飢,蠶閉,麥熟,民食三升。辰在丙曰柔兆,大荒落之歲,歲有小兵,蠶小登,麥昌,寂疾,民食二升。已在丁曰強國。敦牂之歲,歲大旱,蠶登,稻疾,菽麥昌,禾不為,民食二升。午在戊曰著雍協洽之歲,歲有小兵,蠶登,稻昌,菽麥不為,民食三升。未在己曰屠維沼灘之歲,歲和,小雨行,蠶登,菽麥昌,民食三升。申在庚曰上章作鄂之歲,歲有大 兵,民疾,蠶不登,寂麥不為,禾蟲,民食五升。西在辛曰重光掩茂之歲,歲小飢,有兵,蠶不登,麥不為,寂昌,民食七升。戌在壬曰玄默大淵獻之歲,歲有大兵,大飢,蠶開,菽麥不為,禾蟲,民食三升。困敦之歲,歲大霧起,大水出,喬稻麥昌,民食三斗。子在癸曰昭陽赤奮若之歲,歲有小兵,早水,蠶不出,稻疾,菽不為,麥昌,民食一升。
zhèng zhāo xī, xiān shù yī biǎo dōng fāng, cāo yī biǎo què qù qián biǎo shí bù, yǐ cān wàng, rì shǐ chū běi lián, rì zhí rù. yòu shù yī biǎo yú dōng fāng, yīn xī fāng zhī biǎo yǐ cān wàng, rì fāng rù běi lián, zé dìng dōng fāng. liǎng biǎo zhī zhōng, yǔ xī fāng zhī biǎo, zé dōng xī zhī zhèng yě. rì dōng zhì, rì chū dōng nán wéi, rù xī nán wéi zhì chūn qiū fēn, rì chū dōng zhōng, rù xī zhōng. xià zhì, chū dōng běi wéi, rù xī běi wéi, zhì zé zhèng nán.
正朝夕,先樹一表東方,操一表卻去前表十步,以參望,日始出北廉,日直入。又樹一表於東方,因西方之表以參望,日方入北廉,則定東方。兩表之中,與西方之表,則東西之正也。日冬至,日出東南維,入西南維;至春、秋分,日出東中,入西中。夏至,出東北維,入西北維,至則正南。
yù zhī dōng xī nán běi guǎng mào zhī shù zhě, lì sì biǎo yǐ wèi fāng yī lǐ jù. xiān chūn fēn ruò qiū fēn shí yú rì, cóng jù běi biǎo cān wàng rì shǐ chū jí dàn, yǐ hòu xiāng yīng, xiāng yīng zé cǐ yǔ rì zhí yě. zhé yǐ nán biǎo cān wàng zhī, yǐ rù qián biǎo shù wèi fǎ, chú jǔ guǎng, chú lì biǎo mào, yǐ zhī cóng cǐ dōng xī zhī shù yě. jiǎ shǐ shì rì chū, rù qián biǎo zhōng yī cùn, shì cùn dé yī lǐ yě. yī lǐ jī wàn bā qiān cùn, dé cóng cǐ dōng wàn bā qiān lǐ. shì rì fāng rù, rù qián biǎo bàn cùn, zé bàn cùn dé yī lǐ. bàn cùn ér chú yī lǐ, jī cùn dé sān wàn liù qiān lǐ, chú zé cóng cǐ xī lǐ shù yě. bìng zhī, dōng xī lǐ shù yě, zé jí jìng yě. wèi chūn fēn ér zhí, yǐ qiū fēn ér bù zhí, cǐ chù nán yě. wèi qiū fēn ér zhí, yǐ chūn fēn ér bù zhí, cǐ chù běi yě. fēn zhì ér zhí, cǐ chù nán běi zhōng yě. cóng zhōng chù yù zhī zhōng nán yě, wèi qiū fēn ér bù zhí, cǐ chù nán běi zhōng yě. cóng zhōng chù yù zhī nán běi jí yuǎn jìn, cóng xī nán biǎo cān wàng rì, rì xià zhì shǐ chū, yǔ běi biǎo cān, zé shì dōng yǔ dōng běi biǎo děng yě. zhèng dōng wàn bā qiān lǐ, zé cóng zhōng běi yì wàn bā qiān lǐ yě. bèi zhī, nán běi zhī lǐ shù yě. qí bù cóng zhōng zhī shù yě, yǐ chū rù qián biǎo zhī shù yì sǔn zhī, biǎo rù yī cùn, cùn jiǎn rì jìn yī lǐ, biǎo chū yī cùn, cùn yì yuǎn yī lǐ.
欲知東西南北廣袤之數者,立四表以為方一里歫。先春分若秋分十餘日,從炬北表參望日始出及旦,以候相應,相應則此與日直也。輒以南表參望之,以入前表數為法,除舉廣,除立表袤,以知從此東西之數也。假 使視日出,入前表中一寸,是寸得一里也。一里積萬八千寸,得從此東萬八千里。視日方入,入前表半寸,則半寸得一里。半寸而除一里,積寸得三萬六千里,除則從此西里數也。並之,東西里數也,則極徑也。未春分而直,已秋分而不直,此處南也。未秋分而直,已春分而不直,此處北也。分至而直,此處南北中也。從中處欲知中南也,未秋分而不直,此處南北中也。從中處欲知南北極遠近,從西南表參望日,日夏至始出,與北表參,則是東與東北表等也。正東萬八千里,則從中北亦萬八千里也。倍之,南北之里數也。其不從中之數也,以出入前表之數益損之,表入一寸,寸減日近一里,表出一寸,寸益遠一里。
yù zhī tiān zhī gāo, shù biǎo gāo yī zhàng, zhèng nán běi xiāng qù qiān lǐ, tóng rì dù qí yīn. běi biǎo yī chǐ, nán biǎo chǐ jiǔ cùn, shì nán qiān lǐ yīn duǎn cùn. nán èr wàn lǐ zé wú jǐng, shì zhí rì xià yě. yīn èr chǐ ér dé gāo yī zhàng zhě, nán yī ér gāo wǔ yě, zé zhì cóng cǐ nán zhì rì xià lǐ shù, yīn ér wǔ zhī, wèi shí wàn lǐ, zé tiān gāo yě. ruò shǐ jǐng yǔ biǎo děng, zé gāo yǔ yuǎn děng yě.
欲知天之高,樹表高一丈,正南北相去千里,同日度其陰。北表一尺,南表尺九寸,是南千里陰短寸。南二萬里則無景,是直日下也。陰二尺而得高一丈者,南一而高五也,則置從此南至日下里數,因而五之,為十萬里,則天高也。若使景與表等,則高與遠等也。