tiān dì wèi xíng, féng féng yì yì, dòng dòng zhú zhú, gù yuē tài zhāo. dào shǐ yú xū kuò, xū kuò shēng yǔ zhòu, yǔ zhòu shēng qì, qì yǒu yá yín, qīng yáng zhě báo mí ér wèi tiān, zhòng zhuó zhě níng zhì ér wèi dì, qīng miào zhī hé zhuān yì, zhòng zhuó zhī níng jié nán, gù tiān xiān chéng ér dì hòu dìng. tiān dì zhī xí jīng wèi yīn yáng, yīn yáng zhī zhuān jīng wèi sì shí, sì shí zhī sàn jīng lì wàn wù. jī yáng zhī rè qì shēng huǒ, huǒ qì zhī jīng zhě wèi rì jī yīn zhī hán qì wèi shuǐ, shuǐ qì zhī jīng zhě wèi yuè. rì yuè zhī yín wèi jīng zhě wèi xīng chén. tiān shòu rì yuè xīng chén, dì shòu shuǐ lǎo chén āi. xī zhě gòng gōng yǔ zhuān xū zhēng wèi dì, nù ér chù bù zhōu zhī shān, tiān zhù zhé, dì wéi jué. tiān qīng xī běi, gù rì yuè xīng chén yí yān dì bù mǎn dōng nán, gù shuǐ lǎo chén āi guī yān.
天地未形,冯冯翼翼,洞洞灟灟,故曰太昭。道始于虚廓,虚廓生宇宙,宇宙生气,气有涯垠,清阳者薄靡而为天,重浊者凝滞而为地,清妙之合专易,重浊之凝竭难,故天先成而地后定。天地之袭精为阴阳,阴阳之专精为四时,四时之散精力万物。积阳之热气生火,火气之精者为日;积阴之寒气为水,水气之精者为月。日月之淫为精者为星辰。天受日月星辰,地受水潦尘埃。昔者共工与颛顼争为帝,怒而触不周之山,天柱折,地维绝。天倾西北,故日月星辰移焉;地不满东南,故水潦尘埃归焉。
tiān dào yuē yuán, dì dào yuē fāng fāng zhě zhǔ yōu, yuán zhě zhǔ míng. míng zhě tǔ qì zhě yě, shì gù huǒ yuē wài jǐng yōu zhě hán qì zhě yě, shì gù shuǐ yuē nèi jǐng. tǔ qì zhě shī, hán qì zhě huà, shì gù yáng shī yīn huà. tiān zhī piān qì, nù zhě wèi fēng dì zhī hán qì, hé zhě wèi yǔ. yīn yáng xiāng báo, gǎn ér wèi léi, jī ér wèi tíng, luàn ér wèi wù. yáng qì shèng zé sàn ér wèi yǔ lù, yīn qì shèng zé níng ér wèi shuāng xuě.
天道曰圆,地道曰方;方者主幽,圆者主明。明者吐气者也,是故火曰外景;幽者含气者也,是故水曰内景。吐气者施,含气者化,是故阳施阴化。天之偏气,怒者为风;地之含气,和者为雨。阴阳相薄,感而为雷,激而为霆,乱而为雾。阳气胜则散而为雨露,阴气胜则凝而为霜雪。
máo yǔ zhě, fēi xíng zhī lèi yě, gù shǔ yú yáng jiè lín zhě, zhé fú zhī lèi yě, gù shǔ yú yīn. rì zhě yáng zhī zhǔ yě, shì gù chūn xià zé qún shòu chú, rì zhì ér mí lù jiě yuè zhě yīn zhī zōng yě, shì yǐ yuè xū ér yú nǎo jiǎn, yuè sǐ ér yíng máng jiāo. huǒ shàng xún, shuǐ xià liú, gù niǎo fēi ér gāo, yú dòng ér xià.
毛羽者,飞行之类也,故属于阳;介鳞者,蛰伏之类也,故属于阴。日者阳之主也,是故春夏则群兽除,日至而麋鹿解;月者阴之宗也,是以月虚而鱼脑减,月死而赢蛖膲。火上荨,水下流,故鸟飞而高,鱼动而下。
wù lèi xiāng dòng, běn biāo xiāng yìng. gù yáng suì jiàn rì, zé rán ér wèi huǒ fāng zhū jiàn yuè, zé jīn ér wèi shuǐ. xū xiào ér gǔ fēng zhì, lóng jǔ ér jǐng yún shǔ, qí lín dòu ér rì yuè shí, jīng yú sǐ ér huì xīng chū, cán ěr sī ér shāng xián jué, bēn xīng zhuì ér bó hǎi jué. rén zhǔ zhī qíng shàng tōng yú tiān, gù zhū bào zé duō piāo fēng, zài fǎ lìng zé duō chóng míng, shā bù gū zé guó chì dì, lìng bù shōu zé duō yín yǔ.
物类相动,本标相应。故阳燧见日,则燃而为火;方诸见月,则津而为水。虚啸而谷风至,龙举而景云属,麒麟斗而日月食,鲸鱼死而彗星出,蚕珥丝而商弦绝,贲星坠而勃海决。人主之情上通于天,故诛暴则多飘风,在法令则多虫螟,杀不辜则国赤地,令不收则多淫雨。
sì shí zhě, tiān zhī lì yě rì yuè zhě, tiān zhī shǐ yě xīng chén zhě, tiān zhī qī yě hóng ní huì xīng zhě, tiān zhī jì yě.
四时者,天之吏也;日月者,天之使也;星辰者,天之期也;虹蜺彗星者,天之忌也。
tiān yǒu jiǔ yě, jiǔ qiān jiǔ bǎi jiǔ shí jiǔ yú, qù dì wǔ yì wàn lǐ wǔ xīng, bā fēng, èr shí bā xiù, wǔ guān, liù fǔ zǐ gōng, tài wēi, xuān yuán, xián chí, sì shǒu, tiān ā.
天有九野,九千九百九十九隅,去地五亿万里;五星,八风,二十八宿,五官,六府紫宫,太微,轩辕,咸池,四守,天阿。
hé wèi jiǔ yě? zhōng yāng yuē jūn tiān, qí xīng jiǎo kàng shì. dōng fāng yuē cāng tiān, qí xīng fáng xīn wěi. dōng běi yuē biàn tiān, qí xīng jī dòu qiān niú. běi fāng yuē xuán tiān, qí xīng xū nǚ xū wēi yíng shì. xī běi fāng yuē yōu tiān, qí xīng dōng bì kuí lóu. xī fāng yuē hào tiān, qí xīng wèi áng bì. xī nán fāng yuē zhū tiān, qí xīng zī guī cān dōng jǐng. nán fāng yuē yán tiān, qí xīng yú guǐ liǔ qī xīng. dōng nán fāng yuē yáng tiān, qí xīng zhāng yì zhěn.
何谓九野?中央曰钧天,其星角、亢、氏。东方曰苍天,其星房、心、尾。东北曰变天,其星箕、斗、牵牛。北方曰玄天,其星须女、虚、危、营室。西北方曰幽天,其星东壁、奎、娄。西方曰颢天,其星胃、昂、毕。西南方曰朱天,其星觜巂、参、东井。南方曰炎天,其星舆鬼、柳、七星。东南方曰阳天,其星张、翼、轸。
hé wèi wǔ xīng? dōng fāng, mù yě, qí dì tài hào, qí zuǒ gōu máng, zhí guī ér zhì chūn, qí shén wèi suì xīng, qí shòu cāng lóng, qí yīn jiǎo, qí rì jiǎ yǐ. nán fāng, huǒ yě, qí dì yán dì, qí zuǒ zhū míng, zhí héng ér zhì xià, qí shén wèi yíng huò, qí shòu zhū niǎo, qí yīn huī, qí rì bǐng dīng. zhōng yāng, tǔ yě, qí dì huáng dì, qí zuǒ hòu tǔ, zhí shéng ér zhì sì fāng, qí shén wèi zhèn xīng, qí shòu huáng lóng, qí yīn gōng, qí rì wù jǐ. xī fāng, jīn yě, qí dì shǎo wú, qí zuǒ rù shōu, zhí jǔ ér zhì qiū, qí shén wèi tài bái, qí shòu bái hǔ, qí yīn shāng, qí rì gēng xīn. běi fāng, shuǐ yě, qí dì zhuān xū, qí zuǒ xuán míng, zhí quán ér zhì dōng, qí shén wèi chén xīng, qí shòu xuán wǔ, qí yīn yǔ, qí rì rén guǐ.
何谓五星?东方,木也,其帝太皞,其 佐句芒,执规而治春,其神为岁星,其兽苍龙,其音角,其日甲乙。南方,火也,其帝炎帝,其佐朱明,执衡而治夏,其神为荧惑,其兽朱鸟,其音徽,其日丙丁。中央,土也,其帝黄帝,其佐后土,执绳而制四方,其神为镇星,其兽黄龙,其音宫,其日戊己。西方,金也,其帝少吴,其佐蓐收,执矩而治秋,其神为太白,其兽白虎,其音商,其日庚辛。北方,水也,其帝颛顼,其佐玄冥,执权而治冬,其神为辰星,其兽玄武,其音羽,其日壬癸。
tài yīn zài sì zhòng, zé suì xīng xíng sān sù tài yīn zài sì gōu, zé suì xīng xíng èr sù. èr bā shí liù, sān sì shí èr, gù shí èr suì ér xíng èr shí bā xiù. rì xíng shí èr fēn dù zhī yī, suì xíng sān shí dù shí liù fēn dù zhī qī, shí èr suì ér zhōu. yíng huò cháng yǐ shí yuè rù tài wēi, shòu zhì ér chū háng liè sù, sī wú dào zhī guó, wèi luàn wèi zéi, wèi jí wèi sàng, wèi jī wèi bīng, chū rù wú cháng, biàn biàn qí sè, shí jiàn shí nì. zhèn xīng yǐ jiǎ yín yuán shǐ jiàn dòu, suì zhèn xíng yī xiǔ, dāng jū ér fú jū, qí guó wáng tǔ wèi dāng jū ér jū zhī, qí guó yì dì, suì shú. rì xíng èr shí bā fēn dù zhī yī, suì xíng shí sān dù bǎi yī shí èr fēn dù zhī wǔ, èr shí bā suì ér zhōu. tài bái yuán shǐ, yǐ zhēng yuè jiàn yín, yǔ yíng huò chén chū dōng fāng. èr bǎi sì shí rì ér rù, rù bǎi èr shí rì ér xī chū xī fāng èr bǎi sì shí rì ér rù, rù sān shí wǔ rì ér fù chū dōng fāng chū yǐ chén xū, rù yǐ chǒu wèi dāng chū ér bù chū, wèi dāng rù ér rù, tiān xià qiè bīng dāng rù ér bù rù, dāng chū ér bù chū, tiān xià xīng bīng. chén xīng zhèng sì shí, cháng yǐ èr yuè chūn fēn hé kuí lóu, yǐ wǔ yuè xià zhì xiào dōng jǐng yú guǐ, yǐ bā yuè qiū fēn xiào jiǎo kàng, yǐ shí yī yuè dōng zhì xiào dòu qiān niú. chū yǐ chén xū, rù yǐ chǒu wèi, chū èr xún ér rù, chén hòu zhī dōng fāng, xī hòu zhī xī fāng yī shí bù chū, qí shí bù hé, sì shí bù chū, tiān xià dà jī.
太阴在四仲,则岁星行三宿;太阴在四钩,则岁星行二宿。二八十六,三四十二,故十二岁而行二十八宿。日行十二分度之一,岁行三十度十六分度之七,十二岁而周。荧惑常以十月入太微,受制而出行列宿,司无道之国,为乱为贼,为疾为丧,为饥为兵,出入无常,辩变其色,时见时匿。镇星以甲寅元始建斗,岁镇行一宿,当居而弗居,其国亡土;未当居而居之,其国益地,岁熟。日行二十八分度之一,岁行十三度百一十二分度之五,二十八岁而周。太白元始,以正月建寅,与荧惑晨出东方。二百四十日而入,入百二十日而夕出西方;二百四十日而入,入三十五日而复出东方;出以辰戌,入以丑未;当出而不出,未当入而入,天下惬兵;当入而不入,当出而不出,天下兴兵。辰星正四时,常以二月春分劾奎、娄,以五月夏至效东井、舆鬼,以八月秋分效角、亢,以十一月冬至効斗、牵牛。出以辰戌,入以丑未,出二旬而入,晨候之东方,夕候之西方;一时不出,其时不和,四时不出,天下大饥。
hé wèi bā fēng? jù rì dōng zhì sì shí wǔ rì, tiáo fēng zhì tiáo fēng zhì sì shí wǔ rì, míng shù fēng zhì míng shù fēng zhì sì shí wǔ rì, qīng míng fēng zhì qīng míng fēng zhì sì shí wǔ rì, jǐng fēng zhì jǐng fēng zhì sì shí wǔ rì, liáng fēng zhì liáng fēng zhì sì shí wǔ rì, chāng hé fēng zhì chāng hé fēng zhì sì shí wǔ rì, bù zhōu fēng zhì: bù zhōu fēng zhì sì shí wǔ rì, guǎng mò fēng zhì. tiáo fēng zhì, zé chū qīng xì, qù jī liú míng shù fēng zhì, zé zhèng fēng jiāng, xiū tián chóu qīng míng fēng zhì, zé chū bì bó, shǐ zhū hòu jǐng fēng zhì, zé jué yǒu wèi, shǎng yǒu gōng liáng fēng zhì, zé bào dì dé, sì sì jiāo chāng hé fēng zhì, zé shōu xiàn chuí, qín sè bù zhāng bù zhōu fēng zhì, zé xiū gōng shì, shàn biān chéng guǎng mò fēng zhì, zé bì guān liáng, jué xíng fá.
何谓八风?距日冬至四十五日,条风至;条风至四十五日,明庶风至;明庶风至四十五日,清明风至;清明风至四十五日,景风至;景风至四十五日,凉风至;凉风至四十五日,阊阖风至;阊阖风至四十五日,不周风至:不周风至四十五日,广莫风至。条风至,则出轻系,去稽留;明庶风至,则正封疆,修田畴;清明风至,则出币帛,使诸候; 景风至,则爵有位,赏有功;凉风至,则报地德,祀四郊;阊阖风至,则收县垂,琴瑟不张;不周风至,则修宫室,缮边城;广莫风至,则闭关梁,决刑罚。
hé wèi wǔ guān? dōng fāng wèi tián, nán fāng wèi sī mǎ, xī fāng wèi lǐ, běi fāng wèi sī kōng, zhōng yāng wèi dōu.
何谓五官?东方为田,南方为司马,西方为理,北方为司空,中央为都。
hé wèi liù fǔ? zǐ wǔ chǒu wèi yín shēn mǎo xī chén xū sì hài shì yě.
何谓六府?子午、丑未、寅申、卯西、辰戌、巳亥是也。
tài wēi zhě, tài yī zhī tíng yě. zǐ gōng zhě, tài yī zhī jū yě. xuān yuán zhě, dì fēi zhī shě yě. xián chí zhě, shuǐ yú zhī yòu yě. tiān ā zhě, qún shén zhī bì yě. sì gōng zhě, suǒ yǐ wéi sī shǎng fá. tài wēi zhě zhǔ zhū què. zǐ gōng zhí dòu ér zuǒ xuán, rì xíng yí dù, yǐ zhōu yú tiān. rì dōng zhì jùn láng zhī shān, rì yí yí dù, fán xíng bǎi bā shí èr dù bā fēn dù zhī wǔ, ér xià zhì niú shǒu zhī shān. fǎn fù sān bǎi liù shí wǔ dù sì fēn dù zhī yī ér chéng yī suì, tiān yī yuán shǐ, zhēng yuè jiàn yín, rì yuè jù rù yíng shì wǔ dù. tiān yī yǐ shǐ jiàn qī shí liù suì, rì yuè fù yǐ zhēng yuè rù yíng shì wǔ dù, wú yú fēn, míng yuē yī jì, fán èr shí jì, yī qiān wǔ bǎi èr shí suì dà zhōng, rì yuè xīng chén fù shǐ jiǎ yín yuán. rì xíng yí dù ér suì yǒu qí sì fēn dù zhī yī, gù sì suì ér jī qiān sì bǎi liù shí yī rì ér fù hé, gù shě bā shí suì ér fù gù yuē.
太微者,太一之庭也。紫宫者,太一之居也。轩辕者,帝妃之舍也。咸池者,水鱼之囿也。天阿者,群神之闭也。四宫者,所以为司赏罚。太微者主朱雀。紫宫执斗而左旋,日行一度,以周于天。日冬至峻狼之山,日移一度,凡行百八十二度八分度之五,而夏至牛首之山。反覆三百六十五度四分度之一而成一岁,天一元始,正月建寅,日月俱入营室五度。天一以始建七十六岁,日月复以正月入营室五度,无余分,名曰一纪,凡二十纪,一千五百二十岁大终,日月星辰复始甲寅元。 日行一度而岁有奇四分度之一,故四岁而积千四百六十一日而复合,故舍八十岁而复故曰。
zǐ wǔ mǎo yǒu wèi èr shéng, chǒu yín chén sì wèi shēn xū hài wèi sì gōu. dōng běi wèi bào dé zhī wéi yě, xī nán wèi bèi yáng zhī wéi, dōng nán wèi cháng yáng zhī wéi, xī běi wèi tí tōng zhī wéi.
子午、卯酉为二绳,丑寅、辰巳、未申、戌亥为四钩。东北为报德之维也,西南为背阳之维,东南为常羊之维,西北为蹄通之维。
rì dōng zhì zé dòu běi zhōng shéng, yīn qì jí, yáng qì méng, gù yuē dōng zhì wéi dé. rì xià zhì zé dòu nán zhōng shéng, yáng qì jí, yīn qì méng, gù yuē xià zhì wéi xíng, yīn qì jí zé běi zhì běi jí, xià zhì huáng quán, gù bù kě yǐ záo dì chuān jǐng. wàn wù bì cáng, zhé chóng shǒu xué, gù yuē dé zài shì. yáng qì jí zé nán zhì nán jí, shàng zhì zhū tiān, gù bù kě yǐ yí qiū shàng wū. wàn wù fān xī, wǔ gǔ zhào zhǎng, gù yuē dé zài yě.
日冬至则斗北中绳,阴气极,阳气萌,故曰冬至为德。日夏至则斗南中绳,阳气极,阴气萌,故曰夏至为刑,阴气极则北至北极,下至黄泉,故不可以凿地穿井。万物闭藏,蛰虫首穴,故曰德在室。阳气极则南至南极,上至朱天,故不可以夷丘上屋。万物蕃息,五谷兆长,故曰德在野。
rì dōng zhì zé shuǐ cóng zhī, rì xià zhì zé huǒ cóng zhī, gù wǔ yuè huǒ zhèng ér shuǐ lòu, shí yī yuè shuǐ zhèng ér yīn shèng. yáng qì wèi huǒ, yīn qì wèi shuǐ. shuǐ shèng, gù xià zhì shī huǒ shèng, gù dōng zhì zào. zào gù tàn qīng, shī gù tàn zhòng. rì dōng zhì, jǐng shuǐ shèng, pén shuǐ yì, yáng tuō máo, mí jiǎo jiě, què shǐ cháo, bā chǐ zhī xiū, rì zhōng ér jǐng zhàng sān chǐ. rì xià zhì ér liú huáng zé, shí jīng chū, chán shǐ míng, bàn xià shēng, wén méng bù shí jū dú, zhì niǎo bù bó huáng kǒu, bā chǐ zhī jǐng, xiū jìng chǐ wǔ cùn, jǐng xiū zé yīn qì shèng, jǐng duǎn zé yáng qì shèng. yīn qì shèng zé wèi shuǐ, yáng qì shèng zé wèi hàn.
日冬至则水从之,日夏至则火从之,故五月火正而水漏,十一月水正而阴胜。阳气为火,阴气为水。水胜,故夏至湿;火胜,故冬至燥。燥故炭轻,湿故炭重。日冬至,井水盛,盆水溢,羊脱毛,麋角解,鹊始巢,八尺之修,日中而景丈三尺。日夏至而流黄泽,石精出,蝉始鸣,半夏生, 蚊虻不食驹犊,鸷鸟不搏黄口,八尺之景,修径尺五寸,景修则阴气胜,景短则阳气胜。阴气胜则为水,阳气胜则为旱。
yīn yáng xíng dé yǒu qī shě. hé wèi qī shě? shì táng tíng mén xiàng shù yě. shí èr yuè dé jū shì sān shí rì, xiān rì zhì shí wǔ rì, hòu rì zhì shí wǔ rì, ér xǐ suǒ jū gè sān shí rì. dé zài shì zé xíng zài yě, dé zài táng zé xíng zài shù, dé zài tíng zé xíng zài xiàng. yīn yáng xiāng dé zé xíng dé hé mén. bā yuè èr yuè, yīn yáng qì jūn, rì yè fēn píng, gù yuē xíng dé hé mén. dé nán zé shēng, xíng nán zé shā, gù yuē èr yuè huì ér wàn wù shēng, bā yuè huì ér cǎo mù sǐ.
阴阳刑德有七舍。何谓七舍?室、堂、庭、门、巷、术、野。十二月德居室三十日,先日至十五日,后日至十五日,而徙所居各三十日。德在室则刑在野,德在堂则刑在术,德在庭则刑在巷。阴阳相德则刑德合门。八月、二月,阴阳气均,日夜分平,故曰刑德合门。德南则生,刑南则杀,故曰二月会而万物生,八月会而草木死。
liǎng wéi zhī jiān, jiǔ shí yí dù shí liù fēn dù zhī wǔ ér shēng, rì xíng yí dù, shí wǔ rì wèi yī jié, yǐ shēng èr shí sì shí zhī biàn. dòu zhǐ zi zé dōng zhì, yīn bǐ huáng zhōng. jiā shí wǔ rì zhǐ guǐ zé xiǎo hán, yīn bǐ yīng zhōng. jiā shí wǔ rì zhǐ chǒu shì dà hán, yīn bǐ wú shè. jiā shí wǔ rì zhǐ bào dé zhī wéi, zé yuè yīn zài dì, gù yuē jù rì dōng zhì sì shí liù rì ér lì chūn, yáng qì dòng jiě, yīn bǐ nán lǚ. jiā shí wǔ rì zhǐ yín zé yǔ shuǐ, yīn bǐ yí zé. jiā shí wǔ rì zhǐ jia zé léi jīng zhé, yīn bǐ lín zhōng. jiā shí wǔ rì zhǐ mǎo zhōng shéng, fàng yuē chūn fēn zé léi xíng, yīn bǐ ruí bīn. jiā shí wǔ rì zhǐ yǐ zé qīng míng fēng zhì, yīn bǐ zhòng lǚ. jiā shí wǔ rì zhǐ chén zé gǔ yǔ, yīn bǐ gū xǐ. jiā shí wǔ rì zhǐ cháng yáng zhī wéi zé chūn fēn jǐn, gù yuē yǒu sì shí liù rì ér lì xià, dà fēng jì, zhě bǐ jiā zhōng. jiā shí wǔ rì zhǐ yǐ zé xiǎo mǎn, yīn bǐ tài cù. jiā shí wǔ rì zhǐ bǐng zé máng zhòng, yīn bǐ dà lǚ. jiā shí wǔ rì zhǐ wǔ zé yáng qì jí, gù yuē yǒu sì shí liù rì ér xià zhì, yīn bǐ huáng zhōng. jiā shí wǔ rì zhǐ dīng zé xiǎo shǔ, yīn bǐ dà lǚ. jiā shí wǔ rì zhǐ wèi zé dà shǔ, yīn bǐ tài cù. jiā shí wǔ rì zhǐ bèi yáng zhī wéi zé xià fēn jǐn, gù yuē yǒu sì shí liù rì ér lì qiū, liáng fēng zhì, yīn bǐ jiā zhōng. jiā shí wǔ rì zhǐ shēn zé chǔ shǔ, yīn bǐ gū xǐ. jiā shí wǔ rì zhǐ gēng zé bái lù jiàng, yīn bǐ zhòng lǚ. jiā shí wǔ rì zhǐ xī zhōng shéng, gù yuē qiū fēn léi jiè, zhé chóng běi xiāng, yīn bǐ ruí bīn. jiā shí wǔ rì zhǐ xīn zé hán lù, yīn bǐ lín zhōng. jiā shí wǔ rì zhǐ xū zé shuāng jiàng, yīn bǐ yí zé. jiā shí wǔ rì zhǐ tí tōng zhī wéi zé qiū fēn jǐn, gù yuē yǒu sì shí liù rì ér lì dōng, cǎo mù bì sǐ, yīn bǐ nán lǚ. jiā shí wǔ rì zhǐ hài zé xiǎo xuě, yīn bǐ wú shè. jiā shí wǔ rì zhǐ rén zé dà xuě, yīn bǐ yīng zhōng. jiā shí wǔ rì zhǐ zi, gù yuē yáng shēng yú zi, yīn shēng yú wǔ. yáng shēng yú zi, gù shí yī yuè rì dōng zhì, què shǐ jiā cháo, rén qì zhōng shǒu. yīn shēng yú wǔ, gù wǔ yuè wèi xiǎo xíng, jì mài tíng lì kū, dōng shēng cǎo mù bì sǐ.
两维之间,九十一度十六分度之五而升,日行一度,十五日为一节,以生二十四时之变。斗指子则冬至,音比黄钟。加十五日指癸则小寒,音比应钟。加十五日指丑是大寒,音比无射。加十五日指报德之维,则越阴在地,故曰距日冬至四十六日而立春,阳气冻解,音比南吕。加十五日指寅则雨水,音比夷则。加十五日指甲则雷惊蛰,音比林钟。加十五日指卯中绳,放曰春分则雷行,音比蕤 宾。加十五日指乙则清明风至,音比仲吕。加十五日指辰则谷雨,音比姑洗。加十五日指常羊之维则春分尽,故曰有四十六日而立夏,大风济,者比夹钟。加十五日指已则小满,音比太蔟。加十五日指丙则芒种,音比大吕。加十五日指午则阳气极,故曰有四十六日而夏至,音比黄钟。加十五日指丁则小暑,音比大吕。加十五日指未则大暑,音比太蔟。加十五日指背阳之维则夏分尽,故曰有四十六日而立秋,凉风至,音比夹钟。加十五日指申则处暑,音比姑洗。加十五日指庚则白露降,音比仲吕。加十五日指西中绳,故曰秋分雷戒,蛰虫北乡,音比蕤宾。加十五日指辛则寒露,音比林钟。加十五日指戌则霜降,音比夷则。加十五日指蹄通之维则秋分尽,故曰有四十六日而立冬,草木毕死,音比南吕。加十五日指亥则小雪,音比无射。加十五日指壬则大雪,音比应钟。加十五日指子,故曰阳生于子,阴生于午。阳生于子,故十一月日冬至,鹊始加巢,人气钟首。阴生于午, 故五月为小刑,荠麦亭历枯,冬生草木必死。
dòu biāo wèi xiǎo suì, zhēng yuè jiàn yín, yuè cóng kāi xíng shí èr chén. xián chí wèi tài suì, èr yuè jiàn mǎo, yuè cóng yòu xíng sì zhòng, zhōng ér fù shǐ. tài suì yíng zhě rǔ, bèi zhě qiáng zuǒ zhě shuāi, yòu zhě chāng. xiǎo suì dōng nán zé shēng, xī běi zé shā, bù kě yíng yě, ér kě bèi yě bù kě zuǒ yě, ér kě yòu yě, qí cǐ zhī wèi yě. dà shí zhě, xián chí yě xiǎo shí zhě, yuè jiàn yě. tiān wéi jiàn yuán, cháng yǐ yín shǐ qǐ, yòu tú yī suì ér yí, shí èr suì ér dà zhōu tiān, zhōng ér fù shǐ. huái nán yuán nián dōng, tài yī zài bǐng zǐ, dōng zhì jiǎ wǔ, lì chūn bǐng zǐ. èr yīn yī yáng chéng qì èr èr yáng yī yīn chéng qì sān. hé qì ér wèi yīn, hé yīn ér wèi yáng, hé yáng ér wèi lǜ, gù yuē wǔ yīn liù lǜ. yīn zì bèi ér wèi rì, lǜ zì bèi ér wèi chén, gù rì shí ér chén shí èr. yuè rì xíng shí sān dù qī shí liù fēn dù zhī èr shí liù, èr shí jiǔ rì jiǔ bǎi sì shí fēn rì zhī sì bǎi jiǔ shí jiǔ ér wèi yuè, ér yǐ shí èr yuè wèi suì. suì yǒu yú shí rì jiǔ bǎi sì shí fēn zhī bā bǎi èr shí qī, gù shí jiǔ suì ér qī rùn.
斗杓为小岁,正月建寅,月从开行十二辰。咸池为太岁,二月建卯,月从右行四仲,终而复始。太岁迎者辱,背者强;左者衰,右者昌。小岁东南则生,西北则杀,不可迎也,而可背也;不可左也,而可右也,其此之谓也。大时者,咸池也;小时者,月建也。天维建元,常以寅始起,右徒一岁而移,十二岁而大周天,终而复始。淮南元年冬,太一在丙子,冬至甲午,立春丙子。二阴一阳成气二;二阳一阴成气三。合气而为音,合阴而为阳,合阳而为律,故曰五音六律。音自倍而为日,律自倍而为辰,故日十而辰十二。月日行十三度七十六分度之二十六,二十九日九百四十分日之四百九十九而为月,而以十二月为岁。岁有余十日九百四十分之八百二十七,故十九岁而七闰。
rì dōng zhì zǐ wǔ, xià zhì mǎo xī. dōng zhì jiā sān rì, zé xià zhì zhī rì yě. suì qiān liù rì, zhōng ér fù shǐ. rén wǔ dōng zhì, jiǎ zǐ shòu zhì, mù yòng shì, huǒ yān qīng. qī shí èr rì, bǐng zǐ shòu zhì, huǒ yòng shì, huǒ yān chì. qī shí èr rì wù zǐ shòu zhì, tǔ yòng shì, huǒ yān huáng. qī shí èr rì, gēng zǐ shòu zhì, jīn yòng shì, huǒ yān bái. qī shí èr rì, rén zǐ shòu zhì, shuǐ yòng shì, huǒ yān hēi. qī shí èr rì ér suì zhōng, gēng zǐ shòu zhì. suì qiān liù rì, yǐ shù tuī zhī, qī shí suì ér fù zhì jiǎ zǐ. jiǎ zǐ shòu zhì zé xíng róu huì, tǐng qún jìn, kāi hé shàn, tōng zhàng sāi, wú fá mù. bǐng zǐ shòu zhì, zé jǔ xián liáng, shǎng yǒu gōng, lì fēng hóu, chū huò cái. wù zǐ shòu zhì, zé yǎng lǎo guān guǎ, xíng fú yù, shī ēn zé. gēng zǐ shòu zhì, zé shàn qiáng yuán, xiū chéng guō, shěn qún jìn, shì bīng jiǎ, zuò bǎi guān, zhū bù fǎ. rén zǐ shòu zhì, zé bì mén lǘ, dà sōu kè, duàn xíng fá, shā dāng zuì, xī guān liáng, jìn wài xǐ.
日冬至子午,夏至卯西。冬至加三日,则夏至之日也。岁迁六日,终而复始。壬午冬至,甲子受制,木用事,火烟青。七十二日,丙子受制,火用事,火烟赤。七十二日戊子受制,土用事,火烟黄。七十二日,庚子受制,金用事,火烟白。七十二日,壬子受制,水用事,火烟黑。七十二日而岁终,庚子受制。岁迁六日,以数推之,七十岁而复至甲子。甲子受制则行柔惠,挺群禁,开阖扇,通障塞,毋伐木。丙子受制,则举贤良,赏有功,立封侯,出货财。戊子受制,则养老鳏寡,行粰鬻,施恩泽。庚子受制,则缮墙垣,修城郭,审群禁,饰兵甲,做百官,诛不法。壬子受制,则闭门闾,大搜客,断刑罚,杀当罪,息关梁,禁外徙。
jiǎ zǐ qì zào zhuó, bǐng zǐ qì zào yáng, wù zǐ qì shī zhuó, gēng zǐ qì zào hán, rén zǐ qì qīng hán. bǐng zǐ gàn jiǎ zǐ, zhé chóng zǎo chū, gù léi zǎo xíng. wù zǐ gàn jiǎ zǐ, tāi yāo luǎn duàn, niǎo chóng duō shāng. gēng zǐ gàn jiǎ zǐ, yǒu bīng. rén zǐ gàn jiǎ zǐ, chūn yǒu shuāng. wù zǐ gàn bǐng zǐ, tíng. gēng zǐ gàn bǐng zǐ, yí. rén zǐ gàn bǐng zǐ, báo. jiǎ zǐ gàn bǐng zǐ, dì dòng. gēng zǐ gàn wù zǐ, wǔ gǔ yǒu yāng. rén zǐ gàn wù zǐ, xià hán yǔ shuāng. jiǎ zǐ gàn wù zǐ, jiè chóng bù wéi. bǐng zǐ gàn wù zǐ, dà hàn, gū fēng hàn. rén zǐ gàn gēng zǐ, dà gāng, yú bù wéi. jiǎ zǐ gàn gēng zǐ, cǎo mù zài sǐ zài shēng. bǐng zǐ gàn gēng zǐ, cǎo mù fù róng, wù zǐ gàn gēng zǐ, suì huò cún huò wáng. jiǎ zǐ gàn rén zǐ, dōng nǎi bù cáng. bǐng zǐ gàn rén zǐ, xīng zhuì. wù zǐ gàn rén zǐ, zhé chóng dōng chū qí xiāng. gēng zǐ gàn rén zǐ, dōng léi qí xiāng.
甲子气燥浊,丙子气燥阳,戊子气湿浊,庚子气燥寒,壬子气清寒。丙子干甲子,蛰虫早出,故雷早行。戊子干甲子,胎夭卵毈,鸟虫多伤。庚子干甲子,有兵。壬子干甲子,春有霜。戊子干丙子,霆。庚子干丙子,夷。壬子干丙子,雹。甲子干丙子,地动。庚子干戊子,五谷有殃。壬子干戊子,夏寒雨霜。甲子干戊子,介虫不为。丙子干戊子,大旱,苽封熯。壬子干庚子,大刚,鱼不为。甲子干庚子,草木再死再生。丙子干庚子,草木复荣,戊子干庚子,岁或存或亡。甲子干壬子,冬乃不藏。丙子干壬子,星坠。戊子干壬子,蛰虫冬出其乡。庚子干壬子,冬雷其乡。
jì chūn sān yuè, fēng lóng nǎi chū, yǐ jiāng qí yǔ. zhì qiū sān yuè, dì qì bù cáng, nǎi shōu qí shā, bǎi chóng zhé fú, jìng jū bì hù, qīng nǚ nǎi chū, yǐ jiàng shuāng xuě. xíng shí èr shí zhī qì, yǐ zhì yú cù chūn èr yuè zhī xī, nǎi shōu qí cáng ér bì qí hán. nǚ yí gǔ gē, yǐ sī tiān hé, yǐ zhǎng bǎi gǔ qín niǎo cǎo mù. mèng xià zhī yuè, yǐ shú gǔ hé, xióng jiū cháng míng, wèi dì hòu suì. shì gù tiān bù fā qí yīn, zé wàn wù bù shēng dì bù fā qí yáng, zé wàn wù bù chéng. tiān yuán dì fāng, dào zài zhōng yāng. rì wèi dé, yuè wèi xíng. yuè guī ér wàn wù sǐ, rì zhì ér wàn wù shēng. yuǎn shān zé shān qì cáng, yuǎn shuǐ zé shuǐ chóng zhé, yuǎn mù zé mù yè gǎo. rì wǔ rì bú jiàn, shī qí wèi yě, shèng rén bù yǔ yě.
季春三月,丰隆乃出,以将其雨。至秋三月,地气不藏,乃收其杀,百虫蛰伏,静居闭户,青女乃出,以降霜雪。行十二时之 气,以至于促春二月之夕,乃收其藏而闭其寒。女夷鼓歌,以司天和,以长百谷禽鸟草木。孟夏之月,以熟谷禾,雄鸠长鸣,为帝候岁。是故天不发其阴,则万物不生;地不发其阳,则万物不成。天圆地方,道在中央。日为德,月为刑。月归而万物死,日至而万物生。远山则山气藏,远水则水虫蛰,远木则木叶槁。日五日不见,失其位也,圣人不与也。
rì chū yú yáng gǔ, yù yú xián chí, fú yú fú sāng, shì wèi chén míng. dēng yú fú sāng, ài shǐ jiāng xíng, shì wèi kū míng. zhì yú qū ā, shì wèi dàn míng. zhì yú céng quán, shì wèi zǎo shí. zhì yú sāng yě, shì wèi yàn shí. zhì yú héng yáng, shì wèi yú zhōng. zhì yú kūn wú, shì wèi zhèng zhōng. zhì yú niǎo cì, shì wèi xiǎo hái. zhì yú bēi gǔ, shì wèi bù shí. zhì yú nǚ jì, shì wèi dà hái. zhì yú yuān yú, shì wèi gāo chōng. zhì yú lián shí, shì wèi xià chōng. zhì yú bēi quán, ài zhǐ qí nǚ, ài xī qí mǎ, shì wèi xiàn chē. zhì yú yú yuān, shì wèi huáng hūn. zhì yú méng gǔ, shì wèi dìng hūn. rì rù yú yú yuān zhī sì, shǔ yú méng gǔ zhī pǔ, xíng jiǔ zhōu qī shě, yǒu wǔ yì wàn qī qiān sān bǎi jiǔ lǐ, yǔ yǐ wéi cháo zhòu hūn yè. xià rì zhì zé yīn chéng yáng, shì yǐ wàn wù jiù ér sǐ dōng rì zhì zé yáng chéng yīn, shì yǐ wàn wù yǎng ér shēng. zhòu zhě yáng zhī fēn, yè zhě yīn zhī fēn, shì yǐ yáng zhī shèng zé rì xiū ér yè duǎn, yīn lìng shèng zé rì duǎn ér yè xiū.
日出于旸谷,浴于咸池,拂于扶桑,是谓晨明。登于扶桑,爱始将行,是谓胐明。至于曲阿,是谓旦明。至于曾泉,是谓蚤食。至于桑野,是谓晏食。至于衡阳,是谓隅中。至于昆吾,是谓正中。至于鸟次,是谓小还。至于悲谷,是谓 餔时。至于女纪,是谓大还。至于渊虞,是谓高舂。至于连石,是谓下舂。至于悲泉,爱止其女,爱息其马,是谓县车。至于虞渊,是谓黄昏。至于蒙谷,是谓定昏。日入于虞渊之汜,曙于蒙谷之浦,行九州七舍,有五亿万七千三百九里,禹以为朝昼昏夜。夏日至则阴乘阳,是以万物就而死;冬日至则阳乘阴,是以万物仰而生。昼者阳之分,夜者阴之分,是以阳之胜则日修而夜短,阴令胜则日短而夜修。
dì zhāng sì wéi, yùn zhī yǐ dòu, yuè xǐ yī chén, fù fǎn qí suǒ. zhēng yuè zhǐ yín, shí èr yuè zhǐ chǒu, yī suì ér zā, zhōng ér fù shǐ. zhǐ yín, zé wàn wù yǐn yǐn yě, lǜ shòu tài cù tài cù zhě, cù ér wèi chū yě. zhǐ mǎo, mǎo zé mào mào rán, lǜ shòu jiā zhōng jiā zhōng zhě, zhǒng shǐ jiá yě. zhǐ chén, chén zé zhèn zhī yě, lǜ shòu gū xǐ gū xǐ zhě, chén qù ér xīn lái yě. zhǐ sì, sì zé shēng yǐ dìng yě, lǜ shòu zhòng lǚ zhòng lǚ zhě, zhōng chōng dà yě. zhǐ wǔ, wǔ zhě wǔ yě, lǜ shòu ruí bīn ruí bīn zhě, ān ér fú yě. zhǐ wèi, wèi, mèi yě, lǜ shòu lín zhōng lín zhōng zhě, yǐn ér zhǐ yě. zhǐ shēn, shēn zhě, shēn zhī yě, lǜ shòu yí zé yí zé zhě, yì qí zé yě, dé yǐ qù yǐ. zhǐ xī, xī zhě bǎo yě, lǜ shòu nán lǚ nán lǚ zhě, rèn bāo dà yě. zhǐ xū, xū zhě miè yě, lǜ shòu wú shè wú shè, rù wú yàn yě. zhǐ hài, hài zhě hé yě, lǜ shòu yīng zhōng yīng zhōng zhě, yīng qí zhōng yě. zhǐ zi, zi zhě zī yě, lǜ shòu huáng zhōng huáng zhōng zhě, zhōng yǐ huáng yě. zhǐ chǒu, chǒu zhě niǔ yě, lǜ shòu dà lǚ dà lǚ zhě, lǚ lǚ ér qù yě, qí jiā mǎo xī, zé yīn yáng fēn, rì yè píng yǐ. gù yuē: guī shēng jǔ shā, héng zhǎng quán cáng, shéng jū zhōng yāng, wèi sì shí gēn.
帝张四维,运之以斗,月徙一辰,复反其所。正月指寅,十二月指丑,一岁而匝,终而复始。指寅,则万物螾螾也,律受太蔟;太蔟者,簇而未出也。指卯,卯则茂茂然,律受夹钟;夹钟者,种始荚也。指辰,辰则振之也,律受姑洗;姑洗者,陈去而新来也。指巳,巳则生已定也,律受仲吕;仲吕者,中充大也。指午,午者忤也,律受蕤宾;蕤宾者,安而服也。指未,未,昧也,律受林钟;林钟者,引而止也。指申,申者,呻之也,律受夷则;夷则者,易其则也,德以去矣。指西,西者饱也,律受南吕;南吕者,任包大也。指戌,戌者灭也,律受无射;无射,入无厌也。指亥,亥者阂也,律受应钟;应钟者,应其钟也。指子,子者兹也,律受黄钟;黄钟者,钟已黄也。指丑,丑者纽也,律受大吕;大吕者,旅旅而去也,其 加卯西,则阴阳分,日夜平矣。故曰:规生矩杀,衡长权藏,绳居中央,为四时根。
dào yuē guī, shǐ yú yī, yī ér bù shēng, gù fēn ér wèi yīn yáng, yīn yáng hé hé ér wàn wù shēng, gù yuē:" yī shēng èr, èr shēng sān, sān shēng wàn wù." tiān dì sān yuè ér wèi yī shí, gù jì sì sān fàn yǐ wéi lǐ, sàng jì sān yǒng yǐ wéi jié, bīng zhòng sān hǎn yǐ wéi zhì. yǐ sān cān wù, sān sān rú jiǔ, gù huáng zhōng zhī lǜ jiǔ cùn ér gōng yīn diào. yīn ér jiǔ zhī, jiǔ jiǔ bā shí yī, gù huáng zhōng zhī shù lì yān. huáng zhě tǔ dé zhī sè, zhōng zhě qì zhī suǒ zhǒng yě. rì dōng zhì, dé qì wèi tǔ, tǔ sè huáng, gù yuē huáng zhōng. lǜ zhī shù liù, fēn wéi cí xióng, gù yuē shí èr zhōng, yǐ fù shí èr yuè. shí èr gè yǐ sān chéng, gù zhì yī ér shí yī, sān zhī, wèi jī fēn shí qī wàn liù qiān yī bǎi sì shí qī, huáng zhōng dà shù lì yān. fán shí èr lǜ, huáng zhōng wèi gōng, tài cù wèi shāng, gū xǐ wèi jiǎo, lín zhōng wèi huī, nán lǚ wèi yǔ. wù yǐ sān chéng, yīn yǐ wǔ lì, sān yǔ wǔ rú bā, gù luǎn shēng zhě bā qiào. lǜ zhī chū shēng yě, xiě fèng zhī yīn, gù yīn yǐ bā shēng. huáng zhōng wèi gōng, gōng zhě yīn zhī jūn yě, gù huáng zhōng wèi zi, qí shù bā shí yī, zhǔ shí yī yuè, xià shēng lín zhōng. lín zhōng zhī shù wǔ shí sì, zhǔ liù yuè, shàng shēng tài cù. tài cù zhī shù qī shí èr, zhǔ zhēng yuè, xià shēng nán lǚ. nán lǚ zhī shù sì shí bā, zhǔ bā yuè, shàng shēng gū xǐ. gū xǐ zhī shù liù shí sì, zhǔ sān yuè, xià shēng yīng zhōng. yīng zhōng zhī shù sì shí èr, zhǔ shí yuè, shàng shēng ruí bīn. ruí bīn zhī shù wǔ shí qī, zhǔ wǔ yuè, shàng shēng dà lǚ. dà lǚ zhī shù qī shí liù, zhǔ shí èr yuè, xià shēng yí zé. yí zé zhī shù wǔ shí yī, zhǔ qī yuè, shàng shēng jiā zhōng. jiā zhōng zhī shù liù shí bā, zhǔ èr yuè, xià shēng wú shè. wú shè zhī shù sì shí wǔ, zhǔ jiǔ yuè, shàng shēng zhòng lǚ. zhòng lǚ zhī shù liù shí, zhǔ sì yuè, jí bù shēng. huī shēng gōng, gōng shēng shāng, shāng shēng yǔ, yǔ shēng jué, jiǎo shēng gū xǐ. gū xǐ shēng yīng zhōng, bǐ yú zhèng yīn, gù wèi hé. yīng zhōng shēng ruí bīn, bù bǐ zhèng yīn, gù wèi móu. rì dōng zhì, yīn bǐ lín zhōng, jìn yǐ zhuó. rì xià zhì, yīn bǐ huáng zhōng, jìn yǐ qīng. yǐ shí èr lǜ yīng èr shí sì shí zhī biàn: jiǎ zǐ, zhòng lǚ zhī huī yě bǐng zǐ, jiā zhōng zhī yǔ yě wù zǐ, huáng zhōng zhī gōng yě gēng zǐ, wú shè zhī shāng yě rén zǐ, yí zé zhī jiǎo yě.
道曰规,始于一,一而不生,故分而为阴阳,阴阳合和而万物生,故曰:“一生二,二生三,三生万物。”天地三月而为一时,故祭祀三饭以为礼,丧纪三踊以为节,兵重三罕以为制。以三参物,三三如九,故黄钟之律九寸而宫音调。因而九之,九九八十一,故黄钟之数立焉。黄者土德之色,钟者气之所种也。日冬至,德气为土,土色黄,故曰黄钟。律之数六,分为雌雄,故曰十二钟,以副十二月。十二各以三成,故置一而十一,三之,为积分十七万六千一百四十七,黄钟大数立焉。凡十二律,黄钟为宫,太蔟为商,姑洗为角,林钟为徽,南吕为羽。物以三成,音以五立,三与五如八,故卵生者八窍。律之初生也,写凤之音,故音以 八生。黄钟为宫,宫者音之君也,故黄钟位子,其数八十一,主十一月,下生林钟。林钟之数五十四,主六月,上生太蔟。太簇之数七 十二,主正月,下生南吕。南吕之数四十八,主八月,上生姑洗。姑洗之数六十四,主三月,下生应钟。应钟之数四十二,主十月,上生蕤宾。蕤宾之数五十七,主五月,上生大吕。大吕之数七十六,主十二月,下生夷则。夷则之数五十一,主七月,上生夹钟。夹钟之数六十八,主二月,下生无射。无射之数四十五,主九月,上生仲吕。仲吕之数六十,主四月,极不生。徽生宫,宫生商,商生羽,羽生角,角生姑洗。姑洗生应钟,比于正音,故为和。应钟生蕤宾,不比正音,故为缪。日冬至,音比林钟,浸以浊。日夏至,音比黄钟,浸以清。以十二律应二十四时之变:甲子,仲吕之徽也;丙子,夹钟之羽也;戊子,黄钟之宫也;庚子,无射之商也;壬子,夷则之角也。
gǔ zhī wèi dù liàng, qīng zhòng shēng hū tiān dào. huáng zhōng zhī lǜ xiū jiǔ cùn, wù yǐ sān shēng, sān jiǔ èr shí qī, gù fú guǎng èr chǐ qī cùn. yīn yǐ bā xiāng shēng, gù rén xiū bā chǐ, xún zì bèi, gù bā chǐ ér wèi xún. yǒu xíng zé yǒu shēng. yīn zhī shù wǔ, yǐ wǔ chéng bā, wǔ bā sì shí, gù sì zhàng ér wèi pǐ. pǐ zhě, zhōng rén zhī dù yě. yī pǐ ér wèi zhì. qiū fēn biāo dìng, mò dìng ér hé shú. lǜ zhī shù shí èr, gù shí èr biāo ér dāng yī sù, shí èr sù ér dāng yī cùn. lǜ yǐ dāng chén, yīn yǐ dāng rì. rì zhī shù shí, gù shí cùn ér wèi chǐ, shí chǐ ér wèi zhàng. qí yǐ wéi liàng, shí èr sù ér dāng yī fēn, shí èr fēn ér dāng zhū, shí èr zhū ér dāng bàn liǎng. héng yǒu zuǒ yòu, yīn bèi zhī, gù èr shí sì zhū ér wèi yī liǎng. tiān yǒu sì shí, yǐ chéng yī suì, yīn ér sì zhī, sì sì shí liù, gù shí liù liǎng ér wèi yī jīn. sān yuè ér wèi yī shí, sān shí rì wèi yī yuè, gù sān shí jīn wèi yī jūn. sì shí ér wèi yī suì, gù sì jūn wèi yī shí. qí yǐ wéi yīn yě, yī lǜ ér shēng wǔ yīn, shí èr lǜ ér wèi liù shí yīn. yīn ér liù zhī, liù liù sān shí liù, gù sān bǎi liù shí yīn yǐ dāng yī suì zhī rì. gù lǜ lì zhī shù, tiān dì zhī dào yě. xià shēng zhě bèi, yǐ sān chú zhī shàng shēng zhě sì, yǐ sān chú zhī.
古之为度量,轻重生乎天道。黄钟之律修九寸,物以三生,三九二十七,故幅广二尺七寸。音以八相生,故人修八尺,寻自倍,故八尺而为寻。有形则有声。音之数五,以 五乘八,五八四十,故四丈而为匹。匹者,中人之度也。一匹而为制。秋分蔈定,寞定而禾熟。律之数十二,故十二蔈而当一粟,十二粟而当一寸。律以当辰,音以当日。日之数十,故十寸而为尺,十尺而为丈。其以为量,十二粟而当一分,十二分而当铢,十二铢而当半两。衡有左右,因倍之,故二十四铢而为一两。天有四时,以成一岁,因而四之,四四十六,故十六两而为一觔。三月而为一时,三十日为一月,故三十觔为一钧。四时而为一岁,故四钧为一石。其以为音也,一律而生五音,十二律而为六十音。因而六之,六六三十六,故三百六十音以当一岁之日。故律历之数,天地之道也。下生者倍,以三除之;上生者四,以三除之。
tài yīn yuán shǐ, jiàn yú jiǎ yín, yī zhōng ér jiàn jiǎ xū, èr zhōng ér jiàn jiǎ wǔ, sān zhōng ér fù dé jiǎ yín zhī yuán. suì xǐ yī chén, lì chūn zhī hòu, dé qí chén ér qiān qí suǒ shùn, qián sān hòu wǔ, bǎi shì kě jǔ. tài yīn suǒ jiàn, zhé chóng shǒu xué ér chù, què cháo xiāng ér wèi hù. tài yīn zài yín, zhū niǎo zài mǎo, gōu chén zài zi, xuán wǔ zài xū, bái hǔ zài xī, cāng lóng zài chén. yín wèi jiàn, mǎo wèi chú, chén wèi mǎn, yǐ wèi píng, zhǔ shēng wǔ wèi dìng, wèi wèi zhí, zhǔ xiàn shēn wèi pò, zhǔ héng xī wèi wēi, zhǔ gòu xū wèi chéng, zhǔ shǎo dé hài wèi shōu, zhǔ dà dé zi wèi kāi, zhǔ tài suì chǒu wèi bì, zhǔ tài yīn.
太阴元始,建于甲寅,一终而建甲戌,二终而建甲午,三终而复得甲寅之元。岁徙一辰,立春之后,得其辰而迁其所顺,前三后五,百事可举。太阴所建,蛰虫首穴而处,鹊巢乡而为户。太阴在寅,朱鸟在卯,勾陈在子,玄武在戌,白虎在西,苍龙在辰。寅为建,卯为除,辰为满,已为平,主生;午为定,未为执,主陷;申为破,主衡;西为危,主构;戌为成,主少德;亥为收,主大德;子为开,主太岁;丑为闭,主太阴。
tài yīn zài yín, suì míng yuē shè tí gé, qí xióng wèi suì xīng, shě dòu qiān niú, yǐ shí yī yuè yǔ zhī chén chū dōng fāng, dōng jǐng yú guǐ wèi duì. tài yīn zài mǎo, suì míng yuē dān è, suì xīng shě xū nǚ xū wēi, yǐ shí èr yuè yǔ zhī chén chū dōng fāng, liǔ qī xīng zhāng wèi duì. dà yīn zài chén, suì míng yuē zhí chú, suì xīng shě yíng shì dōng bì, yǐ zhēng yuè yǔ zhī chén chū dōng fāng, yì jiào wéi duì. tài yīn zài yǐ, suì míng yuē dà huāng luò, suì xīng shě kuí lóu, yǐ èr yuè yǔ zhī chén chū dōng fāng, jiǎo kàng wèi duì. tài yīn zài wǔ, suì míng yuē dūn zāng, suì xīng shě wèi mǎo bì, yǐ sān yuè yǔ zhī chén chū dōng fāng, dī fáng xīn wèi duì. tài yīn zài wèi, suì míng yuē xié qià, suì xīng shě zī guī cān, yǐ sì yuè yǔ zhī chén chū dōng fāng, wěi jī wèi duì. tài yīn zài shēn, suì míng yuē tūn tān, suì xīng shě dōng jǐng yú guǐ, yǐ wǔ yuè yǔ zhī chén chū dōng fāng, dòu qiān niú wèi duì. tài yīn zài xī, suì míng yuē zuò è, suì xīng shě liǔ qī xīng zhāng, yǐ liù yuè yǔ zhī chén chū dōng fāng, xū nǚ xū wēi wèi duì. tài yīn zài xū, suì míng yuē yān mào, suì xīng shě yì zhěn, yǐ qī yuè yǔ zhī chén chū dōng fāng, yíng shì dōng bì wèi duì. tài yīn zài hài, suì míng yuē dà yuān xiàn, suì xīng shě jiǎo kàng, yǐ bā yuè yǔ zhī chén chū dōng fāng, kuí lóu wèi duì. tài yīn zài zi, suì míng yuē kùn dūn, suì xīng shě dī fáng xīn, yǐ jiǔ yuè yǔ zhī chén chū dōng fāng, wèi áng bì wèi duì. tài yīn zài chǒu, suì míng yuē chì fèn ruò, suì xīng shě wěi jī, yǐ shí yuè yǔ zhī chén chū dōng fāng, zī guī cān wèi duì. tài yīn zài jiǎ zǐ, xíng dé hé dōng fāng gōng, cháng tú suǒ bù shèng, hé sì suì ér lí, yù shí liù suì ér fù hé. suǒ yǐ lí zhě, xíng bù dé rù zhōng gōng, ér tú yú mù. tài yīn suǒ jū, rì dé, chén wèi xíng dé, gāng rì zì bèi , yīn róu rì tú suǒ bù shèng. xíng, shuǐ chén zhī mù, mù chén zhī shuǐ, jīn huǒ lì qí chù. fán xǐ zhū shén, zhū niǎo zài tài yīn qián yī, gōu chén zài hòu sān, xuán wǔ zài qián wǔ, bái hǔ zài hòu liù, xū kěn chéng gōu chén, ér tiān dì xí yǐ.
太阴在寅,岁名曰摄提格,其雄为岁星,舍斗、牵牛,以十一月与之晨出东方,东井、舆鬼为对。太阴在卯,岁名曰单阏,岁星舍须女、虚、危,以十二月与之;晨出东方,柳、七星、张为对。大阴在辰,岁名曰执除,岁星舍营室、东壁,以正月与之 ;晨出东方,翼、较为对。太阴在已,岁名曰大荒落,岁星舍奎、娄,以二月与之;晨出东方,角、亢为对。太阴在午,岁名曰敦牂,岁星舍胃、昴、毕,以三月与之;晨出东方,氐、房、心为对。太阴在未,岁名曰协洽,岁星舍觜巂、参,以四月与之 ;晨出东方,尾箕为对。太阴在申,岁名曰涒滩,岁星舍东井、舆鬼,以五月与之;晨出东方,斗、牵牛为对。太阴在西,岁名曰作鄂,岁星舍柳、七星、张,以六月与之 ;晨出东方,须女、虚、危为对。太阴在戌,岁名曰阉茂,岁星舍翼、轸,以七月与之;晨出东方,营室、东壁为对。太阴在亥,岁名曰大渊献,岁星舍角、亢,以八月与之;晨出东方,奎、娄为对。太阴在子,岁名曰困敦,岁星舍氐、房、心,以九月与之;晨出东方,胃、昂、毕为对。太阴在丑,岁名曰赤奋若,岁星舍尾、箕,以十月与之 ;晨出东方,觜巂、参为对。太阴在甲子,刑德合东方宫,常徒所不胜,合四岁而离,寓十六岁而复合。所以离者,刑不得入中宫,而徒于木。太阴所居,日德,辰为刑;德,纲日自倍 ,因柔日徒所不胜。刑,水辰之木,木辰之水,金火立其处。凡徙诸神,朱鸟在太阴前一,钩陈在后三,玄武在前五,白虎在后六,虚垦乘钩陈,而天地袭矣。
fán rì, jiǎ gāng yǐ róu, bǐng gāng dīng róu, yǐ zhì yú guǐ. mù shēng yú hài, zhuàng yú mǎo, sǐ yú wèi, sān chén jiē mù yě. huǒ shēng yú yín, zhuàng yú wǔ, sǐ yú xū, sān chén jiē huǒ yě. tǔ shēng yú wǔ, zhuàng yú xū, sǐ yú yín, sān chén jiē tǔ yě. jīn, shēng yú sì, zhuàng yú yǒu, sǐ yú chǒu, sān chén jiē jīn yě. shuǐ shēng yú shēn, zhuàng yú zi, sǐ yú chén, sān chén jiē shuǐ yě. gù wǔ shèng shēng yī, zhuàng wǔ, zhōng jiǔ, wǔ jiǔ sì shí wǔ, gù shén sì shí wǔ rì ér yī xǐ. yǐ sān yīng wǔ, gù bā xǐ ér suì zhōng. fán yòng tài yīn, zuǒ qián xíng, yòu bèi dé, jī jūn chén zhī chōng chén, yǐ zhàn bì shèng, yǐ gōng bì kè. yù zhī tiān dào, yǐ rì wéi zhǔ, liù yuè dāng xīn zuǒ zhōu ér xíng, fēn ér wèi shí èr yuè, yǔ rì xiāng dāng, tiān dì zhòng xí, hòu bì wú yāng.
凡日,甲刚乙柔,丙刚丁柔,以至于癸。 木生于亥,壮于卯,死于未,三辰皆木也。火生于寅,壮于午,死于戌,三辰皆火也。土生于午,壮于戌,死于寅,三辰皆土也。金,生于巳,壮于酉,死于丑,三辰皆金也。水生于申,壮于子,死于辰,三辰皆水也。故五胜生一,壮五,终九,五九四十五,故神四十五日而一徙。以三应五,故八徙而岁终。凡用太阴,左前刑,右背德,击钧陈之冲辰,以战必胜,以攻必克。欲知天道,以日为主,六月当心;左周而行,分而为十二月,与日相当,天地重袭,后必无殃。
xīng, zhēng yuè jiàn yíng shì, èr yuè jiàn kuí lóu, sān yuè jiàn wèi, sì yuè jiàn bì, wǔ yuè jiàn dōng jǐng, liù yuè jiàn zhāng, qī yuè jiàn yì, bā yuè jiàn kàng, jiǔ yuè jiàn fáng, shí yuè jiàn wěi, shí yī yuè jiàn qiān niú, shí èr yuè jiàn xū.
星,正月建营室,二月建奎、娄,三月建胃,四月建毕,五月建东井,六月建张,七月建翼,八月建亢,九月建房,十月建尾,十一月建牵牛,十二月建虚。
xīng fēn dù: jiǎo shí èr, kàng jiǔ, shì shí wǔ, fáng wǔ, xīn wǔ, wěi shí bā, jī shí yī sì fēn yī, dòu èr shí liù, qiān niú bā, xū nǚ shí èr, xū shí, wēi shí qī, yíng shì shí liù, dōng bì jiǔ, kuí shí liù, lóu shí èr, wèi shí sì, áng shí yī, bì shí liù, zī guī èr, cān jiǔ, dōng jǐng sān shí sān, yú guǐ sì, liǔ shí wǔ, xīng liù, zhāng yì gè shí bā, zhěn shí qī, fán èr shí bā xiù yě.
星分度:角十二,亢九,氏十五,房五,心五,尾十八,箕十一四分一,斗二十六,牵牛八,须女十二,虚十,危十七,营室十六,东壁九,奎十六,娄十二,胃十四,昂十一,毕十六,觜巂二,参九,东井三十三,舆鬼 四,柳十五,星六,张、翼各十八,轸十七,凡二十八宿也。
xīng bù dì míng: jiǎo kàng zhèng dī fáng xīn sòng wěi jī yàn dòu qiān niú: yuè xū nǚ: wú xū wēi: qí yíng shì dōng bì: wèi kuí lóu: lǔ wèi áng bì: wèi zī guī cān: zhào dōng jǐng yú guǐ: qín liǔ qī xīng zhāng: zhōu yì zhěn: chǔ. suì xīng zhī suǒ jū, wǔ gǔ fēng chāng, qí duì wèi chōng, suì nǎi yǒu yāng. dāng jū ér bù jū, yuè ér zhī tā chǔ, zhǔ sǐ guó wáng.
星部地名:角、亢郑;氐、房、心宋;尾、箕燕;斗、牵牛:越;须女:吴;虚、危:齐;营室、东壁:卫;奎、娄:鲁;胃、昂、毕:魏;觜巂、参:赵;东井、舆鬼:秦;柳、七星、张:周;翼、轸:楚。岁星之所居,五谷丰昌,其对为冲,岁乃有殃。当居而不居,越而之他处,主死国亡。
tài yīn zhì chūn, zé yù xíng róu huì wēn liáng. tài yīn zhì xià, zé yù bù shī xuān míng. tài yīn zhì qiū, zé yù xiū bèi shàn bīng. tài yīn zhì dōng, zé yù měng yì gāng qiáng. sān suì ér gǎi jié, liù suì ér yì cháng, gù sān suì ér yī jī, liù suì ér yī shuāi, shí èr suì yī kāng.
太阴治春,则欲行柔惠温凉。太阴治夏,则欲布施宣明。太阴治秋,则欲修备缮兵。太阴治冬,则欲猛毅刚强。三岁而改节,六岁而易常,故三岁而一饥,六岁而一衰,十二岁一康。
jiǎ qí, yǐ dōng yí, bǐng chǔ, dīng nán yí, wù wèi, jǐ hán, gēng qín, xīn xī yí, rén wèi, guǐ yuè. zi zhōu, chǒu dí, yín chǔ, mǎo zhèng, chén jìn, sì wèi, wǔ qín, wèi sòng, shēn qí, xī lǔ, xū zhào, hài yàn.
甲齐,乙东夷,丙楚,丁南夷,戊魏,己韩,庚秦,辛西夷,壬卫,癸越。子周,丑翟,寅楚,卯郑,辰晋,巳卫,午秦,未宋,申齐,西鲁,戌赵,亥燕。
jiǎ yǐ yín mǎo, mù yě bǐng dīng sì wǔ, huǒ yě wù jǐ sì jì, tǔ yě gēng xīn shēn xī, jīn yě rén guǐ hài zi, shuǐ yě. shuǐ shēng mù, mù shēng huǒ, huǒ shēng tǔ, tǔ shēng jīn, jīn shēng shuǐ. zi shēng mǔ yuē yì, mǔ shēng zǐ yuē bǎo, zǐ mǔ xiāng de yuē zhuān, mǔ shèng zǐ yuē zhì, zi shèng mǔ yuē kùn. yǐ shèng jī shā, shèng ér wú bào. yǐ zhuān cóng shì ér yǒu gōng. yǐ yì xíng lǐ, míng lì ér bù duò. yǐ bǎo xù yǎng, wàn wù fān chāng. yǐ kùn jǔ shì, pò miè sǐ wáng.
甲乙寅卯,木也;丙丁巳午,火也;戊己四季,土也;庚辛申 西,金也;壬癸亥子,水也。水生木,木生火,火生土,土生金,金生水。子生母曰义,母生子曰保,子母相得曰专,母胜子曰制,子胜母曰困。以胜击杀,胜而无报。以专从事而有功。以义行理,名立而不堕。以保畜养,万物蕃昌。以困举事,破灭死亡。
běi dǒu zhī shén yǒu cí xióng, shí yī yuè shǐ jiàn yú zi, yuè cóng yī chén, xióng zuǒ xíng, cí yòu xíng, wǔ yuè hé wǔ móu xíng, shí yī yuè hé zǐ móu dé. tài yīn suǒ jū chén wèi yàn rì, yàn rì bù kě yǐ jǔ bǎi shì, kān yú xú xíng, xióng yǐ yīn zhī cí, gù wèi qí chén, shù cóng jiǎ zǐ shǐ, zǐ mǔ xiāng qiú, suǒ hé zhī chù wèi hé. shí rì shí èr chén, zhōu liù shí rì, fán bā hé, hé yú suì qián zé sǐ wáng, hé yú suì hòu zé wú yāng.
北斗之神有雌雄,十一月始建于子,月从一辰,雄左行,雌右行,五月合午谋刑,十一月合子谋德。太阴所居辰为厌日,厌日不可以举百事,堪舆徐行,雄以音知雌,故为奇辰,数从甲子始,子母相求,所合之处为合。十日十二辰,周六十日,凡八合,合于岁前则死亡,合于岁后则无殃。
jiǎ xū, yàn yě, yǐ yǒu, qí yě, bǐng wǔ, yuè yě, dīng sì, chǔ yě, gēng shēn, qín yě, xīn mǎo, xū yě, rén zǐ, dài yě, guǐ hài, hú yě, wù xū jǐ hài, hán yě, jǐ yǒu yǐ mǎo, wèi yě, wù wǔ wù zǐ, bā hé tiān xià yě.
甲戌,燕也,乙酉,齐也,丙午,越也,丁巳,楚也,庚申,秦也,辛卯,戌也,壬子,代也,癸亥,胡也,戊戌、己亥,韩也,己酉、已卯,魏也,戊午、戊子,八合天下也。
tài yīn shǎo suì xīng rì chén wǔ shén jiē hé, qí rì yǒu yún qì fēng yǔ, guó jūn dāng zhī. tiān shén zhī guì zhě, mò guì yú qīng lóng, huò yuē tiān yī, huò yuē tài yīn. dà yīn suǒ jū, bù kě bèi ér kě xiàng. běi dǒu suǒ jī, bù kě yǔ dí.
太阴、少岁、星、日、辰五神皆合,其日有云气风雨,国君当之。天神之贵者,莫贵于青龙,或曰天一,或曰太阴。大阴所居,不可背而可向。北斗所击,不可与敌。
tiān dì yǐ shè, fēn ér wèi yīn yáng. yáng shēng yú yīn, yīn shēng yú yáng, yīn yáng xiāng cuò, sì wéi nǎi tōng, huò sǐ huò shēng, wàn wù nǎi chéng. qí xíng huì xī, mò guì yú rén, kǒng qiào zhī tǐ, jiē tōng yú tiān. tiān yǒu jiǔ zhòng, rén yì yǒu jiǔ qiào tiān yǒu sì shí yǐ zhì shí èr yuè, rén yì yǒu sì zhī yǐ shǐ shí èr jié tiān yǒu shí èr yuè yǐ zhì sān bǎi liù shí rì, rén yì yǒu shí èr zhī yǐ shǐ sān bǎi liù shí jié. gù jǔ shì ér bù shùn tiān zhě, nì qí shēng zhě yě. yǐ rì dōng zhì shù lái suì zhēng yuè shuò rì, wǔ shí rì zhě, mín shí zú bù mǎn wǔ shí rì, rì jiǎn yī dòu yǒu yú rì, rì yì yī shēng. yǒu qí suì sī yě:
天地以设,分而为阴阳。阳生于阴,阴生于阳,阴阳相错,四维乃通,或死或生,万物乃成。歧行喙息,莫贵于人,孔窍肢体,皆通于天。天有九重,人亦有九窍;天有四时以制十二月,人亦有四肢以使十二节;天有十二月以制三百六十日,人亦有十二肢以使三百六十节。故举事而不顺天者,逆其生者也。以日冬至数来岁正月朔日,五十日者,民食足;不满五十日,日减一斗;有余日,日益一升。有其岁司也:
chén mǎo jiǎ
辰 卯 甲
dīng wǔ bǐng yín
丁 午 丙 寅
wèi huǒ yǐ huǒ
未 火 已 火
zhuàng shuǐ mù shēng
壮 水 木 生
mù tǔ jīn tǔ
木 土 金 土
lǎo shēng shēng lǎo zhuàng lǎo
老 生 生 老 壮 老
jǐng dōng guǐ yú liǔ xīng qī zhāng yì zhěn jiǎo kàng shì fáng xīn wěi jī
井东鬼舆柳星七张翼轸 角亢氏房心尾箕
chǒu zi hài xīn gēng shēn
丑 子 亥 辛 庚 申
shù
戍
jīn shuǐ mù huǒ yǒu shuǐ
金 水 木 火 酉 水
lǎo
老
lǎo zhuàng shēng tǔ jīn
老 壮 生 土 金
zhuàng zhuàng shēng
壮 壮 生
dòu niú qiān nǚ xū xū wēi shì bì kuí lóu wèi áng bì zī cān
斗牛牵女须虚危室壁 奎娄胃昂毕觜参
shè tí gé zhī suì, suì zǎo shuǐ wǎn hàn, dào jí, cán bù dēng, shū mài chāng, mín shí sì shēng. yín zài jiǎ yuē è péng, dān yān zhī suì, suì hé, dào shū mài cán chāng, mín shí wǔ shēng. mǎo zài yǐ yuē zhān méng, zhí xú zhī suì, suì zǎo hàn wǎn shuǐ, xiǎo jī, cán bì, mài shú, mín shí sān shēng. chén zài bǐng yuē róu zhào, dà huāng luò zhī suì, suì yǒu xiǎo bīng, cán xiǎo dēng, mài chāng, jì jí, mín shí èr shēng. yǐ zài dīng yuē qiáng guó. dūn zāng zhī suì, suì dà hàn, cán dēng, dào jí, shū mài chāng, hé bù wéi, mín shí èr shēng. wǔ zài wù yuē zhe yōng xié qià zhī suì, suì yǒu xiǎo bīng, cán dēng, dào chāng, shū mài bù wéi, mín shí sān shēng. wèi zài jǐ yuē tú wéi zhǎo tān zhī suì, suì hé, xiǎo yǔ xíng, cán dēng, shū mài chāng, mín shí sān shēng. shēn zài gēng yuē shàng zhāng zuò è zhī suì, suì yǒu dà bīng, mín jí, cán bù dēng, jì mài bù wéi, hé chóng, mín shí wǔ shēng. xī zài xīn yuē chóng guāng yǎn mào zhī suì, suì xiǎo jī, yǒu bīng, cán bù dēng, mài bù wéi, jì chāng, mín shí qī shēng. xū zài rén yuē xuán mò dà yuān xiàn zhī suì, suì yǒu dà bīng, dà jī, cán kāi, shū mài bù wéi, hé chóng, mín shí sān shēng. kùn dūn zhī suì, suì dà wù qǐ, dà shuǐ chū, qiáo dào mài chāng, mín shí sān dòu. zi zài guǐ yuē zhāo yáng chì fèn ruò zhī suì, suì yǒu xiǎo bīng, zǎo shuǐ, cán bù chū, dào jí, shū bù wéi, mài chāng, mín shí yī shēng.
摄提格之岁,岁早水晚旱,稻疾,蚕不登,菽麦昌,民食四升。寅在甲曰阏蓬,单阉之岁,岁和,稻菽麦蚕昌,民食五升。卯在乙曰旃蒙,执徐之岁,岁早旱晚水,小饥,蚕闭,麦熟,民食三升。辰在丙曰柔兆,大荒落之岁,岁有小兵,蚕小登,麦昌,寂疾,民食二升。已在丁曰强国。敦牂之岁,岁大旱,蚕登,稻疾,菽麦昌,禾不为,民食二升。午在戊曰著雍协洽之岁,岁有小兵,蚕登,稻昌,菽麦不为,民食三升。未在己曰屠维沼滩之岁,岁和,小雨行,蚕登,菽麦昌,民食三升。申在庚曰上章作鄂之岁,岁有大 兵,民疾,蚕不登,寂麦不为,禾虫,民食五升。西在辛曰重光掩茂之岁,岁小饥,有兵,蚕不登,麦不为,寂昌,民食七升。戌在壬曰玄默大渊献之岁,岁有大兵,大饥,蚕开,菽麦不为,禾虫,民食三升。困敦之岁,岁大雾起,大水出,乔稻麦昌,民食三斗。子在癸曰昭阳赤奋若之岁,岁有小兵,早水,蚕不出,稻疾,菽不为,麦昌,民食一升。
zhèng zhāo xī, xiān shù yī biǎo dōng fāng, cāo yī biǎo què qù qián biǎo shí bù, yǐ cān wàng, rì shǐ chū běi lián, rì zhí rù. yòu shù yī biǎo yú dōng fāng, yīn xī fāng zhī biǎo yǐ cān wàng, rì fāng rù běi lián, zé dìng dōng fāng. liǎng biǎo zhī zhōng, yǔ xī fāng zhī biǎo, zé dōng xī zhī zhèng yě. rì dōng zhì, rì chū dōng nán wéi, rù xī nán wéi zhì chūn qiū fēn, rì chū dōng zhōng, rù xī zhōng. xià zhì, chū dōng běi wéi, rù xī běi wéi, zhì zé zhèng nán.
正朝夕,先树一表东方,操一表却去前表十步,以参望,日始出北廉,日直入。又树一表于东方,因西方之表以参望,日方入北廉,则定东方。两表之中,与西方之表,则东西之正也。日冬至,日出东南维,入西南维;至春、秋分,日出东中,入西中。夏至,出东北维,入西北维,至则正南。
yù zhī dōng xī nán běi guǎng mào zhī shù zhě, lì sì biǎo yǐ wéi fāng yī lǐ jù. xiān chūn fēn ruò qiū fēn shí yú rì, cóng jù běi biǎo cān wàng rì shǐ chū jí dàn, yǐ hòu xiāng yìng, xiāng yìng zé cǐ yǔ rì zhí yě. zhé yǐ nán biǎo cān wàng zhī, yǐ rù qián biǎo shù wèi fǎ, chú jǔ guǎng, chú lì biǎo mào, yǐ zhī cóng cǐ dōng xī zhī shù yě. jiǎ shǐ shì rì chū, rù qián biǎo zhōng yī cùn, shì cùn dé yī lǐ yě. yī lǐ jī wàn bā qiān cùn, dé cóng cǐ dōng wàn bā qiān lǐ. shì rì fāng rù, rù qián biǎo bàn cùn, zé bàn cùn dé yī lǐ. bàn cùn ér chú yī lǐ, jī cùn dé sān wàn liù qiān lǐ, chú zé cóng cǐ xī lǐ shù yě. bìng zhī, dōng xī lǐ shù yě, zé jí jìng yě. wèi chūn fēn ér zhí, yǐ qiū fēn ér bù zhí, cǐ chù nán yě. wèi qiū fēn ér zhí, yǐ chūn fēn ér bù zhí, cǐ chù běi yě. fēn zhì ér zhí, cǐ chù nán běi zhōng yě. cóng zhōng chù yù zhī zhōng nán yě, wèi qiū fēn ér bù zhí, cǐ chù nán běi zhōng yě. cóng zhōng chù yù zhī nán běi jí yuǎn jìn, cóng xī nán biǎo cān wàng rì, rì xià zhì shǐ chū, yǔ běi biǎo cān, zé shì dōng yǔ dōng běi biǎo děng yě. zhèng dōng wàn bā qiān lǐ, zé cóng zhōng běi yì wàn bā qiān lǐ yě. bèi zhī, nán běi zhī lǐ shù yě. qí bù cóng zhōng zhī shù yě, yǐ chū rù qián biǎo zhī shù yì sǔn zhī, biǎo rù yī cùn, cùn jiǎn rì jìn yī lǐ, biǎo chū yī cùn, cùn yì yuǎn yī lǐ.
欲知东西南北广袤之数者,立四表以为方一里歫。先春分若秋分十余日,从炬北表参望日始出及旦,以候相应,相应则此与日直也。辄以南表参望之,以入前表数为法,除举广,除立表袤,以知从此东西之数也。假 使视日出,入前表中一寸,是寸得一里也。一里积万八千寸,得从此东万八千里。视日方入,入前表半寸,则半寸得一里。半寸而除一里,积寸得三万六千里,除则从此西里数也。并之,东西里数也,则极径也。未春分而直,已秋分而不直,此处南也。未秋分而直,已春分而不直,此处北也。分至而直,此处南北中也。从中处欲知中南也,未秋分而不直,此处南北中也。从中处欲知南北极远近,从西南表参望日,日夏至始出,与北表参,则是东与东北表等也。正东万八千里,则从中北亦万八千里也。倍之,南北之里数也。其不从中之数也,以出入前表之数益损之,表入一寸,寸减日近一里,表出一寸,寸益远一里。
yù zhī tiān zhī gāo, shù biǎo gāo yī zhàng, zhèng nán běi xiāng qù qiān lǐ, tóng rì dù qí yīn. běi biǎo yī chǐ, nán biǎo chǐ jiǔ cùn, shì nán qiān lǐ yīn duǎn cùn. nán èr wàn lǐ zé wú jǐng, shì zhí rì xià yě. yīn èr chǐ ér dé gāo yī zhàng zhě, nán yī ér gāo wǔ yě, zé zhì cóng cǐ nán zhì rì xià lǐ shù, yīn ér wǔ zhī, wèi shí wàn lǐ, zé tiān gāo yě. ruò shǐ jǐng yǔ biǎo děng, zé gāo yǔ yuǎn děng yě.
欲知天之高,树表高一丈,正南北相去千里,同日度其阴。北表一尺,南表尺九寸,是南千里阴短寸。南二万里则无景,是直日下也。阴二尺而得高一丈者,南一而高五也,则置从此南至日下里数,因而五之,为十万里,则天高也。若使景与表等,则高与远等也。