strong xiān xián shì nǚ zǒng zàn xià strong
先賢士女總贊下
hàn zhōng shì nǚ
◎漢中士女
zhèng zhēn yuè zhì, què hū qí qīng.
▲鄭真岳峙,確乎其清。
zhèng zǐ zhēn, bāo zhōng rén yě. xuán jìng shǒu dào, lǚ zhì dé zhī xíng. nǎi qí rén yě, jiào yuē: zhōng xiào ài jìng, tiān xià zhī zhì xíng yě shén zhōng wǔ zhēng, dì wáng zhī yào dào yě. chéng dì yuán jiù dà jiāng jūn wáng fèng bèi lǐ pìn zhī, bù yīng. jiā gǔ kǒu, shì hào gǔ kǒu zǐ zhēn. wáng, hàn zhōng wèi lì cí.
鄭子真,褒中人也。玄靜守道,履至德之行。乃其人也,教曰:「忠孝愛敬,天下之至行也;神中五徵,帝王之要道也。」成帝元舅大將軍王鳳備禮聘之,不應。家谷口,世號「谷口子真」。亡,漢中為立祠。
wèi liáng ní pán, xuán zhàn yuān tíng.
▲衛梁泥盤,玄湛淵亭。
wèi héng, zì bó liáng, nán zhèng rén yě. shǎo shī shì yǐn shì tóng jùn fán zhì zhāng, yǐ gāo xíng wén. jùn jiǔ chá xiào lián, gōng fǔ zhōu shí pì, gōng chē sān zhēng, bù yīng. dǒng fú rèn ān cóng luò hái, guò jiàn zhī, yuē: jīng shī, tiān xià zhī shì cháo yě, zú xià yóu zhī rén ěr. xìng qí zài yuǎn, yǐ xū míng lǚ dòng zhēng shū ruò zhì zhōng guó, zé jià jǐn yǐ. héng xiào yuē: shí yǒu xiǎn yì, dào yǒu wū lóng. ruò fán jì qí yáng zhòng huán suī yīng zhēng pìn, hé yì yú shí hū? gǒu wú suǒ, zé ní kē qī qī. shì yǐ jūn píng zǐ zhēn bù qū qí zhì, qǐ zi zhī tú yě zāi! wú hé xū jiǎ zhī yǒu? ān fú fú zhī, jìng qí yán yě.
衛衡,字伯梁,南鄭人也。少師事隱士同郡樊志張,以高行聞。郡九察孝廉,公府、州十辟,公車三徵,不應。董扶、任安從洛還,過見之,曰:「京師,天下之市朝也,足下猶之人耳。幸其在遠,以虛名屢動徵書;若至中國,則價盡矣。」衡笑曰:「時有險易,道有污隆。若樊季齊、楊仲桓雖應徵聘,何益於時乎?苟無所,則尼、軻棲棲。是以君平、子真不屈其志,豈子之徒也哉!吾何虛假之有?」安、扶服之,敬其言也。
dèng gōng kàng duì, zhōng wǎng yuán qíng.
▲鄧公亢對,忠枉原情。
dèng gōng, chéng gù rén yě. jǐng dì shí, yù shǐ dài fū cháo cuò huàn zhū hóu qiáng dà, jiàn yì jiǎn xuē. huì wú chǔ qī guó móu fǎn, jiǎ yán zhū cuò, gù wú xiāng yuán àng zèn dì shā zhī. bài àng tài cháng, shǐ shè qī guó, qī guó suì pàn. dèng gōng wèi yè zhě, rù yán jūn shì, dì wèn yuē: qī guó wén cháo cuò sǐ, bà bīng bù? duì yuē: wú wáng jí shān zhù qián, zhǔ hǎi wèi yán, móu fǎn jī shù shí nián. cuò huàn zhī, gù yù xuē ruò, wèi wàn shì cè, zhū hóu yōu zhī. jì huà shǐ xíng, shēn sǐ dōng shì, zhū hóu mò dàn. nèi dù zhōng chén zhī kǒu, wài wèi zhū hóu bào yuàn, chén qiè wèi bì xià bù qǔ yě. dì tàn xī yuē: wú yì hèn zhī. wǔ dì chū, wèi jiǔ qīng.
鄧公,成固人也。景帝時,御史大夫晁錯患諸侯強大,建議減削。會吳、楚七國謀反,假言誅錯,故吳相袁盎譖帝殺之。拜盎太常,使赦七國,七國遂叛。鄧公為謁者,入言軍事,帝問曰:「七國聞晁錯死,罷兵不?」對曰:「吳王即山鑄錢,煮海為鹽,謀反積數十年。錯患之,故欲削弱,為萬世策,諸侯憂之。計畫始行,身死東市,諸侯莫憚。內杜忠臣之口,外為諸侯報怨,臣竊為陛下不取也。」帝嘆息曰:「吾亦恨之。」武帝初,為九卿。
bó wàng zhì yuǎn, xī nán lái tíng.
▲博望致遠,西南來庭。
zhāng qiān, chéng gù rén yě. wèi rén qiáng lì yǒu móu, néng shè yuǎn, wèi wǔ dì kāi xī yù wǔ shí sān guó, qióng hé yuán, nán zhì jué yuǎn zhī guó. bài xiào wèi, cóng tǎo xiōng nú yǒu gōng, qiān wèi wèi bó wàng hóu. yú shì guǎng hàn yuán biān zhī dì, tōng xī nán zhī sāi, fēng jué yuǎn zhī huò, lìng dì wú qiú bù dé, wú sī bù fú. zhì jīn fāng wài kāi tōng, qiān zhī gōng yě.
張騫,成固人也。為人強力有謀,能涉遠,為武帝開西域五十三國,窮河源,南至絕遠之國。拜校尉,從討匈奴有功,遷衛尉、博望侯。於是廣漢緣邊之地,通西南之塞,豐絕遠之貨,令帝無求不得,無思不服。至今方外開通,騫之功也。
zi yóu shī shēng, chán qiǎo suǒ qīng.
▲子游師生,讒巧所傾。
zhāng měng, zì zi yóu, qiān sūn yě. shī shì guāng lù xūn zhōu kān, yǐ guāng lù dài fū gěi shì zhōng shì yuán dì. dì dāng miào jì, jì wèi, yù yù lóu chuán. yù shǐ dài fū xuē guǎng dé dāng chē miǎn guān, qǐ jǐng xuè wū chē lún, bì xià bù dé miào jì yǐ. dì sè bù yuè. měng jìn yuē: zhǔ shèng zé chén zhí. jīn chéng chuán wēi, jiù qiáo ān shèng zhǔ bù chéng wēi, gù dài fū yán zhī. dì yuē: xiǎo rén bù dāng rú shì yě? hòu yǔ zhōu kān jù yǐ zhōng zhèng wèi xìng chén hóng gōng shí xiǎn suǒ zèn huǐ, zhà chū zhà zhēng. kān píng hé, měng zú zì shā.
張猛,字子游,騫孫也。師事光祿勛周堪,以光祿大夫、給事中侍元帝。帝當廟祭,濟渭,欲御樓船。御史大夫薛廣德當車免冠,乞頸血污車輪,「陛下不得廟祭矣」。帝色不悅。猛進曰:「主聖則臣直。今乘船危,就橋安;聖主不乘危,故大夫言之。」帝曰:「曉人不當如是也?」後與周堪俱以忠正為幸臣弘恭、石顯所譖毀,乍出乍徵。堪平和,猛卒自殺。
wáng sūn yǎng xìng, jiǎo zàng lì shēng.
▲王孫養性,矯葬厲生。
yáng wáng sūn, chéng gù rén yě. zhì huáng lǎo. jiā lěi qiān jīn, hòu zì fèng yǎng. lín zhōng, gào qí zǐ yuē: wǒ sǐ, luǒ zàng, yǐ fù wú zhēn. dàn wèi bù náng shèng shī, rù dì qī chǐ, jì xià, cóng zú tuō zhī, yǐ shēn qīn tǔ. qí zi bù rěn, jiàn wáng sūn yǒu rén qí hóu, qí hóu jiàn zhī. wáng sūn yuē: hòu zàng wú yì sǐ zhě yě. fū dàn cái sòng sǐ, jīn rì rù, míng rì fā, cǐ zhēn wú yì bào hái zhōng yuán. guǒ yǐ bì bó, gé yǐ guān guǒ, hán yǐ zhū yù, hòu fǔ xiǔ nǎi dé guī tǔ, bù kě, gù wú yù zǎo jiù zhēn zhái. qí hóu wú yǐ yì, zú luǒ zàng rú qí yán.
楊王孫,成固人也。治黃老。家累千金,厚自奉養。臨終,告其子曰:「我死,裸葬,以復吾真。但為布囊盛屍,入地七尺,既下,從足脫之,以身親土。」其子不忍,見王孫友人祁侯,祁侯諫之。王孫曰:「厚葬無益死者也。夫僤財送死,今日入,明日發,此真無異暴骸中原。裹以幣帛,隔以棺槨,含以珠玉,後腐朽乃得歸土,不可,故吾欲早就真宅。」祁侯無以易,卒裸葬如其言。
sī tú jiān shǐ, shù chàng sī jīng. lǚ dēng shàng sī, qī zhèng shì jīng.
▲司徒監使,術暢思精。屢登上司,七政是經。
lǐ hé, zì mèng jié, nán zhèng rén yě. shǎo míng jīng shù, wèi jùn hòu lì. hé dì qiǎn shǐ zhě èr rén wēi xíng zhì shǔ, sù hé hòu shě. hé wèi chū jiǔ yè yǐn, lù zuò. hé wèn yuē: jūn lái shí, níng zhī èr shǐ hé rì fā lái yé? èr rén guài, wèn zhī, hé zhǐ xīng yán yuē: yǒu èr shǐ xīng rù yì bù. hòu yī rén wèi hàn zhōng tài shǒu, mìng wèi gōng cáo, chá xiào, suì chí míng. wèi shàng shū láng, xǐ zuǒ chéng, shāo qiān zhì shàng shū pú shè shàng shū lìng, bài sī kōng, yòu jìn sī tú. qīng gōng zhí liàng, dāng shì chēng míng. shùn dì shì hōng.
李郃,字孟節,南鄭人也。少明經術,為郡候吏。和帝遣使者二人微行至蜀,宿郃候舍。郃為出酒夜飲,露坐。郃問曰:「君來時,寧知二使何日發來耶?」二人怪,問之,郃指星言曰:「有二使星入益部。」後一人為漢中太守,命為功曹,察孝,遂馳名。為尚書郎,徙左丞,稍遷至尚書僕射、尚書令,拜司空,又進司徒。清公直亮,當世稱名。順帝世薨。
yán jīng xià tuí, zhū míng bù yáng. tài wèi jiǎn è, rèn guó jiù huāng. zhuó rì yáng gǔ, jiāng shēng fú sāng. è zhí chǒu zhèng, hàn dào suì sàng.
▲炎精下頹,朱明不揚。太尉謇諤,任國救荒。濯日暘谷,將升扶桑。惡直醜正,漢道遂喪。
lǐ gù, zì zi jiān, hé zi yě. yáng jiā sān nián, yǐ duì cè zhōng kàng, bài yì láng. dà jiāng jūn liáng shāng, hòu fù yě, biǎo wèi cóng shì zhōng láng, shòu jīng zhōu cì shǐ. zhí zhōu bù yǒu luàn, zhì zhōu, xiān yǒu qí xián zhě nán yáng zhèng shū gōng sòng xiào jié líng líng zhī yí yǎ, biǎo jiàn zhǎng shā guì yáng tài shǒu zhào lì luán bā, zòu miǎn jiāng xià nán yáng nán jùn tài shǒu kǒng chóu gāo cì wèi kūn děng, zhōu tǔ zì rán ān jìng. xǐ tài shān tài shǒu, kè níng dào zéi. rù wèi jiāng zuò dà jiàng. duō zhì hǎi nèi míng shì nán yáng fán yīng jiāng xià huáng qióng guǎng hàn yáng hòu huì jī hè chún guāng lù zhōu jǔ shì zhōng dù qiáo chén liú yáng lún hé nán yǐn cún dōng píng wáng yùn chén guó hé lín qīng hé fáng zhí děng, jiē méng zhēng pìn. zhuǎn dà sī nóng. shùn dì bēng, tài hòu lín cháo, bài tài wèi, yǔ hòu xiōng dà jiāng jūn liáng jì tài fù zhào jùn bìng lù shàng shū shì. chōng dì bēng, shí xú yáng yǒu dào zéi, tài hòu yù bù fā sàng, xū zhào zhū wáng zhì. gù zhēng bù kě, yán guó jiā duō nán, yí lì zhǎng jūn. tài hòu yù zhuān quán, nǎi lì lè ān wáng zǐ, wèi zhì dì. zhì dì bēng, tài hòu fù yǔ liáng jì móu suǒ lì. gù yǔ sī tú nán jùn hú guǎng sī kōng shǔ jùn zhào jiè shū yǔ jì, yǐn zhōu bó huò guāng lì wén xuān yǐ ān hàn zhī róng, yán dèng fèi lì zhī huò yán guó tǒng sān jué, qī yùn è huì, xìng bēng zhī jiàn, zài sī yī jǔ, yí qiú xián wáng qīn jìn, bù kě qǐn hēi yě. jì dé shū, zhào gōng qīng liè hóu yì suǒ lì. sān gōng jí hóng lú dù qiáo qiān jǔ qīng hé wáng suàn, jì rán zhī, zòu yù tài hòu. zhōng cháng shì cáo téng sī hèn suàn, shuō jì míng rì gèng yì. guǎng jiè cóng jì, gù yǔ qiáo bì zhēng suàn yí lì: zhōng xìng cái yě, qiě nián zhǎng shí yì, bì yǒu hòu jiāng jūn. jì bù tīng, cè miǎn gù qiáo. suì yú, shōu xià yù. yǐ wú shì, chū zhī, jīng shī shì yì jiē chēng qiān wàn suì. jì è qí wèi rén suǒ shàn, gèng zòu xì zhī. gù shū yǔ èr gōng yuē: wú yù fú chí hàn shì, shǐ zhī bǐ lóng wén xuān, hé tú liáng jiāng jūn mí miù, zhū zi qū cóng, yǐ jí wù wèi xiōng, chéng shì wèi bài. hàn jiā shuāi wēi, cóng shì shǐ yǐ jiāng jūn yì yǒu bù lì. wú suī sǐ, shàng bù cán yú tiān, xià bù kuì yú rén, qiú yì dé yì, sǐ fù hé hèn? suì zì shā. èr gōng dé shū, wéi zì liú tì, shì mín xián āi kū zhī. huán dì wú dào, jì xún shòu zhū, hàn jiā suì wēi, zhèng zài yān huàn, wú bù sī gù yě.
李固,字子堅,郃子也。陽嘉三年,以對策忠亢,拜議郎。大將軍梁商,後父也,表為從事中郎,授荊州刺史。直州部有亂,至州,先友其賢者南陽鄭叔躬、宋孝節、零陵支宜雅,表薦長沙、桂陽太守趙歷、欒巴,奏免江夏、南陽、南郡太守孔疇、高賜、為昆等,州土自然安靜。徙太山太守,克寧盜賊。入為將作大匠。多致海內名士南陽樊英、江夏黃瓊、廣漢楊厚、會稽賀純、光祿周舉、侍中杜喬、陳留楊倫、河南尹存、東平王惲、陳國何臨、清河房植等,皆蒙徵聘。轉大司農。順帝崩,太后臨朝,拜太尉,與後兄大將軍梁冀、太傅趙峻並錄尚書事。沖帝崩,時徐、揚有盜賊,太后欲不發喪,須召諸王至。固爭不可,言國家多難,宜立長君。太后欲專權,乃立樂安王子,為質帝。質帝崩,太后復與梁冀謀所立。固與司徒南郡胡廣、司空蜀郡趙戒書與冀,引周勃、霍光立文、宣以安漢之榮,閻、鄧廢立之禍;言國統三絕,期運厄會,興崩之漸,在斯一舉,宜求賢王親近,不可寢嘿也。冀得書,召公卿列侯議所立。三公及鴻臚杜喬僉舉清河王蒜,冀然之,奏御太后。中常侍曹騰私恨蒜,說冀明日更議。廣、戒從冀,固與喬必爭蒜宜立:「中興才也,且年長識義,必有厚將軍。」冀不聽,策免固、喬。歲餘,收下獄。以無事,出之,京師市邑皆稱千萬歲。冀惡其為人所善,更奏系之。固書與二公曰:「吾欲扶持漢室,使之比隆文、宣,何圖梁將軍迷謬,諸子曲從,以吉物為凶,成事為敗。漢家衰微,從是始矣;將軍亦有不利。吾雖死,上不慚於天,下不愧於人,求義得義,死復何恨?」遂自殺。二公得書,惟自流涕,士民咸哀哭之。桓帝無道,冀尋受誅,漢家遂微,政在閹宦,無不思固也。
yuán xiū dūn zhòng, wēi huì shí liàng.
▲元修敦重,威惠實亮。
zhāng zé, zì yuán xiū, nán zhèng rén yě. wèi zāng kē tài shǒu, wēi zhe nán tǔ. yǒng chāng yuè guī yí móu yù fǎn, wèi zé huàn lín qí jùn, xiāng jiàn ér zhǐ, hào yuē wò hǔ. yǐ fá dí xūn, qiān hù qiāng xiào wèi, zhēng bài fú fēng, yòu huàn lín guì yáng, jiē píng dào zéi. bā jùn bǎn dùn fǎn, bài jiàng jí xiào wèi, zhèn hàn zhōng. xǐ liáng zhōu cì shǐ, yòu wèi wèi jùn tài shǒu, suǒ zài chēng zhì. líng dì bēng hòu, dà jiāng jūn yuán shào biǎo wèi zhǎng shǐ, bù jiù, chéng xiàng cáo gōng bài dù liáo jiāng jūn.
張則,字元修,南鄭人也。為牂柯太守,威著南土。永昌、越巂夷謀欲反,畏則換臨其郡,相諫而止,號曰「臥虎」。以伐狄勛,遷護羌校尉,徵拜扶風,又換臨桂陽,皆平盜賊。巴郡板楯反,拜降集校尉,鎮漢中。徙涼州刺史,又為魏郡太守,所在稱治。靈帝崩後,大將軍袁紹表為長史,不就,丞相曹公拜度遼將軍。
zi yǎ wēn gōng, jiàn chá wén fāng.
▲子雅溫恭,見察文方。
zhào xuān zì zi yǎ, nán zhèng rén yě. chū zì hán wēi, yǐ wēn liáng bó yǎ, tài shǒu jiān wèi yáng wén fāng shēn qì yì zhī, suì chá xiào lián. guān zhì jiān wèi tài shǒu.
趙宣字子雅,南鄭人也。出自寒微,以溫良博雅,太守犍為楊文方深器異之,遂察孝廉。官至犍為太守。
èr guī wǎn yǎn, sān chén xuán wàng.
▲二珪琬琰,三辰懸望。
zhào yáo zì yuán guī, yǎn zì zhì guī, fán qī xiōng dì, xuān zi yě, jiē yǐ lìng dé zhe wén. yáo shǎo yǒu gōng wàng, shǐ wèi gōu shì, yuán zhào èr gōng xiāng yǔ shū yuē: zhào yáo zài gōu shì, měng hǔ guī jī. bǎi lǐ jūn ěr, shēng píng hé nán? qiān fú fēng tài shǒu, xǐ shǔ jùn. sī kōng zhāng wēn wèi zhī yuē: xī dì wǔ bó yú cóng shǔ jùn wèi sī kōng, sǎo wú dì yǐ shì zú xià yǐ. yáo yuē: nuò. xún huàn guǎng hàn, zú. yǎn shǐ wèi qīng zhōu cì shǐ, yú tīng qián zhì dà qì shèng shuǐ, guì yào yǒu tuō shū, xī tóu yú shuǐ, bù xià qīng sù. xǐ liáng xiāng, zhēng bài shàng shū, bù jiù, zú.
趙瑤字元珪,琰字稚珪,凡七兄弟,宣子也,皆以令德著聞。瑤少有公望,始為緱氏,袁、趙二公相與書曰:「趙瑤在緱氏,猛虎歸跡。百里均爾,昇平何難?」遷扶風太守,徙蜀郡。司空張溫謂之曰:「昔第五伯魚從蜀郡為司空,掃吾第以侍足下矣。」瑤曰:「諾。」尋換廣漢,卒。琰始為青州刺史,於廳前置大器盛水,貴要有托書,悉投於水,部下清肅。徙梁相,徵拜尚書,不就,卒。
zhòng qīng bào yǒu, xíng yì yǐ lǐ.
▲仲卿報友,行義以理。
chén gāng, zì zhòng qīng, chéng gù rén yě. shǎo yǔ tóng jùn zhāng zōng shòu xué nán yáng, yǐ mǔ sàng guī. zōng wèi ān zhòng liú yuán suǒ shā. gāng miǎn sàng, wǎng fù zhī. zhí yuán zuì wò, hái, xū xǐng nǎi shā zhī, zì jū yǒu sī. huì shè, miǎn. sān fǔ bìng pì, jǔ mào cái, bài hóng nóng tài shǒu. chū zhì, yǒu xiōng dì zì xiāng zé yǐn tuì, shì hòu wú sòng zhě. zài guān jiǔ nián zú. tiān zǐ tòng xī, cì jiā qián sì shí wàn.
陳綱,字仲卿,成固人也。少與同郡張宗受學南陽,以母喪歸。宗為安眾劉元所殺。綱免喪,往復之。值元醉臥,還,須醒乃殺之,自拘有司。會赦,免。三府並辟,舉茂才,拜弘農太守。初至,有兄弟自相責引退,是後無訟者。在官九年卒。天子痛惜,賜家錢四十萬。
bó dù xuán jìng, róng rǔ xiè jǐ.
▲伯度玄鏡,榮辱屑己。
lǐ fǎ, zì bó dù, nán zhèng rén yě. huán dì shí wèi shì zhōng guāng lù dài fū. shù kàng biǎo huàn guān tài shèng, jiāo fáng tài zhòng shǐ guān jì shì, wú shí lù zhī cái, xū xiāng bāo shù, bì wèi hòu xiào. dì nù, miǎn wèi shù rén, tián rán yǐ jiù shī wèi jǐ zé. jiǔ zhī, zhēng bài rǔ nán tài shǒu, qiān sī lì xiào wèi, zhàn rán wú zì dé zhī róng.
李法,字伯度,南鄭人也。桓帝時為侍中、光祿大夫。數亢表宦官太盛,椒房太重;史官記事,無實錄之才,虛相褒述,必為後笑。帝怒,免為庶人,恬然以咎失為己責。久之,徵拜汝南太守,遷司隸校尉,湛然無自得之容。
dé gōng zài lín, xuán xiàng chuí guǐ. jì chōng yún qīng, xún zhāng yí zhǔn.
▲德公在林,懸象垂晷。既沖雲清,荀、張儀准。
lǐ xiè, zì dé gōng, tài wèi gù zi yě. fù sǐ shí, èr xiōng yì sǐ. xiè wèi zǐ suǒ qiǎn, suí fù mén shēng wáng chéng wáng mìng xú zhōu, yōng jiǔ jiā. jiǔ jiā zhī fēi cháng rén, yǐ nǚ qī zhī. yán xī èr nián, liáng jì zhū hòu, yuè jīng yáng dào, yūn wǔ chē. shǐ guān shàng shū: xī yǒu dà xīng shēng hàn ér xī, juǎn shé yáng máng pò yuè, yíng huò fàn dì zuò, zé yǒu dà chén wǎng zhū. xīng zài xī fāng, tài wèi gù yīng zhī. jīn yūn rú zhī, yí yǒu shè mìng, lù qí yí sì, yǐ chú cǐ yì. yú shì xià shè, xiè dé fǎn jiù. sì fǔ bìng pì, gōng chē zhēng yì láng. yǔ zhào yuán guī yǐng chuān jiǎ wěi jié xún cí míng nán yáng zhāng bó shèn wèi yǒu. bó shèn wèi yǐng chuān tài shǒu, yǔ cí míng jiāo xiāng lùn yán, wěi jié yǔ yān, jīng shī yǐ wèi zāng pǐ. bó shèn wèn zhào yuán guī yuē: dé gōng suǒ yán hé? yuán guī yuē: wú yán yě. bó shèn zhuī tàn yuē: dāng rú dé gōng, ér bèi tú mí fèi ěr! cí míng yì wù ér xīn biàn. bài ān píng xiāng. wáng wèi huáng jīn suǒ méi, dé chū, tiān zǐ fù fēng zhī. xiè yǐ wèi bù kě, guǒ bài. qiān jīng zhào yǐn. shí rén wèi zhī yǔ yuē: lǐ dé gōng, fù bù yù lì dì, zi bù yù lì wáng.
李燮,字德公,太尉固子也。父死時,二兄亦死。燮為姊所遣,隨父門生王成亡命徐州,傭酒家。酒家知非常人,以女妻之。延熹二年,梁冀誅後,月經陽道,暈五車。史官上書:「昔有大星升漢而西,捲舌揚芒迫月,熒惑犯帝座,則有大臣枉誅。星在西方,太尉固應之。今暈如之,宜有赦命,錄其遺嗣,以除此異。」於是下赦,燮得返舊。四府並辟,公車徵議郎。與趙元珪、潁川賈偉節、荀慈明、南陽張伯慎為友。伯慎為潁川太守,與慈明交相論言,偉節與焉,京師以為臧否。伯慎問趙元珪曰:「德公所言何?」元珪曰:「無言也。」伯慎追嘆曰:「當如德公,兒輩徒靡沸耳!」慈明亦寤而心變。拜安平相。王為黃巾所沒,得出,天子復封之。燮以為不可,果敗。遷京兆尹。時人為之語曰:「李德公,父不欲立帝,子不欲立王。」
bó tái chù jiàn, shuài yán kàng jǐn. mò mìng fáng méng, miào dǔ xuán kuí.
▲伯台處諫,帥言亢盡。末命防萌,妙睹玄揆。
chén yǎ, zì bó tái, chéng gù rén yě. líng dì shí wèi jiàn dài fū. yān huàn yòng shì, shàng shū yuē: xī xiào hé dì yǔ zhōng cháng shì zhèng zhòng móu zhū dà jiāng jūn dòu xiàn, yóu shì huàn guān bǐng quán. ān dì yòu chōng, hé xī tài hòu xiōng dà jiāng jūn dèng zhì fǔ zhèng. tài hòu shì bēng, zhōng cháng shì jiāng jīng děng shā zhì. ān dì dēng xiá, huáng mén sūn chéng yòu shā chē qí jiāng jūn yán xiǎn. xiào huán dì yòu yǔ zhōng cháng shì dān chāo děng gòng zhū dà jiāng jūn liáng jì. bì xià jí zuò, tài fù chén fān dà jiāng jūn dòu wǔ shàng shū lìng yǐn xūn děng yù zhū huàn guān, jué qí jiān shàn, jǐn zhōng wáng shì, jiàn wàn shì cè. jī shì bù mì, wèi zhōng cháng shì zhū yǔ děng suǒ shā. cǐ jí bì xià suǒ jiàn. jīn huàn guān qiáng shèng, wēi qīng rén zhǔ, tiān xià qián kǒu, mò gǎn yán zhě, hǎi nèi yuàn wàng, yāo niè bìng zuò, sì fāng bīng qǐ, wàn xìng xīn kǔ. bì xià shàng kě yǐ ān, nài hòu sì hé? dì bù xǐng nà, chū wèi bā jùn tài shǒu, nián qī shí wǔ zú. lín zhōng, jiè qí zǐ yuē: qī yùn tuī zhī, tiān xià jiāng dà luàn, xióng fū lì zhēng. wú yǐ huò cái wèi yì. wú wáng, yī shān báo zàng. wáng suì yú, líng dì bēng, dà jiāng jūn hé jìn fù wèi huáng mén suǒ shā, hǎi nèi guǒ luàn, zhōng chéng sān guó yě.
陳雅,字伯台,成固人也。靈帝時為諫大夫。閹宦用事,上疏曰:「昔孝和帝與中常侍鄭眾謀誅大將軍竇憲,由是宦官秉權。安帝幼沖,和熹太后兄大將軍鄧騭輔政。太后適崩,中常侍江京等殺騭。安帝登遐,黃門孫程又殺車騎將軍閻顯。孝桓帝又與中常侍單超等共誅大將軍梁冀。陛下即祚,太傅陳蕃、大將軍竇武、尚書令尹勛等欲誅宦官,絕其奸擅,盡忠王室,建萬世策。機事不密,為中常侍朱瑀等所殺。此即陛下所見。今宦官強盛,威傾人主,天下鉗口,莫敢言者,海內怨望,妖孽並作,四方兵起,萬姓辛苦。陛下尚可以安,柰後嗣何?」帝不省納,出為巴郡太守,年七十五卒。臨終,戒其子曰:「期運推之,天下將大亂,雄夫力爭。無以貨財為意。吾亡,依山薄葬。」亡歲餘,靈帝崩,大將軍何進復為黃門所殺,海內果亂,終成三國也。
mèng dù shào yǔn.
▲孟度邵允。
yán xiàn, zì mèng dù, chéng gù rén yě. míng zhī rén. wèi mián zhú lìng, yǐ lǐ ràng wèi huà, mín mò gǎn fàn. nán zǐ dù chéng yè xíng, dé yí wù yī náng, zhōng yǒu jǐn èr shí wǔ pǐ, qiú qí zhǔ hái zhī, yuē: xiàn yǒu míng jūn, hé gǎn fù qí huà. tóng yáo gē yuē: yán yǐn fù zhèng, jì míng qiě chǎng. qù kē qù pì, dòng yǐ lǐ ràng. qiān shǔ jùn, lì mín tì qì, sòng zhī yǐ qiān shù.
閻憲,字孟度,成固人也。名知人。為綿竹令,以禮讓為化,民莫敢犯。男子杜成夜行,得遺物一囊,中有錦二十五匹,求其主還之,曰:「縣有明君,何敢負其化。」童謠歌曰:「閻尹賦政,既明且昶。去苛去辟,動以禮讓。」遷蜀郡,吏民涕泣,送之以千數。
jì zǐ yīng wěi.
▲季子英瑋。
lǐ lì, zì jì zǐ, tài wèi gù cóng dì yě. shǎo xiū wén xué, xìng xíng qīng bái, yǔ zhèng kāng chéng chén yuán fāng qí míng. ruò guàn bài xīn chéng lìng. cháo qǐng dū du.
李歷,字季子,太尉固從弟也。少修文學,性行清白,與鄭康成、陳元方齊名。弱冠拜新城令。朝請都督。
jì jūn jīng suàn,
▲計君經算,
chéng bāo, zì yuán dào, nán zhèng rén yě, guāng hé èr nián shàng jì lì, shí bā jùn bǎn dùn fǎn, jūn lǚ shù qǐ, zhēng fá pín nián. tiān zǐ huàn zhī, fǎng wèn yì zhōu jì cáo, kǎo yǐ fāng lüè. bāo duì yán: bǎn dùn zhōng yǒng, lì gōng xiān hàn, wèi dì yì mín. qiāng rù hàn zhōng, zhé méng qí lì, dōng zhēng nán zhàn, shì yǒu gōng láo. yóu bù liào xù, yǐ zhì pàn luàn, fēi yǒu tiě dào, néng xiāng qún shā. dà bīng lín zhī, wèi bì zú dé bù rú dàn xuǎn míng néng tài shǒu, ēn xìn huái fú, zì rán ān dìng yǐ. tiān zǐ cóng zhī, zú rú qí yán. hòu zài dào zú.
程苞,字元道,南鄭人也,光和二年上計吏,時巴郡板楯反,軍旅數起,征伐頻年。天子患之,訪問益州計曹,考以方略。苞對言:「板楯忠勇,立功先漢,為帝義民。羌入漢中,輒蒙其力,東征南戰,世有功勞。由不料恤,以致叛亂,非有僣盜,能相群殺。大兵臨之,未必卒得;不如但選明能太守,恩信懷服,自然安定矣。」天子從之,卒如其言。後在道卒。
yuán líng fěi fěi.
▲元靈斐斐。
zhù guī, zì yuán líng, nán zhèng rén yě. nián shí wǔ, yuǎn xué rǔ yǐng jí tài xué, tōng bó dàng dá, néng shǔ wén. tài shǒu zhāng fǔ jūn qí zhī, yuē: wú jiàn hǎi nèi shì duō yǐ, wú rú zhù guī zhě yě. zhōu mù liú yān pì zhī, bù dé yǐ, xíng, shòu jiā méng zhǎng. zhuàn hàn zhōng qí jiù chuán, yǐ zhù shù zhōng,
祝龜,字元靈,南鄭人也。年十五,遠學汝、潁及太學,通博盪達,能屬文。太守張府君奇之,曰:「吾見海內士多矣,無如祝龜者也。」州牧劉焉辟之,不得已,行,授葭萌長。撰《漢中耆舊傳》,以著述終,
lǐ gāo xùn míng,
▲禮高殉名,
duàn chóng, zì lǐ gāo, nán zhèng rén yě. tài shǒu hé jiān zhèng jǐn mìng wèi zhǔ bù. yǒng chū sì nián, liáng zhōu qiāng fǎn, yì rù hàn zhōng, cóng jǐn tún bāo zhōng. lǔ dōng gōng, jǐn yù zhàn, chóng jiàn bù kě, yuàn gù lěi dài zhī. jǐn bù tīng, chū zhàn, bài jī. chóng yǔ mén xià shǐ wáng zōng yuán zhǎn jí zi bó xiōng zi bó shēng tuī fēng sǐ zhàn, zhòng guǎ bù dí, chóng děng jiē sǐ. qiāng suì dé jǐn, shā zhī.
段崇,字禮高,南鄭人也。太守河間鄭廑命為主簿。永初四年,涼州羌反,溢入漢中,從廑屯褒中。虜東攻,廑欲戰,崇諫不可,願固壘待之。廑不聽,出戰,敗績。崇與門下史王宗、原展及子勃、兄子伯生推鋒死戰,眾寡不敵,崇等皆死。羌遂得廑,殺之。
bó yì jié sǐ.
▲伯義節死。
chéng xìn, zì bó yì, nán zhèng rén yě. shí wèi gōng cáo, jū shǒu, chí lái fù nán, bìn liàn jǐn sàng. sòng hái xiāng lǐ qì, nǎi jié gù lì guān gài zǐ dì èr shí wǔ rén, shì gòng bào qiāng, gè mù gǎn sǐ shì yǐ dài shí. tài shǒu dèng chéng mìng xìn wèi wǔ guān. yuán chū èr nián, lǔ fù lái. xìn děng jiāng qí tóng zhì, shuài xiān fèn tǎo, dà pò zhī, xìn bèi bā chuàng sǐ. tiān zǐ zī jiē, yuán chū wǔ nián, xià zhào shū cì xìn chóng jiā gǔ gè qiān hú.
程信,字伯義,南鄭人也。時為功曹,居守,馳來赴難,殯殮廑喪。送還鄉里訖,乃結故吏冠蓋子弟二十五人,誓共報羌,各募敢死士以待時。太守鄧成命信為五官。元初二年,虜復來。信等將其同志,率先奮討,大破之,信被八創死。天子咨嗟,元初五年,下詔書賜信、崇家谷各千斛。
sì háng qí zhì, zài zī liù zǐ.
▲四行齊致,在茲六子。
zàn yán xiàn yǐ xià yě. yòu yǒu wáng zōng yuán zhǎn jí yán zī lǐ róng jiāng jì chén sì cáo lián gōu jǔ liú jīng jiǔ rén, jiē yǐ lìng yì wèi zhèng jǐn suǒ mìng. wáng zōng yuán zhǎn yǔ jǐn tóng sǐ, zī róng děng qī rén yǔ xìn gòng bìng mìng. zhào shū jì cì chóng xìn jiā, yòu cì jiǔ zǐ jiā gǔ gè wǔ bǎi hú, gěi sǐ shì fù.
贊閻憲已下也。又有王宗、原展及嚴孳、李容、姜濟、陳巳、曹廉、勾矩、劉旌九人,皆以令義為鄭廑所命。王宗、原展與廑同死,孳、容等七人與信共並命。詔書既賜崇、信家,又賜九子家谷各五百斛,給死事復。
yuán hóu zhào chén, gài yì liè shì.
▲元侯、趙、陳,蓋亦烈士。
yàn bīn, zì yuán hóu, zhào sōng, zì bó gāo, nán zhèng rén yě. chén diào, zì yuán huà, zhòng qīng sūn yě. bīn wèi cì shǐ xì jiǎn cóng shì, shǐ zài jiā méng, yǔ cóng shì dǒng fù zhāng yìn tóng háng. jiǎn wèi huáng jīn zéi wáng ráo zhào bō děng suǒ shā, bīn wén gù āi tòng, shuō fù yìn fù nán, èr rén bù kě. bīn tàn yuē: shǐ jūn yǐ sǐ, yòng shēng hé wèi! dú sǐ zhī. mù liú yān jiā zhī, wèi tú xiàng xué guān, zhū fù děng. sōng shì tài shǒu sū gù, gù wèi mǐ zéi zhāng xiū suǒ jí shā. sōng tòng zhī, zhàng jiàn zhí rù xiū yíng, shā shí yú rén, jǐ huò xiū, sǐ. chén diào shǎo shàng yóu xiá, wén gù sǐ, jù bīn kè bǎi yú rén gōng xiū, dà pò zhī jìn gōng xiū yíng, nǎi yǔ zhàn, yǐ shāng sǐ.
燕邠,字元侯,趙嵩,字伯高,南鄭人也。陳調,字元化,仲卿孫也。邠為刺史郤儉從事,使在葭萌,與從事董馥、張胤同行。儉為黃巾賊王饒、趙播等所殺,邠聞故哀慟,說馥、胤赴難,二人不可。邠嘆曰:「使君已死,用生何為!」獨死之。牧劉焉嘉之,為圖象學官,誅馥等。嵩事太守蘇固,固為米賊張修所疾殺。嵩痛之,杖劍直入修營,殺十餘人,幾獲修,死。陳調少尚遊俠,聞固死,聚賓客百餘人攻脩,大破之;進攻脩營,乃與戰,以傷死。
huàn huàn lóng zōng, zhèn zhèn lín zhǐ. wén bǐng bīn wèi, hàn zhī biǎo guǐ.
▲渙渙龍宗,振振麟趾。文炳彬蔚,漢之表軌。
zǒng zàn èr shí wǔ rén yě.
總贊二十五人也。
shù hàn zhōng rén shì.
述漢中人士。
qí chén shù, zì shēn bó, zuò qí jiù chuán zhě yě, shī qí xíng shì, lì xīn chéng wèi xìng shàng yōng sān jùn tài shǒu. jí xī guāng děng bù liè yě.
其陳術,字申伯,作《耆舊傳》者也,失其行事,歷新城、魏興、上庸三郡太守。及錫光等不列也。
mù jiāng wēn rén, huà jì wèi qīn.
▲穆姜溫仁,化繼為親。
mù jiāng, ān zhòng lìng chéng zhī qī, sī lì xiào wèi lǐ fǎ zǐ yě. zhī qián qī yǒu sì zǐ: xìng dūn jìn yù. mù jiāng shēng èr zi: huái jī. zhī wáng, xìng děng zēng è jiāng, jiāng shì zhī yù hòu. qí zī gěi liù zǐ, yǐ zhǎng yòu wèi chà, yī fú yǐn shí, fán bǎi rú zhī. jiǔ, xìng děng gǎn wù, zì zhī shī zǐ dào, yì nán zhèng yù shòu bù ài qīn zuì. tài shǒu jiā zhī, fù chú mén hù, cháng yǐ èr yuè bā yuè shè, zhì ròu sān shí jīn, jiǔ mǐ gè èr hú liù dòu. liù zǐ xiāng huà, jiē zuò lìng shì: wǔ rén zhōu jùn chá jǔ jī zì zhì yè, tè juàn yì, wèi nán jùn tài shǒu.
穆姜,安眾令程祗妻,司隸校尉李法姊也。祗前妻有四子:興、敦、覲、豫。穆姜生二子:淮、基。祗亡,興等憎惡姜,姜視之愈厚。其資給六子,以長幼為差,衣服飲食,凡百如之。久,興等感寤,自知失子道,詣南鄭獄受不愛親罪。太守嘉之,復除門戶,常以二月、八月社,致肉三十斤,酒、米各二斛六斗。六子相化,皆作令士:五人州郡察舉;基字稚業,特雋逸,為南郡太守。
tài yīng yán míng, shì fàn jué xùn.
▲泰瑛嚴明,世范厥訓。
tài yīng, nán zhèng yáng jǔ qī, dà hóng lú liú jù gōng nǚ yě. yǒu sì nán èr nǚ. jǔ wáng, jiào xùn liù zǐ, dòng yǒu fǎ jǔ. zhǎng zi yuán zhēn chū xíng, zuì, mǔ shí rì bù jiàn zhī, yuē: wǒ zài, rǔ shàng rú cǐ wǒ wáng, hé yǐ shuài qún dì zǐ? yuán zhēn kòu tóu xiè guò. cì zǐ zhòng zhēn bái mǔ qǐng kè, jì zhì, wú xián zhě, mǔ nù zé zhī. zhòng zhēn nǎi gé xíng, jiāo yǒu xián rén, xiōng dì wèi míng shì. tài yīng zhī jiào, liú yú sān shì sì zǐ cái guān, lóng yú xiān rén. gù shí rén wèi yǔ yuē: sān miáo zhǐ, sì zhēn fù qǐ.
泰瑛,南鄭楊矩妻,大鴻臚劉巨公女也。有四男二女。矩亡,教訓六子,動有法矩。長子元珍出行,醉,母十日不見之,曰:「我在,汝尚如此;我亡,何以帥群弟子?」元珍叩頭謝過。次子仲珍白母請客,既至,無賢者,母怒責之。仲珍乃革行,交友賢人,兄弟為名士。泰瑛之教,流於三世;四子才官,隆於先人。故時人為語曰:「三苗止,四珍復起。」
dù shì zhī jiào, fù mǔ shì zūn.
▲杜氏之教,父母是遵。
dù tài jī, nán zhèng rén, zhào xuān qī yě. shēng qī nán qī nǚ, ruò yuán guī zhì guī yǒu wàng, wǔ rén jiē lìng dé. qí jiào nán yě, yuē: zhōng rén qíng xìng, kě shàng xià yě, zài qí jiā fāng ruò fàng ér bù jiǎn, zé rù è yě. xī xī mén bào pèi wéi yǐ zì kuān, mì zi jiàn dài xián yǐ zì jí, gù néng gǎi shēn zhī héng, wèi tiān xià míng shì. jiè zhū nǚ jí fù yuē: wú zhī rèn shēn, zài hu zhèng shùn. jí qí shēng yě, ēn cún yú fǔ ài. qí zhǎng zhī yě, wēi yí yǐ xiān hòu zhī, lǐ mào yǐ zuǒ yòu zhī, gōng jìng yǐ jiān lín zhī, qín kè yǐ quàn zhī, xiào shùn yǐ nèi zhī, zhōng xìn yǐ fā zhī. shì yǐ jiē chéng, ér wú bù shàn. rǔ cáo shù jǐ wù wàng wú fǎ yě. hòu qī zǐ jiē pì mìng chá jǔ, mù zhōu shǒu jùn. ér hàn zhōng tài shǒu nán zhèng lìng duō yǔ qī zǐ tóng suì jì xiào shàng jì, wú bù xiū jìng tài jī, zhí zǐ zhí lǐ.
杜泰姬,南鄭人,趙宣妻也。生七男七女,若元珪、稚珪有望,五人皆令德。其教男也,曰:「中人情性,可上下也,在其加邡;若放而不檢,則入惡也。昔西門豹佩韋以自寬,宓子賤帶弦以自急,故能改身之恆,為天下名士。」戒諸女及婦曰:「吾之妊身,在乎正順。及其生也,恩存於撫愛。其長之也,威儀以先後之,禮貌以左右之,恭敬以監臨之,勤恪以勸之,孝順以內之,忠信以發之。是以皆成,而無不善。汝曹庶幾勿忘吾法也。」後七子皆辟命察舉,牧州守郡。而漢中太守、南鄭令多與七子同歲季孝上計,無不修敬泰姬,執子侄禮。
lǐ guī sù mù, yán cún diǎn yùn.
▲禮珪肅穆,言存典韻。
lǐ guī, chéng gù chén shěng qī yě, yáng yuán zhēn zhī nǚ. shēng èr nán, zhǎng qǔ zhāng dù liáo nǚ huì yīng, shǎo qǔ xún shì, jiē guì jiā háo fù, cóng bì qī bā, zī cái zì fù. lǐ guī chì èr fù yuē: wú xiān gū, mǔ shī yě, cháng yán: shèng xián bì láo mín zhě, shǐ zhī sī shàn. bù láo zé yì, yì zé bù cái. wú jiā bù wèi pín yě, suǒ yǐ cū shí jí wù zhě, shǐ zhī kǔ nán, bèi dú jū shí. èr fù zài bài fèng jiào. cóng sūn fèng shàng wēi màn, guī yì jué zhī, gǎn wù gé xíng. zāo luàn liú xíng, zōng biǎo yù jiàn zhī, bì zì yán shì, cóng zi sūn shì bì, nǎi yǐn jiàn zhī, yuē: cǐ xiān gū fǎ yě. sì shí jì sì, zì qīn yǎng shēng niàng jiǔ, yuē: fū jì, lǐ zhī zūn yě. nián bā shí jiǔ zú. huì yīng yì yǒu shū xùn mǔ shī zhī xíng zhě yě.
禮珪,成固陳省妻也,楊元珍之女。生二男,長娶張度遼女惠英,少娶荀氏,皆貴家豪富,從婢七、八,資財自富。禮珪敕二婦曰:「吾先姑,母師也,常言:聖賢必勞民者,使之思善。不勞則逸,逸則不才。吾家不為貧也,所以粗食急務者,使知苦難,備獨居時。」二婦再拜奉教。從孫奉上微慢,珪抑絕之,感悟革行。遭亂流行,宗表欲見之,必自嚴飾,從子孫侍婢,乃引見之,曰:「此先姑法也。」四時祭祀,自親養牲釀酒,曰:「夫祭,禮之尊也。」年八十九卒。惠英亦有淑訓母師之行者也。
wén jī ruì mǐn, zōng sì huò xīn.
▲文姬叡敏,宗祀獲歆。
wén jī, nán zhèng zhào bó yīng qī, tài wèi lǐ gù nǚ yě. fù wèi liáng jì suǒ miǎn, xiōng xiàn gōng jì gōng bà guān guī. wén jī tàn yuē: lǐ shì miè yǐ! nǎi yǔ èr xiōng yì, nì dì xiè, suí fù mén shēng wáng chéng wáng mìng xú zhōu. tì qì sòng zhī, wèi chéng yuē: tuō jūn yǐ liù chǐ zhī gū, ruò lǐ shì dé sì, jūn zhī míng yì cān yú chéng chǔ yǐ. jiǔ zhī, yù shè, xiè dé hái. xíng sàng, fú què, chì zhī yuē: xiān gōng wèi hàn zhōng chén, suī sǐ zhī rì, yóu shēng zhī nián. liáng jì yǐ zú, dì xìng jì, qǐ fēi tiān hū! shèn wù yǒu yī yán jiā liáng shì, jiā liáng shì zé lián zhǔ shàng, shì yòu duō huò yě. fèng xíng zhī. cóng chéng zài xú zhōu, gè yì chù yōng lìn, ér sī xiāng wǎng lái. chéng bìng wáng, xiè sì shí jì zhī.
文姬,南鄭趙伯英妻,太尉李固女也。父為梁冀所免,兄憲公、季公罷官歸。文姬嘆曰:「李氏滅矣!」乃與二兄議,匿弟燮,隨父門生王成亡命徐州。涕泣送之,謂成曰:「託君以六尺之孤,若李氏得嗣,君之名義參於程、杵矣。」久之,遇赦,燮得還。行喪,服闋,敕之曰:「先公為漢忠臣,雖死之日,猶生之年。梁冀以族,弟幸濟,豈非天乎!慎勿有一言加梁氏,加梁氏則連主上,是又掇禍也。」奉行之。從成在徐州,各異處傭賃,而私相往來。成病亡,燮四時祭之。
chén shì èr qiān, huò zhì huò rén.
陳氏二謙,或智或仁。
chén shùn qiān mèi huì qiān, chéng gù rén yě. shùn qiān shì dèng lìng cáo níng, shí jiǔ guǎ jū, zhǎng yù yí gū, bā shí yú zú. xiōng zi chén guī zhe shū tàn shù zhī. huì qiān shì zhāng liàng zé, zài fú fēng guān. xià lì bái, yù zhòng jìn yán fáng yǐ sù fēi, yuán xiū fǎng yú huì qiān. huì qiān yuē: huī hóng dé jiào, yǎng lián miǎn chǐ, wǔ xíng sān qiān, gài yì duō yǐ, yòu hé jiā yě? xiōng zi bó sī xué xiān dào, huì qiān jiè zhī yuē: jūn zǐ jí méi shì ér bù chēng, bù huàn nián bù zhǎng yě. qiě fú shén xiān yú huò, rú xì fēng bǔ yǐng, fēi kě de yě. bó sī nǎi zhǐ. chén bó tái chēng yún: nǚ shàng shū zhī jùn ěr.
陳順謙、妹惠謙,成固人也。順謙適鄧令曹寧,十九寡居,長育遺孤,八十餘卒。兄子陳規著書嘆述之。惠謙適張亮則,在扶風官。下吏白,欲重禁嚴防以肅非,元修訪於惠謙。惠謙曰:「恢弘德教,養廉免恥,五刑三千,蓋亦多矣,又何加也?」兄子伯思學仙道,惠謙戒之曰:「君子疾沒世而不稱,不患年不長也。且夫神仙愚惑,如繫風捕影,非可得也。」伯思乃止。陳伯台稱云:「女尚書之俊耳。」
lǐ xiū shùn gū, ēn ài wēn rùn.
▲禮修順姑,恩愛溫潤。
lǐ xiū, zhào sōng qī, zhāng shì nǚ yě. gū kù è wú dào, yù zhī bù yǐ lǐ, xiū zhōng wú yùn sè. jí níng fù mǔ, fù mǔ wèn zhī, dàn yǐn jiù, bù dào gū. zú gǎn wù, gèng cí ài zhī. xiāng rén xiāng xùn yuē: zuò fù bù dāng rú zhào bó gāo fù hū? shǐ è gū zhī biàn, kě wèi fù shī yǐ. hòu gū bìng, nǚ lái shěng jí, gū què zhī. yuē: wǒ sǐ, gù dāng jué yú xián fù shǒu zhōng. hòu zāo mǐ zéi, sōng sǐ, nǎi bì tú miàn, luàn shǒu, huái dāo, tuō yán bìng, zéi bù bī yě. yǎng yí shēng nǚ, yī shū fù lì yì zhōng shēn zhě yě.
禮修,趙嵩妻,張氏女也。姑酷惡無道,遇之不以禮,修終無慍色。及寧父母,父母問之,但引咎,不道姑。卒感悟,更慈愛之。鄉人相訓曰:「作婦不當如趙伯高婦乎?使惡姑知變,可謂婦師矣。」後姑病,女來省疾,姑卻之。曰:「我死,固當絕於賢婦手中。」後遭米賊,嵩死,乃碧塗面,亂首,懷刀,託言病,賊不逼也。養遺生女,依叔父立義終身者也。
shù nán dào fū, qīng sǐ zhòng xìn.
▲樹南悼夫,輕死重信。
hán shù nán, nán zhèng rén, zhào zi jiàn qī yě. zi jiàn chū wèi jùn gōng cáo. lǐ gù zhī zhū, zhào shū xià jùn shā gù èr zi xiàn gōng jì gōng, tài shǒu zhī qí wǎng, yù zhī shén kuān. èr zi tuō fú yào sǐ, jù guān qì, yù yīn chū táo. zi jiàn wèi fǎ, chì gèng yàn shí, jiù shā zhī. jí gù xiǎo zi xiè dé hái, zi jiàn lǜ xiè bào chóu, lìn rén cì zhī. xiè jué, gào jùn shā zi jiàn. chū, shù nán jiàn zi jiàn, zi jiàn bù cóng. jí lín sǐ, xǔ gòng bìng mìng. xiōng dì sǎo shì bì shì shǒu zhī. jīng bǎi yú rì, nǎi dài. bái xiōng sǎo: niàn yī sǐ wàn bù dé shēng, bù gǎn fù tú sǐ yě. shàng xià yǐ wèi xìn rán. wú jǐ shí, yú mù xià zì shā.
韓樹南,南鄭人,趙子賤妻也。子賤初為郡功曹。李固之誅,詔書下郡殺固二子憲公、季公,太守知其枉,遇之甚寬。二子託服藥死,具棺器,欲因出逃。子賤畏法,敕更驗實,就殺之。及固小子燮得還,子賤慮燮報仇,賃人刺之。燮覺,告郡殺子賤。初,樹南諫子賤,子賤不從。及臨死,許共並命。兄、弟、嫂、侍婢視守之。經百餘日,乃怠。白兄嫂:「念一死萬不得生,不敢復圖死也。」上下以為信然。無幾時,於幕下自殺。
qí qí lìng jī, rú yù rú jīn. yǔn yǐ shū yuàn, qí dé jiāng rèn.
▲祈祈令姬,如玉如金。允矣淑媛,齊德姜、任。
zǒng zàn cǐ jiǔ rén yě.
總贊此九人也。
shù hàn zhōng liè nǚ.
述漢中列女。
yòu hàn zhōng shì nǚ zàn dì wǔ
右《漢中士女贊》第五
fán sān shí sì rén.
凡三十四人。
zǐ tóng rén shì
◎梓潼人士
zhèn yuǎn dūn zhuàng, lì xūn nán bīn.
▲鎮遠敦壯,立勛南瀕。
wén qí, zì zǐ qí, zǐ tóng rén yě. xiào píng dì mò, yǐ chéng mén xiào wèi wèi jiān wèi shǔ guó, qiān yì zhōu tài shǒu. zào kāi dào tián, mín xián lài zhī. gōng sūn shù shí, jù jùn bù fú. shù jū qí qī zǐ, xǔ yǐ gōng hóu, zhāo zhī, bù yīng, nǎi qiǎn shǐ yóu jiāo zhǐ gòng xiàn hé běi. shù píng, shì zǔ jiā zhī, zhēng bài zhèn yuǎn jiāng jūn, fēng chéng yì hóu, nán zhōng xián wèi lì cí. zi tún, yǒu lìng dé, wèi běi hǎi tài shǒu.
文齊,字子奇,梓潼人也。孝平帝末,以城門校尉為犍為屬國,遷益州太守。造開稻田,民咸賴之。公孫述時,據郡不服。述拘其妻子,許以公侯,招之,不應,乃遣使由交趾貢獻河北。述平,世祖嘉之,徵拜鎮遠將軍,封成義侯,南中咸為立祠。子忳,有令德,為北海太守。
jù yóu yù suì, gāo fēng jīn zhèn.
▲巨游玉碎,高風金振。
lǐ yè, zì jù yóu, zǐ tóng rén yě. shǎo zhí zhì qīng bái, tài shǒu liú xián mù qí míng, zhào wèi gōng cáo, shí mìng bù yì. xián nù, yù shā zhī. yè jìng rù yù, xián shì zhī. gōng sūn shù lǚ pìn bù yīng, shù nù, qiǎn hóng lú yǐn róng chí dú yào jiǔ bī zhī. yè xiào yuē: míng kě chéng bù kě huǐ, shēn kě shā bù kě rǔ yě. suì yǐn yào sǐ. shù chǐ shā shàn shì, cì qián bǎi wàn. zi huī táo nì bù shòu. jiàn wǔ zhōng, chá xiào lián, wèi suì jiǔ lìng.
李業,字巨游,梓潼人也。少執志清白,太守劉咸慕其名,召為功曹,十命不詣。咸怒,欲殺之。業徑入獄,咸釋之。公孫述屢聘不應,述怒,遣鴻臚尹融持毒藥酒逼之。業笑曰:「名可成不可毀,身可殺不可辱也。」遂飲藥死。述恥殺善士,賜錢百萬。子翬逃匿不受。建武中,察孝廉,為遂久令。
wén jiān jí zāi, nán miàn huái mín.
▲文堅亟哉,南面懷民。
jǐng yì, zì wén jiān, zǐ tóng rén yě. tài shǒu dīng yǔ chá jǔ xiào lián, sī tú jǔ zhì jù, wèi yǎn yáng hóu xiāng gāo líng lìng. lì wén xué, yǐ lǐ ràng huà mín. qiān shì yù shǐ, shàng jì lì shǒu què qǐng zhī, sān nián bù jué. yǐ zi gù shī shì shào fǔ lǐ yīng, yīng zhū, zì miǎn. jiǔ zhī, bài wǔ dū lìng, qiān yì zhōu tài shǒu. shàng shì lì mín tì qì sòng zhī, zhì jǔ zhě qī bǎi rén, bái shuǐ xiàn zhě sān bǎi rén. zhí yì zhōu luàn hòu, mǐ dòu qiān qián. yì zhì, ēn huà chàng qià, bǐ qù, mǐ dòu bā qián. jiū niǎo cháo qí tīng shì, yùn yù ér qù. sān fǔ biǎo jiàn, zhēng bài yì láng, zì miǎn guī. zhōu mù liú yān biǎo bài dū wèi. wèi rén lián zhèng, jí yín cí, chì zi sūn wéi xiū shàn wèi dǎo, rén yì wèi fú. nián bā shí yī ér zú.
景毅,字文堅,梓潼人也。太守丁羽察舉孝廉,司徒舉治劇,為沇陽侯相、高陵令。立文學,以禮讓化民。遷侍御史,上計吏守闕請之,三年不絕。以子顧師事少府李膺,膺誅,自免。久之,拜武都令,遷益州太守。上事吏民涕泣送之,至沮者七百人,白水縣者三百人。值益州亂後,米斗千錢。毅至,恩化暢洽,比去,米斗八錢。鳩鳥巢其聽事,孕育而去。三府表薦,徵拜議郎,自免歸。州牧劉焉表拜都尉。為人廉正,疾淫祠,敕子孫惟修善為禱,仁義為福。年八十一而卒。
shèng guó hǎo xué, yán yí shèng zhēn.
▲盛國好學,研頤聖真。
yáng chōng, zì shèng guó, zǐ tóng rén yě. shǎo hǎo xué, qiú shī suì yè, shòu gǔ xué yú fú fēng mǎ jì zhǎng lǚ shū gōng nán yáng zhū míng shū yǐng chuān bái zhòng zhí, jīng yán qī jīng. qí péng yǒu zé yǐng chuān xún cí míng lǐ yuán lǐ jīng zhào luó shū jǐng hàn yáng sūn zi xià shān yáng wáng shū mào, jiē hǎi nèi míng shì. hái yǐ jiào shòu zhōu lǐ. cháng yán tú wěi kōng shuō, qù shì xī lüè, yí fēi shèng, bù yǐ wèi jiào. chá xiào lián, wèi láng, zú.
楊充,字盛國,梓潼人也。少好學,求師遂業,受古學於扶風馬季長、呂叔公、南陽朱明叔、潁川白仲職,精研七經。其朋友則潁川荀慈明、李元禮、京兆羅叔景、漢陽孫子夏、山陽王叔茂,皆海內名士。還以教授州里。常言圖緯空說,去事希略,疑非聖,不以為教。察孝廉,為郎,卒。
hàn bó yì yè, zhū shēng zhī chún.
▲漢伯肄業,諸生之純。
jǐng luán, zì hàn bó, zǐ tóng rén yě. shǎo yǔ guǎng hàn hǎo bó zōng shǔ jùn rèn shū běn yǐng chuān lǐ zhòng bó hǎi mèng yuán shū yóu xué qī zhōu, suì míng jīng shù. hái, nǎi zhuàn lǐ lüè hé luò jiāo jí fēng jiǎo zá shū yuè lìng zhāng jù, fán wǔ shí wàn yán. tài shǒu kuàng mìng wèi gōng cáo, chá xiào lián, jǔ yǒu dào, bó shì zhēng, bù yì. rán shàng chén shí zhèng, yán jīng dé shī. yòu jiè zǐ sūn rén jì zhī lǐ, jí yí lìng, qī sǐ zàng bù shè yī jīn, wù zài jié jiǎn, shén yǒu fǎ dù. zú zhōng bù yī.
景鸞,字漢伯,梓潼人也。少與廣漢郝伯宗、蜀郡任叔本、潁川李仲、渤海孟元叔遊學七州,遂明經術。還,乃撰《禮略》、《河洛交集》、《風角雜書》、《月令章句》,凡五十萬言。太守貺命為功曹,察孝廉,舉有道,博士徵,不詣。然上陳時政,言經得失。又戒子孫人紀之禮,及遺令,期死葬不設衣衿,務在節儉,甚有法度。卒終布衣。
bó xǐ xiào zhì,
▲伯禧效志,
zhāng shòu, zì bó xǐ, fú rén yě. shǎo gěi xiàn chéng yáng fàng wèi zuǒ. fàng wèi liáng zhōu zéi suǒ de, shòu qiú zhī, jī liù nián, shǐ zhī qí shēng cún. nǎi mài jiā yán jǐng dé sān shí wàn, shì mǎ wǔ pǐ wǎng shú fàng. dào wèi qiāng suǒ jié lüè jǐn. fán wǎng sān nián, jì dào yuǎn bù kě dé shù, nǎi dān shēn yì lǔ, tì qì zì shuō. lǔ āi qí lǚ lái, qiǎn fàng suí hái. jùn zhào wèi zhōng hòu, zhào shū chú wū wèi. yǐ shēn pèi yìn, jǐn ràng suǒ yǒu cái wù yǔ sān dì. fù wèi jùn yuàn. zhāng píng fù yì, suì chū sān bǎi wǔ shí wàn. qiān gōng cáo shǐ, xǐ wǔ guān yuàn, zú.
張壽,字伯禧,涪人也。少給縣丞楊放為佐。放為涼州賊所得,壽求之,積六年,始知其生存。乃賣家鹽井得三十萬,市馬五匹往贖放。道為羌所劫掠盡。凡往三年,計道遠不可得數,乃單身詣虜,涕泣自說。虜哀其屢來,遣放隨還。郡召為中候,詔書除巫尉。以身佩印,盡讓所有財物與三弟。復為郡掾。章平賦役,歲出三百五十萬。遷功曹史,徙五官掾,卒。
lǐ yú cán shēn.
▲李餘殘身。
lǐ yú, fú rén. fù zǎo shì, xiōng yí shā rén wáng mìng, mǔ shèn dāng sǐ. yú nián shí sān, wèn rén yuē: xiōng dì xiāng dài néng miǎn mǔ bù? rén yuē: qù dé yī rén ěr. yú nǎi yì lì qǐ dài mǔ sǐ. lì yǐ yú nián xiǎo, bù xǔ, yú yīn zì wěn sǐ. lì yǐ bái lìng, lìng āi shāng, yán jùn, jùn shàng shàng shū chū shèn. tài shǒu yǔ lìng yǐ jiā cái zàng yú, tú huà fǔ tíng.
李餘,涪人。父早世,兄夷殺人亡命,母慎當死。餘年十三,問人曰:「兄弟相代能免母不?」人曰:「趣得一人耳。」餘乃詣吏乞代母死。吏以餘年小,不許,餘因自刎死。吏以白令,令哀傷,言郡,郡上尚書出慎。太守與令以家財葬余,圖畫府廷。
kòu wáng èr zi, xíng yǒng yǐ rén.
▲寇、王二子,行勇以仁。
kòu qí, zì zǎi cháo, zǐ tóng rén yě. yǔ yì zi hóu màn jù xué liáng zhōu. màn hòu wèi bó hǎi wáng xiàng suǒ shā. qí zhàng jiàn zhì xiàng jiā, zhí xiàng bìng, xiàng xiè yuē: jūn zǐ bù yǎn rén wú bèi, ān yǒu wèi yǒu bào chóu, shā bìng rén yě? qí nǎi hái. jiǔ zhī, fù wǎng shā xiàng. yóu shì chá xiào lián, wèi bà líng lìng jì yīn xiāng. wáng yàn, zì shū bó, fú rén yě, yǔ guǎng hàn zhāng chāng níng shū shòu yè tài xué. chāng wèi hé nán lǚ tiáo suǒ shā, yàn shū shā tiáo. shì zài shū jiě.
寇祺,字宰朝,梓潼人也。與邑子侯蔓俱學涼州。蔓後為渤海王象所殺。祺杖劍至象家,值象病,象謝曰:「君子不掩人無備,安有為友報讎,殺病人也?」祺乃還。久之,復往殺象。由是察孝廉,為霸陵令、濟陰相。王晏,字叔博,涪人也,與廣漢張昌、寧叔受業太學。昌為河南呂條所殺,晏、叔殺條。事在叔解。
lǐ zhù duō fāng, yǐ zī lì chēng.
▲李助多方,以茲立稱。
zhù zì wēng jūn, fú rén yě. tōng míng fāng, xiào yī shù, zuò jīng fāng sòng shuō, míng qí guō yù.
助字翁君,涪人也。通名方,校醫術,作《經方頌說》,名齊郭玉。
zhāng wǔ zhī xìng, yì dí cái lún. dé xián hào gǔ, dàn xīn yì wén.
▲章武之興,亦迪才倫。德賢好古,澹心藝文。
lǐ rén, zì dé xián, fú rén yě. yì bù duō guì jīn wén, ér bù chóng zhāng jù. rén zhī qí bù bó, nǎi yóu xué jīng zhōu, cóng sī mǎ dé cāo sòng zhòng zi shòu gǔ xué, yǐ xiū wén zì zhōng yě.
李仁,字德賢,涪人也。益部多貴今文,而不崇章句。仁知其不博,乃遊學荊州,從司馬德操、宋仲子受古學,以修文自終也。
guó fǔ hào rán, xíng dòng shén shěn.
▲國輔皓然,形動神沈。
dù wēi, zì guó fǔ, fú rén yě, rèn ān dì zǐ. xiān zhǔ dìng shǔ, cháng chēng lóng, hé mén bù chū. jiàn xìng èr nián, chéng xiàng liàng lǐng zhōu mù, xuǎn wèi zhǔ bù, yú ér zhì zhī. liàng yǐn jiàn, yǔ shū yòu quàn, yù shǐ yǐ dé fǔ shí, wēi gù cí jí dǔ. liàng biǎo bài jiàn dài fū, cóng qí suǒ zhì.
杜微,字國輔,涪人也,任安弟子。先主定蜀,常稱聾,闔門不出。建興二年,丞相亮領州牧,選為主簿,輿而致之。亮引見,與書誘勸,欲使以德輔時,微固辭疾篤。亮表拜諫大夫,從其所志。
sī qián yóu xué, xiū zhì sù lín.
▲思潛遊學,休志素林。
yǐn mò, zì sī qián, fú rén yě. shǎo yǔ lǐ rén jù shòu xué sī mǎ huī sòng zhōng děng, bó tōng wǔ jīng. zhuān jīng zuǒ shì chūn qiū, zì liú xīn tiáo lì zhèng zhòng jiǎ kuí fù zǐ chén yuán fú qián zhù shuō, lüè jiē sòng shù, xī fù àn běn. yǐ zuǒ chuán shòu hòu zhǔ. hòu zhǔ lì, bài jiàn yì dài fū chéng xiàng jūn jì jiǔ. zi zōng yì wèi bó shì ěr.
尹默,字思潛,涪人也。少與李仁俱受學司馬徽、宋忠等,博通五經。專精《左氏春秋》,自劉歆《條例》、鄭眾、賈逵父子、陳元、服虔注說,略皆誦述,希復案本。以《左傳》授後主。後主立,拜諫議大夫、丞相軍祭酒。子宗亦為博士耳。
qīn zhòng lǎng bó, xùn gǔ diǎn fén.
▲欽仲朗博,訓詁典墳。
lǐ zhuàn, zì qīn zhòng, rén zi yě. shǎo shòu fù yè, yòu jiǎng wèn yǐn mò, zì wǔ jīng sì bù bǎi jiā zhū zi jì yì suàn jì bo shù yī shù gōng nǔ jī xiè zhī qiǎo, jiē zhì sī yān. wèi tài zǐ zhōng shù zǐ yòu zhōng láng jiāng. zhe gǔ wén zhōu yì shàng shū máo shī sān lǐ zuǒ shì zhù jiě tài xuán zhǐ guī, yī zé jiǎ mǎ, yì yú zhèng xuán. yǔ wáng sù chū bù xiāng jiàn, ér yì guī duō tóng.
李譔,字欽仲,仁子也。少受父業,又講問尹默,自五經、四部、百家諸子、伎藝、算計、卜數、醫術、弓弩機械之巧,皆致思焉。為太子中庶子、右中郎將。著古文《周易》、《尚書》、《毛詩》、《三禮》、《左氏》註解、《太玄指歸》,依則賈、馬,異於鄭玄。與王肅初不相見,而意歸多同。
sūn dé guǒ ruì, zuò liú gàn chén.
▲孫德果銳,作劉干臣。
lǐ fú, zì sūn dé, fú rén yě. xiān zhǔ chū, wèi chéng dū lìng. jiàn xìng yuán nián, qiān bā xī tài shǒu, hòu wèi jiāng zhōu dū du yáng wǔ jiāng jūn, rù wèi shàng shū pú shè, fēng píng yáng tíng hòu. yán xī chū, yǐ qián jiān jūn lǐng dà jiāng jūn sī mǎ. fú tóng jùn zǐ tóng wén gōng zì zhòng bǎo yì yǐ cái gàn wèi mù liàng zhì zhōng cóng shì chéng xiàng cān jūn.
李福,字孫德,涪人也。先主初,為成都令。建興元年,遷巴西太守,後為江州都督、揚武將軍,入為尚書僕射,封平陽亭侯。延熙初,以前監軍領大將軍司馬。福同郡梓潼文恭字仲寶亦以才幹為牧亮治中從事、丞相參軍。
kàn kàn yī yàn, yù rùn lán fēn. shào míng biǎo qì, jiāng hàn zhī jùn.
▲衎衎禕彥,玉潤蘭芬。劭名表器,江漢之俊。
zǒng zàn shí wǔ rén yě.
總贊十五人也。
shù zǐ tóng rén shì.
述梓潼人士。
jì jiāng yōng mù, huà bō èr fù. wáng shì shì xìng, shí yóu xián mǔ.
▲季姜雍穆,化播二婦。王氏世興,實由賢母。
jì jiāng, zǐ tóng wén shì nǚ, jiāng zuò dà jiàng guǎng hàn wáng jìng bó fū rén yě. shǎo dú shī lǐ. jìng bó qián fū rén yǒu zi bó nǚ jì liú èr rén, jì jiāng shēng kāng zhì zhī nǚ shǐ shì, fán qián hòu bā zǐ. fǔ yù ēn ài, qīn jì ruò yī. táng zǔ mǔ xìng yán, zi sūn suī jiàn guān èr qiān dàn, yóu zhàng zhī, fù guì shòu fá. táng lì wǔ jùn, zǔ mǔ suí zhī guān. hòu yǐ nián lǎo, bù yuàn yuǎn xiāng lǐ, jiāng yì cháng shì yǎng zuǒ yòu. jì liú chū shì, fēn jǐ shì bì gěi zhī. bó hǎo xiě shū, jiāng shǒu wèi zuò zhì. yú shì nèi mén xiāng huà, dòng xíng tuī ràng. bó qī jiān wèi yáng jìn jí bó zi zūn fù shǔ jùn zhāng shū jì fú gū zhī jiào, jiē yǒu xián xùn, hào zhī sān mǔ. táng wáng, jiāng chì kāng zhì zhī fù shì yáng jìn rú gū, zhōng wài zé zhī, jiē chéng lìng dé. jì jiāng nián bā shí yī zú. sì nán qì guān xíng fú, sì nǚ yì cóng guān shě jiāo fù, nèi wài guān miǎn bǎi yǒu yú rén, dāng shí róng zhī. wáng shì suì shì xìng.
季姜,梓潼文氏女,將作大匠廣漢王敬伯夫人也。少讀《詩》、《禮》。敬伯前夫人有子博、女紀、流二人,季姜生康、稚、芝、女始、示,凡前後八子。撫育恩愛,親繼若一。堂祖母性嚴,子孫雖見官二千石,猶杖之,婦跪受罰。堂歷五郡,祖母隨之官。後以年老,不願遠鄉里,姜亦常侍養左右。紀、流出適,分己侍婢給之。博好寫書,姜手為作帙。於是內門相化,動行推讓。博妻犍為楊進及博子遵婦蜀郡張叔紀服姑之教,皆有賢訓,號之「三母」。堂亡,姜敕康、稚、芝婦事楊進如姑,中外則之,皆成令德。季姜年八十一卒。四男棄官行服,四女亦從官舍交赴,內外冠冕百有餘人,當時榮之。王氏遂世興。
dù cí zhuān zhuān, fù bù liàng zhǐ.
▲杜慈專專,父不諒只。
cí, fú dù jì nǚ, bā jùn yú xiǎn qī yě. shí bā shì xiǎn. xiǎn wáng, wú zi, jì yù gǎi jià yǔ tóng xiàn yáng shàng. cí yuē: shòu mìng yú shì. yú shì zǎo wáng, qiè zhī bù xìng. dāng shēng shì xián gū, sǐ jiù yǎng chéng shì, cún wáng děng dàn yù zài zhōng gōng yǎng, wáng bù yǒu hèn, yuàn bù yì tú. jì zhī bù kě yán ér duó yě, nǎi mì móu yǔ yáng bī pò zhī, cí yì ér sǐ.
慈,涪杜季女,巴郡虞顯妻也。十八適顯。顯亡,無子,季欲改嫁與同縣楊上。慈曰:「受命虞氏。虞氏早亡,妾之不幸。當生事賢姑,死就養成室,存亡等;但欲在終供養,亡不有恨,願不易圖。」季知不可言而奪也,乃密謀與楊逼迫之,慈縊而死。
jìng yáng xuě chóu, zhuàng yú liè shì.
▲敬楊雪讎,壯逾烈士。
jìng yáng, fú guō mèng qī, yáng wén zhī nǚ yě. shǐ shēng shī mǔ. bā suì, fù wèi shèng suǒ shā, wú zōng qīn, yī wài zǔ zhèng. xíng nián shí qī, shì mèng. mèng yǔ shèng yǒu jiù, shèng shù wǎng lái mèng jiā. jìng yáng tì qì wèi mèng yuē: shèng xiōng è. bó mìng wèi nǚ, wú nán kūn, è chóu wèi bào, wèi cháng yī rì wàng yě. suī fù rén jū zhì, rán fù zǐ ēn shēn, kǒng zú kuáng huò, yì jūn huò huàn, jūn yí shū zhī. mèng yǐ gào shèng, shèng bù nà. hàn ān yuán nián, shèng zhì mèng jiā, jìng yáng yǐ dà zhàng dǎ shā shèng, jiāng zì shā mèng zhǐ zhī, yǔ jù táo. fú lìng shuāng shèng chū zhuī, wén qí gù ér zhǐ, ān wèi èr mén. huì shè dé miǎn. zhōng píng sì nián, fú lìng xiàng zūn wèi lì tú biǎo zhī.
敬楊,涪郭孟妻,楊文之女也。始生失母。八歲,父為□盛所殺,無宗親,依外祖鄭。行年十七,適孟。孟與盛有舊,盛數往來孟家。敬楊涕泣謂孟曰:「盛兇惡。薄命為女,無男昆,惡讎未報,未嘗一日忘也。雖婦人拘制,然父子恩深,恐卒狂惑,益君禍患,君宜疏之。」孟以告盛,盛不納。漢安元年,盛至孟家,敬楊以大杖打殺盛,將自殺;孟止之,與俱逃。涪令雙勝出追,聞其故而止,安慰二門。會赦得免。中平四年,涪令向遵為立圖表之。
wéi zī sān yuàn, rén chàng yì lǐ. bāng yǒu sī pín, yǐ chí xiá jì.
▲惟茲三媛,仁暢義理。邦有斯嬪,以馳遐紀。
zǒng zàn sān rén.
總贊三人。
shù zǐ tóng liè nǚ.
述梓潼列女。
yòu zǐ tóng jùn shì nǚ zàn dì liù.
右梓潼郡士女贊第六。
fán shì nǚ shí bā rén.
凡士女十八人。
èr zhōu rén shì zì hàn jí wèi èr bǎi sì shí bā rén ér yǐ yī bǎi jiǔ shí qī rén shì, wǔ shí yī rén nǚ. hòu xián èr shí rén, hé èr bǎi liù shí bā rén, yǐ shì lái shì zhī jūn zǐ yān. rú qí yí tuō, jí hòu shì kě shū zhě, yuàn yí hòu juàn. yòu, chūn qiū gǔ liáng chuán shǒu xù yuē: chéng dì shí, yì lì sān chuán bó shì, bā jùn xū jūn ān dú bó zuǒ chuán bù zǔ shèng rén. hòu hàn shí, wèi jùn tài shǒu wáng mù jiàn yǐn fāng wèi sān gōng, tiān zǐ zhào shàng shū láng shǔ jùn zhāng jùn cè zhī. rán bù xiáng qí xíng shì.
二州人士自漢及魏二百四十八人而已一百九十七人士,五十一人女。後賢二十人,合二百六十八人,以示來世之君子焉。如其遺脫,及後世可書者,願貽後雋。又,《春秋穀梁傳》首敘曰:「成帝時,議立三傳博士,巴郡胥君安獨駁《左傳》不祖聖人。」後漢時,魏郡太守王牧薦尹方為三公,天子詔尚書郎蜀郡張俊策之。然不詳其行事。
zhuàn yuē: èr zhōu rén shì, zì hàn jí wèi, kě wèi zhòng yǐ. hé zhě? shì zōng duō shì, zé xiàng rú lín yóu, bó sī fèng xiáng, luò xià yún yì, shū wén lóng xiāng. zài xiào xuān, zé wáng bāo wèi bǐng, zhōng hé zuò yǒng, shǔ wén gān quán, pā wèi shì jìng. zài yuán chéng, zé jūn gōng jiǎn jiǎn, xīn sī guó bìng, lǜ jīng liú wēi, zhí wǔ wáng tīng. qí gāo zhě zé yán jūn wèi dào, yì sú yí fēng zhòng yuán duān wěi, jū wèi rén zōng. ruò fú bǐng xīn sāi yuān, yǔ wù yíng chōng, zé yáng zi yún yě míng zhòng tài shān, huá xià yǎng chóng, zé zhèng zǐ zhēn yě bù qū qí shēn, zhì gāo qīng yún, zé qiào xuán yě bù chǐ è jūn, hùn dào tuī yùn, zé yáng xuān yě. jiàng jí jiàn wǔ míng zhāng yǐ lái, chū zhě zé néng nèi guàn cháo kuí, wài bō wǔ jiào, zàn hé dǐng wèi, jīng lún zhì yào, shàng dá tài jiē, xià yǔn mín zhào. chù zhě zé lì jū pán huán, hào rán xuán dǎo, tiān jué wán zhī, rén jué zé xiào, xuán chē mén sì, yí huì qí shào. ruò sī zhī lún, hǎi nèi fú qí yīng míng, zhū sì fāng qí huàn yào yǐ. gù yuē: hàn zhēng bā shì, shǔ chū qí sì. yòu yuē: hàn jù sì yì, shǔ xuǎn qí èr. kě wèi bù zhòng hū? rán bā jùn xū jūn ān, yǐ rú xué diǎn yǎ chēng yú xiào chéng shǔ jùn zhāng jùn cè wèn yǐn fāng, bù chū wǔ jīng cháng yì jiān wèi lǚ mèng yǒu tuō gū zhī jié. ruò zī zhī lèi, jùn yì wǎng wǎng chuí xiàng kān míng, jiàn yǒu miáo yì. qú wǎn shēng zhǎng luàn, gù lǎo yǐ méi, mò suǒ zī zhì, bù xiáng qí shì. dàn yī hàn shū guó zhì chén jūn suǒ zài, fán shì nǚ èr bǎi sì shí bā rén ér yǐ hòu xián èr shí rén, hé èr bǎi liù shí bā rén, yǐ shì lái shì zhī hào shì zhě. rú néng xiáng qí yí tuō, jí yǒu kě shū, yuàn fù yú zuǒ. qí chuán zhì fù zǔ zi sūn jí yǒu míng shī shì shī guān wèi zhě bù liè, níng zhōu rén shì yì bù liè. bié wèi mù lù, zhì jìn yuán kāng mò, fán sān bǎi jiǔ shí yī rén yě.
撰曰:二州人士,自漢及魏,可謂眾矣。何者?世宗多事,則相如麟遊,伯司鳳翔,洛下雲翳,叔文龍驤。在孝宣,則王褒蔚炳,《中和》作詠,屬文甘泉,葩為世鏡。在元、成,則君公謇謇,心思國病,慮經劉危,直忤王聽。其高者則嚴君味道,易俗移風;仲元端委,居為人宗。若夫秉心塞淵,與物盈沖,則楊子云也;名重泰山,華夏仰崇,則鄭子真也;不屈其身,志高青雲,則譙玄也;不恥惡君,混道推運,則楊宣也。降及建武、明、章以來,出者則能內貫朝揆,外播五教,贊和鼎味,經綸治要,上答太階,下允民照。處者則利居槃桓,皓然玄蹈,天爵玩之,人爵則笑,懸車門肆,夷、惠齊紹。若斯之倫,海內服其英名,洙、泗方其煥耀矣。故曰:漢徵八士,蜀出其四。又曰:漢具四義,蜀選其二。可謂不眾乎?然巴郡胥君安,以儒學典雅稱於孝成;蜀郡張俊策問尹方,不出五經常義;犍為呂孟有託孤之節。若茲之類,郡邑往往垂象刊銘,見有苗裔。璩晚生長亂,故老以沒,莫所咨質,不詳其事。但依《漢書》、《國志》、陳君所載,凡士女二百四十八人而已;後賢二十人,合二百六十八人,以示來世之好事者。如能詳其遺脫,及有可書,願附於左。其傳志父祖子孫及有名失事失官位者不列,寧州人士亦不列。別為目錄,至晉元康末,凡三百九十一人也。