dà dé zhōng, yáng zhōu fù rén wú fáng yù jū chūn fēng lóu cè, yǔ huàn zú cuī jūn wèi lín, jiāo qì shén hòu. cuī yǒu zǐ yuē xìng gē, fáng yù yǒu nǚ yuē xìng niáng, jù zài qiǎng bǎo. cuī jūn yīn qiú nǚ wèi xìng gē fù, fáng yù xǔ zhī, yǐ jīn fèng chāi yì zhī wèi yuē. jì ér cuī jūn yóu huàn yuǎn fāng, fán yī shí wǔ zài, bìng wú yī zì xiāng wén.
大德中,扬州富人吴防御居春风楼侧,与宦族崔君为邻,交契甚厚。崔有子曰兴哥,防御有女曰兴娘,俱在襁褓。崔君因求女为兴哥妇,防御许之,以金凤钗一只为约。 既而崔君游宦远方,凡一十五载,并无一字相闻。
nǚ chù guī wéi, nián shí jiǔ yǐ. qí mǔ wèi fáng yù yuē:" cuī jiā láng jūn yī qù shí wǔ zài, bù tōng yīn hào, xìng niáng cháng chéng yǐ, bù kě zhí shǒu qián yán, lìng qí cuò shī shí jié yě." fáng yù yuē:" wú yǐ xǔ wú gù rén yǐ, kuàng chéng yuē yǐ dìng, wú qǐ shí yán zhě yě." nǚ yì wàng shēng bù zhì, yīn ér gǎn jí, chén mián zhěn xí, bàn suì ér zhōng. fù mǔ kū zhī tòng. lín liǎn, mǔ chí jīn fèng chāi fǔ shī ér qì yuē:" cǐ rǔ fū jiā wù yě, jīn rǔ yǐ yǐ, wú liú cǐ ān yòng!" suì zān yú qí jì ér bìn yān. bìn zhī liǎng yuè, ér cuī shēng zhì. fáng yù yán jiē zhī, fǎng wèn qí gù, zé yuē:" fù wèi xuān dé fǔ lǐ guān ér zú, mǔ yì xiān shì shù nián yǐ, jīn yǐ fú chú, gù bù yuǎn qiān lǐ ér zhì cǐ." fáng yù xià lèi yuē:" xìng niáng bó mìng, wèi niàn jūn gù, dé jí, yú liǎng yuè qián yǐn hèn ér zhōng, jīn yǐ bìn zhī yǐ." yīn yǐn shēng rù shì, zhì qí líng jǐ qián, fén chǔ qián yǐ gào zhī, jǔ jiā hào tòng. fáng yù wèi shēng yuē:" láng jūn fù mǔ jì mò, dào tú yòu yuǎn, jīn jì lái cǐ, kě biàn yú wú jiā sù shí. gù rén zhī zǐ, jí wú zi yě, wù yǐ xìng niáng mò gù, zì tóng wài rén."
女处闺闱,年十九矣。其母谓防御曰:“崔家郎君一去十五载,不通音耗,兴娘长成矣,不可执守前言,令其挫失时节也。”防御曰:“吾已许吾故人矣,况成约已定,吾岂食言者也。”女亦望生不至,因而感疾,沉绵枕席,半岁而终。父母哭之恸。 临敛,母持金凤钗抚尸而泣曰:“此汝夫家物也,今汝已矣,吾留此安用!”遂簪于其髻而殡焉。殡之两月,而崔生至。防御延接之,访问其故,则曰:“父为宣德府理官而卒,母亦先逝数年矣,今已服除,故不远千里而至此。”防御下泪曰:“兴娘薄命,为念君故,得疾,于两月前饮恨而终,今已殡之矣。”因引生入室,至其灵几前,焚楮钱以告之,举家号恸。 防御谓生曰:“郎君父母既殁,到途又远,今既来此,可便于吾家宿食。故人之子,即吾子也,勿以兴娘殁故,自同外人。”
jí lìng bān qiè xíng lǐ, yú mén cè xiǎo zhāi ān pō. jiāng jí bàn yuè. shí zhí qīng míng, fáng yù yǐ nǚ mò zhī gù, jǔ jiā shàng zhǒng. xìng niáng yǒu mèi yuē qìng niáng, nián shí qī yǐ, shì rì yì tóng wǎng. wéi liú shēng zài jiā kān shǒu.
即令搬挈行李,于门侧小斋安泊。将及半月。时值清明,防御以女殁之故,举家上冢。 兴娘有妹曰庆娘,年十七矣,是日亦同往。惟留生在家看守。
zhì mù ér guī, tiān yǐ xūn hēi, shēng yú mén zuǒ yíng jiē yǒu jiào èr chéng, qián jiào yǐ rù, hòu jiào zhì shēng qián, shì yǒu wù duò dì, kēng rán zuò shēng, shēng qí qí guò, jí wǎng shí zhī, nǎi jīn fèng chāi yì zhī yě. yù nà hái yú nèi, zé zhōng mén yǐ hé, bù kě dé ér rù yǐ. suì hái xiǎo zhāi, míng zhú dú zuò. zì niàn hūn shì bù chéng, zhī shēn gū kǔ, jì jī rén rù mén, yì fēi jiǔ jì, cháng tàn shù shēng. fāng yù jiù zhěn, hū wén bāo zhuó kòu mén shēng, wèn zhī bù dá, sī xū fù kòu, rú shì zhě sān dù. nǎi qǐ guān shì zhī, zé yī měi shū lì yú mén wài, jiàn hù kāi, jù qiān qún ér rù. shēng dà jīng. nǚ dī róng liǎn qì, xiàng shēng xì yǔ yuē:" láng bù shí qiè yé? qiè jí xìng niáng zhī mèi qìng niáng yě. xiàng zhě tóu chāi jiào xià, láng shí dé fǒu?" jí wǎn shēng jiù qǐn. shēng yǐ qí fù dài zhī hòu, cí yuē:" bù gǎn." jù zhī shén lì, zhì yú zài sān. nǚ hū chēng ěr nù yuē:" wú fù yǐ zǐ zhí zhī lǐ dài rǔ, zhì rǔ mén xià, rǔ nǎi yú shēn yè yòu wǒ zhì cǐ, jiāng yù hé wéi? wǒ jiāng sù zhī yú fù, sòng rǔ yú guān, bì bù shě rǔ yǐ." shēng jù, bù dé yǐ ér cóng yān. zhì xiǎo, nǎi qù. zì shì mù yǐn ér rù, cháo yǐn ér chū, wǎng lái yú mén cè xiǎo zhāi, fán jí yī yuè yǒu bàn. yī xī, wèi shēng yuē:" qiè chù shēn guī, jūn jū wài guǎn, jīn rì zhī shì, xìng ér wú rén zhī jué. chéng kǒng hǎo shì duō mó, jiā qī yì zǔ, yī dàn shēng jī zhāng lù, qīn tíng zuì zé, bì lóng ér suǒ yīng wǔ, dǎ yā ér jīng yuān yāng, zài qiè gù suǒ gān xīn, yú jūn chéng kǒng lèi dé. mò ruò xiān shì ér fā, huái bì ér táo, huò huì jī shēn cūn, huò cáng zōng yì jùn, shù dé yōu yóu xié lǎo, bù zhì kuí lí yě." shēng pō rán qí jì, yuē:" qīng yán yì zì yǒu lǐ, wú fāng sī zhī." yīn zì niàn líng dīng gū kǔ, sù zhì qīn zhī, suī yù táo wáng, jìng jiāng yān wǎng? cháng wén fù yán: yǒu jiù pū jīn róng zhě, xìn yì rén yě, jū zhèn jiāng lǚ chéng, yǐ gēng zhòng wèi yè. jīn wǎng tóu zhī, shù bù wǒ jù. zhì míng yè wǔ gǔ, yǔ nǚ qīng zhuāng ér chū, mǎi chuán guò guā zhōu, bēn dān yáng, fǎng yú cūn máng, guǒ yǒu jīn róng zhě, jiā shén yīn fù, jiàn wèi běn cūn bǎo zhèng. shēng dà xǐ, zhí zào qí mén, zhì zé chū bù xiāng shí yě, shēng yán qí fù xìng míng jué lǐ jí jǐ rǔ míng, fāng shǐ jì rèn, zé shè wèi ér kū qí zhǔ, pěng shēng ér bài yú zuò, yuē:" cǐ wú jiā láng jūn yě." shēng jù gào yǐ gù, nǎi xū zhèng táng ér chù zhī, shì zhī rú shì jiù zhǔ, yī shí zhī xū, gōng jǐ shèn zhì. shēng chù róng jiā, jiāng jí yī nián. nǚ gào shēng yuē:" shǐ yě jù fù mǔ zhī zé, gù yǔ jūn wèi zhuō shì zhī táo, gài chū yú bù huò yǐ yě. jīn zé jiù gǔ jì méi, xīn gǔ jì dēng, suì yuè rú liú, yǐ jí jī yǐ. qiě ài zǐ zhī xīn, rén jiē yǒu zhī, jīn ér zì guī, xǐ yú zài jiàn, bì bù wǒ zuì. kuàng fù mǔ shēng wǒ, ēn mò dà yān, qǐ yǒu zhōng jué zhī lǐ? hé wǎng jiàn zhī hū?" shēng cóng qí yán, yǔ zhī dù jiāng rù chéng. jiāng jí qí jiā, wèi shēng yuē:" qiè táo cuàn yī nián, jīn jù yǔ jūn tóng wǎng, huò kǒng féng bǐ zhī nù, jūn yí xiān wǎng chān zhī, qiè yǐ zhōu yú cǐ yǐ qí." lín xíng, fù hū shēng huí, yǐ jīn fèng chāi shòu zhī, yuē:" rú huò yí jù, dāng chū cǐ yǐ shì zhī, kě yě." shēng zhì mén, fáng yù wén zhī, xīn rán chū jiàn, fǎn zhì xiè yuē:" rì zuó gù dài bù zhōu, zhì jūn bù ān qí suǒ, ér yǒu tā shì, lǎo fū zhī zuì yě. xìng wù jiàn guài!" shēng bài fú zài dì, bù gǎn yǎng shì, dàn chēng" sǐ zuì", kǒu bù jué shēng. fáng yù yuē:" yǒu hé zuì guò? jù chū cǐ yán. yuàn cì kāi chén, shì wǒ yí lǜ. " shēng nǎi zuò ér yán yuē:" nǎng zhě fáng wéi shì mì, ér nǚ qíng duō, fù bú yì zhī míng, fàn sī tōng zhī lǜ, bù gào ér qǔ, qiè fù ér táo, cuàn fú cūn xū, qiān yán suì yuè, yīn róng jiǔ zǔ, shū wèn mò chuán, qíng suī dǔ yú fū qī, ēn gǎn wàng hū fù mǔ! jīn zé jǐn xié lìng ài, tóng cǐ guī níng, fú wàng chá qí shēn qíng, shù qí zhòng zuì, shǐ de zhōng néng xié lǎo, yǒng suì yòu yú fēi. dà rén yǒu nì ài zhī ēn, xiǎo zi yǒu yí jiā zhī lè, shì suǒ wàng yě, wéi yì mǐn yān." fáng yù wén zhī, jīng yuē:" wú nǚ wò bìng zài chuáng, jīn jí yī suì, zhān zhōu bù jìn, zhuǎn cè xū rén, qǐ yǒu shì shì yé?"
至暮而归,天已曛黑,生于门左迎接;有轿二乘,前轿已入,后轿至生前,似有物堕地,铿然作声,生俟其过,急往拾之,乃金凤钗一只也。欲纳还于内,则中门已阖,不可得而入矣。遂还小斋,明烛独坐。自念婚事不成,只身孤苦,寄迹人入门,亦非久计,长叹数声。方欲就枕,忽闻剥啄扣门声,问之不答,斯须复扣,如是者三度。乃启关视之,则一美姝立于门外,见户开,遽搴裙而入。生大惊。女低容敛气,向生细语曰:“郎不识妾耶?妾即兴娘之妹庆娘也。向者投钗轿下,郎拾得否?”即挽生就寝。生以其父待之厚,辞曰:“不敢。”拒之甚厉,至于再三。女忽赪尔怒曰:“吾父以子侄之礼待汝,置汝门下,汝乃于深夜诱我至此,将欲何为?我将诉之于父,讼汝于官,必不舍汝矣。”生惧,不得已而从焉。至晓,乃去。自是暮隐而入,朝隐而出,往来于门侧小斋,凡及一月有半。一夕,谓生曰:“妾处深闺,君居外馆,今日之事,幸而无人知觉。 诚恐好事多魔,佳期易阻,一旦声迹彰露,亲庭罪责,闭笼而锁鹦鹉,打鸭而惊鸳鸯,在妾固所甘心,于君诚恐累德。莫若先事而发,怀璧而逃,或晦迹深村,或藏踪异郡,庶得优游偕老,不致睽离也。”生颇然其计,曰:“卿言亦自有理,吾方思之。”因自念零丁孤苦,素质亲知,虽欲逃亡,竟将焉往?尝闻父言:有旧仆金荣者,信义人也,居镇江吕城,以耕种为业。 今往投之,庶不我拒。至明夜五鼓,与女轻装而出,买船过瓜州,奔丹阳,访于村氓,果有金荣者,家甚殷富,见为本村保正。生大喜,直造其门,至则初不相识也,生言其父姓名爵里及己乳名,方始记认,则设位而哭其主,捧生而拜于座,曰:“此吾家郎君也。”生具告以故,乃虚正堂而处之,事之如事旧主,衣食之需,供给甚至。生处荣家,将及一年。女告生曰:“始也惧父母之责,故与君为卓氏之逃,盖出于不获已也。今则旧谷既没,新谷既登,岁月如流,已及朞矣。且爱子之心,人皆有之,今而自归,喜于再见,必不我罪。况父母生我,恩莫大焉,岂有终绝之理?盍往见之乎?”生从其言,与之渡江入城。将及其家,谓生曰:“妾逃窜一年,今遽与君同往,或恐逢彼之怒,君宜先往觇之,妾舣舟于此以俟。”临行,复呼生回,以金凤钗授之,曰:“如或疑拒,当出此以示之,可也。”生至门,防御闻之,欣然出见,反致谢曰:“日昨顾待不周,致君不安其所,而有他适,老夫之罪也。幸勿见怪!”生拜伏在地,不敢仰视,但称“死罪”,口不绝声。防御曰:“有何罪过?遽出此言。愿赐开陈,释我疑虑。 ”生乃作而言曰:“曩者房帷事密,儿女情多,负不义之名,犯私通之律,不告而娶,窃负而逃,窜伏村墟,迁延岁月,音容久阻,书问莫传,情虽笃于夫妻,恩敢忘乎父母!今则谨携令爱,同此归宁,伏望察其深情,恕其重罪,使得终能偕老,永遂又于飞。 大人有溺爱之恩,小子有宜家之乐,是所望也,惟翼悯焉。”防御闻之,惊曰:“吾女卧病在床,今及一岁,饘粥不进,转侧需人,岂有是事耶?”
shēng wèi qí kǒng wèi mén hù zhī rǔ, gù shì cí yǐ jù zhī, nǎi yuē:" mù jīn qìng niáng zài yú zhōu zhōng, kě lìng rén yú qǔ zhī lái." fáng yù suī bù xìn, rán qiě lìng jiā tóng chí wǎng shì zhī, zhì zé wú suǒ jiàn. fāng jí nù cuī shēng, zé qí yāo wàng, shēng yú xiù zhōng, chū jīn fèng chāi yǐ jìn. fáng yù jiàn, shǐ dà jīng yuē:" cǐ wú wáng nǚ xìng niáng xùn zàng zhī wù yě, hú wéi ér zhì cǐ zāi?" yí huò zhī jì, qìng niáng hū yú chuáng shàng chuā rán ér qǐ, zhí zhì táng qián, bài qí fù yuē:" xìng niáng bù xìng, zǎo cí yán shì, yuǎn qì huāng jiāo, rán yǔ cuī jiā láng jūn yuán fèn wèi duàn, jīn zhī lái cǐ, yì yì wú tā, tè yù yǐ ài mèi qìng niáng, xù qí hūn ěr. rú suǒ qǐng kěn cóng, zé bìng huàn dāng jí quán chú bù yòng qiè yán, mìng jǐn cǐ yǐ." jǔ jiā jīng hài, shì qí shēn zé qìng niáng, ér yán cí jǔ zhǐ zé xìng niáng yě. fù jí zhī yuē:" rǔ jì sǐ yǐ, ān dé fù yú rén shì wèi cǐ luàn huò yě?" duì yuē:" qiè zhī sǐ yě, míng sī yǐ qiè wú zuì, bù fù jū jìn, dé lì hòu shì fū rén zhàng xià, zhǎng chuán jiān zòu. qiè yǐ shì yuán wèi jǐn, gù tè gěi jiǎ yī nián, lái yǔ cuī láng le cǐ yī duàn yīn yuán ěr."
生谓其恐为门户之辱,故饰词以拒之,乃曰:“目今庆娘在于舟中,可令人舁取之来。”防御虽不信,然且令家僮驰往视之,至则无所见。方诘怒崔生,责其妖妄,生于袖中,出金凤钗以进。 防御见,始大惊曰:“此吾亡女兴娘殉葬之物也,胡为而至此哉?”疑惑之际,庆娘忽于床上欻然而起,直至堂前,拜其父曰:“兴娘不幸,早辞严侍,远弃荒郊,然与崔家郎君缘分未断,今之来此,意亦无他,特欲以爱妹庆娘,续其婚耳。如所请肯从,则病患当即痊除;不用妾言,命尽此矣。”举家惊骇,视其身则庆娘,而言词举止则兴娘也。父诘之曰:“汝既死矣,安得复于人世为此乱惑也?”对曰:“妾之死也,冥司以妾无罪,不复拘禁,得隶后士夫人帐下,掌传笺奏。妾以世缘未尽,故特给假一年,来与崔郎了此一段因缘尔。”
fù wén qí yǔ qiè, nǎi xǔ zhī, jí liǎn róng bài xiè, yòu yǔ cuī shēng zhí shǒu xū xī wèi bié. qiě yuē:" fù mǔ xǔ wǒ yǐ! rǔ hǎo zuò jiāo kè, shèn wú yǐ xīn rén ér wàng gù rén yě." yán qì, tòng kū ér pū yú dì, shì zhī, sǐ yǐ. jí yǐ tāng yào guàn zhī, yí shí nǎi sū, jí bìng yǐ qù, xíng dòng rú cháng, wèn qí qián shì, bìng bù zhī zhī, dài rú mèng jué. suì juān jí xù cuī shēng zhī hūn. shēng gǎn xīng niáng zhī qíng, yǐ chāi huò yú shì, dé chāo èr shí dìng, jǐn mǎi xiāng zhú chǔ bì, lài yì qióng huā guān, mìng dào shì jiàn jiào sān zhòu yè yǐ bào zhī. fù jiàn mèng yú shēng yuē:" méng jūn jiàn bá, shàng yǒu yú qíng, suī gé yōu míng, shí shēn gǎn pèi. xiǎo mèi róu hé, yí shàn shì zhī." shēng jīng dào ér jué. cóng cǐ suì jué. wū hū yì zāi!
父闻其语切,乃许之,即敛容拜谢,又与崔生执手歔欷为别。 且曰:“父母许我矣!汝好作娇客,慎毋以新人而忘故人也。”言讫,恸哭而仆于地,视之,死矣。急以汤药灌之,移时乃苏,疾病已去,行动如常,问其前事,并不知之,殆如梦觉。 遂涓吉续崔生之婚。生感兴娘之情,以钗货于市,得钞二十锭,尽买香烛楮币,赉诣琼花观,命道士建醮三昼夜以报之。复见梦于生曰:“蒙君荐拔,尚有余情,虽隔幽明,实深感佩。小妹柔和,宜善视之。”生惊悼而觉。 从此遂绝。 呜呼异哉!