hòu zhǔ yí chūn wáng
後主宜春王
hòu zhǔ míng yù, zì chóng guāng. běn míng cóng jiā, jí sì lì gǎi yān. sì zhǔ dì liù zǐ, tài zǐ jì tóng mǔ dì. yòu fēng ān dìng jùn gōng, zhōu shī rù huái diān, qiān shén wǔ jūn dōu yú hòu.
後主名煜,字重光。本名從嘉,及嗣立改焉。嗣主第六子,太子冀同母弟。幼封安定郡公,周師入淮甸,遷神武軍都虞候。
yán jiāng xún fǔ, yīn liè yú yě. shí zhōu shì zōng nù bù gē huái nán dì, shuài zhòng jiāng dù jiāng zhēng jiàn kāng. jiàn bái qì guàn kōng, shǐ chān zhī, nǎi hòu zhǔ yǔ zhòng liè yān. tàn yuē:" bǐ yǒu rén yān, wèi kě tú yě." suì zhǐ. sì zhǔ wén zhī, yīn lì wèi hòu, yǐ wú wáng cān zhèng.
沿江巡撫,因獵於野。時周世宗怒不割淮南地,帥眾將渡江征建康。見白氣貫空,使覘之,乃後主與眾獵焉。嘆曰:"彼有人焉,未可圖也。"遂止。嗣主聞之,因立為後,以吳王參政。
sì zhǔ nán qiān hóng zhōu, suì lì wèi tài zǐ jiān guó. sì zhǔ cú, suì jí wěi wèi, zūn mǔ zhōng shì wèi tài hòu, lì fēi zhōu shì wèi huáng hòu, fēng zhū dì wèi wáng, bǎi guān xié jiā zhí. bà zhū jùn tún tián guī zhōu xiàn, wěi suǒ shǔ zǎi bù yǔ cháng fù jù zhēng. suí suǒ zū rù shí fēn xī yī, wèi zhī" lǜ fēn", yǐ wèi lù lǐn, zhū zhū jiāo yá shuì yì rán. yóu shì gōng wú yí lì, ér tún tián diàn mín jué gōng lì zhī náo kè, huò ān yè yān. qián dé èr nián shǐ yòng tiě qián, yǐ shí dāng tóng zhī yī. chū sì zhǔ jí wèi, zhēng fá pín qǐ. xiān zhǔ dé chāng quán bù jì jié, suì yì zhù táng guó qián. qí méi yuē" táng guó tōng bǎo", yuē yī qiān zhòng sān jīn shí èr liǎng. zhì shù nián ér bì. bǎi xìng dào zhù jǐ zhì yī jīn yú, yǐ yī wén zhì shuǐ shàng bù chén. suī yán jìn bù zhǐ. zhì shì yǒu tiě qián zhī yì. jì xíng zhì shù nián, wù jià jiàn zēng. zhū jùn zhī mín fù dào zhù zhě pō duō, ér qīng xiǎo, huán wài máng cì bù jí guān chǎng yuán jìng. guó jiā suī yǐ fǎ shéng zhī, fàn zhě pèi yuǎn jùn, mín lí zhī yì zhòng ér bù zhǐ. yòu xiān zhǔ shì bù gài kuò dìng mín chǎn, zì zhèng hú shàng bié shū sān dòu yú guān, lǐn shòu yán èr jīn wèi zhī yán mǐ, bǎi xìng biàn zhī. jí shì zōng kè zhǔn nán, yán huò suì jiān, guān wú kě zhī, zhì jīn shū zhī yóu wèi dìng zhì. yǐ lín rén zhào wèi nán dōu liú shǒu shǒu nán chāng yǐn. dōng, jiàn zhōu jié dù shǐ chén huì zú, shí hòu zhǔ wǎng xù zhèng wù, xiǎo yú jìn zhōng wò tīng nèi dào chǎng tóng xíng zhuàng zhōng. yǒu jié shù xǐ ér zhào zhī, dāng tì dù wèi sēng. ér tóng zǐ jiān huá, duì yuē:" bù gǎn dú shòu ēn zé, yuàn bì xià rú fú cí bēi guǎng tán, zhū jùn yú shì pǔ dù yān." shì suì shí yuè èr rì, hòu zhǔ nà guó. kāi bǎo sān nián dōng, hòu zhǔ yīn xiào liè yú qīng lóng shān, hái dà lǐ sì, qīn lù qiú xì, duō huò yuán yòu. gěi shì zhōng xiāo yǎn zhōng shū shì láng hán xī zài děng dàn zòu, chēng yù sòng bì shēn yǒu sī, líng yǔ zhī zhōng fēi chē jià suǒ yí zhì. qǐng shěng sī fá nèi tǎng qián sān bǎi wàn chōng jūn zī kù yòng.
嗣主南遷洪州,遂立為太子監國。嗣主殂,遂即偽位,尊母鍾氏為太后,立妃周氏為皇后,封諸弟為王,百官偕加職。罷諸郡屯田歸州縣,委所屬宰簿與常賦俱征。隨所租入十分錫一,謂之"率分",以為祿廩,諸朱膠牙稅亦然。由是公無遺利,而屯田佃民絕公吏之撓刻,獲安業焉。乾德二年始用鐵錢,以十當銅之一。初嗣主即位,征伐頻起。先主德昌泉布既竭,遂議鑄唐國錢。其眉曰"唐國通寶",約一千重三斤十二兩。至數年而斃。百姓盜鑄幾至一斤余,以一文置水上不沉。雖嚴禁不止。至是有鐵錢之議。既行至數年,物價漸增。諸郡之民復盜鑄者頗多,而輕小,環外芒刺不及官場圓淨。國家雖以法繩之,犯者配遠郡,民罹之益眾而不止。又先主世不概括定民產,自正斛上別輸三斗於官,廩受鹽二斤謂之鹽米,百姓便之。及世宗克准南,鹽貨遂艱,官無可支,至今輸之猶為定製。以林仁肇為南都留守守南昌尹。冬,建州節度使陳晦卒,時後主罔恤政務,曉于禁中臥聽內道場童行撞鐘。有節數喜而召之,當剃度為僧。而童子奸猾,對曰:"不敢獨受恩澤,願陛下如佛慈悲廣覃,諸郡於是普度焉。"是歲十月二日,後主納國。開寶三年冬,後主因校獵於青龍山,還大理寺,親錄囚系,多獲原宥。給事中蕭儼、中書侍郎韓熙載等彈奏,稱獄訟必申有司,囹圄之中非車駕所宜至。請省司罰內帑錢三百萬充軍資庫用。
sān nián xià tài bái rì jiàn, zhì qiū fāng méi. yòu èr rì xiāng chù, shí rén yǐ shì jiàn zhī. shì suì hán xī zài zú. tiān wáng shǐ zhì, fěng hòu zhǔ rù cháo, yù bù yīng zhào. chū liú yán gòng wèi běi shǐ qiè cì hòu zhǔ kuāng jiàn zhì chuán, bì zài zhī běi dù. zì shì hòu zhǔ jù bù gǎn dēng shǐ zhě chuán. qiū fǔ zhōu qí wáng jǐng dá zú. qiǎn dì yí chūn wáng cóng qiān rù cháo jīng shī. dōng yǒu shāng rén shàng mì shì, qǐng qiè wǎng jiāng líng fén shāo běi cháo suǒ zào lóu chuán zhàn jiàn shù qiān sōu, qǐ gē fú yàn.
三年夏太白日見,至秋方沒。又二日相觸,時人以視見之。是歲韓熙載卒。天王使至,諷後主入朝,煜不應詔。初流言共謂北使竊伺後主匡餞至船,必載之北度。自是後主懼不敢登使者船。秋撫州齊王景達卒。遣弟宜春王從謙入朝京師。冬有商人上密事,請竊往江陵焚燒北朝所造樓船戰艦數千艘,乞割符驗。
hòu zhǔ jù shì xiè, bù gǎn tīng. yú shì shāng rén dùn qù. xià lìng biǎn sǔn zhì dù, xià shū chēng jiào. gǎi zhōng shū shěng wèi zuǒ yòu nèi sī fǔ, shàng shū wèi huì fǔ, yù shǐ tái wèi sī xiàn fǔ, hàn lín wèi hóng wén guǎn, shū mì yuàn wèi guāng zhèng yuàn. jiàng zhū wáng wèi jùn gōng. chū, tái gé diàn gè yǒu chī wěn. zì qián dé hòu tiān wáng shǐ zhì zé qù zhī, shǐ hái fù yòng, zhì shì suì chú.
後主懼事泄,不敢聽。於是商人遁去。下令貶損制度,下書稱教。改中書省為左右內司府,尚書為會府,御史台為司憲府,翰林為弘文館,樞密院為光政院。降諸王為郡公。初,台閣殿各有螭吻。自乾德後天王使至則去之,使還復用,至是遂除。
sì nián dōng, nán dōu liú shǒu nán chāng yǐn lín rén zhào zú, yù zhèn yě. zhū nèi shǐ shè rén pān yòu, hù bù shì láng lǐ píng yǐ shì wèi qīn jūn, dōu yú hòu shēn lìng jiān wèi jí zhōu cì shǐ. liù nián, qiǎn cì dì dèng wáng cóng yì cháo jīng shī, xún qiǎn huí, yù hòu zhǔ rù cháo. liù nián dōng, wáng shī jì jiāng, kè chí zhōu. yǐ tiān dé jūn dōu yú hòu dù zhēn shuài shī yù zhī. bài jī yú dāng tú.
四年冬,南都留守南昌尹林仁肇卒,遇鴆也。誅內史舍人潘佑,戶部侍郎李平以侍衛親軍,都虞候申令堅為吉州刺史。六年,遣次弟鄧王從益朝京師,尋遣回,諭後主入朝。六年冬,王師濟江,克池州。以天德軍都虞候杜真率師御之。敗績於當塗。
suì jiè yán chéng shǒu. xià lìng qù kāi bǎo zhī hào, gōng sī dú jí chēng jiǎ shù suì, mù mín xiàn nà mín sù yǐ bì guó yòng, ér shǔ zhī yǐ jué zhì. shí xiàn zhě pō duō, yuán zhōu píng xiāng zhì zhì shǐ liú mào zhōng pò tán shī yú jìng nèi. bā nián chūn, yǒu huì xīng bèi yú dōng fāng. chū, gèn zhōng tiān, qí mò qū xiàng běi, shí wèi zhī sǎo xīng. dài xiǎo zhì tíng wǔ duǎn rú zhǒu yān. chéng jiāng xiàn méi, yuè rén gōng dān tú. mìng tóng dé jūn dōu yú hòu lú jiàng dū zhōu shī chū yuán zhī. shì suì yuè mín wèi sī tú. chū, xiān zhǔ zhī shì jì wèi liàng mín tián yǐ diàn kē fù. zì èr mín yǐ shàng jiā chū yī zú, hào wèi yì shī. zhōng yǒu bié jí fēn jū yòu chū yī zú, wèi zhī xīn shēng nǐ jūn, zhì mín jiān yǒu xīn zhì wù chǎn zhě yì chū yī zú, wèi zhī xīn nǐ jūn. yòu yú kè hù nèi yǒu sān dīng zhě chōu yī zú, wèi zhī guó jūn, hòu gǎi wèi bān shān jūn. shǐ wù lì hù wèi zhī jiāng xiào dǒng zhī.
遂戒嚴城守。下令去開寶之號,公私牘籍稱甲戍歲,募民獻納緡粟以裨國用,而署之以爵秩。時獻者頗多,袁州萍鄉制置使劉茂忠破潭師於境內。八年春,有彗星孛於東方。初,亘中天,其末曲向北,時謂之掃星。迨曉至亭午短如帚焉。城將陷沒,越人攻丹徒。命同德軍都虞候廬絳督舟師出援之。是歲閱民為司徒。初,先主之世既為量民田以奠科賦。自二緡以上家出一卒,號為義師。中有別籍分居又出一卒,謂之新生擬軍,至民間有新置物產者亦出一卒,謂之新擬軍。又於客戶內有三丁者抽一卒,謂之國軍,後改為扳山軍。使物力戶為之將校董之。
yòu sì zhǔ zhī shì xǔ zhū jùn mín huà jìng dù chuán. měi zhì duān wǔ, guān gěi cǎi, bǐ liǎng liǎng jiào qí diàn zuì, shèng zhě jiā yǐ yín wǎn, wèi zhī dǎ biāo, jiē jí qí míng. zhì shì jǐn sōu wèi zú, wèi zhī líng bō jūn. lǜ mín jiān yōng nú zhuì xù, wèi zhī yì yǒng jūn. yòu mù háo mín jiē zì bèi mín bó jūn fú bīng qì, zhāo jí wú lài wáng mìng bèi, wèi zhī zì zài jūn. mín yīng zhī zhě yì duō yǐ. wáng shī wéi jí, nǎi qiè jiàng là shū zhāo bǎi xìng. zì lǎo ruò wài néng bèi zhí zhě wèi zhī pái mén jūn. fán shí sān děng míng, qiǎn fù biān jìng jí dēng chéng bǎ shǒu, jiàn kāng chéng xiàn fāng bà guī nóng.
又嗣主之世許諸郡民劃競渡船。每至端午,官給彩,俾兩兩較其殿最,勝者加以銀碗,謂之打標,皆籍其名。至是盡搜為卒,謂之凌波軍。率民間傭奴贅婿,謂之義勇軍。又募豪民皆自備緡帛軍服兵器,招集無賴亡命輩,謂之自在軍。民應之者益多矣。王師圍急,乃竊降蠟書招百姓。自老弱外能被執者謂之排門軍。凡十三等名,遣赴邊境及登城把守,建康城陷方罷歸農。
qí jiāng xiào qǐ fā rù jīng shī, shù nián fàng hái xiāng lǐ. xià, zhū shén wèi tǒng jūn dōu yú hòu huáng fǔ jì xūn. qiū, hóng zhōu jié dù shǐ zhū lìng yūn zì xún yáng hú kǒu shuài shuǐ lù zhū jūn jiāng xiào yuán jiàn kāng. jìn cì hǔ zūn zhōu, yǔ wáng shī hé zhàn, zhòng jiē kuì, lìng yūn sǐ zhī. chū, hòu zhǔ yǐ dà bīng wéi jìn, lì nián bǎi xìng yì sǐ, shì zú fá shí, bǐ chén qiáo zuò jiàng kuǎn, yǔ tài zǐ chū jiàng. shǐ xíng rén yǔ yuē jié. dàn zhì wǔ wèi jué, xún chéng xiàn. dōu zhāo tǎo shǐ cáo bīn jì rù, hòu zhǔ chū bài yú gōng mén. bīn yuē:" hé gù fù yuē!" hòu zhǔ wú cí, wéi yán rén xīn bù yī gù yě. suì lìng zuǒ yòu fèng xǐ huǎn shàng bīn. bīn fù mìng hòu zhǔ zuò shū wěi yù zhū jùn lìng yǐ chéng guī shùn. wéi jiāng zhōu bù cóng. qí bì jiāng hú zé shā cì shǐ jiān jūn shǐ, suì jù chéng pàn. xiān fēng céng hàn shuài zhòng gōng zhī. shī lǎo ér pí, zhì míng nián dōng, shí jǐn fāng xiàn, suì tú qí chéng. wáng shī jì rù jiàn kāng, wéi hòu zhǔ guān mén bù rù. shí shēng yuán sì gé shù céng, gāo kě shí yú zhàng. liáng shí wèi wǎ guān gé. háo mín fù shāng zhī jiā bì nán yú shàng, dài qiān yú rén, wèi yuè rén suǒ fén, yī dàn ér xī. bīn nǎi shǐ jiān shǒu hòu zhǔ yǔ èr dì tài zǐ ér xià dēng zhōu fù què, bǎi sī guān shǔ jǐn qiān sōu, jiāng fā, hào qì zhī shēng táo yú shuǐ lù.
其將校起發入京師,數年放還鄉里。夏,誅神衛統軍都虞候皇甫繼勛。秋,洪州節度使朱令贇自潯陽湖口帥水陸諸軍將校援建康。進次虎鐏洲,與王師合戰,眾皆潰,令贇死之。初,後主以大兵圍近,歷年百姓疫死,士卒乏食,俾陳喬作降款,與太子出降。使行人與約詰。旦至午未決,尋城陷。都招討使曹彬既入,後主出拜於宮門。彬曰:"何故負約!"後主無辭,唯言人心不一故也。遂令左右奉璽緩上彬。彬復命後主作書委諭諸郡令以城歸順。唯江州不從。其裨將胡則殺刺史監軍使,遂據城叛。先鋒曾翰帥眾攻之。師老而疲,至明年冬,食盡方陷,遂屠其城。王師既入建康,唯後主官門不入。時升元寺閣數層,高可十餘丈。梁時為瓦棺閣。豪民富商之家避難於上,迨千餘人,為越人所焚,一旦而熄。彬乃使監守後主與二弟太子而下登舟赴闕,百司官屬僅千艘,將發,號泣之聲淘於水陸。
jì xíng, hòu zhǔ yú zhōu zhōng qì shù xíng xià, yīn mìng bǐ zì fù shī yún:" jiāng nán jiāng běi jiù jiā xiāng, sān shí nián lái mèng yī chǎng. wú yuàn gōng mén jīn lěng luò, guǎng líng tái diàn yǐ huāng liáng.
既行,後主於舟中泣數行下,因命筆自賦詩云:"江南江北舊家鄉,三十年來夢一場。吳苑宮門今冷落,廣陵台殿已荒涼。
yún lóng yuǎn xiù chóu qiān piàn, yǔ dǎ gū zhōu lèi wàn xíng. xiōng dì sì rén sān bǎi kǒu, bù kān jiān zuò xì sī liang." jì zhì biàn kǒu, yù dēng lǐ pǔ guāng sì. zuǒ yòu jiàn zhǐ, hòu zhǔ nù ér dà mà, yuē:" wú zì shǎo bèi rǔ bèi jìn zhì, dōu bù zì yóu. jīn rì jiā guó jù wáng shàng rú cǐ yé" dēng zhī quán ér lǐ, tàn niàn jiǔ zhī, sàn shī yī wù mín bó. zhì jīng shī nǎi miàn fù yù bì, qún chén yú chèn, yǐ jiàn tài zǔ. tài zǔ yǐ hòu zhǔ jù mìng láo shī, rán niàn chēng fān rù gòng èr shí yú nián, nǎi shè zhī. hòu zhǔ yǔ chén liáo sù fú tú bù. tài zǔ yù qián yuán diàn nǎi gào yuē:" rǔ wèi jiāng nán guó zhǔ yǐ hū." yù jiàn zuǒ yòu bān liè yí wèi yán sù, gǔ lì jiǔ zhī, bù néng duì. xún mìng shè zuì, cì guān dài, qiǎn jiù guǎn. fēng wéi mìng hóu, shòu zuǒ qiān niú wèi shàng jiāng jūn. tài zōng dēng jí, gǎi fēng lǒng xī gōng. tài píng xìng guó sān nián qiū, hòu zhǔ yīn jí, shàng xuān hàn lín yī shì yào, zhōng shǐ wèi yù zhě shù sì, yì rì ér cú. zài wěi wèi shí wǔ nián, nián sì shí èr, zèng tài shī, zhuī fēng wú wáng, gěi cì hán suì. mí hòu qiǎn zhōng shǐ hù sàng shì. chū hòu zhǔ jì wéi cháo zhǐ jù mìng bù xíng, cháng wèi rén yuē:" tā rì wáng shī jiàn tǎo, gū dāng gōng huàn róng fú, qīn dǔ shì zú, bèi chéng yī zhàn, yǐ cún shè jì.
雲籠遠岫愁千片,雨打孤舟淚萬行。兄弟四人三百口,不堪間坐細思量。"既至汴口,欲登禮普光寺。左右諫止,後主怒而大罵,曰:"吾自少被汝輩禁制,都不自由。今日家國俱亡尚如此耶"登之拳而禮,嘆念久之,散施衣物緡帛。至京師乃面縛御璧,群臣輿襯,以見太祖。太祖以後主拒命勞師,然念稱藩入貢二十餘年,乃赦之。後主與臣寮素服徒步。太祖御乾元殿乃告曰:"汝為江南國主已乎。"煜見左右班列儀衛嚴肅,股慄久之,不能對。尋命赦罪,賜冠帶,遣就館。封違命侯,授左千牛衛上將軍。太宗登極,改封隴西公。太平興國三年秋,後主因疾,上宣翰林醫視藥,中使慰諭者數四,翌日而殂。在偽位十五年,年四十二,贈太師,追封吳王,給賜含襚.彌厚遣中使護喪事。初後主既違朝旨拒命不行,嘗謂人曰:"他日王師見討,孤當躬擐戎服,親篤士卒,背城一戰,以存社稷。
rú qí bù huò, nǎi jù shì zì fén, zhōng bù zuò tā guó zhī guǐ." tài zǔ wén zhī, wèi zuǒ yòu yuē:" cǐ cuò dà jiàn yǔ ěr, tú yǒu qí kǒu, bì wú qí zhì. qú néng rú shì, sūn hào shū bǎo bù wèi jiàng lǔ yǐ." zhì shì guǒ rán. hòu zhǔ zì shǎo jùn mài, xǐ yì rú xué, gōng shī, néng shǔ wén, xiǎo wù yīn lǜ. zī yí fēng yǎ, jǔ zhǐ rú cuò, wǎn ruò shì rén.
如其不獲,乃聚室自焚,終不作他國之鬼。"太祖聞之,謂左右曰:"此措大見語耳,徒有其口,必無其志。渠能如是,孫皓、叔寶不為降虜矣。"至是果然。後主自少俊邁,喜肄儒學,工詩,能屬文,曉悟音律。姿儀風雅,舉止儒措,宛若士人。
kù xìn fú tú zhī fǎ, chuí sǐ bù wù. cháng yú jìn zhōng jù sēng ní, shǔ sì yǔ yú zhōng. cháng suǒ jù tú shù bǎi rén. cháo tuì yǔ hòu dǐng sēng jiā mào, yī jiā shā, zhuǎn sòng fú shū, shǒu bù zàn shì, bài guì dùn shǒu, zhì wèi yóu zhuì, qīn wèi sāng mén, xuē zuò cè jiǎn zi shì zhī, sāi jiá yǒu shǎo sè zhì zhě, zài wèi zhì zhī. qí shǒu cháng chāo, nǎi xué fú wò yìn ér xíng. bǎi guān shì shù zé ér xiào zhī. yóu shì jiàn kāng chéng zhōng sì yuàn sēng tú dài zhì wàn yú, qīn gěi lǐn mǐ, tǎng zàng mín bó yǐ gōng zhī. cháng zhào mù yǒu dào shì wèi sēng zhě yǔ zhī èr jīn. wǎng wǎng yǒu tān gǒu ér wèi zhě. sēng fàn jiān, yǒu sī jù dú hái sú. hòu zhǔ nǎi yuē:" sēng rén jiān yín, běn tú hái sú. jīn ruò cóng zhī, shì zòng qí yù. lè lìng lǐ fú sān bǎi bài, miǎn qí xíng."
酷信浮圖之法,垂死不悟。常于禁中聚僧尼,署寺宇於中。常所聚徒數百人。朝退與後頂僧伽帽,衣袈裟,轉誦佛書,手不暫釋,拜跪頓首,至為疣贅,親為桑門,削作廁簡子試之,腮頰有少澀滯者,再為治之。其手常抄,乃學佛握印而行。百官士庶則而效之。由是建康城中寺院僧徒迨至萬餘,親給廩米,帑藏緡帛以供之。常召募有道士為僧者與之二金。往往有貪苟而為者。僧犯奸,有司具牘還俗。後主乃曰:"僧人姦淫,本圖還俗。今若從之,是縱其欲。勒令禮佛三百拜,免其刑。"
běi cháo wén zhī yīn xuǎn shào nián yǒu jīng yè kǒu biàn zhě wǎng huà zhī. hòu zhǔ chóng fèng, wèi zhī yī fó chū shì, hào wèi xiǎo zhǎng lǎo. zhāo xī yǔ lùn liù gēn sì dì tiān táng dì yù xún huán guǒ bào, yòu shuō lìng guǎng shī shā fàn, yíng zào tǎ xiàng, shēn bèi hóng luó xiāo jīn sān shì. hòu zhǔ ràng qí tài shē, nǎi yuē:" bì xià bù dú huá yán jīng, zhēng zhī fú fù guì" zì shì jīn huái shui chǎng huǎng, bīng jī shǒu yù zhī móu, huāng rán ér chí, qūn lǐn jiàn xū, cái yòng yì jié.
北朝聞之陰選少年有經葉口辨者往化之。後主崇奉,謂之一佛出世,號為小長老。朝夕與論六根、四諦、天堂、地獄、循環、果報,又說令廣施剎梵,營造塔像,身被紅羅銷金三事。後主讓其太奢,乃曰:"陛下不讀《華嚴經》,爭知佛富貴"自是襟懷氵敞恍,兵機守御之謀,慌然而弛,囷廩漸虛,財用益竭。
yòu shǐ hòu zhǔ yú niú tóu shān dà qǐ lán ruò jǐn qiān jiān, jù tú qiān zhòng. dàn mù shè cài shí, wú fēi yì fāng zhēn zhuàn, yī rì shí zhī bù jǐn, míng dàn zài jù, wèi zhī" zhé dào", shí yì wèi" zhé dào" wèi yù zì chèn. jí dà bīng zhì, hòu wèi yíng shǔ. běi cháo yòu bǐ sēng yú cǎi shí jī xià cǎo ān, zì yún" shǎo ér cǎo yī mù shí", hòu zhǔ shǐ jī gōng xiàn, yáng wèi bù shòu, nǎi yīn záo xué jí lěi shí wèi tǎ, kuò shù wéi, gāo dài shù zhàng, ér yè liàng shuǐ miàn.
又使後主於牛頭山大起蘭若僅千間,聚徒千眾。旦暮設菜食,無非異方珍饌,一日食之不盡,明旦再具,謂之"折倒",時議謂"折倒"為煜自讖。及大兵至,後為營署。北朝又俾僧於采石磯下草庵,自雲"少而草衣木食",後主使齎供獻,佯為不受,乃陰鑿穴及壘石為塔,闊數圍,高迨數丈,而夜量水面。
jí wáng shī kè chí zhōu ér fú liáng, suì zhì, xì yú tǎ xué qiě dù, nán běi bù chà háo lí.
及王師克池州而浮梁,遂至,繫於塔穴且渡,南北不差毫釐。
shī tú hé wéi, nǎi zhào xiǎo zhǎng lǎo yì qí jù shǒu, duì yuē:" chén sēng dāng yáo tuì zhī."
師徒合圍,乃召小長老議其拒守,對曰:"臣僧當搖退之。"
yú shì dēng chéng dà hū, ér zhōu huī bīng nǎi xiǎo què. hòu zhǔ xǐ, lìng sēng sú bīng shì, niàn sòng jiù kǔ guān yīn pú sà, mǎn chéng fèi yǒng, wèi jǐ, sì miàn shǐ shí yǔ xià, shì mín shāng sǐ zhě zhòng. hòu zhǔ fù shǐ yán zhī, tuō jí bù qǐ, jí zhū huáng fǔ jì xūn zhī hòu, fāng yí wú yàn, nǎi zhèn ér shā zhī. shí chéng zhōng yǒu sēng shù qiān biǎo qǐ pī jiān zhí ruì chū chéng dòu zhàn, hòu zhǔ bù cóng, yuē:" bù kě huǐ tā jiào fǎ." zǎi xiàng tāng shuō lì bù shàng shū xú xuàn zhī tú dàn shùn fēi wén guò, shī lù xī zhǐ, céng bù yī yán jiàn zhèng. zuò dài wáng shī, yīn cì bài wáng, suí zuò xì lǔ. hán xī zài yú nìng gǒu róng, cháng shàng shū yún:" zhū fú cí bēi, shàng róng huǐ guò." yán duō cǐ lèi, rèn chéng huò tāi, jiàn wēi shì xìng. dài lú jiàng chū shuǐ zhàn, shēng huò bì xiào jí jiǎ shì bǎi rén, qí xiào shēn zhuàng kuí àn, róng mào shén wǔ, jiāng jiàn hòu zhǔ, huò gào zhī yuē:" ruò duì guān jiā, shàn wèi cí shuō, bì miǎn qí huò." xiào nǎi kàng shēng:" bǐ zé yī guó zhǔ, hé guān jiā zhī yǒu." jì jiàn nuò ér bù bài, hòu zhǔ xǐ ér qiě jù. yīn wèn:" běi shī zhōng shì rǔ bèi zhě jǐ" duì yuē:" guó zhǔ ruò wù, chéng yí qū jiàng, wèi yī chéng shēng mín yán mìng, gǒu bù rú shì, dàn xī zhī zhōng shì wèi yú ròu. rú wú bèi zhě jǐ wàn, hé zú wèn zhī" hòu zhǔ mò rán wú duàn, jiǔ zhī lìng chū, wèi hūn rén suǒ cì, nǎi dà hū yuē:" sǐ bù dé qí dì yǐ." yú jiǎ shì jiē zhòng shāng, hòu zhǔ āi zhī gěi yǐn shí yào ěr zhì zhī. dài yù yǐn jiàn, gè dài yuē:" guān jiā rú fú cí bēi, hǎo shēng è shā, chén děng wú yǐ wèi bào dá. yuàn yú chéng qiè zhǎn běi shī yǐ xiè shēng chéng." nǎi yè zòng zhī, dài dàn jiē gē guó ér zhì. hòu zhǔ xǐ zhī, shǎng cì yǒu jiā. yú shì zài qiǎn zhī, ér bù fù zhì yǐ. hòu zhǔ bù zhī zéi qǔ chéng wài bǎi xìng ěr xiàn yān. gù chéng zhōng xū shí zhī zhuàng jiē bèi cè zhī. zhū jùn yǒu duàn sǐ yù zhě dāng xiān zòu dú, jì xiáng fù wú yí, nǎi yú fú qián zhù xiāng ruò dēng yǐ dá dàn wèi yàn, ruò huǒ miè zé cóng zhī, rú rán zé huò sǐ. fù shāng dà jiǎ yǒu fàn fǎ zhě nǎi lù zuǒ yòu nèi rén, qiè xù zhī ér huò yòu zhě duō yǐ. qí wèi rén méng mèi ruò cǐ, bù wáng hé qí.
於是登城大呼,而周麾兵乃小卻。後主喜,令僧俗兵士,念誦救苦觀音菩薩,滿城沸涌,未幾,四面矢石雨下,士民傷死者眾。後主復使言之,託疾不起,及誅皇甫繼勛之後,方疑無驗,乃鴆而殺之。時城中有僧數千表乞披堅執銳出城鬥戰,後主不從,曰:"不可毀他教法。"宰相湯說、吏部尚書徐鉉之徒但順非文過,尸祿希旨,曾不一言諫諍。坐待王師,陰伺敗亡,隨作系虜。韓熙載諛佞苟容,嘗上疏云:"諸佛慈悲,尚容悔過。"言多此類,任成禍胎,見危是幸。迨盧絳出水戰,生獲裨校及甲士百人,其校身狀魁岸,容貌甚武,將見後主,或告之曰:"若對官家,善為詞說,必免其禍。"校乃抗聲:"彼則一國主,何官家之有。"既見喏而不拜,後主喜而且懼。因問:"北師中似汝輩者幾"對曰:"國主若悟,誠宜趨降,為一城生民延命,苟不如是,旦夕之中適為魚肉。如吾輩者幾萬,何足問之"後主默然無斷,久之令出,為閽人所刺,乃大呼曰:"死不得其地矣。"余甲士皆重傷,後主哀之給飲食藥餌治之。迨愈引見,各紿曰:"官家如佛慈悲,好生惡殺,臣等無以為報答。願逾城竊斬北師以謝生成。"乃夜縱之,迨旦皆割馘而至。後主喜之,賞賜有加。於是再遣之,而不復至矣。後主不知賊取城外百姓耳獻焉。故城中虛實之狀皆被測之。諸郡有斷死獄者當先奏牘,既詳覆無疑,乃於佛前炷香爇燈以達旦為驗,若火滅則從之,如燃則貨死。富商大賈有犯法者乃賂左右內人,竊續之而獲宥者多矣。其為人朦昧若此,不亡何俟。
chū běi cháo bīng jiāng xìng, jí zhōu zǐ chéng shàng yǒu shén xiàn tóu rú chē lún, é shàng yǒu zhū guāng shuò rú yuè, jūn mín jiē kàn, shù rì ér méi. jīn sú hū wèi tiān wáng lóu. yòu jiàn kāng chéng wài yán jiāng pái dà lóu háng jiē yǒu jiāng jūn zhī hào, hū yī sōu qiě hǒu rú rén, wén yú shí shù lǐ. hòu zhǔ nǎi jiàng zhàng jué zhī. yòu jiàn fú yàn zì běi ér fēi, dài qiān qún zhì chéng cè jiào xiào bēi míng, yí fèn yú chéng wū jí nǚ qiáng shàng, jiē bái ér chòu yuè yú nǎi zhǐ. chéng zhōng shì shù yī bì fú rǎn, shí xū jīng sù lù zé yù xiān, shí hū zhī wèi" tiān shuǐ bì." lú líng céng shì jiāng qǔ fù, hū huà wèi nǚ, hòu jià zhī shēng zǐ yān. yòu yǒu hǎi xíng rú dà dī, zhǎng shù shí zhàng, zhì yú xún yáng. zhí dōng shuǐ hé, bù néng xuán, měi měi yǎn yóng, shuǐ zì nǎo ér chū, huò yún hǎi shén qǔ qí zhū yǐ. dài sǐ, rén shí qí ròu, duō zhě zhì, zú yǐ xié gǔ wèi qiáo, jǐ gǔ wèi jiù. zhě, lǐ zhī lèi yě. jì sǐ zé guó wáng. qí guài chèn duō ruò shì. yù zhī jūn chén jiē zhuān méng bù wù qí yāo.
初北朝兵將興,吉州子城上有神現頭如車輪,額上有珠光爍如月,軍民皆看,數日而沒。今俗呼為天王樓。又建康城外沿江排大樓航皆有將軍之號,忽一艘且吼如人,聞於十數里。後主乃降杖決之。又見鳧雁自北而飛,迨千群至城側叫嘯悲鳴,遺糞於城屋及女牆上,皆白而臭月余乃止。城中士庶衣碧服染,時須經宿露則愈鮮,時呼之為"天水碧。"廬陵曾氏將娶婦,忽化為女,後嫁之生子焉。又有海形如大堤,長數十丈,至於潯陽。值冬水涸,不能旋,每每噞喁,水自腦而出,或雲海神取其珠矣。迨死,人食其肉,多者至,卒以脅骨為橋,脊骨為臼。者,鯉之類也。既死則國亡。其怪讖多若是。煜之君臣皆顓蒙不悟其妖。
yí chūn wáng cóng qiān, sì zhǔ dì jiǔ zǐ, hòu zhǔ zhī mǔ dì. yòu ér cōng wù, hǎo xué yǒu wén cí, wèi ruò guàn yǒu néng shī zhī míng. sì zhǔ cháng yú yuàn zhōng yǔ zǎi xiàng yì, ér cóng qiān shì cè, sì zhǔ mìng zhī fù guān qí shī, cóng qiān nǎi mìng bǐ lì fù yuē:" zhú lín èr jūn zǐ, jǐn rì yì chén yín. xiāng duì zhōng wú yǔ, zhēng xiān gè yǒu xīn. shì qiáng zhōng yǒu shī, shǒu fèn gù wú qīn. ruò suàn jī móu chù, cāng míng xiǎng wèi shēn." sì zhǔ lǎn zhī jīng tàn, lìng bān shì bǎi liáo yǐ wèi guī jiè. shì liú zhēng xiě, zhǐ jià dòng yú jiàn kāng. jí hòu zhǔ sì, lì fēng wáng. kāi bǎo zhōng tiān wáng zhào hòu zhǔ rù cháo, yù wèi xíng nǎi qiǎn cóng qiān fèng cháo gòng. jì zhì, fū zòu wú shī lǐ jié. tài zǔ yōu ēn, fēng zhī wèi chōng wáng, cì dì zhái xī lài pō hòu, ēn jí fān qī. wèi jǐ shì shàng, shàng cóng róng wèi zhī yuē:" qīng kě yí shū yǔ guó zhǔ, lìng rù cháo fèng, zhèn dāng dà jià dǐ sòng háo ér yíng, fēng zhī yǐ dà fǔ, suǒ wèi bǐ cǐ zāo páng, zì wú shī shí." cóng qiān duì yuē:" chén xiōng yǐ yōng fēi zhī cái sì shǒu zōng miào, bì xià chuí fù zài zhī ēn xǔ zhī rù cháo, shí qiān zài yī yù, bì xū fèng zhào." tài zǔ yīn cì jiǔ shí mín bó ér bà, jí cóng qiān wèi shū shǐ zhì jiàn kāng yù yǐ shàng yì, ér hòu zhǔ wèi chén qiáo děng suǒ zhì, nǎi bù cóng. jí píng jiàn kāng, hòu zhǔ rù cháo. tài zōng jié yǐ bù cóng cóng qiān zhī zhǐ, jù mìng láo shī, hòu zhǔ jù nǎi wěi duì yǐ bù wén qí mìng. tài zōng nù, suì jiàng cóng qiān yú nán bān.
宜春王從謙,嗣主第九子,後主之母弟。幼而聰悟,好學有文詞,未弱冠有能詩之名。嗣主嘗於苑中與宰相奕,而從謙侍側,嗣主命之賦《觀棋詩》,從謙乃命筆立賦曰:"竹林二君子,盡日意沉吟。相對終無語,爭先各有心。恃強終有失,守分固無侵。若算機謀處,滄溟想未深。"嗣主覽之驚嘆,令頒示百寮以為規誡。士流爭寫,紙價動於建康。及後主嗣,立封王。開寶中天王詔後主入朝,煜未行乃遣從謙奉朝貢。既至,敷奏無失禮節。太祖優恩,封之為充王,賜第宅錫賚頗厚,恩及藩戚。未幾侍上,上從容謂之曰:"卿可貽書與國主,令入朝奉,朕當大駕抵宋毫而迎,封之以大府,所謂彼此遭逄,自無失時。"從謙對曰:"臣兄以庸菲之才嗣守宗廟,陛下垂覆載之恩許之入朝,寔千載一遇,必須奉詔。"太祖因賜酒食緡帛而罷,及從謙為書使至建康諭以上意,而後主為陳喬等所制,乃不從。及平建康,後主入朝。太宗詰以不從從謙之旨,拒命勞師,後主懼乃偽對以不聞其命。太宗怒,遂降從謙於南班。
jì yǐ jiā guó sàng wáng, jué zhì biǎn sǔn, fēi yù bù cún, mò mò bù zì ān, suì wò jí ér zú. chū cóng qiān fèng shǐ gōng kǒu, zhì ér bù fǎn qí fēi měi kū yì, hòu zhǔ wú yǐ jì, měi wén shǐ zhì, bì bì zhī ér yǐ. bīng wèi qǐ yǐ sī mù bù yǐ ér chéng jí, zú. hòu zhǔ hòu zhōu shì sī tú zōng zhī shào nǚ. qián hòu zhī mèi, shǎo yǐ yīn qī wǎng lái gōng zhōng. hòu zhǔ jiàn qí měi zī róng nǎi nà zhī. qián hòu jí jiāng jí, hū jiàn hòu rù, nǎi wèn mèi mei jǐ shí zhì gōng lái, hòu shí nián yòu bù zhī xián yí, jí yǐ shí duì yuē:" jì shù rì yǐ." hòu nù, suì miàn bì ér wò, zhì sǐ bù gù. hòu jì cú, cháng rù jìn zhōng, zhì nà wèi hòu, nǎi chéng lǐ ér yǐ. jiāng nà cǎi, hòu zhǔ lìng jiāo é bèi yǐ zēng cǎi shǐ yù shū, jí yú chǐ mí. jí qīn yíng, mín shù guān zhě xián dēng yú wū, yǒu zhuì wǎ ér sǐ. qí xī yàn qún chén, hán xī zài ér jiàng jiē wèi shī yǐ fěng yān, ér hòu zhǔ bù zhī qiǎn. zì shì shì shù hūn yīn qǐn chéng fēng sú, jí hòu zhǔ fēng wéi mìng hóu, hòu fēng fēi, tài píng xìng guó sān nián hòu zhǔ cú, wèi jǐ hòu yì zú.
既以家國喪亡,爵秩貶損,妃御不存,默默不自安,遂臥疾而卒。初從謙奉使宮口,質而不返其妃每哭詣,後主無以計,每聞使至,必避之而已。兵未起以思慕不已而成疾,卒。後主後周氏司徒宗之少女。前後之妹,少以姻戚往來宮中。後主見其美姿容乃納之。前後疾將殛,忽見後入,乃問妹妹幾時至宮來,後時年幼不知嫌疑,即以實對曰:"既數日矣。"後怒,遂面壁而臥,至死不顧。後既殂,常入禁中,至納為後,乃成禮而已。將納彩,後主令交鵝被以繒彩使御書,極於侈靡。及親迎,民庶觀者咸登於屋,有墜瓦而死。其夕燕群臣,韓熙載而降皆為詩以諷焉,而後主不之譴。自是士庶婚姻寢成風俗,及後主封違命侯,後封妃,太平興國三年後主殂,未幾後亦卒。