zhào jǐng wéi lún jiǎ dān jiāng gōng fǔ
○赵憬 韦伦 贾耽 姜公辅
zhào jǐng, zì tuì wēng, tiān shuǐ lǒng xī rén yě. zǒng zhāng zhōng lì bù shì láng tóng dōng xī tái sān pǐn rén běn zhī zēng sūn. zǔ xuān lì zuǒ sī láng zhōng. fù dào xiān, hóng zhōu lù shì cān jūn.
赵憬,字退翁,天水陇西人也。总章中吏部侍郎、同东西台三品仁本之曾孙。 祖諠历左司郎中。父道先,洪州录事参军。
jǐng shǎo hào xué, zhì xíng xiū jié, bù qiú wén dá. bǎo yìng zhōng, xuán zōng sù zōng zǐ gōng wèi fù, yǒu sī yì shān líng zhì dù. shí xī fān rù kòu, tiān xià jī jǐn, jǐng yǐ hè yī shàng shū, yí zūn jiǎn zhì, shí rén chēng zhī. hòu lián wèi zhōu cóng shì, shì jiāng xià wèi. lèi qiān jiān chá yù shǐ, suí dié fān fǔ, lì diàn zhōng shì yù shǐ tài zǐ shè rén. jū mǔ yōu, āi huǐ jǐ jué. fú chú, jiàn zhōng chū, zhuó shòu shuǐ bù yuán wài láng. wèi bài, huì hú nán guān chá shǐ lǐ chéng qǐng wèi fù shǐ jiǎn xiào gōng bù láng zhōng, chōng zhí. suì yú, chéng zú, suì zhī liú hòu shì. xún shòu tán zhōu cì shǐ jiān yù shǐ zhōng chéng hú nán guān chá shǐ, réng cì jīn zǐ. jū èr suì, shòu dài guī jīng shī, hé mén jìng jū, bù yú rén jiāo. jiǔ zhī, tè zhào duì yú bié diàn. jǐng duō xué wèn, yǒu cí biàn, fū zòu chēng zhǐ, shàng yuè, bài jǐ shì zhōng.
憬少好学,志行修洁,不求闻达。宝应中,玄宗、肃宗梓宫未祔,有司议山陵 制度。时西蕃入寇,天下饥馑,憬以褐衣上疏,宜遵俭制,时人称之。后连为州从 事,试江夏尉。累迁监察御史,随牒籓府,历殿中侍御史、太子舍人。居母忧,哀 毁几绝。服除,建中初,擢授水部员外郎。未拜,会湖南观察使李承请为副使、检 校工部郎中,充职。岁余,承卒,遂知留后事。寻授潭州刺史、兼御史中丞、湖南 观察使,仍赐金紫。居二岁,受代归京师,阖门静居,不与人交。久之,特召对于 别殿。憬多学问,有辞辩,敷奏称旨,上悦,拜给事中。
zhēn yuán sì nián, huí hé qǐng jié hé qīn. zhào yǐ xián ān gōng zhǔ jiàng huí hé, mìng jiǎn jiào yòu pú yè guān bō chōng shǐ. jǐng yǐ běn guān jiān yù shǐ zhōng chéng wèi fù. qián hòu shǐ huí hé zhě, duō sī jī zēng xù, fān zhōng shì mǎ huí yǐ guī lì. jǐng yī wú suǒ shì, rén tàn měi zhī. shǐ hái, qiān shàng shū zuǒ chéng, gāng xiá shěng wù, qīng qín fèng zhí. dòu cān wèi zǎi xiàng, è qí néng, qǐng chū wèi tóng zhōu cì shǐ, shàng bù cóng.
贞元四年,回纥请结和亲。诏以咸安公主降回纥,命检校右仆射关播充使。憬 以本官兼御史中丞为副。前后使回纥者,多私赍缯絮,蕃中市马回以规利。憬一无 所市,人叹美之。使还,迁尚书左丞,纲辖省务,清勤奉职。窦参为宰相,恶其能, 请出为同州刺史,上不从。
bā nián sì yuè, dòu cān bà chù, jǐng yǔ lù zhì bìng bài zhōng shū shì láng tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì. jǐng shēn yú lǐ dào, cháng yán:" wéi zhèng zhī běn, zài yú xuǎn xián néng, wù jié jiǎn, báo fù liǎn, kuān xíng fá." duì yáng zhī jì, bì yǐ cǐ wéi yán, nǎi xiàn shěn guān liù yì yuē:
八年四月,窦参罢黜,憬与陆贽并拜中书侍郎、同中书门下平章事。憬深于理 道,常言:“为政之本,在于选贤能,务节俭,薄赋敛,宽刑罚。”对扬之际,必 以此为言,乃献《审官六议》曰:
chén miù dēng zǎi fǔ, sì nián yú zī, gōng chéng dé yīn, wèi cháng bù yǐ qiú xián wèi qiè. zhì yú yán jiàn, zhí zài yú chén, suī dāng dài tiān zhī gōng, qiě fá zhī rén zhī jiàn jiàn jī suì yuè, fù yú shèng míng, wú bǔ wáng yóu, yǒu fáng xián lù. kuàng duō jí yàng, jiān lǜ quē yí, qǐng fèng biǎo zhāng, bèi chén gān gé. bì xià yǐ chén xìng zhuō zhí, shēn bìng kě jīn, bù qì càn wēi, shàng jiā wěi rèn. zì cǐ sī shěng, bào xiào yóu nán, mò fù yáo shùn zhī xīn, kōng huái shī sù zhī jù. fú wéi bì xià fǎ xiàng yīng qī, shèng shén guǎng yùn, yún xíng yǔ shī, jiē fā zì rán, xùn gào diǎn mó, xī jīng ruì lǎn. chén suǒ yǐ bù gǎn yuán yǐn gǔ xī, shàng fán tiān cōng, qiě yǐ yòng rén zhī yào, yuàn shēn bǐ jiàn. fù niàn jī sǎng dān bì, yǎng duì chén yán, jiǎn nè yì qióng, jù shù nán biàn, lǐ xiáng zé chén dú pō shén, yán lüè zé lì hài wèi xuān. ruò mò yǐ qiú róng, gǒu ér qiè wèi, zòng tiān dì zhī rén xìng miǎn, ér zhōng wài zhī zé hé táo! fēi bì xià yòng chén zhī yì yě. qí suǒ yù yán zhě, jiē bì xià shèng lǜ zhī nèi. chén yǐ dǐng dài ēn zào, bù zhī suǒ wéi, shēn bèi fēng dú, jiàn jué chén gù, shì yǐ qín qín kěn kěn, qiè yú yú chéng yě.
臣谬登宰府,四年于兹,恭承德音,未尝不以求贤为切。至于延荐,职在愚臣, 虽当代天之工,且乏知人之鉴;渐积岁月,负于圣明,无补王猷,有妨贤路。况多 疾恙,兼虑阙遗,顷奉表章,备陈肝膈。陛下以臣性拙直,身病可矜,不弃孱微, 尚加委任。自此思省,报效尤难,莫副尧、舜之心,空怀尸素之惧。伏惟陛下法象 应期,圣神广运,云行雨施,皆发自然,训诰典谟,悉经睿览。臣所以不敢援引古 昔,上烦天聪,且以用人之要,愿伸鄙见。复念稽颡丹陛,仰对宸严,謇讷易穷, 遽数难辩,理详则尘渎颇甚,言略则利害未宣。若默以求容,苟而窃位,纵天地之 仁幸免,而中外之责何逃!非陛下用臣之意也。其所欲言者,皆陛下圣虑之内。臣 以顶戴恩造,不知所为,身被风毒,渐觉沉痼,是以勤勤恳恳,切于愚诚也。
chén wén zhēn guān kāi yuán zhī jì, zǎi fǔ lùn shì, huò duō shàng shū, suǒ jì huò jìn qíng lǐ. jīn chén zhuó qián dài zhī sǔn yì, tǐ dāng shí zhī tōng biàn, jǐn xiàn shěn guān liù yì, fú wéi xián yàn shí cì shěng lǎn.
臣闻贞观、开元之际,宰辅论事,或多上书,所冀获尽情理。今臣酌前代之损 益,体当时之通变,谨献《审官六议》,伏惟闲宴时赐省览。
qí dà zhǐ, yì xiāng, zé yuē:" yí bó cǎi zhòng xián, yòng wèi fǔ bì. jīn zhōng wài zhī qí xián zhě, fú yuàn bì xià yòng zhī, shí qí néng zhě rèn zhī, qiú qí quán cái, kǒng bù kě dé."
其大指,议相,则曰:“宜博采众贤,用为辅弼。今中外知其贤者,伏愿陛下 用之,识其能者任之,求其全材,恐不可得。”
yì jìn yòng shù guān, zé yuē:" yì tóng zhī lùn, shì fēi nàn biàn. yóu kǎo kè nán yú shí xiào, hào wù zá yú zhòng shēng, suǒ yǐ fǎng zhī mí duō, dé zhī mí shǎo. xuǎn shì gǔ jīn wéi nán, bá shí dé wǔ, xián yú yóu bàn. bì xià wèi chén yuē: ' hé bì wǔ yě? shí dé èr sān sī kě yǐ!' shèng zhǔ sī xián zhì shì, ér zǎi chén bù néng jìn zhī, chén zhī zuì yě. jìn xián zài yú guǎng rèn yòng, míng diàn zuì, jǔ dà jié, qì qí xiǎo xiá, suí qí suǒ néng, shì zhī yǐ shì, yòng rén zhī dà gāng yě."
议进用庶官,则曰:“异同之论,是非难辨。由考课难于实效,好恶杂于众声, 所以访之弥多,得之弥少。选士古今为难,拔十得五,贤愚犹半。陛下谓臣曰: ‘何必五也?十得二三斯可矣!’圣主思贤至是,而宰臣不能进之,臣之罪也。进 贤在于广任用,明殿最,举大节,弃其小瑕,随其所能,试之以事,用人之大纲也。”
yì jīng zhū sī quē guān, zé yuē:" dāng jīn yào guān duō quē, xián guān shí wú yī èr. wén wǔ rèn yòng, zī xù dì qiān, yào guān běn yǐ cái xíng, xián guān duō yóu ēn zé. cháo tíng huò jiāng rèn, duō nǐ yào guān zé rén shǎo quē duō, xián guān zé rén duō quē shǎo míng dāng xuǎn bá zhě zhuǎn shǎo, zài yōu róng zhě zhuǎn duō, yí bǔ quē yuán, wù yù cái yòng. dà shà yǒng gù, shì dòng liáng cuī jué zhī quán yě shèng cháo zhì lǐ, yì shù guān qún lì zhī néng yě."
议京诸司阙官,则曰:“当今要官多阙,闲官十无一二。文武任用,资序递迁, 要官本以材行,闲官多由恩泽。朝廷或将任,多拟要官则人少阙多,闲官则人多阙 少;明当选拔者转少,在优容者转多,宜补阙员,务育材用。大厦永固,是栋梁榱 桷之全也;圣朝致理,亦庶官群吏之能也。”
yì zhōng wài kǎo kè guān, zé yuē:" hàn yǐ shù yì zhǎng lì, wèi zhī bì zhèng. qí yǒu néng lǐ zhě, zhé zēng zhì cì jīn, huò bā jiǔ nián shí yú nián, nǎi rù wèi jiǔ qīng, huò qiān sān fǔ. gōng jī mào yì, suì zhì chéng xiàng, qí jiān bù gé shù guān. jīn bì xià nèi xuǎn shù liáo, wài wěi zhōu fǔ, kè jī gāo zhě, bù cì chāo shēng, zhì lǐ zhī fǎ, wú yú yú cǐ. chén yú yǐ wèi chù zhì qiě lì nián xiàn, ruò suǒ jū yào zhòng, wèi dāng qiān yí, jiù jiā jué zhì. qí yú jìn tuì, lìng zhī bāo biǎn zhī bì yìng, chí sù zhī yǒu cháng. rú kè jī zài zhōng, nián kǎo jí xiàn, yǔ zhī píng zhuǎn. zhōng wài dié chù, lì shì qí néng, shǐ wú gǒu qiě zhī xīn, yòu wú zhì yān zhī lǜ."
议中外考课官,则曰:“汉以数易长吏,谓之弊政。其有能理者,辄增秩赐金, 或八九年、十余年,乃入为九卿,或迁三辅。功绩茂异,遂至丞相,其间不隔数官。 今陛下内选庶僚,外委州府,课绩高者,不次超升,致理之法,无逾于此。臣愚以 为黜陟且立年限,若所居要重,未当迁移,就加爵秩。其余进退,令知褒贬之必应, 迟速之有常。如课绩在中,年考及限,与之平转。中外迭处,历试其能,使无苟且 之心,又无滞淹之虑。”
yì jǔ yí zhì, zé yuē:" guān sī jì guǎng, bì wěi zǎi fǔ yǐ jǔ zhī zǎi fǔ bù néng biàn zhī, yòu xún yú shù guān shù guān bù néng biàn zhī, yòu fǎng yú zhòng rén. zhòng shēng xiāo rán, hù yǒu zāng pǐ, shí rén jǔ zhī wèi xìn, yī rén huǐ zhī kě yí, dài zhì yú jīn, zī bì wèi gǎi. qí suǒ yǐ rán zhě, fēi jǐn wèi ài zēng yě, kǔ yú bù shěn shí ér chéng shēng yán zhī. dà fán cháng rén zhī xīn, yǐ chēng rén zhī shàn wèi qīng, yǐ gōng rén zhī guò wèi zhí, gǒu yǒu chú shòu, duō shēng héng yì. yóu shì zǎi chén měi jiāng jiàn yòng, yì zì zhòng nán, rì wǎng yuè lái, wèi fù shèng yì. yí xū cǎi tīng shí lùn, yǐ suǒ jǔ duō zhě xiān yòng, bì fēi dà gù, jiē bù qì zhī."
议举遗滞,则曰:“官司既广,必委宰辅以举之;宰辅不能遍知,又询于庶官; 庶官不能遍知,又访于众人。众声嚣然,互有臧否,十人举之未信,一人毁之可疑, 迨至于今,兹弊未改。其所以然者,非尽为爱憎也,苦于不审实而承声言之。大凡 常人之心,以称人之善为清,以攻人之过为直,苟有除授,多生横议。由是宰臣每 将荐用,亦自重难,日往月来,未副圣意。宜须采听时论,以所举多者先用,必非 大故,皆不弃之。”
yì zhuó yòng zhū shǐ fǔ liáo shǔ, zé yuē:" zhū shǐ pì lì, gè zì jīng qiú, wù yú dé rén, jiāng zhòng fǔ wàng. jì jīng shì xiào, néng fǒu kě zhī, zhuó qí xián néng, zhì zhī cháo liè. huò yuē wài shǐ xū cái, gù bù kě duó. chén zhī bì bù rán yě. shǔ zhě shǐ fǔ bīn jiè, měi yǒu dēng cháo, běn shǐ shū yǐ wéi róng, zì xǐ zhī rén, qiě míng gōng xuǎn. dà fán cái néng zhī shì, míng wèi wèi dá, duō zài fāng zhèn. rì yuè zài shàng, shuí bù zhī zhī, sī dēng quē tíng, rú wàng xiāo hàn, yí xū bó cǎi, wú yí jiǔ zhì." shàng yōu zhào dá zhī.
议擢用诸使府僚属,则曰:“诸使辟吏,各自精求,务于得人,将重府望。既 经试效,能否可知,擢其贤能,置之朝列。或曰外使须才,固不可夺。臣知必不然 也。属者使府宾介,每有登朝,本使殊以为荣,自喜知人,且明公选。大凡才能之 士,名位未达,多在方镇。日月在上,谁不知之,思登阙庭,如望霄汉,宜须博采, 无宜久滞。”上优诏答之。
shí lì bù shì láng dù huáng cháng wèi zhōng guì chán zèn jí tā guò fàn, yù shǐ zhōng chéng mù zàn jīng zhào shǎo yǐn wéi wǔ wàn nián xiàn lìng lǐ xuān cháng ān lìng lú yún, jiē wèi péi yán líng gòu xiàn, jiāng jiā chì zhú. jǐng bǎo hù jiù jiě zhī, gù duō cóng qīng biǎn.
时吏部侍郎杜黄裳为中贵谗谮及他过犯,御史中丞穆赞、京兆少尹韦武、万年 县令李宣、长安令卢云,皆为裴延龄构陷,将加斥逐。憬保护救解之,故多从轻贬。
chū, jǐng lián chá hú nán, líng hú huán cuī jǐng bìng wèi xún shǔ cì shǐ. huán cháng lì zhōng shū shè rén lǐ bù shì láng, jǐng jiǔ zài cháo liè, suǒ wéi huò kuī fǎ lìng, jǐng měi yǐ zhèng dào zhì zhī. huán jǐng mì qiǎn rén shù jǐng zuì zhuàng, huǐ zhī yú cháo. jí jǐng wèi xiāng, bá jǐng zì dà lǐ qīng wèi shàng shū yòu chéng, huán xiān biǎn guān wèi bié jià, yòu zhuó wèi jí zhōu cì shǐ, shí rén duō zhī.
初,憬廉察湖南,令狐峘、崔儆并为巡属刺史。峘尝历中书舍人、礼部侍郎, 儆久在朝列,所为或亏法令,憬每以正道制之。峘、儆密遣人数憬罪状,毁之于朝。 及憬为相,拔儆自大理卿为尚书右丞,峘先贬官为别驾,又擢为吉州刺史,时人多 之。
jǐng yǔ lù zhì tóng zhī zhèng shì. zhì shì jiǔ zài jìn tíng, tè chéng ēn gù, yǐ guó zhèng wèi jǐ rèn, cái zhōu suì, zhuǎn jǐng wèi mén xià shì láng. jǐng yóu shì shēn xián zhī, shù yǐ mù jí qǐng gào, bù shèn dāng zhèng shì, yīn shì bù xiāng xié. péi yán líng jiān zhà zì suī, mǎn cháo cè mù. jǐng chū yǔ zhì yuē yú shàng qián lùn zhī, jí yán yīng zòu duì, zhì jí yán yán líng jiān xié kuáng dàn zhī zhuàng, bù kě rèn yòng. dé zōng bù yuè, xíng yú yán sè. jǐng mò rán wú yán, yóu shì bà zhì píng zhāng shì, ér jǐng dāng guó yǐ.
憬与陆贽同知政事。贽恃久在禁庭,特承恩顾,以国政为己任,才周岁,转憬 为门下侍郎。憬由是深衔之,数以目疾请告,不甚当政事,因是不相协。裴延龄奸 诈恣睢,满朝侧目。憬初与贽约于上前论之,及延英奏对,贽极言延龄奸邪诳诞之 状,不可任用。德宗不悦,形于颜色。憬默然无言,由是罢贽平章事,而憬当国矣。
shí zǎi xiàng jiǎ dān lú mài yǔ jǐng sān rén. shí èr nián chūn zhēng yuè, dān mài jiē yǒu jiǎ, gù jǐng dú duì yú yán yīng. shàng wèn yuē:" jìn rì qǐ jū zhù jì hé shì?" jǐng duì yuē:" gǔ zhě zuǒ shǐ jì yán, rén jūn dòng zhǐ, yǒu shí yán suí jí jì lù, qǐ jū zhù shì yě. guó cháo yǒng huī zhōng, qǐ jū wéi de duì zhàng chéng zhǐ, zhàng xià hòu móu yì jiē bù dé wén, qí jì zhù wéi biān zhì chì, gèng wú tā shì. suǒ yǐ cháng shòu zhōng yáo shú zhī zhèng shì, yǐ wéi qīn chéng dé yīn mó xùn, ruò bù xuān zhǐ, zǎi xiàng shǐ guān wú yǐ dé shū. shú qǐng zǎi xiàng yī rén jì lù suǒ lùn jūn guó zhèng shì, wèi zhī shí zhèng jì, měi yuè sòng shǐ guǎn. jì ér shí zhèng jì yòu fèi." shàng yuē:" jūn jǔ bì shū, yì cún quàn jiè. jì cháng yǒu shí zhèng jì, zǎi chén yí yī gù shì wèi zhī." wú hé, jǐng zú, shí zhèng jì yì bù xíng.
时宰相贾耽、卢迈与憬三人。十二年春正月,耽、迈皆有假,故憬独对于延英。 上问曰:“近日起居注记何事?”憬对曰:“古者左史记言,人君动止,有实言随 即记录,起居注是也。国朝永徽中,起居唯得对仗承旨,仗下后谋议皆不得闻,其 记注唯编制敕,更无他事。所以长寿中姚璹知政事,以为亲承德音谟训,若不宣旨, 宰相、史官无以得书。璹请宰相一人记录所论军国政事,谓之时政记,每月送史馆。 既而时政记又废。”上曰:“君举必书,义存劝诫。既尝有时政记,宰臣宜依故事 为之。”无何,憬卒,时政记亦不行。
jǐng tè chéng ēn gù, xìng qīng jiǎn, suī wèi zǎi fǔ, jū dì pū shǐ, lèi pín shì dài fū zhī jiā, suǒ de fèng rù, xiān zhì sī miào, ér jìng bù lì dì shě tián chǎn.
憬特承恩顾,性清俭,虽为宰辅,居第仆使,类贫士大夫之家,所得俸入,先 置私庙,而竟不立第舍田产。
qí nián bā yuè, yù bào jí, xìn sù ér zú, shí nián liù shí yī. zi yuán liàng jìn jǐng yí biǎo cǎo yuē:" chén dāo hé shèng cí, qiè chén tái dǐng, nián xù pō jiǔ, jī yòng wú wén, fù chéng zhī bài yǐ zhāng, fù sù zhī jiù é jí. ér tiān yǔ zhī jí, fú guò shēng zāi, zì jīn rì mǎo shí yǐ lái, shāo jiā kùn zhòng, zhēn jiǔ bù jí, yào ěr xī shī. yǎn rán yóu hún, zhōng dāng jiù mù, míng míng cán chuǎn, qǐ rěn cí tiān! hào hū tì líng, cè xī xīn duàn, fǎn fēng jié cǎo, shì bào shēn ēn, suī sǐ yóu shēng, qǐ gū sù yuàn. wú rèn gǎn ēn, wū yè tòng hèn zhī zhì." dé zōng yóu dào xī zhī, fèi cháo sān rì, cè zèng tài zi tài fù, fù bó wǔ bǎi duān mǐ sù sì bǎi shí, lìng hóng lú qīng wáng quán chōng cè diào shǐ.
其年八月,遇暴疾,信宿而卒,时年六十一。子元亮进憬遗表草曰:“臣叨荷 圣慈,窃尘台鼎,年序颇久,绩用无闻,负乘之败已彰,覆餗之咎俄及。而天与之 疾,福过生灾,自今日卯时以来,稍加困重,针灸不及,药饵奚施。奄然游魂,终 当就木,冥冥残喘,岂忍辞天!号呼涕零,侧息心断,反风结草,誓报深恩,虽死 犹生,岂孤素愿。无任感恩,呜咽痛恨之至。”德宗尤悼惜之,废朝三日,册赠太 子太傅,赙帛五百端、米粟四百石,令鸿胪卿王权充册吊使。
yuán liàng guān zhì zuǒ sī láng zhōng shì yù shǐ zhī zá shì zú. cì zǐ quán liàng, guān zhì shì yù shǐ guì guǎn fáng yù pàn guān. yuán liàng xiōng xuān liàng dì chéng liàng, jiē yǐ mén yìn shòu guān.
元亮官至左司郎中、侍御史知杂事卒。次子全亮,官至侍御史、桂管防御判官。 元亮兄宣亮、弟承亮,皆以门廕授官。
wéi lún, kāi yuán tiān bǎo zhōng shuò fāng jié dù shǐ guāng chéng zhī zǐ. shǎo yǐ yìn lèi shòu lán tián xiàn wèi. yǐ lì shì qín kè, yáng guó zhōng shǔ wèi zhù qián nèi zuò shǐ pàn guān. guó zhōng shì quán chǒng, yòu yāo míng chēng, duō zhēng zhū zhōu xiàn nóng rén lìng zhù qián. nóng fū jì fēi běn shǎi gōng jiàng, bèi suǒ yóu yì lìng jiù yì, duō zāo chuí fá, rén bù liáo shēng. lún bái guó zhōng yuē:" zhù qián xū dé běn shǎi rén, jīn yì bǎi xìng nóng rén wéi zhī, yóu fèi lì wú gōng, rén qiě xìng bàng. qǐng hòu xuán shì gū jià, mù gōng xiǎo zhě wèi zhī." yóu shì yì shǐ jiǎn shǎo, ér yì zhù qián zhī shù. tiān bǎo mò, gōng nèi tǔ mù zhī gōng wú xū rì, nèi zuò rén lì yīn yuán wèi jiān, lún nǎi gōng qīn yuè shì, shěng fèi jiǎn bèi. gǎi dà lǐ píng shì.
韦伦,开元、天宝中朔方节度使光乘之子。少以廕累授蓝田县尉。以吏事勤恪, 杨国忠署为铸钱内作使判官。国忠恃权宠,又邀名称,多征诸州县农人令铸钱。农 夫既非本色工匠,被所由抑令就役,多遭箠罚,人不聊生。伦白国忠曰:“铸钱须 得本色人,今抑百姓农人为之,尤费力无功,人且兴谤。请厚悬市估价,募工晓者 为之。”由是役使减少,而益铸钱之数。天宝末,宫内土木之功无虚日,内作人吏 因缘为奸,伦乃躬亲阅视,省费减倍。改大理评事。
huì ān lù shān fǎn, chē jià xìng shǔ, bài lún jiān chá yù shǐ jiàn nán jié dù xíng jūn sī mǎ, jiān chōng zhì dùn shǐ pàn guān, xún gǎi tún tián yuán wài jiān shì yù shǐ. shí nèi guān jìn jūn xiāng cì dào shǔ, suǒ zài qīn bào, hào wéi nán lǐ lún qīng jiǎn, lǜ shēn yǐ huà zhī, shǔ chuān xián lài qí lǐ. jìng zāo zhōng guān huǐ zèn, biǎn héng zhōu sī hù. shǔ dōng dōu hé nán bìng xiàn zéi, cáo yùn lù jué, dù zhī shǐ dì wǔ qí jiàn lún yǒu lǐ néng, bài shāng zhōu cì shǐ, chōng jīng xiāng děng dào zū yōng shǐ. huì xiāng zhōu bì jiāng kāng chǔ yuán zhāng jiā yán jù zhòng wèi pàn, xiōng dǎng wàn yú rén, zì chēng dōng chǔ yì wáng. xiāng zhōu cì shǐ wáng zhèng qì chéng dùn zǒu. jiā yán yòu nán xí pò jiāng líng, hàn miǎn kuì yùn zǔ jué, cháo tíng gàn shí. lún nǎi diào fā bīng jiǎ zhù dèng zhōu jiè, xiōng dǎng yǒu lái jiàng zhě, bì hòu jiā jiē dài. shù rì hòu, chǔ yuán zhòng pō dài, lún jìn jūn jī zhī. shēng qín chǔ yuán yǐ xiàn, yú zhòng xī zǒu sàn, shōu zū yōng qián wù jǐn èr bǎi wàn guàn, bìng bù shī zhuì. jīng xiāng èr zhōu píng. zhào chú cuī guāng yuǎn wèi xiāng zhōu jié dù shǐ, zhēng lún wèi wèi wèi qīng. xún rì, yòu yǐ běn guān jiān níng zhōu cì shǐ zhāo tǎo chǔ zhì děng shǐ, xún yòu jiān lǒng zhōu cì shǐ.
会安禄山反,车驾幸蜀,拜伦监察御史、剑南节度行军司马,兼充置顿使判官, 寻改屯田员外、兼侍御史。时内官禁军相次到蜀,所在侵暴,号为难理;伦清俭, 率身以化之,蜀川咸赖其理。竟遭中官毁谮,贬衡州司户。属东都、河南并陷贼, 漕运路绝,度支使第五琦荐伦有理能,拜商州刺史,充荆襄等道租庸使。会襄州裨 将康楚元、张嘉延聚众为叛,凶党万余人,自称东楚义王。襄州刺史王政弃城遁走。 嘉延又南袭破江陵,汉、沔馈运阻绝,朝廷旰食。伦乃调发兵甲驻邓州界,凶党有 来降者,必厚加接待。数日后,楚元众颇怠,伦进军击之。生擒楚元以献,余众悉 走散,收租庸钱物仅二百万贯,并不失坠。荆、襄二州平。诏除崔光远为襄州节度 使,征伦为卫尉卿。旬日,又以本官兼宁州刺史、招讨处置等使,寻又兼陇州刺史。
qián yuán sān nián, xiāng zhōu dà jiàng zhāng jǐn shā jié dù shǐ shǐ huì zuò luàn, nǎi yǐ lún wèi xiāng zhōu cì shǐ jiān yù shǐ dài fū shān nán dōng dào xiāng dèng děng shí zhōu jié dù shǐ. shí lǐ fǔ guó bǐng quán yòng shì, jié jiāng chú bài, jiē chū qí mén. lún jì wèi cháo tíng gōng yòng, yòu bù sī yè fǔ guó. lún shòu mìng wèi xíng, gǎi qín zhōu cì shǐ jiān yù shǐ zhōng chéng běn zhōu fáng yù shǐ. shí tǔ bō dǎng xiàng suì suì rù kòu, biān jiāng bèn mìng bù xiá. lún zhì qín zhōu, lǚ yǔ lǔ zhàn. bīng guǎ wú yuán, pín zhì bài nǜ, lián biǎn bā zhōu zhǎng shǐ sī zhōu wù chuān xiàn wèi.
乾元三年,襄州大将张瑾杀节度使史翙作乱,乃以伦为襄州刺史、兼御史大夫、 山南东道襄邓等十州节度使。时李辅国秉权用事,节将除拜,皆出其门。伦既为朝 廷公用,又不私谒辅国。伦受命未行,改秦州刺史、兼御史中丞、本州防御使。时 吐蕃、党项岁岁入寇,边将奔命不暇。伦至秦州,屡与虏战。兵寡无援,频致败衄, 连贬巴州长史、思州务川县尉。
dài zōng jí wèi, qǐ wèi zhōng zhōu cì shǐ, lì tái ráo èr zhōu. yǐ zhōng guān lǚ tài yī yú lǐng nán jiǎo zhào mù bīng wèi luàn, nǎi yǐ lún wèi sháo zhōu cì shǐ jiān yù shǐ zhōng chéng sháo lián liǔ sān zhōu dōu tuán liàn shǐ. jìng zāo tài yī yòng lù fǎn jiàn, biǎn xìn zhōu sī mǎ qián zhōu sī hù suí zhōu sī hù suí zhōu sī mǎ. yù shè, lǚ yù yú hóng zhōu shí shù nián.
代宗即位,起为忠州刺史,历台、饶二州。以中官吕太一于岭南矫诏募兵为乱, 乃以伦为韶州刺史、兼御史中丞、韶连柳三州都团练使。竟遭太一用赂反间,贬信 州司马、虔州司户、隋州司户、随州司马。遇赦,旅寓于洪州十数年。
dé zōng jí wèi, xuǎn kān shǐ jué yù zhě, zhēng lún bài tài cháng shǎo qīng jiān yù shǐ zhōng chéng, chí jié chōng tōng hé tǔ bō shǐ. lún zhì fān zhōng, chū xuān yù huáng ēn, cì shù guó wēi dé yuǎn zhèn, fān rén dà yuè, zàn pǔ rù xiàn fāng wù. shǐ hái, qiān tài cháng qīng jiān yù shǐ dài fū, jiā yín qīng guāng lù dài fu. zài rù tǔ bō, fèng shǐ chēng zhǐ, xī fān jìng fú. cháo tíng dé shī, shù shàng shū yán zhī. yòu wèi zǎi xiàng lú qǐ suǒ è, gǎi tài zǐ shǎo bǎo, lěi jiā kāi fǔ yí tóng sān sī. jīng shī zhī luàn, jià xìng fèng tiān. jí lú qǐ bái zhì zhēn zhào zàn děng biǎn guān, guān bō bà xiāng wèi xíng bù shàng shū, lún yú cháo táng wū yè ér yán yuē:" zǎi xiàng bù néng bì xié qǐ wò, shǐ tiān xià yī zhì yú cǐ. réng wèi shàng shū, tiān xià hé yóu zhì lǐ?" wén zhě jìng dàn zhī. cóng jià liáng zhōu, hái jīng, yòu yù zhuó yòng lú qǐ wèi ráo zhōu cì shǐ. lún yòu shàng biǎo qiè yán bù kě, shēn wèi zhōng zhèng zhī shì suǒ chēng tàn. yǐ nián yú qī shí, biǎo qǐng xiū guān, gǎi tài zǐ shǎo shī zhì shì, fēng yǐng guó gōng. shí lǐ chǔ lín yǐ pū shè jiān wèi wèi qīng, lǐ zhōng chéng yǐ shàng shū jiān shào fǔ jiān, lún shàng yán yuē:" chǔ lín xiōng nì, zhōng chéng fān róng chǒu lèi, bù hé cè liè qīng bān." yòu biǎo qǐng zhì yì cāng yǐ fáng shuǐ hàn, zé xián liáng rèn zhī zuǒ yòu. yòu yán tǔ bō bì wú xìn yuē, zhuān xū fáng bèi, bù kě qīng yì. shàng měi shàn yù zhī.
德宗即位,选堪使绝域者,征伦拜太常少卿、兼御史中丞,持节充通和吐蕃使。 伦至蕃中,初宣谕皇恩,次述国威德远振,蕃人大悦,赞普入献方物。使还,迁太 常卿、兼御史大夫,加银青光禄大夫。再入吐蕃,奉使称旨,西蕃敬服。朝廷得失, 数上疏言之。又为宰相卢杞所恶,改太子少保,累加开府仪同三司。泾师之乱,驾 幸奉天。及卢杞、白志贞、赵赞等贬官,关播罢相为刑部尚书,伦于朝堂呜咽而言 曰:“宰相不能弼谐启沃,使天下一至于此。仍为尚书,天下何由致理?”闻者敬 惮之。从驾梁州,还京,又欲擢用卢杞为饶州刺史。伦又上表切言不可,深为忠正 之士所称叹。以年逾七十,表请休官,改太子少师致仕,封郢国公。时李楚琳以仆 射兼卫尉卿,李忠诚以尚书兼少府监,伦上言曰:“楚琳凶逆,忠诚蕃戎丑类,不 合厕列清班。”又表请置义仓以防水旱,择贤良任之左右。又言吐蕃必无信约,专 须防备,不可轻易。上每善遇之。
lún jū jiā xiào yǒu, fǔ dì zhí yǐ cí ài chēng. zhēn yuán shí sì nián shí èr yuè zú, shí nián bā shí sān, zèng yáng zhōu dōu dū.
伦居家孝友,抚弟侄以慈爱称。贞元十四年十二月卒,时年八十三,赠扬州都 督。
jiǎ dān, zì dūn shī, cāng zhōu nán pí rén. yǐ liǎng jīng dēng dì, diào shòu bèi zhōu lín qīng xiàn wèi. shàng shū lùn shí zhèng, shòu jiàng zhōu zhèng píng wèi. cóng shì hé dōng, jiǎn jiào shàn bù yuán wài láng tài yuán shǎo yǐn běi dōu fù liú shǒu. yòu jiǎn jiào lǐ bù láng zhōng jié dù fù shǐ, gǎi fén zhōu cì shǐ. zài jùn qī nián, zhèng jī mào yì. rù wèi hóng lú qīng, shí zuǒ yòu wēi yuǎn yíng lì hóng lú, dān réng lǐng qí shǐ. dà lì shí sì nián shí yī yuè, jiǎn jiào zuǒ sàn qí cháng shì jiān liáng zhōu cì shǐ yù shǐ dà fū shān nán xī dào jié dù shǐ.
贾耽,字敦诗,沧州南皮人。以两经登第,调授贝州临清县尉。上疏论时政, 授绛州正平尉。从事河东,检校膳部员外郎、太原少尹、北都副留守。又检校礼部 郎中、节度副使,改汾州刺史。在郡七年,政绩茂异。入为鸿胪卿,时左右威远营 隶鸿胪,耽仍领其使。大历十四年十一月,检校左散骑常侍、兼梁州刺史、御史大 夫、山南西道节度使。
jiàn zhōng sān nián shí yī yuè, jiǎn jiào gōng bù shàng shū jiān yù shǐ dài fū shān nán dōng dào jié dù shǐ. dé zōng yí xìng liáng zhōu. xìng yuán yuán nián èr yuè, dān shǐ xíng jūn sī mǎ fán zé zòu shì yú xíng zài, zé jì fù mìng, fāng dà yàn zhū jiàng, yǒu jí dié zhì, yán zé dài dān wèi jié dù shǐ, ér zhào dān wèi gōng bù shàng shū. dān dé dié nèi huái zhōng, yàn yǐn bù gǎi róng. jí sàn, zhào fán zé, yǐ zhào shòu zhī yuē:" zhào yǐ xíng jūn wèi jié dù shǐ, dān jīn jí shàng lù." yīn gào jiāng lì shǐ yè zé. yá jiāng zhāng xiàn fǔ yuē:" tiān zǐ xún xìng shān nán, shàng shū shǐ xíng jūn fèng biǎo qǐ jū, ér xíng jūn gǎn zì tú jié yuè, qián duó shàng shū tǔ dì, cǐ kě wèi shì rén bù zhōng. jūn zhōng jiē bù fú, qǐng shā fán zé." dān yuē:" gōng shì hé yán yú! tiān zǐ yǒu mìng, jí wéi jié dù shǐ yǐ. dān jīn fù xíng zài, biàn yǔ gōng xié xíng." jí rì lí zhèn, yǐ xiàn fǔ zì suí, jūn zhōng nǎi ān. xún yǐ běn guān wèi dōng dōu liú shǒu dōng jī rǔ nán fáng yù shǐ.
建中三年十一月,检校工部尚书、兼御史大夫、山南东道节度使。德宗移幸梁 州。兴元元年二月,耽使行军司马樊泽奏事于行在,泽既复命,方大宴诸将,有急 牒至,言泽代耽为节度使,而召耽为工部尚书。耽得牒内怀中,宴饮不改容。及散, 召樊泽,以诏授之曰:“诏以行军为节度使,耽今即上路。”因告将吏使谒泽。牙 将张献甫曰:“天子巡幸山南,尚书使行军奉表起居,而行军敢自图节钺,潜夺尚 书土地,此可谓事人不忠。军中皆不伏,请杀樊泽。”耽曰:“公是何言欤!天子 有命,即为节度使矣。耽今赴行在,便与公偕行。”即日离镇,以献甫自随,军中 乃安。寻以本官为东都留守、东畿汝南防御使。
zhēn yuán èr nián, gǎi jiǎn jiào yòu pú yè jiān huá zhōu cì shǐ yì chéng jūn jié dù shǐ. shì shí zī qīng jié dù shǐ lǐ nà suī qù wěi wáng hào, wài fèng cháo zhǐ, ér xīn cháng xù bìng tūn zhī móu. nà bīng shì shù qiān rén zì xíng yíng guī, lù yóu huá zhōu, dà jiàng qǐng chéng wài guǎn zhī. dān yuē:" yú rén lín dào, nài hé yě chù qí bīng?" mìng guǎn zhī chéng nèi, zī qīng jiàng shì jiē xīn fú zhī. dān shàn shè hǎo liè, měi chū tián bù guò bǎi qí, wǎng wǎng liè yú lǐ nà zhī jìng. nà wén zhī, dà xǐ, xīn wèi qí dù liàng, bù gǎn yì tú. jiǔ nián, zhēng wèi yòu pú yè tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì.
贞元二年,改检校右仆射、兼滑州刺史、义成军节度使。是时淄青节度使李纳 虽去伪王号,外奉朝旨,而心常蓄并吞之谋。纳兵士数千人自行营归,路由滑州, 大将请城外馆之。耽曰:“与人邻道,奈何野处其兵?”命馆之城内,淄青将士皆 心服之。耽善射好猎,每出畋不过百骑,往往猎于李纳之境。纳闻之,大喜,心畏 其度量,不敢异图。九年,征为右仆射、同中书门下平章事。
dān hǎo dì lǐ xué, fán sì yí zhī shǐ jí shǐ sì yí hái zhě, bì yǔ zhī cóng róng, xùn qí shān chuān tǔ dì zhī zhōng shǐ. shì yǐ jiǔ zhōu zhī yí xiǎn, bǎi mán zhī tǔ sú, qū fēn zhǐ huà, bèi jiū yuán liú. zì tǔ bō xiàn lǒng yòu jī nián, guó jiā shǒu yú nèi dì, jiù shí zhèn shù, bù kě fù zhī. dān nǎi huà lǒng yòu shān nán tú, jiān huáng hé jīng jiè yuǎn jìn, jù qí shuō wèi shū shí juǎn, biǎo xiàn yuē:
耽好地理学,凡四夷之使及使四夷还者,必与之从容,讯其山川土地之终始。 是以九州之夷险,百蛮之土俗,区分指画,备究源流。自吐蕃陷陇右积年,国家守 于内地,旧时镇戍,不可复知。耽乃画陇右、山南图,兼黄河经界远近,聚其说为 书十卷,表献曰:
chén wén chǔ zuǒ shǐ yǐ xiāng néng dú jiǔ qiū, jìn sī kōng péi xiù chuàng wèi liù tǐ jiǔ qiū nǎi chéng fù zhī gǔ jīng, liù tǐ zé wèi tú zhī xīn yì. chén suī yú mèi, sù cháng shī fàn, lèi méng bá zhuó, suì tiǎn tái sī. suī lì jiàn zhí rèn, chéng duō kuàng quē, ér lǜ tǔ shān chuān, bù wàng wù mèi. qí dà tú wài báo sì hǎi, nèi bié jiǔ zhōu, bì jí jīng xiáng, nǎi kě mó xiě, jiàn gèng zuǎn jí, xù jì bì gōng. rán ér lǒng yòu yī yú, jiǔ lún fān kòu, zhí fāng shī qí tú jì, jìng tǔ nán yǐ qū fēn. zhé kòu kè xū wēi, cǎi duō yú yì, huà guān zhōng lǒng yòu jí shān nán jiǔ zhōu děng tú yī zhóu. fú yǐ táo huáng jiù xū, lián jiē jiān mù gān liáng yòu dì, kòng dài shuò chuí. qí lù zhī zhēn hòu jiāo tōng, jūn zhèn zhī bèi yù chōng yào, mò bù jiàng yì jiù shí, yī xī xiàng zhēn. rú shèng ēn qiǎn jiàng hù biān, xīn shū shòu lǜ, zé líng qìng zhī shè xiǎn zài mù, yuán huì zhī fēng lüè kě zhī. zhū zhōu zhū jūn, xū lùn lǐ shù rén é zhū shān zhū shuǐ, xū yán shǒu wěi yuán liú. tú shàng bù kě bèi shū, píng jù bì zī jì zhù, jǐn zhuàn bié lù liù juǎn. yòu huáng hé wèi sì dú zhī zōng, xī róng nǎi qún qiāng zhī shuài, chén bìng yán xún shǐ dié, jiǎn qì fú cí, qìng suǒ wén zhī, biān wèi sì juǎn, tōng lù dōu chéng shí juǎn. wén yì bǐ pǔ, fú zēng cán sǒng.
臣闻楚左史倚相能读《九丘》,晋司空裴秀创为六体;《九丘》乃成赋之古经, 六体则为图之新意。臣虽愚昧,夙尝师范,累蒙拔擢,遂忝台司。虽历践职任,诚 多旷阙,而率土山川,不忘寤寐。其大图外薄四海,内别九州,必藉精详,乃可摹 写,见更缵集,续冀毕功。然而陇右一隅,久沦蕃寇,职方失其图记,境土难以区 分。辄扣课虚微,采掇舆议,画《关中陇右及山南九州等图》一轴。伏以洮、湟旧 墟,连接监牧;甘、凉右地,控带朔陲。岐路之侦候交通,军镇之备御冲要,莫不 匠意就实,依稀像真。如圣恩遣将护边,新书授律,则灵、庆之设险在目,原、会 之封略可知。诸州诸军,须论里数人额;诸山诸水,须言首尾源流。图上不可备书, 凭据必资记注,谨撰《别录》六卷。又黄河为四渎之宗,西戎乃群羌之帅,臣并研 寻史牒,翦弃浮词,罄所闻知,编为四卷,通录都成十卷。文义鄙朴,伏增惭悚。
dé zōng lǎn zhī chēng shàn, cì jiù mǎ yī pǐ yín cǎi bǎi pǐ yín píng pán gè yī.
德宗览之称善,赐厩马一匹、银采百匹、银瓶盘各一。
zhì shí qī nián, yòu zhuàn chéng hǎi nèi huá yí tú jí gǔ jīn jùn guó xiàn dào sì yí shù sì shí juǎn, biǎo xiàn zhī, yuē:
至十七年,又撰成《海内华夷图》及《古今郡国县道四夷述》四十卷,表献之, 曰:
chén wén dì yǐ bó hòu zài wù, wàn guó qí bù hǎi yǐ wěi shū huán wài, bǎi mán xiù cuò. zhōng xià zé wǔ fú jiǔ zhōu, shū sú zé qī róng liù dí, pǔ tiān zhī xià, mò fēi wáng chén. xī wú qiū chū shī, dōng míng bù nài gān yīng fèng shǐ, xī dǐ tiáo zhī yǎn cài nǎi dà zé wú yá, jì bīn zé xuán dù zuò xiǎn. huò dào lǐ huí yuǎn, huò míng hào gǎi yí, gǔ lái tōng rú, hǎn biàn xiáng jiū. chén ruò guàn zhī suì, hǎo wén fāng yán, shì shì zhī chén, zhù yì dì lǐ, jiū guān yán kǎo, chuí sān shí nián. jué yù zhī bǐ lín, yì fān zhī xí sú, tī shān xiàn chēn zhī lù, chéng bó lái zhāo zhī rén, xián jiū jìng qí yuán liú, fǎng qiú qí jū chǔ. huán huì zhī xíng jiǎ, róng mò zhī yí lǎo, mò bù tīng qí yán ér duō qí yào. lǘ yán zhī suǒ yǔ, fēng yáo zhī xiǎo shuō, yì shōu qí shì ér shān qí wěi.
臣闻地以博厚载物,万国棋布;海以委输环外,百蛮绣错。中夏则五服、九州, 殊俗则七戎、六狄,普天之下,莫非王臣。昔毋丘出师,东铭不耐;甘英奉使,西 抵条支;奄蔡乃大泽无涯,罽宾则悬度作险。或道理回远,或名号改移,古来通儒, 罕遍详究。臣弱冠之岁,好闻方言,筮仕之辰,注意地理,究观研考,垂三十年。 绝域之比邻,异蕃之习俗,梯山献琛之路,乘舶来朝之人,咸究竟其源流,访求其 居处。阛阓之行贾,戎貊之遗老,莫不听其言而掇其要。闾阎之琐语,风谣之小说, 亦收其是而芟其伪。
rán yīn zhōu yǐ jiàng, fēng lüè yì míng, chéng lì shǔ zhě bā jiā, hún qū yǔ zhě wǔ xìng, shēng jiào suǒ jí, wéi táng wèi dà. qín huáng bà hóu zhì shǒu, cháng chéng qǐ yú lín táo xiào wǔ què dì kāi biān, zhàng sāi xiàn yú jī lù dōng hàn zé āi láo qǐng lì xī jìn zé bì lí jié zhé suí shì liè sì jùn yú bēi hé hǎi xī, chuàng sān zhōu yú fú nán jiāng běi, liáo yáng shī lǜ, yīn ér qì zhī. gāo zǔ shén yáo huáng dì dàn yīng tiān mìng, yǎn yǒu sì fāng. tài zōng jì míng zhòng xī, róu yuǎn néng ěr, yú dà qì tōng dào, běi zhì xiān é, yú gǔ lì gàn zhì xuán quē zhōu. gāo zōng sì shǒu pī jī, kè guǎng qián liè, qiǎn dān chē jī zhào, xī yuè cōng shān, yú bō cì sī lì jí líng fǔ. zhōng zōng fù pèi tiān zhī yè, bù shī jiù wù. ruì zōng hán xiān tiān zhī liàng, wéi xīn yǒng tú. xuán zōng yǐ dà xiào qīng nèi, yǐ wú wéi lǐ wài, dà yuān jì lù, suì chōng nèi jiù, yǔ èr shī zhī qióng bīng dú wǔ, qǐ tóng nián zāi! sù zōng sǎo píng fēn kūn, rùn zé shēng rén. dài zōng chǎn chú cán niè, yí lún yōu xù.
然殷、周以降,封略益明,承历数者八家,浑区宇者五姓,声教所及,惟唐为 大。秦皇罢侯置守,长城起于临洮;孝武却地开边,障塞限于鸡鹿;东汉则哀牢请 吏;西晋则裨离结辙;隋室列四郡于卑和海西,创三州于扶南江北,辽阳失律,因 而弃之。高祖神尧皇帝诞膺天命,奄有四方。太宗继明重熙,柔远能迩,逾大碛通 道,北至仙娥,于骨利干置玄阙州。高宗嗣守丕绩,克广前烈,遣单车赍诏,西越 葱山,于波刺斯立疾陵府。中宗复配天之业,不失旧物。睿宗含先天之量,惟新永 图。玄宗以大孝清内,以无为理外,大宛骥录,岁充内厩,与贰师之穷兵黩武,岂 同年哉!肃宗扫平氛昆,润泽生人。代宗刬除残孽,彝伦攸叙。
fú wéi huáng dì bì xià, yǐ shàng shèng zhī zī, dāng tài píng zhī yùn, dūn xìn míng yì, lǚ xìn bāo yuán, huì yǎng lí zhēng, huái róu xiá yì. gù lú nán gòng lí shuǐ zhī jīn, mò běi xiàn yú wú zhī mǎ, xuán huà yáng yì, lǜ shì zhān rú.
伏惟皇帝陛下,以上圣之姿,当太平之运,敦信明义,履信包元,惠养黎蒸, 怀柔遐裔。故泸南贡丽水之金,漠北献余吾之马,玄化洋溢,率士沾濡。
chén yòu qiē cuō yú shī yǒu, zhǎng qū shì yú xuān chí, zì chuāi càn yú, dāo róng fēi jù, hóng sī mò dá, sù yè jīng huáng. qù xìng yuán yuán nián, fú fèng jìn zhǐ, lìng chén xiū zhuàn guó tú, xuán jí chōng shǐ wèi zhōu biàn zhōu, chū zhèn dōng luò dōng dōu, jiān yǐ zhòng wù, bù suí zhuān mén, jī yòng shàng kuī, yōu kuì mí qiè. jìn nǎi lì jié shuāi bìng, sī dān suǒ wén jiàn, cóng yú dān qīng. jǐn lìng gōng rén huà hǎi nèi huá yí tú yī zhóu, guǎng sān zhàng, cóng sān zhàng sān chǐ, lǜ yǐ yī cùn zhé chéng bǎi lǐ. bié zhāng fǔ zuǒ rèn, diàn gāo shān dà chuān. suō sì jí yú xiān gǎo, fēn bǎi jùn yú zuò huì. yǔ zhòu suī guǎng, shū zhī bù yíng tíng zhōu chē suǒ tōng, lǎn zhī xián zài mù. bìng zhuàn gǔ jīn jùn guó xiàn dào sì yí shù sì shí juǎn, zhōng guó yǐ yǔ gòng wèi shǒu, wài yí yǐ bān shǐ fā yuán jùn xiàn jì qí zēng jiǎn, fān luò xù qí shuāi shèng. qián dì lǐ shū yǐ qián zhōu shǔ yǒu yáng, jīn zé gǎi rù bā jùn qián xī róng zhì yǐ ān guó wèi ān xī, jīn zé gǎi rù kāng jū. fán zhū shū chuǎn, xī cóng lí zhèng. lǒng xī shí dì, bō qì yú yǒng chū zhī zhōng liáo dōng lè làng, xiàn qū yú jiàn ān zhī jì. cáo gōng qì xíng běi, jìn shì qiān jiāng nán, yuán biān lèi jīng qīn dào, gù xū rì zhì yīn huǐ. jiù shǐ zhuàn lù, shí dé èr sān, jīn shū sōu bǔ, suǒ huò tài bàn. zhōu lǐ zhí fāng, yǐ zī shí wéi yōu zhōu zhī jìn, yǐ huà shān wèi jīng hé zhī zhèn, jì yǒu guāi yú yǔ gòng, yòu bù chū yú yān zhōng, duō wén quē yí, jù gǎn biān cì. qí gǔ jùn guó tí yǐ mò, jīn zhōu xiàn tí yǐ zhū, jīn gǔ shū wén, zhí xí jiǎn yì. chén xué xiè xiǎo chéng, cái fēi bó wù. fú bō zhī jù mǐ, kāi shì zhòng jūn cuó hóu zhī tú shū, fāng zhī è sāi. qǐ mù qián zhé, cháng suǒ jì xīn, zhé qìng yōng lòu, duō cán pī miù.
臣幼切磋于师友,长趋侍于轩墀,自揣孱愚,叨荣非据,鸿私莫答,夙夜兢惶。 去兴元元年,伏奉进止,令臣修撰国图,旋即充使魏州、汴州,出镇东洛、东都, 间以众务,不遂专门,绩用尚亏,忧愧弥切。近乃力竭衰病,思殚所闻见,丛于丹 青。谨令工人画《海内华夷图》一轴,广三丈,从三丈三尺,率以一寸折成百里。 别章甫左衽,奠高山大川。缩四极于纤缟,分百郡于作缋。宇宙虽广,舒之不盈庭; 舟车所通,览之咸在目。并撰《古今郡国县道四夷述》四十卷,中国以《禹贡》为 首,外夷以《班史》发源;郡县纪其增减,蕃落叙其衰盛。前地理书以黔州属酉阳, 今则改入巴郡;前西戎志以安国为安息,今则改入康居。凡诸疏舛,悉从厘正。陇 西、十地,播弃于永初之中;辽东、乐浪,陷屈于建安之际。曹公弃陉北,晋氏迁 江南,缘边累经侵盗,故墟日致堙毁。旧史撰录,十得二三,今书搜补,所获太半。 《周礼职方》,以淄、时为幽州之浸,以华山为荆河之镇,既有乖于《禹贡》,又 不出于淹中,多闻阙疑,讵敢编次。其古郡国题以墨,今州县题以硃,今古殊文, 执习简易。臣学谢小成,才非博物。伏波之聚米,开示众军;酂侯之图书,方知厄 塞。企慕前哲,尝所寄心,辄罄庸陋,多惭纰缪。
yōu zhào dá zhī, cì jǐn cǎi èr bǎi pǐ páo duàn liù jǐn zhàng èr yín píng pán gè yī yín kē èr mǎ yī pǐ, jìn fēng wèi guó gōng.
优诏答之,赐锦彩二百匹、袍段六、锦帐二、银瓶盘各一、银榼二、马一匹, 进封魏国公。
shùn zōng jí wèi, jiǎn jiào sī kōng, shǒu zuǒ pú yè, zhī zhèng shì rú gù. shí wáng shū wén yòng shì, zhèng chū qún xiǎo, dān è qí luàn zhèng, lǚ yí bìng qǐ hái, bù xǔ. dān xìng zhǎng zhě, bù xǐ zāng pǐ rén wù. zì jū xiàng wèi, fán shí sān nián, suī bù néng yǐ ān wēi dà jì qǐ wò yú rén zhǔ, ér cháng yǐ jiǎn shēn lì xíng yǐ lǜ rén. měi zì cháo guī dì, jiē duì bīn kè, zhōng rì wú juàn. zhì yú jiā rén jìn xí, wèi cháng jiàn qí xǐ yùn zhī sè, gǔ zhī chún dé jūn zǐ, hé yǐ jiā yān!
顺宗即位,检校司空,守左仆射,知政事如故。时王叔文用事,政出群小,耽 恶其乱政,屡移病乞骸,不许。耽性长者,不喜臧否人物。自居相位,凡十三年, 虽不能以安危大计启沃于人主,而常以检身厉行以律人。每自朝归第,接对宾客, 终日无倦。至于家人近习,未尝见其喜愠之色,古之淳德君子,何以加焉!
yǒng zhēn yuán nián shí yuè zú, shí nián qī shí liù. fèi cháo sì rì, cè zèng tài fù, shì yuē yuán jìng.
永贞元年十月卒,时年七十六。废朝四日,册赠太傅,谥曰元靖。
jiāng gōng fǔ, bù zhī hé xǔ rén. dēng jìn shì dì, wèi jiào shū láng. yìng zhì cè kē gāo děng, shòu zuǒ shí yí, zhào rù hàn lín wéi xué shì. suì mǎn dāng gǎi guān, gōng fǔ shàng shū zì chén, yǐ mǔ lǎo jiā pín, yǐ fǔ yuàn fèng gěi shāo yōu, nǎi qiú jiān jīng zhào yǐn hù cáo cān jūn, tè chéng ēn gù. cái gāo yǒu qì shí, měi duì jiàn yán shì, dé zōng duō cóng zhī.
姜公辅,不知何许人。登进士第,为校书郎。应制策科高等,授左拾遗,召入 翰林为学士。岁满当改官,公辅上书自陈,以母老家贫,以府掾俸给稍优,乃求兼 京兆尹户曹参军,特承恩顾。才高有器识,每对见言事,德宗多从之。
jiàn zhōng sì nián shí yuè, jīng shī fàn quē. dé zōng cāng huáng zì yuàn běi biàn mén chū xìng, gōng fǔ mǎ qián jiàn yuē:" zhū cǐ cháng wèi jīng yuán shuài, dé shì xīn. zuó yǐ zhū tāo pàn, zuò duó bīng quán, cǐ cháng yōu fèn bù dé zhì. bù rú shǐ rén bǔ zhī, shǐ péi luán jià, hū qún xiōng lì zhī, bì yí guó huàn. chén qǐng céng chén zòu, bì xià gǒu bù néng tǎn huái dài zhī, zé shā zhī, yǎng shòu zì yí qí huàn, huǐ qiě wú yì." dé zōng yuē:" yǐ wú jí yǐ!" cóng xìng zhì fèng tiān, bài jiàn yì dài fū, é yǐ běn guān tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì.
建中四年十月,泾师犯阙。德宗苍黄自苑北便门出幸,公辅马前谏曰:“硃泚 尝为泾原帅,得士心。昨以硃滔叛,坐夺兵权,泚常忧愤不得志。不如使人捕之, 使陪銮驾,忽群凶立之,必贻国患。臣顷曾陈奏,陛下苟不能坦怀待之,则杀之, 养兽自贻其患,悔且无益。”德宗曰:“已无及矣!”从幸至奉天,拜谏议大夫, 俄以本官同中书门下平章事。
cóng xìng shān nán, chē jià zhì chéng gù xiàn, táng ān gōng zhǔ hōng. shàng zhī cháng nǚ, zhāo dé huáng hòu suǒ shēng, xìng cōng mǐn rén xiào, shàng suǒ zhōng ài. chū, zhào shàng wéi yòu, wèi kè lǐ huì ér yù bō qiān jí hōng, shàng bēi dào yóu shén, zhào suǒ sī hòu qí zàng lǐ. gōng fǔ jiàn yuē:" fēi jiǔ kè fù jīng chéng, gōng zhǔ bì xū guī zàng, jīn yú xíng lù, qiě yí jiǎn bó, yǐ jì jūn shì." dé zōng nù, wèi hàn lín xué shì lù zhì yuē:" táng ān yāo wáng, bù yù yú cǐ wèi yíng lǒng, yí lìng zào yī zhuān tǎ ān zhì, gōng fèi shèn wēi, bù hé guān zǎi xiàng lùn liè. jiāng gōng fǔ hū jìn biǎo zhāng, dōu wú dào lǐ, dàn yù zhǐ zhèn guò shī, nǐ zì qǔ míng. zhèn bǐ zhuó bá wèi fù xīn, nǎi fù zhèn rú cǐ!" zhì duì yuē:" gōng fǔ guān shì jiàn yì, zhí jū zǎi héng, xiàn tì gù qí zhí fèn. běn lì fǔ chén, zhì zhī zuǒ yòu, zhāo xī nà huì, yì zài fáng wēi, wēi ér bì zhī, nǎi qí suǒ yě. bì xià yǐ zào tǎ yì fèi wēi xiǎo, fēi zǎi xiàng suǒ lùn zhī shì. dàn wèn lǐ zhī shì fēi, qǐ lùn shì zhī dà xiǎo! ruò zào tǎ wèi shì, yì suī dà ér zuò zhī hé shāng! ruò zào tǎ wèi fēi, fèi suī xiǎo ér yán zhě hé zuì!" dì yòu yuē:" qīng wèi huì zhèn yì. zhèn yǐ gōng fǔ cái xíng, gòng zǎi xiàng dōu bù xiāng dāng, zài fèng tiān shí yǐ yù bà miǎn, hòu yīn gōng fǔ cí tuì, zhèn yǐ miàn xǔ. xún shǔ huái guāng bèi pàn, suì qiě yīn xún, róng zhì shān nán. gōng fǔ zhī zhèn nǐ gǎi guān, suǒ yǐ gù lùn zào tǎ, mài zhí qǔ míng. jù cǐ yòng xīn, qǐ shì liáng shàn! zhèn suǒ chóu chàng zhě, zhī yuán rú cǐ." zhì zài sān jiù hù, dì nù bù yǐ, nǎi bà wèi zuǒ shù zǐ. xún dīng mǔ yōu, fú quē, shòu yòu shù zǐ, jiǔ zhī bù qiān.
从幸山南,车驾至城固县,唐安公主薨。上之长女,昭德皇后所生,性聪敏仁 孝,上所钟爱。初,诏尚韦宥,未克礼会而遇播迁;及薨,上悲悼尤甚,诏所司厚 其葬礼。公辅谏曰:“非久克复京城,公主必须归葬,今于行路,且宜俭薄,以济 军士。”德宗怒,谓翰林学士陆贽曰:“唐安夭亡,不欲于此为茔垅,宜令造一砖 塔安置,功费甚微,不合关宰相论列。姜公辅忽进表章,都无道理,但欲指朕过失, 拟自取名。朕比擢拔为腹心,乃负朕如此!”贽对曰:“公辅官是谏议,职居宰衡, 献替固其职分。本立辅臣,置之左右,朝夕纳诲,意在防微,微而弼之,乃其所也。 陛下以造塔役费微小,非宰相所论之事。但问理之是非,岂论事之大小!若造塔为 是,役虽大而作之何伤!若造塔为非,费虽小而言者何罪!”帝又曰:“卿未会朕 意。朕以公辅才行,共宰相都不相当,在奉天时已欲罢免,后因公辅辞退,朕已面 许。寻属怀光背叛,遂且因循,容至山南。公辅知朕拟改官,所以固论造塔,卖直 取名。据此用心,岂是良善!朕所惆怅者,只缘如此。”贽再三救护,帝怒不已, 乃罢为左庶子。寻丁母忧,服阙,授右庶子,久之不迁。
jì lù zhì zhī zhèng shì, yǐ yǒu hàn lín zhī jiù, shù gào zhì qiú guān. zhì mì wèi gōng fǔ yuē:" yǔ cháng jiàn chēn zhōu dòu xiāng, yán wèi gōng zòu nǐ shù yǐ, shàng zhǐ bù yǔn, yǒu nù gōng zhī yán." gōng fǔ kǒng jù, shàng shū qǐ bà guān wèi dào shì, jiǔ zhī wèi bào. hòu yòu tíng zòu, dé zōng wèn qí gù, gōng fǔ bù gǎn xiè zhì, biàn yǐ cān yán wèi duì. dì nù, biǎn gōng fǔ wèi quán zhōu bié jià, yòu qiǎn zhōng shǐ jī zhào zé dòu cān. shùn zōng jí wèi, qǐ wèi jí zhōu cì shǐ, xún zú. xiàn zōng cháo, zèng lǐ bù shàng shū.
洎陆贽知政事,以有翰林之旧,数告贽求官。贽密谓公辅曰:“予尝见郴州窦 相,言为公奏拟数矣,上旨不允,有怒公之言。”公辅恐惧,上疏乞罢官为道士, 久之未报。后又廷奏,德宗问其故,公辅不敢泄贽,便以参言为对。帝怒,贬公辅 为泉州别驾,又遣中使赍诏责窦参。顺宗即位,起为吉州刺史,寻卒。宪宗朝,赠 礼部尚书。
shǐ chén yuē: jiǎ wèi gōng yǐ wēn kè zhǎng zhě, zhì wèi chéng xiàng, jù xiàn fǔ zhī qǐng, tián lǐ nà zhī jiāo, zé qì lüè kě zhī yǐ! wéi yǐng gōng kāng kǎi jié yì, kùn yú chán xié, mìng yǐ fū! zhào chéng xiàng qū fēn jiǎn cái, qiú wèi yǎ shì, yǐ zhēng quán ér xiàn lù zhì, zé qián shí yǐ dé bào yuàn, qí kě xìn hū! gōng fǔ yī yán wù zhǔ, zhòu jí tái sī yī yán bù hé, lǐ jù shū báo, zé jiā xī zhuì quán zhī jiān, jūn dào kě zhī yǐ!
史臣曰:贾魏公以温克长者,致位丞相,拒献甫之请,畋李纳之郊,则器略可 知矣!韦郢公慷慨节义,困于谗邪,命矣夫!赵丞相区分检裁,求为雅士,以争权 而陷陆贽,则前时以德报怨,其可信乎!公辅一言悟主,骤及台司;一言不合,礼 遽疏薄,则加膝坠泉之间,君道可知矣!
zàn yuē: yuán jìng xū mó, zhēn wèi chún rú. shǒu diào dǐng rèn, xīn yùn dì tú. jiāng zào zhào xiǎn, bìng yuè tiān qú. āi zāi wéi gōng, zhōng kùn chán fū.
赞曰:元靖訏谟,真谓纯儒。手调鼎饪,心运地图。姜躁赵险,并跃天衢。哀 哉韦公,终困谗夫。