yú xiū liè zi sù sù zi áo áo zi cóng
○於休烈 子肅 肅子敖 敖子琮
líng hú huán guī chóng jìng zi dēng dēng zi róng
令狐峘 歸崇敬 子登 登子融
xī zhì zhāng jiàn zi yòu xīn xī fù xī fù zi dú
奚 陟 張薦 子又新 希復 希復子讀
jiǎng yì zi xì shēn
蔣乂 子系 伸
liǔ dēng dì miǎn zi jǐng shěn chuán shī zi xún
柳登 弟冕子璟 沈傳師 子詢
yú xiū liè, hé nán rén yě. gāo zǔ zhì níng, zhēn guān zhōng rèn zuǒ pú shè, wèi shí bā xué shì. fù mò chéng, pèi xiàn lìng, zǎo zú. xiū liè zhì xìng zhēn què, jī jiàn mǐn wù. zì yòu hǎo xué, shàn shǔ wén, yǔ huì jī hè cháo wàn qí róng yán líng bāo róng wèi wén cí zhī yǒu, qí míng yī shí. jǔ jìn shì, yòu yīng zhì cè dēng kē, shòu mì shū shěng zhèng zì. lèi qiān yòu bǔ què qǐ jū láng jí xián diàn xué shì, zhuǎn bǐ bù yuán wài láng, láng zhōng. yáng guó zhōng fǔ zhèng, pái bù fù jǐ zhě, chū wèi zhōng bù jùn tài shǒu.
於休烈,河南人也。高祖志寧,貞觀中任左僕射,為十八學士。父默成,沛縣 令,早卒。休烈至性貞愨,機鑒敏悟。自幼好學,善屬文,與會稽賀朝、萬齊融、 延陵包融為文詞之友,齊名一時。舉進士,又應制策登科,授秘書省正字。累遷右 補闕、起居郎、集賢殿學士,轉比部員外郎,郎中。楊國忠輔政,排不附己者,出 為中部郡太守。
zhí lù shān gòu nán, sù zōng jiàn zuò, xiū liè zì zhōng bù fù xíng zài, zhuó bài gěi shì zhōng. qiān tài cháng shǎo qīng, zhī lǐ yí shì, jiān xiū guó shǐ. sù zōng zì fèng xiáng hái jīng, lì jīng tīng shòu, cháng wèi xiū liè yuē: jūn jǔ bì shū, liáng shǐ yě. zhèn yǒu guò shī, qīng shū zhī fǒu? duì yuē: yǔ tāng zuì jǐ, qí xìng yě bó yān. yǒu dé zhī jūn, bù wàng guī guò, chén bù shèng dà qìng. shí zhōng yuán dàng fù, diǎn zhāng dài jǐn, wú shǐ jí jiǎn xún. xiū liè zòu yuē: guó shǐ yī bǎi liù juǎn, kāi yuán shí lù sì shí qī juǎn, qǐ jū zhù bìng yú shū sān qiān liù bǎi bā shí èr juǎn, bìng zài xìng qìng gōng shǐ guǎn. jīng chéng xiàn zéi hòu, jiē bèi fén shāo. qiě guó shǐ shí lù, shèng cháo dà diǎn, xiū zhuàn duō shí, jīn bìng wú běn. fú wàng xià yù shǐ tái tuī kān shǐ guǎn suǒ yóu, lìng fǔ xiàn zhāo fǎng. yǒu rén bié shōu de guó shǐ shí lù, rú sòng guān sī, zhòng jiā gòu shǎng. ruò shì shǐ guān shōu de, réng shè qí zuì. dé yī bù, chāo shòu guān zī, dé yī juàn shǎng juàn shí pǐ. shù yuè zhī nèi, wéi dé yī liǎng juǎn. qián xiū shǐ guān gōng bù shì láng wéi shù xiàn zéi, rù dōng jīng, zhì shì yǐ qí jiā cáng guó shǐ yī bǎi yī shí sān juǎn sòng yú guān.
值祿山構難,肅宗踐祚,休烈自中部赴行在,擢拜給事中。遷太常少卿,知禮 儀事,兼修國史。肅宗自鳳翔還京,勵精聽受,嘗謂休烈曰:「君舉必書,良史也。 朕有過失,卿書之否?」對曰:「禹、湯罪己,其興也勃焉。有德之君,不忘規過, 臣不勝大慶。」時中原盪覆,典章殆盡,無史籍檢尋。休烈奏曰:「《國史》一百 六卷,《開元實錄》四十七卷,起居注並余書三千六百八十二卷,並在興慶宮史館。 京城陷賊後,皆被焚燒。且《國史》、《實錄》,聖朝大典,修撰多時,今並無本。 伏望下御史台推勘史館所由,令府縣招訪。有人別收得《國史》、《實錄》,如送 官司,重加購賞。若是史官收得,仍赦其罪。得一部,超授官資,得一卷賞絹十匹。」 數月之內,唯得一兩卷。前修史官工部侍郎韋述陷賊,入東京,至是以其家藏《國 史》一百一十三卷送於官。
sù zōng yǐ tài cháng zhōng qìng, zì suí yǐ lái, suǒ chuán wǔ yīn, huò yǒu bù diào, qián yuán chū wèi xiū liè yuē: gǔ zhě shèng rén zuò lè, yǐ yīng tiān dì zhī hé, yǐ hé yīn yáng zhī xù, zé rén bù yāo zhā, wù bù cī lì. qiě jīn shí sī zhú, lè zhī qì yě. bǐ qīn xiǎng jiāo miào, měi tīng xuán lè, gōng shāng bù bèi, huò zhōng qìng shī dù. kě jǐn jiāng zhōng qìng lái, zhèn dāng yú nèi zì dìng. tài cháng jí lè gōng kǎo shì, shù rì shěn zhī chà cuò, rán hòu lìng bié zhù zào mó kè. jí shì bì, shàng lín diàn qīn shì kǎo jī, jiē hé wǔ yīn, qún chén chēng qìng.
肅宗以太常鐘磬,自隋已來,所傳五音,或有不調,乾元初謂休烈曰:「古者 聖人作樂,以應天地之和,以合陰陽之序,則人不夭扎,物不疵癘。且金石絲竹, 樂之器也。比親享郊廟,每聽懸樂,宮商不備,或鐘磬失度。可盡將鐘磬來,朕當 於內自定。」太常集樂工考試,數日審知差錯,然後令別鑄造磨刻。及事畢,上臨 殿親試考擊,皆合五音,群臣稱慶。
xiū liè xún zhuǎn gōng bù shì láng xiū guó shǐ, xiàn wǔ dài dì wáng lùn, dì shén jiā zhī. zǎi xiàng lǐ kuí jīn néng jì xián, yǐ xiū liè xiū guó shǐ yǔ jǐ qí liè, jí zhī, zòu wèi guó zi jì jiǔ, quán liú shǐ guǎn xiū zhuàn yǐ xià zhī. xiū liè tián rán zì chí, shū bù jiè yì. jiù yí, yuán zhèng dōng zhì, bǎi guān bù yú guāng shùn mén cháo hè huáng hòu, qián yuán yuán nián, zhāng huáng hòu suì xíng cǐ lǐ. xiū liè zòu yuē: zhōu lǐ yǒu mìng fū cháo rén zhǔ, mìng fù cháo nǚ jūn. zì xiǎn qìng yǐ lái, zé tiān huáng hòu shǐ xíng cǐ lǐ. qí rì, mìng fù yòu cháo guāng shùn mén, yǔ bǎi guān zá chù, shū wèi shī lǐ. sù zōng zhào tíng zhī.
休烈尋轉工部侍郎、修國史,獻《五代帝王論》,帝甚嘉之。宰相李揆矜能忌 賢,以休烈修國史與己齊列,嫉之,奏為國子祭酒,權留史館修撰以下之。休烈恬 然自持,殊不介意。舊儀,元正冬至,百官不於光順門朝賀皇后,乾元元年,張皇 後遂行此禮。休烈奏曰:「《周禮》有命夫朝人主,命婦朝女君。自顯慶已來,則 天皇后始行此禮。其日,命婦又朝光順門,與百官雜處,殊為失禮。」肅宗詔停之。
dài zōng jí wèi, zhēn bié míng pǐn, zǎi chén yuán zài chēng zhī, nǎi bài yòu sàn qí cháng shì, yī qián jiān xiū guó shǐ, xún jiā lǐ yí shǐ. qiān gōng bù shì láng. yòu gǎi jiǎn xiào gōng bù shàng shū, jiān pàn tài cháng qīng shì, zhèng bài gōng bù shàng shū, lèi fēng dōng hǎi jùn gōng, jiā jīn zǐ guāng lù dài fū. zài cháo fán sān shí yú nián, lì zhǎng qīng yào, jiā wú tí shí zhī xù. gōng jiǎn wēn rén, wèi cháng yǐ xǐ yùn xíng yú yán sè. ér qīn xián xià shì, tuī gǔ hòu jìn, suī wèi chóng nián gāo, céng wú juàn sè. dǔ hǎo fén jí, shǒu bù shì juǎn, yǐ zhì yú zhōng. dà lì qī nián zú, nián bā shí yī. yǒu jí shí juǎn xíng yú dài.
代宗即位,甄別名品,宰臣元載稱之,乃拜右散騎常侍,依前兼修國史,尋加 禮儀使。遷工部侍郎。又改檢校工部尚書,兼判太常卿事,正拜工部尚書,累封東 海郡公,加金紫光祿大夫。在朝凡三十餘年,歷掌清要,家無提石之蓄。恭儉溫仁, 未嘗以喜慍形於顏色。而親賢下士,推轂後進,雖位崇年高,曾無倦色。篤好墳籍, 手不釋卷,以至於終。大曆七年卒,年八十一。有集十卷行於代。
sì zǐ yì, cì zǐ sù, xiāng jì wèi hàn lín xué shì.
嗣子益,次子肅,相繼為翰林學士。
shì suì chūn, xiū liè qī wéi shì zú. shàng yǐ xiū liè fù zǐ rú xíng zhe wén, tè zhào zèng wéi shì guó fū rén, zàng rì gěi lǔ bù gǔ chuī. jí wén xiū liè zú, zhuī dào jiǔ zhī, bāo zèng shàng shū zuǒ pú shè, fù juàn bǎi pǐ bù wǔ shí duān, qiǎn yè zhě nèi cháng shì wú chéng qiàn jiù sī dì xuān wèi. rú zhě zhī róng, shǎo yǒu qí bǐ.
是歲春,休烈妻韋氏卒。上以休烈父子儒行著聞,特詔贈韋氏國夫人,葬日給 鹵簿鼓吹。及聞休烈卒,追悼久之,褒贈尚書左僕射,賻絹百匹、布五十端,遣謁 者內常侍吳承倩就私第宣慰。儒者之榮,少有其比。
sù guān zhì gěi shì zhōng. sù zi áo.
肅官至給事中。肅子敖。
áo zì dǎo zhōng, yǐ jiā shì wén shǐ shèng míng. shǎo wèi shí yàn suǒ chēng, zhì xíng xiū jǐn. dēng jìn shì dì, shì hè mì shū shěng xiào shū láng. hú nán guān chá shǐ yáng píng pì wèi cóng shì fǔ bà, fèng xiáng jié dù shǐ lǐ yōng è yuè guān chá shǐ lǚ yuán yīng xiāng jì pì zhào. zì xié lǜ láng dà lǐ píng shì shì jiān chá yù shǐ, yuán hé liù nián, zhēn bài jiān chá yù shǐ, zhuǎn diàn zhōng, lì cāng bù sī xūn èr yuán wài wàn nián lìng, bài yòu sī láng zhōng, chū wèi shāng zhōu cì shǐ. zhǎng qìng sì nián, rù wèi lì bù láng zhōng. qí nián, qiān gěi shì zhōng.
敖字蹈中,以家世文史盛名。少為時彥所稱,志行修謹。登進士第,釋褐秘書 省校書郎。湖南觀察使楊憑闢為從事;府罷,鳳翔節度使李鄘、鄂岳觀察使呂元膺 相繼辟召。自協律郎、大理評事試監察御史,元和六年,真拜監察御史,轉殿中, 歷倉部司勛二員外、萬年令,拜右司郎中,出為商州刺史。長慶四年,入為吏部郎 中。其年,遷給事中。
zhāo mǐn chū jí wèi, lǐ féng jí yòng shì, yǔ hàn lín xué shì lǐ shēn sù bù yè, suì wū shēn yǐ bù cè zhī zuì, zhú yú lǐng wài. shēn tóng zhí jià bù láng zhōng zhī zhì gào páng yán sī fēng yuán wài láng zhī zhì gào jiǎng fáng, zuò shēn dǎng zuǒ qiān xìn tīng děng zhōu cì shǐ. chù zhào xià, áo fēng hái zhào shū. shí rén yǐ wèi yǔ yán xiāng shàn, sù qí fēi zuì, jiē yuē: yú gěi shì fàn zǎi zhí zhī nù, shēn páng jiǎng zhī qū, bù yì rén hū? jí bó zòu chū, nǎi shì lùn páng yán biǎn chù tài qīng, zhōng wài wú bù dà jué, ér féng jí yóu shì jiǎng zhī. xún zhuǎn gōng bù shì láng, qiān xíng bù, chū wèi xuān shè guān chá shǐ jiān yù shǐ zhōng chéng.
昭愍初即位,李逢吉用事,與翰林學士李紳素不葉,遂誣紳以不測之罪,逐於 嶺外。紳同職駕部郎中知制誥龐嚴、司封員外郎知制誥蔣防,坐紳黨左遷信、汀等 州刺史。黜詔下,敖封還詔書。時人以為與嚴相善,訴其非罪,皆曰:「於給事犯 宰執之怒,伸龐、蔣之屈,不亦仁乎?」及駁奏出,乃是論龐嚴貶黜太輕,中外無 不大噱,而逢吉由是獎之。尋轉工部侍郎,遷刑部,出為宣歙觀察使、兼御史中丞。
áo wēn yù zhǎng zhě, yǔ wù wú wǔ, jū guān yì wèi cháng yǒu lì. zhōu jiàn tái gé, sān wèi liè cáo shì láng, jǐn shùn zì róng ér yǐ. tài hé sì nián bā yuè zú, nián liù shí liù, zèng lǐ bù shàng shū.
敖溫裕長者,與物無忤,居官亦未嘗有立。周踐台閣,三為列曹侍郎,謹順自 容而已。太和四年八月卒,年六十六,贈禮部尚書。
sì zǐ: qiú guī guī cóng, jiē dēng jìn shì dì.
四子:球、珪、瑰、琮,皆登進士第。
cóng, luò tuò yǒu dà zhì, suī yǐ mén zī wèi lì, jiǔ bù jiàn yòng. dà zhōng cháo, fù mǎ dū wèi zhèng hào yǐ cóng shì gù, dú yǐ qì dù qí zhī. huì yǒu zhào yú shì zú zhōng xuǎn rén cái shàng gōng zhǔ, yì guān duō bì zhī. hào wèi cóng yuē: zi rén cái shèn jiā, dàn bù hù xì xíng, wèi shì yù suǒ yì, jiǔ ér bù diào, néng yīng cǐ mìng hū? cóng rán zhī. huì lǐ fān zhī gòng jǔ, hào tuō zhī dēng dì qí nián suì shēng jiàn liè, shàng guǎng dé gōng zhǔ, bài fù mǎ dū wèi. lèi jiàn tái gé, yáng lì fān fǔ. gān fú zhōng tóng píng zhāng shì.
琮,落拓有大志,雖以門資為吏,久不見用。大中朝,駙馬都尉鄭顥以琮世故, 獨以器度奇之。會有詔於士族中選人才尚公主,衣冠多避之。顥謂琮曰:「子人才 甚佳,但不護細行,為世譽所抑,久而不調,能應此命乎?」琮然之。會李籓知貢 舉,顥托之登第;其年遂升諫列,尚廣德公主,拜駙馬都尉。累踐台閣,揚歷籓府。 乾符中同平章事。
huáng kòu fàn jīng shī, xī zōng chū xìng, cóng bìng bù néng cóng. jì jiàn hào, qǐ cóng wèi xiāng. cóng yǐ jí cí. pò xié bù yǐ, cóng yuē: wú bìng jí yǐ, sǐ zài dàn xī. jiā yǐ táng shì qīn yīn, yì bù shòu mìng, sǐ jí gān xīn. jìng wèi zéi suǒ hài, ér shè gōng zhǔ. zhǔ shì cóng shòu huò, wèi zéi yuē: qiè lǐ shì nǚ yě, yì bù dú cún, yuàn yǔ yú gōng bìng mìng. zéi bù xǔ, gōng zhǔ rù shì zì yì ér zú. guǎng dé guī mén yǒu lǐ, xián tōng gān fú zhōng yù zài rén kǒu. yú zú nèi wài guān hūn sàng jì, zhǔ bì zì yù xíng lǐ, zhū fù bān ér jiàn zhī, zūn bēi dá láo, xián yǒu yí fǎ, wèi shí suǒ chēng. guī qiú jiē zhì qīng xiǎn.
黃寇犯京師,僖宗出幸,琮病不能從。既僭號,起琮為相。琮以疾辭。迫脅不 已,琮曰:「吾病亟矣,死在旦夕。加以唐室親姻,義不受命,死即甘心。」竟為 賊所害,而赦公主。主視琮受禍,謂賊曰:「妾李氏女也,義不獨存,願與於公並 命。」賊不許,公主入室自縊而卒。廣德閨門有禮,咸通、乾符中譽在人口。於族 內外冠婚喪祭,主必自預行禮,諸婦班而見之,尊卑答勞,咸有儀法,為時所稱。 珪、球皆至清顯。
líng hú huán, dé fēn zhī xuán sūn. dēng jìn shì dì. lù shān zhī luàn, yǐn jū nán shān bào lín gǔ, gǔ zhōng yǒu gèn bié shù. sī tú yáng wǎn wèi shì shí, bì luàn nán shān, zhǐ yú huán shě. huán bó xué, guàn tōng qún shū, yǒu kǒu biàn, wǎn shén chēng zhī. jí wǎn wèi lǐ bù shì láng, xiū guó shǐ, nǎi yǐn huán rù shǐ guǎn. zì huá yuán wèi bài yòu shí yí, lèi qiān qǐ jū shè rén, jiē jiān shǐ zhí, xiū xuán zōng shí lù yī bǎi juǎn dài zōng shí lù sì shí juǎn. zhù shù suī qín, shǔ dà luàn zhī hòu, qǐ jū zhù wáng shī, huán zuǎn kāi yuán tiān bǎo shì, suī dé zhū jiā wén jí, biān qí zhào cè, míng chén chuán jì shí wú sān sì, hòu rén yǐ lòu luò chù duō, bù chēng liáng shǐ. dà lì bā nián, gǎi xíng bù yuán wài láng.
令狐峘,德棻之玄孫。登進士第。祿山之亂,隱居南山豹林谷,谷中有亘別 墅。司徒楊綰未仕時,避亂南山,止於峘舍。峘博學,貫通群書,有口辯,綰甚稱 之。及綰為禮部侍郎,修國史,乃引峘入史館。自華原尉拜右拾遺,累遷起居舍人, 皆兼史職,修《玄宗實錄》一百卷、《代宗實錄》四十卷。著述雖勤,屬大亂之後, 起居注亡失,峘纂開元、天寶事,雖得諸家文集,編其詔策,名臣傳記十無三四, 後人以漏落處多,不稱良史。大曆八年,改刑部員外郎。
dé zōng jí wèi, jiāng hòu fèng yuán líng, huán shàng shū jiàn yuē:
德宗即位,將厚奉元陵,峘上疏諫曰:
chén wén chuán yuē: jìn chén jǐn guī, lǐ jì yuē: shì jūn yǒu fàn ér wú yǐn. chén xìng ǒu chāng yùn, miù cān jìn liè, gǎn jié kuáng yú, shù bì fēn cùn, fú wéi bì xià xiáng chá.
臣聞《傳》曰:「近臣盡規」,《禮記》曰:「事君有犯而無隱」。臣幸偶昌 運,謬參近列,敢竭狂愚,庶裨分寸,伏惟陛下詳察。
chén dú hàn shū liú xiàng chuán, jiàn lùn wáng zhě shān líng zhī jiè, liáng shǐ chēng tàn, wàn gǔ fēn fāng. hé zhě? shèng xián zhī xīn, qín jiǎn shì wù, bì qiú zhū dào, bù zuò wú yì. gù shùn zàng cāng wú, bù biàn qí sì yǔ zàng huì jī, bù gǎi qí liè. zhōu wǔ zàng yú bì mò, wú qiū lǒng zhī chù hàn wén zàng yú bà líng, yīn shān gǔ zhī shì. yǔ fēi bù zhōng yě, qǐ fēi bù shùn yě, zhōu gōng fēi bù tì yě, jǐng dì fēi bù xiào yě, qí fèng jūn qīn, jiē cóng wēi bó. xī sòng wén gōng shǐ wèi hòu zàng, yòng shèn tàn, yì chē mǎ, qí chén huá yuán lè jǔ, chūn qiū shū wèi bù chén. qín shǐ huáng zàng lí shān, yú gāo wèi dēng zhú, shuǐ yín wèi jiāng hǎi, zhēn bǎo zhī cáng, bù kě shèng jì, qiān zài fēi zhī. sòng huán tuí wèi shí guǒ, fū zǐ yuē: bù rú sù xiǔ. zi yóu wèn sàng jù, fū zǐ yuē: chēng jiā zhī yǒu wú. zhāng shì zhī duì xiào wén yuē: shǐ qí zhōng wú kě yù, suī wú shí guǒ, yòu hé qī yān? hàn wén dì bà líng jiē yǐ wǎ qì, bù yǐ jīn yín wèi shì. yóu shì guān zhī, yǒu dé zhě zàng yú báo, wú dé zhě zàng yú hòu, zhāo rán kě dǔ yǐ!
臣讀《漢書·劉向傳》,見論王者山陵之誡,良史稱嘆,萬古芬芳。何者?聖 賢之心,勤儉是務,必求諸道,不作無益。故舜葬蒼梧,不變其肆;禹葬會稽,不 改其列。周武葬於畢陌,無丘壠之處;漢文葬於霸陵,因山谷之勢。禹非不忠也, 啟非不順也,周公非不悌也,景帝非不孝也,其奉君親,皆從微薄。昔宋文公始為 厚葬,用蜃炭,益車馬,其臣華元、樂舉,《春秋》書為不臣。秦始皇葬驪山,魚 膏為燈燭,水銀為江海,珍寶之藏,不可勝計,千載非之。宋桓魋為石槨,夫子曰: 「不如速朽」。子游問喪具,夫子曰:「稱家之有無」。張釋之對孝文曰:「使其 中無可欲,雖無石槨,又何戚焉?」漢文帝霸陵皆以瓦器,不以金銀為飾。由是觀 之,有德者葬逾薄,無德者葬逾厚,昭然可睹矣!
bì xià zì lín yù tiān xià, shèng zhèng rì xīn. jìn zhōng qù xié, jiǎn shàn jié yòng, bù zhēn yún wù zhī ruì, bù jìn yīng quǎn zhī yú. yǒu sī gěi wù, xī yī yuán gū, lì yú rén yě. yuǎn fāng dǐ gòng, wéi gōng sì shì, báo yú jǐ yě. gù zé zhōu zòu qìng yún, zhào yuē: yǐ shí hé wèi jiā xiáng yōng zhōu zòu jīn kēng, zhào yuē: yǐ bù tān wèi bǎo. gōng wéi shèng lǜ, wú fēi zhì lǐ. ér dú liù yuè yī rì zhì jié wén yún yīng yuán shān líng zhì dù, wù cóng yōu hòu, dāng jié tǎng zàng, yǐ gōng fèi yòng zhě, cǐ chéng rén xiào zhī dé, qiè yú shèng zhōng. fú yǐ zūn qīn zhī yì, guì yú hé lǐ. bì xià měi xià míng zhào, fā dé yīn, jiē bǐ zōng táng yú, chāo mài zhōu hàn. qǐ qǔ yuè fán cháng zhī mù, yǒu wéi xián zhé zhī xīn, yǔ shī dé zhī jūn jìng qí shē chǐ zhě yě? chén yòu fú dú yí zhào yuē: qí sàng yí zhì dù, wù cóng jiǎn yuē, bù dé yǐ jīn yín jǐn cǎi wèi shì. bì xià gōng shùn xiān zhì, dòng wú wéi zhě. ruò zhì dù yōu hòu, qǐ gù mìng zhī yì yé?
陛下自臨御天下,聖政日新。進忠去邪,減膳節用,不珍雲物之瑞,不近鷹犬 之娛。有司給物,悉依元估,利於人也。遠方底貢,唯供祀事,薄於己也。故澤州 奏慶雲,詔曰:「以時和為嘉祥」;邕州奏金坑,詔曰:「以不貪為寶」。恭惟聖 慮,無非至理。而獨六月一日制節文雲「應緣山陵制度,務從優厚,當竭帑藏,以 供費用」者,此誠仁孝之德,切於聖衷。伏以尊親之義,貴於合禮。陛下每下明詔, 發德音,皆比蹤唐、虞,超邁周、漢。豈取悅凡常之目,有違賢哲之心,與失德之 君競其奢侈者也?臣又伏讀遺詔曰:「其喪儀制度,務從儉約,不得以金銀錦彩為 飾。」陛下恭順先志,動無違者。若制度優厚,豈顧命之意耶?
fú wéi bì xià yuǎn lǎn yú xià zhōu hàn zhī zhì, shēn wéi fū zǐ zhāng shì zhī zhī jiè, qián fèng xiān zhǐ, fǔ zūn lǐ jīng, wèi wàn dài fǎ, tiān xià xìng shèn! jīn shè shū suī yǐ bān xíng, zhū tiáo shàng yóu wèi chū, cǐ shí fèng yí zhì, fū shèng lǐ, gù wèi wǎn yě. fú wàng sù zhào yǒu sī, xī cóng gǔ lǐ. chén wén yú fū zhī yán, míng zhǔ zé yān. kuàng chén tiǎn zhí shǐ guān, qīn féng ruì dé, chǐ tóng huá yuán lè jǔ zhī wèi bù chén yě, yuàn yǐ shùn yǔ zhī lǐ, jì shèng yóu yě. sù yè kěn pò, bù gǎn bù yán, dǐ fàn shèng míng, shí yōu zuì qiǎn. yán xíng shēn chù, suī sǐ yóu shēng.
伏惟陛下遠覽虞、夏、周、漢之制,深惟夫子、張釋之之誡,虔奉先旨,俯遵 禮經,為萬代法,天下幸甚!今赦書雖已頒行,諸條尚猶未出,此時奉遺制,敷聖 理,固未晚也。伏望速詔有司,悉從古禮。臣聞愚夫之言,明主擇焉。況臣忝職史 官,親逢睿德,恥同華元、樂舉之為不臣也,願以舜、禹之理,紀聖猷也。夙夜懇 迫,不敢不言,抵犯聖明,實憂罪譴。言行身黜,雖死猶生。
yōu zhào dá yuē: zhèn qǐng yì shān líng, xīn fāng mí miù, wàng zūn xiān zhǐ, suì yǒu yōu hòu zhī wén. qīng wén jiàn gāi tōng, shí dù hóng yuǎn, shēn zhì bù kě, xíng yú zhì yán. yuán yǐn gǔ jīn, yī jù jīng lǐ, fēi wéi zhōng zhèn zhī bìng, yì yì chéng zhèn zhī gōng. miǎn zhèn huò bù zǐ zhī míng, jiē qīng zhī lì yě. gǎn bù wén yì ér xǐ, shōu zhī sāng yú, fèng yǐ shǐ zhōng, qī wú shī zhuì. gǔ zhī yí zhí, hé yǐ jiā yān!
優詔答曰:「朕頃議山陵,心方迷謬,忘遵先旨,遂有優厚之文。卿聞見該通, 識度弘遠,深知不可,形於至言。援引古今,依據經禮,非唯中朕之病,抑亦成朕 之躬。免朕獲不子之名,皆卿之力也。敢不聞義而徙,收之桑榆,奉以始終,期無 失墜。古之遺直,何以加焉!」
chū, dà lì zhōng, liú yàn wèi lì bù shàng shū, yáng yán wèi shì láng, yàn yòng huán pàn lì bù nán cáo shì. huán hé yàn zhī jǔ, měi fēn què, bì zé qí shàn zhě sòng yàn, bù shàn zhě sòng yán, yán xīn bù píng zhī. jí jiàn zhōng chū, gèn wèi lǐ bù shì láng, yán wèi zǎi xiàng, bù niàn jiù shì. yǒu shì zǐ dù fēng zhě, gù xiāng hóng jiàn zi, qiú bǔ hóng wén shēng. yán cháng chū dù shì mén xià, tuō fēng yú huán. huán wèi shǐ zhě yuē: xiàng gōng chéng lián fēng, yù chéng yī míng, qǐ shǔ fēng míng xià yī zì, huán dé yǐ zhì zhī. yán bù yì huán mài, jí shǔ míng tuō fēng. huán yǐ yán suǒ shǔ zòu lùn, yán zǎi xiàng pò chén yǐ sī, chén ruò cóng zhī, zé fù bì xià, bù cóng zé yán dāng hài chén. dé zōng chū shū wèn yán, yán jù yán qí shì, dé zōng nù shén, yuē: cǐ jiān rén, wú kě nài hé! yù jué zhàng liú zhī, yán kǔ jiù jiě, biǎn héng zhōu bié jià. qiān héng zhōu cì shǐ.
初,大曆中,劉晏為吏部尚書,楊炎為侍郎,晏用峘判吏部南曹事。峘荷晏之 舉,每分闕,必擇其善者送晏,不善者送炎,炎心不平之。及建中初,亘為禮部 侍郎,炎為宰相,不念舊事。有士子杜封者,故相鴻漸子,求補弘文生。炎嘗出杜 氏門下,托封於峘。峘謂使者曰:「相公誠憐封,欲成一名,乞署封名下一字,峘 得以志之。」炎不意峘賣,即署名托封。峘以炎所署奏論,言宰相迫臣以私,臣若 從之,則負陛下,不從則炎當害臣。德宗出疏問炎,炎具言其事,德宗怒甚,曰: 「此奸人,無可奈何!」欲決杖流之,炎苦救解,貶衡州別駕。遷衡州刺史。
zhēn yuán zhōng, lǐ mì fǔ zhèng, zhào bài yòu shù zǐ shǐ guǎn xiū zhuàn. xìng jì pì yì, dòng shī rén hé. zài shǐ guǎn, yǔ tóng zhí kǒng shù ruì děng zhēng fèn xì gù, shù qīn shù ruì. shù ruì zhǎng zhě, ràng ér bù zhēng. wú hé, mì zú, dòu cān bǐng zhèng, è qí wèi rén, biǎn jí zhōu bié jià. jiǔ zhī, shòu jí zhōu cì shǐ.
貞元中,李泌輔政,召拜右庶子、史館修撰。性既僻異,動失人和。在史館, 與同職孔述睿等爭忿細故,數侵述睿。述睿長者,讓而不爭。無何,泌卒,竇參秉 政,惡其為人,貶吉州別駕。久之,授吉州刺史。
qí yìng lián chá jiāng xī, xíng bù guò jí zhōu. gù shì, cì shǐ shǐ jiàn guān chá shǐ, jiē róng fú qū tíng zhì lǐ yìng suī cháng wèi zǎi xiàng, rán zhòu dá hòu jìn, huán zì shì qián bèi, yǒu yǐ guò yìng, bù yù yǐ róng fú yè. rù gào qí qī wéi shì, chǐ mǒ shǒu qū tíng. wèi huán yuē: qīng zì shì hé rú rén, bái tóu zǒu xiǎo shēng qián, qīng rú bù yǐ cǐ lǐ jiàn yìng, suī chù sǐ, wǒ yì wú hèn.
齊映廉察江西,行部過吉州。故事,刺史始見觀察使,皆戎服趨庭致禮;映雖 嘗為宰相,然驟達後進,峘自恃前輩,有以過映,不欲以戎服謁。入告其妻韋氏, 恥抹首趨庭。謂峘曰:「卿自視何如人,白頭走小生前,卿如不以此禮見映,雖黜 死,我亦無恨。」
huán yuē nuò, jí yǐ kè lǐ yè zhī. yìng suī bù yán, shēn yǐ wèi hàn. yìng zhì zhōu, zòu huán jiū qián zhèng guò shī, jū zhī wú zhuàng, bù yí àn bù lín rén, biǎn qú zhōu bié jià. qú zhōu cì shǐ tián dūn, huán zhī jǔ shí jìn shì mén shēng yě. chū huán dāng gòng bù, fàng bǎng rì biǎn zhú, yǔ dūn bù xiàng miàn. dūn wén huán lái, xǐ yuē: shǐ jiàn zuò zhǔ. yíng yè zhī lǐ shén hòu. dūn yuè fèn fèng zhī bàn yǐ fèng huán. huán zài qú zhōu dài shí nián. shùn zōng jí wèi, yǐ mì shū shǎo jiān zhēng, jì zhì ér zú.
峘曰「諾」,即以客禮謁之。映雖不言,深以為憾。映至州,奏峘糾前政過失, 鞫之無狀,不宜按部臨人,貶衢州別駕。衢州刺史田敦,峘知舉時進士門生也。初 峘當貢部,放榜日貶逐,與敦不相面。敦聞峘來,喜曰:「始見座主。」迎謁之禮 甚厚。敦月分俸之半以奉峘。峘在衢州殆十年。順宗即位,以秘書少監征,既至而 卒。
yuán hé sān nián, huán zi tài pú sì chéng pī, shǐ xiàn huán suǒ zhuàn dài zōng shí lù sì shí juǎn. chū, gèn zuò lǐ mì biǎn, jiān xiū guó shǐ zòu huán suǒ zhuàn shí lù yī fēn, qǐng yú biǎn suǒ bì gōng. zhì shì fāng zòu, yǐ gōng zèng gōng bù shàng shū.
元和三年,峘子太僕寺丞丕,始獻峘所撰《代宗實錄》四十卷。初,亘坐李 泌貶,監修國史奏峘所撰實錄一分,請於貶所畢功。至是方奏,以功贈工部尚書。
guī chóng jìng, zì zhèng lǐ, sū zhōu wú jùn rén yě. zēng zǔ ào, yǐ chóng jìng gù, zhuī zèng mì shū jiān. zǔ lè, zèng fáng zhōu cì shǐ. fù dài pìn, yì zèng mì shū jiān.
歸崇敬,字正禮,蘇州吳郡人也。曾祖奧,以崇敬故,追贈秘書監。祖樂,贈 房州刺史。父待聘,亦贈秘書監。
chóng jìng shǎo qín xué, yǐ jīng yè zhuó dì. zāo sàng āi huǐ, yǐ xiào wén, diào shòu sì mén zhù jiào. tiān bǎo mò, duì cè gāo dì, shòu zuǒ shí yí, gǎi mì shū láng. qiān qǐ jū láng zàn shàn dài fū, jiān shǐ guǎn xiū zhuàn, yòu jiā jí xián diàn xiào lǐ. yǐ jiā pín qiú wèi wài zhí, lì tóng zhōu rùn zhōu zhǎng shǐ, huì xuán zōng sù zōng èr dì shān líng, cān zhǎng lǐ yí, qiān zhǔ kè yuán wài láng. yòu jiān shǐ guǎn xiū zhuàn, gǎi shàn bù láng zhōng.
崇敬少勤學,以經業擢第。遭喪哀毀,以孝聞,調授四門助教。天寶末,對策 高第,授左拾遺,改秘書郎。遷起居郎、贊善大夫,兼史館修撰,又加集賢殿校理。 以家貧求為外職,歷同州、潤州長史,會玄宗、肅宗二帝山陵,參掌禮儀,遷主客 員外郎。又兼史館修撰,改膳部郎中。
chóng jìng yǐ bǎi guān shuò wàng cháo fú kù zhě fēi gǔ, shàng shū yún: àn sān dài diǎn lǐ, liǎng hàn shǐ jí, bìng wú kù zhě zhī zhì, yì wèi xiáng suǒ qǐ zhī yóu. suí dài yǐ lái, shǐ yǒu fú zhě. shì bù shī gǔ, fú qǐng tíng bà. cóng zhī.
崇敬以百官朔望朝服褲褶非古,上疏云:「按三代典禮,兩漢史籍,並無褲褶 之制,亦未詳所起之由。隋代已來,始有服者。事不師古,伏請停罷。」從之。
yòu jiàn: dōng dōu tài miào, bù hé zhì mù zhǔ. jǐn àn diǎn lǐ, yú zhǔ yòng sāng, liàn zhǔ yòng lì. zuò sāng zhǔ zé mái lì zhǔ, zuò lì zhǔ zé mái sāng zhǔ, suǒ yǐ shén wú èr zhǔ, tiān wú èr rì, tǔ wú èr wáng yě. dōng dōu tài miào, shì zé tiān huáng hòu suǒ jiàn, yǐ zhì wǔ shì mù zhǔ. zhōng zōng qù qí zhǔ ér cún qí miào, gài jiāng yǐ bèi xíng xìng qiān dōu zhī zhì yě. qiě yīn rén lǚ qiān, qián bā hòu wǔ, zé qián hòu qiān dōu yī shí sān dù, bù kě měi dōu ér bié lì shén zhǔ yě. yì zhě huò yún: dōng dōu shén zhǔ yǐ céng qián fèng ér lǐ zhī, qǐ kě yī zhāo fèi zhī hū? qiě yú jì zé lì sāng zhǔ ér qián sì, liàn jì zé lì lì zhǔ ér mái sāng zhǔ, qǐ sāng zhǔ bù céng qián sì ér nǎi mái zhī? yòu suǒ què zhī zhǔ, hé xū gèng zuò? zuò zhī bù shí, kǒng fēi lǐ yě.
又諫:「東都太廟,不合置木主。謹按典禮,虞主用桑,練主用栗。作桑主則 埋栗主,作栗主則埋桑主,所以神無二主,天無二日,土無二王也。東都太廟,是 則天皇后所建,以置武氏木主。中宗去其主而存其廟,蓋將以備行幸遷都之置也。 且殷人屢遷,前八後五,則前後遷都一十三度,不可每都而別立神主也。議者或云: 『東都神主已曾虔奉而禮之,豈可一朝廢之乎?』且虞祭則立桑主而虔祀,練祭則 立栗主而埋桑主,豈桑主不曾虔祀而乃埋之?又所闕之主,何須更作?作之不時, 恐非禮也。」
yòu yì yún: měi nián chūn qiū èr shí shì diàn wén xuān wáng, zhù bǎn yù shǔ qì, běi miàn yī, chén yǐ wèi lǐ tài zhòng. jǐn àn dà dài lǐ, shī shàng fù shòu zhōu wǔ wáng dān shū, wǔ wáng dōng miàn ér lì. jīn shǔ zhù bǎn, fú qǐng zhǔn wǔ wáng dōng miàn zhī lǐ, qīng zhòng shù dé qí zhōng.
又議云:「每年春秋二時釋奠文宣王,祝板御署訖,北面揖,臣以為禮太重。 謹按《大戴禮》,師尚父授周武王丹書,武王東面而立。今署祝板,伏請准武王東 面之禮,輕重庶得其中。」
shí yǒu shù shì jù péng zǔ shàng shū yún: dà táng tǔ dé, qiān nián hé fú, qǐng měi sì jì jiāo sì tiān dì. zhào lǐ guān rú zhě yì zhī. chóng jìng yì yuē: àn jiù lǐ, lì chūn zhī rì, yíng chūn yú dōng jiāo, jì qīng dì. lì xià zhī rì, yíng xià yú nán jiāo, jì chì dì. xiān lì qiū shí bā rì, yíng huáng líng yú zhōng dì, sì huáng dì. qiū dōng gè yú qí fāng. huáng dì yú wǔ xíng wèi tǔ wáng, zài sì jì shēng yú huǒ, gù huǒ yòng shì zhī mò ér jì zhī, sān jì zé fǒu. hàn wèi zhōu suí, gòng xíng cǐ lǐ. guó jiā tǔ dé chéng shí, yì yǐ měi suì liù yuè tǔ wáng zhī rì, sì huáng dì yú nán jiāo, yǐ hòu tǔ pèi, suǒ wèi hé lǐ. jīn péng zǔ qǐng yòng sì jì cí sì, duō píng wěi hòu zhī shuō, qiě jù yīn yáng zhī shuō. shì shè bù jīng, kǒng nán xíng yòng. yòu yì jì wǔ rén dì bù chēng chén yún: tài hào wǔ dì, rén dì yě, yú guó jiā jí wèi qián hòu zhī lǐ, wú jūn chén zhī yì. ruò yú rén dì ér chēng chén, zé yú tiān dì fù hé chēng yě? yì zhě huò yún: wǔ rén dì liè yú yuè lìng, fēn pèi wǔ shí. zé wǔ shén wǔ yīn wǔ sì wǔ chóng wǔ chòu wǔ gǔ jiē bèi, yǐ bèi qí shí zhī sè shù, fēi wèi bié yǒu zūn chóng yě. yòu qǐng tài zǔ jǐng huáng dì pèi tiān, shì yǐ jù lǐ yí zhì. zì shì guó diǎn dà lǐ, chóng jìng cháng cān yì yān.
時有術士巨彭祖上疏云:「大唐土德,千年合符,請每四季郊祀天地。」詔禮 官儒者議之。崇敬議曰:「按舊禮,立春之日,迎春於東郊,祭青帝。立夏之日, 迎夏於南郊,祭赤帝。先立秋十八日,迎黃靈於中地,祀黃帝。秋、冬各於其方。 黃帝於五行為土王,在四季生於火,故火用事之末而祭之,三季則否。漢、魏、周、 隋,共行此禮。國家土德乘時,亦以每歲六月土王之日,祀黃帝於南郊,以后土配, 所謂合禮。今彭祖請用四季祠祀,多憑緯候之說,且據陰陽之說。事涉不經,恐難 行用。」又議祭五人帝不稱臣云:「太昊五帝,人帝也,於國家即為前後之禮,無 君臣之義。若於人帝而稱臣,則於天帝復何稱也?議者或云:『五人帝列於《月令》, 分配五時。』則五神、五音、五祀、五蟲、五臭、五穀皆備,以備其時之色數,非 謂別有尊崇也。」又請太祖景皇帝配天,事已具《禮儀志》。自是國典大禮,崇敬 常參議焉。
dà lì chū, yǐ xīn luó wáng zú, shòu chóng jìng cāng bù láng zhōng jiān yù shǐ zhōng chéng, cì zǐ jīn yú dài, chōng diào jì cè lì xīn luó shǐ. zhì hǎi zhōng liú, bō tāo xùn jí, zhōu chuán huài lòu, zhòng xián jīng hài. zhōu rén qǐng yǐ xiǎo tǐng zài chóng jìng bì huò, chóng jìng yuē: zhōu zhōng fán shù shí bǎi rén, wǒ hé dú jì? qūn xún, bō tāo shào xī, jìng miǎn wèi hài. gù shì, shǐ xīn luó zhě, zhì hǎi dōng duō yǒu suǒ qiú, huò xié zī bó ér wǎng, mào yì huò wù, guī yǐ wèi lì. chóng jìng yī jiē jué zhī, dōng yí chēng zhòng qí dé. shǐ hái, shòu guó zi sī yè, jiān jí xián xué shì. yǔ zhū rú guān tóng xiū tōng zhì, chóng jìng zhī lǐ yí zhì, zhòng chēng yǔn dāng.
大曆初,以新羅王卒,授崇敬倉部郎中、兼御史中丞,賜紫金魚袋,充弔祭、 冊立新羅使。至海中流,波濤迅急,舟船壞漏,眾咸驚駭。舟人請以小艇載崇敬避 禍,崇敬曰:「舟中凡數十百人,我何獨濟?」逡巡,波濤稍息,竟免為害。故事, 使新羅者,至海東多有所求,或攜資帛而往,貿易貨物,規以為利。崇敬一皆絕之, 東夷稱重其德。使還,授國子司業,兼集賢學士。與諸儒官同修《通志》,崇敬知 《禮儀志》,眾稱允當。
shí huáng tài zǐ yù yǐ zhòng qiū zhī yuè, yú guó xué xíng chǐ zhòu zhī lǐ. chóng jìng yǐ guó xué jí guān míng bù chēng, qǐng gǎi guó xué zhī zhì, jiān gèng qí míng, yuē:
時皇太子欲以仲秋之月,於國學行齒胄之禮。崇敬以國學及官名不稱,請改國 學之制,兼更其名,曰:
lǐ jì wáng zhì yuē, tiān zǐ xué yuē bì yōng. yòu wǔ jīng tōng yì yún: bì yōng, yǎng lǎo jiào xué zhī suǒ yě. yǐ xíng zhì yán zhī, yōng, yōng yě pì, bì yě, yōng shuǐ huán zhī, yuán rú bì xíng. yǐ yì lǐ yán zhī, pì, míng yě yōng, hé yě, yán yǐ lǐ lè míng hé tiān xià. lǐ jì yì wèi zhī zé gōng. shè yì yún: tiān zǐ jiāng jì, bì xiān xí shè yú zé gōng. gù qián dài wén shì, yì hū yún bì chí, yì yuē bì zhǎo, yì wèi zhī xué shěng. hòu hàn guāng wǔ lì míng táng bì yōng líng tái, wèi zhī sān yōng gōng. zhì míng dì, gōng xíng yǎng lǎo yú qí zhōng. jìn wǔ dì yì zuò míng táng bì yōng líng tái, qīn lín bì yōng, xíng xiāng yǐn jiǔ zhī lǐ. yòu bié lì guó zi xué, yǐ shū shì shù. yǒng jiā nán qiān, wéi yǒu guó zi xué, bù lì bì yōng. běi qí lì guó zi sì, suí chū yì rán. zhì yáng dì dà yè shí sān nián, gǎi wèi guó zi jiān. jīn guó jiā fù yǒu sì hǎi, shēng míng wén wù zhī shèng, wéi bì yōng dú què, fú qǐng gǎi guó zi jiān wèi bì yōng shěng.
《禮記·王制》曰,天子學曰「辟雍」。又《五經通義》云:「辟雍,養老教 學之所也。」以形制言之,雍,壅也;辟,璧也,壅水環之,圓如璧形。以義理言 之,辟,明也;雍,和也,言以禮樂明和天下。《禮記》亦謂之澤宮。《射義》云: 天子將祭,必先習射於澤宮。故前代文士,亦呼雲璧池,亦曰璧沼,亦謂之學省。 後漢光武立明堂、辟雍、靈台,謂之三雍宮。至明帝,躬行養老於其中。晉武帝亦 作明堂、辟雍、靈台,親臨辟雍,行鄉飲酒之禮。又別立國子學,以殊士庶。永嘉 南遷,唯有國子學,不立辟雍。北齊立國子寺,隋初亦然。至煬帝大業十三年,改 為國子監。今國家富有四海,聲明文物之盛,唯辟雍獨闕,伏請改國子監為辟雍省。
yòu yǐ:
又以:
jì jiǔ zhī míng, fēi xué guān suǒ yí. àn zhōu lǐ: shī shì zhǎng yǐ yì zhào wáng, jiào guó zi. qǐng gǎi jì jiǔ wèi tài shī shì, wèi zhèng sān pǐn. yòu sī yè zhě, yì zài lǐ jì, yún lè zhèng sī yè. zhèng, zhǎng yě, yán lè guān zhī zhǎng, sī zhǔ cǐ yè. ěr yǎ yún: dà bǎn wèi zhī yè. àn shī zhōu sòng: shè yè shè jù, chóng yá shù yǔ. zé yè shì xuán zhōng qìng zhī xún jù yě. jīn tài xué jì bù jiào lè, yú yì zé wú suǒ qǔ, qǐng gǎi sī yè yī wèi zuǒ shī, yī wèi yòu shī, wèi zhèng sì pǐn.
祭酒之名,非學官所宜。按《周禮》:「師氏掌以義詔王,教國子。」請改祭 酒為太師氏,位正三品。又司業者,義在《禮記》,雲「樂正司業」。正,長也, 言樂官之長,司主此業。《爾雅》云:「大板謂之業。」按《詩·周頌》:「設業 設虡,崇牙樹羽。」則業是懸鐘磬之栒虡也。今太學既不教樂,於義則無所取,請 改司業一為左師,一為右師,位正四品。
yòu yǐ:
又以:
wǔ jīng liù jí, gǔ xiān zhé wáng zhì lǐ zhī shì yě. guó jiā chuàng yè, zhì qǔ xián zhī fǎ, lì míng jīng, fā wēi yán yú zhòng xué, shì huí zēng měi, xuǎn xián yǔ néng. zì jiān nán yǐ lái, qǔ rén pō yì, kǎo shì bù qiú qí wén yì, jí dì xiān qǔ yú tiē jīng, suì shǐ zhuān mén yè fèi, qǐng yì wú cóng, shī zī lǐ kuī, chuán shòu yì jué. jīn qǐng yǐ lǐ jì zuǒ chuán wèi dà jīng zhōu lǐ yí lǐ máo shī wèi zhōng jīng shàng shū zhōu yì wèi xiǎo jīng, gè zhì bó shì yī yuán. qí gōng yáng gǔ liáng wén shū shǎo, qǐng gòng zhǔn yī zhōng jīng, tōng zhì bó shì yī yuán. suǒ zé bó shì, jiān tōng xiào jīng lùn yǔ, yī píng zhāng shū, jiǎng jiě fēn míng, zhù yǐn páng tōng, wèn shí dé jiǔ jiān dé xíng chún jié, wén cí yǎ zhèng, yí xíng guī fàn, kě wèi shī biǎo zhě. lìng sì pǐn yǐ shàng gè jǔ suǒ zhī. zài wài zhě gěi yì, nián qī shí yǐ shàng zhě pú lún. qí guó zi tài xué sì mén sān guǎn, gè lì wǔ jīng bó shì, pǐn zhì shàng xià, shēng tú zhī shù, gè yǒu chà. qí jiù bó shì zhù jiào zhí jiǎng jīng zhí jí lǜ guǎn suàn guǎn zhù jiào, qǐng jiē bà shěng.
《五經》六籍,古先哲王致理之式也。國家創業,製取賢之法,立明經,發微 言於眾學,釋回增美,選賢與能。自艱難已來,取人頗易,考試不求其文義,及第 先取於帖經,遂使專門業廢,請益無從,師資禮虧,傳受義絕。今請以《禮記》、 《左傳》為大經;《周禮》、《儀禮》、《毛詩》為中經;《尚書》、《周易》為 小經,各置博士一員。其《公羊》、《穀梁》文疏少,請共准一中經,通置博士一 員。所擇博士,兼通《孝經》、《論語》,依憑章疏,講解分明,注引旁通,問十 得九;兼德行純潔,文詞雅正,儀形規範,可為師表者。令四品以上各舉所知。在 外者給驛,年七十已上者蒲輪。其國子、太學、四門、三館,各立五經博士,品秩 上下,生徒之數,各有差。其舊博士、助教、直講、經直及律館、算館助教,請皆 罷省。
qí jiào shòu zhī fǎ, xué shēng zhì jiān, yè tóng yè shī. qí suǒ zhí zhì, pú xiū yī shù qīng jiǔ yī hú, shān bù yī duàn, qí sè suí shī suǒ fú. shī chū zhōng mén, yán rù yǔ zuò, gē xiū zhēn jiǔ, sān jué ér zhǐ. nǎi fā qiè chū jīng, kōu yī qián qǐng. shī wèi yī jīng biàn lǐ, lüè jǔ yī yú, rán hòu jiù shì. měi cháo bū èr shí qǐng yì, shī yì èr shí jū jiǎng táng, shuō shì dào yì, fā míng dà tǐ, jiān jiào yǐ wén xíng zhōng xìn zhī dào, shì yǐ xiào tì mù yǒu zhī yì. xún shěng yuè shì, shí kǎo suì gòng. yǐ shēng tú jí dì duō shǎo, wèi bó shì kǎo kè shàng xià. qí yǒu bù lǜ jiào, zhě, zé jiǎ chǔ pū zhī. guó zi bù lǜ jiào zhě, zé shēn lǐ bù, yí wèi tài xué. tài xué zhī bù biàn zhě, yí zhī sì mén. sì mén zhī bù biàn zhě, guī běn zhōu zhī xué. zhōu xué zhī bù biàn zhě, fù běn yì, zhōng shēn bù chǐ. suī lǜ jiào jiǔ nián ér xué bù chéng zhě, yì guī zhī zhōu xué.
其教授之法,學生至監,謁同業師。其所執贄,脯脩一束、清酒一壺,衫布一 段,其色隨師所服。師出中門,延入與坐,割脩斟酒,三爵而止。乃發篋出經,摳 衣前請。師為依經辨理,略舉一隅,然後就室。每朝、晡二時請益,師亦二時居講 堂,說釋道義,發明大體,兼教以文行忠信之道,示以孝悌睦友之義。旬省月試, 時考歲貢。以生徒及第多少,為博士考課上下。其有不率教,者,則檟楚撲之。國 子不率教者,則申禮部,移為太學。太學之不變者,移之四門。四門之不變者,歸 本州之學。州學之不變者,複本役,終身不齒。雖率教九年而學不成者,亦歸之州 學。
qí lǐ bù kǎo shì zhī fǎ, qǐng wú tiē jīng, dàn yú suǒ xí jīng zhōng wèn dà yì èr shí, dé shí bā wèi tōng jiān lùn yǔ xiào jīng gè wèn shí dé bā, jiān dú suǒ wèn wén zhù yì shū, bì lìng tōng shú zhě wèi yī tòng. yòu yú běn jīng wèn shí wù cè sān dào, tōng èr wèi jí dì. qí zhōng yǒu xiào xíng wén yú xiāng lǘ zhě, jǔ jiě jù yán yú xí yè zhī xià. shěng shì zhī rì, guān qí suǒ shí, yì shǎo liǎng dào, yì qǐng jiān shōu. qí tiān xià xiāng gòng, yì rú zhī. xí yè kǎo shì, bìng yǐ míng jīng wèi míng. dé dì zhě, shòu guān zhī zī yǔ jìn shì tóng. ruò cǐ, zé jiào yì rì shēn, ér lǐ ràng xìng lǐ ràng xìng, zé qiáng bù fàn ruò, zhòng bù bào guǎ. cǐ yóu tài xué ér lái zhě yě.
其禮部考試之法,請無帖經,但於所習經中問大義二十,得十八為通;兼《論 語》、《孝經》各問十得八,兼讀所問文注義疏,必令通熟者為一通。又於本經問 時務策三道,通二為及第。其中有孝行聞於鄉閭者,舉解具言於習業之下。省試之 日,觀其所實,義少兩道,亦請兼收。其天下鄉貢,亦如之。習業考試,並以明經 為名。得第者,授官之資與進士同。若此,則教義日深,而禮讓興;禮讓興,則強 不犯弱,眾不暴寡。此由太學而來者也。
zhào xià shàng shū jí bǎi liáo dìng yì yǐ wén. yì zhě yǐ wèi shěng zhě, jìn yě, fēi wài sī suǒ yí míng. zhōu lǐ dài zhǎng qí zhí zhě yuē shì, guó xué fēi dài guān, bù yí yuē tài shī shì. qí yú dà dǐ yǐ xí sú jì jiǔ, zhòng nán gǎi zuò, qí shì bù xíng.
詔下尚書集百僚定議以聞。議者以為省者,禁也,非外司所宜名。《周禮》代 掌其職者曰氏,國學非代官,不宜曰太師氏。其餘大抵以習俗既久,重難改作,其 事不行。
huì guó xué xū lì yǐ cān qián chà chuǎn, yù shǐ tái àn wèn, zuò biǎn ráo zhōu sī mǎ. jiàn zhōng chū, yòu bài guó zi sī yè. xún xuǎn wèi hàn lín xué shì, qiān zuǒ sàn qí cháng shì, jiā yín qīng guāng lù dài fū. xún jiān pǔ wáng yuán shuài cān móu, lěi jiā guāng lù dài fū. yǐ liǎng hé pàn huàn zhī tú chū bǐng cháo mìng, lìng chóng jìng yǐ běn guān jiān yù shǐ dài fū chí jié xuān wèi, fèng shǐ chēng zhǐ. jí hái, shàng biǎo qǐng guī bài mù, xǔ zhī, cì yǐ zēng bó, rú zhě róng zhī. xún jiā tè jìn jiǎn xiào hù bù shàng shū, qiān gōng bù shàng shū, bìng yī qián hàn lín xué shì, chōng huáng tài zǐ shì dú. lèi biǎo cí, yǐ nián lǎo qǐ hái gǔ, gǎi bīng bù shàng shū zhì shì. zhēn yuán shí wǔ nián zú, shí nián bā shí, fèi cháo yī rì, zèng zuǒ pú shè. zi dēng sì.
會國學胥吏以餐錢差舛,御史台按問,坐貶饒州司馬。建中初,又拜國子司業。 尋選為翰林學士,遷左散騎常侍,加銀青光祿大夫。尋兼普王元帥參謀,累加光祿 大夫。以兩河叛渙之徒初稟朝命,令崇敬以本官兼御史大夫持節宣慰,奉使稱旨。 及還,上表請歸拜墓,許之,賜以繒帛,儒者榮之。尋加特進、檢校戶部尚書,遷 工部尚書,並依前翰林學士,充皇太子侍讀。累表辭,以年老乞骸骨,改兵部尚書 致仕。貞元十五年卒,時年八十,廢朝一日,贈左僕射。子登嗣。
dēng, zì chōng zhī. yǎ shí hóng hòu, shì jì mǔ yǐ xiào chēng. dà lì qī nián, jǔ xiào lián gāo dì, bǔ sì mén zhù jiào. zhēn yuán chū, fù dēng xián liáng kē, zì měi yuán wèi bài yòu shí yí. shí péi yán líng yǐ jiān nìng yǒu ēn, yù wèi xiāng, jiàn yì dà fū yáng chéng shàng shū qiè zhí, dé zōng hè nù. yòu bǔ què xióng zhí yì děng yì yǐ wēi yán wǔ zhǐ. chū zhí yì cǎo shū chéng, shì dēng, dēng è rán yuē: yuàn jì yī míng. léi diàn zhī xià, ān rěn lìng zú xià dú dāng! zì shì tóng liè qiè jiàn. dēng měi lián shǔ qí zòu, wú suǒ huí bì, shí rén chēng zhòng. zhuǎn yòu bǔ què qǐ jū shè rén, sān rèn shí wǔ nián. tóng liè cháng chū qí xià zhě, duō yǐ chí wù zhì xiǎn guān, ér dēng yǔ yòu shí yí jiǎng wǔ, tuì rán zì shǒu, bù yǐ yān sù jiè yì. hòu qiān bīng bù yuán wài láng, chōng huáng zǐ shì dú, xún jiā shǐ guǎn xiū zhuàn.
登,字沖之。雅實弘厚,事紀母以孝稱。大曆七年,舉孝廉高第,補四門助教。 貞元初,復登賢良科,自美原尉拜右拾遺。時裴延齡以奸佞有恩,欲為相,諫議大 夫陽城上疏切直,德宗赫怒。右補闕熊執易等亦以危言忤旨。初執易草疏成,示登, 登愕然曰:「願寄一名。雷電之下,安忍令足下獨當!」自是同列切諫。登每聯署 其奏,無所迴避,時人稱重。轉右補闕、起居舍人,三任十五年。同列嘗出其下者, 多以馳騖至顯官,而登與右拾遺蔣武,退然自守,不以淹速介意。後遷兵部員外郎, 充皇子侍讀,尋加史館修撰。
shùn zōng chū, yǐ dōng cháo jiù ēn, chāo bài gěi shì zhōng, xuán cì jīn zǐ, réng xī shān hù yān. qiān gōng bù shì láng. yǔ mèng jiǎn liú bó chú xiāo fǔ shòu zhào tóng fān yì dà chéng běn shēng xīn dì guān jīng. yòu wèi dōng gōng jí zhū wáng shì dú, xiàn lóng lóu zhēn yǐ fěng. jiǔ zhī, gǎi zuǒ sàn qí cháng shì. yīn zhōng xiè, xiàn zōng wèn shí suǒ qiè, dēng yǐ nà jiàn wèi duì, shí lùn měi zhī. zhuǎn bīng bù shì láng, jiān pàn guó zi jì jiǔ shì, qiān gōng bù shàng shū. yuán hé shí wǔ nián zú, nián liù shí qī, zèng tài zǐ shǎo bǎo.
順宗初,以東朝舊恩,超拜給事中,旋賜金紫,仍錫衫笏焉。遷工部侍郎。與 孟簡、劉伯芻、蕭俛受詔同翻譯《大乘本生心地觀經》。又為東宮及諸王侍讀,獻 《龍樓箴》以諷。久之,改左散騎常侍。因中謝,憲宗問時所切,登以納諫為對, 時論美之。轉兵部侍郎,兼判國子祭酒事,遷工部尚書。元和十五年卒,年六十七, 贈太子少保。
dēng yǒu wén xué, gōng cǎo lì. kuān bó róng wù. cháng shǐ tóng sì mǎ, mǎ tí dì, tóng nù, jī zhé mǎ zú, dēng zhī ér bù zé. wǎn nián pō hǎo fú shí, yǒu kuì jīn shí zhī yào zhě, qiě yún xiān cháng zhī yǐ, dēng fú zhī bù yí. yào fā dú jǐ sǐ, fāng xùn yún wèi zhī cháng tā rén wèi zhī nù, dēng shì zhī wú yùn sè. cháng mù lù xiàng xiān zhī wèi rén, yì zhě yì yǐ wèi jìn zhī. zi róng sì.
登有文學,工草隸。寬博容物。嘗使僮飼馬,馬蹄踶,僮怒,擊折馬足,登知 而不責。晚年頗好服食,有饋金石之藥者,且雲先嘗之矣,登服之不疑。藥發毒幾 死,方訊雲未之嘗;他人為之怒,登視之無慍色。常慕陸象先之為人,議者亦以為 近之。子融嗣。
róng, jìn shì zhuó dì, zì jiān chá shí yí rù shěng, bài gōng bù yuán wài láng, qiān kǎo gōng yuán wài. liù nián, zhuǎn gōng bù láng zhōng, chōng hàn lín xué shì. bā nián, zhèng bài shè rén. jiǔ nián, zhuǎn hù bù shì láng. kāi chéng yuán nián, jiān yù shǐ zhōng chéng. hú nán guān chá shǐ lú zhōu rén wéi chì jìn xiàn yú qián shí wàn guàn. róng zòu yuē: tiān xià yī jiā, hé fēi jūn tǔ? zhōng wài cái fù, jiē bì xià fǔ kù yě. zhōu rén zhé chén xiǎo lì, wàng shè yì duān, yán nán fāng huǒ zāi, kǒng chéng huī jìn, jìn yú jīng guó, gū xùn sī chéng. rù cái huò yǐ xī ēn, dài cháo tíng ér hé qiǎn! chén kǒng tiān xià fàng xiào, yǐ xiàn yú wèi míng, yīn yuán kè bō, shēng rén shòu bì. zhōu rén qǐng xíng zhòng zé, yǐ lì liè fān. qí suǒ jìn qián, qǐng hái hú nán, dài pín xià zū shuì. zhào zhōu rén suǒ jìn yú hé yīn yuàn shōu zhù, yǐ bèi shuǐ hàn. jīn bù yuán wài láng hán yì pàn dù zhī àn, zǐ dì shòu rén lù sān qiān yú guàn, bàn shì nǐ zāng. shàng wèn róng yuē: hán yì suǒ fàn, yǔ lú yuán zhōng yáo kāng shú shén? duì yuē: yuán zhōng yǔ kāng wǎng pò guān qián sān wàn yú guàn, yì suǒ qǔ shòu rén shì, bǐ zhī shū qīng. nǎi biǎn wú zhōu sī hù.
融,進士擢第,自監察拾遺入省,拜工部員外郎,遷考功員外。六年,轉工部 郎中,充翰林學士。八年,正拜舍人。九年,轉戶部侍郎。開成元年,兼御史中丞。 湖南觀察使盧周仁違敕進羨餘錢十萬貫。融奏曰:「天下一家,何非君土?中外財 賦,皆陛下府庫也。周仁輒陳小利,妄設異端,言南方火災,恐成灰燼,進於京國, 姑徇私誠。入財貨以希恩,待朝廷而何淺!臣恐天下放效,以羨餘為名,因緣刻剝, 生人受弊。周仁請行重責,以例列籓。其所進錢,請還湖南,代貧下租稅。」詔周 仁所進於河陰院收貯,以備水旱。金部員外郎韓益判度支案,子弟受人賂三千餘貫, 半是擬贓。上問融曰:「韓益所犯,與盧元中、姚康孰甚?」對曰:「元中與康枉 破官錢三萬餘貫,益所取受人事,比之殊輕。」乃貶梧州司戶。
xún qiān jīng zhào yǐn. shí fǔ sī wù lì bù chōng, tè chì cì qián wǔ wàn guàn fǔ sī yǐ suǒ cì zhī bàn hái sī nóng sì cài qián, róng yīn duì yán zhī. shàng yǐ róng xué jiā, yīn wèn shū lì zì yǒu lài yīn, hé yě? lì shì fàn zhī jí cū zhě yé? róng yǐ yì lèi duì zhī. shí liǎng gōng zhǔ chū jiàng, fǔ sī gōng zhàng shì yīn, yòu fǔ jìn shàng sì, qǔ jiāng cì yàn zòu qǐng gǎi rì. shàng yuē: qù nián zhòng yáng, qǔ jiǔ yuè shí jiǔ rì, wèi shī zhòng yáng zhī yì, jīn gǎi qǔ shí sān rì kě yě. jì ér lǐ gù yán zuò xiāng, sù bù yuè róng, bà yǐn. yuè yú, shòu mì shū jiān. é ér gù yán bà, yáng sì fù fǔ zhèng, yǐ róng quán zhī bīng bù shì láng. yī nián nèi bài lì bù. sān nián jiǎn xiào lǐ bù shàng shū xìng yuán yǐn jiān yù shǐ dài fū, chōng shān nán xī dào jié dù shǐ.
尋遷京兆尹。時府司物力不充,特敕賜錢五萬貫;府司以所賜之半還司農寺菜 錢,融因對言之。上以融學家,因問「『蔬糲』字有賴音,何也?『糲』是飯之極 粗者耶?」融以義類對之。時兩公主出降,府司供帳事殷,又俯近上巳,曲江賜宴 奏請改日。上曰:「去年重陽,取九月十九日,未失重陽之意,今改取十三日可也。」 既而李固言作相,素不悅融,罷尹。月余,授秘書監。俄而固言罷,楊嗣復輔政, 以融權知兵部侍郎。一年內拜吏部。三年檢校禮部尚書、興元尹、兼御史大夫,充 山南西道節度使。
róng zi rén huì rén hàn rén xiàn rén zhào rén zé, jiē dēng jìn shì dì. xián tōng zhōng bìng zhì dá guān.
融子仁晦、仁翰、仁憲、仁召、仁澤,皆登進士第。咸通中並至達官。
xī zhì, zì yīn qīng, bó zhōu rén yě. zǔ hàn yì, tiān bǎo zhōng yì yáng jùn tài shǒu. zhì shǎo hǎo dú shū, dēng jìn shì dì, yòu dēng zhì jǔ wén cí qīng lì kē, shòu hóng wén guǎn xiào shū, xún bài dà lǐ píng shì. zuǒ rù tǔ bō shǐ, bù xíng, shòu zuǒ shí yí. dīng fù mǔ yōu, āi huǐ guò lǐ, qīn péng mǐn zhī. chē jià xìng xìng yuán, zhào bài qǐ jū láng hàn lín xué shì. cí yǐ jí bìng, jiǔ bù fù zhí, gǎi tài zǐ sī yì láng. lì jīn bù lì bù yuán wài láng zuǒ sī láng zhōng, mí lún shěng tà. yòu lèi fèng shǐ, jiē chēng zhǐ.
奚陟,字殷卿,亳州人也。祖翰繹,天寶中弋陽郡太守。陟少好讀書,登進士 第,又登制舉文詞清麗科,授弘文館校書,尋拜大理評事。佐入吐蕃使,不行,授 左拾遺。丁父母憂,哀毀過禮,親朋愍之。車駕幸興元,召拜起居郎、翰林學士。 辭以疾病,久不赴職,改太子司議郎。歷金部、吏部員外郎、左司郎中,彌綸省闥。 又累奉使,皆稱旨。
zhēn yuán bā nián, zhuó bài zhōng shū shè rén. shì suì, jiāng nán huái xī dà yǔ wèi zāi, lìng zhì láo wèn xún wèi, suǒ zài rén ān yuè zhī. zhōng shū shěng gù shì, gū xī xū tú, yǐ cháng zài zǎi xiàng zuǒ yòu yě, zhì jiē yǐ gōng dào chù zhī. xiān shì yòu shěng zá gěi, lǜ fēn děng dì, jiē jù zhí tián qǐng mǔ, jí zhǔ shū suǒ shòu yǔ yòu shǐ děng. zhì nǎi yuē yǐ liào qián wèi lǜ, zì shì zhǔ shū suǒ de jiǎn shí yí. shí zhōng shū lìng lǐ chéng suǒ qǐng zhǐ bǐ zá gěi, jiē bù shòu dàn gào zá shì shè rén, lìng qiě zhù zhī, tā rì biàn xī yǐ yí shè rén. qián lì, zá shì shè rén zì xié sī rù, zhì yǐ suǒ de jūn fēn shěng nèi guān. yòu gōng qīn shù wù, xià zhì yuán shū, jiē xī zì diǎn yuè, rén yǐ wèi nán, zhì chù zhī wú juàn. qiān xíng bù shì láng.
貞元八年,擢拜中書舍人。是歲,江南、淮西大雨為災,令陟勞問巡慰,所在 人安悅之。中書省故事,姑息胥徒,以常在宰相左右也,陟皆以公道處之。先是右 省雜給,率分等第,皆據職田頃畝,即主書所受與右史等。陟乃約以料錢為率,自 是主書所得減拾遺。時中書令李晟所請紙筆雜給,皆不受;但告雜事舍人,令且貯 之,他日便悉以遺舍人。前例,雜事舍人自攜私入,陟以所得均分省內官。又躬親 庶務,下至園蔬,皆悉自點閱,人以為難,陟處之無倦。遷刑部侍郎。
péi yán líng è jīng zhào yǐn lǐ chōng yǒu néng zhèng, zhuān yì xiàn hài zhī, wū zòu chōng jié lù zhì, shù hòu lù yí jīn bó. chōng jì biǎn guān, yòu zòu chōng bǐ zhě wàng pò yòng jīng zhào fǔ qián gǔ zhì duō, qǐng lìng bǐ bù gōu fù, yǐ bǐ bù láng zhōng cuī yuán hàn xiàn chōng, yuàn è zhì yě. zhào xǔ zhī. yuán hàn qū fù yán líng, hé zhì fǔ shǐ. fǔ shǐ dào zhě, suī wú guò fàn, jiē chī jué yǐ lì wēi, shí lùn xuān rán. zhì nǎi gōng zì yuè shì fǔ àn, jù dé qí shí, zòu yán: jù dù zhī zòu, jīng zhào fǔ zhēn yuán jiǔ nián liǎng shuì jí yǐ qián zhū sè xiàn yú qián, gòng liù shí bā wàn yú guàn, lǐ chōng bìng wàng pò yòng. jīn suǒ gōu kān, yī qiān èr bǎi guàn yǐ lái shì zhū xiàn gōng guǎn yì jiā pò, jí zài zhū sè rén hù fù nèi hé shōu, qí hú dòu gòng sān shí èr wàn shí, wéi sān bǎi yú shí zhū sè shū nà suǒ yóu qiàn zhé, qí yú bìng shì zhǔn chì jí dù zhī fú dié, gěi yòng yǐ jǐn. zhì zhī kuān píng shǒu fǎ, duō rú cǐ lèi. yuán hàn jì bù suí qí zhì, yīn cǐ fèn huì ér zú.
裴延齡惡京兆尹李充有能政,專意陷害之,誣奏充結陸贄,數厚賂遺金帛。充 既貶官,又奏充比者妄破用京兆府錢穀至多,請令比部勾覆,以比部郎中崔元翰陷 充,怨惡贄也。詔許之。元翰曲附延齡,劾治府史。府史到者,雖無過犯,皆笞決 以立威,時論喧然。陟乃躬自閱視府案,具得其實,奏言:「據度支奏,京兆府貞 元九年兩稅及已前諸色羨餘錢,共六十八萬餘貫,李充並妄破用。今所勾勘,一千 二百貫已來是諸縣供館驛加破,及在諸色人戶腹內合收,其斛斗共三十二萬石,唯 三百餘石諸色輸納所由欠折,其餘並是准敕及度支符牒,給用已盡。」陟之寬平守 法,多如此類。元翰既不遂其志,因此憤恚而卒。
zhì xún yǐ běn guān zhī lì bù xuǎn shì, quán zōng píng yǔn, yǒu néng míng, qiān lì bù shì láng. suǒ lì zhī guān, shí yǐ wèi chēng zhí. zhēn yuán shí wǔ nián zú, nián wǔ shí wǔ, zèng lǐ bù shàng shū.
陟尋以本官知吏部選事,銓綜平允,有能名,遷吏部侍郎。所蒞之官,時以為 稱職。貞元十五年卒,年五十五,贈禮部尚書。
zhāng jiàn, zì xiào jǔ, shēn zhōu lù zé rén. zǔ xuān, zì wén chéng, cōng jǐng jué lún, shū wú bù lǎn. wèi ér tóng shí, mèng zǐ sè dà niǎo, wǔ cǎi chéng wén, jiàng yú jiā tíng. qí zǔ wèi zhī yuē: wǔ sè chì wén, fèng yě zǐ wén, tì xuān yě, wèi fèng zhī zuǒ, wú ér dāng yǐ wén zhāng ruì yú míng tíng. yīn yǐ wèi míng zì. chū dēng jìn shì dì, duì cè yóu gōng, kǎo gōng yuán wài láng jiǎn wèi dào shǎng zhī yuē: rú cǐ shēng, tiān xià wú shuāng yǐ! diào shòu qí wáng fǔ cān jūn. yòu yīng xià bǐ chéng zhāng jí cái gāo wèi xià cí biāo wén yuàn děng kē. xuān fán yīng bā jǔ, jiē dēng jiǎ kē. zài shòu zhǎng ān wèi, qiān hóng lú chéng. fán sì cān xuǎn, pàn cè wèi quán fǔ zhī zuì. yuán wài láng yuán bàn qiān wèi rén yuē: zhāng zi zhī wén rú qīng qián, wàn jiǎn wàn zhōng, wèi wén tuì shí. shí liú zhòng zhī, mù wèi qīng qián xué shì. rán xìng biǎn zào, bù chí shì xíng, yóu wèi duān shì suǒ è, yáo chóng shén báo zhī. kāi yuán chū, chéng zhèng fēng sú, xuān wèi yù shǐ lǐ quán jiāo suǒ jiū, yán xuān yǔ duō jī cì, shí zuò biǎn lǐng nán. xíng bù shàng shū lǐ rì zhī zòu lùn, nǎi zhuī chì yí yú jìn chù. kāi yuán zhōng, rù wèi sī mén yuán wài láng zú. xuān xià bǐ mǐn sù, zhù shù yóu duō, yán pō huī xié. shì shí tiān xià zhī míng, wú xián bù xiào, jiē jì sòng qí wén. tiān hòu cháo, zhōng shǐ mǎ xiān tóng xiàn mò chuài, mò chuài wèi xiān tóng yuē: zhāng wén chéng zài fǒu? yuē: jìn zì yù shǐ biǎn guān. mò chuài yuē: guó yǒu cǐ rén ér bù yòng, hàn wú néng wèi yě. xīn luó rì běn dōng yí zhū fān, yóu zhòng qí wén, měi qiǎn shǐ rù cháo, bì chóng chū jīn bèi yǐ gòu qí wén, qí cái míng yuǎn bō rú cǐ.
張薦,字孝舉,深州陸澤人。祖翾,字文成,聰警絕綸,書無不覽。為兒童時, 夢紫色大鳥,五彩成文,降於家庭。其祖謂之曰:「五色赤文,鳳也;紫文,趯翾 也,為鳳之佐,吾兒當以文章瑞於明廷。」因以為名字。初登進士第,對策尤工, 考功員外郎謇味道賞之曰:「如此生,天下無雙矣!」調授岐王府參軍。又應下筆 成章及才高位下、詞標文苑等科。翾凡應八舉,皆登甲科。再授長安尉,遷鴻臚丞。 凡四參選,判策為銓府之最。員外郎員半千謂人曰:「張子之文如青錢,萬簡萬中, 未聞退時。」時流重之,目為「青錢學士」。然性褊躁,不持士行,尤為端士所惡, 姚崇甚薄之。開元初,澄正風俗,翾為御史李全交所糾,言翾語多譏刺,時坐貶嶺 南。刑部尚書李日知奏論,乃追敕移於近處。開元中,入為司門員外郎卒。翾下筆 敏速,著述尤多,言頗詼諧。是時天下知名,無賢不肖,皆記誦其文。天后朝,中 使馬仙童陷默啜,默啜謂仙童曰:「張文成在否?」曰:「近自御史貶官。」默啜 曰:「國有此人而不用,漢無能為也。」新羅、日本東夷諸蕃,尤重其文,每遣使 入朝,必重出金貝以購其文,其才名遠播如此。
jiàn shǎo jīng shǐ chuán, yán zhēn qīng yī jiàn tàn shǎng zhī. tiān bǎo zhōng, zhè xī guān chá shǐ lǐ hán biǎo jiàn qí cái kě dāng shǐ rèn, nǎi zhào shòu zuǒ sī yù lǜ fǔ bīng cáo cān jūn. jì zhì què xià, yǐ mǔ lǎo jí, jìng bù bài mìng. mǔ sàng què, lǐ bù shì láng yú shào jǔ qián shì yǐ wén, zhào chōng shǐ guǎn xiū zhuàn, jiān yáng dí wèi. zhū cǐ zhī luàn, biàn xìng míng fú nì chéng zhōng, yīn zhe shǐ dùn xiān shēng chuán. dé zōng hái gōng, zhuó bài zuǒ shí yí. zhēn yuán yuán nián dōng, shàng qīn jiāo. shí chū kè fù, bù jí duō shī, lǐ wén cuò luàn, nǎi yǐ jiàn wèi tài cháng bó shì, cān diǎn lǐ yí. sì nián, huí hé hé qīn, yǐ jiǎn xiào yòu pú shè xíng bù shàng shū guān bō chōng shǐ, sòng xián ān gōng zhǔ rù fān, yǐ jiàn wèi pàn guān, zhuǎn diàn zhōng shì yù shǐ. shǐ hái, zhuǎn gōng bù yuán wài láng, gǎi hù bù běn sī láng zhōng. shí yī nián, bài jiàn yì dài fū, réng chōng zhōng guǎn xiū zhuàn.
薦少精史傳,顏真卿一見嘆賞之。天寶中,浙西觀察使李涵表薦其才可當史任, 乃詔授左司御率府兵曹參軍。既至闕下,以母老疾,竟不拜命。母喪闋,禮部侍郎 於邵舉前事以聞,召充史館修撰,兼陽翟尉。硃泚之亂,變姓名伏匿城中,因著 《史遁先生傳》。德宗還宮,擢拜左拾遺。貞元元年冬,上親郊。時初克復,簿籍 多失,禮文錯亂,乃以薦為太常博士,參典禮儀。四年,回紇和親,以檢校右僕射、 刑部尚書關播充使,送咸安公主入蕃,以薦為判官,轉殿中侍御史。使還,轉工部 員外郎,改戶部本司郎中。十一年,拜諫議大夫,仍充中館修撰。
shí péi yán líng shì chǒng, zèn huǐ shì dài fū. jiàn yù shàng shū lùn zhī, lǚ yáng yán wèi guǒ. yán líng wén zhī nù, zòu yuē: jiàn guān lùn cháo zhèng dé shī, shǐ guān shū rén jūn shàn è, zé lǐng shǐ zhí zhě bù yí jiān jiàn yì. dé zōng yǐ wèi rán. jiàn wèi jiàn yì yuè yú, gǎi mì shū shǎo jiān. yán líng pái bìn bù yǐ, huì chāi shǐ cè huí hé pí jiā huái xìn kè hán jí diào jì, nǎi mìng jiàn jiān yù shǐ zhōng chéng, rù huí hé. èr shí nián, tǔ bō zàn pǔ sǐ, yǐ jiàn wèi gōng bù shì láng jiān yù shǐ dài fū, chōng rù tǔ bō diào jì shǐ. shè fān jiè èr qiān yú lǐ, zhì chì lǐng dōng bèi bìng, mò yú hé bì yì, tǔ bō chuán qí jiù yǐ guī. shùn zōng jí wèi, xiōng wèn zhì, zhào zèng lǐ bù shàng shū.
時裴延齡恃寵,譖毀士大夫。薦欲上書論之,屢揚言未果。延齡聞之怒,奏曰: 「諫官論朝政得失,史官書人君善惡,則領史職者不宜兼諫議。」德宗以為然。薦 為諫議月余,改秘書少監。延齡排擯不已,會差使冊回紇毗伽懷信可汗及弔祭,乃 命薦兼御史中丞,入回紇。二十年,吐蕃贊普死,以薦為工部侍郎、兼御史大夫, 充入吐蕃弔祭使。涉蕃界二千餘里,至赤嶺東被病,歿於紇壁驛,吐蕃傳其柩以歸。 順宗即位,凶問至,詔贈禮部尚書。
jiàn zì shí yí zhì shì láng, jǐn èr shí nián, jiē jiān shǐ guǎn xiū zhuàn. sān shǐ jué yù, jiē jiān xiàn zhí. yǐ bó qià duō néng, mǐn yú zhàn duì bèi xuǎn. yǒu wén jí sān shí juǎn, jí suǒ zhuàn wǔ fú tú zǎi fǔ lüè líng guài jí jiāng zuǒ yù jū lù děng, bìng chuán yú shí. zi yòu xīn xī fù, jiē dēng jìn shì dì.
薦自拾遺至侍郎,僅二十年,皆兼史館修撰。三使絕域,皆兼憲職。以博洽多 能,敏於占對被選。有文集三十卷,及所撰《五服圖》、《宰輔略》、《靈怪集》、 《江左寓居錄》等,並傳於時。子又新、希復,皆登進士第。
yòu xīn, yòu gōng wén, shàn yú fù huì. zhǎng qìng zhōng, zǎi xiàng lǐ féng jí yòng shì, hàn lín xué shì lǐ shēn shēn wèi mù zōng suǒ chǒng, féng jí è zhī qiú cháo chén zhōng xiōng xiǎn gǎn yán zhě jǐ zhí shēn yīn shì, bǐ bào yáng yú jìn shēn jiān. yòu xīn yǔ shí yí lǐ xù zhī liú qī chǔ, yóu méng féng jí juàn dài, zhǐ wèi yīng quǎn. mù zōng bēng, zhāo mǐn chū jí wèi, yòu xīn děng gòu shēn, bài duān zhōu sī mǎ, cháo chén biǎo hè, yòu zhì zhōng shū hè zǎi xiàng. jí mén, mén zhě zhǐ zhī yuē: qǐng shǎo liú, yuán zhāng bǔ què zài zhāi nèi yǔ xiàng gōng tán. é ér yòu xīn huī hàn ér chū, lǚ yī qún guān yuē: duān xī zhī shì, yòu xīn bù gǎn duō ràng. rén jiē pì yì dàn zhī. yǔ xù zhī děng qī rén, shí hào bā guān shí liù zǐ.
又新,幼工文,善於傅會。長慶中,宰相李逢吉用事,翰林學士李紳深為穆宗 所寵,逢吉惡之;求朝臣中兇險敢言者掎摭紳陰事,俾暴揚於搢紳間。又新與拾遺 李續之、劉棲楚,尤蒙逢吉睠待,指為鷹犬。穆宗崩,昭愍初即位,又新等構紳, 敗端州司馬,朝臣表賀,又至中書賀宰相。及門,門者止之曰:「請少留,緣張補 闕在齋內與相公談。」俄而又新揮汗而出,旅揖群官曰:「端溪之事,又新不敢多 讓。」人皆辟易憚之。與續之等七人,時號「八關十六子」。
bǎo lì sān nián, féng jí chū wèi shān nán dōng dào jié dù shǐ, qǐng yòu xīn wèi fù shǐ, lǐ xù zhī wèi xíng jūn sī mǎ. féng jí wèi zǎi xiàng shí, yòng mén xià shěng zhǔ shì tián pī. pī fàn zāng wáng mìng, féng jí bǎo zhī yú wài. jí bà xiāng, péi dù fā qí shì, féng jí zuò fá fèng. yòu zhào yuē: zhèn zài yì zhào rén zhī shàng, bù lìng ér rén huà, bù yán ér rén xìn zhě, fǎ yě. fǎ xíng zé jūn zhǔ zhòng, fǎ fèi zé cháo tíng qīng. tián pī cháng guà wáng mìng zhī zhāng, tōu qǐng yǎng xián zhī lù, jī zài sōu bǔ, gōng xíng rén jiān, ér gèng mào xuǎn lì cáo, xiǎn nǐ jùn zuǒ. jí huáng shū fù yàn, wū fǔ zhuī qín, zhèng dǎi jiē míng, jiān zhuàng jǐn dé. sān yí xiàn dié, yī wú shēn chén. zhòng zhuàng mǎn qián, qún yì yì ěr, zhōng zé bù jiàn bù zhì, láng dāng kōng lái. miè shì jì gāng, pō tóng wǔ xuè, gù zī cān huà, fù wǒ shàng tái. yuè shì lián míng, yī ěr èr zi, yòu xīn kě tīng zhōu cì shǐ, lǐ xù zhī kě fú zhōu cì shǐ. jí féng jí zhì shì, lǐ xùn yòng shì, fù zhào èr zi wèi shàng shū láng. xùn biǎn, fù biǎn ér zú.
寶曆三年,逢吉出為山南東道節度使,請又新為副使,李續之為行軍司馬。逢 吉為宰相時,用門下省主事田伾。伾犯贓亡命,逢吉保之於外。及罷相,裴度發其 事,逢吉坐罰俸。又詔曰:「朕在億兆人之上,不令而人化,不言而人信者,法也。 法行則君主重,法廢則朝廷輕。田伾常掛亡命之章,偷請養賢之祿,跡在搜捕,公 行人間,而更冒選吏曹,顯擬郡佐。及黃樞覆驗,烏府追擒,證逮皆明,奸狀盡得。 三移憲牒,一無申陳。眾狀滿前,群議溢耳,終則步健不至,琅璫空來。蔑視紀綱, 頗同侮謔,顧茲參畫,負我上台。閱視連名,伊爾二子,又新可汀州刺史,李續之 可涪州刺史。」及逢吉致仕,李訓用事,復召二子為尚書郎。訓貶,復貶而卒。
xī fù zi dú, dēng jìn shì dì, yǒu jùn cái. lèi guān zhì zhōng shū shè rén lǐ bù shì láng, diǎn gòng jǔ, shí chēng dé shì. wèi zhōng shàng shū zuǒ chéng.
希復子讀,登進士第,有俊才。累官至中書舍人、禮部侍郎,典貢舉,時稱得 士。位終尚書左丞。
jiǎng yì, zì dé yuán, cháng zhōu yì xìng rén yě. zǔ guī, tài zǐ xǐ mǎ, kāi yuán zhōng hóng wén guǎn xué shì. fù jiāng míng, lèi qiān zhì zuǒ sī láng zhōng guó zi sī yè jí xián diàn xué shì fù zhī yuàn shì, dài wèi míng rú. ér yì, shǐ guān wú jīng zhī wài sūn, yǐ wài shě fù fén shǐ, yòu biàn jì lǎn bù juàn. qī suì shí, sòng yǔ xìn āi jiāng nán fù, shù biàn ér chéng sòng zài kǒu, yǐ cōng wù qiáng lì, wén yú qīn dǎng jiān. ruò guàn bó tōng qún jí, ér shǐ cái yóu zhǎng. qí fù zài jí xián shí, yǐ bīng luàn zhī hòu, tú jí hùn zá, nǎi bái zhí zhèng, qǐng xié yì rù yuàn, lìng zhěng bǐ zhī. zǎi xiàng zhāng yì jiàn ér qí zhī, nǎi shǔ wèi jí xián xiǎo zhí. yì biān cì yú nián, yú luàn zhōng lēi chéng bù zhì, dé èr wàn yú juǎn, zài qiān wáng wū wèi, chōng tài cháng lǐ yuàn xiū zhuàn. zhēn yuán jiǔ nián, zhuǎn yòu shí yí, chōng shǐ guǎn xiū zhuàn.
蔣乂,字德源,常州義興人也。祖瑰,太子洗馬,開元中弘文館學士。 父將明, 累遷至左司郎中、國子司業、集賢殿學士、副知院事,代為名儒。而乂, 史官吳兢 之外孫,以外舍富墳史,幼便記覽不倦。七歲時,誦庾信《哀江南賦》,數遍而成 誦在口,以聰悟強力,聞於親黨間。弱冠博通群籍,而史才尤長。其父在集賢時, 以兵亂之後,圖籍溷雜,乃白執政,請攜乂入院,令整比之。宰相張鎰見而奇之, 乃署為集賢小職。乂編次逾年,於亂中勒成部帙,得二萬餘卷,再遷王屋尉,充太 常禮院修撰。貞元九年,轉右拾遺,充史館修撰。
shí sān nián, yǐ gù hé zhōng jié dù shǐ zhāng mào zhāo dì guāng lù shǎo qīng tóng zhèng mào zōng shàng yì zhāng gōng zhǔ, mào zōng fāng jū mǔ sàng, yǒu zhào qǐ fù yún huī jiāng jūn chéng lǐ. zhào xià, yì shàng shū jiàn yuē: mò cuī zhī lǐ, běn yuán jīn gé. cóng gǔ yǐ lái, wèi yǒu fù mǎ qǐ fù shàng zhǔ zhě. jì guāi diǎn lǐ, qiě wéi rén qíng, qiè kǒng bù kě. shàng lìng zhōng shǐ xuān yù yún: mào zōng mǔ lín wáng yǒu qǐng, zhòng wéi qí xīn. yì yòu bài shū, cí yú jī qiè. dé zōng yú yán yīng tè zhào rù duì, shàng yuē: qīng suǒ yán, gǔ lǐ yě. zhèn wén rú jīn rén jiā, wǎng wǎng yǒu jiè jí wèi hūn jià zhě, qīng hé kǔ gù zhí? duì yuē: chén wén lǐ sú yǒu bù shèn zhī lǐ fǎ zhě, huò nǚ jū fù mǔ fú nèi, jiā jì pín guì, páng wú zhì qīn, jí yǒu jiè jí yǐ jiù lǐ zhě. nán zǐ jiè jí ér qǔ, chén wèi cháng wén zhī. kuàng bì xià lín yù yǐ lái, měi shì xiàn zhāng diǎn lǐ. jiàn zhōng nián jùn xiàn zhǔ chū jiàng, jiē zhào yǒu sī yī lǐ, bù yòng sú yí, tiān xià qìng dài. hū jīn fù mǎ qǐ fù chéng lǐ, shí kǒng jīng hài wù tīng. chén huò wén gōng zhǔ nián shén yòu xiǎo, jí gèng qí yī nián chū jiàng, shí jì wèi shī, qiě hé lǐ jīng, shí tiān xià xìng shén! shàng yuē: qīng yán shén shàn, gèng qí shāng liáng. é ér wéi tóng péi kān jiàn shū jì rù, shàng bù yuè, cù lìng fèng xíng qián zhào, rán shàng xīn pō zhòng yì.
十三年,以故河中節度使張茂昭弟光祿少卿同正茂宗尚義章公主,茂宗方居母 喪,有詔起復雲麾將軍成禮。詔下,乂上疏諫曰:「墨縗之禮,本緣金革。從古已 來,未有駙馬起復尚主者。既乖典禮,且違人情,切恐不可。」上令中使宣諭云: 「茂宗母臨亡有請,重違其心。」乂又拜疏,辭逾激切。德宗於延英特召入對,上 曰:「卿所言,古禮也。朕聞如今人家,往往有借吉為婚嫁者,卿何苦固執?」對 曰:「臣聞里俗有不甚知禮法者,或女居父母服內,家既貧匱,旁無至親,即有借 吉以就禮者。男子借吉而娶,臣未嘗聞之。況陛下臨御已來,每事憲章典禮。建中 年郡縣主出降,皆詔有司依禮,不用俗儀,天下慶戴。忽今駙馬起復成禮,實恐驚 駭物聽。臣或聞公主年甚幼小,即更俟一年出降,時既未失,且合禮經,實天下幸 甚!」上曰:「卿言甚善,更俟商量。」俄而韋彤、裴堪諫疏繼入,上不悅,促令 奉行前詔,然上心頗重乂。
shàng cháng dēng líng yān gé, jiàn zuǒ bì tuí bō, wén zì cán quē, měi xíng jǐn yǒu sān wǔ zì, mìng lù zhī yǐ wèn zǎi chén. zǎi chén jù shòu xuān, wú yǐ duì jí lìng zhào yì zhì, duì yuē: cǐ shèng lì zhōng shì chén tú zàn, chén jiē jì yì. jí yú yù qián kǒu sòng, yǐ bǔ qí quē, bù shī yī zì. shàng tàn yuē: yú shì nán àn xiě liè nǚ chuán, wú yǐ jiā yě. shí bā nián, qiān qǐ jū shè rén, zhuǎn sī xūn yuán wài láng, jiē jiān shǐ zhí. shí jí xián xué shì shén zhòng, huì zhào wèn shén cè jūn jiàn zhì zhī yóu. xiāng fǔ tǎo qiú, bù zhī suǒ chū, zhū xué shì xī bù néng duì, nǎi fǎng yú yì. yì zhēng yǐn gēn yuán, shì shén xiáng xī, zǎi chén gāo yǐng zhèng xún yú xiāng duì yuē: jí xián yǒu rén yǐ! yì rì, zhào jiān pàn jí xián yuàn shì. fù zǐ dài wèi xué shì, rú zhě róng zhī. shí shùn zōng fù miào, jiāng xíng tiāo qiān zhī lǐ, zhào gōng qīng yì. xián yún: zhōng zōng zhōng xìng zhī zhǔ, bù dāng qiān. yì jiàn yì yún: zhōng zōng jì zhèng wèi jiù qián, nǎi shòu mǔ hòu cuàn duó, wǔ wáng yì dài, fāng fù dà yè. cǐ nǎi yóu wǒ shī zhī, yīn rén dé zhī, zhǐ kě tóng yú fǎn zhèng, bù dé hào wèi zhōng xìng. qún yì fēn rán, jìng yī yì suǒ zhí.
上嘗登凌煙閣,見左壁頹剝,文字殘缺,每行僅有三五字,命錄之以問宰臣。 宰臣遽受宣,無以對;即令召乂至,對曰:「此聖歷中《侍臣圖贊》,臣皆記憶。」 即於御前口誦,以補其缺,不失一字。上嘆曰:「虞世南暗寫《列女傳》,無以加 也。」十八年,遷起居舍人,轉司勛員外郎,皆兼史職。時集賢學士甚眾,會詔問 神策軍建置之由。相府討求,不知所出,諸學士悉不能對,乃訪於乂。乂徵引根源, 事甚詳悉,宰臣高郢、鄭珣瑜相對曰:「集賢有人矣!」翌日,詔兼判集賢院事。 父子代為學士,儒者榮之。時順宗祔廟,將行祧遷之禮,詔公卿議。咸云:「中宗 中興之主,不當遷。」乂建議云:「中宗既正位柩前,乃受母后篡奪,五王翼戴, 方復大業。此乃由我失之,因人得之,止可同於返正,不得號為中興。」群議紛然, 竟依乂所執。
yuán hé èr nián, qiān bīng bù láng zhōng. yǔ xǔ mèng róng wéi guàn zhī děng shòu zhào shān dìng zhì chì, chéng sān shí juǎn, zòu xíng yòng. gǎi mì shū shǎo jiān, fù jiān shǐ guǎn xiū zhuàn. xún fèng zhào yǔ dú gū yù wéi chù hòu tóng xiū dé zōng shí lù. wǔ nián, shū chéng zòu yù, yǐ gōng bài yòu jiàn yì dài fū. míng nián jiān xiū guó shǐ péi jì bà xiāng, lǐ jí fǔ zài rù, yǐ yì jì zhī xiū zhuàn, gǎi shòu tài cháng shǎo qīng. jiǔ zhī, qiān mì shū jiān.
元和二年,遷兵部郎中。與許孟容、韋貫之等受詔刪定製敕,成三十卷,奏行 用。改秘書少監,復兼史館修撰。尋奉詔與獨孤郁、韋處厚同修《德宗實錄》。五 年,書成奏御,以功拜右諫議大夫。明年監修國史裴垍罷相,李吉甫再入,以乂垍 之修撰,改授太常少卿。久之,遷秘書監。
yì xìng pǔ zhí, bù néng shì rén, huò yù quán chén zhuān zhèng, zhé shù suì bù qiān guān. zài cháo chuí sān shí nián, qián hòu měi yǒu dà zhèng shì dà yì lùn, zǎi zhí bù néng cái jué zhě, bì zhào yǐ zī fǎng. yì zhēng yǐn diǎn gù, yǐ cān shí shì, duō hé qí yí, rán yì yǐ cǐ zì zhì. ér hǎo xué bù juàn, lǎo ér mí dǔ, suī shén hán shǔ, shǒu bù shì juǎn. páng tōng bǎi jiā, yóu jīng lì dài yán gé. jiā cáng shū yī wàn wǔ qiān juǎn. běn míng wǔ, yīn xiàn zōng zhào duì, zòu yuē, bì xià yǐ zhū qún kòu, yǎn wǔ xiū wén, chén míng yú yì wèi yǔn, qǐng gǎi míng yì. shàng xīn rán cóng zhī. shí dì fāng yòng bīng liǎng hé, yì yì yīn cǐ fěng yù ěr. yì jū shǐ rèn èr shí nián, suǒ zhe dà táng zǎi fǔ lù qī shí juǎn líng yān gé gōng chén qín fǔ shí bā xué shì shǐ chén děng chuán sì shí juǎn. zhǎng qìng yuán nián zú, nián qī shí wǔ, zèng lǐ bù shàng shū, shì yuē yì. zi xì shēn xié xiān jí.
乂性樸直,不能事人,或遇權臣專政,輒數歲不遷官。在朝垂三十年,前後每 有大政事、大議論,宰執不能裁決者,必召以咨訪。乂徵引典故,以參時事,多合 其宜,然亦以此自滯。而好學不倦,老而彌篤,雖甚寒暑,手不釋卷。旁通百家, 尤精歷代沿革。家藏書一萬五千卷。本名武,因憲宗召對,奏曰,「陛下已誅群寇, 偃武修文,臣名於義未允,請改名乂。」上忻然從之。時帝方用兵兩河,乂亦因此 諷諭耳。乂居史任二十年,所著《大唐宰輔錄》七十卷、《凌煙閣功臣》、《秦府 十八學士》、《史臣》等傳四十卷。長慶元年卒,年七十五,贈禮部尚書,諡曰懿。 子系、伸、偕、仙、佶。
xì, tài hé chū shòu zhāo yīng wèi, zhí shǐ guǎn. èr nián, bài yòu shí yí shǐ guǎn xiū zhuàn, diǎn shí yǒu fù fēng. yǔ tóng zhí shěn chuán shī zhèng huàn chén yí xíng lǐ hàn děng shòu zhào zhuàn xiàn zōng shí lù. sì nián, shū chéng zòu yù, zhuǎn shàng shū gōng bù yuán wài, qiān běn sī láng zhōng, réng jiān shǐ zhí. zǎi xiàng sòng shēn xī wèi běi jūn luó zhī, zuì zài bù cè, xì yǔ jiàn guān cuī xuán liàng qì jiàn yú yù jiē zhī xià, shēn xī yì jiǎn sǐ, shí lùn chēng zhī. kāi chéng zhōng, zhuǎn jiàn yì dài fū. wǔ zōng cháo, lǐ dé yù yòng shì, è lǐ hàn, yǐ xì yǔ hàn liáo xù, chū wèi guì guǎn dōu hù yù guān chá shǐ. zhōng zōng jí wèi, zhēng bài gěi shì zhōng jí xián diàn xué shì pàn yuàn shì. zhuǎn lì bù shì láng, gǎi zuǒ chéng. chū wèi xìng yuán jié dù shǐ, rù wèi xíng bù shàng shū. é jiǎn xiào hù bù shàng shū fèng xiáng yǐn, chōng fèng xiáng lǒng jié dù shǐ, rù wèi bīng bù shàng shū. yǐ dì shēn wèi chéng xiàng, kěn cí cháo zhì, jiǎn xiào shàng shū zuǒ pú shè xiāng zhōu cì shǐ shān nán dōng dào jié dù shǐ, fēng huái yáng xiàn kāi guó gōng, shí yì wǔ bǎi hù.
系,太和初授昭應尉,直史館。二年,拜右拾遺、史館修撰,典實有父風。與 同職沈傳師、鄭浣、陳夷行、李漢等受詔撰《憲宗實錄》。四年,書成奏御,轉尚 書工部員外,遷本司郎中,仍兼史職。宰相宋申錫為北軍羅織,罪在不測,系與諫 官崔玄亮泣諫於玉階之下,申錫亦減死,時論稱之。開成中,轉諫議大夫。武宗朝, 李德裕用事,惡李漢,以系與漢僚婿,出為桂管都護御觀察使。中宗即位,征拜給 事中、集賢殿學士、判院事。轉吏部侍郎,改左丞。出為興元節度使,入為刑部尚 書。俄檢校戶部尚書、鳳翔尹,充鳳翔隴節度使,入為兵部尚書。以弟伸為丞相, 懇辭朝秩,檢校尚書左僕射、襄州刺史、山南東道節度使,封淮陽縣開國公,食邑 五百戶。
shēn, dēng jìn shì dì, lì zuǒ shǐ fǔ. dà zhōng chū rù cháo, yòu bǔ què shǐ guǎn xiū zhuàn, zhuǎn zhōng shū shè rén, zhào rù hàn lín wèi xué shì. zì yuán wài láng zhōng, zhì hù bù shì láng xué shì chéng zhǐ, zhuǎn bīng bù shì láng. dà zhōng mò, zhōng shū shì láng píng zhāng shì.
伸,登進士第,歷佐使府。大中初入朝,右補闕、史館修撰,轉中書舍人,召 入翰林為學士。自員外郎中,至戶部侍郎、學士承旨,轉兵部侍郎。大中末,中書 侍郎、平章事。
xiān jí, jiē zhì cì shǐ.
仙、佶,皆至刺史。
xié, yǒu shǐ cái, yǐ fù rèn lì guān zuǒ shí yí shǐ guǎn xiū zhuàn, zhuǎn bǔ què. xián tōng zhōng, yǔ tóng zhí lú dān niú cóng děng shòu zhào xiū wén zōng shí lù.
偕,有史才,以父任歷官左拾遺、史館修撰,轉補闕。咸通中,與同職盧耽、 牛叢等受詔修《文宗實錄》。
jiǎng shì shì yǐ rú shǐ chēng, bù yǐ wén zǎo wèi shì, wéi shēn jí xì zǐ zhào yǒu wén cái, dēng jìn shì dì, rán bù wèi wén shì suǒ yù. yǔ liǔ shì shěn shì fù zǐ xiāng jì xiū guó shǐ shí lù, shí tuī liáng shǐ, jīng shī yún jiǎng shì rì lì, shì zú mí bù jiā cáng yān.
蔣氏世以儒史稱,不以文藻為事,唯伸及系子兆有文才,登進士第,然不為文 士所譽。與柳氏、沈氏父子相繼修國史實錄,時推良史,京師雲《蔣氏日曆》,士 族靡不家藏焉。
liǔ dēng, zì chéng bó, hé dōng rén. fù fāng, sù zōng cháo shǐ guān, yǔ tóng zhí wéi shù shòu zhào tiān xiū wú jīng suǒ zhuàn guó shǐ shā qīng wèi jìng ér shù wáng, fāng xù shù fán lì, lēi chéng guó shǐ yī bǎi sān shí juǎn. shàng zì gāo zǔ, xià zhǐ qián yuán, ér xù tiān bǎo hòu shì, jué wú lún lèi, qǔ shě fēi gōng, bù wèi shǐ shì suǒ chēng. rán fāng qín yú jì zhù, hán háo wǎng juàn. shǔ ān shǐ luàn lí, guó shǐ sàn luò, biān zhuì suǒ wén, lǜ duō què lòu. shàng yuán zhōng zuò shì xǐ qián zhōng, yù nèi guān gāo lì shì yì biǎn wū zhōu, yù zhū tú. fāng yǐ suǒ yí jìn zhōng shì, zī yú lì shì. lì shì shuō kāi yuán tiān bǎo zhōng shí zhèng shì, fāng suí kǒu zhì zhī. yòu yǐ guó shǐ yǐ chéng, jīng yú zòu yù, bù kě fù gǎi, nǎi bié zhuàn táng lì sì shí juǎn, yǐ lì shì suǒ chuán, zài yú nián lì zhī xià. fāng zì yǒng níng wèi zhí shǐ guǎn, zhuǎn shí yí bǔ què yuán wài láng, jiē jū shǐ rèn, wèi zhōng yòu sī láng zhōng jí xián xué shì.
柳登,字成伯,河東人。父芳,肅宗朝史官,與同職韋述受詔添修吳兢所撰 《國史》;殺青未竟而述亡,芳緒述凡例,勒成《國史》一百三十卷。上自高祖, 下止乾元,而敘天寶後事,絕無倫類,取捨非工,不為史氏所稱。然芳勤於記注, 含毫罔倦。屬安、史亂離,國史散落,編綴所聞,率多闕漏。上元中坐事徙黔中, 遇內官高力士亦貶巫州,遇諸途。芳以所疑禁中事,咨於力士。力士說開元、天寶 中時政事,芳隨口志之。又以《國史》已成,經於奏御,不可復改,乃別撰《唐歷》 四十卷,以力士所傳,載於年曆之下。芳自永寧尉、直史館,轉拾遺、補闕、員外 郎,皆居史任,位終右司郎中、集賢學士。
dēng shǎo shì xué, yǔ dì miǎn xián yǐ gāi bó zhe chēng. dēng nián liù shí yú, fāng cóng huàn yóu, lèi qiān zhì shàn bù láng zhōng. yuán hé chū, wèi dà lǐ shǎo qīng, yǔ xíng bù shì láng xǔ mèng róng děng qī rén, fèng zhào shān dìng kāi yuán yǐ hòu chì gé. zài qiān yòu shù zǐ, yǐ shuāi bìng gǎi mì shū jiān, bù bài, shòu yòu sàn qí cháng shì zhì shì. zhǎng qìng èr nián zú, shí jiǔ shí yú, chuò cháo yī rì, zèng gōng bù shàng shū. dì miǎn.
登少嗜學,與弟冕咸以該博著稱。登年六十餘,方從宦遊,累遷至膳部郎中。 元和初,為大理少卿,與刑部侍郎許孟容等七人,奉詔刪定開元已後敕格。再遷右 庶子,以衰病改秘書監,不拜,授右散騎常侍致仕。長慶二年卒,時九十餘,輟朝 一日,贈工部尚書。弟冕。
miǎn, wén shǐ jiān gāi, zhǎng yú lì zhí. zhēn yuán chū, wèi tài cháng bó shì. èr nián, zhāo dé wáng huáng hòu zhī sàng, lùn huáng tài zǐ fú jì. zuǒ bǔ què mù zhì qǐng yī lǐ zhōu qī ér chú, miǎn yǔ tóng zhí zhāng jiàn děng zòu yì yuē:
冕,文史兼該,長於吏職。貞元初,為太常博士。二年,昭德王皇后之喪,論 皇太子服紀。左補闕穆質請依禮周期而除,冕與同職張薦等奏議曰:
zhǔn kāi yuán lǐ, zi wèi mǔ qí shuāi sān nián, cǐ wáng gōng yǐ xià fú jì. huáng tài zǐ wèi huáng hòu sàng fú, guó lǐ wú wén. xī jìn wǔ dì yuán huáng hòu bēng, qí shí yì yí tài zǐ suǒ fú. dù yuán kǎi zòu yì yuē: gǔ zhě tiān zǐ sān nián zhī sàng, jì zàng chú fú. wèi shì gé mìng, yì yǐ jì zàng wèi jié. gù tiān zǐ zhū hóu zhī lǐ, cháng yǐ jù yǐ, è qí hài jǐ ér xuē qù qí jié. jīn qí cún zhě wéi shì sàng lǐ yī piān, dài shèng zhī jì cuò zá qí nèi, yì nán yǐ qǔ zhèng. huáng tài zi pèi èr zūn, yǔ guó wèi tǐ, gù yí zú kū ér chú fú. yú shì shān tāo wèi shū bìng tóng qí yì, jìn cháo cóng zhī. lì dài zūn xíng, chuí zhī bù xiǔ.
准《開元禮》,子為母齊衰三年,此王公已下服紀。皇太子為皇后喪服,國禮 無聞。昔晉武帝元皇后崩,其時亦疑太子所服。杜元凱奏議曰:「古者天子三年之 喪,既葬除服。魏氏革命,亦以既葬為節。故天子諸侯之禮,嘗已具矣,惡其害己 而削去其節。今其存者唯《士喪禮》一篇,戴勝之記錯雜其內,亦難以取正。皇太 子配二尊,與國為體,固宜卒哭而除服。」於是山濤、魏舒並同其議,晉朝從之。 歷代遵行,垂之不朽。
chén jǐn àn shí lù, wén dé huáng hòu yǐ zhēn guān shí nián jiǔ yuè bēng, shí yī yuè zàng, zhì shí yī nián zhēng yuè, chú jìn wáng, zhì wèi bīng zhōu dū du. jìn wáng jí gāo zōng zài fān suǒ fēng, wén dé huáng hòu yòu zǐ, jù qí mìng guān, dāng yǐ chú zhī yì yě. jīn qǐng huáng tài zǐ yī wèi jìn gù shì, wèi dà xíng huáng hòu sàng fú, zàng ér yú, yú ér zú kū, zú kū ér chú, xīn sàng zhōng zhì, shù cún yàn jiàng zhī lǐ.
臣謹按實錄,文德皇后以貞觀十年九月崩,十一月葬,至十一年正月,除晉王, 治為并州都督。晉王即高宗在籓所封,文德皇后幼子,據其命官,當已除之義也。 今請皇太子依魏、晉故事,為大行皇后喪服,葬而虞,虞而卒哭,卒哭而除,心喪 終制,庶存厭降之禮。
shì xià zhōng shū, zǎi chén zhào wèn lǐ guān yuē: yǔ yún: zi shí yú yǒu sàng zhě zhī cè, wèi cháng bǎo yě. jīn qǐ kě lìng huáng tài zǐ shuāi fú shì shàn, zhì yú jì zàng hū? zhǔn lìng, qún chén qí shuāi, gěi jiǎ sān shí rì jí gōng chú. yuē yú cǐ zhì, gèng shěn yì zhī. zhāng jiàn yuē: qǐng yī sòng qí jiān huáng hòu wèi fù mǔ fú sān shí rì gōng chú lì, wèi huáng tài zǐ sàng fú zhī jié. sān shí rì gōng chú yì yú zhèng nèi, zé fú mò cǎn, guī zhì běn yuàn, shuāi má rú gù. mù zhì yuē: dù yuán kǎi jì zàng chú fú zhī lùn, bù zú wèi fǎ. chén yú yǐ wèi zūn sān nián zhī zhì zé tài zhòng, cóng sān shí rì zhī biàn tài qīng, wéi xíng gǔ zhī dào, yǐ zhōu nián wèi dìng. zhào zǎi chén yǔ lǐ guān dìng kě fǒu. zǎi chén yǐ mù zhì suǒ zòu wèn bó shì, miǎn duì yuē: zhǔn lǐ, sān nián sàng, wú guì jiàn yī yě. qǐ yǒu yǐ fù mǔ guì jiàn ér chà jiàng sàng fú zhī jié hū? qiě lǐ yǒu gōng mén tuō qí shuāi, kāi yuán lǐ huáng hòu wèi fù mǔ fú shí sān yuè, qí bǐng cháo zhǐ, shí sān rì ér chú huáng tài zǐ wèi wài zǔ fù mǔ fú wǔ yuè, qí cóng cháo zhǐ, zé wǔ rì ér chú. suǒ yǐ rán zhě, kǒng sàng fú shì fèng, yǒu shāng zhì zūn zhī yì yě. gù cóng quán zhì, zhāo zhù guó zhāng, gōng mén tuō shuāi, yì yì zài cǐ, qǐ jiē wèi jīn gé hū? huáng tài zǐ jīn ruò yì āi, gōng chú mò cǎn cháo jìn, guī zhì běn yuàn, yī jiù shuāi má, zhuó yú biàn tōng, shù kě chuán jì. zǎi chén rán qí yì, suì mìng tài cháng qīng zhèng shū zé cǎo zòu, yǐ miǎn yì wèi shì. ér mù zhì jiān zhí qián yì, qǐng yī gǔ lǐ, bù fáng tài zǐ mò shuāi yú nèi yě. zǎi chén qí yìng liú zī cān zhuó qún yì, qǐng yī shū zé zhī yì, zhì cóng zhī. jí dǒng jìn wèi tài cháng qīng, dé zōng wèi zhī yuē: huáng tài zǐ suǒ xíng zhōu fú, fēi zhèn běn yì, yǒu jiàn guān héng lùn zhī. jīn shú jì zhī, jí lǐ guān qǐng yī wèi jìn gù shì, sī shén shé zhōng. míng nián dōng, shàng yǐ tài zǐ jiǔ zài sàng, hé zhì zhēng yuè huì shòu jí fú, yù yǐ qí nián shí yī yuè shì shuāi má, yǐ jí xīn zhèng chēng qìng. yǒu sī jiē lùn bù kě, nǎi zhǐ.
事下中書,宰臣召問禮官曰:「《語》云:『子食於有喪者之側,未嘗飽也。』 今豈可令皇太子衰服侍膳,至於既葬乎?准令,群臣齊衰,給假三十日即公除。約 於此制,更審議之。」張薦曰:「請依宋、齊間皇后為父母服三十日公除例,為皇 太子喪服之節。」三十日公除詣於正內,則服墨慘,歸至本院,衰麻如故。穆質曰: 「杜元凱既葬除服之論,不足為法。臣愚以為遵三年之制則太重,從三十日之變太 輕,唯行古之道,以周年為定。」詔宰臣與禮官定可否。宰臣以穆質所奏問博士, 冕對曰:「准《禮》,三年喪,無貴賤一也。豈有以父母貴賤而差降喪服之節乎? 且《禮》有公門脫齊衰,《開元禮》皇后為父母服十三月,其稟朝旨,十三日而除; 皇太子為外祖父母服五月,其從朝旨,則五日而除。所以然者,恐喪服侍奉,有傷 至尊之意也。故從權制,昭著國章,公門脫衰,義亦在此,豈皆為金革乎?皇太子 今若抑哀,公除墨慘朝覲,歸至本院,依舊衰麻,酌於變通,庶可傳繼。」宰臣然 其議,遂命太常卿鄭叔則草奏,以冕議為是。而穆質堅執前義,請依古禮,不妨太 子墨衰於內也。宰臣齊映、劉滋參酌群議,請依叔則之議,制從之。及董晉為太常 卿,德宗謂之曰:「皇太子所行周服,非朕本意,有諫官橫論之。今熟計之,即禮 官請依魏、晉故事,斯甚折衷。」明年冬,上以太子久在喪,合至正月晦受吉服, 欲以其年十一月釋衰麻,以及新正稱慶。有司皆論不可,乃止。
liù nián shí yī yuè, shàng qīn xíng jiāo xiǎng. shàng zhòng shèn sì diǎn, měi shì yī lǐ. shí miǎn wèi lì bù láng zhōng, shè tài cháng bó shì, yǔ sī fēng láng zhōng xú dài cāng bù láng zhōng lù zhì gōng bù láng zhōng zhāng jiàn, jiē shè lǐ guān, tóng xiū jiāo sì yí zhù, yǐ bèi gù wèn. chū, zhào yǐ huáng tài zǐ yà xiàn zhōng xiàn, dāng shòu shì jiè fǒu, miǎn duì yuē: zhǔn kāi yuán lǐ yǒu zhī, rán shì cí yún bù gōng qí zhí, guó yǒu cháng xíng, jīn tài zǐ shòu shì, qǐng gǎi yún gè yáng qí zhí, sù fèng cháng yí. shàng yòu wèn shēng jiāo miào qù jiàn lǚ, jí xiàng jiàn chǐ cùn zhī dù, zhù wén qīng zhòng zhī yí, miǎn jù lǐ jīng yán gé wén zòu, shàng shén jiā zhī.
六年十一月,上親行郊享。上重慎祀典,每事依禮。時冕為吏部郎中,攝太常 博士,與司封郎中徐岱、倉部郎中陸質、工部郎中張薦,皆攝禮官,同修郊祀儀注, 以備顧問。初,詔以皇太子亞獻終獻,當受誓戒否,冕對曰:「准《開元禮》有之, 然誓詞雲『不供其職,國有常刑』,今太子受誓,請改雲『各揚其職,肅奉常儀』。」 上又問升郊廟去劍履,及象劍尺寸之度,祝文輕重之宜,冕據禮經沿革聞奏,上甚 嘉之。
miǎn yán shì pō qiè, zhí zhèng bù biàn zhī, chū wèi wù zhōu cì shǐ. shí sān nián, jiān yù shǐ zhōng chéng fú zhōu cì shǐ, chōng fú jiàn dū tuán liàn guān chá shǐ. miǎn zài fú zhōu, zòu zhì wàn ān jiān mù, yú quán zhōu jiè zhì qún mù wǔ, xī suǒ bù nèi mǎ wǔ qiān qī bǎi pǐ lǘ luó niú bā bǎi tóu yáng sān qiān kǒu, yǐ wèi jiān mù zhī zī. rén qíng dà rǎo, qī nián, wú suǒ zī xī, zhào bà zhī. yǐ zhèng wú zhuàng, zhào yǐ yán jì měi dài guī ér zú. zi jǐng, dēng jìn shì dì, yì yǐ zhù shù zhī míng.
冕言事頗切,執政不便之,出為婺州刺史。十三年,兼御史中丞、福州刺史, 充福建都團練觀察使。冕在福州,奏置萬安監牧,於泉州界置群牧五,悉索部內馬 五千七百匹、驢騾牛八百頭、羊三千口,以為監牧之資。人情大擾,期年,無所滋 息,詔罷之。以政無狀,詔以閻濟美代歸而卒。子璟,登進士第,亦以著述知名。
jǐng, bǎo lì chū dēng jìn shì dì, sān qiān jiān chá yù shǐ. shí jiāo miào gào jì, chà shè sān gōng xíng shì, duō yǐ zá pǐn jǐng shí jiān chá, zòu yuē: zhǔn kāi yuán èr shí sān nián chì, zōng miào dà cí, yí chà zuǒ yòu chéng xiàng sì wáng tè jìn shǎo bǎo shǎo fù shàng shū bīn kè yù shǐ dài fū. yòu èr shí wǔ nián chì, tài miào wǔ xiǎng, chà chéng xiàng shī fù shàng shū sì jùn wáng tōng shè, yú sī bù zài chà xiàn. yòu yuán hé sì nián chì, tài miào gào jì shè guān, tài wèi yǐ zǎi xiàng chōng, qí shè sī kōng sī tú, yǐ pú shè shàng shū shī fù chōng, yú sī bù zài chà xiàn. bǐ lái lì bù yīn xún, bù shǒu qián hòu chì wén, yòng rén shāo qīng. qǐng zì jīn nián dōng jì, lēi lì bù zhǔn kāi yuán yuán hé chì lì chà guān. cóng zhī. zài qiān dù zhī yuán wài láng, zhuǎn lì bù. kāi chéng chū, huàn kù bù yuán wài láng zhī zhì gào, xún yǐ běn guān chōng hàn lín xué shì.
璟,寶曆初登進士第,三遷監察御史。時郊廟告祭,差攝三公行事,多以雜品; 璟時監察,奏曰:「准開元二十三年敕,宗廟大祠,宜差左右丞相、嗣王、特進、 少保、少傅、尚書、賓客、御史大夫。又二十五年敕,太廟五享,差丞相、師傅、 尚書、嗣、郡王通攝,余司不在差限。又元和四年敕,太廟告祭攝官,太尉以宰相 充,其攝司空、司徒,以僕射、尚書、師傅充,余司不在差限。比來吏部因循,不 守前後敕文,用人稍輕。請自今年冬季,勒吏部准開元、元和敕例差官。」從之。 再遷度支員外郎,轉吏部。開成初,換庫部員外郎、知制誥,尋以本官充翰林學士。
chū, jǐng zǔ fāng jīng yú pǔ xué, yǒng tài zhōng àn zōng zhèng pǔ dié, zì wǔ dé yǐ lái zōng zhī zhāo mù xiāng chéng, zhuàn huáng shì pǔ èr shí juǎn, hào yuē yǒng tài xīn pǔ, zì hòu wú rén xiū xù.
初,璟祖芳精於譜學,永泰中按宗正譜牒,自武德已來宗枝昭穆相承,撰皇室 譜二十卷,號曰《永泰新譜》,自後無人修續。
jǐng yīn zhào duì, yán jí tú pǔ shì, wén zōng yuē: qīng zǔ cháng wèi huáng jiā tú pǔ, zhèn zuó guān zhī, shén wèi xiáng xī. qīng jiǎn yǒng tài hòu shì xiū xù zhī. jǐng yī fāng jiù shì, xù dé zōng hòu shì, chéng shí juǎn, yǐ fù qián pǔ, réng zhào hù bù gōng zhǐ bǐ chú liào. wǔ nián, bài zhōng shū shè rén chōng zhí. wǔ zōng cháo, zhuǎn lǐ bù shì láng, zài sī gòng jí, shí hào dé rén. zi tāo yì yǐ jìn shì zhuó dì.
璟因召對,言及圖譜事,文宗曰:「卿祖嘗為皇家圖譜,朕昨觀之,甚為詳悉。 卿檢永泰後試修續之。」璟依芳舊式,續德宗後事,成十卷,以附前譜,仍詔戶部 供紙筆廚料。五年,拜中書舍人充職。武宗朝,轉禮部侍郎,再司貢籍,時號得人。 子韜亦以進士擢第。
shěn chuán shī, zì zi yán, wú rén. fù jì jì, bó tōng qún jí, shǐ bǐ yóu gōng, lì bù shì láng yáng yán jiàn ér chēng zhī. jiàn zhōng chū, yán wèi zǎi xiàng, jiàn jì jì cái kān shǐ rèn, zhào bài zuǒ shí yí shǐ guǎn xiū zhuàn. jì jì yǐ wú jīng zhuàn guó shǐ, yǐ zé tiān shì lì běn jì, zòu yì fēi zhī yuē:
沈傳師,字子言,吳人。父既濟,博通群籍,史筆尤工,吏部侍郎楊炎見而稱 之。建中初,炎為宰相,薦既濟才堪史任,召拜左拾遺、史館修撰。既濟以吳兢撰 《國史》,以則天事立本紀,奏議非之曰:
shǐ shì zhī zuò, běn hū chéng quàn, yǐ zhèng jūn chén, yǐ wéi jiā bāng. qián duān qiān gǔ, hòu fǎ wàn dài, shǐ qí shēng bù gǎn chà, sǐ bù wàng jù. wěi rén lún ér jīng shì dào, wèi bǎi wáng zhǔn de bù zhǐ shǔ cí bǐ shì, yǐ rì xì yuè ér yǐ. gù shàn è zhī dào, zài hu quàn jiè quàn jiè zhī bǐng, cún hū bāo biǎn. shì yǐ chūn qiū zhī yì, zūn bēi qīng zhòng shēng jiàng, jǐ wēi fǎng fú, suī yī zì èr zì, bì yǒu wēi zhǐ cún yān. kuàng hóng míng dà tǒng, qí kě yǐ dài hū?
史氏之作,本乎懲勸,以正君臣,以維家邦。前端千古,後法萬代,使其生不 敢差,死不妄懼。緯人倫而經世道,為百王準的;不止屬辭比事,以日系月而已。 故善惡之道,在乎勸誡;勸誡之柄,存乎褒貶。是以《春秋》之義,尊卑輕重升降, 幾微仿佛,雖一字二字,必有微旨存焉。況鴻名大統,其可以貸乎?
fú yǐ zé tiān huáng hòu, chū yǐ cōng míng ruì zhé, nèi fǔ shí zhèng, jué gōng mào yǐ. jí hóng dào zhī jì, xiào hé yǐ zhǎng jūn sì wèi, ér tài hòu yǐ zhuān zhì lín cháo é yòu fèi dì, huò yōu huò xǐ. jì ér wò tú chēng lù, yí yùn gé míng, pìn sī yàn zhuó zhī zōng, nán hū bèi shù. qí hòu wǔ wáng jiàn cè, huáng yùn fù xìng, yì míng zhī jì, dé wú jiàng sǔn. bì jiāng yì yǐ qīn yǐn, lǐ cóng guó huì, gǒu bù jí sǔn, dāng rú qí cháng, ān kě héng jué yí diǎn, chāo jū dì jí? xī zhòng ní yǒu yán, bì yě zhèng míng, gù xià yīn èr dài wèi dì zhě sān shí shì yǐ, ér zhōu rén tōng míng zhī yuē wáng wú chǔ yuè zhī jūn wèi wáng zhě bǎi yú nián, ér chūn qiū shū zhī wèi zi. gài gāo xià zì hū bǐ, ér shì fēi jī hū wǒ. guò zhě yì zhī, bù jí zhě yuán zhī, bù wèi ruò jiǎn, bù wèi jiàn duó. wò zhōng chí píng, bù zhèn bù qīng, shǐ qí qiú bù kě dé, ér gài bù kě yǎn, sī gǔ jūn zǐ suǒ yǐ shèn qí míng yě.
伏以則天皇后,初以聰明睿哲,內輔時政,厥功茂矣。及弘道之際,孝和以長 君嗣位,而太后以專制臨朝;俄又廢帝,或幽或徙。既而握圖稱籙,移運革名,牝 司燕啄之蹤,難乎備述。其後五王建策,皇運復興,議名之際,得無降損。必將義 以親隱,禮從國諱,苟不及損,當如其常,安可橫絕彝典,超居帝籍?昔仲尼有言, 必也正名,故夏、殷二代為帝者三十世矣,而周人通名之曰王;吳、楚、越之君為 王者百餘年,而《春秋》書之為子。蓋高下自乎彼,而是非稽乎我。過者抑之,不 及者援之,不為弱減,不為僭奪。握中持平,不振不傾,使其求不可得,而蓋不可 掩,斯古君子所以慎其名也。
fū zé tiān tǐ zì kūn shùn, wèi jū gān jí, yǐ róu chéng gāng, tiān jì dào zhāng, jìn yǐ qiáng yǒu, tuì fēi dé ràng. jīn shǐ chén zhuī shū, dāng chēng zhī tài hòu, bù yí yuē shàng. xiào hé suī pò mǔ hòu zhī mìng, jiàng jū fān dǐ, ér tǐ yuán jì dài, běn wú jūn yě, shǐ chén zhuī shū, yí chēng yuē huáng dì, bù yí yuē lú líng wáng. ruì zōng zài jǐng lóng yǐ qián, tiān mìng wèi jí, tú bǐng hòu zhì, jiǎ lín dà bǎo, yú lún fēi cì, yú yì wú míng, shǐ chén shū zhī, yí yuē xiāng wáng, wèi yí yuē dì. ruò yǐ dé shī jì wǎng, suì ér bù jǔ, zé shì fēi bāo biǎn, ān suǒ biàn zhèng, zài bǐ zhí jiǎn, wèi zhī hé zāi? zé tiān fèi guó jiā lì shù, yòng zhōu zhēng shuò, fèi guó jiā tài miào, lì zhōu qī miào. dǐng mìng gé yǐ, huī hào yì yǐ, qí shang fú sè, jì yǐ shū yǐ! jīn ān dé yǐ zhōu shì nián lì ér liè wèi táng shū dì jì? zhēng zhū lǐ jīng, shì wèi luàn míng. qiě xiào hé jì tiān jiàn zuò, zài tài hòu zhī qián, ér xù nián zhì jì, jū tài hòu zhī xià fāng zhī jī xī. shì wèi bù zhì, xiáng jīn kǎo gǔ, bìng wèi wèi kě.
夫則天體自坤順,位居乾極,以柔乘剛,天紀倒張,進以強有,退非德讓。今 史臣追書,當稱之太后,不宜曰「上」。孝和雖迫母后之命,降居籓邸,而體元繼 代,本吾君也,史臣追書,宜稱曰「皇帝」,不宜曰「廬陵王」。睿宗在景龍已前, 天命未集,徒稟後制,假臨大寶,於倫非次,於義無名,史臣書之,宜曰「相王」, 未宜曰「帝」。若以得失既往,遂而不舉,則是非褒貶,安所辨正,載筆執簡,謂 之何哉?則天廢國家歷數,用周正朔,廢國家太廟,立周七廟。鼎命革矣,徽號易 矣,旂裳服色,既已殊矣!今安得以周氏年曆而列為《唐書》帝紀?征諸禮經,是 謂亂名。且孝和繼天踐祚,在太后之前,而敘年制紀,居太后之下;方之躋僖。是 謂不智,詳今考古,並未為可。
huò yuē: bān mǎ liáng shǐ yě, biān shù hàn shì, lì gāo hòu yǐ xù dì zài, qǐ yǒu fēi zhī zhě hū? dá yuē: xī gāo hòu chēng zhì, yīn qí kuàng sì, dú yǒu fèn wáng zhū lǚ, fù yú hàn yuē, wú qiān dǐng gé mìng zhī shén. kuàng qí shí xiào huì yǐ mò, xiào wén zài xià, gōng zhōng èr zi, fēi liú shì zhǒng, bù jì lǚ hòu, jiāng jì shuí yān? suī yún qí rán, yì zhě yóu wèi bù kě, kuàng qiān dǐng gé mìng zhě hū?
或曰:班、馬良史也,編述漢事,立高后以續帝載,豈有非之者乎?答曰:昔 高后稱制,因其曠嗣,獨有分王諸呂,負於漢約,無遷鼎革命之甚。況其時孝惠已 歿,孝文在下,宮中二子,非劉氏種,不紀呂后,將紀誰焉?雖雲其然,議者猶為 不可,況遷鼎革命者乎?
huò yuē: ruò tiān hòu bù jì, dì xù quē yǐ, zé èr shí èr nián xíng shì, hé suǒ xì hū? yuē: xiào hé yǐ shǐ nián dēng dà wèi, yǐ jì nián fù jiù yè, suī zūn míng zhōng duó, ér tiān mìng wèi gǎi, zú yǐ shǒu shì, zú yǐ biǎo nián, hé suǒ jū ài, liè wèi èr jì? xī lǔ zhāo zhī chū yě, chūn qiū suì shū qí jū, yuē gōng zài gān hóu. qiě jūn zài, suī shī wèi, bù gǎn fèi yě. jīn qǐng bìng tiān hòu jì hé xiào hé jì, měi yú suì shǒu, bì shū xiào hé suǒ zài yǐ tǒng zhī, shū yuē mǒu nián chūn zhēng yuè, huáng dì zài fáng líng, tài hòu xíng mǒu shì, gǎi mǒu zhì yún yún. zé jì chēng xiào hé, ér shì shù tài hòu, bǐ míng bù shī zhèng, ér lǐ bù wéi cháng míng lǐ liǎng dé, rén wú jiān yǐ! qí xìng shì míng huì, rù gōng zhī yóu, lì wèi zhī zī, cái yì zhì lüè, nián chén bēng zàng, bié zuǎn lù rù huáng hòu chuán, liè yú fèi hòu wáng shù rén zhī xià, tí qí piān yuē zé tiān shùn shèng wǔ hòu yún.
或曰:若天后不紀,帝緒缺矣,則二十二年行事,何所系乎?曰:孝和以始年 登大位,以季年復舊業,雖尊名中奪,而天命未改,足以首事,足以表年,何所拘 閡,裂為二紀?昔魯昭之出也,《春秋》歲書其居,曰「公在乾侯」。且君在,雖 失位,不敢廢也。今請並《天后紀》合《孝和紀》,每於歲首,必書孝和所在以統 之,書曰某年春正月,皇帝在房陵,太后行某事,改某制云云。則紀稱孝和,而事 述太后,俾名不失正,而禮不違常;名禮兩得,人無間矣!其姓氏名諱,入宮之由, 歷位之資,才藝智略,年辰崩葬,別纂錄入《皇后傳》,列於廢后王庶人之下,題 其篇曰「則天順聖武后」雲。
shì suī bù xíng, ér shǐ shì chēng zhī.
事雖不行,而史氏稱之。
dé zōng chū jí wèi, ruì yú qiú lǐ. jiàn zhōng èr nián xià, chì zhōng shū mén xià liǎng shěng, fēn zhì dài zhào guān sān shí yuán, yǐ jiàn guān qián rèn jí tóng zhèng shì shè jiǔ pǐn yǐ shàng, zé wén xué lǐ dào tāo qián fǎ dù zhī shēn zhě wèi zhī, gè zhǔn pǐn zhì gěi fèng qián, lǐn xì gàn lì shí qì guǎn yǔ zhī shè, yǐ gōng qián wèi zhī běn, shōu xī yǐ shàn yòng. wù lùn yǐ wèi liǎng shěng jiē míng shì chén, zú bèi gù wèn, wú láo bié zhì rǒng yuán. jì jì shàng shū lùn zhī yuē:
德宗初即位,銳於求理。建中二年夏,敕中書、門下兩省,分置待詔官三十員, 以見官前任及同正試攝九品已上,擇文學理道、韜鈐法度之深者為之,各准品秩給 俸錢,廩餼、干力、什器、館宇之設,以公錢為之本,收息以贍用。物論以為兩省 皆名侍臣,足備顧問,無勞別置冗員。既濟上疏論之曰:
chén fú yǐ bì xià jīn rì zhī lǐ, huàn zài guān fán, bù huàn yuán shǎo huàn zài bù wèn, bù huàn wú rén. qiě zhōng shū mén xià liǎng shěng cháng shì jiàn yì bǔ què shí yí, zǒng sì shí yuán, jí cháng cān dài zhì zhī guān, rì yǒu liǎng rén, jiē bèi gù wèn, yì bù shǎo yǐ. zhōng yǒu èr shí yī yuán, shàng què rén wèi chōng, tā sī quē zhí, lèi bèi qí shù. bì xià ruò wèi jiàn guān fēi cái, bù zú yǔ yì, zé dāng xuǎn qiú néng zhě, yǐ dài qí rén. ruò yù wù guǎng cōng míng, bì shōu yān zhì, zé dāng zé qí kě zhě, xiān bǔ quē yuán. zé cháo wú kuàng guān, fèng bù tú fèi. qiě fú zhì qián xī lì, shì yǒu sī quán yí, fēi bì xià jīng lǐ zhī fǎ. jīn guān sān shí yuán, jiē gěi fèng qián, gàn lì jí chú lǐn shí qì jiàn zào yǔ, yuē jì yī yuè bù jiǎn bǎi wàn, yǐ tā sī xī lì zhǔn zhī, dāng yǐ qián èr qiān wàn wèi zhī běn, fāng huò bǎi wàn zhī lì. ruò jūn běn pèi rén, dāng fù chú èr bǎi hù, huò xǔ qí rù liú. fǎn fù jì zhī, suǒ sǔn zī shén. dāng jīn guān fǔ dà bìng, jiē wèi bǎi sī xī qián, shāng rén pò chǎn, jī yú fǔ xiàn. shí sī gǎi gé, yǐ zhèng běn yuán. yòu chén cháng jì tiān xià cái fù hào cǎn zhī dà zhě, wéi èr shì yān: zuì duō zhě bīng zī, cì duō zhě guān fèng. qí yú zá fèi, shí bù dāng èr shì zhī yī. suǒ yǐ lí rén zhòng kùn, zhù zhóu yóu kōng. fāng qī jī xī, bì jí cái jiǎn. jīn sì fāng xíng shì, bīng bà wèi dé, zī fèi zhī guǎng, gài fēi huò yǐ. bì xià gōng xíng jiǎn yuē, jié yòng ài rén, qǐ bǐ xián guān, fù wèi rǒng shí? jí jiù ér zhì, yóu kě shěng yě, ruò zhī hé jiā yān? bì xià bì yǐ zhì chū bù kě gǎi, qǐng zhòng nán shèn zé, qiān yán qǐn bà.
臣伏以陛下今日之理,患在官煩,不患員少;患在不問,不患無人。且中書、 門下兩省常侍、諫議、補闕、拾遺,總四十員,及常參待制之官,日有兩人,皆備 顧問,亦不少矣。中有二十一員,尚闕人未充,他司缺職,累倍其數。陛下若謂見 官非才,不足與議,則當選求能者,以代其人。若欲務廣聰明,畢收淹滯,則當擇 其可者,先補缺員。則朝無曠官,俸不徒費。且夫置錢息利,是有司權宜,非陛下 經理之法。今官三十員,皆給俸錢,干力及廚廩什器、建造宇,約計一月不減百 萬,以他司息例准之,當以錢二千萬為之本,方獲百萬之利。若均本配人,當復除 二百戶,或許其入流。反覆計之,所損滋甚。當今關輔大病,皆為百司息錢,傷人 破產,積於府縣。實思改革,以正本源。又臣嘗計天下財賦耗篸之大者,唯二事焉: 最多者兵資,次多者官俸。其餘雜費,十不當二事之一。所以黎人重困,杼軸猶空。 方期緝熙,必藉裁減。今四方形勢,兵罷未得,資費之廣,蓋非獲已。陛下躬行儉 約,節用愛人,豈俾閒官,復為冗食?籍舊而置,猶可省也,若之何加焉?陛下必 以制出不可改,請重難慎擇,遷延寢罷。
qí shì jìng bù de xíng. jì ér yáng yán qiǎn zhú, jì jì zuò biǎn chù zhōu sī hù. hòu fù rù cháo, wèi zhōng lǐ bù yuán wài láng.
其事竟不得行。既而楊炎譴逐,既濟坐貶處州司戶。後復入朝,位終禮部員外 郎。
chuán shī zhuó jìn shì, dēng zhì kē yǐ dì, shòu tài zǐ xiào shū láng hù xiàn wèi, zhí shǐ guǎn, zhuǎn zuǒ shí yí zuǒ bǔ què, bìng jiān shǐ zhí. qiān sī mén yuán wài láng zhī zhì gào, zhào chōng hàn lín xué shì. lì sī xūn bīng bù láng zhōng, qiān zhōng shū shè rén. xìng tián tuì wú jìng, shí hàn lín wèi yǒu chéng zhǐ, cì dāng chuán shī wèi zhī, gù chēng jí, xuān zhào bù qǐ, qǐ yǐ běn guān jiān shǐ zhí. é jiān yù shǐ zhōng chéng, chū wèi tán zhōu cì shǐ hú nán guān chá shǐ. rù wèi shàng shū yòu chéng. chū wèi hóng zhōu cì shǐ jiāng nán xī dào guān chá shǐ, zhuǎn xuān zhōu cì shǐ xuān shè chí guān chá shǐ. rù wèi lì bù shì láng. tài hé yuán nián zú, nián wǔ shí jiǔ, zèng lì bù shàng shū.
傳師擢進士,登制科乙第,授太子校書郎、鄠縣尉,直史館,轉左拾遺、左補 闕,併兼史職。遷司門員外郎、知制誥,召充翰林學士。歷司勛、兵部郎中,遷中 書舍人。性恬退無競,時翰林未有承旨,次當傳師為之,固稱疾,宣召不起,乞以 本官兼史職。俄兼御史中丞,出為潭州刺史、湖南觀察使。入為尚書右丞。出為洪 州刺史、江南西道觀察使,轉宣州刺史、宣歙池觀察使。入為吏部侍郎。太和元年 卒,年五十九,贈吏部尚書。
chū, chuán shī fù jì jì zhuàn jiàn zhōng shí lù shí juǎn, wèi shí suǒ chēng. chuán shī zài shǐ guǎn, yù xiū xiàn zōng shí lù wèi chéng, lián chá hú nán, tè zhào jī yī fēn shǐ gǎo, chéng yú lǐ suǒ.
初,傳師父既濟撰《建中實錄》十卷,為時所稱。傳師在史館,預修《憲宗實 錄》未成,廉察湖南,特詔齎一分史稿,成於理所。
yǒu zi shū xún, jiē dēng jìn shì dì.
有子樞、詢,皆登進士第。
xún lì qīng xiǎn, zhōng shū shè rén hàn lín xué shì lǐ bù shì láng. xián tōng zhōng, jiǎn xiào hù bù shàng shū lù zhōu zhǎng shǐ zhāo yì jié dù shǐ. wèi zhèng jiǎn yì, xìng běn tián hé. nú guī qín zhě, tōng xún shì zhě, xún jiāng lù zhī wèi guǒ nú jié yá jiāng wèi luàn, yè gōng fǔ dì, xún jǔ jiā yù hài.
詢歷清顯,中書舍人、翰林學士、禮部侍郎。咸通中,檢校戶部尚書、潞州長 史、昭義節度使。為政簡易,性本恬和。奴歸秦者,通詢侍者,詢將戮之未果;奴 結牙將為亂,夜攻府第,詢舉家遇害。
shǐ chén yuē: qián dài yǐ shǐ wèi xué zhě, lǜ bù ǒu yú shí, duō lí fàng zhú, qí gù hé zāi? chéng yǐ bāo biǎn shì fēi zài yú shǒu, xián yú qīng zhòng xì hū yán, jūn zǐ dào wēi, sú duō jì huì, yī yán qiè jǐ, jí zhī rú chóu. suǒ yǐ huán jiàn kǎn lǎn yú shì tú, shěn liǔ bù dēng yú xiǎn guàn, hòu zhī zài bǐ zhí jiǎn zhě, kě yǐ wèi zhī tòng xīn! dào zài bì shēn, wù bù zhōng fǒu, zi sūn jí qí yú yòu, duō zhì gōng qīng zhě, gài yǒu tiān dào cún yān!
史臣曰:前代以史為學者,率不偶於時,多罹放逐,其故何哉?誠以褒貶是非 在於手,賢愚輕重系乎言,君子道微,俗多忌諱,一言切己,嫉之如仇。所以峘、 薦坎壈於仕塗,沈、柳不登於顯貫,後之載筆執簡者,可以為之痛心!道在必伸, 物不終否,子孫藉其餘祐,多至公卿者,蓋有天道存焉!
zàn yuē: bāo biǎn yǐ yán, kǒng dào shì mó. zhū luàn yǐ bǐ, yì yǒu dǒng hú. bāng jiā dà diǎn, bān mǎ hé gū? chéng è quàn shàn, shǐ bù kě wú.
贊曰:褒貶以言,孔道是模。誅亂以筆,亦有董狐。邦家大典,班、馬何辜? 懲惡勸善,史不可無。