liú yōu qiú zhōng shào jīng guō yuán zhèn zhāng shuō zi jūn jì chén xī liè fù
○劉幽求 鍾紹京 郭元振 張說 子均 垍 陳希烈附
liú yōu qiú, jì zhōu wǔ qiáng rén yě. shèng lì nián, yīng zhì jǔ, bài làng zhōng wèi, cì shǐ bù lǐ yān, nǎi qì guān ér guī. jiǔ zhī, shòu cháo yì wèi. chū, huán yàn fàn jìng huī děng suī zhū zhāng yì zhī xiōng dì, jìng bù shā wǔ sān sī. yōu qiú wèi huán jìng yuē: sān sī shàng cún, gōng bèi zhōng wú zàng dì. ruò bù zǎo tú, kǒng shì qí wú jí. huán jìng děng bù cóng qí yán, hòu guǒ wèi sān sī wū gòu, sǐ yú lǐng wài.
劉幽求,冀州武強人也。聖歷年,應制舉,拜閬中尉,刺史不禮焉,乃棄官而 歸。久之,授朝邑尉。初,桓彥范、敬暉等雖誅張易之兄弟,竟不殺武三思。幽求 謂桓、敬曰:「三思尚存,公輩終無葬地。若不早圖,恐噬臍無及。」桓、敬等不 從其言,後果為三思誣構,死於嶺外。
jí wéi shù rén jiāng xíng cuàn nì, yōu qiú yǔ xuán zōng qián móu zhū zhī, nǎi yǔ yuàn zǒng jiān zhōng shào jīng zhǎng shàng guǒ yì má sì zōng jí tài píng gōng zhǔ zhī zǐ xuē chóng jiǎn děng yè cóng rù jìn zhōng tǎo píng zhī. shì yè suǒ xià zhì chì bǎi yú dào, jiē chū yú yōu qiú. yǐ gōng zhuó bài zhōng shū shè rén, lìng cān zhī jī wù, cì jué zhōng shān xiàn nán, shí shí fēng èr bǎi hù. yì rì, yòu shòu qí èr zi wǔ pǐn guān, zǔ fù jù zhuī zèng cì shǐ.
及韋庶人將行篡逆,幽求與玄宗潛謀誅之,乃與苑總監鍾紹京、長上果毅麻嗣 宗及太平公主之子薛崇暕等夜從入禁中討平之。是夜所下制敕百餘道,皆出於幽求。 以功擢拜中書舍人,令參知機務,賜爵中山縣男,食實封二百戶。翌日,又授其二 子五品官,祖、父俱追贈刺史。
ruì zōng jí wèi, jiā yín qīng guāng lù dài fū, xíng shàng shū yòu chéng, réng jiù zhī zhèng shì, jìn fēng xú guó gōng, jiā shí fēng tōng qián wǔ bǎi hù, cì wù qiān duàn nú bì èr shí rén zhái yī qū dì shí qǐng mǎ sì pǐ, jiā yǐ jīn yín zá qì. jǐng yún èr nián, qiān hù bù shàng shū, bà zhī zhèng shì. yuè yú, zhuǎn lì bù shàng shū, zhuó bài shì zhōng, jiàng xǐ shū yuē: qǐng zhě, wáng shì bù zào, zhōng zōng yàn dài, wài qī zhuān zhèng, jiān chén shàn guó, jiāng qīng shè jì, jǐ qiān guī dǐng, zhèn gōng yǔ wáng gōng, jiē jiāng jí yú huò nán. qīng jiàn wēi sī fèn, zài biàn néng tōng, yì zàn chǔ jūn, xié hé yì shì, tiǎn jiān yuán è, fàng jí xiōng tú. wǒ guó jiā zhī fù cún, yī zī shì lài, jué yōng shén mào, zhèn yòng jiā yān. gù wěi qīng yǐ héng zhóu, zuò qīng yǐ máo tǔ, rán zhēng fù wèi guǎng, chǒng xī yóu qīng. xī xī hàn xíng fēng, gèng zé duō hù dōng jīng dìng shǎng, fù zēng dà yì. gù jiā cì qīng shí fēng èr bǎi hù, jiān jiù qī bǎi hù. shǐ fū gāo àn wèi gǔ, zhǎng hé rú dài, zi zi sūn sūn, chuán guó wú jué. yòu yǐ qīng wàng qū xùn nán, yí yǒu ēn róng, gù tè miǎn qīng shí sǐ zuì, bìng shū zhū jīn tiě, bǐ chuán yú hòu. qīng qí bǎo zī gōng yè, yǒng zuò guó zhēn, kě bù měi yú!
睿宗即位,加銀青光祿大夫,行尚書右丞,仍舊知政事,進封徐國公,加實封 通前五百戶,賜物千段、奴婢二十人、宅一區、地十頃、馬四匹,加以金銀雜器。 景雲二年,遷戶部尚書,罷知政事。月余,轉吏部尚書,擢拜侍中,降璽書曰: 「頃者,王室不造,中宗厭代,外戚專政,奸臣擅國,將傾社稷,幾遷龜鼎,朕躬 與王公,皆將及於禍難。卿見危思奮,在變能通,翊贊儲君,協和義士,殄殲元惡, 放殛兇徒。我國家之復存,醫茲是賴,厥庸甚茂,朕用嘉焉。故委卿以衡軸,胙卿 以茅土,然征賦未廣,寵錫猶輕。昔西漢行封,更擇多戶;東京定賞,復增大邑。 故加賜卿實封二百戶,兼舊七百戶。使夫高岸為谷,長河如帶,子子孫孫,傳國無 絕。又以卿忘軀徇難,宜有恩榮,故特免卿十死罪,並書諸金鐵,俾傳於後。卿其 保茲功業,永作國楨,可不美歟!」
xiān tiān yuán nián, bài shàng shū yòu pú shè tóng zhōng shū mén xià sān pǐn, jiān xiū guó shǐ. yōu qiú chū zì wèi gōng zài cháo chén zhī yòu, ér zhì qiú zuǒ pú shè, jiān lǐng zhōng shū lìng. é ér dòu huái zhēn wèi zuǒ pú shè, cuī shí wèi zhōng shū lìng, yōu qiú xīn shén bù píng, xíng yú yán sè. shí yòu tuō fù tài píng gōng zhǔ, jiāng móu nì luàn. yōu qiú nǎi yǔ yòu yǔ lín jiāng jūn zhāng wěi qǐng yǐ yǔ lín bīng zhū zhī, nǎi lìng wěi mì zòu xuán zōng yuē: zǎi xiàng zhōng yǒu cuī shí cuī xī, jù shì tài píng gōng zhǔ jìn yòng, jiàn zuò fāng jì, qí shì bù qīng. diàn xià ruò bù zǎo móu, bì chéng dà huàn. yī zhāo shì chū yì wài, tài shàng huáng hé yǐ dé ān? gǔ rén yún: dāng duàn bù duàn, fǎn shòu qí luàn. wéi qǐng jí shā cǐ zéi. liú yōu qiú yǐ gòng chén zuò dìng móu jì qì, yuàn yǐ shēn zhèng cǐ shì, fù sǐ rú guī. chén jì zhí diǎn jìn bīng, ruò fèng diàn xià mìng, dāng jí chú jiǎn. shàng shēn yǐ wèi rán. wěi yòu xiè qí móu yú shì yù shǐ dèng guāng bīn, xuán zōng dà jù, jù liè shàng qí zhuàng, ruì zōng xià yōu qiú děng zhào yù, lìng fǎ guān tuī jū zhī. fǎ guān zòu yōu qiú děng yǐ shū jiān qīn, zuì dāng sǐ. xuán zōng lǚ jiù huò miǎn, nǎi liú yōu qiú yú fēng zhōu, wěi yú fēng zhōu.
先天元年,拜尚書右僕射、同中書門下三品,監修國史。幽求初自謂功在朝臣 之右,而志求左僕射,兼領中書令。俄而竇懷貞為左僕射,崔湜為中書令,幽求心 甚不平,形於言色。湜又託附太平公主,將謀逆亂。幽求乃與右羽林將軍張暐請以 羽林兵誅之,乃令暐密奏玄宗曰:「宰相中有崔湜、崔羲,俱是太平公主進用,見 作方計,其事不輕。殿下若不早謀,必成大患。一朝事出意外,太上皇何以得安? 古人云:『當斷不斷,反受其亂。』唯請急殺此賊。劉幽求已共臣作定謀計訖,願 以身正此事,赴死如歸。臣既職典禁兵,若奉殿下命,當即除翦。」上深以為然。 暐又泄其謀於侍御史鄧光賓,玄宗大懼,遽列上其狀,睿宗下幽求等詔獄,令法官 推鞫之。法官奏幽求等以疏間親,罪當死。玄宗屢救獲免,乃流幽求於封州,暐於 峰州。
suì yú, tài píng gōng zhǔ děng fú zhū, qí rì xià zhào yuē: liú yōu qiú fēng yún xuán gǎn, chuān yuè cuì líng, xué zōng jiǔ liú, wén qióng sān biàn. yì yǐ lín shì, jīng néng guàn rì zhōng yǐ chéng móu, yòng ruò tóu shuǐ. mào xūn lì jiān nán zhī jì, jiā huà yíng qǐ wò zhī chū, cún dǎng zhí yǐ bù gù, wèi jiān xié zhī suǒ jì. xìn méng pō lù, zèn duān qián fā, yuán zǎi jiàn zhú, chán rén kǒng duō. jì tiǎn qún xiōng, fāng xuān dà huà, qī wèn zhèng yú jīng shǐ, zài dēng xián yú luó bó. kě yī jiù jīn zǐ guāng lù dài fū, shǒu shàng shū zuǒ pú shè, zhī jūn guó shì, jiān xiū guó shǐ, shàng zhù guó xú guó gōng, réng yī jiù hái fēng qī bǎi hù, bìng cì jǐn yī yī xí.
歲余,太平公主等伏誅,其日下詔曰:「劉幽求風雲玄感,川岳粹靈,學綜九 流,文窮三變。義以臨事,精能貫日;忠以成謀,用若投水。茂勛立艱難之際,嘉 話盈啟沃之初,存讜直以不顧,為奸邪之所忌。釁萌頗露,譖端潛發,元宰見逐, 讒人孔多。既殄群凶,方宣大化,期問政於經始,載登賢於蘿蔔。可依舊金紫光祿 大夫,守尚書左僕射,知軍國事,監修國史,上柱國、徐國公,仍依舊還封七百戶, 並賜錦衣一襲。」
kāi yuán chū, gǎi shàng shū zuǒ yòu pú shè wèi zuǒ yòu chéng xiàng, nǎi shòu yōu qiú shàng shū zuǒ chéng xiàng, jiān huáng mén jiān. wèi jǐ, chú tài zǐ shǎo bǎo, bà zhī zhèng shì. yáo chóng sù jí jì zhī, nǎi zòu yán yōu qiú yù yàng yú sàn zhí, jiān yǒu yuàn yán, biǎn shòu mù zhōu cì shǐ, xuē qí shí fēng liù bǎi hù. suì yú, shāo qiān háng zhōu cì shǐ. sān nián, zhuǎn guì yáng jùn cì shǐ, zài dào fèn huì ér zú, nián liù shí yī, zèng lǐ bù shàng shū, shì yuē wén xiàn, pèi xiǎng ruì zōng miào tíng. jiàn zhōng sān nián, zhòng zèng sī tú.
開元初,改尚書左右僕射為左右丞相,乃授幽求尚書左丞相,兼黃門監。未幾, 除太子少保,罷知政事。姚崇素嫉忌之,乃奏言幽求郁怏於散職,兼有怨言,貶授 睦州刺史,削其實封六百戶。歲余,稍遷杭州刺史。三年,轉桂陽郡刺史,在道憤 恚而卒,年六十一,贈禮部尚書,諡曰文獻,配享睿宗廟庭。建中三年,重贈司徒。
zhōng shào jīng, qián zhōu gàn rén yě. chū wèi sī nóng lù shì, yǐ gōng shū zhí fèng gé, zé tiān shí míng táng mén é jiǔ dǐng zhī míng, jí zhū gōng diàn mén bǎng, jiē shào jīng suǒ tí. jǐng lóng zhōng, wèi yuàn zǒng jiān. xuán zōng zhī zhū wéi shì, shào jīng yè zhōng shuài hù nú jí dīng fū yǐ cóng. jí shì chéng, qí yè bài shào jīng yín qīng guāng lù dài fū zhōng shū shì láng, cān zhī jī wù. yì rì, jìn bài zhōng shū lìng, jiā guāng lù dài fū, fēng yuè guó gōng, cì shí fēng wǔ bǎi hù, cì wù èr qiān duàn mǎ shí pǐ. shào jīng jì dāng cháo yòng shì, zì qíng shǎng fá, shén wèi shí rén suǒ è. é yòu kàng shū ràng guān, ruì zōng nà xuē jì zhī yán, nǎi zhuǎn wèi hù bù shàng shū, chū wèi shǔ zhōu cì shǐ.
鍾紹京,虔州贛人也。初為司農錄事,以工書直鳳閣,則天時明堂門額、九鼎 之銘,及諸宮殿門榜,皆紹京所題。景龍中,為苑總監。玄宗之誅韋氏,紹京夜中 帥戶奴及丁夫以從。及事成,其夜拜紹京銀青光祿大夫、中書侍郎,參知機務。翌 日,進拜中書令,加光祿大夫,封越國公,賜實封五百戶,賜物二千段、馬十匹。 紹京既當朝用事,恣情賞罰,甚為時人所惡。俄又抗疏讓官,睿宗納薛稷之言,乃 轉為戶部尚書,出為蜀州刺史。
xuán zōng jí wèi, fù zhào bài hù bù shàng shū, qiān tài zǐ zhān shì. shí yáo chóng sù è shào jīng zhī wèi rén, yīn zòu shào jīng fā yán yuàn wàng, zuǒ qiān mián zhōu cì shǐ. jí zuò shì, lèi biǎn yǎn chuān wèi, jǐn xuē qí jiē jué jí shí fēng. é yòu lì qiān wēn zhōu bié jià. kāi yuán shí wǔ nián, rù cháo, yīn chuí qì zòu yuē: bì xià qǐ bù jì chóu xī zhī shì yé? hé rěn qì chén huāng wài, yǒng bù jiàn què tíng. qiě dāng shí lì gōng zhī rén, jīn bìng wáng mò, wéi chén shuāi lǎo dú zài, bì xià qǐ bù chuí mǐn yé? xuán zōng wèi zhī wǎng rán, jí rì bài yín qīng guāng lù dài fū yòu yù dé. jiǔ zhī, zhuǎn shǎo zhān shì. nián bā shí yú zú. shào jīng yǎ hǎo shū huà gǔ jī, jù èr wáng jí chǔ suì liáng shū zhì shù shí bǎi juǎn. jiàn zhōng yuán nián, zhòng zèng tài zǐ tài fù.
玄宗即位,復召拜戶部尚書,遷太子詹事。時姚崇素惡紹京之為人,因奏紹京 發言怨望,左遷綿州刺史。及坐事,累貶琰川尉,盡削其階爵及實封。俄又歷遷溫 州別駕。開元十五年,入朝,因垂泣奏曰:「陛下豈不記疇昔之事耶?何忍棄臣荒 外,永不見闕庭。且當時立功之人,今並亡歿,唯臣衰老獨在,陛下豈不垂愍耶?」 玄宗為之惘然,即日拜銀青光祿大夫、右諭德。久之,轉少詹事。年八十餘卒。紹 京雅好書畫古蹟,聚二王及褚遂良書至數十百卷。建中元年,重贈太子太傅。
guō yuán zhèn, wèi zhōu guì xiāng rén. jǔ jìn shì, shòu tōng quán wèi. rèn xiá shǐ qì, bù yǐ xì wù jiè yì, qián hòu lüè mài suǒ bù qiān yú rén, yǐ yí bīn kè, bǎi xìng kǔ zhī. zé tiān wén qí míng, zhào jiàn yǔ yǔ, shén qí zhī. shí tǔ bō qǐng hé, nǎi shòu yuán zhèn yòu wǔ wèi kǎi cáo, chōng shǐ pìn yú tǔ bō. tǔ bō dà jiāng lùn qīn líng qǐng qù sì zhèn bīng, fēn shí xìng zhī dì, cháo tíng shǐ yuán zhèn yīn chá qí shì yí. yuán zhèn hái, shàng shū yuē:
郭元振,魏州貴鄉人。舉進士,授通泉尉。任俠使氣,不以細務介意,前後掠 賣所部千餘人,以遺賓客,百姓苦之。則天聞其名,召見與語,甚奇之。時吐蕃請 和,乃授元振右武衛鎧曹,充使聘於吐蕃。吐蕃大將論欽陵請去四鎮兵,分十姓之 地,朝廷使元振因察其事宜。元振還,上疏曰:
chén wén lì huò shēng hài, hài yì shēng lì. guó jiā nán xiāo xī zhě, wéi tǔ bō yǔ mò chuài ěr. jīn tǔ bō qǐng hé, mò chuài shòu mìng, shì jiāng dà lì yú zhōng guó yě. ruò tú zhī bù shěn, zé hài bì suí zhī. jīn qīn líng yù fēn liè shí xìng, qù sì zhèn bīng, cǐ chéng dòng jìng zhī jī, bù kě qīng jǔ cuò yě. jīn ruò zhí sāi qí shàn yì, kǒng biān huàn zhī qǐ, bì shén yú qián, ruò yǐ zhèn bù kě bá, bīng bù kě chōu, zé yí wèi jì yǐ huǎn zhī, jí shì yǐ yòu zhī, shǐ bǐ hé wàng wèi jué, zé qí è yì yì bù dé dùn shēng.
臣聞利或生害,害亦生利。國家難消息者,唯吐蕃與默啜耳。今吐蕃請和,默 啜受命,是將大利於中國也。若圖之不審,則害必隨之。今欽陵欲分裂十姓,去四 鎮兵,此誠動靜之機,不可輕舉措也。今若直塞其善意,恐邊患之起,必甚於前, 若以鎮不可拔,兵不可抽,則宜為計以緩之,藉事以誘之,使彼和望未絕,則其惡 意亦不得頓生。
qiě sì zhèn zhī huàn yuǎn, gān liáng zhī huàn jìn, qǔ shě zhī jì, shí yí shēn tú. jīn guó zhī wài huàn zhě, shí xìng sì zhèn shì yě nèi huàn zhě, gān liáng guā sù shì yě. guān lǒng zhī rén, jiǔ shì tún shù, xiàng sān shí nián, lì yòng jié yǐ. tuō gān liáng yǒu bù yú, qǐ kān guǎng diào fā yé? fū shàn wèi guó zhě, dāng xiān liào nèi yǐ dí wài, bù tān wài yǐ hài nèi, rán hòu yí xià yàn ān, shēng píng kě bǎo. rú qīn líng yún sì zhèn zhū bù jiē jiè, jù hàn qīn qiè, gù yǒu shì qǐng, cǐ zé tǔ bō suǒ yào zhě. rán qīng hǎi tǔ hún mì ěr lán shàn, bǐ wèi hàn huàn, shí zài zī bèi, sī yì guó jiā zhī yào zhě.
且四鎮之患遠,甘、涼之患近,取捨之計,實宜深圖。今國之外患者,十姓、 四鎮是也;內患者,甘、涼、瓜、肅是也。關、隴之人,久事屯戍,向三十年,力 用竭矣。脫甘、涼有不虞,豈堪廣調發耶?夫善為國者,當先料內以敵外,不貪外 以害內,然後夷夏晏安,昇平可保。如欽陵雲「四鎮諸部接界,懼漢侵竊,故有是 請」,此則吐蕃所要者。然青海、吐渾密邇蘭、鄯,比為漢患,實在茲輩,斯亦國 家之要者。
jīn yí bào qīn líng yún: guó jiā fēi lìn sì zhèn, běn zhì cǐ yǐ è fān guó zhī yào, fēn fān guó zhī lì, shǐ bù dé bìng bīng dōng qīn. jīn wěi zhī yú fān, lì qiáng yì wèi dōng rǎo. bì shí wú dōng qīn yì, zé hái hàn tǔ hún zhū bù jí qīng hǎi gù dì, jí qí jīn bù luò yì hái tǔ bō. rú cǐ, zé zú sāi qīn líng zhī kǒu, ér shì wèi quán jué yě. rú qīn líng xiǎo yǒu guāi, zé qū zài bǐ yǐ. yòu xī biān zhū guó, kuǎn fù suì jiǔ, lùn qí qíng yì, qǐ kě yǔ tǔ bō tóng rì ér yán. jīn wèi zhī qí lì hài, wèi shěn qí qíng shí, yáo yǒu fèn liè, yì kǒng shāng bǐ zhū guó zhī yì, fēi zhì yù zhī zhǎng suàn yě.
今宜報欽陵云:「國家非吝四鎮,本置此以扼蕃國之要,分蕃國之力,使不得 並兵東侵。今委之於蕃,力強易為東擾。必實無東侵意,則還漢吐渾諸部及青海故 地,即俟斤部落亦還吐蕃。」如此,則足塞欽陵之口,而事未全絕也。如欽陵小有 乖,則曲在彼矣。又西邊諸國,款附歲久,論其情義,豈可與吐蕃同日而言。今未 知其利害,未審其情實,遙有分裂,亦恐傷彼諸國之意,非制馭之長算也。
zé tiān cóng zhī.
則天從之。
yòu shàng yán yuē: chén chuāi tǔ bō bǎi xìng juàn yáo shù jiǔ yǐ, xián yuàn zǎo hé. qí dà jiāng lùn qīn líng yù fēn sì zhèn jìng, tǒng bīng zhuān zhì, gù bù yù guī kuǎn. ruò guó jiā měi suì fā hé qīn shǐ, ér qīn líng cháng bù cóng mìng, zé bǐ fān zhī rén yuàn qīn líng rì shēn, wàng guó ēn rì shén, shè yù guǎng jǔ chǒu tú, gù yì nán yǐ. sī yì lí jiān zhī jiàn, bì kě shǐ qí shàng xià jù huái qíng zǔ. zé tiān shén rán zhī. zì shì shù nián jiān, tǔ bō jūn chén guǒ xiāng cāi èr, yīn zhū dà jiāng lùn qīn líng. qí dì zàn pó jí xiōng zi mǎng bù zhī bìng lái jiàng, zé tiān réng lìng yuán zhèn yǔ hé yuán jūn dà shǐ fū méng lìng qīng lǜ qí yǐ jiē zhī. hòu tǔ fān jiāng qū mǎng bù zhī lǜ bīng rù kòu, liáng zhōu dū du táng xiū jǐng lè bīng pò zhī. yuán zhèn cān yù qí móu, yǐ gōng bài zhǔ kè láng zhōng.
又上言曰:「臣揣吐蕃百姓倦徭戍久矣,咸願早和。其大將論欽陵欲分四鎮境, 統兵專制,故不欲歸款。若國家每歲發和親使,而欽陵常不從命,則彼蕃之人怨欽 陵日深,望國恩日甚,設欲廣舉醜徒,固亦難矣。斯亦離間之漸,必可使其上下俱 懷情阻。」則天甚然之。自是數年間,吐蕃君臣果相猜貳,因誅大將論欽陵。其弟 贊婆及兄子莽布支並來降,則天仍令元振與河源軍大使夫蒙令卿率騎以接之。後吐 蕃將麴莽布支率兵入寇,涼州都督唐休璟勒兵破之。元振參預其謀,以功拜主客郎 中。
dà zú yuán nián, qiān liáng zhōu dū du lǒng yòu zhū jūn zhōu dà shǐ. xiān shì, liáng zhōu fēng jiè nán běi bù guò sì bǎi yú lǐ, jì bī tū jué tǔ bō, èr kòu pín suì yǎn zhì chéng xià, bǎi xìng kǔ zhī. yuán zhèn shǐ yú nán jìng pò kǒu zhì hé róng chéng, běi jiè qì zhōng zhì bái tíng jūn, kòng qí yào lù, nǎi tà zhōu jìng yī qiān wǔ bǎi lǐ, zì shì kòu lǔ bù fù gèng zhì chéng xià. yuán zhèn yòu lìng gān zhōu cì shǐ lǐ hàn tōng kāi zhì tún tián, jǐn qí shuǐ lù zhī lì. jiù liáng zhōu sù hú shòu zhì shù qiān, jí hàn tōng shōu lǜ zhī hòu, shù nián fēng rěn, nǎi zhì yī pǐ juàn sù shù shí hú, jī jūn liáng zhī shù shí nián. yuán zhèn fēng shén wěi zhuàng, ér shàn yú fǔ yù, zài liáng zhōu wǔ nián, yí xià wèi mù, lìng xíng jìn zhǐ, niú yáng bèi yě, lù bù shí yí.
大足元年,遷涼州都督、隴右諸軍州大使。先是,涼州封界南北不過四百餘里, 既逼突厥、吐蕃,二寇頻歲奄至城下,百姓苦之。元振始於南境破口置和戎城,北 界磧中置白亭軍,控其要路,乃拓州境一千五百里,自是寇虜不復更至城下。元振 又令甘州刺史李漢通開置屯田,盡其水陸之利。舊涼州粟斛售至數千,及漢通收率 之後,數年豐稔,乃至一匹絹粟數十斛,積軍糧支數十年。元振風神偉壯,而善於 撫御,在涼州五年,夷夏畏慕,令行禁止,牛羊被野,路不拾遺。
shén lóng zhōng, qiān zuǒ xiāo wèi jiāng jūn, jiān jiǎn xiào ān xī dà dū hù. shí xī tū jué shǒu lǐng wū zhì lēi bù luò qiáng shèng, kuǎn sāi tōng hé, yuán zhèn jiù qí yá zhàng jì huì jūn shì. shí tiān dà xuě, yuán zhèn lì yú zhàng qián, yǔ wū zhì lēi yán yì. xū yú, xuě shēn fēng dòng, yuán zhèn wèi cháng yí zú, wū zhì lēi nián lǎo, bù shèng hán kǔ, huì bà ér sǐ. qí zi suō gé yǐ yuán zhèn gù shā qí fù, móu lè bīng gōng zhī. fù shǐ yù shǐ zhōng chéng jiě wǎn zhī qí móu, quàn yuán zhèn yè dùn, yuán zhèn yuē: wú yǐ chéng xìn dài rén, hé suǒ yí jù, qiě shēn zài kòu tíng, dùn jiāng ān shì? nǎi ān wò zhàng zhōng. míng rì, qīn rù lǔ zhàng, kū zhī shén āi, xíng diào zèng zhī lǐ. suō gé nǎi gǎn qí yì, fù yǔ yuán zhèn tōng hǎo, yīn qiǎn shǐ jìn mǎ wǔ qiān pǐ jí fāng wù. zhì yǐ yuán zhèn wèi jīn shān dào héng jūn dà zǒng guǎn.
神龍中,遷左驍衛將軍,兼檢校安西大都護。時西突厥首領烏質勒部落強盛, 款塞通和,元振就其牙帳計會軍事。時天大雪,元振立於帳前,與烏質勒言議。須 臾,雪深風凍,元振未嘗移足,烏質勒年老,不勝寒苦,會罷而死。其子娑葛以元 振故殺其父,謀勒兵攻之。副使御史中丞解琬知其謀,勸元振夜遁,元振曰:「吾 以誠信待人,何所疑懼,且深在寇庭,遁將安適?」乃安臥帳中。明日,親入虜帳, 哭之甚哀,行吊贈之禮。娑葛乃感其義,復與元振通好,因遣使進馬五千匹及方物。 制以元振為金山道行軍大總管。
xiān shì, suō gé yǔ ā shǐ nà què chuài zhōng jié bù hé, lǚ xiāng qīn lüè. què chuài bīng zhòng guǎ ruò, jiàn bù néng zhī. yuán zhèn zòu qǐng zhuī què chuài rù cháo sù wèi, yí qí bù luò rù yú guā shā děng zhōu ān zhì, zhì cóng zhī. què chuài xíng zhì bō xiān chéng, yǔ jīng lüè shǐ yòu wēi wèi jiāng jūn zhōu yǐ tì xiāng yù, yǐ tì wèi zhī yuē: guó jiā yǒu yǐ gāo bān hòu zhì dài jūn zhě, yǐ jūn tǒng shè bù luò, xià yǒu bīng zhòng gù yě. jīn qīng shēn rù cháo, shì yī lǎo hú ěr, zài cháo zhī rén, shuí fù xǐ jiàn? fēi wéi guān zī nán dé, yì kǒng xìng mìng zài rén. jīn zǎi xiàng yǒu zōng chǔ kè jì chù nè, bìng zhuān quán yòng shì, hé bù hòu kuàng èr gōng, qǐng liú bù xíng. réng fā ān xī bīng bìng yǐn tǔ bō yǐ jī suō gé, qiú ā shǐ nà xiàn wèi kè hán yǐ zhāo shí xìng, shǐ guō qián guàn wǎng bá hàn nà zhēng jiǎ mǎ yǐ zhù jūn yòng. jì dé bào chóu, yòu dé cún qí bù luò. rú cǐ, yǔ rù cháo shòu zhì yú rén, qǐ fù tóng yě! què chuài rán qí yán, biàn lè bīng gōng xiàn yú tián kǎn chéng, huò jīn bǎo jí shēng kǒu, qiǎn rén jiān dào nà lù yú zōng jì. yuán zhèn wén qí móu, jù shàng shū yuē:
先是,娑葛與阿史那闕啜忠節不和,屢相侵掠。闕啜兵眾寡弱,漸不能支。元 振奏請追闕啜入朝宿衛,移其部落入於瓜、沙等州安置,制從之。闕啜行至播仙城, 與經略使、右威衛將軍周以悌相遇,以悌謂之曰:「國家有以高班厚秩待君者,以 君統攝部落,下有兵眾故也。今輕身入朝,是一老胡耳,在朝之人,誰復喜見?非 唯官資難得,亦恐性命在人。今宰相有宗楚客、紀處訥,並專權用事,何不厚貺二 公,請留不行。仍發安西兵並引吐蕃以擊娑葛,求阿史那獻為可汗以招十姓,使郭 虔瓘往拔汗那征甲馬以助軍用。既得報讎,又得存其部落。如此,與入朝受制於人, 豈復同也!」闕啜然其言,便勒兵攻陷于闐坎城,獲金寶及生口,遣人間道納賂於 宗、紀。元振聞其謀,遽上疏曰:
wǎng zhě tǔ bō suǒ zhēng, wéi lùn shí xìng sì zhèn, guó jiā bù néng shě yǔ, suǒ yǐ bù dé tōng hé. jīn tǔ bō bù xiāng qīn rǎo zhě, bú shì gù guó jiā hé xìn bù lái, zhí shì qí guó zhōng zhū háo jí ní pó luó mén děng shǔ guó zì yǒu xié èr. gù zàn pǔ gōng wǎng nán zhēng, shēn yǔn kòu tíng, guó zhōng dà luàn, dí shù jìng lì, jiāng xiāng zhēng quán, zì xiāng tú miè. jiān yǐ rén chù pí lì, cái lì kùn qióng, rén shì tiān shí, jù wèi chēng qiè. suǒ yǐ qū zhì, qiě gòng hàn hé, fēi shì běn xīn néng wàng qíng yú shí xìng sì zhèn yě. rú guó lì yīn zú zhī hòu, zé bì zhēng xiǎo shì, fāng biàn jué hé, zòng qí chǒu tú, lái xiāng tūn rǎo, cǐ bì rán zhī jì yě.
往者吐蕃所爭,唯論十姓、四鎮,國家不能舍與,所以不得通和。今吐蕃不相 侵擾者,不是顧國家和信不來,直是其國中諸豪及泥婆羅門等屬國自有攜貳。故贊 普躬往南征,身殞寇庭,國中大亂,嫡庶競立,將相爭權,自相屠滅。兼以人畜疲 癘,財力困窮,人事天時,俱未稱愜。所以屈志,且共漢和,非是本心能忘情於十 姓、四鎮也。如國力殷足之後,則必爭小事,方便絕和,縱其醜徒,來相吞擾,此 必然之計也。
jīn zhōng jié nǎi bù lùn guó jiā dà jì, zhí yù wèi tǔ bō zuò xiāng dǎo zhǔ rén, sì zhèn wēi jī, kǒng cóng cǐ qǐ. qǐng yuán mò chuài píng líng, suǒ yīng chù jiān sì zhèn bīng shì, suì jiǔ pín léi, qí shì wèi néng dé wèi zhōng jié jīng lüè, fēi shì lián tū qí shī yě. zhōng jié bù tǐ guó jiā zhōng wài zhī yì, ér bié qiú tǔ bō, tǔ bō dé zhì, zhōng jié zé zài qí zhǎng wò, ruò wèi fù dé shì hàn? wǎng nián tǔ bō yú guó fēi yǒu ēn yǒu lì, yóu yù zhēng shí xìng sì zhèn jīn ruò xiào lì shù ēn zhī hòu, huò qǐng fēn yú tián shū lè, bù zhī yù yǐ hé lǐ yì zhī? yòu qí guó zhōng zhū mán jí pó luó mén děng guó jiàn jīn xié bèi, hū qǐng hàn bīng zhù qí chú tǎo, yì bù zhī yù yǐ hé cí jù zhī? shì yǐ gǔ zhī xián rén, jiē bù yuàn yí dí wàng huì, fēi shì bù yù qí lì, jù hòu qiú qǐng wú yàn, yì shēng zhōng guó zhī shì. gù chén yú yǐ wèi yòng tǔ bō zhī lì, shí wèi fēi biàn.
今忠節乃不論國家大計,直欲為吐蕃作鄉導主人,四鎮危機,恐從此啟。頃緣 默啜憑陵,所應處兼四鎮兵士,歲久貧羸,其勢未能得為忠節經略,非是憐突騎施 也。忠節不體國家中外之意,而別求吐蕃,吐蕃得志,忠節則在其掌握,若為復得 事漢?往年吐蕃於國非有恩有力,猶欲爭十姓、四鎮;今若效力樹恩之後,或請分 于闐、疏勒,不知欲以何理抑之?又其國中諸蠻及婆羅門等國見今攜背,忽請漢兵 助其除討,亦不知欲以何詞拒之?是以古之賢人,皆不願夷狄妄惠,非是不欲其力, 懼後求請無厭,益生中國之事。故臣愚以為用吐蕃之力,實為非便。
yòu qǐng ā shǐ nà xiàn zhě, qǐ bù yǐ xiàn děng bìng kè hán zi sūn, lái jí kě yǐ zhāo xié shí xìng? dàn xiàn fù yuán qìng shū pū luó xiōng tuǐ zi bìng hú sè luó jí huái dào, qǐ bù jù shì kè hán zi sūn? wǎng sì zhèn yǐ tā fú shí xìng bù ān, qǐng cè yuán qìng wèi kè hán, jìng bù néng zhāo xié dé shí xìng, què lìng yuán qìng méi zéi, sì zhèn jǐn lún. qǐng nián, zhōng jié qǐng hú sè luó jí huái dào jù wèi kè hán, yì bù néng zhāo xié dé shí xìng, què qiǎn suì yè shù nián bèi wéi, bīng shì jī něi. yòu, tǔ bō qǐng nián yì cè tuǐ zi jí pū luó bìng bá bù xiāng cì wèi kè hán, yì bù néng zhāo dé shí xìng, jiē zì mó miè. hé zé? cǐ děng zi sūn fēi yǒu huì xià zhī cái, ēn yì sù jué, gù rén xīn bù guī, lái zhě jì bù néng zhāo xié, wéi yǔ sì zhèn què shēng chuāng pán, zé zhī cè kè hán zi sūn, yì wèi huò zhāo xié shí xìng zhī suàn yě. jīn liào xiàn zhī ēn yì, yòu gé yuǎn yú qí fù xiōng, xiàng lái jì wèi shù lì wēi ēn, yì hé yóu jí qiǎn rén xīn xuán fù. ruò zì jǔ bīng, lì shì néng qǔ, zé kě zhāo xié shí xìng, bù bì yào xū dé kè hán zi sūn yě.
又請阿史那獻者,豈不以獻等並可汗子孫,來即可以招脅十姓?但獻父元慶、 叔仆羅、兄俀子並斛瑟羅及懷道,豈不俱是可汗子孫?往四鎮以他匐十姓不安,請 冊元慶為可汗,竟不能招脅得十姓,卻令元慶沒賊,四鎮盡淪。頃年,忠節請斛瑟 羅及懷道俱為可汗,亦不能招脅得十姓,卻遣碎葉數年被圍,兵士飢餒。又,吐蕃 頃年亦冊俀子及仆羅並拔布相次為可汗,亦不能招得十姓,皆自磨滅。何則?此等 子孫非有惠下之才,恩義素絕,故人心不歸,來者既不能招攜,唯與四鎮卻生瘡磐, 則知冊可汗子孫,亦未獲招脅十姓之算也。今料獻之恩義,又隔遠於其父兄,向來 既未樹立威恩,亦何由即遣人心懸附。若自舉兵,力勢能取,則可招脅十姓,不必 要須得可汗子孫也。
yòu, yù lìng guō qián guàn rù bá hàn nà shuì jiǎ shuì mǎ yǐ chōng jūn yòng zhě, dàn wǎng nián qián guàn yǐ céng yǔ zhōng jié shàn rù bá hàn nà shuì jiǎ shuì mǎ, chén zài shū lè qí fǎng, bù wén dé yī jiǎ rù jūn, bá hàn nà hú bù shèng qīn rǎo, nán gōu tǔ bō, jí jiāng tuǐ zi zhòng rǎo sì zhèn. yòu qián guàn wǎng rù zhī jì, bá hàn nà sì miàn wú zéi kě gōu, zì yì qīn tūn, rú dú xíng wú rén zhī jìng, yóu yǐn tuǐ zi wèi bì. jīn cǐ yǒu suō gé qiáng kòu, zhī qián guàn děng xī xíng, bì qǐng xiāng jiù. hú rén zé nèi jiān chéng lěi, tū jué zé wài cì yāo zhē. bì zhī qián guàn děng bù néng gèng rú wǎng nián dé zì qí tūn shì, nèi wài shòu dí, zì xiàn wēi dào, tú yǔ zéi jié xì, lìng sì zhèn bù ān. chén yú chuāi zhī, yì wèi fēi jì.
又,欲令郭虔瓘入拔汗那稅甲稅馬以充軍用者,但往年虔瓘已曾與忠節擅入拔 汗那稅甲稅馬,臣在疏勒其訪,不聞得一甲入軍,拔汗那胡不勝侵擾,南勾吐蕃, 即將俀子重擾四鎮。又虔瓘往入之際,拔汗那四面無賊可勾,恣意侵吞,如獨行無 人之境,猶引俀子為蔽。今此有娑葛強寇,知虔瓘等西行,必請相救。胡人則內堅 城壘,突厥則外伺邀遮。必知虔瓘等不能更如往年得恣其吞噬,內外受敵,自陷危 道,徒與賊結隙,令四鎮不安。臣愚揣之,亦為非計。
shū zòu bù xǐng.
疏奏不省。
chǔ kè děng jì shòu què chuài zhī lù, nǎi jiàn yì qiǎn shè yù shǐ zhōng chéng féng jiā bīn chí jié ān fǔ què chuài, yù shǐ lǚ shǒu sù chù zhì sì zhèn, chí xǐ shū biàn bào yuán zhèn. chú niú shī jiǎng wèi ān xī fù dōu hù, biàn lǐng gān liáng yǐ xī bīng mù, jiān zhēng tǔ bō, yǐ tǎo suō gé. suō gé jìn mǎ shǐ suō là zhī chǔ kè jì, chí hái bào suō gé. suō gé shì rì fā bīng wǔ qiān qí chū ān xī, wǔ qiān qí chū bō huàn, wǔ qiān qí chū yān qí, wǔ qiān qí chū shū lè. shí yuán zhèn zài shū lè, yú hé kǒu shān bù gǎn dòng. què chuài zài jì shū hé kǒu hòu jiàn jiā bīn, suō gé bīng yǎn zhì, shēng qín què chuài, shā jiā bīn děng. lǚ shǒu sù zhì pì chéng, yì jiàn hài. yòu shā niú shī jiǎng yú huǒ shāo chéng, nǎi xiàn ān xī, sì zhèn lù jué.
楚客等既受闕啜之賂,乃建議遣攝御史中丞馮嘉賓持節安撫闕啜,御史呂守素 處置四鎮,持璽書便報元振。除牛師獎為安西副都護,便領甘、涼已西兵募,兼征 吐蕃,以討娑葛。娑葛進馬使娑臘知楚客計,馳還報娑葛。娑葛是日發兵五千騎出 安西,五千騎出撥換,五千騎出焉耆,五千騎出疏勒。時元振在疏勒,於河口柵不 敢動。闕啜在計舒河口候見嘉賓,娑葛兵掩至,生擒闕啜,殺嘉賓等。呂守素至僻 城,亦見害。又殺牛師獎於火燒城,乃陷安西,四鎮路絕。
chǔ kè yòu zòu qǐng zhōu yǐ tì dài yuán zhèn tǒng zhòng, zhēng yuán zhèn, jiāng xiàn zhī. shǐ ā shǐ nà xiàn wèi shí xìng kè hán, zhì jūn yān qí yǐ qǔ suō gé. suō gé yí yuán zhèn shū yuē: yǔ hàn běn lái wú è, zhǐ chóu yú què chuài. ér zōng shàng shū qǔ què chuài jīn, wǎng nǐ pò nú bù luò, féng zhōng chéng niú dōu hù xiāng cì ér lái, nú děng qǐ zuò shòu sǐ! yòu wén shǐ xiàn yù lái, tú rǎo luàn jūn zhōu, kǒng wèi yǒu níng rì, qǐ dà shǐ shāng liáng chù zhì. yuán zhèn zòu suō gé zhuàng. chǔ kè nù, zòu yán yuán zhèn yǒu yì tú. yuán zhèn shǐ qí zi hóng jiān dào zòu qí zhuàng, yǐ tì jìng dé zuì, liú yú bái zhōu. fù yǐ yuán zhèn dài yǐ tì, shè suō gé zuì, cè wèi shí sì xìng kè hán. yuán zhèn zòu chēng xī tǔ wèi níng, shì zī ān fǔ, dòu liú bù gǎn guī jīng shī.
楚客又奏請周以悌代元振統眾,征元振,將陷之。使阿史那獻為十姓可汗,置 軍焉耆以取娑葛。娑葛遺元振書曰:「與漢本來無惡,只讎於闕啜。而宗尚書取闕 啜金,枉擬破奴部落,馮中丞、牛都護相次而來,奴等豈坐受死!又聞史獻欲來, 徒擾亂軍州,恐未有寧日,乞大使商量處置。」元振奏娑葛狀。楚客怒,奏言元振 有異圖。元振使其子鴻間道奏其狀,以悌竟得罪,流於白州。復以元振代以悌,赦 娑葛罪,冊為十四姓可汗。元振奏稱西土未寧,事資安撫,逗遛不敢歸京師。
huì chǔ kè děng bèi zhū, ruì zōng jí wèi, zhēng bài tài pú qīng, jiā yín qīng guāng lù dài fū. jǐng yún èr nián, tóng zhōng shū mén xià sān pǐn, dài sòng jǐng wèi lì bù shàng shū. wú jǐ, zhuǎn bīng bù shàng shū, fēng guǎn táo xiàn nán. shí yuán zhèn fù ài nián lǎo zài xiāng, jiù bài jì zhōu cì shǐ, réng tīng zhì shì. qí dōng, yǔ wéi ān shí zhāng shuō děng jù bà zhī zhèng shì. xiān tiān yuán nián, wèi shuò fāng jūn dà zǒng guǎn, shǐ zhú dìng yuǎn chéng, yǐ wèi xíng jūn jì jí zhī suǒ, zhì jīn lài zhī. míng nián, fù tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. jí xiāo zhì zhōng dòu huái zhēn děng fù tài píng gōng zhǔ qián móu bù shùn, xuán zōng fā yǔ lín bīng zhū zhī, ruì zōng dēng chéng tiān mén, yuán zhèn gōng lǜ bīng shì wèi zhī. shì dìng lùn gōng, jìn fēng dài guó gōng, shí shí fēng sì bǎi hù, cì wù yī qiān duàn. yòu lìng jiān yù shǐ dài fū, chí jié wèi shuò fāng dào dà zǒng guǎn, yǐ bèi tū jué, wèi xíng.
會楚客等被誅,睿宗即位,征拜太僕卿,加銀青光祿大夫。景雲二年,同中書 門下三品,代宋璟為吏部尚書。無幾,轉兵部尚書,封館陶縣男。時元振父愛年老 在鄉,就拜濟州刺史,仍聽致仕。其冬,與韋安石、張說等俱罷知政事。先天元年, 為朔方軍大總管,始築定遠城,以為行軍計集之所,至今賴之。明年,復同中書門 下三品。及蕭至忠、竇懷貞等附太平公主潛謀不順,玄宗發羽林兵誅之,睿宗登承 天門,元振躬率兵侍衛之。事定論功,進封代國公,食實封四百戶,賜物一千段。 又令兼御史大夫,持節為朔方道大總管,以備突厥,未行。
xuán zōng yú lí shān jiǎng wǔ, zuò jūn róng bù zhěng, zuò yú dào xià, jiāng zhǎn yǐ xùn, liú yōu qiú zhāng shuō yú mǎ qián jiàn yuē: yuán zhèn yǒu yì zàn dà gōng, suī yǒu zuì, dāng cóng yuán yòu. nǎi shè zhī, liú yú xīn zhōu. xún yòu sī qí jiù gōng, qǐ wèi ráo zhōu sī mǎ. yuán zhèn zì shì gōng xūn, yàng yàng bù dé zhì, dào bìng zú. kāi yuán shí nián, zhuī zèng tài zǐ shǎo bǎo. yǒu wén jí èr shí juǎn.
玄宗於驪山講武,坐軍容不整,坐於纛下,將斬以徇,劉幽求、張說於馬前諫 曰:「元振有翊贊大功,雖有罪,當從原宥。」乃赦之,流於新州。尋又思其舊功, 起為饒州司馬。元振自恃功勳,怏怏不得志,道病卒。開元十年,追贈太子少保。 有文集二十卷。
zhāng shuō, zì dào jì, qí xiān fàn yáng rén, dài jū hé dōng, jìn yòu xǐ jiā hé nán zhī luò yáng. ruò guàn yīng zhào jǔ, duì cè yǐ dì, shòu tài zǐ xiào shū, lèi zhuǎn yòu bǔ què, yù xiū sān jiào zhū yīng. jiǔ shì nián, zé tiān xìng sān yáng gōng, zì xià shè qiū, bù shí hái dōu, shuō shàng shū jiàn yuē:
張說,字道濟,其先范陽人,代居河東,近又徙家河南之洛陽。弱冠應詔舉, 對策乙第,授太子校書,累轉右補闕,預修《三教珠英》。久視年,則天幸三陽宮, 自夏涉秋,不時還都,說上疏諫曰:
bì xià tún wàn chéng, xìng lí gōng, shǔ tuì liáng guī, wèi jiàng hái zhǐ. yú chén gù lòu, kǒng fēi liáng cè, qǐng wèi bì xià chén qí bù kě.
陛下屯萬乘,幸離宮,暑退涼歸,未降還旨。愚臣固陋,恐非良策,請為陛下 陳其不可。
sān yáng gōng qù luò chéng yī bǎi liù shí lǐ, yǒu yī shuǐ zhī gé, è bǎn zhī jùn, guò xià shè qiū, shuǐ lǎo fāng jī, dào huài shān xiǎn, bù tōng zhuǎn yùn, hé guǎng wú liáng, zhǐ chǐ qiān lǐ. hù cóng bīng mǎ, rì fèi zī gěi, lián yǔ mí xún, jí nán zhōu jì. bì xià tài cāng wǔ kù, bìng zài dū yì, hóng sù lì qì, yùn ruò shān qiū. nài hé qù zōng miào zhī shàng dōu, ān shān gǔ zhī pì chù? shì yóu dào chí jiàn jǐ, shì rén jīn zūn bǐng, chén qiè wèi bì xià bù qǔ. fū huò biàn zhī shēng, zài rén suǒ hū, gù yuē: ān lè bì jiè, wú xíng suǒ huǐ. cǐ bù kě zhǐ zhī lǐ yī yě.
三陽宮去洛城一百六十里,有伊水之隔,崿坂之峻,過夏涉秋,水潦方積,道 壞山險,不通轉運,河廣無梁,咫尺千里。扈從兵馬,日費資給,連雨彌旬,即難 周濟。陛下太倉、武庫,並在都邑,紅粟利器,蘊若山丘。奈何去宗廟之上都,安 山谷之僻處?是猶倒持劍戟,示人釒尊柄,臣竊為陛下不取。夫禍變之生,在人所 忽,故曰:「安樂必誡,無行所悔。」此不可止之理一也。
gōng chéng biǎn xiǎo, wàn fāng fú còu, tián chéng yì guō, bìng chā wú suǒ. pái chì jū rén, péng sù cǎo cì, fēng yǔ bào zhì, bù zhī bì tuō, gū qióng lǎo bìng, liú zhuǎn qú xiàng. bì xià zuò rén fù mǔ, jiāng ruò zhī hé? cǐ bù kě zhǐ zhī lǐ èr yě.
宮成褊小,萬方輻湊,填城溢郭,並鍤無所。排斥居人,蓬宿草次,風雨暴至, 不知庇托,孤煢老病,流轉衢巷。陛下作人父母,將若之何?此不可止之理二也。
chí tíng qí qiǎo, yòu yē shàng xīn, xuē luán qǐ guān, jié liú zhǎng hǎi, fǔ guàn dì mài, yǎng chū yún lù, yì shān chuān zhī qì, duó nóng sāng zhī tǔ, yán mù shí, yùn fǔ jīn, shān gǔ lián shēng, chūn xià bù chuò. quàn bì xià zuò cǐ zhě, qǐ zhèng rén yé? shī yún: rén yì láo zhǐ, qì kě xiǎo kāng. cǐ bù kě zhǐ zhī lǐ sān yě.
池亭奇巧,誘掖上心,削巒起觀,竭流漲海,俯貫地脈,仰出雲路,易山川之 氣,奪農桑之土,延木石,運斧斤,山谷連聲,春夏不輟。勸陛下作此者,豈正人 耶?《詩》云:「人亦勞止,汔可小康。」此不可止之理三也。
yù yuàn dōng xī èr shí lǐ, suǒ chū rù lái wǎng, zá rén shén duō, wài wú qiáng yuán jú jìn, nèi yǒu zhēn xī gǔ, měng shòu suǒ fú, bào tè shì píng. bì xià wǎng wǎng qīng xíng, jǐng bì bù sù, lì méng mì, chéng xiǎn xì, zú rán yǒu yì shòu kuáng fū, jīng fàn zuǒ yòu, qǐ bù dài zāi! suī wàn quán wú yí, rán rén zhǔ zhī dòng, bù yí yì yě. yì yuē: sī huàn yù fáng. yuàn bì xià wèi wàn xìng chí zhòng. cǐ bù kě zhǐ zhī lǐ sì yě.
御苑東西二十里,所出入來往,雜人甚多,外無牆垣局禁,內有榛溪谷,猛 獸所伏,暴慝是憑。陛下往往輕行,警蹕不肅,歷蒙密,乘嶮戲,卒然有逸獸狂 夫,驚犯左右,豈不殆哉!雖萬全無疑,然人主之動,不宜易也。《易》曰:「思 患預防。」願陛下為萬姓持重。此不可止之理四也。
jīn guó jiā běi yǒu hú kòu qù biān, nán yǒu yí liáo sāo jiǎo. guān xī xiǎo hàn, gēng jià shì yōu ān dōng jìn píng, shū cáo fāng shǐ. chén yuàn bì xià jí shí xuán zhěn, shēn jū shàng jīng, xī rén yǐ zhǎn nóng, xiū dé yǐ lái yuǎn, bà bù jí zhī yì, shěng wú yòng zhī fèi. chéng xīn dàn huái, wéi yì wàn nián, cāng cāng qún shēng, mò bù xìng shèn. chén zì dù chú yì, shí bù yī cóng. hé zhě? jǔ pán yóu zhī yú, jiān lín zhǐ zhī wán, guī yuǎn tú ér tì jìn shì, yào hòu lì ér qì qián huān, wèi wò míng zhǔ zhī xīn, yǐ lì guì chén zhī yì. rán chén xuè chéng mì zòu ér bù ài sǐ zhě, bù yuàn fù bì xià yán zé zhī zhí ěr. qīng chù tiān wēi, fú dì dài zuì.
今國家北有胡寇覷邊,南有夷獠騷徼。關西小旱,耕稼是憂;安東近平,輸漕 方始。臣願陛下及時旋軫,深居上京,息人以展農,修德以來遠,罷不急之役,省 無用之費。澄心澹懷,惟億萬年,蒼蒼群生,莫不幸甚。臣自度芻議,十不一從。 何者?沮盤游之娛,間林沚之玩,規遠圖而替近適,要後利而棄前歡,未沃明主之 心,已戾貴臣之意。然臣血誠密奏而不愛死者,不願負陛下言責之職耳。輕觸天威, 伏地待罪。
shū zòu bù xǐng.
疏奏不省。
zhǎng ān chū, xiū sān jiào zhū yīng bì, qiān yòu shǐ nèi gòng fèng, jiān zhī kǎo gōng gòng jǔ shì, zhuó bài fèng gé shě rén. shí lín tái jiān zhāng yì zhī yǔ qí dì chāng zōng gòu xiàn yù shǐ dài fū wèi yuán zhōng, chēng qí móu fǎn, yǐn shuō lìng zhèng qí shì. shuō zhì yù qián, yáng yán yuán zhōng shí bù fǎn, cǐ shì yì zhī wū gòu ěr. yuán zhōng yóu shì miǎn zhū, shuō zuò wǔ zhǐ pèi liú qīn zhōu. zài lǐng wài suì yú. zhōng zōng jí wèi, zhào bài bīng bù yuán wài láng, lèi zhuǎn gōng bù shì láng. jǐng lóng zhōng, dīng mǔ yōu qù zhí, qǐ fù shòu huáng mén shì láng, lèi biǎo gù cí, yán shén qiē zhì, yōu zhào fāng xǔ zhī. shì shí fēng jiào wěn lèi, duō yǐ qǐ fù wèi róng, ér shuō gù jié kěn cí, jìng zhōng qí sàng zhì, dà wèi shí zhě suǒ chēng. fú zhōng, fù wèi gōng bù shì láng, é bài bīng bù shì láng, jiā hóng wén guǎn xué shì.
長安初,修《三教珠英》畢,遷右史、內供奉,兼知考功貢舉事,擢拜鳳閣舍 人。時臨台監張易之與其弟昌宗構陷御史大夫魏元忠,稱其謀反,引說令證其事。 說至御前,揚言元忠實不反,此是易之誣構耳。元忠由是免誅,說坐忤旨配流欽州。 在嶺外歲余。中宗即位,召拜兵部員外郎,累轉工部侍郎。景龍中,丁母憂去職, 起復授黃門侍郎,累表固辭,言甚切至,優詔方許之。是時風教紊類,多以起復為 榮,而說固節懇辭,竟終其喪制,大為識者所稱。服終,復為工部侍郎,俄拜兵部 侍郎,加弘文館學士。
ruì zōng jí wèi, qiān zhōng shū shì láng, jiān yōng zhōu zhǎng shǐ. jǐng yún yuán nián qiū, qiào wáng zhòng fú yú dōng dōu gòu nì ér sǐ, liú shǒu bǔ xì zhī dǎng shù bǎi rén, kǎo xùn jié gòu zhī zhuàng, jīng shí bù jué. ruì zōng lìng shuō wǎng àn qí yù, yī xiǔ bǔ huò zhòng fú móu zhǔ zhāng líng jūn zhèng yīn děng, jǐn dé qí qíng zhuàng, zì yú wǎng bèi xì jìn zhě, yī qiè shì fàng. ruì zōng láo zhī yuē: zhī qīng àn cǐ yù, bù wǎng liáng shàn, yòu bù lòu zuì rén. fēi qīng zhōng zhèng, qǐ néng rú cǐ?
睿宗即位,遷中書侍郎,兼雍州長史。景雲元年秋,譙王重福於東都構逆而死, 留守捕系枝黨數百人,考訊結構之狀,經時不決。睿宗令說往按其獄,一宿捕獲重 福謀主張靈均、鄭愔等,盡得其情狀,自余枉被系禁者,一切釋放。睿宗勞之曰: 「知卿按此獄,不枉良善,又不漏罪人。非卿忠正,豈能如此?」
xuán zōng zài dōng gōng, shuō yǔ guó zi sī yè chǔ wú liàng jù wèi shì dú, shēn jiàn qīn jìng. míng nián, tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì, jiān xiū guó shǐ. shì suì èr yuè, ruì zōng wèi shì chén yuē: yǒu shù zhě shàng yán, wǔ rì nèi yǒu jí bīng rù gōng, qīng děng wèi zhèn bèi zhī. zuǒ yòu xiāng gù mò néng duì, shuō jìn yuē: cǐ shì chán rén shè jì, nǐ yáo dòng dōng gōng ěr. bì xià ruò shǐ tài zǐ jiān guó, zé jūn chén fēn dìng, zì rán kuī yú lù jué, zāi nán bù shēng. ruì zōng dà yuè, jí rì xià zhì huáng tài zǐ jiān guó. míng nián, yòu zhì huáng tài zǐ jí dì wèi. é ér tài píng gōng zhǔ yǐn xiāo zhì zhōng cuī shí děng wèi zǎi xiàng, yǐ shuō wèi bù fù jǐ, zhuǎn wèi shàng shū zuǒ chéng, bà zhī zhèng shì, réng lìng wǎng dōng dōu liú sī. shuō jì zhī tài píng děng yīn huái yì jì, nǎi yīn shǐ xiàn pèi dāo yú xuán zōng, qǐng xiān shì tǎo zhī, xuán zōng shēn jiā nà yān. jí zhì zhōng děng fú zhū, zhēng bài zhōng shū lìng, fēng yàn guó gōng, cì shí fēng èr bǎi hù. qí dōng, gǎi yì guān míng, bài zǐ wēi lìng.
玄宗在東宮,說與國子司業褚無量俱為侍讀,深見親敬。明年,同中書門下平 章事,監修國史。是歲二月,睿宗謂侍臣曰:「有術者上言,五日內有急兵入宮, 卿等為朕備之。」左右相顧莫能對,說進曰:「此是讒人設計,擬搖動東宮耳。陛 下若使太子監國,則君臣分定,自然窺覦路絕,災難不生。」睿宗大悅,即日下制 皇太子監國。明年,又制皇太子即帝位。俄而太平公主引蕭至忠、崔湜等為宰相, 以說為不附己,轉為尚書左丞,罷知政事,仍令往東都留司。說既知太平等陰懷異 計,乃因使獻佩刀於玄宗,請先事討之,玄宗深嘉納焉。及至忠等伏誅,征拜中書 令,封燕國公,賜實封二百戶。其冬,改易官名,拜紫微令。
zì zé tiān mò nián, jì dōng wèi pō hán hú xì, zhōng zōng cháng yù lóu yǐ guān zhī. zhì shì, yīn fān yí rù cháo, yòu zuò cǐ xì. shuō shàng shū jiàn yuē: chén wén hán xuān shì lǔ, jiàn zhōu lǐ ér tàn kǒng zǐ huì qí, shù chàng yōu zhī zuì. liè guó rú cǐ, kuàng tiān cháo hū. jīn wài fān qǐng hé, xuǎn shǐ cháo yè, suǒ wàng jiē yǐ lǐ lè, shì yǐ bīng wēi. suī yuē róng yí, bù kě qīng yì, yān zhī wú jū zhī zhī biàn, yóu yú zhī xián zāi? qiě pō hán hú wèi wén diǎn gù, luǒ tǐ tiào zú, shèng dé hé guān huī shuǐ tóu ní, shī róng sī shén. fǎ shū lǔ lǐ, xiè bǐ qí yōu, kǒng fēi gàn yǔ róu yuǎn zhī yì, zūn zǔ zhé chōng zhī lǐ. zì shì cǐ xì nǎi jué.
自則天末年,季冬為潑寒胡戲,中宗嘗御樓以觀之。至是,因蕃夷入朝,又作 此戲。說上疏諫曰:「臣聞韓宣適魯,見周禮而嘆;孔子會齊,數倡優之罪。列國 如此,況天朝乎。今外蕃請和,選使朝謁,所望接以禮樂,示以兵威。雖曰戎夷, 不可輕易,焉知無駒支之辯,由余之賢哉?且潑寒胡未聞典故,裸體跳足,盛德何 觀;揮水投泥,失容斯甚。法殊魯禮,褻比齊優,恐非干羽柔遠之義,樽俎折衝之 禮。」自是此戲乃絕。
é ér wèi yáo chóng suǒ gòu, chū wèi xiāng zhōu cì shǐ, réng chōng hé běi dào àn chá shǐ. é yòu zuò shì zuǒ zhuǎn yuè zhōu cì shǐ, réng tíng suǒ shí shí fēng sān bǎi hù, qiān yòu yǔ lín jiāng jūn, jiān jiǎn xiào yōu zhōu dū du. kāi yuán qī nián, jiǎn xiào bīng zhōu dà dū dū fǔ zhǎng shǐ, jiān tiān bīng jūn dà shǐ, shè yù shǐ dài fū, jiān xiū guó shǐ, réng jī shǐ běn suí jūn xiū zhuàn. bā nián qiū, shuò fāng dà shǐ wáng jùn zhū hé qū jiàng lǔ ā bù sī děng qiān yú rén. shí bīng zhōu dà tóng héng yě děng jūn yǒu jiǔ xìng tóng luó bá yè gù děng bù luò, jiē huái zhèn jù. shuō lǜ qīng qí èr shí rén, chí jīng jié zhí yì qí bù luò, sù yú zhàng xià, zhào qiú shuài yǐ wèi fǔ zhī. fù shǐ lǐ xiàn yǐ wèi yí lǔ nán xìn, bù yí qīng shè bù cè, chí zhuàng yǐ jiàn, shuō bào shū yuē: wú ròu fēi huáng yáng, bì bù wèi chī xuè fēi yě mǎ, bì bù wèi cì. shì jiàn wēi zhì mìng, shì wú xiào sǐ zhī qiū yě. yú shì jiǔ xìng gǎn yì, qí xīn nǎi ān.
俄而為姚崇所構,出為相州刺史,仍充河北道按察使。俄又坐事左轉岳州刺史, 仍停所食實封三百戶,遷右羽林將軍,兼檢校幽州都督。開元七年,檢校并州大都 督府長史,兼天兵軍大使,攝御史大夫,兼修國史,仍齎史本隨軍修撰。八年秋, 朔方大使王晙誅河曲降虜阿布思等千餘人。時并州大同、橫野等軍有九姓同羅、拔 曳固等部落,皆懷震懼。說率輕騎二十人,持旌節直詣其部落,宿於帳下,召酋帥 以慰撫之。副使李憲以為夷虜難信,不宜輕涉不測,馳狀以諫,說報書曰:「吾肉 非黃羊,必不畏吃;血非野馬,必不畏刺。士見危致命,是吾效死之秋也。」於是 九姓感義,其心乃安。
jiǔ nián sì yuè, hú zéi kāng dài bīn lǜ zhòng fǎn, jù zhǎng quán xiàn, zì chēng yè hù, gōng xiàn lán chí děng liù zhōu. zhào wáng jùn lǜ bīng tǎo zhī, réng lìng shuō xiāng zhī jīng lüè. shí pàn hú yǔ dǎng xiàng lián jié, gōng yín chéng lián gǔ, yǐ jù cāng liáng, shuō tǒng mǎ bù wàn rén chū hé hé guān yǎn jī, dà pò zhī. zhuī zhì luò tuó yàn, hú jí dǎng xiàng zì xiāng shā. zǔ yè, hú nǎi xī dùn rù tiě jiàn shān, yú dǎng kuì sàn. shuō zhāo jí dǎng xiàng, fù qí jū yè. fù shǐ shǐ xiàn qǐng yīn cǐ zhū dǎng xiàng, jué qí fān dòng zhī jì, shuō yuē: xiān wáng zhī dào, tuī wáng gù cún, rú jǐn zhū zhī, shì nì tiān dào yě. yīn zòu zhì lín zhōu, yǐ ān zhì dǎng xiàng yú jìn. qí nián, bài bīng bù shàng shū tóng zhōng shū mén xià sān pǐn, réng yī jiù xiū guó shǐ.
九年四月,胡賊康待賓率眾反,據長泉縣,自稱葉護,攻陷蘭池等六州。詔王 晙率兵討之,仍令說相知經略。時叛胡與党項連結,攻銀城、連谷,以據倉糧,說 統馬步萬人出合河關掩擊,大破之。追至駱駝堰,胡及党項自相殺。阻夜,胡乃西 遁入鐵建山,餘黨潰散。說招集党項,復其居業。副使史獻請因此誅党項,絕其翻 動之計,說曰:「先王之道,推亡固存,如盡誅之,是逆天道也。」因奏置麟州, 以安置党項餘燼。其年,拜兵部尚書、同中書門下三品,仍依舊修國史。
míng nián, yòu chì shuō wèi shuò fāng jūn jié dù dà shǐ, wǎng xún wǔ chéng, chù zhì bīng mǎ. shí yǒu kāng dài bīn yú dǎng qìng zhōu fāng qú jiàng hú kāng yuàn zi zì lì wèi kè hán, jǔ bīng fǎn, móu lüè jiān mù mǎ, xī shè hé chū sài. shuō jìn bīng tǎo qín zhī, bìng huò qí jiā shǔ yú mù pán shān, sòng dōu zhǎn zhī, qí dǎng xī píng, huò nán nǚ sān qiān yú rén. yú shì yí hé qū liù zhōu cán hú wǔ wàn yú kǒu pèi xǔ rǔ táng dèng xiān yù děng zhōu, shǐ kōng hé nán nì fāng qiān lǐ zhī dì. shuō yǐ tǎo zéi gōng, fù cì shí fēng èr bǎi hù. xiān shì, yuán biān zhèn bīng cháng liù shí yú wàn, shuō yǐ shí wú qiáng kòu, bù jiǎ shī zhòng, zòu bà èr shí yú wàn, lēi hái yíng nóng. xuán zōng pō yǐ wèi yí, shuō zòu yuē: chén jiǔ zài jiāng chǎng, jù xī biān shì, jūn jiāng dàn yù zì wèi jí zá shǐ yíng sī. ruò yù dí zhì shèng, bù zài duō yōng xián rǒng, yǐ fáng nóng wù. bì xià ruò yǐ wèi yí, chén qǐng yǐ hé mén bǎi kǒu wèi bǎo. yǐ bì xià zhī míng, sì yí wèi fú, bì bù lǜ jiǎn bīng ér zhāo kòu yě. shàng nǎi cóng zhī.
明年,又敕說為朔方軍節度大使,往巡五城,處置兵馬。時有康待賓餘黨慶州 方渠降胡康願子自立為可汗,舉兵反,謀掠監牧馬,西涉河出塞。說進兵討擒之, 並獲其家屬於木盤山,送都斬之,其黨悉平,獲男女三千餘人。於是移河曲六州殘 胡五萬餘口配許、汝、唐、鄧、仙、豫等州,始空河南逆方千里之地。說以討賊功, 復賜實封二百戶。先是,緣邊鎮兵常六十餘萬,說以時無強寇,不假師眾,奏罷二 十餘萬,勒還營農。玄宗頗以為疑,說奏曰:「臣久在疆場,具悉邊事,軍將但欲 自衛及雜使營私。若禦敵制勝,不在多擁閒冗,以妨農務。陛下若以為疑,臣請以 闔門百口為保。以陛下之明,四夷畏伏,必不慮減兵而招寇也。」上乃從之。
shí dāng fān wèi shì, jìn yǐ pín ruò, táo wáng lüè jǐn. shuō yòu jiàn cè, qǐng yī qiè bà zhī, bié zhào mù qiáng zhuàng, lìng qí sù wèi, bù jiǎn sè yì, yōu wèi tiáo lì, bū táo zhě bì zhēng lái yīng mù. shàng cóng zhī. xún rì, dé jīng bīng yī shí sān wàn rén, fēn xì zhū wèi, gēng fān shàng xià, yǐ shí jīng shī, qí hòu guō qí shì yě.
時當番衛士,浸以貧弱,逃亡略盡。說又建策,請一切罷之,別召募強壯,令 其宿衛,不簡色役,優為條例,逋逃者必爭來應募。上從之。旬日,得精兵一十三 萬人,分系諸衛,更番上下,以實京師,其後彍騎是也。
shì suì, xuán zōng jiāng hái jīng, ér biàn xìng bīng zhōu, shuō jìn yán yuē: tài yuán shì guó jiā wáng yè suǒ qǐ, bì xià xíng xìng, zhèn wēi yào wǔ, bìng jiàn bēi jì dé, yǐ shēn yǒng sī zhī yì. ruò biàn rù jīng, lù yóu hé dōng, yǒu hàn wǔ zhuī shàng hòu tǔ zhī sì, cǐ lǐ jiǔ què, lì dài mò néng xíng zhī. yuàn bì xià shào sī zhuì diǎn, yǐ wèi sān nóng qí gǔ, cǐ chéng wàn xìng zhī fú yě. shàng cóng qí yán. jí sì hòu tǔ lǐ bì, shuō dài zhāng jiā zhēn wèi zhōng shū lìng. xià sì yuè, xuán zōng qīn wèi zhào yuē: dòng wéi zhí dào, lèi wén xiàn tì zhī chéng yán zé bù yú, zì dé móu yóu zhī tǐ. zhèng lìng bì qí qí zēng sǔn, tú shū yòu jí qí kān xuē, cái wàng jiān zhe, lǐ hé bāo shēng. kǎo zhōng shàng.
是歲,玄宗將還京,而便幸并州,說進言曰:「太原是國家王業所起,陛下行 幸,振威耀武,並建碑紀德,以申永思之意。若便入京,路由河東,有漢武隹上 后土之祀,此禮久闕,歷代莫能行之。願陛下紹斯墜典,以為三農祈谷,此誠萬姓 之福也。」上從其言。及祀后土禮畢,說代張嘉貞為中書令。夏四月,玄宗親為詔 曰:「動惟直道,累聞獻替之誠;言則不諛,自得謀猷之體。政令必俟其增損,圖 書又藉其刊削,才望兼著,理合褒升。考中上。」
shuō yòu shǒu jiàn fēng chán zhī yì. shí sān nián, shòu zhào yǔ yòu sàn qí cháng shì xú jiān tài cháng shǎo qīng wéi tāo děng zhuàn dōng fēng yí zhù. jiù yí bù biàn zhě, shuō duō suǒ cái zhèng, yǔ zài lǐ zhì. xuán zōng xún zhào shuō jí lǐ guān xué shì děng cì yàn yú jí xiān diàn, wèi shuō yuē: jīn yǔ qīng děng xián cái tóng yàn yú cǐ, yí gǎi míng wèi jí xián diàn. yīn xià zhì gǎi lì zhèng shū yuàn wèi jí xián diàn shū yuàn, shòu shuō jí xián yuàn xué shì, zhī yuàn shì.
說又首建封禪之議。十三年,受詔與右散騎常侍徐堅、太常少卿韋縚等撰東封 儀注。舊儀不便者,說多所裁正,語在《禮志》。玄宗尋召說及禮官學士等賜宴於 集仙殿,謂說曰:「今與卿等賢才同宴於此,宜改名為集賢殿。」因下制改麗正書 院為集賢殿書院,授說集賢院學士,知院事。
jí jiāng dōng fēng, shòu shuō wèi yòu chéng xiàng jiān zhōng shū lìng, yuán gān yào wèi zuǒ chéng xiàng jiān shì zhōng, gài lēi chéng dài zōng, yǐ míng zǎi xiàng zuǒ chéng wáng huà yě. shuō yòu zhuàn fēng chán tán sòng yǐ jì shèng dé. chū, yuán gān yào běn yì bù yù fēng chán, ér shuō yīn zàn qí shì, yóu shì pō bù xiāng píng. jí dēng shān, shuō yǐn suǒ qīn shè gòng fèng guān jí zhǔ shì děng cóng shēng, jiā jiē chāo rù wǔ pǐn, qí yú guān duō bù dé shàng. yòu xíng cóng bīng shì, wéi jiā xūn, bù dé cì wù, yóu shì pō wèi nèi wài suǒ yuàn. xiān shì, yù shǐ zhōng chéng yǔ wén róng xiàn cè, qǐng kuò tiān xià táo hù jí jí wài shèng tián, zhì shí dào quàn nóng shǐ, fēn wǎng jiǎn chá. shuō xián qí rǎo rén bù biàn, shù jiàn yì wéi zhī. jí dōng fēng hái, róng yòu mì zòu fēn lì bù zhì shí quán, róng yǔ lǐ bù shàng shū sū tǐng děng fēn zhǎng xuǎn shì. róng děng měi yǒu zòu qǐng, jiē wèi shuō suǒ yì, yóu shì quán zōng shī xù. róng nǎi yǔ yù shǐ dài fū cuī yǐn fǔ zhōng chéng lǐ lín fǔ zòu dàn shuō yǐn shù shì yè jiě jí shòu zāng děng zhuàng, chì zǎi chén yuán gān yào xíng bù shàng shū wéi kàng dà lǐ shǎo qīng hú guī yù shǐ dài fū cuī yǐn fǔ jiù shàng shū shěng jū wèn. shuō xiōng zuǒ shù zǐ guāng yì cháo táng gē ěr chēng yuān. shí zhōng shū zhǔ shì zhāng guān zuǒ wèi zhǎng shǐ fàn yáo chén bìng yī yǐ shuō shì, zhà jiǎ nà lù, yòu sī dù sēng wáng qìng zé wǎng lái yǔ shuō zhān bǔ jí xiōng, wèi yǐn fǔ děng suǒ jū fú zuì. shuō jīng liǎng sù, xuán zōng shǐ zhōng guān gāo lì shì shì zhī, huí zòu: shuō zuò yú cǎo shàng, yú wǎ qì zhōng shí, péng shǒu gòu miàn, zì fá yōu jù zhī shén. xuán zōng mǐn zhī. lì shì zòu yuē: shuō céng wèi shì dú, yòu yú guó yǒu gōng. xuán zōng rán qí zòu, yóu shì tíng jiān zhōng shū lìng, guān jí qìng zé jué zhàng ér sǐ, lián zuò qiān biǎn zhě shí yú rén. yǐn fǔ jí róng děng kǒng shuō fù yòng wèi jǐ huàn, yòu mì zòu huǐ zhī. míng nián, zhào shuō zhì shì, réng lìng zài jiā xiū shǐ.
及將東封,授說為右丞相兼中書令,源乾曜為左丞相兼侍中,蓋勒成岱宗,以 明宰相佐成王化也。說又撰《封禪壇頌》以紀聖德。初,源乾曜本意不欲封禪,而 說因贊其事,由是頗不相平。及登山,說引所親攝供奉官及主事等從升,加階超入 五品,其餘官多不得上。又行從兵士,惟加勛,不得賜物,由是頗為內外所怨。先 是,御史中丞宇文融獻策,請括天下逃戶及籍外剩田,置十道勸農使,分往檢察。 說嫌其擾人不便,數建議違之。及東封還,融又密奏分吏部置十銓,融與禮部尚書 蘇頲等分掌選事。融等每有奏請,皆為說所抑,由是銓綜失敘。融乃與御史大夫崔 隱甫、中丞李林甫奏彈說引術士夜解及受贓等狀,敕宰臣源乾曜、刑部尚書韋抗、 大理少卿胡珪、御史大夫崔隱甫就尚書省鞫問。說兄左庶子光詣朝堂割耳稱冤。時 中書主事張觀、左衛長史范堯臣並依倚說勢,詐假納賂,又私度僧王慶則往來與說 占卜吉凶,為隱甫等所鞫伏罪。說經兩宿,玄宗使中官高力士視之,回奏:「說坐 於草上,於瓦器中食,蓬首垢面,自罰憂懼之甚。」玄宗憫之。力士奏曰:「說曾 為侍讀,又於國有功。」玄宗然其奏,由是停兼中書令,觀及慶則決杖而死,連坐 遷貶者十餘人。隱甫及融等恐說復用為己患,又密奏毀之。明年,詔說致仕,仍令 在家修史。
chū, shuō wèi xiāng shí, xuán zōng yì yù tǎo tǔ bō, shuō mì zòu xǔ qí tōng hé, yǐ xī biān jìng, xuán zōng bù cóng. jí guā zhōu shī shǒu, wáng shàn sǐ, shuō yīn huò guī zhōu dòu yáng, shàng biǎo xiàn zhī, yǐ shēn fěng yù. qí biǎo: chén wén yǒng shì guān jī, wǔ fū dài hé, tuī qíng jǔ lèi, huò cǐ dòu yáng. yuǎn shēng yuè guī, xù xìng gāng jué, dí bù bì qiáng, zhàn bù gù sǐ, suī wèi wēi wù, zhì bù kě cuò. fú wéi bì xià xuǎn liáng jiā yú liù jùn, qiú měng shì yú sì fāng, niǎo bù dùn cái, shòu bù cáng jì. rú méng xiào qí líng pǔ, jué lì tiān chǎng, què gǔ nù yǐ zuò qì, qián zhí zhú yǐ fèn jī. jué ruò bēn yún zhī jiāo chù, suì rú zhuǎn shí zhī xiāng kòu, liè gǔ dǔ shèng, jiàn xuè zhēng xióng, gǎn yì jiàn ér chōng guān, zhì hěn wén ér jī jié. jì jiāng shǎo zhù míng zhǔ shì jùn gǔ yī nù wā zhī yì yě. ruò shǐ yáng néng yán, bì jiāng yuē ruò dòu bù jiě, lì yǒu sǐ zhě. suǒ lài zhì rén wú cán, liàng lì qǔ quàn yān. chén yuán sǔn zú, wèi kān lǚ dì, jǐn qiǎn nán yì jīn míng mén fèng jìn. xuán zōng shēn wù qí yì, cì juàn jí zá cǎi yī qiān pǐ.
初,說為相時,玄宗意欲討吐蕃,說密奏許其通和,以息邊境,玄宗不從。及 瓜州失守,王掞死,說因獲巂州斗羊,上表獻之,以申諷諭。其表:「臣聞勇士冠 雞,武夫戴鶡,推情舉類,獲此斗羊。遠生越巂,蓄性剛決,敵不避強,戰不顧死, 雖為微物,志不可挫。伏惟陛下選良家於六郡,求猛士於四方,鳥不遁才,獸不藏 伎。如蒙效奇靈圃,角力天場,卻鼓怒以作氣,前躑躅以奮擊。趹若奔雲之交觸, 碎如轉石之相叩,裂骨賭勝,濺血爭雄,敢毅見而衝冠,鷙狠聞而擊節。冀將少助 明主市駿骨、揖怒蛙之意也。若使羊能言,必將曰『若斗不解,立有死者』。所賴 至仁無殘,量力取勸焉。臣緣損足,未堪履地,謹遣男詣金明門奉進。」玄宗深悟 其意,賜絹及雜彩一千匹。
shí qī nián, fù bài shàng shū zuǒ chéng xiàng jí xián yuàn xué shì, xún dài yuán gān yào wèi shàng shū zuǒ chéng xiàng. shì shì zhī rì, shàng chì suǒ sī gōng zhàng, shè yīn lè, nèi chū jiǔ shí, yù zhì shī yī piān yǐ xù qí shì. xún yǐ xiū yè líng yí zhù gōng, jiā kāi fǔ yí tóng sān sī. shí zhǎng zi jūn wèi zhōng shū shè rén, cì zǐ jì shàng níng qīn gōng zhǔ, bài fù mǎ dū wèi, yòu tè shòu shuō xiōng qìng wáng fù guāng wèi yín qīng guāng lù dài fū. dāng shí róng chǒng, mò yǔ wèi bǐ.
十七年,復拜尚書左丞相、集賢院學士,尋代源乾曜為尚書左丞相。視事之日, 上敕所司供帳,設音樂,內出酒食,御製詩一篇以敘其事。尋以修謁陵儀注功,加 開府儀同三司。時長子均為中書舍人,次子垍尚寧親公主,拜駙馬都尉,又特授說 兄慶王傅光為銀青光祿大夫。當時榮寵,莫與為比。
shí bā nián, yù jí, xuán zōng měi rì lìng zhōng shǐ wèn jí, bìng shǒu xiě yào fāng cì zhī. shí èr yuè hōng, shí nián liù shí sì. shàng cǎn cè jiǔ zhī, jù yú guāng shùn mén jǔ āi, yīn bà shí jiǔ nián yuán zhèng cháo huì, zhào yuē:
十八年,遇疾,玄宗每日令中使問疾,並手寫藥方賜之。十二月薨,時年六十 四。上慘惻久之,遽於光順門舉哀,因罷十九年元正朝會,詔曰:
hóng jì jiān nán, cān qí gōng zhě shí jié jīng wěi lǐ lè, zàn qí dào zhě rén shī. shì zhān ér bǎi dù yǔn lí, jì wǎng ér qiān zài yí fàn. tái héng xuān dǐng, chuí fǔ zǎo yú dāng jīn huī cè chǒng zhāng, bō fāng ruí yú hòu yè. gù kāi fǔ yí tóng sān sī shàng shū zuǒ chéng xiàng jí xián yuàn xué shì zhī yuàn shì shàng zhù guó yàn guó gōng zhāng shuō, chén xiàng jiàng líng, yún lóng hé qì. yuán hé tǐ qí chōng cuì, miào yǒu shì qí zhì zé. yì ér mò cè, yǎng zhī mí gāo. jīng yì tàn xì biǎo zhī wēi, yīng cí gǔ tiān xià zhī dòng. xī shì chūn sòng, chóu móu suì huá. hán chōng róng zhī shēng, kòu ér jǐn yīng yùn quán yuán zhī zhì, qǐ ér sī wò. shòu mìng xìng guó, zé tiān qú yǐ tōng jì yòng hé mín, zé cháo zhèng wéi yǔn. sī jūn zǒng liù guān zhī jì, duān kuí wèi wàn bāng zhī shì. fāng hóng fēng wěi sú, fǎn běn yú shàng gǔ zhī chū ér mài dé zhèn rén, bù zhēn yú zhōng shòu zhī fú. yú jiē bù yìn, jì sàng sī wén. xuān shì yú tán, líng rán zài ěr wáng diàn yí cǎo, wǎn liú qí jī. yán niàn zhōng xián, liáng shēn zhèn dào. shì shǐ dāng níng fǔ jǐ, lín lè chè xuán, bà chēng shāng zhī yí, zūn wǎng suì zhī lǐ. kě zèng tài shī, cì wù wǔ bǎi duàn.
弘濟艱難,參其功者時傑;經緯禮樂,贊其道者人師。式瞻而百度允厘,既往 而千載貽範。台衡軒鼎,垂黼藻於當今;徽策寵章,播芳蕤於後葉。故開府儀同三 司、尚書左丞相、集賢院學士知院事、上柱國、燕國公張說,辰象降靈,雲龍合契。 元和體其沖粹,妙有釋其至賾。挹而莫測,仰之彌高。精義探系表之微,英辭鼓天 下之動。昔侍春誦,綢繆歲華。含舂容之聲,叩而盡應;蘊泉源之智,啟而斯沃。 授命興國,則天衢以通;濟用和民,則朝政惟允。司鈞總六官之紀,端揆為萬邦之 式。方弘風緯俗,返本於上古之初;而邁德振仁,不臻於中壽之福。於嗟不慭,既 喪斯文。宣室余談,泠然在耳;王殿遺草,宛留其跡。言念忠賢,良深震悼。是使 當寧撫幾,臨樂徹懸,罷稱觴之儀,遵往襚之禮。可贈太師,賜物五百段。
shǐ xuán zōng zài dōng gōng, shuō yǐ méng lǐ yù. jí tài píng yòng shì, chǔ wèi pō wēi, shuō dú pái qí dǎng, qǐng tài zǐ jiān guó, shēn móu mì huà, jìng qīng nèi nán, suì wèi kāi yuán zōng chén. qián hòu sān bǐng dà zhèng, zhǎng wén xué zhī rèn fán sān shí nián. wèi wén jùn lì, yòng sī jīng mì, cháo tíng dà shǒu bǐ, jiē tè chéng zhōng zhǐ zhuàn shù, tiān xià cí rén, xián fěng sòng zhī. yóu zhǎng yú bēi wén mù zhì, dāng dài wú néng jí zhě. xǐ yán nà hòu jìn, shàn yòng jǐ zhǎng, yǐn wén rú zhī shì, zuǒ yòu wáng huà, dāng chéng píng suì jiǔ, zhì zài fěn shì shèng shí. qí fēng tài shān, cí shuí shàng, yè wǔ líng, kāi jí xián, xiū tài zōng zhī zhèng, jiē shuō wèi chàng shǒu. ér yòu dūn qì yì, zhòng rán nuò, yú jūn chén péng yǒu zhī jì, dà yì shén dǔ. shí zhōng shū shè rén xú jiān zì fù wén xué, cháng yǐ jí xián yuàn xué shì duō fēi qí rén, suǒ sī gōng shàn tài hòu, cháng wèi cháo liè yuē: cǐ bèi yú guó jiā hé yì, rú cǐ xū fèi. jiāng jiàn yì bà zhī. shuō yuē: zì gǔ dì wáng gōng chéng, zé yǒu shē zòng zhī shī, huò xìng chí tái, huò wán shēng sè. jīn shèng shàng chóng rú zhòng dào, qīn zì jiǎng lùn, kān zhèng tú shū, xiáng yán xué zhě. jīn lì zhèng shū yuàn, tiān zǐ lǐ lè zhī sī, yǒng dài guī mó, bù yì zhī dào yě. suǒ fèi zhě xì, suǒ yì zhě dà. xú zi zhī yán, hé qí ài zāi! xuán zōng zhī zhī, yóu shì báo jiān. shuō jì zāo shàn shuò, bà zhī zhèng shì, zhuān jí xián wén shǐ zhī rèn, měi jūn guó dà shì, dì qiǎn zhōng shǐ xiān fǎng qí kě fǒu. shuō cháng zì zhì qí fù zèng dān zhōu cì shǐ zhì bēi wén, xuán zōng wén zhī ér yù shū qí bēi é cì zhī yuē wū hū, jī shàn zhī mù. yǒu wén jí sān shí juǎn. tài cháng shì yì yuē wén zhēn, zuǒ sī láng zhōng yáng bó chéng bó yì, yǐ wèi bù chēng, gōng bù shì láng zhāng jiǔ líng lì yì, qǐng yī tài cháng wèi dìng, fēn lún wèi jué. xuán zōng wèi shuō zì zhì shén dào bēi wén, yù bǐ cì shì yuē wén zhēn, yóu shì fāng dìng.
始玄宗在東宮,說已蒙禮遇。及太平用事,儲位頗危,說獨排其黨,請太子監 國,深謀密畫,竟清內難,遂為開元宗臣。前後三秉大政,掌文學之任凡三十年。 為文俊麗,用思精密,朝廷大手筆,皆特承中旨撰述,天下詞人,咸諷誦之。尤長 於碑文、墓誌,當代無能及者。喜延納後進,善用己長,引文儒之士,佐佑王化, 當承平歲久,志在粉飾盛時。其封泰山,祠脽上,謁五陵,開集賢,修太宗之政, 皆說為倡首。而又敦氣義,重然諾,於君臣朋友之際,大義甚篤。時中書舍人徐堅 自負文學,常以集賢院學士多非其人,所司供膳太厚,嘗謂朝列曰:「此輩於國家 何益,如此虛費。」將建議罷之。說曰:「自古帝王功成,則有奢縱之失,或興池 台,或玩聲色。今聖上崇儒重道,親自講論,刊正圖書,詳延學者。今麗正書院, 天子禮樂之司,永代規模,不易之道也。所費者細,所益者大。徐子之言,何其隘 哉!」玄宗知之,由是薄堅。說既遭訕鑠,罷知政事,專集賢文史之任,每軍國大 事,帝遣中使先訪其可否。說嘗自製其父《贈丹州刺史騭碑文》,玄宗聞之而御書 其碑額賜之曰「嗚呼,積善之墓」。有文集三十卷。太常諡議曰「文貞」,左司郎 中陽伯誠駁議,以為不稱,工部侍郎張九齡立議,請依太常為定,紛綸未決。玄宗 為說自製神道碑文,御筆賜諡曰「文貞」,由是方定。
jūn jì jiē néng wén. shuō zài zhōng shū, xiōng dì yǐ zhǎng lún hàn zhī rèn. jū fù yōu fú què, jūn chú hù bù shì láng, zhuǎn bīng bù. èr shí liù nián, zuò lèi biǎn ráo zhōu cì shǐ, yǐ tài zǐ zuǒ shù zǐ zhēng, fù wèi hù bù shì láng. jiǔ zài, qiān xíng bù shàng shū. zì yǐ cái míng dāng wèi zǎi fǔ, cháng wèi lǐ lín fǔ suǒ yì. jí lín fǔ zú, yī fù quán chén chén xī liè, qī yú bì qǔ. jì ér yáng guó zhōng yòng shì, xīn pō è zhī, bà xī liè zhī zhèng shì, yǐn wén bù shì láng wéi jiàn sù dài zhī, réng yǐ jūn wèi dà lǐ qīng. jūn dà shī wàng, yì cháng yù yù. lù shān zhī luàn, shòu wěi mìng wèi zhōng shū lìng, zhǎng zéi shū héng. lǐ xiàn lǚ yīn tiáo shū xiàn zéi guān, jūn dāng dà pì. sù zōng yú shuō yǒu jiù ēn, tè miǎn sǐ, zhǎng liú hé pǔ jùn.
均、垍皆能文。說在中書,兄弟已掌綸翰之任。居父憂服闋,均除戶部侍郎, 轉兵部。二十六年,坐累貶饒州刺史,以太子左庶子征,復為戶部侍郎。九載,遷 刑部尚書。自以才名當為宰輔,常為李林甫所抑。及林甫卒,依附權臣陳希烈,期 於必取。既而楊國忠用事,心頗惡之,罷希烈知政事,引文部侍郎韋見素代之,仍 以均為大理卿。均大失望,意常鬱郁。祿山之亂,受偽命為中書令,掌賊樞衡。李 峴、呂諲條疏陷賊官,均當大辟。肅宗於說有舊恩,特免死,長流合浦郡。
jì, yǐ zhǔ xù, xuán zōng tè shēn ēn chǒng, xǔ yú jìn zhōng zhì nèi zhái, shì wèi wén zhāng, cháng cì zhēn wán, bù kě shèng shù. shí xiōng jūn yì gòng fèng hàn lín yuàn, cháng yǐ suǒ cì shì jūn, jūn xì wèi jì yuē: cǐ fù wēng yǔ nǚ xù, fēi tiān zǐ cì xué shì yě. tiān bǎo zhōng, xuán zōng cháng xìng jì nèi zhái, wèi jì yuē: xī liè lèi cí jī wù, zhèn zé qí dài zhě, shú kě? jì cuò è wèi duì, dì jí yuē: wú yú wú ài xù yǐ. jì jiàng jiē chén xiè. yáng guó zhōng wén ér è zhī, jí xī liè bà xiāng, jǔ wéi jiàn sù dài, jì shēn jué wàng. tiān bǎo shí sān nián zhēng yuè, fàn yáng jié dù shǐ ān lù shān rù cháo. shí lù shān lì pò xī qì dān gōng, yóu jiā chǒng yì. lù shān qiú dài píng zhāng shì, xià zhōng shū nǐ yì. guó zhōng jìn yán yuē: lù shān chéng lì jūn gōng, rán yǎn bù shí zì, zhì mìng ruò xíng, chén kǒng sì yí qīng guó. xuán zōng nǎi zhǐ, jiā zuǒ pú shè ér yǐ. jí lù shān hái zhèn, mìng zhòng guān gāo lì shì jiàn yú chǎn pō. jì hái, dì yuē: lù shān wèi yì fǒu? lì shì yuē: guān qí shēn xīn yù yù, bì cì zhī zǎi xiàng zhī mìng bù xíng gù yě. dì gào guó zhōng, guó zhōng yuē: cǐ yì tā rén bù zhī, bì zhāng jì suǒ gào. dì nù, jǐn zhú zhāng jì xiōng dì. chū jūn wèi jiàn ān tài shǒu, jì wèi lú xī jùn sī mǎ, chù wèi yí chūn jùn sī mǎ. suì zhōng zhào hái, zài qiān wèi tài cháng qīng.
垍,以主婿,玄宗特深恩寵,許于禁中置內宅,侍為文章,嘗賜珍玩,不可勝 數。時兄均亦供奉翰林院,常以所賜示均,均戲謂垍曰:「此婦翁與女婿,非天子 賜學士也。」天寶中,玄宗嘗幸垍內宅,謂垍曰:「希烈累辭機務,朕擇其代者, 孰可?」垍錯愕未對,帝即曰:「無逾吾愛婿矣。」垍降階陳謝。楊國忠聞而惡之, 及希烈罷相,舉韋見素代,垍深觖望。天寶十三年正月,范陽節度使安祿山入朝。 時祿山立破奚、契丹功,尤加寵異。祿山求帶平章事,下中書擬議。國忠進言曰: 「祿山誠立軍功,然眼不識字,制命若行,臣恐四夷輕國。」玄宗乃止,加左僕射 而已。及祿山還鎮,命中官高力士餞於滻坡。既還,帝曰:「祿山慰意否?」力士 曰:「觀其深心鬱郁,必伺知宰相之命不行故也。」帝告國忠,國忠曰:「此議他 人不知,必張垍所告。」帝怒,盡逐張垍兄弟。出均為建安太守,垍為盧溪郡司馬, 埱為宜春郡司馬。歲中召還,再遷為太常卿。
lù shān zhī luàn, xuán zōng xìng shǔ, zǎi xiàng wéi jiàn sù yáng guó zhōng yù shǐ dài fū wèi fāng jìn děng cóng, cháo chén duō bù zhì. cì xián yáng, dì wèi gāo lì shì yuē: zuó rì cāng huáng lí jīng, cháo guān bù zhī suǒ yì, jīn rì shuí dāng zhì zhě? lì shì yuē: zhāng jì xiōng dì shì shòu guó ēn, yòu lián qī shǔ, bì dāng xiān zhì. fáng guǎn sù yǒu zǎi xiàng wàng, shēn wèi lù shān suǒ qì, bì bù cǐ lái. dì yuē: shì wèi kě liào. shì rì, guǎn zhì, dì dà yuè, yīn wèn jūn jì, guǎn yuē: chén lí jīng shí, yì guò qí shě, bǐ yuē tóng háng, jūn bào yún yǐ yú chéng nán qǔ mǎ. guān qí qù xiàng, lái yì bù qiè. jì ér jūn dì xiōng guǒ shòu lù shān wěi mìng, jì yǔ chén xī liè wèi zéi zǎi xiàng, jì sǐ yú zéi zhōng.
祿山之亂,玄宗幸蜀,宰相韋見素、楊國忠、御史大夫魏方進等從,朝臣多不 至。次咸陽,帝謂高力士曰:「昨日蒼黃離京,朝官不知所詣,今日誰當至者?」 力士曰:「張垍兄弟世受國恩,又連戚屬,必當先至。房琯素有宰相望,深為祿山 所器,必不此來。」帝曰:「事未可料。」是日,琯至,帝大悅,因問均、垍,琯 曰:「臣離京時,亦過其舍,比約同行,均報雲『已於城南取馬』。觀其趣向,來 意不切。」既而均弟兄果受祿山偽命,垍與陳希烈為賊宰相,垍死於賊中。
chén xī liè zhě, sòng zhōu rén yě. jīng xuán xué, shū wú bù lǎn. kāi yuán zhōng, xuán zōng liú yì jīng yì, zì chǔ wú liàng yuán xíng chōng zú hòu, dé xī liè yǔ fèng xiáng rén féng cháo yǐn, cháng yú jìn zhōng jiǎng lǎo yì. lèi qiān zhì mì shū shǎo jiān, dài zhāng jiǔ líng zhuān pàn jí xián yuàn shì. xuán zōng fán yǒu zhuàn shù, bì jīng xī liè zhī shǒu. lǐ lín fǔ zhī shàng juàn dài shēn yì, yòu yǐ hé yù yì zhì, nǎi yǐn wèi zǎi xiàng, tóng zhī zhèng shì, xiāng xíng shén huān. ér lín fǔ jū wèi rì jiǔ, suī yīn móu jiān huà zú yǐ zì gù, yì xī liè zuǒ yòu chàng hè zhī lì yě. lèi qiān jiān bīng bù shàng shū zuǒ xiāng, fēng yǐng chuān jùn kāi guó gōng, chǒng yù móu yú lín fǔ. jí lín fǔ sǐ, yáng guó zhōng yòng shì, sù jì jí zhī. nǎi yǐn wéi jiàn sù tóng liè, bà xī liè zhī zhèng shì, shǒu tài zǐ tài shī. xī liè shī ēn, xīn pō yàng yàng. lù shān zhī luàn, yǔ zhāng jì dá xī xún tóng zhǎng zéi zhī jī héng. liù děng dìng zuì, xī liè dāng zhǎn, sù zōng yǐ shàng huáng sù yù, cì sǐ yú jiā.
陳希烈者,宋州人也。精玄學,書無不覽。開元中,玄宗留意經義,自褚無量、 元行沖卒後,得希烈與鳳翔人馮朝隱,常于禁中講《老》、《易》。累遷至秘書少 監,代張九齡專判集賢院事。玄宗凡有撰述,必經希烈之手。李林甫知上睠待深異, 又以和裕易制,乃引為宰相,同知政事,相行甚歡。而林甫居位日久,雖陰謀奸畫 足以自固,亦希烈佐佑唱和之力也。累遷兼兵部尚書、左相,封潁川郡開國公,寵 遇侔於林甫。及林甫死,楊國忠用事,素忌嫉之。乃引韋見素同列,罷希烈知政事, 守太子太師。希烈失恩,心頗怏怏。祿山之亂,與張垍、達奚珣同掌賊之機衡。六 等定罪,希烈當斬,肅宗以上皇素遇,賜死於家。
shǐ chén yuē: liú xú gōng fù bù jī zhī cái, féng dǐ xì zhī yùn, suì néng fèn mìng jué cè, fú lì zhōng xìng, cháo wèi tú bù zhī rén, xī jù gōng hóu zhī wèi, gǒu fēi qīng sǐ zhòng lì, bù chǐ bù yì zhī fù, ān jí cǐ zāi! guō dài gōng zhāng yàn gōng jiě féng yē ér dēng jiāng tán, qū pí hǔ zhī shī, duàn xūn róng zhī bì, jì jū héng zhóu, kè zhì lóng píng, kě wèi wǔ wěi wén jīng, wéi shēn yǔ fǔ ér yǐ. xī hū jūn jì wù sù, shī jié zéi tíng. zì wǔ dé yǐ lái, chēng xián xiāng zhě, fáng dù yáo sòng sì gōng, jiē zāo wú lài zǐ dì wū pǐ xiān yè, fēi dú yàn guó zhī bù xìng yě. xī liè róu ér duō zhì, zhǎng yú míng lǐ, jìng sǐ yú míng. suǒ wèi lí lóu bù jiàn qí méi jié, yǔ fū píng shū tài chū, tóng gāo huāng ěr.
史臣曰:劉徐公負不羈之材,逢抵戲之運,遂能奮命決策,扶力中興,朝為 徒步之人,夕據公侯之位,苟非輕死重利,不恥不義之富,安及此哉!郭代公、張 燕公解逢掖而登將壇,驅貔虎之師,斷獯戎之臂,暨居衡軸,克致隆平,可謂武緯 文經,惟申與甫而已。惜乎均、垍務速,失節賊廷。自武德已來,稱賢相者,房、 杜、姚、宋四公,皆遭無賴子弟污圮先業,非獨燕國之不幸也。希烈柔而多智,長 於名理,竟死於名。所謂離婁不見其眉睫,與夫平叔、太初,同膏肓耳。
zàn yuē: jī wēi qù zhòu, hóng sàn fú chāng. móu bù jìn yì, xuán zhǒng ér wáng. yōu qiú bù lìng, dào jì yǔn zāng. wěi zāi guō hóu, xūn dé huáng huáng.
贊曰:箕、微去紂,閎、散扶昌。謀不近義,旋踵而亡。幽求不令,道濟允臧。 偉哉郭侯,勛德煌煌。