wài qī
外戚
dú gū huái ēn dòu dé míng zhí huái zhēn zú dì xiào chén xiào chén zi xī jiān xī qiú xī guàn xī guàn cóng fù dì wéi xiǎn zhǎng sūn chǎng cóng fù dì cāo zhào chí mǎn fù
○獨孤懷恩 竇德明 侄懷貞 族弟孝諶 孝諶子希瑊 希球 希瓘 希瓘從 父弟維鍌 長孫敞 從父弟操 趙持滿附
wǔ chéng sì zi yán xiù cóng fù dì sān sī sān sī zi chóng xùn cóng zǔ dì yì zōng yōu jì yōu jì qī tài píng gōng zhǔ cóng fù dì yōu xù xuē huái yì fù
武承嗣 子延秀 從父弟三思 三思 子崇訓 從祖弟懿宗 攸暨 攸暨妻太平公主 從父弟攸緒薛懷義附
wéi wēn wáng rén jiǎo zi shǒu yī
韋溫 王仁皎 子守一
wú xù dì còu
吳漵 弟湊
dòu yú liǔ chéng wáng zǐ yán
竇覦 柳晟 王子顏
zì gǔ hòu zú, néng yǐ dé lǐ jìn tuì quán zōng bǎo míng zhě, xiān yǐ. gài shì gōng yē zhī chǒng, jiē yàn sī zhī huān, gāo jué hòu lù jiāo qí nèi, shēng sè fú wán huò yú wài mò zhī shī yǒu zhī xùn, bù dá wēi wáng zhī dào. gù yǐ zhōng cái chù zhī, hǎn bù fù bài yì yóu zhòng zhí zhī mù, zì rán diān pī yě. míng zhé zhī jūn, zhī jiāo chǐ zhī yì mǎn, róng chǒng zhī nán bǎo shòu rèn gè dāng qí cái, lù wèi bù guò qí liàng gào zhī yǐ tiān mìng bù yì, jiè zhī yǐ dà yì miè qīn shǐ jū wú guò zhī dì, yǒng xiǎng bù zī zhī fú, yǔ guó zhōng shǐ, bù shī qí suǒ yǐ qīn yě. yì yuē: zhèn lái xì xì, kǒng zhì fú yě. yòu yuē: fù zi xī xī, shī jiā jié yě. yǔ qí ài ér shī jié, hé ruò jù ér zhì fú? wèi shì chéng hàn rén zhī bài, zhe jiǎo wǎng zhī fǎ: yòu zhǔ sì wèi, mǔ hòu bù dé lín cháo wài shì wú gōng, shí zhǔ bù dé fēng jué. suī yuē kè bó, ér biàn zhēn zhī zú, jìng wú dà guò. huáng táng shòu mìng, zhǎng sūn dòu shì yǐ xūn xián rèn zhí, ér wǔ shì wéi shì yǐ yíng mǎn zhì fù. fū fèi xìng zhě, qǐ tiān mìng zāi, gài rén shì yě! dòu wēi zhǎng sūn wú jì gè zì yǒu chuán, qí yú zài qí dé shī, wèi wài qī chuán, yǐ cún jiàn jiè yān. dú gū huái ēn, yuán zhēn huáng hòu dì zhī zǐ yě. fù zhěng, suí zhuō jùn tài shǒu. huái ēn yòu shí, yǐ xiàn huáng hòu zhī zhí, yǎng yú gōng zhōng. hòu shì wèi hù xiàn lìng. gāo zǔ píng jīng chéng, shòu zhǎng ān lìng. zài zhí yán míng, shén dé shí yù. jí gāo zǔ shòu chán, zhuó bài gōng bù shàng shū. shí yú zhōu cì shǐ wéi yì jié jī yáo jūn sù yú pú zhōu, ér yì jié wén lì qiè nuò, pín zhàn bù lì. gāo zǔ qiǎn huái ēn dài zǒng qí zhòng. huái ēn dū bīng chéng xià, wèi zéi suǒ jù, pín zhàn bù lì. gāo zǔ qiè ràng zhī, yīn shì yuàn wàng. gāo zǔ cháng xì zhī yuē: dì gū zǐ xī wèi tiān zǐ, cì dāng jiù zǐ hū? huái ēn suì zì yǐ wèi fú mìng, měi è wàn yuē: wǒ jiā qǐ nǚ dú fù guì yé? yóu shì yīn tú yì jì.
自古後族,能以德禮進退、全宗保名者,鮮矣。蓋恃宮掖之寵,接宴私之歡, 高爵厚祿驕其內,聲色服玩惑於外;莫知師友之訓,不達危亡之道。故以中才處之, 罕不覆敗;亦由重植之木,自然顛披也。明哲之君,知驕侈之易滿,榮寵之難保; 授任各當其才,祿位不過其量;告之以天命不易,誡之以大義滅親;使居無過之地, 永享不貲之福,與國終始,不失其所以親也。《易》曰:「震來虩虩,恐致福也。」 又曰:「婦子嘻嘻,失家節也。」與其愛而失節,曷若懼而致福?魏氏懲漢人之敗, 著矯枉之法:幼主嗣位,母后不得臨朝;外氏無功,時主不得封爵。雖曰刻薄,而 卞、甄之族,竟無大過。皇唐受命,長孫、竇氏以勛賢任職,而武氏、韋氏以盈滿 致覆。夫廢興者,豈天命哉,蓋人事也!竇威、長孫無忌各自有傳,其餘載其得失, 為《外戚傳》,以存鑒誡焉。###獨孤懷恩,元貞皇后弟之子也。父整,隋涿郡太 守。懷恩幼時, 以獻皇后之侄,養於宮中。後仕為鄠縣令。高祖平京城,授長安令。 在職嚴明,甚得時譽。及高祖受禪,擢拜工部尚書。時虞州刺史韋義節擊堯君素於 蒲州,而義節文吏怯懦,頻戰不利。高祖遣懷恩代總其眾。懷恩督兵城下,為賊所 拒,頻戰不利。高祖切讓之,因是怨望。高祖嘗戲之曰:「弟姑子悉為天子,次當 舅子乎?」懷恩遂自以為符命,每扼腕曰:「我家豈女獨富貴耶?」由是陰圖異計。
shí yú xiāng nán shān duō qún dào. liú wǔ zhōu jiāng sòng jīn gāng kòu xiàn huì zhōu, gāo zǔ xī fā guān zhōng zú yǐ lì tài zōng, tún yú bǎi bì. huái ēn suì yǔ jiě xiàn lìng róng jìng qián wǔ yuán xiàn zhǔ bù yuán jūn bǎo móu yǐn wáng xíng běn bīng jí wǔ zhōu lián hé, yǔ shān zéi jié yǒng fēng cāng ér duàn bǎi bì liáng dào, gē hé dōng dì yǐ dàn wǔ zhōu. shì lín fā, huì xià xiàn rén lǚ chóng mào shā xiàn lìng, jù xiàn qǐ bīng, yīng wǔ zhōu. gāo zǔ qiǎn huái ēn yǔ yǒng ān wáng xiào jī shǎn zhōu zǒng guǎn yú yún nèi shǐ shì láng táng jiǎn gōng chóng mào. sòng jīn gāng qián bīng lái xí, zhū jiāng jǐn méi. jūn bǎo yǔ kāi fǔ liú ràng yì tóng xiàn yú zéi zhōng, suì xiè huái ēn zhī móu. jì ér huái ēn táo guī, gāo zǔ fù lìng lǜ shī gōng pú zhōu. táng jiǎn zài zéi zhōng, shuō zéi jiāng wèi chí jìng dé, qǐng shǐ ràng hái, lián hé bà bīng, suì shǐ fā qí shì. huì yáo jūn sù wèi qí xià suǒ shā, xiǎo shuài wáng xíng běn yǐ pú zhōu jiàng, huái ēn lè bīng rù jù qí chéng. gāo zǔ jiāng jì hé, yǐ yù zhōu yǐ, huì ràng zhì, nǎi shǐ zhào huái ēn, huái ēn bù zhī shì yǐ xiè, qīng zhōu lái fù. jí zhōng liú ér zhí zhī, shōu qí dǎng àn yàn, suì zhū zhī, shí nián sān shí liù, jí méi jī jiā.
時虞鄉南山多群盜。劉武周將宋金剛寇陷澮州,高祖悉發關中卒以隸太宗,屯 於柏壁。懷恩遂與解縣令榮靜、前五原縣主簿元君寶謀引王行本兵及武周連和,與 山賊劫永豐倉而斷柏壁糧道,割河東地以啗武周。事臨發,會夏縣人呂崇茂殺縣令, 據縣起兵,應武周。高祖遣懷恩與永安王孝基、陝州總管於筠、內史侍郎唐儉攻崇 茂。宋金剛潛兵來襲,諸將盡沒。君寶與開府劉讓亦同陷於賊中,遂泄懷恩之謀。 既而懷恩逃歸,高祖復令率師攻蒲州。唐儉在賊中,說賊將尉遲敬德,請使讓還, 連和罷兵,遂使發其事。會堯君素為其下所殺,小帥王行本以蒲州降,懷恩勒兵入 據其城。高祖將濟河,已御舟矣,會讓至,乃使召懷恩,懷恩不知事已泄,輕舟來 赴。及中流而執之,收其黨按驗,遂誅之,時年三十六,籍沒基家。
dòu dé míng, tài mù shùn shèng huáng hòu xiōng zhī sūn yě. zǔ zhào, shàng hòu wèi wén dì nǚ yì yáng gōng zhǔ, fēng jù lù gōng. fù yàn, xí fù fēng, shì suí wèi xī píng jùn shǒu. dé míng shǎo shī shì chén liú wáng xiào yì, pō shè wén shǐ. huì hàn wáng liàng zuò luàn, qiǎn qí jiāng qí liáng gōng lí zhōu. dé míng shí nián shí bā, mù dé wǔ qiān rén, bèi dào ér jìn, hào lìng yán zhěng, yī zhàn pò zhī. yǐ gōng lèi bài qí wáng fǔ shǔ, zuò shì miǎn. jí yì shī wéi zhǎng ān, yǒng ān wáng xiào jī xiāng yì wáng shén fú jiāng xià wáng dào zōng jí gāo zǔ zhī xù dòu dàn zhào cí jǐng bìng xì yù, suí jiāng wèi wén shēng yīn shì shī yù shā zhī. dé míng wèi wén shēng yuē: zuì bù zài cǐ bèi, shā zhī wú shāng yú bǐ, shì zú zhāo yuàn. wén shēng nǎi zhǐ. jí yè jiàn gāo zǔ, jìng bù zì yán, shí rén chēng qí zhǎng zhě. wǔ dé chū, bài kǎo gōng láng zhōng. cóng tài zōng jī wáng shì chōng, pín yǒu zhàn gōng, fēng xiǎn wǔ nán. zhēn guān chū, lì cháng ài èr zhōu cì shǐ. xún zú.
竇德明,太穆順聖皇后兄之孫也。祖照,尚後魏文帝女義陽公主,封鉅鹿公。 父彥,襲父封,仕隋為西平郡守。德明少師事陳留王孝逸,頗涉文史。會漢王諒作 亂,遣其將綦良攻黎州。德明時年十八,募得五千人,倍道而進,號令嚴整,一戰 破之。以功累拜齊王府屬,坐事免。及義師圍長安,永安王孝基、襄邑王神符、江 夏王道宗及高祖之婿竇誕、趙慈景並系獄,隋將衛文升、陰世師欲殺之。德明謂文 升曰:「罪不在此輩,殺之無傷於彼,適足招怨。」文升乃止。及謁見高祖,竟不 自言,時人稱其長者。武德初,拜考功郎中。從太宗擊王世充,頻有戰功,封顯武 男。貞觀初,歷常、愛二州刺史。尋卒。
dì dé xuán, gāo zōng shí wèi zuǒ xiāng. dé xuán zǐ huái zhēn.
弟德玄,高宗時為左相。德玄子懷貞。
huái zhēn, shǎo yǒu míng yù, shí xiōng dì zōng zú, bìng yǐ yú mǎ wèi shì, huái zhēn dú zhé jié zì xiū, yī fú jiǎn sù. shèng lì zhōng wèi qīng hé lìng, zhì yǒu néng míng. é lì yuè zhōu dū du yáng zhōu dà dū dū fǔ zhǎng shǐ, suǒ zài jiē yǐ qīng gàn zhe chēng.
懷貞,少有名譽,時兄弟宗族,並以輿馬為事,懷貞獨折節自修,衣服儉素。 聖歷中為清河令,治有能名。俄歷越州都督、揚州大都督府長史,所在皆以清干著 稱。
shén lóng èr nián, lèi qiān yù shǐ dài fū, jiān jiǎn xiào yōng zhōu zhǎng shǐ. shí wéi shù rén jí ān lè gōng zhǔ děng gàn yù cháo zhèng. huái zhēn měi chǎn shùn wěi qū qǔ róng, gǎi míng cóng yī, yǐ bì hòu fù zhī huì, zì shì míng chēng rì sǔn. shù rén wēi shí rǔ mǔ wáng shì, běn mán bì yě, tè fēng jǔ guó fū rén, jià wèi huái zhēn qī. sú wèi rǔ mǔ zhī xù wèi ā yún, huái zhēn měi yīn yè jiàn zhī cì jí jìn biǎo shū, liè zài guān wèi, bì yuē huáng hòu ā yún, shí rén huò yǐ guó yún hū zhī, chū wú cán sè. huàn guān yòng quán, huái zhēn yóu suǒ wèi jìng, měi shì shì tīng sòng, jiàn wú xū zhě, wù yǐ jiē zhī. jiān chá yù shǐ wèi chuán gōng cháng yǐ nèi cháng shì fǔ xìn yì yóu zòng bào, jiāng zòu hé zhī. huái zhēn yuē: fǔ cháng shì shēn wèi ān lè gōng zhǔ suǒ xìn rèn, quán shì shén gāo, yán chéng huò fú, hé dé zhé yǒu dàn jiū? chuán gōng yuē: jīn wáng gāng jiàn huài, jūn zǐ dào xiāo, zhèng yóu cǐ bèi shàn quán ěr! ruò dé jīn rì shā zhī, míng rì shòu zhū, wú suǒ hèn. huái zhēn wú yǐ dá, dàn gù zhǐ zhī.
神龍二年,累遷御史大夫,兼檢校雍州長史。時韋庶人及安樂公主等干預朝政。 懷貞每諂順委曲取容,改名從一,以避後父之諱,自是名稱日損。庶人微時乳母王 氏,本蠻婢也,特封莒國夫人,嫁為懷貞妻。俗謂乳母之婿為阿沄,懷貞每因謁見 之次及進表疏,列在官位,必曰「皇后阿沄」,時人或以「國沄」呼之,初無慚色。 宦官用權,懷貞尤所畏敬,每視事聽訟,見無須者,誤以接之。監察御史魏傳弓嘗 以內常侍輔信義尤縱暴,將奏劾之。懷貞曰:「輔常侍深為安樂公主所信任,權勢 甚高,言成禍福,何得輒有彈糾?」傳弓曰:「今王綱漸壞,君子道消,正由此輩 擅權耳!若得今日殺之,明日受誅,無所恨。」懷貞無以答,但固止之。
wéi shù rén bài, zuǒ qiān háo zhōu sī mǎ. xún zhuó shòu yì zhōu dà dū dū fǔ zhǎng shǐ. yǐ fù huì tài píng gōng zhǔ, lèi bài shì zhōng jiān yù shǐ dài fū, dài wéi ān shí wèi shàng shū zuǒ pú shè, jiān xiū guó shǐ, cì jué wèi guó gōng.
韋庶人敗,左遷濠州司馬。尋擢授益州大都督府長史。以附會太平公主,累拜 侍中、兼御史大夫,代韋安石為尚書左僕射,監修國史,賜爵魏國公。
ruì zōng wèi jīn xiān yù zhēn èr gōng zhǔ chuàng lì liǎng guān, liào gōng shén duō, shí yì jiē yǐ wèi bù kě. wéi huái zhēn zàn chéng qí shì, gōng zì jiān yì. huái zhēn zú dì zhān shì sī zhí wéi xiǎn wèi huái zhēn yuē: xiōng wèi jí tái gǔn, dāng sī xiàn kě tì fǒu, yǐ fǔ míng zhǔ. nài hé xiào liàng wǎ mù, cè jī gōng jiàng zhī jiān, yù lìng hǎi nèi hé suǒ zhān yǎng yě? huái zhēn bù néng duì, ér jiān zuò rú gù. shí rén wèi zhī yǔ yuē: dòu pú shè qián wèi wéi shì guó yún, hòu zuò gōng zhǔ yì chéng. yán huái zhēn fú shì gōng zhǔ, tóng yú yì guān yě.
睿宗為金仙、玉真二公主創立兩觀,料功甚多,時議皆以為不可。唯懷貞贊成 其事,躬自監役。懷貞族弟詹事司直維鍌謂懷貞曰:「兄位極台袞,當思獻可替否, 以輔明主。奈何校量瓦木,廁跡工匠之間,欲令海內何所瞻仰也?」懷貞不能對, 而監作如故。時人為之語曰:「竇僕射前為韋氏國沄,後作公主邑丞。」言懷貞伏 事公主,同於邑官也。
xiān tiān èr nián, tài píng gōng zhǔ nì móu shì xiè, huái zhēn jù zuì, tóu shuǐ ér sǐ. zhuī lù qí shī, gǎi xìng dú shì.
先天二年,太平公主逆謀事泄,懷貞懼罪,投水而死。追戮其屍,改姓毒氏。
dé míng zú dì xiào chén.
德明族弟孝諶。
xiào chén, xíng bù shàng shū dàn zhī zǐ, zhāo chéng shùn shèng huáng hòu fù yě. zé tiān shí, lì tài cháng shǎo qīng rùn zhōu cì shǐ. zhǎng shòu èr nián, hòu mǔ páng shì bèi kù lì suǒ xiàn, wū yǔ hòu zhòu zǔ bù dào, xiào chén zuǒ qiān luó zhōu sī mǎ ér zú.
孝諶,刑部尚書誕之子,昭成順聖皇后父也。則天時,歷太常少卿、潤州刺史。 長壽二年,後母龐氏被酷吏所陷,誣與後咒詛不道,孝諶左遷羅州司馬而卒。
zi xī jiān xī qiú xī guàn, bìng liú lǐng nán. shén lóng chū, suí lì xuě miǎn. jǐng yún nián, zhuī zèng lǐ chén tài wèi bīn guó gōng, xī jiān xí jué. xuán zōng jí wèi, jiā zèng xiào chén tài bǎo, xī jiān děng yǐ jiù shì, shén jiàn yōu chǒng.
子希瑊、希球、希瓘,並流嶺南。神龍初,隨例雪免。景雲年,追贈李諶太尉、 邠國公,希瑊襲爵。玄宗即位,加贈孝諶太保,希瑊等以舅氏,甚見優寵。
xī jiān lèi qiān tài zǐ shǎo fù bīn guó gōng, xún zú.
希瑊累遷太子少傅、豳國公,尋卒。
xī qiú guān zhì tài zǐ bīn kè, fēng jì guó gōng, kāi yuán èr shí qī nián zú. jí zú, shì yuē jìng.
希球官至太子賓客,封冀國公,開元二十七年卒。及卒,諡曰靖。
xī guàn chū cì jué bì guó gōng, hòu gǎi míng yè. chū wèi zuǒ sàn qí cháng shì, jí xī qiú zú, yīn shòu kāi fǔ yí tóng sān sī. xuán zōng yǐ zǎo shī tài hòu, yóu zhòng wài jiā, yè xiōng dì sān rén jiē guó gōng, shí shí fēng.
希瓘初賜爵畢國公,後改名曳。初為左散騎常侍,及希球卒,因授開府儀同 三司。玄宗以早失太后,尤重外家,曳兄弟三人皆國公,食實封。
yè zi è, yòu shàng xuán zōng nǚ yǒng chāng zhǎng gōng zhǔ, ēn chǒng cì lài, shí wèi hòu yǐ. ér xiōng dì jiē tān bǐ, guò zì fēng zhí, yè yòu shén zhī.
曳子鍔,又尚玄宗女永昌長公主,恩寵賜賚,實為厚矣。而兄弟皆貪鄙,過 自封植,曳又甚之。
tiān bǎo qī nián, yǒu dòu miǎn qián jiāo wū zhù, miǎn fàn fǎ, yè zuò xìn qí guǐ shuō, bèi tíng guān, fàng guī tián yuán. xún yǐ zūn lǎo, yòu shòu kāi fǔ yí tóng sān sī, yī jiù cháo huì. shí sān zài shí èr yuè zú, xuán zōng kū yú xíng zài, zèng sī tú. cái huò jù wàn.
天寶七年,有竇勉潛交巫祝,勉犯法,曳坐信其詭說,被停官,放歸田園。 尋以尊老,又授開府儀同三司,依舊朝會。十三載十二月卒,玄宗哭於行在,贈司 徒。財貨鉅萬。
jìn yè cóng fù dì wéi xiǎn, hǎo xué, yǐ zhuàn zhe wèi yè. shí zōng zú xián yǐ wài qī, chóng shì yú mǎ, wéi xiǎn dú qīng jiǎn zì shǒu. zhōng shū lìng zhāng shuō huáng mén shì láng lú cáng yòng gěi shì zhōng péi zi yú jiē yǔ zhī qīn shàn. guān zhì shuǐ bù láng zhōng zú. zhuàn jí xiōng lǐ yào èr shí juǎn, xíng yú dài.
瑨曳從父弟維鍌,好學,以撰著為業。時宗族咸以外戚,崇飾輿馬,維鍌獨 清儉自守。中書令張說、黃門侍郎盧藏用、給事中裴子余皆與之親善。官至水部郎 中卒。撰《吉凶禮要》二十卷,行於代。
zhǎng sūn chǎng, wén dé shùn shèng huáng hòu zhī shū fù yě. shì suí wèi zuǒ wèi láng jiāng. yáng dì xìng jiāng dū, liú chǎng shǒu jīng chéng jìn yuàn. jí yì qí rù guān, lǜ zǐ dì yíng yè yú xīn fēng, cóng píng jīng chéng, yǐ gōng chú jiāng zuò shǎo jiān. chū wèi qǐ zhōu cì shǐ. zhēn guān chū, zuò zāng miǎn. tài zōng yǐ hòu qīn, cháng lìng nèi gěi juàn yǐ gōng sī fèi. xún bài zōng zhèng shǎo qīng zhì shì, jiā jīn zǐ guāng lù dài fū, lèi fēng píng yuán jùn gōng. zú, zèng yōu zhōu dū du, shì yuē liáng, péi zàng zhāo líng.
長孫敞,文德順聖皇后之叔父也。仕隋為左衛郎將。煬帝幸江都,留敞守京城 禁苑。及義旗入關,率子弟迎謁於新豐,從平京城,以功除將作少監。出為杞州刺 史。貞觀初,坐贓免。太宗以後親,常令內給絹以供私費。尋拜宗正少卿致仕,加 金紫光祿大夫,累封平原郡公。卒,贈幽州都督,諡曰良,陪葬昭陵。
chǎng cóng fù dì cāo, zhōu dà sī tú xuē guó gōng lǎn zhī zǐ yě. wǔ dé zhōng, wèi shǎn dōng dào héng tái jīn bù láng zhōng, chū wèi shǎn zhōu cì shǐ. zì zhōu dōng yǐn shuǐ rù chéng, yǐ dài jǐng jí, bǎi xìng yú jīn lì zhī. zhēn guān zhōng, lì míng zhōu cì shǐ yì yáng èr zhōu dū du fǔ zhǎng shǐ, bìng yǒu shàn zhèng. èr shí sān nián, yǐ zi quán shàng tài zōng nǚ xīn chéng gōng zhǔ, bài qí zhōu cì shǐ. yǒng huī chū, jiā jīn zǐ guāng lù dài fū, cì jué lè shòu nán. xún zú, zèng lì bù shàng shū bīng zhōu dū du, shì yuē ān.
敞從父弟操,周大司徒、薛國公覽之子也。武德中,為陝東道行台金部郎中, 出為陝州刺史。自州東引水入城,以代井汲,百姓於今利之。貞觀中,歷洺州刺史、 益揚二州都督府長史,並有善政。二十三年,以子詮尚太宗女新城公主,拜岐州刺 史。永徽初,加金紫光祿大夫,賜爵樂壽男。尋卒,贈吏部尚書、并州都督,諡曰 安。
quán guān zhì shàng shū fèng yù. quán jí shì zhōng hán yuàn qī dì yě. jí yuàn dé zuì, shì lián yú quán, jiǎn sǐ pèi liú guī zhōu. quán zhì liú suǒ, xiàn lìng xī zhǐ zhàng shā zhī.
詮官至尚書奉御。詮即侍中韓瑗妻弟也。及瑗得罪,事連於詮,減死配流巂州。 詮至流所,縣令希旨杖殺之。
quán zhī shēng yǒu zhào chí mǎn zhě, gōng shū shàn shè, lì bó měng shòu, jié jí bēn mǎ ér qīn rén ài zhòng, duō suǒ jiāo jié, jīng shī wú guì jiàn jiē ài mù zhī. chū wèi liáng zhōu zhǎng shǐ, cháng zhú yě mǎ, zì hòu shè zhī, wú bù dòng yú xiōng yè, biān rén shēn fú zhī. xǔ jìng zōng jù qí zuò nán, wū yǔ quán jí wú jì tóng fǎn. jí kǎo xùn, zhōng wú yì cí, qiě yuē: shēn kě shā, cí bù kě duó. lì jìng dài wèi kuǎn yǐ shā zhī.
詮之甥有趙持滿者,工書善射,力搏猛獸,捷及奔馬;而親仁愛眾,多所交結, 京師無貴賤皆愛慕之。初為涼州長史,嘗逐野馬,自後射之,無不洞於胸腋,邊人 深伏之。許敬宗懼其作難,誣與詮及無忌同反。及拷訊,終無異詞,且曰:「身可 殺,辭不可奪。」吏竟代為款以殺之。
wǔ chéng sì, jīng zhōu dū du shì yuē zhī sūn, zé tiān shùn shèng huáng hòu xiōng zi yě. chū, shì yuē qǔ xiàng lǐ shì, shēng yuán qìng yuán shuǎng. yòu qǔ yáng shì, shēng sān nǚ: zhǎng shì yuè wáng fǔ gōng cáo hè lán yuè shí, cì zé tiān, cì shì guō shì. shì yuē zú hòu, xiōng zi wéi liáng huái yùn jí yuán shuǎng děng yù yáng shì shī lǐ. jí zé tiān lì wèi huáng hòu, zhuī zèng shì yuē wèi sī tú zhōu zhōng xiào wáng, fēng yáng shì dài guó fū rén. hè lán yuè shí zǎo zú, fēng qí qī wèi hán guó fū rén. xún yòu jiā zèng shì yuē wèi tài wèi, yáng shì gǎi fēng wèi róng guó fū rén. shí yuán qìng shì wèi zōng zhèng shǎo qīng, yuán shuǎng wèi shào fǔ shǎo jiān, wéi liáng wèi wèi wèi shǎo qīng. róng guó fū rén hèn qí chóu rì báo jǐ, fěng huáng hòu kàng shū qǐng chū yuán qìng děng wèi wài zhí, yáng wèi tuì ràng, qí shí è zhī yě. yú shì yuán qìng wèi lóng zhōu cì shǐ, yuán shuǎng wèi háo zhōu cì shǐ, wéi liáng wèi shǐ zhōu cì shǐ. yuán qìng zhì zhōu bìng zú, yuán shuǎng zì háo zhōu yòu pèi liú zhèn zhōu ér sǐ.
武承嗣,荊州都督士矱之孫,則天順聖皇后兄子也。初,士矱娶相里氏,生元 慶、元爽。又娶楊氏,生三女:長適越王府功曹賀蘭越石,次則天,次適郭氏。士 矱卒後,兄子惟良、懷運及元爽等遇楊氏失禮。及則天立為皇后,追贈士矱為司徒、 周忠孝王,封楊氏代國夫人。賀蘭越石早卒,封其妻為韓國夫人。尋又加贈士矱為 太尉,楊氏改封為榮國夫人。時元慶仕為宗正少卿,元爽為少府少監,惟良為衛尉 少卿。榮國夫人恨其疇日薄己,諷皇后抗疏請出元慶等為外職,佯為退讓,其實惡 之也。於是元慶為龍州刺史,元爽為濠州刺史,惟良為始州刺史。元慶至州病卒, 元爽自濠州又配流振州而死。
gān fēng nián, wéi liáng yǔ dì zī zhōu cì shǐ huái yùn, yǐ yuè mù lì jí yú tài shān zhī xià. shí hán guó fū rén nǚ hè lán shì zài gōng zhōng, pō chéng ēn chǒng. zé tiān yì yù chú zhī, fěng gāo zōng xìng qí mǔ zhái, yīn wéi liáng děng xiàn shí, zé tiān mì lìng rén yǐ dú yào zhù hè lán shì shí zhōng, hè lán shì shí zhī, bào zú, guī zuì yú wéi liáng huái yùn, nǎi zhū zhī. réng fěng bǎi liáo kàng biǎo qǐng gǎi qí xìng wèi fù shì, jué qí shǔ jí. yuán shuǎng děng yuán zuò pèi liú lǐng wài ér sǐ, nǎi yǐ hán guó fū rén zhī zǐ mǐn zhī wèi shì yuē sì, gǎi xìng wǔ shì, lèi bài zuǒ shì jí lán tái tài shǐ, xí jué zhōu guó gōng. réng lìng jiū jí xué shì lǐ sì zhēn wú jīng zhī tú, yú lán tái kān zhèng jīng shǐ, bìng zhe zhuàn chuán jì.
乾封年,惟良與弟淄州刺史懷運,以岳牧例集於泰山之下。時韓國夫人女賀蘭 氏在宮中,頗承恩寵。則天意欲除之,諷高宗幸其母宅,因惟良等獻食,則天密令 人以毒藥貯賀蘭氏食中,賀蘭氏食之,暴卒,歸罪於惟良、懷運,乃誅之。仍諷百 僚抗表請改其姓為蝮氏,絕其屬籍。元爽等緣坐配流嶺外而死,乃以韓國夫人之子 敏之為士矱嗣,改姓武氏,累拜左侍極、蘭台太史,襲爵周國公。仍令鳩集學士李 嗣真、吳兢之徒,於蘭台刊正經史,並著撰傳記。
mǐn zhī jì nián shào sè měi, zhēng yú róng guó fū rén, shì chǒng duō qiān fàn, zé tiān pō bù yuè zhī. xián hēng èr nián, róng guó fū rén zú, zé tiān chū nèi dà ruì jǐn, lìng mǐn zhī zào fó xiàng zhuī fú, mǐn zhī zì yǐn yòng zhī. yòu sī wèi shǎo qīng yáng sī jiǎn nǚ yǒu shū sè, gāo zōng jí zé tiān zì xuǎn yǐ wèi tài zǐ fēi, chéng yǒu dìng rì yǐ, mǐn zhī yòu bī ér yín yān. jí zài róng guó fú nèi, sī shì shuāi dié, zhe jí fú, zòu jì lè. shí tài píng gōng zhǔ shàng yòu, wǎng lái róng guó zhī jiā, gōng rén shì xíng, yòu cháng wèi mǐn zhī suǒ bī. é ér jiān wū shì fā, pèi liú léi zhōu, xíng zhì sháo zhōu, yǐ mǎ jiāng zì yì ér sǐ.
敏之既年少色美,烝於榮國夫人,恃寵多愆犯,則天頗不悅之。咸亨二年,榮 國夫人卒,則天出內大瑞錦,令敏之造佛像追福,敏之自隱用之。又司衛少卿楊思 儉女有殊色,高宗及則天自選以為太子妃,成有定日矣,敏之又逼而淫焉。及在榮 國服內,私釋衰絰,著吉服,奏妓樂。時太平公主尚幼,往來榮國之家,宮人侍行, 又嘗為敏之所逼。俄而姦污事發,配流雷州,行至韶州,以馬韁自縊而死。
chéng sì, yuán shuǎng zi yě. mǐn zhī sǐ hòu, zì lǐng nán zhào hái, bài shàng yī fèng yù, xí zǔ jué zhōu guó gōng. é qiān mì shū jiān. zé tiān lín cháo, zhuī zūn shì yuē wèi zhōng xiào tài huáng, zhì chóng xiān fǔ guān shǔ, wǔ dài zǔ yǐ xià, jiē wèi wáng. sì shèng yuán nián, yǐ chéng sì wèi lǐ bù shàng shū. xún chú tài cháng qīng tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. chuí gǒng zhōng, zhuǎn chūn guān shàng shū, yī jiù zhī zhèng shì. zài chū yuán nián, dài sū liáng sì wèi wén chāng zuǒ xiāng tóng fèng gé luán tái sān pǐn, jiān zhī nèi shǐ shì.
承嗣,元爽子也。敏之死後,自嶺南召還,拜尚衣奉御,襲祖爵周國公。俄遷 秘書監。則天臨朝,追尊士矱為忠孝太皇,置崇先府官屬,五代祖已下,皆為王。 嗣聖元年,以承嗣為禮部尚書。尋除太常卿、同中書門下三品。垂拱中,轉春官尚 書,依舊知政事。載初元年,代蘇良嗣為文昌左相、同鳳閣鸞台三品,兼知內史事。
tiān shòu yuán nián, yú dōng dōu chuàng zhì wǔ shì qī miào, zhuī zūn zhōu wén wáng wèi shǐ zǔ wén huáng dì, wáng zǐ wǔ wèi ruì zǔ kāng huáng dì, yún wǔ shì zhī xiān yě. hòu wǔ dài zǔ zèng tài yuán jìng wáng jū cháng wèi yán zǔ chéng huáng dì, gāo zǔ zèng zhào sù gōng wáng kè jǐ wèi sù zǔ zhāng jìng huáng dì, zēng zǔ zèng wèi kāng wáng jiǎn wèi liè zǔ zhāo ān huáng dì, zǔ zèng zhōu ān chéng wáng huá wèi xiǎn zǔ wén mù huáng dì, kǎo zhōng xiào tài huáng wèi tài zǔ xiào míng gāo huáng dì, bǐ jiē suí dì hào yuē huáng hòu. yuán qìng wèi liáng xiàn wáng, yuán shuǎng wèi wèi dé wáng. yòu zhuī fēng bó fù jí xiōng dì jù wèi wáng, zhū gū zǐ wèi zhǎng gōng zhǔ. yú shì fēng chéng sì wèi wèi wáng, yuán qìng zi xià guān shàng shū sān sī wèi liáng wáng, hòu cóng fù xiōng zi nà yán yōu níng wèi jiàn chāng wáng, tài zǐ tōng shì shè rén yōu guī wèi jiǔ jiāng wáng, sī lǐ qīng zhòng guī wèi gāo píng wáng, zuǒ wèi qīn fǔ zhōng láng jiāng zài dé wèi yǐng chuān wáng, yòu wèi jiāng jūn yōu jì wèi qiān shèng wáng, sī nóng qīng yì zōng wèi hé nèi wáng, zuǒ qiān niú zhōng láng jiāng sì zōng wèi lín chuān wáng, yòu wèi xūn èr fǔ zhōng láng jiāng yōu yí wèi jiàn ān wáng, shàng chéng zhí zhǎng yōu wàng wèi huì jī wáng, tài zǐ tōng shì shè rén yōu xù wèi ān píng wáng, yōu zhǐ wèi héng ān wáng. yòu fēng chéng sì nán yán jī wèi nán yáng wáng, yán xiù wèi huái yáng wáng, sān sī nán chóng xùn wèi gāo yáng wáng, chóng liè wèi xīn ān wáng, hòu xiōng zi zèng chén wáng chéng yè nán yán huī wèi sì chén wáng, yán zuò wèi xián ān wáng.
天授元年,於東都創置武氏七廟,追尊周文王為始祖文皇帝,王子武為睿祖康 皇帝,雲武氏之先也。後五代祖贈太原靖王居常為嚴祖成皇帝,高祖贈趙肅恭王克 己為肅祖章敬皇帝,曾祖贈魏康王儉為烈祖昭安皇帝,祖贈周安成王華為顯祖文穆 皇帝,考忠孝太皇為太祖孝明高皇帝,妣皆隨帝號曰皇后。元慶為梁憲王,元爽為 魏德王。又追封伯父及兄弟俱為王,諸姑姊為長公主。於是封承嗣為魏王,元慶子 夏官尚書三思為梁王,後從父兄子納言攸寧為建昌王,太子通事舍人攸歸為九江王, 司禮卿重規為高平王,左衛親府中郎將載德為潁川王,右衛將軍攸暨為千乘王,司 農卿懿宗為河內王,左千牛中郎將嗣宗為臨川王,右衛勛二府中郎將攸宜為建安王, 尚乘直長攸望為會稽王,太子通事舍人攸緒為安平王,攸止為恆安王。又封承嗣男 延基為南陽王,延秀為淮陽王,三思男崇訓為高陽王,崇烈為新安王,後兄子贈陳 王承業男延暉為嗣陳王,延祚為咸安王。
chéng sì cháng fěng zé tiān gé mìng, jǐn zhū huáng shì zhū wáng jí gōng qīng zhōng bù fù jǐ zhě, chéng sì cóng fù dì sān sī yòu shèng zàn qí jì, tiān xià yú jīn yuān zhī. é yòu cì chéng sì shí fēng qiān hù, réng jiān xiū guó shǐ. chéng sì zì wèi cì dāng wèi huáng chǔ, lìng fèng gé shè rén zhāng jiā fú fěng yù bǎi xìng kàng biǎo chén qǐng, zé tiān jìng bù xǔ. rú yì yuán nián, shòu tè jìn. xún bài tài zǐ tài bǎo, bà zhī zhèng shì. chéng sì yǐ bù dé lì wèi huáng tài zǐ, yàng yàng ér zú, zèng tài wèi bīng zhōu mù, shì yuē xuān.
承嗣嘗諷則天革命,盡誅皇室諸王及公卿中不附己者,承嗣從父弟三思又盛讚 其計,天下於今冤之。俄又賜承嗣實封千戶,仍監修國史。承嗣自為次當為皇儲, 令鳳閣舍人張嘉福諷諭百姓抗表陳請,則天竟不許。如意元年,授特進。尋拜太子 太保,罷知政事。承嗣以不得立為皇太子,怏怏而卒,贈太尉、并州牧,諡曰宣。
zi yán jī xí jué, zé tiān bì qí fù míng, fēng wèi jì wèi wáng. xún yǔ qí qī yǒng tài jùn zhǔ jí yì dé tài zǐ děng, huà jí zhāng yì zhī xiōng dì chū rù gōng zhōng, kǒng yǒu bù lì, hòu fèn zhēng bù xié, xiè zhī, zé tiān wén ér dà nù, xián lìng zì shā. fù yǐ chéng sì cì zǐ yán yì wèi jì wèi wáng.
子延基襲爵,則天避其父名,封為繼魏王。尋與其妻永泰郡主及懿德太子等, 話及張易之兄弟出入宮中,恐有不利,後忿爭不協,泄之,則天聞而大怒,咸令自 殺。復以承嗣次子延義為繼魏王。
zhōng zōng jí wèi, shì zhōng jìng huī děng yǐ táng shì zhōng xìng, wǔ shì zhū wáng yí xuē qí wáng jué, nǎi lǜ qún guān shàng biǎo yuē:
中宗即位,侍中敬暉等以唐室中興,武氏諸王宜削其王爵,乃率群官上表曰:
chén wén shén qì zhě, tiān xià zhī zhì gōng, bì guī hū yǒu dé huáng jí zhě, yù zhōng zhī dà bǎo, bì shùn hū tiān mìng. lì kǎo qián gǔ, xiáng guān dì yè, jiē bù bìng xìng, mò yǒu èr zhǔ. gù sān huáng shì méi ér wǔ dì shì xìng, xià shāng shì shuāi ér zhōu hàn shì zuò. hé zé? dì wáng zhī lì shù, xīn yīng hū wǔ xíng, shuǐ shèng zé huǒ shuāi, mù shuāi zé jīn shèng. tiān dì zhī yùn yě, hé hū sì shí, chūn wǎng zé xià lái, shǔ tuì zé hán jí. zé zhī wǔ xíng zhī shù yě, dì wáng bù kě wéi, wéi zhī zé zōng shè bù ān, shēng rén bù lǐ. sì shí zhī xù, tiān dì bù néng biàn, biàn zhī zé shuāng lù bù jūn, shuǐ hàn jiāo cuò.
臣聞神器者,天下之至公,必歸乎有德;皇極者,域中之大寶,必順乎天命。 歷考前古,祥觀帝業,皆不並興,莫有二主。故三皇氏沒而五帝氏興,夏、商氏衰 而周、漢氏作。何則?帝王之歷數,心應乎五行,水盛則火衰,木衰則金盛。天地 之運也,合乎四時,春往則夏來,暑退則寒集。則知五行之數也,帝王不可違,違 之則宗社不安,生人不理。四時之序,天地不能變,變之則霜露不均,水旱交錯。
zì yǒu suí shī yù, hǎi nèi bēng lí, tiān lì zhī zhòng, guī yú táng shì. wàn fāng lè yè, hé bō luàn zhī gōng sān shèng chóng guāng, bù shēng chéng zhī dé. kě wèi yǒu gōng yú sì hǎi, yǒu dé yú zhēng rén. zì hóng dào è mì, shēng líng jiàng huò, bǎi pì āi hào, rú sàng kǎo bǐ.
自有隋失御,海內崩離,天曆之重,歸於唐室。萬方樂業,荷撥亂之功;三聖 重光,布生成之德。可謂有功於四海,有德於蒸人。自弘道遏密,生靈降禍,百辟 哀號,如喪考妣。
zé tiān huáng hòu lín yù dì tú, míng mù dá cōng, gōng qīn shù jī. zé yǒu chán xié xiōng niè, wū huò ruì dé, gòu hài zōng zhī, zhū yí dài jǐn. yīng fān xián qī, bǎi bù yī cún, yú lèi zài zhě, tóu cuàn huāng yì. yuān kù rén shén, gǎn shāng tiān dì, zhōng chén yì shì, shí suǒ tòng xīn. zì tiān shòu zhī jì, shí chēng gǎi gé, wǔ jiā zǐ zhí, xián shù fēng jiàn, shí yú nián jiān, shí yì róng jí. yú shí táng shì fān píng, qǐ dé bìng fēng, gù zhī shì yǒu shēng jiàng, shí shǐ rán yě.
則天皇后臨御帝圖,明目達聰,躬親庶績。則有讒邪凶孽,誣惑睿德,構害宗 枝,誅夷殆盡。英籓賢戚,百不一存,余類在者,投竄荒裔。冤酷人神,感傷天地, 忠臣義士,實所痛心。自天授之際,時稱改革,武家子侄,咸樹封建,十餘年間, 實亦榮極。於時唐室籓屏,豈得並封,故知事有升降,時使然也。
jīn zé tiān huáng dì yàn juàn wàn jī, shén qì dà bǎo, zhòng guī bì xià. bǎi xìng ōu gē, xīn fù táng yè, shàng zhì qīng shì, xià jí cāng shēng, huáng fà zhī lún, tóng ér zhī bèi, mò bù huān xīn wǔ biàn, rú jiàn fù mǔ. qǐ bù yǐ táng jiā ēn dé, gǎn yōu qí zhī xīn bì xià rén míng, shùn tiān xià zhī wàng? jīn huáng yè zhòng gòu, shèng zuò zhōng xìng, shén qí zhī dào, yǒu zhù yú xiān dé yǐ! lí rén zhī chéng, wú fù yú bì xià yǐ! chén yòu wén zhī, yè bù liǎng shèng, shì bù liǎng dà, gù tiān wú èr rì, tǔ wú èr wáng, qián shèng zhī gé yán, xiān zhé zhī míng jiè. zì huáng míng fǎn zhèng, tiān mìng wéi xīn, wǔ jiā zhū wáng, fēng jiàn yī jiù, shēng zhě jì jiā máo tǔ, sǐ zhě réng zhuī fù yì, wàn xìng shī wàng, qīng shì hán xīn, hé zé? kāi pì yǐ lái, hǎn yǒu sī lǐ, dì wáng zhī dào, shí wú cǐ fǎ. bì xià zòng yù kāi ēn, yǐ xíng sī huì, qǐ kě wéi wǔ xíng zhī lì shù hū? guāi sì shí zhī hán shǔ hū?
今則天皇帝厭倦萬機,神器大寶,重歸陛下。百姓謳歌,欣復唐業,上至卿士, 下及蒼生,黃髮之倫,童兒之輩,莫不歡欣舞忭,如見父母。豈不以唐家恩德,感 幽祇之心;陛下仁明,順天下之望?今皇業重構,聖祚中興,神祇之道,有助於先 德矣!黎人之誠,無負於陛下矣!臣又聞之,業不兩盛,事不兩大,故天無二日, 土無二王,前聖之格言,先哲之明誡。自皇明反正,天命惟新,武家諸王,封建依 舊,生者既加茅土,死者仍追賦邑,萬姓失望,卿士寒心,何則?開闢以來,罕有 斯理,帝王之道,實無此法。陛下縱慾開恩,以行私惠,豈可違五行之歷數乎?乖 四時之寒暑乎?
yòu hǎi nèi zhòng qíng, cháo tíng qiè yì, wèi wǔ shì zhū wáng shēn jì, yì shì jiāng yǒu sǔn. hé zé? chù zhī wèi dé qí suǒ, jū zhī shí kǒng bù ān, bì xià suī yù chǒng zhī, fān nǎi xiàn zhī, bù zūn gǔ diǎn gù yě. qiě táng lì yǒu guī, zhōu mìng yǐ qù jué zhòng zé nán bǎo, lù báo zé yì quán. yòu zé tiān huáng dì qīn zhèng zhī shí, wǔ shì zhū wáng, yì fèn wài zhí. jīn jū jīng niǎn, bù jiàng jiù fēng, tiān xià zhī xīn, qiè jiāng bù kě. bì xià zòng yù dūn chóng wài qī, qū liú ēn dài, nài zōng miào shè jì zhī jì hé? nài qīng shì lí shù zhī yì hé?
又海內眾情,朝廷竊議,為武氏諸王身計,亦適將有損。何則?處之未得其所, 居之實恐不安,陛下雖欲寵之,翻乃陷之,不遵古典故也。且唐歷有歸,周命已去; 爵重則難保,祿薄則易全。又則天皇帝親政之時,武氏諸王,亦分外職。今居京輦, 不降舊封,天下之心,竊將不可。陛下縱慾敦崇外戚,曲流恩貸,奈宗廟社稷之計 何?奈卿士黎庶之議何?
fú yuàn bì xià wèi shè jì zhī yuǎn tú, gē sī qíng zhī xiǎo ài, nèi chóng jīng bāng zhī yào, wài shùn xiá ěr zhī xīn, qǐ bù gù zōng shè zhī jī, yǔn rén líng zhī yuàn? zé bì xià wēi wēi zhī yè, guàn sān guāng ér dòng jiǔ quán. qīn qīn zhī yì, shàng yǒu lún ér xià yǒu xù. chén tè chéng róng chǒng, sī jié dān chì, jì wèi táng chén, shí wèi táng jì, fú qǐ shèng cí, fǔ chuí jīn nà.
伏願陛下為社稷之遠圖,割私情之小愛,內崇經邦之要,外順遐邇之心,豈不 固宗社之基,允人靈之願?則陛下巍巍之業,貫三光而洞九泉。親親之義,上有倫 而下有序。臣特承榮寵,思竭丹赤,既為唐臣,實為唐計,伏乞聖慈,俯垂矜納。
zhōng shū shè rén cén yì zhī cí yě. shàng dá yuē:
中書舍人岑義之詞也。上答曰:
zhèn cháng yīn xiá jǐng, bó lǎn qián xiū, dì jí huáng tú, lüè jī qí jī. zhì ruò èr líng zhào pàn, sān cái yù xìng, lí lián sù lù zhī chén, zūn lú dà tíng zhī rì, shí yóu pǔ lüè, wèi zhe tú shū. jì hū chū zhèn yīng qī, huà bā guà ér chéng xiàng yán huáng yù lì, bō bǎi gǔ yǐ xìng nóng. chē fú chuàng yú xuān yuán zhī cháo, lì xiàng jiàn yú táng yáo zhī dài, fēng jiàn zhī shì, què ěr wú wén. zì zhōu hàn yǐ lái, fāng chóng fān píng. zhì yú sān wēi gèng wáng, wǔ yùn dié xìng, yǐ gǔ kuí jīn, shì jī yǒu shuǎng.
朕嘗因暇景,博覽前修,帝籍皇圖,略稽其跡。至若二靈肇判,三才聿興,驪 連粟陸之辰,尊盧大庭之日,時猶朴略,未著圖書。洎乎出震應期,畫八卦而成象; 炎皇御歷,播百穀以興農。車服創於軒轅之朝,曆象建於唐堯之代,封建之事,闕 爾無聞。自周漢已來,方崇蕃屏。至於三微更王,五運迭興,以古揆今,事跡有爽。
bǐ zhě bié zōng fǔ lì, yì xìng xìng bāng, fú yǐ zé tiān dà shèng huáng dì, nèi fǔ wài lín, jiāng wǔ shí zài, zài zhèn gōng zé wèi cí mǔ, yú shì shù jí shì míng jūn. wǎng zhě chuí gǒng zhī zhōng, sì huáng lín zhèng, dāng cǐ zhī jì, lǔ wèi bìng cún. jí hū quán jié xìng yāo, láng yá gòu nì, zāi lián qī guó, xìn jié sān jiān, jì xíng dà yì zhī huái, suì yǒu qì zhū zhī shì. zhōu táng gé mìng, gài wèi cóng quán, zǐ zhí fēng wáng, guó zhī cháng diǎn. qīng děng biǎo yún tiān shòu zhī jì, wǔ jiā fēng jiàn, táng jiā fān píng, qǐ dé bìng fēng zhě, zhì rú qiān lǐ yī fáng, bù yù nì móu, hái yī xìng lǐ, wú gǎi jiù huì, qǐ fēi shàn è qū fēn, shēn míng nì shùn yǐ? jīn yǐ shèng shàng guāi yù, gāo zhěn yí shén, wěi zhèng zhèn gōng, zuǎn chéng pī xù. zuó zhě èr yuè zhī shǒu, yōu jì děng lǚ qǐng xuē fēng, zhèn dú duàn jīn huái, bù yī lái qǐng. xī hàn zǔ yǐ bù yī qǔ tiān xià, yóu fēng yì xìng wèi wáng, kuàng zhèn yǐ lèi shèng kāi jī, qǐ kě xuē fēng wài zú? qún gōng děng yǐ tiān wú èr rì, tǔ wú èr wáng, kàng biǎo zǐ tíng, yòng shēn dān kěn zhě. rán yǐ shǎng fá zhī diǎn, jīng guó dà gāng, yōu jì sān sī, jiē xī yù gào xiōng shù, suī bù qīn mào bái rèn, ér yì zǎo xiàn dān chéng, jīn ruò què chú jiù fēng, biàn lǜ yǒu gōng nán quàn.
比者別宗撫歷,異姓興邦,伏以則天大聖皇帝,內輔外臨,將五十載,在朕躬 則為慈母,於士庶即是明君。往者垂拱之中,嗣皇臨政,當此之際,魯衛並存。及 乎全節興妖,琅邪構逆,災連七國,釁結三監,既行大義之懷,遂有泣誅之事。周 唐革命,蓋為從權,子侄封王,國之常典。卿等表雲「天授之際,武家封建,唐家 籓屏,豈得並封」者,至如千里一房,不預逆謀,還依姓李,無改舊惠,豈非善惡 區分,申明逆順矣?今以聖上乖豫,高枕怡神,委政朕躬,纂承丕緒。昨者二月之 首,攸暨等屢請削封,朕獨斷襟懷,不依來請。昔漢祖以布衣取天下,猶封異姓為 王,況朕以累聖開基,豈可削封外族?群公等以「天無二日,土無二王」,抗表紫 庭,用申丹懇者。然以賞罰之典,經國大綱,攸暨、三思,皆悉預告凶豎,雖不親 冒白刃,而亦早獻丹誠,今若卻除舊封,便慮有功難勸。
yú shì jiàng fēng liáng wáng sān sī wèi dé jìng jùn wáng, liàng jiǎn shí fēng èr bǎi hù, dìng wáng fù mǎ dū wèi yōu jì wèi lè shòu jùn wáng, hé nèi jùn wáng yì zōng wèi gěng guó gōng, jiàn chāng jùn wáng yōu níng wèi jiāng guó gōng, huì jī jùn wáng yōu wàng wèi yè guó gōng, lín chuān jùn wáng sì zōng wèi guǎn guó gōng, jiàn ān jùn wáng yōu yí wèi xī guó gōng, gāo píng jùn wáng zhòng guī wèi kuài guó gōng, jì wèi wáng yán yì wèi wèi guó gōng, ān píng jùn wáng yōu xù wèi cháo guó gōng, gāo yáng jùn wáng fù mǎ dū wèi chóng xùn wèi fēng guó gōng, huái yáng jùn wáng yán xiù wèi huán guó gōng, xián ān jùn wáng yán zuò wèi xián ān jùn gōng.
於是降封梁王三思為德靜郡王,量減實封二百戶,定王、駙馬都尉攸暨為樂壽 郡王,河內郡王懿宗為耿國公,建昌郡王攸寧為江國公,會稽郡王攸望為鄴國公, 臨川郡王嗣宗為管國公,建安郡王攸宜為息國公,高平郡王重規為鄶國公,繼魏王 延義為魏國公,安平郡王攸緒為巢國公,高陽郡王、駙馬都尉崇訓為酆國公,淮陽 郡王延秀為桓國公,咸安郡王延祚為咸安郡公。
zhōng zōng shí, sì zōng zhì cáo zhōu cì shǐ, yōu yí gōng bù shàng shū, zhòng guī qí zhōu cì shǐ, xiāng cì bìng zú. yōu wàng zhì tài cháng qīng, zuǒ qiān chūn zhōu sī mǎ ér sǐ. yán xiù fú zhū hòu, wǔ shì zōng shǔ yuán zuò zhū sǐ jí pèi liú, dài jiāng jǐn yǐ. xiān tiān èr nián, zhì xuē shì yuē dì hào, yī jiù zhuī zèng tài yuán wáng, qī yáng shì yì xuē hòu hào, yī jiù wèi tài yuán wáng fēi.
中宗時,嗣宗至曹州刺史,攸宜工部尚書,重規岐州刺史,相次病卒。攸望至 太常卿,左遷春州司馬而死。延秀伏誅後,武氏宗屬緣坐誅死及配流,殆將盡矣。 先天二年,制削士彠帝號,依舊追贈太原王,妻楊氏亦削後號,依舊為太原王妃。
yán xiù, chéng sì dì èr zi yě. zé tiān shí, tū jué mò chuài shàng yán yǒu nǚ qǐng hé qīn, zhì yán xiù yǔ yán zhī wēi jù wǎng tū jué, jiāng qīn yíng mò chuài nǚ wèi qī. jì ér mò chuài zhí zhī wēi, rù guān zhào dìng děng zhōu, gù yán xiù jiǔ bù dé hái. shén lóng chū, mò chuài gèng qǐng tōng hé, xiān lìng yán xiù sòng kuǎn, shǐ dé guī, fēng huán guó gōng, yòu shòu zuǒ wèi zhōng láng jiāng. shí wǔ chóng xùn wèi ān lè gōng zhǔ xù, jí yán xiù cóng fù xiōng, shù yǐn zhì zhǔ dì. yán xiù jiǔ zài fān zhōng, jiě tū jué yǔ, cháng yú zhǔ dì, yán xiù chàng tū jué gē, zuò hú xuán wǔ, yǒu zī mèi, zhǔ shén xǐ zhī. jí chóng xùn sǐ, yán xiù de xìng, suì shàng gōng zhǔ.
延秀,承嗣第二子也。則天時,突厥默啜上言有女請和親,制延秀與閻知微俱 往突厥,將親迎默啜女為妻。既而默啜執知微,入冠趙、定等州,故延秀久不得還。 神龍初,默啜更請通和,先令延秀送款,始得歸,封桓國公,又授左衛中郎將。時 武崇訓為安樂公主婿,即延秀從父兄,數引至主第。延秀久在蕃中,解突厥語,常 於主第,延秀唱突厥歌,作胡旋舞,有姿媚,主甚喜之。及崇訓死,延秀得幸,遂 尚公主。
zhǔ, wéi hòu suǒ shēng nán nǚ zhōng zuì xiǎo. chū, zhōng zōng qiān yú fáng zhōu, yù dá zhōu jìng, shēng yú lù cì. xìng huì mǐn, róng zhì xiù jué. zhōng zōng wéi hòu ài páng rì shēn, zì qí suǒ yù, zòu qǐng wú bù yǔn xǔ. shì chǒng héng zòng, quán qīng tiān xià, zì wáng hóu zǎi xiàng yǐ xià, chú bài duō chū qí mén. suǒ yíng dì zhái bìng zào ān lè fó sì, nǐ yú gōng yē, qiǎo miào guò zhī. lìng yáng wù lián yú chéng xī zào dìng kūn chí yú qí zhuāng, yán mào shù lǐ. chū jiàng zhī shí, yǐ huáng hòu zhàng fā yú gōng zhōng, zhōng zōng yǔ wéi hòu yù ān fú mén guān zhī, dēng zhú gōng nǐ, chè míng rú zhòu. yán xiù bài dù rì, shòu tài cháng qīng, jiān yòu wèi jiāng jūn fù mǎ dū wèi, gǎi fēng héng guó gōng, shí fēng wǔ bǎi hù. fèi xiū xiáng zhái, yú jīn chéng fāng zào zhái, qióng jí zhuàng lì, tǎng zàng wèi zhī kōng jié. chóng xùn zi shù suì, yīn jiā jīn zǐ guāng lù dài fū tài cháng qīng tóng zhèng yuán zuǒ wèi jiāng jūn, fēng hào guó gōng, cì shí fēng wǔ bǎi hù, yǐ sì qí fù. gōng zhǔ chǎn nán mǎn yuè, zhōng zōng wéi hòu xìng qí dì, jiù dì fàng shè, qiǎn zǎi chén lǐ jiào wén shì sòng zhī wèn shěn quán qī zhāng shuō yán cháo yǐn děng shù bǎi rén fù shī měi zhī.
主,韋後所生男女中最小。初,中宗遷於房州,欲達州境,生於路次。性惠敏, 容質秀絕。中宗、韋後愛龐日深,恣其所欲,奏請無不允許。恃寵橫縱,權傾天下, 自王侯宰相已下,除拜多出其門。所營第宅並造安樂佛寺,擬於宮掖,巧妙過之。 令楊務廉於城西造定昆池於其莊,延袤數里。出降之時,以皇后仗發於宮中,中宗 與韋後御安福門觀之,燈燭供擬,徹明如晝。延秀拜度日,授太常卿,兼右衛將軍、 駙馬都尉,改封恆國公,實封五百戶。廢休祥宅,於金城坊造宅,窮極壯麗,帑藏 為之空竭。崇訓子數歲,因加金紫光祿大夫、太常卿同正員、左衛將軍,封鎬國公, 賜實封五百戶,以嗣其父。公主產男滿月,中宗、韋後幸其第,就第放赦,遣宰臣 李嶠、文士宋之問、沈佺期、張說、閻朝隱等數百人賦詩美之。
yán xiù jì shì ēn, fàng zòng wú suǒ jì dàn. yòu gōng zhǔ fǔ cāng cáo fú fèng zhī yán xiù yǒu bù chén zhī xīn, suì shuō yuē: jīn tiān xià cāng shēng, yóu yǐ wǔ shì wèi niàn, dà zhōu bì kě zài xìng. àn chèn shū yún hēi yī shén sūn pī tiān shang, fù mǎ jí shén huáng zhī sūn yě. měi quàn lìng zhe zào ǎo zi yǐ yīng zhī. jí wéi shù rén bài, yán xiù yǔ gōng zhǔ zài nèi zhái, gé zhàn liáng jiǔ. jiē zhǎn zhī. hòu zhuī biǎn wèi bèi nì shù rén.
延秀既恃恩,放縱無所忌憚。又公主府倉曹符鳳知延秀有不臣之心,遂說曰: 「今天下蒼生,猶以武氏為念,大周必可再興。按讖書雲『黑衣神孫披天裳』,駙 馬即神皇之孫也。」每勸令著皁襖子以應之。及韋庶人敗,延秀與公主在內宅,格 戰良久。皆斬之。後追貶為悖逆庶人。
sān sī, yuán qìng zi yě. shǎo yǐ hòu zú lèi zhuǎn yòu wèi jiāng jūn. zé tiān lín cháo, zhuó bài xià guān shàng shū. jí gé mìng, fēng liáng wáng, cì shí fēng yī qiān hù. xún bài tiān guān shàng shū. zhèng shèng yuán nián, zhuǎn chūn guān shàng shū, jiān xiū guó shǐ. shèng lì yuán nián, jiǎn xiào nèi shǐ. èr nián, jìn bài tè jìn tài zǐ bīn kè, réng bìng yī jiù jiān xiū guó shǐ.
三思,元慶子也。少以後族累轉右衛將軍。則天臨朝,擢拜夏官尚書。及革命, 封梁王,賜實封一千戶。尋拜天官尚書。證聖元年,轉春官尚書,監修國史。聖歷 元年,檢校內史。二年,進拜特進、太子賓客,仍並依舊監修國史。
sān sī lüè shè wén shǐ, xìng qīng qiǎo biàn pì, shàn shì rén, yóu shì tè méng xìn rèn. zé tiān shù xìng qí dì, shǎng cì shén hòu. shí xuē huái yì zhāng yì zhī chāng zōng jiē chéng ēn gù. sān sī yǔ chéng sì měi zhé jié shì zhī. huái yì yù chéng mǎ, chéng sì sān sī bì wèi zhī zhí pèi. yòu zèng chāng zōng shī, shèng chēng chāng zōng cái mào shì wáng zǐ jìn hòu shēn, réng lìng cháo shì dì xiāng shǔ hé. sān sī yòu yǐ zé tiān yàn jū shēn gōng, yòu yù yǔ zhāng yì zhī chāng zōng děng hù cóng chí chěng, yǐ nòng qí quán. nǎi qǐng chuàng zào sān yáng gōng yú sōng gāo shān, xìng tài gōng yú wàn shòu shān, qǐng zé tiān měi suì lín xìng, qián hòu gōng yì shén zhòng, bǎi xìng yuàn zhī.
三思略涉文史,性傾巧便僻,善事人,由是特蒙信任。則天數幸其第,賞賜甚 厚。時薛懷義、張易之、昌宗皆承恩顧。三思與承嗣每折節事之。懷義欲乘馬,承 嗣、三思必為之執轡。又贈昌宗詩,盛稱昌宗才貌是王子晉後身,仍令朝士遞相屬 和。三思又以則天厭居深宮,又欲與張易之、昌宗等扈從馳騁,以弄其權。乃請創 造三陽宮於嵩高山,興泰宮於萬壽山,請則天每歲臨幸,前後工役甚眾,百姓怨之。
shén lóng chū, jìn bài sī kōng tóng zhōng shū mén xià sān pǐn, jiā shí fēng wǔ bǎi hù, gù cí bù shòu. wèi jǐ, suí lì jiàng fēng wèi dé jìng jùn wáng, liàng jiǎn shí fēng èr bǎi hù. xún bài zuǒ sàn qí cháng shì, zé tiān yí zhì lìng fù qí suǒ jiǎn shí fēng.
神龍初,進拜司空、同中書門下三品,加實封五百戶,固辭不受。未幾,隨例 降封為德靜郡王,量減實封二百戶。尋拜左散騎常侍,則天遺制令復其所減實封。
chū, jìng huī děng lì gōng hòu, zhǎng zhī guó zhèng, sān sī lǜ qí gèng wèi jǐ huàn, ér lìng qí zi chóng xùn yīn ān lè gōng zhǔ gòu wū jìng huī děng, bìng liú yú lǐng biǎo ér sǐ. zì shì sān sī wēi quán rì shèng, jūn guó zhèng shì, duō suǒ cān zōng. jìng huī děng suǒ chì chù zhě, jiē néng yǐn fù jiù zhí, lìng bǎi guān fù xiū zé tiān zhī fǎ. shí rén jiē yán qí yīn huái cuàn nì, yǐ bǐ cáo mèng dé sī mǎ zhòng dá.
初,敬暉等立功後,掌知國政,三思慮其更為己患,而令其子崇訓因安樂公主 構誣敬暉等,並流於嶺表而死。自是三思威權日盛,軍國政事,多所參綜。敬暉等 所斥黜者,皆能引復舊職,令百官復修則天之法。時人皆言其陰懷篡逆,以比曹孟 德、司馬仲達。
yōng zhōu rén wéi yuè jiāng gāo zhěn děng bìng shàng shū yán sān sī fù zǐ bì wèi nì luàn. sān sī zhī ér qiú suǒ qí zuì. yǒu sī xī zhǐ, zòu: yuè jiāng zuò dāng qì shì, zhěn pèi liú lǐng wài. huáng mén shì láng sòng jǐng zhí zòu yún: yuè jiāng suǒ fàn, bù hé zhì sǐ. sān sī nù, jìng chì sòng jǐng wèi wài zhí. sān sī jì cāi jí zhèng shì, cháng yán bù zhī hé děng míng zuò hǎo rén, wéi yǒu xiàng wǒ hǎo zhě, shì hǎo rén ěr. yòu yǔ qí suǒ qīn bīng bù shàng shū zōng chǔ kè jiāng zuò dà jiàng zōng jìn qīng tài fǔ qīng jì chù nè hóng lú qīng gān yuán jiǎn dì xiāng yǐn zhì, gàn dú shí zhèng. shì yù shǐ zhōu lì yòng rǎn zǔ yōng, tài pú chéng lǐ quān, guāng lù chéng sòng zhī xùn, jiān chá yù shǐ yáo shào zhī děng wǔ rén, cháng wèi qí ěr mù, shí rén hū wèi sān sī wǔ gǒu.
雍州人韋月將、高軫等並上疏言三思父子必為逆亂。三思知而求索其罪。有司 希旨,奏:「月將坐當棄市,軫配流嶺外」。黃門侍郎宋璟執奏云:「月將所犯, 不合至死。」三思怒,竟斥宋璟為外職。三思既猜嫉正士,嘗言「不知何等名作好 人,唯有向我好者,是好人耳。」又與其所親兵部尚書宗楚客、將作大匠宗晉卿、 太府卿紀處訥、鴻臚卿甘元柬遞相引致,干黷時政。侍御史周利用、冉祖雍,太僕 丞李悛,光祿丞宋之遜,監察御史姚紹之等五人,常為其耳目,時人呼為「三思五 狗」。
zhōng zōng xún yòu zhì: wǔ shì chóng ēn miào, yī yī tiān shòu shí jiù lǐ xiǎng jì, qí wú líng shùn líng, bìng zhì guān yuán, jiē sān sī yì yě.
中宗尋又制:武氏崇恩廟,一依天授時舊禮享祭,其吳陵、順陵,並置官員, 皆三思意也。
sān sī jì yǔ wéi shù rén jí shàng guān zhāo róng sī tōng, cháng jì jié mǐn tài zǐ, yòu yīn ān lè gōng zhǔ mì móu fèi chù zhī. sān nián qī yuè, tài zǐ lǜ yǔ lín dà jiāng jūn lǐ duō zuò děng, fā zuǒ yòu yǔ lín bīng, shā sān sī jí qí zi chóng xùn yú qí dì, bìng shā qí qīn dǎng shí yú rén. é ér shì biàn, tài zǐ jì sǐ, zhōng zōng wèi sān sī jǔ āi, fèi cháo wǔ rì, zèng tài wèi, zhuī fēng liáng wáng, shì yuē xuān. ān lè gōng zhǔ yòu yǐ jié mǐn tài zǐ shǒu zhì jì yú sān sī jí chóng xùn líng jiù qián. ruì zōng jiàn zuò, yǐ sān sī fù zǐ jù yǒu nì jié, zhì lìng zhuó guān bào shī, píng qí fén mù.
三思既與韋庶人及上官昭容私通,嘗忌節愍太子,又因安樂公主密謀廢黜之。 三年七月,太子率羽林大將軍李多祚等,發左右羽林兵,殺三思及其子崇訓於其第, 並殺其親黨十餘人。俄而事變,太子既死,中宗為三思舉哀,廢朝五日,贈太尉, 追封梁王,諡曰宣。安樂公主又以節愍太子首致祭於三思及崇訓靈柩前。睿宗踐祚, 以三思父子俱有逆節,制令斫棺暴屍,平其墳墓。
chóng xùn, sān sī dì èr zi yě. zé tiān shí, fēng wèi gāo yáng jùn wáng. zhǎng ān zhōng, shàng ān lè jùn zhǔ. shí sān sī yòng shì yú cháo, yù chǒng qí lǐ. zhōng zōng wèi tài zǐ zài dōng gōng, sān sī zhái zài tiān jīn qiáo nán, zì chóng guāng mén nèi xíng qīn yíng lǐ, guī yú qí zhái. sān sī yòu lìng zǎi chén lǐ jiào sū wèi dào, cí rén shěn quán qī sòng zhī wèn xú yàn bó zhāng shuō yán cháo yǐn cuī róng cuī shí zhèng yīn děng fù huā zhú xíng yǐ měi zhī. qí shí zhāng yì zhī chāng zōng zōng chǔ kè xiōng dì guì shèng, shí jiǎ cí yú rén, jiē yǒu xīn jù. chóng xùn shòu zuǒ wèi zhōng láng jiāng. shén lóng yuán nián, bài fù mǎ dū wèi, qiān tài cháng qīng, jiān zuǒ wèi jiāng jūn. jiàng fēng fēng guó gōng, réng cì shí fēng wǔ bǎi hù, xún xǐ fēng hào guó gōng. èr nián, jiān tài zi bīn kè, shè zuǒ wèi jiāng jūn. jí wèi jié mǐn tài zǐ suǒ shā, yōu zhì zèng kāi fǔ yí tóng sān sī, zhuī zèng lǔ wáng, shì yuē zhōng.
崇訓,三思第二子也。則天時,封為高陽郡王。長安中,尚安樂郡主。時三思 用事於朝,欲寵其禮。中宗為太子在東宮,三思宅在天津橋南,自重光門內行親迎 禮,歸於其宅。三思又令宰臣李嶠、蘇味道,詞人沈佺期、宋之問、徐彥伯、張說、 閻朝隱、崔融、崔湜、鄭愔等賦《花燭行》以美之。其時張易之、昌宗、宗楚客兄 弟貴盛,時假詞於人,皆有新句。崇訓授左衛中郎將。神龍元年,拜駙馬都尉,遷 太常卿,兼左衛將軍。降封酆國公,仍賜實封五百戶,尋徙封鎬國公。二年,兼太 子賓客,攝左衛將軍。及為節愍太子所殺,優制贈開府儀同三司,追贈魯王,諡曰 忠。
yì zōng, zé tiān bó fù shì yì zhī sūn yě. fù yuán zhōng, gāo zōng shí shì zhì cāng bù láng zhōng. tiān shòu nián, fēng shì yì wèi shǔ wáng, yì zōng fēng wèi hé nèi jùn wáng, lì qiān luò zhōu zhǎng shǐ zuǒ jīn wú wèi dà jiāng jūn. wàn suì tōng tiān nián zhōng, qì dān zéi shuài sūn wàn róng kòu hé běi, mìng yì zōng wèi dà zǒng guǎn tǎo zhī. jūn cì zhào zhōu, yòng wén zéi jiāng zhì jì zhōu, yì zōng jù, biàn yù qì jūn ér dùn. rén huò wèi yuē: zéi zhòng jí duō, rán qí jūn wú zī zhòng, yǐ chāo lüè wèi zī, ruò àn bīng yǐ shǒu, shì bì lí sàn, yīn ér jī zhī. kě yǒu dà gōng yě. yì zōng bù tīng, suì tuì jù xiāng zhōu, shí rén chī qí qiè nuò. yóu shì zéi zhòng jìn tú zhào zhōu ér qù. xún yòu lìng yì zōng ān fǔ hé běi zhū zhōu.
懿宗,則天伯父士逸之孫也。父元忠,高宗時仕至倉部郎中。天授年,封士逸 為蜀王,懿宗封為河內郡王,歷遷洛州長史、左金吾衛大將軍。萬歲通天年中,契 丹賊帥孫萬榮寇河北,命懿宗為大總管討之。軍次趙州,用聞賊將至冀州,懿宗懼, 便欲棄軍而遁。人或謂曰:「賊眾極多,然其軍無輜重,以抄掠為資,若按兵以守, 勢必離散,因而擊之。可有大功也。」懿宗不聽,遂退據相州,時人嗤其怯懦。由 是賊眾進屠趙州而去。尋又令懿宗安撫河北諸州。
xiān shì, bǎi xìng yǒu xié cóng zéi zhòng, hòu dé guī lái zhě. yì zōng yǐ wèi tóng fǎn, zǒng shā zhī. réng shēng kū qǔ qí dǎn, hòu xíng xíng, liú xiě yíng qián, yán xiào zì ruò. chū. sūn wàn róng bié shuài hé ā xiǎo gōng xiàn jì zhōu, yì duō tú hài shì nǚ. zhì shì, shí rén hào yì zōng yǔ ā xiǎo wèi liǎng hé, wèi zhī yǔ yuē: wéi cǐ liǎng hé, shā rén zuì duō. yì zōng yòu zì tiān shòu yǐ lái, cháng shòu zhōng zhǐ, tuī jū zhì yù, wáng gōng dà chén, duō bèi xiàn chéng qí zuì, shí rén yǐ wèi zhōu xìng lái jùn chén zhī yà yān. shén lóng chū, suí lì jiàng jué, fēng gěng guó gōng, lèi zhuǎn huái zhōu cì shǐ, xún zú.
先是,百姓有脅從賊眾,後得歸來者。懿宗以為同反,總殺之。仍生刳取其膽, 後行刑,流血盈前,言笑自若。初。孫萬榮別帥何阿小攻陷冀州,亦多屠害士女。 至是,時人號懿宗與阿小為兩何,為之語曰:「唯此兩何,殺人最多。」懿宗又自 天授已來,嘗受中旨,推鞫制獄,王公大臣,多被陷成其罪,時人以為周興、來俊 臣之亞焉。神龍初,隨例降爵,封耿國公,累轉懷州刺史,尋卒。
yōu jì, zé tiān bó fù shì ràng sūn yě. tiān shòu zhōng, fēng shì ràng wèi chǔ wáng, yōu jì fēng qiān shèng jùn wáng. cì jué shí fēng sān bǎi hù. xiōng yōu níng wèi jiàn chāng jùn wáng, shí fēng sì bǎi hù. yōu níng lì qiān fèng gé shì láng nà yán dōng guān shàng shū, bìng zú.
攸暨,則天伯父士讓孫也。天授中,封士讓為楚王,攸暨封千乘郡王。賜爵實 封三百戶。兄攸寧為建昌郡王,實封四百戶。攸寧歷遷鳳閣侍郎、納言、冬官尚書, 病卒。
yōu jì chū wèi yòu wèi zhōng láng jiāng, shàng tài píng gōng zhǔ, shòu fù mǎ dū wèi. lèi qiān yòu wèi jiāng jūn, jìn fēng dìng wáng, yòu jiā shí fēng sān bǎi hù. é yòu gǎi ān dìng jùn wáng, lì qiān sī lǐ qīng zuǒ sàn qí cháng shì, jiā tè jìn. shén lóng zhōng, bài sī tú, fù fēng dìng wáng, shí fēng mǎn yī qiān hù, gù cí bù bài. xún ér suí lì jiàng fēng lè shòu jùn wáng, bài yòu sàn qí cháng shì, jiā kāi fǔ yí tóng sān sī. yán xiù děng zhū hòu, yòu jiàng fēng chǔ guó gōng. yán hé yuán nián zú, zèng tài wèi bīng zhōu dà dū dū, zhuī fēng dìng wáng. xún yǐ gōng zhǔ móu nì, lìng píng huǐ qí mù.
攸暨初為右衛中郎將,尚太平公主,授駙馬都尉。累遷右衛將軍,進封定王, 又加實封三百戶。俄又改安定郡王,歷遷司禮卿、左散騎常侍,加特進。神龍中, 拜司徒,復封定王,實封滿一千戶,固辭不拜。尋而隨例降封樂壽郡王,拜右散騎 常侍,加開府儀同三司。延秀等誅後,又降封楚國公。延和元年卒,贈太尉、并州 大都督,追封定王。尋以公主謀逆,令平毀其墓。
tài píng gōng zhǔ zhě, gāo zōng shào nǚ yě. yǐ zé tiān suǒ shēng, tè chéng ēn chǒng. chū, yǒng lóng nián jiàng fù mǎ xuē shào. shào, chuí gǒng zhōng bèi wū gào yǔ zhū wáng lián móu fú zhū, zé tiān sī shā yōu jì zhī qī yǐ pèi zhǔ yān. gōng zhǔ fēng shuò, fāng é guǎng yí, duō quán lüè, zé tiān yǐ wèi lèi jǐ, měi yù móu yì, gōng jìn yán jùn, shì bù lìng xiè. gōng zhǔ yì wèi jù zì jiǎn, dàn chóng shì dǐ dì. èr shí yú nián, tiān xià dú yǒu tài píng yī gōng zhǔ, fù wèi dì, mǔ wèi hòu, fū wèi qīn wáng, zi wèi jùn wáng, guì shèng wú bǐ. yǒng chún yǐ qián cháo zhì, qīn wáng shí shí fēng bā bǎi hù, yǒu zhì yī qiān hù gōng zhǔ chū jiàng sān bǎi hù, gōng zhǔ jiā wǔ shí hù. tài píng shí tāng mù zhī yì yī qiān èr bǎi hù, shèng lì chū jiā zhì sān qiān hù.
太平公主者,高宗少女也。以則天所生,特承恩寵。初,永隆年降駙馬薛紹。 紹,垂拱中被誣告與諸王連謀伏誅,則天私殺攸暨之妻以配主焉。公主豐碩,方額 廣頤,多權略,則天以為類己,每預謀議,宮禁嚴峻,事不令泄。公主亦畏懼自檢, 但崇飾邸第。二十餘年,天下獨有太平一公主,父為帝,母為後,夫為親王,子為 郡王,貴盛無比。永淳已前朝制,親王食實封八百戶,有至一千戶;公主出降三百 戶,公主加五十戶。太平食湯沐之邑一千二百戶,聖歷初加至三千戶。
shén lóng yuán nián, yù zhū zhāng yì zhī móu yǒu gōng, jìn hào zhèn guó tài píng gōng zhǔ, xiāng wáng jiā hào ān guó xiāng wáng, bìng shí shí fēng tōng qián wǔ qiān hù, shǎng cì bù kě shèng jì. gōng zhǔ niè shì èr nán èr nǚ, wǔ shì èr nán yī nǚ, bìng shí shí fēng. yòu xiāng wáng wèi wáng zhòng jùn chéng wáng qiān lǐ zhái, qiǎn wèi shì sù wèi, huán qí suǒ jū, shí bù zhì yī zhàng shě, chí bīng xún jiǎo, tóng yú gōng jìn. tài píng zhǎng níng ān lè sān gōng zhǔ, zhì pù yī rú qīn wáng. èr nián zhēng yuè, zhì gōng zhǔ fǔ. jǐng lóng èr nián, gōng zhǔ nán chóng jiǎn chóng mǐn chóng xíng, tóng shòu sān pǐn, yǔ yú yáng wáng xiōng dì sì rén tóng zhì. shí zhōng zōng rén shàn, wéi hòu shàng guān zhāo róng yòng shì jìn zhōng, jiē yǐ wèi zhì móu bù jí gōng zhǔ, shén dàn zhī. gōng zhǔ rì yì háo héng, jìn dá cháo shì, duō zhì dà guān, cí rén hòu jìn zào qí mén zhě, huò yǒu pín jiǒng, zé yí zhī jīn bó, shì yì xī rán chēng zhī.
神龍元年,預誅張易之謀有功,進號鎮國太平公主,相王加號安國相王,並食 實封通前五千戶,賞賜不可勝紀。公主孽氏二男二女,武氏二男一女,並食實封。 又相王、衛王重俊、成王千里宅,遣衛士宿衛,環其所居,十步置一仗舍,持兵巡 徼,同於宮禁。太平、長寧、安樂三公主,置鋪一如親王。二年正月,置公主府。 景龍二年,公主男崇簡、崇敏、崇行,同授三品,與漁陽王兄弟四人同制。時中宗 仁善,韋後、上官昭容用事禁中,皆以為智謀不及公主,甚憚之。公主日益豪橫, 進達朝士,多至大官,詞人後進造其門者,或有貧窘,則遺之金帛,士亦翕然稱之。
jí táng lóng yuán nián liù yuè, wéi hòu zuò nì chēng zhì, wěi zūn wēn wáng. xuán zōng jū lín zī dǐ, fèn zhī, jiāng qīng nèi nán. gōng zhǔ yòu yù qí móu, lìng nán chóng jiǎn cóng zhī. jí lì wēn wáng, shù rì, tiān xià zhī xīn guī yú xiāng fǔ, nán wèi qí yì. gōng zhǔ rù qǐ yòu zhǔ, yǐ wáng shì duō gù, zī yú zhǎng jūn, nǎi tí xià yòu zhǔ, yīn yǔ xuán zōng dà chén zūn lì ruì zōng. gōng zhǔ pín zhe dà xūn, yì zūn zhòng, nǎi jiā shí fēng wǔ qiān hù, tōng qián mǎn yī wàn hù. gōng zhǔ zi chóng xíng chóng mǐn chóng jiǎn sān rén, fēng yì xìng wáng chóng xíng guó zi jì jiǔ, sì rén jiǔ qīng sān pǐn. měi rù zòu shì, zuò yǔ yí shí, suǒ yán jiē tīng. jiàn rén huò zhòu lì qīng zhí, huò zhì nán běi yá jiāng xiāng, quán yí rén zhǔ. jūn guó dà zhèng, shì bì cān jué, rú bù cháo yè, zé zǎi chén jiù dì yì qí kě fǒu.
及唐隆元年六月,韋後作逆稱制,偽尊溫王。玄宗居臨淄邸,憤之,將清內難。 公主又預其謀,令男崇簡從之。及立溫王,數日,天下之心歸於相府,難為其議。 公主入啟幼主,以王室多故,資於長君,乃提下幼主,因與玄宗、大臣尊立睿宗。 公主頻著大勛,益尊重,乃加實封五千戶,通前滿一萬戶。公主子崇行、崇敏、崇 簡三人,封異姓王;崇行國子祭酒,四人九卿三品。每入奏事,坐語移時,所言皆 聽。薦人或驟歷清職,或至南北衙將相,權移人主。軍國大政,事必參決,如不朝 謁,則宰臣就第議其可否。
gōng zhǔ yóu shì zī jiāo, tián yuán biàn yú jìn diān gāo yú, ér shì yì zào zuò qì wù, wú shǔ lǐng nán gōng sòng, xiāng shǔ yú lù. qǐ shū bǎo zhàng, yīn lè yú chéng, tóng yú gōng yē. shì ér pī luó qǐ, cháng shù bǎi rén, cāng tóu jiān yù, bì yíng qiān shù. wài zhōu gōng gǒu mǎ wán hǎo zī wèi, bù kě jì jí. yǒu hú sēng huì fàn, jiā fù yú cái bǎo, shàn shì quán guì, gōng zhǔ yǔ zhī sī, zòu wèi shèng shàn sì zhǔ, jiā sān pǐn, fēng gōng, zhí huò liú yú jiāng jiàn. gōng zhǔ jù xuán zōng yīng wǔ, nǎi lián jié jiāng xiāng, zhuān móu yì jì. qí shí zǎi xiàng qī rén, wǔ chū gōng zhǔ mén, cháng yuán kǎi lǐ cí zhǎng jìn bīng, cháng sī yè gōng zhǔ.
公主由是滋驕,田園遍於近甸膏腴,而市易造作器物,吳、蜀、嶺南供送,相 屬於路。綺疏寶帳,音樂輿乘,同於宮掖。侍兒披羅綺,常數百人,蒼頭監嫗,必 盈千數。外州供狗馬玩好滋味,不可紀極。有胡僧惠范,家富於財寶,善事權貴, 公主與之私,奏為聖善寺主,加三品,封公,殖貨流於江劍。公主懼玄宗英武,乃 連結將相,專謀異計。其時宰相七人,五出公主門,常元楷、李慈掌禁兵,常私謁 公主。
xiān tiān èr nián qī yuè, xuán zōng zài wǔ dé diàn, shì jiàn wēi bī, nǎi lè bīng zhū qí dǎng dòu huái zhēn xiāo zhì zhōng cén xī děng, gōng zhǔ jù rù shān sì, shù rì fāng chū, cì sǐ yú jiā. gōng zhǔ zhū zi jí dǎng yǔ sǐ zhě shù shí rén. jí qí jiā, cái huò shān jī, zhēn qí bǎo wù, móu yú yù fǔ, mǎ mù yáng mù tián yuán zhì kù, shù nián zhēng liǎn bù jǐn. huì fàn jiā chǎn yì shù shí wàn guàn.
先天二年七月,玄宗在武德殿,事漸危逼,乃勒兵誅其黨竇懷貞、蕭至忠、岑 羲等,公主遽入山寺,數日方出,賜死於家。公主諸子及黨與死者數十人。籍其家, 財貨山積,珍奇寶物,侔於御府,馬牧羊牧田園質庫,數年征斂不盡。惠范家產亦 數十萬貫。
yōu xù, wéi liáng zi yě. shǎo yǒu zhì xíng. tiān shòu zhōng fēng ān píng jùn wáng, lì qiān diàn zhōng jiān, chū wèi yáng zhōu dà dū dū fǔ zhǎng shǐ. shèng lì zhōng, qì guān yǐn yú sōng shān, yǐ qín shū yào ěr wèi wù. zhōng zōng jí wèi, yǐ chē ān bèi lǐ zhēng zhī, jiàng shū yuē:
攸緒,惟良子也。少有志行。天授中封安平郡王,歷遷殿中監,出為揚州大都 督府長史。聖歷中,棄官隱於嵩山,以琴書藥餌為務。中宗即位,以車安備禮征之, 降書曰:
zhèn wén dà yǐn wàng qíng, bù qù cháo shì, zhì rén wú jī, hé suǒ níng zhì. wáng gāo biāo jùn shàng, yǎ cāo gū zhēn yǒu xián yī zhī yòng, hóng tǐ èr zhī dé xué jiū shēn yuǎn, lǐ shí jīng wēi. cǎo jiè diāo chán, zī zhū yīng fú yìn sōng shān ér cí zhú yuàn, qù zhū dǐ ér wò qīng xī xiāo yáo lín hè, ào nì jī yǐng, yǒu nián suì yǐ.
朕聞大隱忘情,不去朝市,至人無跡,何所凝滯。王高標峻尚,雅操孤貞;有 咸一之用,弘體二之德;學究深遠,理實精微。草芥貂蟬,錙銖纓紱;廕松山而辭 竹苑,去硃邸而臥清溪;逍遙林壑,傲睨箕潁,有年歲矣。
zhèn qián yīng shèng lì, zhòng chǎn huáng jī bǎo yì bāng jiā, níng jí qū yǔ qiú xián cǎi yàn, fǔ gǔ kuī shān. wáng zhī suǒ jū, jiē jìn sōng yuè, zhǎng wàng gāo liè, sī mǎn fēng yān. zhù bì qiáo yán, zhuī xún dà kuí míng luán dòng xiù, xún fǎng guǎng chéng jī wù yīn fán, yǒu huái mò suì. jīn qiǎn guó zi sī yè dù shèn yíng yǐ lǐ mìng zhēng pì, sǎo kuí lóng zhī dì, xū jì qì zhī yán, shén huà dān qīng, zhèn zhī zhì yě. qǐ yǐ huáng wū zhī guì, qīng bǐ bái yún zhī xīn? tōng biàn zhī yí, xī cóng jiàng zhì yán zhù chāng hé, ruò zài fén yáng.
朕虔膺聖歷,重闡皇基;保乂邦家,寧輯區宇;求賢采彥,俯谷窺山。王之所 居,接近嵩岳,長望高烈,思滿風煙。駐驆喬岩,追尋大隗;鳴鑾峒岫,詢訪廣成; 機務殷繁,有懷莫遂。今遣國子司業杜慎盈以禮命徵辟,掃夔、龍之弟,虛稷、契 之筵,神化丹青,朕之志也。豈以黃屋之貴,傾彼白雲之心?通變之宜,希從降志; 延貯閶闔,若在汾陽。
yōu xù yīng zhào zhì dōu, shòu tài zǐ bīn kè. xún qǐng guī sōng shān, zhì cóng zhī, lìng jīng guān wǔ pǐn yǐ shàng jiàn sòng yú dìng dǐng mén wài.
攸緒應召至都,授太子賓客。尋請歸嵩山,制從之,令京官五品已上餞送於定 鼎門外。
jí sān sī yán xiù děng gòu nì, zhū wǔ duō zuò zhū lù, wéi yōu xù yǐ yǐn jū bù yù qí huò, shí lùn měi zhī. ruì zōng jí wèi, yòu jiàng chì yuē: qǐng yǐ zéi chén jié dǎng, hòu zú shàn quán, shàn dòng gōng wéi, sì xíng zhèn dú. líng qí suǒ gǎn, jiān è fú zhū jīn dé zōng shè yì ān, tiān dì jiāo tài. qīng jiǔ yàn zān fú, zǎo mù lín quán, shǒu dào bù huí, jiàn jǐ ér zuò, xìng yán gāo shàng, yǒu zú jiā chēng. dàn nù yòng bù qiān, zuì wú xiāng jí, wèi shàn yǒu yàn, qīng zhī wèi yǔ! huò lǜ jīng yí, gù lìng wèi xiè. qí jiàn zhòng rú cǐ. xún zhēng wèi tài zǐ bīn kè, bù jiù. kāi yuán èr nián, yōu xù yòu qǐng jiù lú shān jū zhǐ, zhì bù xǔ. réng lìng zhōu xiàn shù jiā cún wèn, bù lìng wài rén qīn rǎo. shí yī nián zú, nián liù shí jiǔ.
及三思、延秀等構逆,諸武多坐誅戮,唯攸緒以隱居不預其禍,時論美之。睿 宗即位,又降敕曰:「頃以賊臣結黨,後族擅權,扇動宮闈,肆行鴆毒。靈祇所感, 奸惡伏誅;今得宗社乂安,天地交泰。卿久厭簪紱,早慕林泉,守道不回,見幾而 作,興言高尚,有足嘉稱。但怒用不遷,罪無相及,為善有驗,卿之謂與!或慮驚 疑,故令慰謝。」其見重如此。尋征為太子賓客,不就。開元二年,攸緒又請就廬 山居止,制不許。仍令州縣數加存問,不令外人侵擾。十一年卒,年六十九。
xuē huái yì zhě, jīng zhào hù xiàn rén, běn xìng féng, míng xiǎo bǎo. yǐ yù tái huò wèi yè, wěi xíng shén, yǒu lǚ lì, wèi shì yú luò yáng, de xìng yú qiān jīn gōng zhǔ shì ér. gōng zhǔ zhī zhī, rù gōng yán yuē: xiǎo bǎo yǒu fēi cháng cái yòng, kě yǐ jìn shì. yīn dé zhào jiàn, ēn yù rì shēn. zé tiān yù yǐn qí jī, biàn yú chū rù jìn zhōng, nǎi dù wèi sēng. yòu yǐ huái yì fēi shì zú, nǎi gǎi xìng xuē, lìng yǔ tài píng gōng zhǔ xù xuē shào hé zú, lìng shào yǐ jì fù shì zhī. zì shì yǔ luò yáng dà dé sēng fǎ míng chù yī huì yǎn léng xíng gǎn dé gǎn zhī jìng guǐ xuān zhèng děng zài nèi dào chǎng niàn sòng. huái yì chū rù chéng jiù mǎ, zhōng guān shì cóng, zhū wǔ cháo guì, pú fú lǐ yè, rén jiān hū wèi xuē shī.
薛懷義者,京兆鄠縣人,本姓馮,名小寶。以鬻台貨為業,偉形神,有膂力, 為市於洛陽,得幸於千金公主侍兒。公主知之,入宮言曰:「小寶有非常材用,可 以近侍。」因得召見,恩遇日深。則天欲隱其跡,便於出入禁中,乃度為僧。又以 懷義非士族,乃改姓薛,令與太平公主婿薛紹合族,令紹以季父事之。自是與洛陽 大德僧法明、處一、惠儼、稜行、感德、感知、靜軌、宣政等在內道場念誦。懷義 出入乘廄馬,中官侍從,諸武朝貴,匍匐禮謁,人間呼為薛師。
chuí gǒng chū, shuō zé tiān yú gù luò yáng chéng xī xiū gù bái mǎ sì, huái yì zì hù zuò. sì chéng, zì wèi sì zhǔ. pō shì ēn kuáng jué, qí xià fàn fǎ, rén bù gǎn yán. yòu tái yù shǐ féng sī xù lǚ yǐ fǎ hé zhī huái yì yù xù yú tú, lìng cóng zhě ōu zhī, jǐ sǐ. yòu yú jiàn chūn mén nèi jìng ài sì bié zào diàn yǔ, gǎi míng fú shòu jì sì.
垂拱初,說則天於故洛陽城西修故白馬寺,懷義自護作。寺成,自為寺主。頗 恃恩狂蹶,其下犯法,人不敢言。右台御史馮思勖屢以法劾之;懷義遇勖於途,令 從者毆之,幾死。又於建春門內敬愛寺別造殿宇,改名佛授記寺。
chuí gǒng sì nián, chāi qián yuán diàn, yú qí dì zào míng táng, huái yì chōng shǐ dū zuò. fán yì shù wàn rén, yè yī dà mù qiān rén, zhì hào tóu, tóu yī, qiān rén qí hé. míng táng dà wū fán sān céng, jì gāo èr bǎi chǐ. yòu yú míng táng běi qǐ tiān táng, guǎng mào yà yú míng táng. huái yì yǐ gōng bài zuǒ wēi wèi dà jiāng jūn, fēng liáng guó gōng.
垂拱四年,拆乾元殿,於其地造明堂,懷義充使督作。凡役數萬人,曳一大木 千人,置號頭,頭一,千人齊和。明堂大屋凡三層,計高二百尺。又於明堂北起 天堂,廣袤亞於明堂。懷義以功拜左威衛大將軍,封梁國公。
yǒng chāng zhōng, tū jué mò chuài fàn biān, yǐ huái yì wèi qīng píng dào dà zǒng guǎn, lǜ jūn jī zhī, zhì dān yú tái, kè shí jì gōng ér hái. jiā fǔ guó dà jiāng jūn, jìn yòu wèi dà jiāng jūn, gǎi fēng è guó gōng zhù guó, cì bó èr qiān duàn.
永昌中,突厥默啜犯邊,以懷義為清平道大總管,率軍擊之,至單于台,刻石 紀功而還。加輔國大將軍,進右衛大將軍,改封鄂國公、柱國,賜帛二千段。
huái yì yǔ fǎ míng děng zào dà yún jīng, chén fú mìng, yán zé tiān shì mí lēi xià shēng, zuò yán fú tí zhǔ, táng shì hé wēi. gù zé tiān gé mìng chēng zhōu, huái yì yǔ fǎ míng děng jiǔ rén bìng fēng xiàn gōng, cì wù yǒu chà, jiē cì zǐ jiā suō yín guī dài. qí wěi dà yún jīng bān yú tiān xià sì, gè cáng yī běn, lìng shēng gāo zuò jiǎng shuō. zé tiān jiāng gé mìng, zhū shā zōng shǔ zhū wáng, wéi qiān jīn gōng zhǔ yǐ qiǎo mèi shàn jìn fèng dú cún kàng shū qǐng yǐ zé tiān wèi mǔ, yīn dé qū jiā ēn chǒng, gǎi yì hào wèi yán ān dà zhǎng gōng zhǔ, jiā shí fēng, cì xìng wǔ shì. yǐ zi kè yì qǔ wèi wáng wǔ chéng sì nǚ, nèi mén cān wèn, bù xiàn zǎo wǎn, jiàn zé jǐn huān.
懷義與法明等造《大雲經》,陳符命,言則天是彌勒下生,作閻浮提主,唐氏 合微。故則天革命稱周,懷義與法明等九人並封縣公,賜物有差,皆賜紫袈娑、銀 龜袋。其偽《大雲經》頒於天下寺,各藏一本,令升高座講說。則天將革命,誅殺 宗屬諸王,唯千金公主以巧媚善進奉獨存;抗疏請以則天為母,因得曲加恩寵,改 邑號為延安大長公主,加實封,賜姓武氏。以子克乂娶魏王武承嗣女,內門參問, 不限早晚,見則盡歡。
zhǎng shòu èr nián, mò chuài fù fàn sāi, yòu yǐ huái yì wèi dài běi dào héng jūn dà zǒng guǎn, yǐ lǐ duō zuò sū hóng huī wèi jiāng. wèi xíng, gǎi shuò fāng dào héng jūn dà zǒng guǎn, yǐ nèi shǐ lǐ zhāo dé wèi xíng jūn zhǎng shǐ, fèng gé shì láng píng zhāng shì sū wèi dào wèi xíng jūn sī mǎ, qì bì míng cáo rén shī shā zhā zhōng yì děng shí bā jiāng jūn yǐ tǎo zhī. wèi xíng lǔ tuì, nǎi zhǐ.
長壽二年,默啜復犯塞,又以懷義為代北道行軍大總管,以李多祚、蘇宏暉為 將。未行,改朔方道行軍大總管,以內史李昭德為行軍長史,鳳閣侍郎、平章事蘇 味道為行軍司馬,契苾明、曹仁師、沙吒忠義等十八將軍以討之。未行虜退,乃止。
huái yì hòu yàn rù gōng zhōng, duō jū bái mǎ sì, cì xuè huà dà xiàng, xuǎn yǒu lǚ lì bái dīng dù wèi sēng, shù mǎn qiān rén. shì yù shǐ zhōu jǔ yí qí jiān, zòu qǐng hé zhī, bù xǔ. gù qǐng zhī, zé tiān yuē: qīng qiě tuì, zhèn jí lìng qù. jǔ zhì tái, xuē shī yì zhì, chéng mǎ tà jiē ér xià, biàn tǎn fù yú chuáng. jǔ zhào tái lì, jiāng àn zhī, jù chéng mǎ ér qù. jǔ jù yǐ wén, zé tiān yuē: cǐ dào rén fēng bìng, bù kě kǔ wèn. suǒ dù sēng rèn qīng kān dāng. jǔ àn zhī, qióng qí zhuàng yǐ wén, zhū sēng xī pèi yuǎn zhōu. qiān jǔ tiān guān yuán wài láng, jìng wèi xuē shī suǒ gòu, xià yù, miǎn guān.
懷義後厭入宮中,多居白馬寺,刺血畫大像,選有膂力白丁度為僧,數滿千人。 侍御史周矩疑其奸,奏請劾之,不許。固請之,則天曰:「卿且退,朕即令去。」 矩至台,薛師亦至,乘馬蹋階而下,便坦腹於床。矩召台吏,將按之,遽乘馬而去。 矩具以聞,則天曰:「此道人風病,不可苦問。所度僧任卿勘當。」矩按之,窮其 狀以聞,諸僧悉配遠州。遷矩天官員外郎,竟為薛師所構,下獄,免官。
hòu yǒu yù yī shěn nán qiú de xìng, xuē shī ēn jiàn shuāi, hèn nù pō shén. zhèng shèng zhōng, nǎi fén míng táng tiān táng, bìng wèi huī jìn, zé tiān kuì ér yǐn zhī, yòu lìng huái yì chōng shǐ dū zuò. nǎi yú míng táng xià zhì jiǔ zhōu dǐng, zhù tóng wèi shí èr shǔ xíng xiàng, zhì yú běn chén wèi, jiē gāo yī zhàng, huái yì lǜ rén zuò hào tóu ān zhì zhī.
後有御醫沈南璆得幸,薛師恩漸衰,恨怒頗甚。證聖中,乃焚明堂、天堂,並 為灰燼,則天愧而隱之,又令懷義充使督作。乃於明堂下置九州鼎,鑄銅為十二屬 形象,置於本辰位,皆高一丈,懷義率人作號頭安置之。
qí hòu yì jiāo jù, zé tiān è zhī, lìng tài píng gōng zhǔ zé lǚ lì fù rén shù shí, mì fáng lǜ zhī. rén yǒu fā qí yīn móu zhě, tài píng gōng zhǔ rǔ mǔ zhāng fū rén lìng zhuàng shì fù ér yì shā zhī, yǐ niǎn chē zài shī sòng bái mǎ sì. qí shì zhě sēng tú, jiē liú cuàn yuǎn è chù.
其後益驕倨,則天惡之,令太平公主擇膂力婦人數十,密防慮之。人有發其陰 謀者,太平公主乳母張夫人令壯士縛而縊殺之,以輦車載屍送白馬寺。其侍者僧徒, 皆流竄遠惡處。
wéi wēn, zhōng zōng wéi shù rén cóng fù xiōng yě. fù xuán yǎn, gāo zōng mò guān zhì xǔ zhōu cì shǐ. xuán yǎn dì xuán zhēn, chū wèi pǔ zhōu cān jūn, yǐ nǚ wèi huáng tài zǐ fēi, zhuó bài yù zhōu cì shǐ. zhōng zōng sì wèi, fēi wèi hòu. jí dì jiàng wèi lú líng wáng, xuán zhēn pèi liú qīn zhōu ér sǐ. hòu mǔ cuī shì, wèi qīn zhōu shǒu lǐng níng chéng xiōng dì suǒ shā.
韋溫,中宗韋庶人從父兄也。父玄儼,高宗末官至許州刺史。玄儼弟玄貞,初 為普州參軍,以女為皇太子妃,擢拜豫州刺史。中宗嗣位,妃為後。及帝降為廬陵 王,玄貞配流欽州而死。後母崔氏,為欽州首領寧承兄弟所殺。
xuán zhēn yǒu sì zǐ: xún hào dòng cǐ, yì sǐ yú róng zhōu. hòu èr mèi, táo cuàn huò miǎn, jiān xíng guī zhǎng ān.
玄貞有四子:洵、浩、洞、泚,亦死於容州。後二妹,逃竄獲免,間行歸長安。
jí zhōng zōng fù wèi, wéi shì fù wèi huáng hòu. qí rì, zhuī zèng xuán zhēn wèi shàng luò jùn wáng. zuǒ shí yí jiǎ xū jǐ shàng shū jiàn yuē: kǒng zǐ yuē: wéi míng yǔ qì, bù kě yǐ jiǎ rén. qiě fēi lǐ shì ér wáng, zì gǔ méng shū suǒ qì. jīn bì xià chuàng zhì móu shǐ, chuí fàn jiāng lái, wèi huáng wáng lìng tú, zi sūn míng jìng. kuāng fù wèi jǐ, hòu zú yǒu sī, chén suī yōng yú, shàng zhī wèi kě shǐ guān zhí jiǎn, bì shì zhí shū. jīn wàn xìng yóng rán, wén yī shàn lìng, mò bù tú gē lǐ sòng, yán jǐng xiàng fēng, xīn rán mù huà, rì kǒng bù jí. bì xià nài hé xíng sī huì, shǐ qiáo fū yì zhī. jí xiān cháo zèng tài yuán wáng, yīn jiàn bù yuǎn. tóng yún shēng yú fū cùn, xún mù qǐ yú niè zāi, chéng kě xī yě. huàn hàn jì xíng, nán gǎi chéng mìng, chén wàng qǐng huáng hòu kàng biǎo gù cí, shǐ tiān xià zhī hóng ràng zhī fēng, tóng guǎn zhe chōng qiān zhī dé, shì zé wēi wēi shèng jiàn, wú dé ér chēng. shū zòu bù xǐng.
及中宗復位,韋氏復為皇后。其日,追贈玄貞為上洛郡王。左拾遺賈虛己上疏 諫曰:「孔子曰:『惟名與器,不可以假人。』且非李氏而王,自古盟書所棄。今 陛下創製謀始,垂範將來,為皇王令圖,子孫明鏡。匡復未幾,後族有私,臣雖庸 愚,尚知未可;史官執簡,必是直書。今萬姓顒然,聞一善令,莫不途歌里頌,延 頸向風,欣然慕化,日恐不及。陛下奈何行私惠,使樵夫議之。即先朝贈太原王, 殷鑑不遠。同雲生於膚寸,尋木起於櫱栽,誠可惜也。渙汗既行,難改成命,臣望 請皇后抗表固辭,使天下知弘讓之風,彤管著沖謙之德,是則巍巍聖鑒,無得而稱。」 疏奏不省。
xún yòu zhuī zèng xuán zhēn wèi tài shī yōng zhōu mù yì zhōu dà dū dū xuán yǎn wèi tè jìn bīng zhōu dà dū dū lǔ guó gōng. qiǎn shǐ yíng xuán zhēn jí cuī shì sàng jiù guī jīng shī. yòu qiǎn guǎng zhōu dū du zhōu rén guǐ lǜ bīng tǎo zhǎn níng chéng xiōng dì, yǐ qí shǒu jì yú cuī shì. zhuó bài rén guǐ zuǒ yǔ lín dà jiāng jūn, cì jué rǔ nán jùn gōng, shí shí fēng wǔ bǎi hù. jí xuán zhēn děng jiù jiāng zhì, shàng yǔ hòu dēng zhǎng lè gōng, wàng sàng ér qì. jiā zèng xuán zhēn wèi fēng wáng, shì yuē wén xiàn, réng hào qí miào yuē bāo dé, líng yuē róng xiān. gè zhì guān yuán, bìng gěi hù yī bǎi rén shǒu wèi sǎ sǎo. yòu zèng xuán zhēn zi xún wèi lì bù shàng shū rǔ nán jùn wáng, hào tài cháng qīng wǔ líng jùn wáng, dòng wèi wèi qīng huái nán jùn wáng, cǐ tài pú qīng shàng cài jùn wáng, yì qiǎn shǐ yíng qí sàng jiù yú jīng shī.
尋又追贈玄貞為太師、雍州牧、益州大都督;玄儼為特進、并州大都督、魯國 公。遣使迎玄貞及崔氏喪柩歸京師。又遣廣州都督周仁軌率兵討斬寧承兄弟,以其 首祭於崔氏。擢拜仁軌左羽林大將軍,賜爵汝南郡公,食實封五百戶。及玄貞等柩 將至,上與後登長樂宮,望喪而泣。加贈玄貞為酆王,諡曰文獻,仍號其廟曰褒德, 陵曰榮先。各置官員,並給戶一百人守衛灑掃。又贈玄貞子洵為吏部尚書、汝南郡 王,浩太常卿、武陵郡王,洞衛尉卿、淮南郡王,泚太僕卿、上蔡郡王,亦遣使迎 其喪柩於京師。
wēn, shén lóng zhōng lèi qiān lǐ bù shàng shū, fēng lǔ guó gōng. dì xū, zuǒ yǔ lín jiāng jūn, fēng cáo guó gōng. hòu mèi fū lù sòng wèi guó zi jì jiǔ, féng tài hé wèi tài cháng shǎo qīng, tài hé xún zú, yòu shì sì guó wáng yōng. xū zi jié, shàng chéng ān gōng zhǔ, wēn cóng zǔ dì zhuó, shàng dìng ān gōng zhǔ, jiē bài fù mǎ dū wèi.
溫,神龍中累遷禮部尚書,封魯國公。弟湑,左羽林將軍,封曹國公。後妹夫 陸頌為國子祭酒,馮太和為太常少卿,太和尋卒,又適嗣虢王邕。湑子捷,尚成安 公主,溫從祖弟濯,尚定安公主,皆拜駙馬都尉。
jǐng lóng sān nián, wēn qiān tài zǐ shǎo bǎo tóng zhōng shū mén xià sān pǐn, réng yáo shòu yáng zhōu dà dū dū. wēn děng jì jū róng yào, xūn zhuó cháo yě, shí rén bǐ zhī wǔ shì. xū jí lù sòng xiāng cì bìng zú, fù zèng shén hòu. jí zhōng zōng bēng, hòu lìng wēn zǒng zhī nèi wài bīng mǎ, shǒu yuán gōng yē. yòu yǐn cóng zi bō zú dì xuán dì jié zhuó děng, fēn zhǎng tún yíng jí zuǒ yòu yǔ lín jūn. lín zī wáng tǎo wéi shì, wēn děng jiē zuò zhǎn, zōng zú wú shǎo zhǎng jiē sǐ, yǔ zài wéi shù rén chuán. ruì zōng jí wèi, réng lìng xuē píng xuán zhēn jí xún děng fén mù.
景龍三年,溫遷太子少保、同中書門下三品,仍遙授揚州大都督。溫等既居榮 要,燻灼朝野,時人比之武氏。湑及陸頌相次病卒,賻贈甚厚。及中宗崩,後令溫 總知內外兵馬,守援宮掖。又引從子播、族弟璇、弟捷、濯等,分掌屯營及左右羽 林軍。臨淄王討韋氏,溫等皆坐斬,宗族無少長皆死,語在《韋庶人傳》。睿宗即 位,仍令削平玄貞及洵等墳墓。
wáng rén jiǎo, xuán zōng wáng shù rén fù yě. jǐng lóng zhōng, guān zhì zhǎng shàng guǒ yì. xuán zōng jí wèi, yǐ hòu fù, lì jiāng zuò dà jiàng tài pú qīng, qiān kāi fǔ yí tóng sān sī, fēng qí guó gōng. rén jiǎo bù yù cháo zhèng, dàn hòu zì fèng yǎng, jī zi nǚ cái huò ér yǐ. kāi yuán qī nián zú, zèng tài wèi, guān gōng zàng shì. jiù chē jì fā, shàng yú wàng chūn tíng yáo wàng zhī, lìng zhāng shuō wèi qí bēi wén, xuán zōng qīn shū shí yān. zi shǒu yī.
王仁皎,玄宗王庶人父也。景龍中,官至長上果毅。玄宗即位,以後父,歷將 作大匠、太僕卿,遷開府儀同三司,封祁國公。仁皎不預朝政,但厚自奉養,積子 女財貨而已。開元七年卒,贈太尉,官供葬事。柩車既發,上於望春亭遙望之,令 張說為其碑文,玄宗親書石焉。子守一。
shǒu yī yǔ hòu shuāng shēng. shǒu yī yǔ xuán zōng yǒu jiù, jí shàng dēng jí, yǐ qīng yáng gōng zhǔ qī zhī. cóng tǎo xiāo zhì zhōng cén xī děng yǒu gōng, zì shàng chéng fèng yù qiān diàn zhōng shǎo jiān, tè fēng jìn guó gōng, lèi zhuǎn tài zǐ shǎo bǎo. fù zú, xí jué qí guó gōng. shí yī nián, zuò yǔ shù rén qián tōng zuǒ dào, zuǒ qiān liǔ zhōu sī mǎ, xíng zhì lán tián yì, cì sǐ. shǒu yī xìng tān bǐ, jī cái jù wàn, jí jí méi qí jiā, cái bó bù kě shèng jì.
守一與後雙生。守一與玄宗有舊,及上登極,以清陽公主妻之。從討蕭至忠、 岑羲等有功,自尚乘奉御遷殿中少監,特封晉國公,累轉太子少保。父卒,襲爵祁 國公。十一年,坐與庶人潛通左道,左遷柳州司馬,行至藍田驛,賜死。守一性貪 鄙,積財巨萬,及籍沒其家,財帛不可勝計。
wú xù, zhāng jìng huáng hòu zhī dì yě, pú zhōu pú yáng rén. zǔ shén quán, wèi zhōng xiàn lìng. fù lìng guī, yì zhōu pí xiàn chéng. bǎo lì èr nián, dài zōng shǐ fēng bài wài zú, zèng shén quán sī tú, lìng guī tài wèi, lìng guī mǔ dì qián xuān chéng lìng lìng yáo wèi kāi fǔ yí tóng sān sī tài zǐ jiā lìng, fēng pú yáng jùn gōng zhōng láng jiāng lìng yú wèi kāi fǔ yí tóng sān sī tài zǐ yù dé jì yáng jùn gōng. xù shí wèi shèng wáng fǔ lù shì cān jūn, bài kāi fǔ yí tóng sān sī tài zǐ zhān shì pú yáng jùn gōng. yǐ yuán jiù qiān hóng lú shǎo qīng jīn wú jiāng jūn. jiàn zhōng chū, qiān dà jiāng jūn. xù suī jū qī shǔ, gōng xùn qiān hé, rén jiē zhòng zhī.
吳漵,章敬皇后之弟也,濮州濮陽人。祖神泉,位終縣令。父令珪,益州郫縣 丞。寶曆二年,代宗始封拜外族,贈神泉司徒,令珪太尉,令珪母弟前宣城令令瑤 為開府儀同三司、太子家令,封濮陽郡公;中郎將令瑜為開府儀同三司、太子諭德、 濟陽郡公。漵時為盛王府錄事參軍,拜開府儀同三司、太子詹事、濮陽郡公。以元 舅遷鴻臚少卿、金吾將軍。建中初,遷大將軍。漵雖居戚屬,恭遜謙和,人皆重之。
jīng shī zhī luàn, cóng xìng fèng tiān, lú qǐ bái zhì zhēn wèi dé zōng yuē: chén xì guān zhū cǐ xīn jī, bì bù zhì wèi róng shǒu, zhù dāng xiào shùn. yí zé dà chén yī rén, rù jīng shī wèi yù, yǐ guān qí xīn. shàng zhào cóng xìng qún chén yán zhī, jiē dàn qí xíng. xù qǐ zòu yuē: bù yǐ chén cái wàng wú kān, chén yuàn běi xíng. dé zōng shén yuè. xù tuì ér wèi rén yuē: rén chén shí jūn zhī lù, sǐ jūn zhī nán, lín wēi zì jì, fēi zhōng yě. wú tiǎn qī shǔ, jīn rì wěi shēn yú zéi, chéng zhī bì sǐ, bù yù shèng qíng qiàn yú wú rén fàn nán yě. jí rì jī zhào jiàn cǐ, shēn chén shàng dài shǔ zhī yì. shí cǐ nì móu yǐ dìng, mào suī cóng mìng, ér xīn yǐ yì, nǎi liú xù yú kè shěng, jìng bèi hài. shàng wén zhī, bēi dào bù yǐ, zèng tài zǐ tài fù, cì qí jiā shí fēng èr bǎi hù, yī zi wǔ pǐn zhèng yuán guān, chì shōu chéng rì zàng shì guān gěi. dì còu.
涇師之亂,從幸奉天,盧杞、白志貞謂德宗曰:「臣細觀硃泚心跡,必不至為 戎首,佇當效順。宜擇大臣一人,入京師慰諭,以觀其心。」上召從幸群臣言之, 皆憚其行。漵起奏曰:「不以臣才望無堪,臣願北行。」德宗甚悅。漵退而謂人曰: 「人臣食君之祿,死君之難,臨危自計,非忠也。吾忝戚屬,今日委身於賊,誠知 必死,不欲聖情慊於無人犯難也。」即日齎詔見泚,深陳上待屬之意。時泚逆謀已 定,貌雖從命,而心已異,乃留漵於客省,竟被害。上聞之,悲悼不已,贈太子太 傅,賜其家實封二百戶,一子五品正員官,敕收城日葬事官給。弟湊。
còu, bǎo lì zhōng yǔ xiōng xù tóng rì kāi fǔ, shòu tài zǐ zhān shì, jù fēng pú yáng jùn gōng. còu yǐ xiōng dì sān pǐn, gù cí tài guò, qǐ shòu bēi guān. nǎi yǐ còu jiǎn xiào tài zǐ bīn kè, jiān tài zǐ jiā lìng, chōng shí zhái wáng shǐ. lèi zhuǎn zuǒ jīn wú wèi dà jiāng jūn.
湊,寶曆中與兄漵同日開府,授太子詹事,俱封濮陽郡公。湊以兄弟三品,固 辭太過,乞授卑官。乃以湊檢校太子賓客,兼太子家令,充十宅王使。累轉左金吾 衛大將軍。
còu xiǎo xīn jǐn shèn, zhì shí zhōu mǐn, tè chéng gù wèn, piān jiàn wěi xìn. dà lì zhōng, huá shuài líng hú zhāng biàn shuài tián shén gōng xiāng cì mò yú lǐ suǒ, shí fān fāng bīng jiāo, chéng róng shuài sàng wáng, rén qíng duō gěng. dài zōng mìng còu xián mìng fǔ wèi, zhì bì wěi qū shuō yù, suí suǒ yù wèi zhī zòu qǐng, jiē dé jūn mín hé xié, dì shēn zhòng zhī.
湊小心謹慎,智識周敏,特承顧問,偏見委信。大曆中,滑帥令狐彰、汴帥田 神功相次歿於理所,時籓方兵驕,乘戎帥喪亡,人情多梗。代宗命湊銜命撫慰,至 必委曲說諭,隨所欲為之奏請,皆得軍民和協,帝深重之。
zǎi chén yuán zài nòng quán, zhāo zhì huì lù, chǒu jī rì zhāng. dì è zhī, jiāng jiā zhī fǎ, kǒng zuǒ yòu xiè lòu, wú yǔ yán zhě, wéi yǔ còu mì jì tú zhī. jí shōu zài yú nèi shì shěng, tóng liè wáng jìn, qí dǎng yáng yán wáng áng hán huí bāo jí hán huì děng, jiē dāng cóng zuò jí méi. còu jiàn jiù bǎi duān, yán fǎ yí cóng kuān, jìn děng cóng zuò, lǐ bù zhì sǐ. ruò bù jiàng yǐ děng chà, yī lì jí xíng, kǒng kuī sǔn shèng dé. yóu shì jìn děng de jiǎn sǐ, liú biǎn zhī.
宰臣元載弄權,招致賄賂,丑跡日彰。帝惡之,將加之法,恐左右泄漏,無與 言者,唯與湊密計圖之。及收載於內侍省,同列王縉,其黨楊炎、王昂、韓洄、包 佶、韓會等,皆當從坐籍沒。湊諫救百端,言「法宜從寬,縉等從坐,理不至死。 若不降以等差,一例極刑,恐虧損聖德。」由是縉等得減死,流貶之。
dà lì mò, dīng jì mǔ sàng miǎn. jiàn zhōng chū, qǐ wèi yòu wèi jiāng jūn, jiān tōng zhōu cì shǐ. zhēn yuán chū, rù wèi tài zi bīn kè, chū wèi fú zhōu cì shǐ yù shǐ zhōng chéng fú jiàn guān chá shǐ. wèi zhèng qín jiǎn qīng kǔ, měi yù rì wén. zǎi xiàng dòu cān yǐ sī yuàn è zhī, shù jiā zèn huǐ, yòu yán còu fēng bìng, bù rèn qū chí. dé zōng zhào còu zhì jīng shī, duì yú bié diàn, shàng lìng diàn shàng xíng zǒu, yǐ yàn qí bìng fǒu, yóu shì wù cān zhī wū, yīn shì è cān. xún yǐ còu wèi shǎn zhōu dà dū dū fǔ zhǎng shǐ shǎn guó guān chá shǐ, yǐ dài cān zhī dǎng lǐ yì. huì liú xuán zuǒ zú, yǐ còu jiǎn xiào bīng bù shàng shū biàn zhōu cì shǐ yù shǐ dài fū xuān wǔ jūn jié dù shǐ.
大曆末,丁繼母喪免。建中初,起為右衛將軍,兼通州刺史。貞元初,入為太 子賓客,出為福州刺史、御史中丞、福建觀察使。為政勤儉清苦,美譽日聞。宰相 竇參以私怨惡之,數加譖毀,又言湊風病,不任趨馳。德宗召湊至京師,對於別殿, 上令殿上行走,以驗其病否,由是悟參之誣,因是惡參。尋以湊為陝州大都督府長 史、陝虢觀察使,以代參之黨李翼。會劉玄佐卒,以湊檢校兵部尚書、汴州刺史、 御史大夫、宣武軍節度使。
shí biàn zhōu jūn luàn, shā yá jiāng cáo jīn àn xiàn lìng lǐ mài, móu lì xuán zuǒ zi shì níng. shàng jiāng qiǎn bīng sòng còu fù zhèn, zhào zǎi chén yì. dòu cān shēn jǔ qí xíng, kǒng jūn zhōng jù mìng, nǎi zhào còu huí, shòu yòu jīn wú wèi dà jiāng jūn, ér yǐ liáng sòng jié yuè shòu shì níng.
時汴州軍亂,殺牙將曹金岸、縣令李邁,謀立玄佐子士寧。上將遣兵送湊赴鎮, 召宰臣議。竇參深沮其行,恐軍中拒命,乃召湊回,授右金吾衛大將軍,而以梁宋 節鉞授士寧。
zhēn yuán shí sì nián chūn xià hàn, gǔ guì, rén duō liú wáng. jīng zhào yǐn hán gāo yǐ zhèng shì bù lǐ chù guān. shàng zhào còu, miàn shòu jīng zhào yǐn, jí rì lìng shì shì, jīng sù fāng xià zhì. còu zī zī wèi lǐ, yǐ qín jiǎn wèi wù, rén lè qí zhèng. shí gōng zhōng xuǎn nèi guān mǎi wù yú shì, yǐ shì qiáng mǎi wù, bù chōng jià, rén wèi ér bì zhī, hū wèi gōng shì. zhǎng fù zhě duō yǔ zhōng guì rén jiāo jié jiǎ jiè, bù yán qí bì. còu wèi jīng yǐn, biàn diàn cóng róng lùn zhī, yuē: wù yì yǐ zhōng rén mǎi wù yú shì, shāo bù biàn yú rén, cǐ shì shén xì, xū duō liú yì. fán gōng zhōng suǒ xū, zé chén kě bàn, bù bì gèng chà zhōng shǐ. ruò yǐ chén fǔ xiàn wài lì, bù hé yù wén gōng zhōng suǒ xū, zé qǐ xuǎn nèi guān nián gāo jǐn zhòng zhě, chōng gōng shì lìng, shù xī rén jiān lùn yì. yòu zòu: zhǎng xián guō qí fēi lóng nèi yuán fú róng jí jìn jūn zhū sī děng shǐ, zá gōng shǒu lì zī kè tài duō, liàng yí jiǎn shěng. shàng duō cóng zhī.
貞元十四年春夏旱,谷貴,人多流亡。京兆尹韓皋以政事不理黜官。上召湊, 面授京兆尹,即日令視事,經宿方下制。湊孜孜為理,以勤儉為務,人樂其政。時 宮中選內官買物於市,倚勢強買物,不充價,人畏而避之,呼為「宮市」。掌賦者 多與中貴人交結假借,不言其弊。湊為京尹,便殿從容論之,曰:「物議以中人買 物於市,稍不便於人,此事甚細,虛掇流議。凡宮中所須,責臣可辦,不必更差中 使。若以臣府縣外吏,不合預聞宮中所須,則乞選內官年高謹重者,充宮市令,庶 息人間論議。」又奏:「掌閒彍騎、飛龍內園、芙蓉及禁軍諸司等使,雜供手力資 課太多,量宜減省。」上多從之。
chū, fǔ yuàn lì yǐ còu qǐ zì qī fān, bù ān bù lǐng, fán yǒu yí yù nán jué zhī shì, duō hòu còu jiāng chū shí fāng chéng, jì miǎn zhǐ tī xiá bìng. còu suī cāng zú yuè shì, bì zhǐ qí jiān xìng zhī chù, xià bǐ jué duàn, wú háo lí zhī chà. yuàn lì fēi dà guò, bù xíng chī zé ér zhào miàn àn wèn, jié zé ér shì zhī. lì yóu tì lì, shù wù xián jǔ.
初,府掾吏以湊起自戚籓,不諳簿領,凡有疑獄難決之事,多候湊將出時方呈, 冀免指擿瑕病。湊雖倉卒閱視,必指其奸幸之處,下筆決斷,無毫釐之差。掾吏非 大過,不行笞責;而召面按問,詰責而釋之。吏尤惕厲,庶務咸舉。
wén jìng tài zǐ yì zhāng gōng zhǔ xiāng jì hōng mò, shàng shēn zhuī niàn, zàng sòng zhī yí pō hòu. zhào jí gōng yì, zài tǔ zhú fén, fáng mín nóng wù. còu hòu shàng gù wèn, jí yán zhī. zōng shǔ mén lì yǐ còu lùn jiàn tài fán, kǒng shàng yàn kǔ, měi yǐ jiǎn yuē guī zhī. còu yuē: shèng shàng míng zhé, yōu láo sì hǎi, bì bù yǐ gōng zhǔ tài zǐ zhī zhōng niàn ér hū pí mín. dàn rén duō shùn zhǐ bù yán, ruò zài sān qǐ jiàn, bì dòng chén qíng, zé shēng mín shòu cì. zhǎng lì bù yán, shì wèi ā zhǐ. rú qióng mín shàng sù, zuì zài hé rén? yì zhě zhòng zhī. yǐ néng zhèng, jiān bīng bù shàng shū. guān jiē shù quē, suǒ sī zhí yú yǐ bǔ zhī, còu yuē: yú fēi jiǔ qú zhī wán. jí mìng yì zhī yǐ huái. jí huái yīn chéng ér còu zú, rén zhǐ shù ér huái zhī.
文敬太子、義章公主相繼薨歿,上深追念,葬送之儀頗厚。召集工役,載土築 墳,妨民農務。湊候上顧問,極言之。宗屬門吏以湊論諫太繁,恐上厭苦,每以簡 約規之。湊曰:「聖上明哲,憂勞四海,必不以公主、太子之鐘念而忽疲民。但人 多順旨不言,若再三啟諫,必動宸情,則生民受賜。長吏不言,是為阿旨。如窮民 上訴,罪在何人?」議者重之。以能政,兼兵部尚書。官街樹缺,所司植榆以補之, 湊曰:「榆非九衢之玩。」亟命易之以槐。及槐陰成而湊卒,人指樹而懷之。
còu yú dé zōng wèi lǎo jiù, hàn wèi gù shì, duō tuì jū sàn dì, cái miǎn zuì lì ér yǐ. còu zì zhēn yuán yǐ lái, tè chéng ēn gù, lì zhōng wài xiǎn guì, suī shèng jiǎng lóng shēn, yì yóu còu xiǎo xīn bàn shì, fèng zhí yǒu fāng gù yě.
湊於德宗為老舅,漢魏故事,多退居散地,才免罪戾而已。湊自貞元已來,特 承恩顧,歷中外顯貴,雖聖獎隆深,亦由湊小心辦事,奉職有方故也。
còu jì jí, bù zhào wū yī, yào bù rù kǒu, jiā rén qì ér miǎn zhī. duì yuē: wú yǐ fán cái, làn yīn wài qī jìn yòng, qǐ jiā biàn shòu sān pǐn, lì xiǎn wèi sì shí nián, shòu dēng qī shí, wèi rén zú yǐ, gèng yù hé qiú? gǔ zhī yǐ qīn qī jìn yòng zhě, hǎn yǒu shàn zhōng, wú dé guī quán yǐ shì xiān rén, xìng yě. dé zōng zhī zhī, lìng yù yī jìn yào, bù huò yǐ, fú zhī. zhēn yuán shí liù nián sì yuè zú, shí nián qī shí yī, zèng shàng shū zuǒ pú shè, bà cháo yī rì.
湊既疾,不召巫醫,藥不入口,家人泣而勉之。對曰:「吾以凡才,濫因外戚 進用,起家便授三品,歷顯位四十年,壽登七十,為人足矣,更欲何求?古之以親 戚進用者,罕有善終,吾得歸全以侍先人,幸也。」德宗知之,令御醫進藥,不獲 已,服之。貞元十六年四月卒,時年七十一,贈尚書左僕射,罷朝一日。
dòu yú, zhāo chéng huáng hòu zú zhí. fù guāng, huá yuán wèi. yú yǐ qīn yìn, shì hè yòu wèi lǜ fǔ bīng cáo cān jūn. fū fāng jié dù zāng xī ràng zòu wèi pàn guān, lèi shòu jiān chá diàn zhōng shì yù shǐ jiǎn xiào gōng bù yuán wài láng fāng zhōu cì shǐ. xìng yuán yuán nián, tǎo lǐ huái guāng yú hé zhōng, zhào yú yǐ fāng zhōu bīng qī bǎi rén tún tái yáng. zéi píng, yǐ gōng jiān yù shǐ zhōng chéng. qiān tóng zhōu cì shǐ, rù cháo wèi hù bù shì láng.
竇覦,昭成皇后族侄。父光,華原尉。覦以親廕,釋褐右衛率府兵曹參軍。鄜 坊節度臧希讓奏為判官,累授監察殿中侍御史、檢校工部員外郎、坊州刺史。興元 元年,討李懷光於河中,詔覦以坊州兵七百人屯邰陽。賊平,以功兼御史中丞。遷 同州刺史,入朝為戶部侍郎。
yú wú tā cái jì, wèi lì yǒu jì shù, yòu yǐ hán huàng zǐ xù, gù fān fǔ pì zhào, suì lì mù shǒu. zǎi xiàng dòu cān, yú zài cóng zhí. cān shǎo yī yú, jí cān bǐng zhèng, lì jiàn yú cháo, gù yǒu èr qīng zhī bài. shù yuè, wèi yáng zhōu dà dū dū fǔ zhǎng shǐ yù shǐ dài fū chōng huái nán jié dù fù dà shǐ zhī jié dù shì, jì fēi dé jǔ, rén xián báo zhī. fù zhèn xún rì, bào zú, zhào zèng lǐ bù shàng shū.
覦無他才伎,為吏有計數,又以韓滉子婿,故籓府辟召,遂歷牧守。宰相竇參, 覦再從侄。參少依覦,及參秉政,力薦於朝,故有貳卿之拜。數月,為揚州大都督 府長史、御史大夫、充淮南節度副大使、知節度事,既非德舉,人咸薄之。赴鎮旬 日,暴卒,詔贈禮部尚書。
liǔ chéng zhě, sù zōng huáng hòu zhī shēng. mǔ hé zhèng gōng zhǔ. fù tán, guān zhì tài pú qīng fù mǎ dū wèi. chéng shǎo wú jiǎn cāo, dài zōng yú zhū shēng zhī zhōng, tè jiā fǔ jū, bǐ yǔ tài zǐ zhū wáng tóng xué, shòu shī shū, ēn chǒng hǎn bǐ. lèi shì tài cháng qīng.
柳晟者,肅宗皇后之甥。母和政公主。父潭,官至太僕卿、駙馬都尉。晟少無 檢操,代宗於諸甥之中,特加撫鞠,俾與太子、諸王同學,授詩書,恩寵罕比。累 試太常卿。
dé zōng jí wèi, yǐ yǔ chéng yòu tóng yàn xí, yóu qīn zhī. jīng shī zhī luàn, cóng xìng fèng tiān, chéng mì qǐ yuē: yuàn shòu zhào rù jīng chéng, yóu shuō qún zéi, jì qí xié èr. dé zōng zhuàng ér xǔ zhī. chéng yǔ zéi shuài duō yǒu jiù, chū rù qí mén shuō yòu zhī. shì xiè, wèi zhū cǐ suǒ qín, xiè zhī yú yù. chéng yǒu lì, nǎi yú yù zhōng chuān yuán pò xiè ér dùn, luò fà wèi sēng, jiān dào guī xíng zài. qiān jiāng zuò shǎo jiān. yuán hé chū, jiǎn xiào gōng bù shàng shū xìng yuán yǐn shān nán xī dào jié dù shǐ. bà zhèn rù cháo, yǐ wéi zhào jìn fèng, wèi yù shǐ yuán zhěn suǒ hé, zhào yòu zhī. é chōng rù huí gú cè lì shǐ, fù mìng, qiān zuǒ jīn wú wèi dà jiāng jūn. yuán hé shí sān nián zú, zèng tài zǐ shǎo bǎo.
德宗即位,以與晟幼同硯席,尤親之。涇師之亂,從幸奉天,晟密啟曰:「願 受詔入京城,遊說群賊,冀其攜貳。」德宗壯而許之。晟與賊帥多有舊,出入其門 說誘之。事泄,為硃泚所擒,械之於獄。晟有力,乃於獄中穿垣破械而遁,落髮為 僧,間道歸行在。遷將作少監。元和初,檢校工部尚書、興元尹、山南西道節度使。 罷鎮入朝,以違詔進奉,為御史元稹所劾,詔宥之。俄充入回鶻冊立使,復命,遷 左金吾衛大將軍。元和十三年卒,贈太子少保。
wáng zǐ yán, láng yá lín yí rén, zhuāng xiàn huáng hòu zhī fù yě. zǔ sī jìng, shǎo cóng jūn, lèi shì tài zǐ bīn kè. fù nán dé, yǒu yǒng jué, shàn qí shè, tiān bǎo chū wèi hé yuán jūn shǐ. tǔ bō zàn pǔ wáng zǐ láng zhī dōu yǒu yǒng, chéng ān zhēn mǎ, bǎo tián zhuāng ān, chū zhèn qiú dòu, wú gǎn yǔ xiào zhě. nán dé xié qiāng fèn mǎ tū qián, cì shā láng zhī dōu, zhǎn qí shǒu, chuán yú jīng shī. jūn hái, xuán zōng zhào jiàn zhī, lìng yú diàn qián chéng mǎ xié qiāng zuò cì láng zhī dōu zhī zhuàng. cì yǐ jǐn páo jīn dài, lèi bài jīn wú jiāng jūn tóng zhèng yuán.
王子顏,琅邪臨沂人,莊憲皇后之父也。祖思敬,少從軍,累試太子賓客。父 難得,有勇決,善騎射,天寶初為河源軍使。吐蕃贊普王子郎支都有勇,乘諳真馬, 寶鈿裝鞍,出陣求斗,無敢與校者。難得挾槍奮馬突前,刺殺郎支都,斬其首,傳 於京師。軍還,玄宗召見之,令於殿前乘馬挾槍作刺郎支都之狀。賜以錦袍金帶, 累拜金吾將軍同正員。
tiān bǎo qī zài, cóng gē shū hàn jī tǔ bō yú jī shí, lǔ tǔ gǔ hún wáng zǐ xī nòng cān jí zǐ xù xī jiá cáng ér hái, lèi bài zuǒ wǔ wèi jiāng jūn guān xī yóu yì shǐ. jiǔ zài, jī tǔ bō, shōu wǔ qiáo, bá shù dūn chéng, bǔ bái shuǐ jūn shǐ. shí sān zài, cóng shōu jiǔ qǔ, jiā tè jìn.
天寶七載,從哥舒翰擊吐蕃於積石,虜吐谷渾王子悉弄參及子婿悉頰藏而還, 累拜左武衛將軍、關西遊奕使。九載,擊吐蕃,收五橋,拔樹敦城,補白水軍使。 十三載,從收九曲,加特進。
lù shān zhī pàn, cóng gē shū hàn zhàn yú tóng guān guān mén bù shǒu, cóng sù zōng xìng líng wǔ. shí xíng zài què jūn shǎng, nán dé jìn juàn sān qiān pǐ jí jīn yín qì děng. zhì dé chū, shì wèi wèi qīng xìng píng jūn shǐ, jiān fèng xiáng dōu zhī bīng mǎ shǐ. jìn shōu jīng chéng, yǔ zéi jūn zhàn. qí xià jìn yuán yào zhàn hān duò mǎ, nán dé chí jiù zhī, zéi shè zhī zhōng méi, pí chuān pī xià zhāng mù. nán dé zì bá qù jiàn, bìng pí chè luò, chí mǎ fù zhàn, xuè liú bèi miàn, ér kàng zéi bù yǐ. sù zōng shēn jiā zhī. cóng guō zi yí gōng ān qìng xù yú xiāng zhōu, lèi fēng láng yá jùn gōng, yīng wǔ jūn shǐ. bǎo yīng èr nián zú, zèng lù zhōu dà dū dū.
祿山之叛,從哥舒翰戰於潼關;關門不守,從肅宗幸靈武。時行在闕軍賞,難 得進絹三千疋及金銀器等。至德初,試衛尉卿、興平軍使,兼鳳翔都知兵馬使。進 收京城,與賊軍戰。其下靳元曜戰酣墮馬,難得馳救之,賊射之中眉,皮穿披下鄣 目。難得自拔去箭,並皮掣洛,馳馬復戰,血流被面,而抗賊不已。肅宗深嘉之。 從郭子儀攻安慶緒於相州,累封琅邪郡公,英武軍使。寶應二年卒,贈潞州大都督。
zi yán shǎo cóng fù zhēng yì, lèi guān jīn zǐ guāng lù dài fū jiǎn xiào wèi wèi qīng, shēng hòu ér zú. shùn zōng nèi chán, yǐ hòu shēng xiàn zōng huáng dì, bāo zèng xiān dài: sī jìng sī tú, nán dé tài fù, zi yán tài shī.
子顏少從父征役,累官金紫光祿大夫、檢校衛尉卿,生後而卒。順宗內禪,以 後生憲宗皇帝,褒贈先代:思敬司徒,難得太傅,子顏太師。
yán zi zhòng róng, guān zhì fú wáng fù yòng, guān zhì tài zǐ bīn kè jīn wú jiāng jūn.
顏子重榮,官至福王傅;用,官至太子賓客、金吾將軍。
zàn yuē: qī lǐ zhī xián, bì chǒng wèi quán. bù xù huò huàn, xiān néng bǎo quán. fú yíng zhě bài, shì yā zhě diān. wǔ zhī wéi liáng, míng yú zì rán.
贊曰:戚里之賢,避寵畏權。不恤禍患,鮮能保全。福盈者敗,勢壓者顛。武 之惟良,明於自然。