fāng jì
方伎
cuī shàn wèi xuē yí zhēn quán dì lì yán sòng xiá xǔ yìn zōng yǐ fú hóng lǐ yuán tiān gāng sūn sī miǎo míng chóng yǎn zhāng jǐng cáng lǐ sì zhēn zhāng wén zhòng lǐ qián zòng wéi cí cáng fù shàng xiàn fǔ péi zhī gǔ fù mèng shēn yán shàn sī jīn liáng fèng zhāng guǒ yè fǎ shàn sēng xuán zàng shén xiù huì néng pǔ jì yì fú fù yī xíng hóng shī fù sāng dào mào
○崔善為 薛頤 甄權弟立言 宋俠 許胤宗 乙弗弘禮袁天綱 孫思邈 明 崇儼 張憬藏 李嗣真 張文仲李虔縱 韋慈藏附 尚獻甫裴知古附 孟詵 嚴善 思 金梁鳳 張果 葉法善 僧玄奘 神秀慧能 普寂 義福附 一行泓師附 桑道茂
fū shù shù zhàn xiāng zhī fǎ, chū yú yīn yáng jiā liú. zì liú xiàng yǎn hóng fàn zhī yán, jīng fáng chuán jiāo gàn zhī fǎ, mò bù wàng qì shì jìn, xuán zhī zāi yì zhī lái yùn cè dié shī, yù dìng jí xiōng zhī huì. gù yǐ xiáng yú lǔ shǐ, zài bǐ zhōu guān. qí bì zhě yì yè fēi jīng, shùn fēi xíng wěi, ér yōng rén bù xiū dé yì, wàng jì zāo féng. rú wèi bào zhī nà báo jī, sūn hào zhī yāo qīng gài, wáng mǎng suí shì ér yí zuò, liú xīn wén chèn ér gǎi míng. jìn zhě qí lián yào zhī gòu yì duān, sū xuán míng zhī fàn gōng jìn, jiē yīn zhàn hòu, fǔ cǐ jiān xiōng. shèng wáng jìn xīng wěi zhī shū, liáng yǒu yǐ yě. guó shǐ zài yuán tiān gāng qián zhī wǔ hòu, kǒng fěi gé yán, ér lǐ chún fēng shān fāng jì shū, bèi yán qí yào. jiù běn lù cuī shàn wèi yǐ xià, cǐ shēn yú qí shù zhě, jiān sāng mén dào shì fāng jì děng, bìng fù cǐ piān.
夫術數占相之法,出於陰陽家流。自劉向演《洪範》之言,京房傳焦贛之法, 莫不望氣視祲,懸知災異之來;運策揲蓍,預定吉凶之會。固已詳於魯史,載彼 《周官》。其弊者肄業非精,順非行偽,而庸人不修德義,妄冀遭逢。如魏豹之納 薄姬,孫皓之邀青蓋,王莽隨式而移坐,劉歆聞讖而改名。近者綦連耀之構異端, 蘇玄明之犯宮禁,皆因占候,輔此奸凶。聖王禁星緯之書,良有以也。國史載袁天 綱前知武后,恐匪格言,而李淳風刪方伎書,備言其要。舊本錄崔善為已下,此深 於其術者,兼桑門道士方伎等,並附此篇。
cuī shàn wèi, bèi zhōu wǔ chéng rén yě. zǔ yóng, hòu wèi yuán wài sàn qí shì láng. fù quán huì, qí chéng xiàng fǔ cān jūn shì. shàn wèi hǎo xué, jiān shàn tiān wén suàn lì, míng dá shí wù. ruò guàn zhōu jǔ, shòu wén lín láng. shǔ suí wén dì yíng rén shòu gōng, shàn wèi lǐng dīng jiàng wǔ bǎi rén. yòu pú shè yáng sù wèi zǒng jiān, xún zhì shàn wèi zhī suǒ, suǒ bù diǎn rén, shàn wèi shǒu chí bù àn chàng zhī, wǔ bǎi rén yī wú chà shī, sù dà jīng. zì shì yǒu sì fāng yí yù, duō shǐ shàn wèi tuī àn, wú bù miào jǐn qí lǐ.
崔善為,貝州武城人也。祖顒,後魏員外散騎侍郎。父權會,齊丞相府參軍事。 善為好學,兼善天文算曆,明達時務。弱冠州舉,授文林郎。屬隋文帝營仁壽宮, 善為領丁匠五百人。右僕射楊素為總監,巡至善為之所,索簿點人,善為手持簿暗 唱之,五百人一無差失,素大驚。自是有四方疑獄,多使善為推按,無不妙盡其理。
rén shòu zhōng, shāo qiān lóu fán jùn sī hù shū zuǒ. gāo zǔ shí wèi tài shǒu, shén lǐ yù zhī. shàn wèi yǐ suí zhèng qīng tuí, nǎi mì quàn jìn, gāo zǔ shēn nà zhī. yì qí jiàn, yǐn wèi dà jiāng jūn fǔ sī hù cān jūn, fēng qīng hé xiàn gōng. wǔ dé zhōng, lì nèi shǐ shè rén shàng shū zuǒ chéng, shén dé yù. zhū cáo lìng shǐ è qí cōng chá, yīn qí shēn duǎn ér yǔ, cháo zhī yuē: cuī zi qū zhī gōu, suí lì dé fēng hóu. bó shàng quán wú xiàng, xiōng qián bié yǒu tóu. gāo zǔ wén zhī, láo miǎn zhī yuē: jiāo báo zhī rén, chǒu zhèng è zhí. xī qí mò jiān lì gē hú lǜ míng yuè, ér gāo wěi yú àn, suì miè qí jiā. zhèn suī bù dé, xìng miǎn sī shì. yīn gòu liú yán zhě, shǐ jiā qí zuì. shí fù rén jūn suǒ zhuàn wù yín yuán lì, yì zhě fēn rán, duō yǒu tóng yì, lǐ chún fēng yòu bó qí duǎn shí yǒu bā tiáo. gāo zǔ lìng shàn wèi kǎo xiào èr jiā dé shī, duō yǒu bó zhèng.
仁壽中,稍遷樓煩郡司戶書佐。高祖時為太守,甚禮遇之。善為以隋政傾頹, 乃密勸進,高祖深納之。義旗建,引為大將軍府司戶參軍,封清河縣公。武德中, 歷內史舍人、尚書左丞,甚得譽。諸曹令史惡其聰察,因其身短而傴,嘲之曰: 「崔子曲知鈎,隨例得封侯。髆上全無項,胸前別有頭。」高祖聞之,勞勉之曰: 「澆薄之人,丑正惡直。昔齊末奸吏歌斛律明月,而高緯愚暗,遂滅其家。朕雖不 德,倖免斯事。」因購流言者,使加其罪。時傅仁均所撰《戊寅元歷》,議者紛然, 多有同異,李淳風又駁其短十有八條。高祖令善為考校二家得失,多有駁正。
zhēn guān chū, bài shǎn zhōu cì shǐ. shí cháo tíng lì yì, hù yīn zhī chù, dé xǐ kuān xiāng. shàn wèi shàng biǎo chēng: jī nèi zhī dì, shì wèi hù yīn, dīng zhuàng zhī rén, xī rù jūn fǔ. ruò tīng yí zhuǎn, biàn chū guān wài. cǐ zé xū jìn shí yuǎn, fēi jīng tōng zhī yì. qí shì nǎi zhǐ. hòu lì dà lǐ sī nóng èr qīng, míng wèi chēng zhí. zuò yǔ shǎo qīng bù xié, chū wèi qín zhōu cì shǐ, zú, zèng xíng bù shàng shū.
貞觀初,拜陝州刺史。時朝廷立議,戶殷之處,得徙寬鄉。善為上表稱:「畿 內之地,是謂戶殷,丁壯之人,悉入軍府。若聽移轉,便出關外。此則虛近實遠, 非經通之議。」其事乃止。後歷大理、司農二卿,名為稱職。坐與少卿不協,出為 秦州刺史,卒,贈刑部尚書。
xuē yí, huá zhōu rén yě. dà yè zhōng, wèi dào shì. jiě tiān wén lǜ lì, yóu xiǎo zá zhàn. yáng dì yǐn rù nèi dào chǎng, jí lìng zhāng jiào. wǔ dé chū, zhuī zhí qín fǔ. yí cháng mì wèi qín wáng yuē: dé xīng shǒu qín fēn, wáng dāng yǒu tiān xià, yuàn wáng zì ài. qín wáng nǎi zòu shòu tài shǐ chéng, lèi qiān tài shǐ lìng. zhēn guān zhōng, tài zōng jiāng fēng chán tài shān, yǒu huì xīng jiàn, yí yīn yán kǎo zhū xuán xiàng, kǒng wèi kě dōng fēng. huì chǔ suì liáng yì yán qí shì, yú shì nǎi zhǐ.
薛頤,滑州人也。大業中,為道士。解天文律歷,尤曉雜占。煬帝引入內道場, 亟令章醮。武德初,追直秦府。頤嘗密謂秦王曰:「德星守秦分,王當有天下,願 王自愛。」秦王乃奏授太史丞,累遷太史令。貞觀中,太宗將封禪泰山,有彗星見, 頤因言「考諸玄象,恐未可東封」。會褚遂良亦言其事,於是乃止。
yí hòu shàng biǎo qǐng wèi dào shì, tài zōng wèi zhì zǐ fǔ guān yú jiǔ jù shān, bài yí zhōng dài fū, xíng zǐ fǔ guān zhǔ shì. yòu chì yú guān zhōng jiàn yī qīng tái, hòu xuán xiàng, yǒu zāi xiáng báo shí zhé jiàn děng shì, suí zhuàng wén zòu. qián hòu suǒ zòu, yǔ jīng tái lǐ chún fēng duō xiāng fú qì. hòu shù suì zú.
頤後上表請為道士,太宗為置紫府觀於九秬山,拜頤中大夫,行紫府觀主事。 又敕於觀中建一清台,候玄象,有災祥薄蝕謫見等事,隨狀聞奏。前後所奏,與京 台李淳風多相符契。後數歲卒。
zhēn quán, xǔ zhōu fú gōu rén yě. cháng yǐ mǔ bìng, yǔ dì lì yán zhuān yī fāng, dé qí zhǐ qù. suí kāi huáng chū, wèi mì shū shěng zhèng zì, hòu chēng jí miǎn. suí lǔ zhōu cì shǐ kù dí qī kǔ fēng huàn, shǒu bù dé yǐn gōng, zhū yī mò néng liáo. quán wèi yuē: dàn jiāng gōng jiàn xiàng duǒ, yī zhēn kě yǐ shè yǐ. zhēn qí jiān yú yī xué, yīng shí jí shè. quán zhī liáo jí, duō cǐ lèi yě.
甄權,許州扶溝人也。嘗以母病,與弟立言專醫方,得其旨趣。隋開皇初,為 秘書省正字,後稱疾免。隋魯州刺史庫狄鏚苦風患,手不得引弓,諸醫莫能療。權 謂曰:「但將弓箭向垛,一針可以射矣。」針其肩隅一穴,應時即射。權之療疾, 多此類也。
zhēn guān shí qī nián, quán nián yī bǎi sān suì, tài zōng xìng qí jiā, shì qí yǐn shí, fǎng yǐ yào xìng, yīn shòu cháo sàn dà fū, cì jǐ zhàng yī fú. qí nián zú. zhuàn mài jīng zhēn fāng míng táng rén xíng tú gè yī juàn.
貞觀十七年,權年一百三歲,太宗幸其家,視其飲食,訪以藥性,因授朝散大 夫,賜几杖衣服。其年卒。撰《脈經》、《針方》、《明堂人形圖》各一卷。
dì lì yán, wǔ dé zhōng lèi qiān tài cháng chéng. yù shǐ dài fū dù yān huàn fēng dú fā zhǒng, tài zōng lìng lì yán shì zhī. jì ér zòu yuē: cóng jīn gèng shí yī rì wǔ shí bì sǐ. guǒ rú qí yán. shí yǒu ní míng lǜ, nián liù shí yú, huàn xīn fù gǔ zhàng, shēn tǐ yíng shòu, yǐ jīng èr nián. lì yán zhěn mài yuē: qí fù nèi yǒu chóng, dāng shì wù shí fā wèi zhī ěr. yīn lìng fú xióng huáng, xū yú tǔ yī shé, rú rén shǒu xiǎo zhǐ, wéi wú yǎn, shāo zhī, yóu yǒu fā qì, qí jí nǎi yù. lì yán xún zú. zhuàn běn cǎo yīn yì qī juǎn, gǔ jīn lù yàn fāng wǔ shí juǎn.
弟立言,武德中累遷太常丞。御史大夫杜淹患風毒發腫,太宗令立言視之。既 而奏曰:「從今更十一日午時必死。」果如其言。時有尼明律,年六十餘,患心腹 鼓脹,身體嬴瘦,已經二年。立言診脈曰:「其腹內有蟲,當是誤食發為之耳。」 因令服雄黃,須臾吐一蛇,如人手小指,唯無眼,燒之,猶有發氣,其疾乃愈。立 言尋卒。撰《本草音義》七卷,《古今錄驗方》五十卷。
sòng xiá zhě, míng zhōu qīng zhāng rén, běi qí dōng píng wáng wén xué xiào zhèng zhī zǐ yě. yì yǐ yī shù zhù míng. guān zhì cháo sàn dài fū yào cáng jiān. zhuàn jīng xīn lù shí juǎn, xíng yú dài.
宋俠者,洺州清漳人,北齊東平王文學孝正之子也。亦以醫術著名。官至朝散 大夫、藥藏監。撰《經心錄》十卷,行於代。
xǔ yìn zōng, cháng zhōu yì xìng rén yě. chū shì chén, wèi xīn cài wáng wài bīng cān jūn. shí liǔ tài hòu bìng fēng bù yán, míng yī zhì jiē bù yù, mài yì chén ér jìn. yìn zōng yuē: kǒu bù kě xià yào, yí yǐ tāng qì xūn zhī. lìng yào rù còu lǐ, zhōu lǐ jí chà. nǎi zào huáng shī fáng fēng tāng shù shí hú, zhì yú chuáng xià, qì rú yān wù, qí yè biàn dé yǔ. yóu shì chāo bài yì xìng tài shǒu. chén wáng rù suí, lì shàng yào fèng yù. wǔ dé chū, lèi shòu sàn qí shì láng.
許胤宗,常州義興人也。初事陳,為新蔡王外兵參軍。時柳太后病風不言,名 醫治皆不愈,脈益沉而噤。胤宗曰:「口不可下藥,宜以湯氣薰之。令藥入腠理, 周理即差。」乃造黃蓍防風湯數十斛,置於床下,氣如煙霧,其夜便得語。由是超 拜義興太守。陳亡入隋,歷尚藥奉御。武德初,累授散騎侍郎。
shí guān zhōng duō gǔ zhēng bìng, dé zhī bì sǐ, dì xiāng lián rǎn, zhū yī wú néng liáo zhě. yìn zōng měi liáo, wú bù yù. huò wèi yuē: gōng yī shù ruò shén, hé bù zhe shū yǐ yí jiāng lái? yìn zōng yuē: yī zhě, yì yě, zài rén sī lǜ. yòu mài hòu yōu wēi, kǔ qí nán bié, yì zhī suǒ jiě, kǒu mò néng xuān. qiě gǔ zhī míng shǒu, wéi shì bié mài mài jì jīng bié, rán hòu shí bìng. fū bìng zhī yú yào, yǒu zhèng xiāng dāng zhě, wéi xū dān yòng yī wèi, zhí gōng bǐ bìng, yào lì jì chún, bìng jí lì yù. jīn rén bù néng bié mài, mò shí bìng yuán, yǐ qíng yì duó, duō ān yào wèi. pì zhī yú liè, wèi zhī tù suǒ, duō fā rén mǎ, kòng dì zhē wéi, huò jì yī rén ǒu rán féng yě. rú cǐ liáo jí, bù yì shū hū! jiǎ lìng yī yào ǒu rán dāng bìng, fù gòng tā wèi xiāng hè, jūn chén xiāng zhì, qì shì bù xíng, suǒ yǐ nán chà, liàng yóu yú cǐ. mài zhī shēn qù, jì bù kě yán, xū shè jīng fāng, qǐ jiā yú jiù. wú sī zhī jiǔ yǐ, gù bù néng zhù shù ěr! nián jiǔ shí yú zú.
時關中多骨蒸病,得之必死,遞相連染,諸醫無能療者。胤宗每療,無不愈。 或謂曰:「公醫術若神,何不著書以貽將來?」胤宗曰:「醫者,意也,在人思慮。 又脈候幽微,苦其難別,意之所解,口莫能宣。且古之名手,唯是別脈;脈既精別, 然後識病。夫病之於藥,有正相當者,唯須單用一味,直攻彼病,藥力既純,病即 立愈。今人不能別脈,莫識病源,以情臆度,多安藥味。譬之於獵,未知兔所,多 發人馬,空地遮圍,或冀一人偶然逢也。如此療疾,不亦疏乎!假令一藥偶然當病, 復共他味相和,君臣相制,氣勢不行,所以難差,諒由於此。脈之深趣,既不可言, 虛設經方,豈加於舊。吾思之久矣,故不能著述耳!」年九十餘卒。
yǐ fú hóng lǐ, bèi zhōu gāo táng rén yě. suí yáng dì jū fān, zhào lìng xiāng jǐ. hóng lǐ guì ér hè yuē: dài wáng gǔ fǎ fēi cháng, bì wèi wàn chéng zhī zhǔ, chéng yuàn jiè zhī zài dé. yáng dì jí wèi, zhào tiān xià dào shù rén, zhì fāng yǐ jū zhī, réng lìng hóng lǐ tǒng shè. dì jiàn hǎi nèi jiàn luàn, xuán xiàng cuò miù, nèi huái yōu kǒng, cháng wèi hóng lǐ yuē: qīng xī xiāng zhèn, qí yán yǐ yàn. qiě zhàn xiāng dào shù, zhèn pō zì zhī. qīng gèng xiāng zhèn, zhōng dāng hé rú? hóng lǐ qūn xún bù gǎn dá. dì pò yuē: qīng yán yǔ zhèn shù bù tóng, zuì dāng sǐ. hóng lǐ yuē: chén běn guān xiāng shū, fán rén zhī xiāng, yǒu lèi yú bì xià zhě, bù dé shàn zhōng. chén wén shèng rén bù xiāng, gù zhī fán shèng bù tóng ěr. zì shì dì cháng qiǎn shǐ jiān zhī, bù dé yǔ rén jiāo yán.
乙弗弘禮,貝州高唐人也。隋煬帝居籓,召令相己。弘禮跪而賀曰:「大王骨 法非常,必為萬乘之主,誠願戒之在得。」煬帝即位,召天下道術人,置坊以居之, 仍令弘禮統攝。帝見海內漸亂,玄象錯謬,內懷憂恐,嘗謂弘禮曰:「卿昔相朕, 其言已驗。且占相道術,朕頗自知。卿更相朕,終當何如?」弘禮逡巡不敢答。帝 迫曰:「卿言與朕術不同,罪當死。」弘禮曰:「臣本觀相書,凡人之相,有類於 陛下者,不得善終。臣聞聖人不相,故知凡聖不同耳。」自是帝嘗遣使監之,不得 與人交言。
chū, sì zhōu cì shǐ xuē dà dǐng suí shí cháng zuò shì méi wèi nú, zhēn guān chū, yǔ shù rén yì zhī, dà dǐng cì zhì, hóng lǐ yuē: jūn nú yě, yù hé suǒ xiāng? xián yuē: hé yǐ zhī zhī? hóng lǐ yuē: guān qí tóu mù, zhí shì jiàn rén, dàn bù zhī yú chù hé rú ěr? dà dǐng yǒu cán sè, nǎi jiě yī shì zhī, hóng lǐ yuē: kàn jūn miàn, bù yì qián yán. zhàn jūn zì yāo yǐ xià, dāng wèi fāng yuè zhī rèn. qí zhàn xiāng jiē cǐ lèi yě. zhēn guān mò zú.
初,泗州刺史薛大鼎隋時嘗坐事沒為奴,貞觀初,與數人詣之,大鼎次至,弘 禮曰:「君奴也,欲何所相?」咸曰:「何以知之?」弘禮曰:「觀其頭目,直是 賤人,但不知余處何如耳?」大鼎有慚色,乃解衣視之,弘禮曰:「看君面,不異 前言。占君自腰已下,當為方岳之任。」其占相皆此類也。貞觀末卒。
yuán tiān gāng, yì zhōu chéng dū rén yě. yóu gōng xiāng shù. suí dà yè zhōng, wèi zī guān lìng. wǔ dé chū, shǔ dào shǐ zhān jùn chì dié shòu huǒ jǐng lìng. chū, tiān gāng yǐ dà yè yuán nián zhì luò yáng. shí dù yān wáng guī wéi tǐng jiù zhī xiāng. tiān gāng wèi yān yuē: gōng lán tái chéng jiù, xué táng kuān bó, bì děi qīn jiū chá zhī guān, yǐ wén zǎo jiàn zhī. wèi wáng yuē: gōng sān tíng chéng jiù, tiān dì xiāng lín, cóng jīn shí nián yǐ wài, bì děi wǔ pǐn yào zhí. wèi wéi yuē: gōng miàn shì dà shòu zhī miàn, jiāo yǒu jí chéng, bì děi shì yǒu xié jiē, chū wèi wǔ zhí. fù wèi yān děng èr shí nián wài, zhōng kǒng sān xián tóng bèi zé chù, zàn qù jí hái. yān xún qiān shì yù shǐ, wǔ dé zhōng wèi tiān cè fǔ bīng cáo wén xué guǎn xué shì. wáng guī wèi tài zǐ zhōng yǔn. wéi tǐng, suí mò yǔ yǐn tài zǐ yǒu shàn, hòu tài zǐ yǐn yǐ wèi lǜ. zhì wǔ dé liù nián, jù pèi liú guī zhōu. yān děng zhì yì zhōu, jiàn tiān gāng yuē: yuán gōng luò yì zhī yán, zé xìn yǐ. wèi zhī jīn rì zhī hòu hé rú? tiān gāng yuē: gōng děng gǔ fǎ, dà shèng wǎng shí, zhōng dāng jù shòu róng guì. zhì jiǔ nián, bèi zhào rù jīng, gòng zào tiān gāng. tiān gāng wèi dù gōng yuē: jí dāng dé sān pǐn yào zhí, nián shòu fēi tiān gāng suǒ zhī. wáng wéi èr gōng, zài hòu dāng dé sān pǐn guān, jiān yǒu nián shòu, rán wǎn tú jiē bù chēng qiè, wéi gōng yóu shén. yān zhì jīng, bài yù shǐ dài fū jiǎn xiào lì bù shàng shū. wáng guī xún shòu shì zhōng, chū wèi tóng zhōu cì shǐ. wéi tǐng lì yù shǐ dài fū tài cháng qīng, biǎn xiàng zhōu cì shǐ. jiē rú tiān gāng zhī yán.
袁天綱,益州成都人也。尤工相術。隋大業中,為資官令。武德初,蜀道使詹 俊赤牒授火井令。初,天綱以大業元年至洛陽。時杜淹、王珪、韋挺就之相。天綱 謂淹曰:「公蘭台成就,學堂寬博,必得親糾察之官,以文藻見知。」謂王曰: 「公三亭成就,天地相臨,從今十年已外,必得五品要職。」謂韋曰:「公面似大 獸之面,交友極誠,必得士友攜接,初為武職。」復謂淹等「二十年外,終恐三賢 同被責黜,暫去即還。」淹尋遷侍御史,武德中為天策府兵曹、文學館學士。王珪 為太子中允。韋挺,隋末與隱太子友善,後太子引以為率。至武德六年,俱配流巂 州。淹等至益州,見天綱曰:「袁公洛邑之言,則信矣。未知今日之後何如?」天 綱曰:「公等骨法,大勝往時,終當俱受榮貴。」至九年,被召入京,共造天綱。 天綱謂杜公曰:「即當得三品要職,年壽非天綱所知。王、韋二公,在後當得三品 官,兼有年壽,然晚途皆不稱愜,韋公尤甚。」淹至京,拜御史大夫、檢校吏部尚 書。王珪尋授侍中,出為同州刺史。韋挺歷御史大夫、太常卿,貶象州刺史。皆如 天綱之言。
dà yè mò, dòu guǐ kè yóu dé yáng, cháng wèn tiān gāng. tiān gāng wèi yuē: jūn é shàng fú xī guàn yù zhěn, fǔ jiǎo yòu chéng bì yú liáng yì zhōu dà shù gōng yè. wǔ dé chū, guǐ wèi yì zhōu xíng tái pú shè, yǐn tiān gāng, shēn lǐ zhī. tiān gāng yòu wèi guǐ yuē: gǔ fǎ chéng jiù, bù yì wǎng shí zhī yán. rán mù qì chì mài guàn tóng zǐ, yǔ zé chì qì fú miàn. rú wèi jiāng jūn, kǒng duō shā rén. yuàn shēn zì jiè shèn. wǔ dé jiǔ nián, guǐ zuò shì bèi zhēng, jiāng fù jīng, wèi tiān gāng yuē: gèng dé hé guān? yuē: miàn shàng jiā rén zuò réng wèi jiàn dòng, fǔ jiǎo yòu pàn guāng zé, gèng yǒu xǐ sè, zhì jīng bì chéng ēn, hái lái cǐ rèn. qí nián guǒ zhòng shòu yì zhōu dū du.
大業末,竇軌客游德陽,嘗問天綱。天綱謂曰:「君額上伏犀貫玉枕,輔角又 成、必於梁、益州大樹功業。」武德初,軌為益州行台僕射,引天綱,深禮之。天 綱又謂軌曰:「骨法成就,不異往時之言。然目氣赤脈貫瞳子,語則赤氣浮面。如 為將軍,恐多殺人。願深自誡慎。」武德九年,軌坐事被征,將赴京,謂天綱曰: 「更得何官?」曰:「面上家人坐仍未見動,輔角右畔光澤,更有喜色,至京必承 恩,還來此任。」其年果重授益州都督。
zé tiān chū zài qiǎng bǎo, tiān gāng lái zhì dì zhōng, wèi qí mǔ yuē: wéi fū rén gǔ fǎ, bì shēng guì zi. nǎi zhào zhū zi, lìng tiān gāng xiāng zhī. jiàn yuán qìng yuán shuǎng yuē: cǐ èr zi jiē bǎo jiā zhī zhǔ, guān kě zhì sān pǐn. jiàn hán guó fū rén yuē: cǐ nǚ yì dà guì, rán bù lì qí fū. rǔ mǔ shí bào zé tiān, yī nán zǐ zhī fú, tiān gāng yuē: cǐ láng jūn zǐ shén sè shuǎng chè, bù kě yì zhī, shì lìng xíng kàn. yú shì bù yú chuáng qián, réng lìng jǔ mù, tiān gāng dà jīng yuē: cǐ láng jūn zǐ lóng jīng fèng jǐng, guì rén zhī jí yě. gèng zhuǎn cè shì zhī, yòu jīng yuē: bì ruò shì nǚ, shí bù kě kuī cè, hòu dāng wèi tiān xià zhī zhǔ yǐ!
則天初在襁褓,天綱來至第中,謂其母曰:「唯夫人骨法,必生貴子。」乃召 諸子,令天綱相之。見元慶、元爽曰:「此二子皆保家之主,官可至三品。」見韓 國夫人曰:「此女亦大貴,然不利其夫。」乳母時抱則天,衣男子之服,天綱曰: 「此郎君子神色爽徹,不可易知,試令行看。」於是步於床前,仍令舉目,天綱大 驚曰:「此郎君子龍睛鳳頸,貴人之極也。」更轉側視之,又驚曰:「必若是女, 實不可窺測,後當為天下之主矣!」
zhēn guān bā nián, tài zōng wén qí míng, zhào zhì jiǔ chéng gōng. shí zhōng shū shè rén cén wén běn lìng shì zhī. tiān gāng yuē: shè rén xué táng chéng jiù, méi fù guò mù, wén cái zhèn yú hǎi nèi, tóu yòu shēng gǔ, yóu wèi dà chéng, ruò dé sān pǐn, kǒng shì sǔn shòu zhī zhēng. wén běn guān zhì zhōng shū lìng, xún zú. qí nián, shì yù shǐ zhāng xíng chéng mǎ zhōu tóng wèn tiān gāng, tiān gāng yuē: mǎ shì yù fú xī guàn nǎo, jiān yǒu yù zhěn, yòu bèi rú fù wù, dāng fù guì bù kě yán. jìn gǔ yǐ lái, jūn chén dào hé, hǎn yǒu rú gōng zhě. gōng miàn sè chì, mìng mén sè àn, ěr hòu gǔ bù qǐ, ěr wú gēn, zhǐ kǒng fēi shòu zhě. zhōu hòu wèi zhì zhōng shū lìng jiān lì bù shàng shū, nián sì shí bā zú. wèi xíng chéng yuē: gōng wǔ yuè sì dú chéng jiù, xià tíng fēng mǎn, dé guān suī wǎn, zhōng jū zǎi fǔ zhī dì. xíng chéng hòu zhì shàng shū yòu pú shè. tiān gāng xiāng rén suǒ zhōng, jiē cǐ lèi yě. shēn guó gōng gāo shì lián cháng wèi yuē: jūn gèng zuò hé guān? tiān gāng yuē: zì zhī xiāng mìng, jīn nián sì yuè jǐn yǐ. guǒ zhì shì yuè ér zú.
貞觀八年,太宗聞其名,召至九成宮。時中書舍人岑文本令視之。天綱曰: 「舍人學堂成就,眉覆過目,文才振於海內,頭又生骨,猶未大成,若得三品,恐 是損壽之徵。」文本官至中書令,尋卒。其年,侍御史張行成、馬周同問天綱,天 綱曰:「馬侍御伏犀貫腦,兼有玉枕,又背如負物,當富貴不可言。近古已來,君 臣道合,罕有如公者。公面色赤,命門色暗,耳後骨不起,耳無根,只恐非壽者。」 周后位至中書令、兼吏部尚書,年四十八卒。謂行成曰:「公五嶽四瀆成就,下亭 豐滿,得官雖晚,終居宰輔之地。」行成後至尚書右僕射。天綱相人所中,皆此類 也。申國公高士廉嘗謂曰:「君更作何官?」天綱曰:「自知相命,今年四月盡矣。」 果至是月而卒。
sūn sī miǎo, jīng zhào huá yuán rén yě. qī suì jiù xué, rì sòng qiān yú yán. ruò guàn, shàn tán zhuāng lǎo jí bǎi jiā zhī shuō, jiān hǎo shì diǎn. luò zhōu zǒng guǎn dú gū xìn jiàn ér tàn yuē: cǐ shèng tóng yě. dàn hèn qí qì dà, nán wèi yòng yě. zhōu xuān dì shí, sī miǎo yǐ wáng shì duō gù, yǐn jū tài bái shān. suí wén dì fǔ zhèng, zhēng wèi guó zi bó shì, chēng jí bù qǐ. cháng wèi suǒ qīn yuē: guò wǔ shí nián, dāng yǒu shèng rén chū, wú fāng zhù zhī yǐ jì rén. jí tài zōng jí wèi, zhào yì jīng shī, jiē qí róng sè shén shǎo, wèi yuē: gù zhī yǒu dào zhě chéng kě zūn zhòng, xiàn mén guǎng chéng, qǐ xū yán zāi! jiāng shòu yǐ jué wèi, gù cí bù shòu. xiǎn qìng sì nián, gāo zōng zhào jiàn, bài jiàn yì dài fū, yòu gù cí bù shòu.
孫思邈,京兆華原人也。七歲就學,日誦千餘言。弱冠,善談莊、老及百家之 說,兼好釋典。洛州總管獨孤信見而嘆曰:「此聖童也。但恨其器大,難為用也。」 周宣帝時,思邈以王室多故,隱居太白山。隋文帝輔政,征為國子博士,稱疾不起。 嘗謂所親曰:「過五十年,當有聖人出,吾方助之以濟人。」及太宗即位,召詣京 師,嗟其容色甚少,謂曰:「故知有道者誠可尊重,羨門、廣成,豈虛言哉!」將 授以爵位,固辭不受。顯慶四年,高宗召見,拜諫議大夫,又固辭不受。
shàng yuán yuán nián, cí jí qǐng guī, tè cì liáng mǎ, jí pó yáng gōng zhǔ yì sī yǐ jū yān. dāng shí zhī míng zhī shì sòng lìng wén mèng shēn lú zhào lín děng, zhí shī zī zhī lǐ yǐ shì yān. sī miǎo cháng cóng xìng jiǔ chéng gōng, zhào lín liú zài qí zhái. shí tíng qián yǒu bìng lí shù, zhào lín wèi zhī fù, qí xù yuē: guǐ yǒu zhī suì, yú wò jí zhǎng ān guāng dé fāng zhī guān shě. fù lǎo yún: shì pó yáng gōng zhǔ yì sī. xī gōng zhǔ wèi jià ér zú, gù qí yì fèi. shí yǒu sūn sī miǎo chù shì jū zhī. miǎo dào hé gǔ jīn, xué dān shù shù. gāo tán zhèng yī, zé gǔ zhī méng zhuāng zi shēn rù bù èr, zé jīn zhī wéi mó jié. qí tuī bù jiǎ yǐ, dù liàng qián kūn, zé luò xià hóng ān qī xiān shēng zhī chóu yě. zhào lín yǒu è jí, yī suǒ bù néng yù, nǎi wèn sī miǎo: míng yī yù jí, qí dào hé rú? sī miǎo yuē:
上元元年,辭疾請歸,特賜良馬,及鄱陽公主邑司以居焉。當時知名之士宋令 文、孟詵、盧照鄰等,執師資之禮以事焉。思邈嘗從幸九成宮,照鄰留在其宅。時 庭前有病梨樹,照鄰為之賦,其序曰:「癸酉之歲,余臥疾長安光德坊之官舍。父 老云:『是鄱陽公主邑司。昔公主未嫁而卒,故其邑廢。』時有孫思邈處士居之。 邈道合古今,學殫數術。高談正一,則古之蒙莊子;深入不二,則今之維摩詰。其 推步甲乙,度量乾坤,則洛下閎、安期先生之儔也。」照鄰有惡疾,醫所不能愈, 乃問思邈:「名醫愈疾,其道何如?」思邈曰:
wú wén shàn yán tiān zhě, bì zhì zhī yú rén, shàn yán rén zhě, yì běn zhī yú tiān. tiān yǒu sì shí wǔ xíng, hán shǔ dié dài, qí zhuǎn yùn yě, hé ér wèi yǔ, nù ér wèi fēng, níng ér wèi shuāng xuě, zhāng ér wèi hóng ní, cǐ tiān dì zhī cháng shù yě. rén yǒu sì zhī wǔ cáng, yī jué yī qǐn, hū xī tǔ nà, jīng qì wǎng lái, liú ér wèi róng wèi, zhāng ér wèi qì sè, fā ér wèi yīn shēng, cǐ rén zhī cháng shù yě. yáng yòng qí xíng, yīn yòng qí jīng, tiān rén zhī suǒ tóng yě. jí qí shī yě, zhēng zé shēng rè, fǒu zé shēng hán, jié ér wèi liú zhuì, xiàn ér wèi yōng jū, bēn ér wèi chuǎn fá, jié ér wèi jiāo kū, zhěn fā hū miàn, biàn dòng hū xíng. tuī cǐ yǐ jí tiān dì yì rú zhī. gù wǔ wěi yíng suō, xīng chén cuò xíng, rì yuè báo shí, bèi huì fēi liú, cǐ tiān dì zhī wēi zhěn yě. hán shǔ bù shí, tiān dì zhī zhēng fǒu yě shí lì tǔ yǒng, tiān dì zhī liú zhuì yě shān bēng tǔ xiàn, tiān dì zhī yōng jū yě bēn fēng bào yǔ, tiān dì zhī chuǎn fá yě chuān dú jié hé, tiān dì zhī jiāo kū yě, liáng yī dǎo zhī yǐ yào shí, jiù zhī yǐ zhēn jì, shèng rén hé zhī yǐ zhì dé, fǔ zhī yǐ rén shì, gù xíng tǐ yǒu kě yù zhī jí, tiān dì yǒu kě xiāo zhī zāi.
吾聞善言天者,必質之於人,善言人者,亦本之於天。天有四時五行,寒暑迭 代,其轉運也,和而為雨,怒而為風,凝而為霜雪,張而為虹蜺,此天地之常數也。 人有四支五藏,一覺一寢,呼吸吐納,精氣往來,流而為榮衛,彰而為氣色,發而 為音聲,此人之常數也。陽用其形,陰用其精,天人之所同也。及其失也,蒸則生 熱,否則生寒,結而為瘤贅,陷而為癰疽,奔而為喘乏,竭而為焦枯,診發乎面, 變動乎形。推此以及天地亦如之。故五緯盈縮,星辰錯行,日月薄蝕,孛彗飛流, 此天地之危診也。寒暑不時,天地之蒸否也;石立土踴,天地之瘤贅也;山崩土陷, 天地之癰疽也;奔風暴雨,天地之喘乏也;川瀆竭涸,天地之焦枯也,良醫導之以 藥石,救之以針劑,聖人和之以至德,輔之以人事,故形體有可愈之疾,天地有可 消之災。
yòu yuē:
又曰:
dǎn yù dà ér xīn yù xiǎo, zhì yù yuán ér xíng yù fāng. shī yuē: rú lín shēn yuān, rú lǚ bó bīng, wèi xiǎo xīn yě jiū jiū wǔ fū, gōng hóu gān chéng, wèi dà dǎn yě. bù wèi lì huí, bù wèi yì jiù, xíng zhī fāng yě jiàn jī ér zuò, bù qí zhōng rì, zhì zhī yuán yě.
膽欲大而心欲小,智欲圓而行欲方。《詩》曰:「如臨深淵,如履薄冰」,謂 小心也;「糾糾武夫,公侯干城」,謂大膽也。「不為利回,不為義疚」,行之方 也;「見機而作,不俟終日」,智之圓也。
sī miǎo zì yún kāi huáng xīn yǒu suì shēng, zhì jīn nián jiǔ shí sān yǐ xún zhī xiāng lǐ, xián yún shù bǎi suì rén. huà zhōu qí jiān shì, lì lì rú yǎn jiàn. yǐ cǐ cān zhī, bù chì bǎi suì rén yǐ. rán yóu shì tīng bù shuāi, shén cǎi shén mào, kě wèi gǔ zhī cōng míng bó dá bù sǐ zhě yě.
思邈自雲開皇辛酉歲生,至今年九十三矣;詢之鄉里,咸雲數百歲人。話周、 齊間事,歷歷如眼見。以此參之,不啻百歲人矣。然猶視聽不衰,神采甚茂,可謂 古之聰明博達不死者也。
chū, wèi zhēng děng shòu zhào xiū qí liáng chén zhōu suí wǔ dài shǐ, kǒng yǒu yí lòu, lǚ fǎng zhī, sī miǎo kǒu yǐ chuán shòu, yǒu rú mù dǔ. dōng tái shì láng sūn chù yuē jiāng qí wǔ zǐ tǐng jǐng jùn yòu quán yǐ yè sī miǎo, sī miǎo yuē: jùn dāng xiān guì yòu dāng wǎn dá quán zuì míng zhòng, huò zài zhí bīng. hòu jiē rú qí yán. tài zǐ zhān shì lú qí qīng tóng yòu shí, qǐng wèn rén lún zhī shì, sī miǎo yuē: rǔ hòu wǔ shí nián wèi dēng fāng bó, wú sūn dāng wèi shǔ lì, kě zì bǎo yě. hòu qí qīng wèi xú zhōu cì shǐ, sī miǎo sūn pǔ guǒ wèi xú zhōu xiāo xiàn chéng. sī miǎo chū wèi qí qīng zhī shí, pǔ yóu wèi shēng, ér yù zhī qí shì. fán zhū yì jī, duō cǐ lèi yě.
初,魏徵等受詔修齊、梁、陳、周、隋五代史,恐有遺漏,屢訪之,思邈口以 傳授,有如目睹。東台侍郎孫處約將其五子侹、儆、俊、佑、佺以謁思邈,思邈曰: 「俊當先貴;佑當晚達;佺最名重,禍在執兵。」後皆如其言。太子詹事盧齊卿童 幼時,請問人倫之事,思邈曰:「汝後五十年位登方伯,吾孫當為屬吏,可自保也。」 後齊卿為徐州刺史,思邈孫溥果為徐州蕭縣丞。思邈初謂齊卿之時,溥猶未生,而 預知其事。凡諸異跡,多此類也。
yǒng chún yuán nián zú. yí lìng báo zàng, bù cáng míng qì, jì sì wú shēng láo. jīng yuè yú, yán mào bù gǎi, jǔ shī jiù mù, yóu ruò kōng yī, shí rén yì zhī. zì zhù lǎo zi zhuāng zi, zhuàn qiān jīn fāng sān shí juǎn, xíng yú dài. yòu zhuàn fú lù lùn sān juǎn, shè shēng zhēn lù jí zhěn zhōng sù shū huì sān jiào lùn gè yī juàn.
永淳元年卒。遺令薄葬,不藏冥器,祭祀無牲牢。經月余,顏貌不改,舉屍就 木,猶若空衣,時人異之。自注《老子》、《莊子》,撰《千金方》三十卷,行於 代。又撰《福祿論》三卷,《攝生真錄》及《枕中素書》、《會三教論》各一卷。
zi xíng, tiān shòu zhōng wèi fèng gé shì láng.
子行,天授中為鳳閣侍郎。
míng chóng yǎn, luò zhōu yǎn shī rén. qí xiān píng yuán shì zú, shì shì jiāng zuǒ. fù kè, yù zhōu cì shǐ. chóng yǎn nián shào shí, suí fù rèn ān xǐ lìng, fù zhī xiǎo lì yǒu shàn yì zhào guǐ shén zhě, chóng yǎn jǐn néng chuán qí shù. gān fēng chū, yīng fēng yuè jǔ, shòu huáng ān chéng. huì cì shǐ yǒu nǚ bìng dǔ, chóng yǎn zhì tā fāng shū wù yǐ liáo zhī, qí jí nǎi yù. gāo zōng wén qí míng, zhào yǔ yǔ. yuè zhī, zhuó shòu jì wáng fǔ wén xué. yí fèng èr nián, lèi qiān zhèng jiàn dài fū, tè lìng rù gé gòng fèng. chóng yǎn měi yīn yè jiàn, zhé jiǎ yǐ shén dào, pō chén shí zhèng dé shī, dì shēn jiā yǔn nà. rùn zhōu qī xiá sì, shì qí wǔ dài zǔ liáng chù shì shān bīn gù zhái, dì tè wèi zhì bēi wén, qīn shū yú shí, lùn zhě róng zhī.
明崇儼,洛州偃師人。其先平原士族,世仕江左。父恪,豫州刺史。崇儼年少 時,隨父任安喜令,父之小吏有善役召鬼神者,崇儼盡能傳其術。乾封初,應封岳 舉,授黃安丞。會刺史有女病篤,崇儼致他方殊物以療之,其疾乃愈。高宗聞其名, 召與語。悅之,擢授冀王府文學。儀鳳二年,累遷正諫大夫,特令入閣供奉。崇儼 每因謁見,輒假以神道,頗陳時政得失,帝深加允納。潤州棲霞寺,是其五代祖梁 處士山賓故宅,帝特為制碑文,親書於石,論者榮之。
sì nián, wèi dào suǒ shā. shí yǔ yǐ wèi chóng yǎn mì yǔ tiān hòu wèi yàn shèng zhī fǎ, yòu sī zòu zhāng huái tài zǐ bù kān chéng jì dà wèi, tài zǐ mì zhī zhī, qián shǐ rén hài zhī. yōu zhì zèng shì zhōng, shì yuē zhuāng, réng bài qí zi guī wèi mì shū láng.
四年,為盜所殺。時語以為崇儼密與天后為厭勝之法,又私奏章懷太子不堪承 繼大位,太子密知之,潛使人害之。優制贈侍中,諡曰莊,仍拜其子珪為秘書郎。
guī, kāi yuán zhōng shì zhì huái zhōu cì shǐ.
珪,開元中仕至懷州刺史。
zhāng jǐng cáng, xǔ zhōu zhǎng shè rén. shǎo gōng xiāng shù, yǔ yuán tiān gāng qí míng. tài zǐ zhān shì jiǎng yǎn nián shào shí, cháng yù jǐng cáng, yīn wèn lù mìng. jǐng cáng yuē: gōng cóng jīn èr nián, dāng dé dōng gōng zhǎng bīng zhī guān, zhì wèi zhōng ér miǎn zhí. miǎn zhí zhī hòu, è zài sān chǐ tǔ xià. yòu jīng liù nián, jù cǐ hé shì sǐ zhēng. rán hòu dāng xiǎng fù guì, míng wèi jù shèng, jí yòu bù hé zhōng, nián zhì liù shí yī, wèi pú zhōu cì shǐ, shí yuè sān shí rì wǔ shí lù jué. yǎn hòu jiē rú qí yán. cháng fèng shǐ gāo lì, bèi mò lí zhī qiú yú dì jiào zhōng, jīng liù nián, rán hòu dé guī. jí zài pú zhōu, nián liù shí yī yǐ, zhì qī, zhào rén lì qī zǐ yǔ zhī gào bié, zì yún dāng sǐ. é ér yǒu chì, xǔ lìng zhì shì.
張憬藏,許州長社人。少工相術,與袁天綱齊名。太子詹事蔣儼年少時,嘗遇 憬藏,因問祿命。憬藏曰:「公從今二年,當得東宮掌兵之官,秩未終而免職。免 職之後,厄在三尺土下。又經六年,據此合是死征。然後當享富貴,名位俱盛,即 又不合中,年至六十一,為蒲州刺史,十月三十日午時祿絕。」儼後皆如其言。嘗 奉使高麗,被莫離支囚於地窖中,經六年,然後得歸。及在蒲州,年六十一矣,至 期,召人吏妻子與之告別,自雲當死。俄而有敕,許令致仕。
zuǒ pú shè liú rén guǐ wēi shí, cháng yǔ xiāng rén jìng sī xián gè jī juàn zèng jǐng cáng yǐ wèn guān lù. jǐng cáng wèi rén guǐ yuē: gōng jū wǔ pǐn yào guān, suī zàn jiě chù, zhōng dāng wèi jí rén chén. rén guǐ hòu zì gěi shì zhōng zuò shì, lìng bái yī xiàng hǎi dōng xiào lì. gù cí sī xián zhī zèng, yuē: gōng dāng gū dú kè sǐ. jí rén guǐ wèi pú shè, sī xián shàng cún, wèi rén yuē: zhāng jǐng cáng xiāng liú pú shè, zé miào yǐ. wú jīn yǐ yǒu sān zi, tián zhái zì rú, qǐ qí yán yì yǒu bù zhōng yě? é ér sān zi xiāng jì ér sǐ, jǐn huò tián zhái, jì sǐ yú suǒ qīn yuán nèi. jǐng cáng xiāng rén zhī miào, jiē cǐ lèi. jìng bù shì, yǐ shòu zhōng.
左僕射劉仁軌微時,嘗與鄉人靖思賢各齎絹贈憬藏以問官祿。憬藏謂仁軌曰: 「公居五品要官,雖暫解黜,終當位極人臣。」仁軌後自給事中坐事,令白衣向海 東效力。固辭思賢之贈,曰:「公當孤獨客死。」及仁軌為僕射,思賢尚存,謂人 曰:「張憬藏相劉僕射,則妙矣。吾今已有三子,田宅自如,豈其言亦有不中也?」 俄而三子相繼而死,盡貨田宅,寄死於所親園內。憬藏相人之妙,皆此類。竟不仕, 以壽終。
lǐ sì zhēn, huá zhōu kuāng chéng rén yě. fù yàn cóng, zhào zhōu zhǎng shǐ. sì zhēn bó xué xiǎo yīn lǜ, jiān shàn yīn yáng tuī suàn zhī shù. ruò guàn míng jīng jǔ, bǔ xǔ zhōu sī gōng. shí zuǒ shì jí hè lán mǐn zhī shòu zhào yú dōng tái xiū zhuàn, zòu sì zhēn hóng wén guǎn cān yù qí shì. sì zhēn yǔ tóng shí xué shì liú xiàn chén xú zhāo jù chēng shǎo jùn, guǎn zhōng hào wèi sān shǎo. mǐn zhī jì shì chǒng jiāo yíng, sì zhēn zhī qí bì bài, wèi suǒ qīn yuē: cǐ fēi bì shēn zhī suǒ yě. yīn xián hēng nián jīng zhōng dà jī, nǎi qiú chū, bǔ yì wū lìng. wú hé, mǐn zhī bài, xiū zhuàn guān jiē lián zuò liú fàng, sì zhēn dú bù yù yān. diào lù zhōng, wèi shǐ píng lìng, fēng huà dà xíng. shí zhāng huái tài zǐ jū chūn gōng, sì zhēn cháng yú tài qīng guān zòu lè, wèi dào shì liú gài fǔ yǎn yuē: cǐ qū hé āi sī bù hé zhī shén yě? gài yǎn yuē: cǐ tài zǐ suǒ zuò bǎo qìng lè yě. jū shù rì, tài zǐ fèi wèi shù rén. gài děng yǐ qí shì wén zòu, gāo zōng dà qí zhī, zhēng bài sī lǐ chéng, réng zhǎng wǔ lǐ yí zhù, jiā zhōng sàn dài fū, fēng cháng shān zǐ.
李嗣真,滑州匡城人也。父彥琮,趙州長史。嗣真博學曉音律,兼善陰陽推算 之術。弱冠明經舉,補許州司功。時左侍極賀蘭敏之受詔於東台修撰,奏嗣真弘文 館參預其事。嗣真與同時學士劉獻臣、徐昭俱稱少俊,館中號為「三少」。敏之既 恃寵驕盈,嗣真知其必敗,謂所親曰:「此非庇身之所也。」因咸亨年京中大飢, 乃求出,補義烏令。無何,敏之敗,修撰官皆連坐流放,嗣真獨不預焉。調露中, 為始平令,風化大行。時章懷太子居春宮,嗣真嘗於太清觀奏樂,謂道士劉概、輔 儼曰:「此曲何哀思不和之甚也?」概、儼曰:「此太子所作《寶慶樂》也。」居 數日,太子廢為庶人。概等以其事聞奏,高宗大奇之,征拜司禮丞,仍掌五禮儀注, 加中散大夫,封常山子。
yǒng chāng zhōng, bài yòu yù shǐ zhōng chéng, zhī dài fū shì. shí kù lì lái jùn chén gòu xiàn wú zuì, sì zhēn shàng shū jiàn yuē: chén wén chén píng shì hàn zǔ, móu shū chǔ jūn chén, nǎi yòng huáng jīn wǔ wàn jīn, xíng fǎn jiān zhī shù. xiàng wáng guǒ yí chén xià, chén píng fǎn jiān guǒ xíng. jīn gào shì fēn yún, xū duō shí shǎo, yān zhī bì wú chén píng xiān móu shū bì xià jūn chén, hòu móu chú guó jiā liáng shàn, chén kǒng wèi shè jì zhī huò! fú qǐ bì xià tè huí tiān lǜ, chá chén kuáng gǔ, rán hòu tuì jiù dǐng huò, shí wú suǒ hèn! shū zòu bù nà. xún bèi jùn chén suǒ xiàn, pèi liú lǐng nán.
永昌中,拜右御史中丞,知大夫事。時酷吏來俊臣構陷無罪,嗣真上書諫曰: 「臣聞陳平事漢祖,謀疏楚君臣,乃用黃金五萬斤,行反間之術。項王果疑臣下, 陳平反間果行。今告事紛紜,虛多實少,焉知必無陳平先謀疏陛下君臣,後謀除國 家良善,臣恐為社稷之禍!伏乞陛下特回天慮,察臣狂瞽,然後退就鼎鑊,實無所 恨!」疏奏不納。尋被俊臣所陷,配流嶺南。
wàn suì tōng tiān nián, zhēng hái, zhì guì yáng, zì shì sǐ rì, yù tuō guì yáng guān shǔ bèi xiōng qì. yī qī bào zú. zé tiān shēn jiā mǐn xī, chì zhōu xiàn dì líng yú hái xiāng, zèng jì zhōu cì shǐ. shén lóng chū, yòu zèng yù shǐ dài fū.
萬歲通天年,征還,至桂陽,自筮死日,預託桂陽官屬備兇器。依期暴卒。則 天深加憫惜,敕州縣遞靈輿還鄉,贈濟州刺史。神龍初,又贈御史大夫。
zhuàn míng táng xīn lǐ shí juǎn, xiào jīng zhǐ yào shī pǐn shū pǐn huà pǐn gè yī juàn.
撰《明堂新禮》十卷,《孝經指要》、《詩品》、《書品》、《畫品》各一卷。
zhāng wén zhòng, luò zhōu luò yáng rén yě. shǎo yǔ xiāng rén lǐ qián zòng jīng zhào rén wéi cí cáng bìng yǐ yī shù zhī míng. wén zhòng, zé tiān chū wèi shì yù yī. shí tè jìn sū liáng sì yú diàn tíng yīn bài guì biàn jué dào, zé tiān lìng wén zhòng cí cáng suí zhì zhái hòu zhī. wén zhòng yuē: cǐ yīn yōu fèn xié qì jī yě. ruò tòng chōng xié, zé jù nán jiù. zì cháo hòu zhī. wèi jí shí shí, jí kǔ chōng xié jiǎo tòng. wén zhòng yuē: ruò rù xīn, jí bù kě liáo. é qǐng xīn tòng, bù fù xià yào, rì gàn ér zú. wén zhòng yóu shàn liáo fēng jí. qí hòu zé tiān lìng wén zhòng jí dāng shí míng yī gòng zhuàn liáo fēng qì zhū fāng, réng lìng lín tái jiān wáng fāng qìng jiān qí xiū zhuàn. wén zhòng zòu yuē: fēng yǒu yī bǎi èr shí sì zhǒng, qì yǒu bā shí zhǒng. dà dǐ yī yào suī tóng, rén xìng gè yì, yōng yī bù dá yào zhī xìng shǐ dōng xià shī jié, yīn cǐ shā rén. wéi jiǎo qì tóu fēng shàng qì, cháng xū fú yào bù jué. zì yú zé suí qí fā dòng, lín shí xiāo xī zhī. dàn yǒu fēng qì zhī rén, chūn mò xià chū jí qiū mù, yào de tōng xiè, jí bù kùn jù. yú shì zhuàn sì shí cháng fú jí qīng zhòng dà xiǎo zhū fāng shí bā shǒu biǎo shàng zhī. wén zhòng jiǔ shì nián zhōng yú shàng yào fèng yù. zhuàn suí shēn bèi jí fāng sān juǎn, xíng yú dài.
張文仲,洛州洛陽人也。少與鄉人李虔縱、京兆人韋慈藏並以醫術知名。文仲, 則天初為侍御醫。時特進蘇良嗣於殿庭因拜跪便絕倒,則天令文仲、慈藏隨至宅候 之。文仲曰:「此因憂憤邪氣激也。若痛沖脅,則劇難救。」自朝候之。未及食時, 即苦沖脅絞痛。文仲曰:「若入心,即不可療。」俄頃心痛,不復下藥,日旰而卒。 文仲尤善療風疾。其後則天令文仲集當時名醫共撰療風氣諸方,仍令麟台監王方慶 監其修撰。文仲奏曰:「風有一百二十四種,氣有八十種。大抵醫藥雖同,人性各 異,庸醫不達藥之性使冬夏失節,因此殺人。唯腳氣頭風上氣,常須服藥不絕。自 余則隨其發動,臨時消息之。但有風氣之人,春末夏初及秋暮,要得通泄,即不困 劇。」於是撰四時常服及輕重大小諸方十八首表上之。文仲久視年終於尚藥奉御。 撰《隨身備急方》三卷,行於代。
qián zòng, guān zhì shì yù yī. cí cáng, jǐng lóng zhōng guāng lù qīng. zì zé tiān zhōng zōng yǐ hòu, zhū yī xián tuī wén zhòng děng sān rén wèi shǒu.
虔縱,官至侍御醫。慈藏,景龍中光祿卿。自則天、中宗已後,諸醫咸推文仲 等三人為首。
shàng xiàn fǔ, wèi zhōu jí rén yě. yóu shàn tiān wén. chū, chū jiā wèi dào shì. zé tiān shí zhào jiàn, qǐ jiā bài tài shǐ lìng, gù cí yuē: chén jiǔ cóng fàng dàn, bù néng qū shì guān zhǎng. zé tiān nǎi gǎi tài shǐ jú wèi hún yí jiān, bù lì mì shū shěng, yǐ xiàn fǔ wèi hún yí jiān. shù gù wèn zāi yì, shì jiē fú yàn. yòu lìng xiàn fǔ yú shàng yáng gōng jí xué zhě zhuàn fāng yù tú. zhǎng ān èr nián, xiàn fǔ zòu yuē: chén běn mìng nà yīn zài jīn, jīn yíng huò fàn wǔ zhū hòu tài shǐ zhī wèi. yíng, huǒ yě, néng kè jīn, shì chén jiāng sǐ zhī zhēng. zé tiān yuē: zhèn wèi qīng ráng zhī. jù zhuǎn xiàn fǔ wèi shuǐ héng dū wèi, wèi yuē: shuǐ néng shēng jīn, jīn yòu qù tài shǐ zhī wèi, qīng wú yōu yǐ. qí qiū, xiàn fǔ zú, zé tiān shén jiē yì xī zhī. fù yǐ hún yí jiān wèi tài shǐ jú, yī jiù lì mì shū jiān.
尚獻甫,衛州汲人也。尤善天文。初,出家為道士。則天時召見,起家拜太史 令,固辭曰:「臣久從放誕,不能屈事官長。」則天乃改太史局為渾儀監,不隸秘 書省,以獻甫為渾儀監。數顧問災異,事皆符驗。又令獻甫於上陽宮集學者撰《方 域圖》。長安二年,獻甫奏曰:「臣本命納音在金,今熒惑犯五諸候、太史之位。 熒,火也,能克金,是臣將死之徵。」則天曰:「朕為卿禳之。」遽轉獻甫為水衡 都尉,謂曰:「水能生金,今又去太史之位,卿無憂矣。」其秋,獻甫卒,則天甚 嗟異惜之。復以渾儀監為太史局,依舊隸秘書監。
shí yòu yǒu yōng zhōu rén péi zhī gǔ, shàn yú yīn lǜ. zhǎng ān zhōng wèi tài lè chéng. shén lóng yuán nián zhēng yuè, chūn xiǎng xī jīng tài miào, zhī gǔ yù qí shì. wèi wàn nián lìng yuán xíng chōng yuē: jīn shí xié hé, dāng yǒu jí qìng zhī shì, qí zài táng shì zi sūn hū? qí yuè, zhōng zōng jí wèi, fù gǎi guó wèi táng. zhī gǔ yòu néng tīng hūn xī huán pèi zhī shēng, zhī qí fū qī zhōng shǐ. hòu zú yú tài lè lìng.
時又有雍州人裴知古,善於音律。長安中為太樂丞。神龍元年正月,春享西京 太廟,知古預其事。謂萬年令元行沖曰:「金石諧和,當有吉慶之事,其在唐室子 孫乎?」其月,中宗即位,復改國為唐。知古又能聽婚夕環佩之聲,知其夫妻終始。 後卒於太樂令。
mèng shēn, rǔ zhōu liáng rén yě. jǔ jìn shì. chuí gǒng chū, lèi qiān fèng gé shè rén. shēn shǎo hǎo fāng shù, cháng yú fèng gé shì láng liú yī zhī jiā, jiàn qí chì cì jīn, wèi yī zhī yuē: cǐ yào jīn yě. ruò shāo huǒ qí shàng, dāng yǒu wǔ sè qì. shì zhī guǒ rán. zé tiān wén ér bù yuè, yīn shì chū wèi tái zhōu sī mǎ. hòu lèi qiān chūn guān shì láng.
孟詵,汝州梁人也。舉進士。垂拱初,累遷鳳閣舍人。詵少好方術,嘗於鳳閣 侍郎劉禕之家,見其敕賜金,謂禕之曰:「此藥金也。若燒火其上,當有五色氣。」 試之果然。則天聞而不悅,因事出為台州司馬。後累遷春官侍郎。
ruì zōng zài fān, zhào chōng shì dú. zhǎng ān zhōng, wèi tóng zhōu cì shǐ, jiā yín qīng guāng lù dài fū. shén lóng chū zhì shì, guī yī yáng zhī shān dì, yǐ yào ěr wèi shì. shēn nián suī wǎn mù, zhì lì rú zhuàng, cháng wèi suǒ qīn yuē: ruò néng bǎo shēn yǎng xìng zhě, cháng xū shàn yán mò lí kǒu, liáng yào mò lí shǒu. ruì zōng jí wèi, zhào fù jīng shī, jiāng jiā rèn yòng, gù cí shuāi lǎo. jǐng yún èr nián, yōu zhào cì wù yī bǎi duàn, yòu lìng měi suì chūn qiū èr shí, tè gěi yáng jiǔ mí zhōu. kāi yuán chū, hé nán yǐn bì gòu yǐ shēn yǒu gǔ rén zhī fēng, gǎi qí suǒ jū wèi zǐ píng lǐ. xún zú, nián jiǔ shí sān.
睿宗在籓,召充侍讀。長安中,為同州刺史,加銀青光祿大夫。神龍初致仕, 歸伊陽之山第,以藥餌為事。詵年雖晚暮,志力如壯,嘗謂所親曰:「若能保身養 性者,常須善言莫離口,良藥莫離手。」睿宗即位,召赴京師,將加任用,固辭衰 老。景雲二年,優詔賜物一百段,又令每歲春秋二時,特給羊酒糜粥。開元初,河 南尹畢構以詵有古人之風,改其所居為子平里。尋卒,年九十三。
shēn suǒ jū guān, hǎo gōu bō wèi zhèng, suī fán ér lǐ. zhuàn jiā jì lǐ gè yī juàn, sàng fú yào èr juǎn, bǔ yǎng fāng bì xiào fāng gè sān juǎn.
詵所居官,好勾剝為政,雖繁而理。撰《家》、《祭禮》各一卷,《喪服要》 二卷,《補養方》、《必效方》各三卷。
yán shàn sī, tóng zhōu cháo yì rén yě. shǎo yǐ xué shè zhī míng, yóu shàn tiān wén lì shù jí bo xiāng zhī shù. chū yīng xiāo shēng yōu sǒu kē jǔ zhuó dì. zé tiān shí wèi jiān chá yù shǐ, quán yòu shí yí nèi gòng fèng. shù shàng biǎo chén shí zhèng dé shī, duō jiàn nà yòng. shāo qiān tài shǐ lìng.
嚴善思,同州朝邑人也。少以學涉知名,尤善天文歷數及卜相之術。初應消聲 幽藪科舉擢第。則天時為監察御史,權右拾遺、內供奉。數上表陳時政得失,多見 納用。稍遷太史令。
shèng lì èr nián, yíng huò rù yú guǐ, zé tiān yǐ wèn shàn sī. shàn sī duì yuē: shāng xìng dà chén dāng zhī. qí nián, wén chāng zuǒ xiāng wáng jí shàn zú. zhǎng ān zhōng, yíng huò rù yuè, zhèn xīng fàn tiān guān. shàn sī zòu yuē: fǎ yǒu luàn chén fú zuì, qiě yǒu chén xià móu shàng zhī xiàng. suì yú, zhāng jiǎn zhī jìng huī děng qǐ bīng zhū zhāng yì zhī chāng zōng. qí zhàn yàn jiē cǐ lèi yě.
聖歷二年,熒惑入輿鬼,則天以問善思。善思對曰:「商姓大臣當之。」其年, 文昌左相王及善卒。長安中,熒惑入月,鎮星犯天關。善思奏曰:「法有亂臣伏罪, 且有臣下謀上之象。」歲余,張柬之、敬暉等起兵誅張易之、昌宗。其占驗皆此類 也。
shén lóng chū, qiān gěi shì zhōng. zé tiān bēng, jiāng hé zàng qián líng, shàn sī zòu yì yuē:
神龍初,遷給事中。則天崩,將合葬乾陵,善思奏議曰:
jǐn àn tiān yuán fáng lù zàng fǎ yún: zūn zhě xiān zàng, bēi zhě bù hé yú hòu kāi rù. zé tiān tài hòu, bēi yú tiān huáng dà dì, jīn yù kāi qián líng hé zàng, jí shì yǐ bēi dòng zūn. shì jì bù jīng, kǒng fēi ān yǐn. chén yòu wén qián líng xuán què, qí mén yǐ shí bì sāi, qí shí fèng xì, zhù tiě yǐ gù qí zhōng. jīn ruò kāi líng, bì xū juān záo. rán yǐ shén míng zhī dào, tǐ shàng yōu xuán jīn nǎi dòng zhòng jiā gōng, chéng kǒng duō suǒ jīng dú. yòu ruò bié kāi mén dào, yǐ rù xuán gōng, jí wǎng zhě zàng shí, shén wèi xiān dìng, jīn gēng gǎi zuò, wèi hài yì shēn. yòu yǐ xiū zhú qián líng zhī hòu, guó pín yǒu nán, suì zhì zé tiān tài hòu quán zǒng wàn jī, èr shí yú nián, qí nán shǐ dìng. jīn nǎi gèng jiā yíng zuò, fú kǒng hái yǒu nán shēng.
謹按《天元房錄葬法》云:「尊者先葬,卑者不合於後開入。」則天太后,卑 於天皇大帝,今欲開乾陵合葬,即是以卑動尊。事既不經,恐非安隱。臣又聞乾陵 玄闕,其門以石閉塞,其石縫隙,鑄鐵以固其中。今若開陵,必須鐫鑿。然以神明 之道,體尚幽玄;今乃動眾加功,誠恐多所驚黷。又若別開門道,以入玄宮,即往 者葬時,神位先定,今更改作,為害益深。又以修築乾陵之後,國頻有難,遂至則 天太后權總萬機,二十餘年,其難始定。今乃更加營作,伏恐還有難生。
dàn hé zàng fēi gǔ, zhe zài lǐ jīng, yuán qíng wèi yòng, wú zú yī zhǔn. kuàng jīn shì yǒu bù ān, qǐ kě fù xún sī zhì! fú jiàn hàn shí zhū líng, huáng hòu duō bù hé zàng wèi jìn yǐ jiàng, shǐ yǒu hé zhě. rán yǐ liǎng hàn jī nián, xiàng yú sì bǎi wèi jìn zhī hòu, zuò jiē bù zhǎng. suī shòu mìng yīng qī, yǒu yīn tiān jiǎ, rán yǐ xún jī xiǎng dé, yì zài tiān shí. dàn líng mù suǒ ān, bì zī shèng dì, hòu zhī yìn sì, yòng tuō líng gēn, huò yǒu bù ān, hòu sì yì nán zhǎng xiǎng. fú wàng yī hàn cháo zhī gù shì, gǎi wèi jìn zhī tuí gāng, yú qián líng zhī bàng, gèng zé jí dì, qǔ shēng mù zhī fǎ, bié qǐ yī líng, jì dé cóng zàng zhī yí, yòu chéng gù běn zhī yè.
但合葬非古,著在禮經,緣情為用,無足依准。況今事有不安,豈可復循斯制! 伏見漢時諸陵,皇后多不合葬;魏、晉已降,始有合者。然以兩漢積年,向餘四百; 魏、晉之後,祚皆不長。雖受命應期,有因天假,然以循機享德,亦在天時。但陵 墓所安,必資勝地,後之胤嗣,用托靈根,或有不安,後嗣亦難長享。伏望依漢朝 之故事,改魏、晉之頹綱,於乾陵之傍,更擇吉地,取生墓之法,別起一陵,既得 從葬之儀,又成固本之業。
chén fú yǐ hé zàng zhě, rén yuán sī qíng bù hé zhě, qián xiū gù shì. ruò yǐ shén dào yǒu zhī, yōu tú zì dé tōng huì ruò yǐ sǐ zhě wú zhī, hé zhī fù yǒu hé yì! rán yǐ shān chuān jīng qì, tǔ wèi xīng xiàng, ruò zàng dé qí suǒ, zé shén ān hòu chāng ruò zàng shī qí yí, zé shén wēi hòu sǔn. suǒ yǐ xiān zhé chuí fàn, jù zhī zàng jīng, yù shǐ shēng rén zhī dào bì ān, sǐ zhě zhī shén bì tài. fú wàng shǎo huí tiān juàn, fǔ lǎn chén yán, xíng gǔ xī zhī míng guī, gē sī qíng zhī ài yù, shǐ shè jì zhǎng xiǎng, tiān xià yì ān. fán zài huái shēng, shú bù qìng xìng!
臣伏以合葬者,人緣私情;不合者,前修故事。若以神道有知,幽途自得通會; 若以死者無知,合之復有何益!然以山川精氣,土為星象,若葬得其所,則神安後 昌;若葬失其宜,則神危後損。所以先哲垂範,具之葬經,欲使生人之道必安,死 者之神必泰。伏望少回天眷,俯覽臣言,行古昔之明規,割私情之愛欲,使社稷長 享,天下乂安。凡在懷生,孰不慶幸!
shū zòu bù nà.
疏奏不納。
jǐng lóng zhōng, qiān lǐ bù shì láng, chū wèi rǔ zhōu cì shǐ. ruì zōng zài fān, shàn sī cháng wèi yáo yuán zhī yuē: xiāng wáng bì dēng dì wèi. jí jiàn zuò, yuán zhī yǐ shì wén zòu, yóu shì zhào bài yòu sàn qí cháng shì.
景龍中,遷禮部侍郎,出為汝州刺史。睿宗在籓,善思嘗謂姚元之曰:「相王 必登帝位。」及踐祚,元之以事聞奏,由是召拜右散騎常侍。
táng lóng yuán nián, zhèng yīn móu cè qiào wáng zhòng fú wèi dì, nǎi cǎo wěi zhì, chú shàn sī wèi lǐ bù shàng shū, zhī lì bù xuǎn shì. jí qiào wáng xià yù, jǐng yún yuán nián, dà lǐ sì zòu: shàn sī yǔ nì rén zhòng fú tōng móu, hé cóng jí fǎ. gěi shì zhōng hán sī fù zòu yuē: yì yù huǎn sǐ, liè shèng míng guī xíng yí wéi qīng, yǒu guó héng diǎn. yán shàn sī wǎng zài xiān cháo, shǔ wéi shì shàn nèi, shì chǒng gōng yē, móu wēi shè jì. shàn sī cǐ shí, nǎi néng xiān jué, yīn yì xiāng fǔ, yǒu suǒ fā míng, jìn lùn shèng gōng, bì dēng chén jí. suī jiāo yóu zhòng fú, móu xiàn wéi shì, chì zhuī shàn sī, shū zhì biàn fā, xiàng huái nì jié, níng jí bèn mìng? yī miàn shū gāng, chéng hé shùn shēng sān qū qǔ qín, lái ér yǒu yòu. wéi xíng shì xù, lǐ hé zhāo xiáng. qǐng fù xíng bù jí qún guān yì dìng zòu cái, yǐ fú shèn yù. shí yì zhě duō yún: shàn sī hé cóng yuán yòu. yǒu sī réng zhí qián yì qǐng zhū zhī. sī fù yòu bó zòu kěn zhí. ruì zōng nà qí zòu, jìng miǎn shàn sī sǐ, pèi liú jìng zhōu. wú jǐ, yù shè hái. nián bā shí wǔ, kāi yuán shí qī nián zú.
唐隆元年,鄭愔謀冊譙王重福為帝,乃草偽制,除善思為禮部尚書,知吏部選 事。及譙王下獄,景雲元年,大理寺奏:「善思與逆人重福通謀,合從極法。」給 事中韓思復奏曰:「議獄緩死,列聖明規;刑疑惟輕,有國恆典。嚴善思往在先朝, 屬韋氏擅內,恃寵宮掖,謀危社稷。善思此時,乃能先覺,因詣相府,有所發明, 進論聖躬,必登宸極。雖交遊重福,謀陷韋氏,敕追善思,書至便發,向懷逆節, 寧即奔命?一面疏綱,誠合順生;三驅取禽,來而有宥。唯刑是恤,理合昭詳。請 付刑部集群官議定奏裁,以符慎獄。」時議者多云:「善思合從原宥。」有司仍執 前議請誅之。思復又駁奏懇直。睿宗納其奏,竟免善思死,配流靜州。無幾,遇赦 還。年八十五,開元十七年卒。
chū, shàn sī wèi yù shǐ shí, zhōng shū shè rén liú yǔn jì wèi kù lì suǒ xiàn, dāng sǐ. shàn sī mǐn qí lǎo, mì biǎo zòu qǐng, yǔn jì nǎi dé miǎn zhū. shàn sī hòu jiàn yǔn jì, jìng bù zì yán qí shì. hán sī fù zòu miǎn shàn sī zhī zuì, yì wèi zēng yǒu suǒ yán xiè. shí rén chēng qí zhǎng zhě.
初,善思為御史時,中書舍人劉允濟為酷吏所陷,當死。善思愍其老,密表奏 請,允濟乃得免誅。善思後見允濟,竟不自言其事。韓思復奏免善思之罪,亦未曾 有所言謝。時人稱其長者。
shàn sī zi xiàng, qián yuán zhōng wèi fèng xiáng yǐn, bǎo yīng zhōng shòu tài cháng yuán wài qīng. shǐ shàn sī fù xú zhōu zhǎng shǐ yán jí shàn sī, jù nián bā shí wǔ ér zú guǎng dé èr nián, xiàng zú, yòu nián bā shí wǔ. xiàng xiōng qián zhào jùn sī mǎ zhòu, zhǎng xiàng shí suì, xiàng zú shí, zhòu bìng wú yàng.
善思子向,乾元中為鳳翔尹,寶應中授太常員外卿。始善思父徐州長史延及善 思,俱年八十五而卒;廣德二年,向卒,又年八十五。向兄前趙郡司馬宙,長向十 歲,向卒時,宙並無恙。
jīn liáng fèng, bù zhī hé xǔ rén yě. tiān bǎo shí sān zài, kè yú hé xī. shàn xiāng rén, yòu yán xuán xiàng. shí gē shū hàn wèi jié dù shǐ, zhào rù jīng shī. péi miǎn wèi cí bù láng zhōng, zhī hé xī liú hòu, zài wǔ wēi. liáng fèng wèi miǎn yuē: xuán xiàng yǒu biàn, bàn nián jiān yǒu bīng qǐ, láng zhōng cǐ shí dāng dé zhòng chéng, bù bài zhōng chéng, jí dé zǎi xiàng, bù lí tiān zǐ zuǒ yòu, dà fù guì. miǎn yuē: gōng nǎi kuáng yán, miǎn hé zhì cǐ? liáng fèng yuē: yǒu yī rì xiàng dōng jīng, yī rì rù shǔ chuān, yī rì lái xiàng shuò fāng, cǐ shí gōng dé xiāng. miǎn jù qí yán, shēn xiè jué zhī. qí hòu ān lù shān fǎn, nán fàn luò yáng, jiàn chēng wěi wèi. gē shū hàn dōng shǒu tóng guān, lěi yuè, zòu miǎn wèi yù shǐ zhōng chéng, zhuī fù jīng. miǎn yòu jié yuē: shì yàn yě. miǎn yòu wèn sān rì zhī zhào, liáng fèng yuē: dōng jīng rì jí zì mó miè, shǔ chuān rì yì bù néng jiǔ, cǐ jiān rì hé zhuǎn fēn míng, bù kě shuō. miǎn zhì zhī. jì tóng guān shī shǒu, xuán zōng xìng shǔ, sù zōng běi rú líng wǔ, miǎn huì zhī, quàn chéng cè lì, gǎi yuán wèi zhì dé yuán nián. miǎn guǒ wèi zhōng shū shì láng píng zhāng shì. miǎn zòu zhī, sù zōng zhào bài dōu shuǐ shǐ zhě.
金梁鳳,不知何許人也。天寶十三載,客於河西。善相人,又言玄象。時哥舒 翰為節度使,詔入京師。裴冕為祠部郎中,知河西留後,在武威。梁鳳謂冕曰: 「玄象有變,半年間有兵起,郎中此時當得中丞,不拜中丞,即得宰相,不離天子 左右,大富貴。」冕曰:「公乃狂言,冕何至此?」梁鳳曰:「有一日向東京,一 日入蜀川,一日來向朔方,此時公得相。」冕懼其言,深謝絕之。其後安祿山反, 南犯洛陽,僭稱偽位。哥舒翰東守潼關,累月,奏冕為御史中丞,追赴京。冕又詰 曰:「事驗也。」冕又問三日之兆,梁鳳曰:「東京日即自磨滅,蜀川日亦不能久, 此間日何轉分明,不可說。」冕志之。既潼關失守,玄宗幸蜀,肅宗北如靈武,冕 會之,勸成策立,改元為至德元年。冕果為中書侍郎、平章事。冕奏之,肅宗召拜 都水使者。
liáng fèng zài hé lǒng, wèi lǚ yīn yuē: pàn guān gǔ xiāng, hé dé zǎi xiàng. xū dé yī dà jīng bù, jí dé. yīn hòu zhì yì, zé ràng yì zhǎng, bàng zhī. yì lì wǔ jiāng, xìng cū měng, chí gōng shǐ tū rù, shè yīn, shǐ liǎng fā, jǐ zhōng yīn miàn, yīn yú qiáng dé miǎn. yǐ bào liáng fèng, liáng fèng yuē: cǐ bì rù xiàng. yú nián, yīn zì huáng mén shì láng zhī zhèng shì.
梁鳳在河隴,謂呂諲曰:「判官骨相,合得宰相。須得一大驚怖,即得。」諲 後至驛,責讓驛長,搒之。驛吏武將,性粗猛,持弓矢突入,射諲,矢兩發,幾中 諲面,諲逾牆得免。以報梁鳳,梁鳳曰:「此必入相。」逾年,諲自黃門侍郎知政 事。
liáng fèng zài fèng xiáng, lǐ kuí lú yǔn èr rén tóng jiàn zhī, jù sù fú, zì chēng xuǎn rén. liáng fèng wèi zhī yuē: gōng děng bìng zhì qīng wàng guān, nà de yún wú guān. kuí yǔn yǐ shí duì. liáng fèng qiǎn èr rén xíng, wèi kuí yuē: gōng cóng shě rén jí rù xiàng, yī nián nèi shì. wèi yǔn yuē: gōng hǎo jí shì lì bù láng zhōng. jí kè fù liǎng jīng, kuí zì zhōng shū shè rén zhī lǐ bù shì láng shì, rù wèi zhōng shū shì láng píng zhāng shì, nǎi yǐ yǔn wèi lì bù láng zhōng. qí yàn duō cǐ lèi. ěr hòu yáng lóng yǐ zì huì. miǎn wèi yòu pú shè jiān yù shǐ dài fū chéng dū yǐn jiàn nán jié dù shǐ, yǒu jìn zhǐ, lìng jiāng liáng fèng xíng. hòu nǎi bìng zú.
梁鳳在鳳翔,李揆、盧允二人同見之,俱素服,自稱選人。梁鳳謂之曰:「公 等並至清望官,那得雲無官。」揆、允以實對。梁鳳遣二人行,謂揆曰:「公從舍 人即入相,一年內事。」謂允曰:「公好即是吏部郎中。」及克復兩京,揆自中書 舍人知禮部侍郎事,入為中書侍郎、平章事,乃以允為吏部郎中。其驗多此類。爾 後佯聾以自晦。冕為右僕射、兼御史大夫、成都尹、劍南節度使,有進止,令將梁 鳳行。後乃病卒。
zhāng guǒ zhě, bù zhī hé xǔ rén yě. zé tiān shí, yǐn yú zhōng tiáo shān, wǎng lái fén jìn jiān, shí rén chuán qí yǒu zhǎng nián mì shù, zì yún nián shù bǎi suì yǐ. cháng zhe yīn fú jīng xuán jiě, jǐn qí xuán lǐ. zé tiān qiǎn shǐ zhào zhī, guǒ yáng sǐ bù fù. hòu rén fù jiàn zhī, wǎng lái héng zhōu shān zhōng. kāi yuán èr shí yī nián, héng zhōu cì shǐ wéi jì yǐ zhuàng zòu wén. xuán zōng lìng tōng shì shè rén péi wù wǎng yíng zhī. guǒ duì shǐ jué qì rú sǐ, liáng jiǔ jiàn sū. wù bù gǎn bī, chí hái zòu zhuàng. yòu qiǎn zhōng shū shè rén xú jiào jī xǐ shū yǐ yāo yíng zhī. guǒ nǎi suí jiào zhì dōng dōu, jiān yú rù dōng gōng zhōng.
張果者,不知何許人也。則天時,隱於中條山,往來汾、晉間,時人傳其有長 年秘術,自雲年數百歲矣。嘗著《陰符經玄解》,盡其玄理。則天遣使召之,果佯 死不赴。後人復見之,往來恆州山中。開元二十一年,恆州刺史韋濟以狀奏聞。玄 宗令通事舍人裴晤往迎之。果對使絕氣如死,良久漸蘇。晤不敢逼,馳還奏狀。又 遣中書舍人徐嶠齎璽書以邀迎之。果乃隨嶠至東都,肩輿入東宮中。
xuán zōng chū jí wèi, qīn fǎng lǐ dào jí shén xiān fāng yào zhī shì, jí wén biàn huà bù cè ér yí zhī. yǒu xíng hé pú zhě, shàn suàn rén ér zhī yāo shòu shàn è. xuán zōng lìng suàn guǒ, zé měng rán mò zhī qí jiǎ zǐ. yòu yǒu shī yè guāng zhě, shàn shì guǐ. xuán zōng zhào guǒ yǔ zhī mì zuò, lìng yè guāng shì zhī. yè guāng jìn yuē: guǒ jīn ān zài? yè guāng duì miàn zhōng mò néng jiàn. xuán zōng wèi lì shì yuē: wú wén yǐn jǐn zhī wú kǔ zhě, zhēn qí shì yě. huì tiān hán, shǐ yǐ jǐn zhī yǐn guǒ. guǒ nǎi yǐn yǐn sān zhī, xūn rán rú zuì suǒ zuò, gù yuē: fēi jiā jiǔ yě. nǎi qǐn. qǐng zhī, qǔ jìng shì chǐ, zé jǐn jiāo qiě lí. mìng zuǒ yòu qǔ tiě rú yì jī chǐ zhuì, cáng yú dài. nǎi huái zhōng chū shén xiān yào, wēi hóng, fù zhuì chǐ zhī yín. fù mèi liáng jiǔ, chǐ jiē chū yǐ, càn rán jié bái, xuán zōng fāng xìn zhī.
玄宗初即位,親訪理道及神仙方藥之事,及聞變化不測而疑之。有邢和璞者, 善算人而知夭壽善惡。玄宗令算果,則懵然莫知其甲子。又有師夜光者,善視鬼。 玄宗召果與之密坐,令夜光視之。夜光進曰:「果今安在?」夜光對面終莫能見。 玄宗謂力士曰:「吾聞飲堇汁無苦者,真奇士也。」會天寒,使以堇汁飲果。果乃 引飲三卮,醺然如醉所作,顧曰:「非佳酒也。」乃寢。頃之,取鏡視齒,則盡燋 且黧。命左右取鐵如意擊齒墜,藏於帶。乃懷中出神仙藥,微紅,傅墜齒之齗。復 寐良久,齒皆出矣,粲然潔白,玄宗方信之。
xuán zōng hǎo shén xiān, ér yù guǒ shàng gōng zhǔ. guǒ gù wèi zhī zhī, wèi mì shū shǎo jiān wáng jiǒng zhì tài cháng shǎo qīng xiāo huá yuē: yàn yún qǔ fù dé gōng zhǔ, zhēn kě wèi yě. jiǒng zhì yǔ huá xiāng gù, wèi xiǎo qí yán. jí yǒu zhōng shǐ zhì, xuān yuē: yù zhēn gōng zhǔ zǎo suì hǎo dào, yù jiàng xiān shēng. guǒ dà xiào, jìng bù fèng zhào. jiǒng zhì děng fāng wù xiàng lái zhī yán.
玄宗好神仙,而欲果尚公主。果固未知之,謂秘書少監王迥質、太常少卿蕭華 曰:「諺雲娶婦得公主,真可畏也。」迥質與華相顧,未曉其言。即有中使至,宣 曰:「玉真公主早歲好道,欲降先生。」果大笑,竟不奉詔。迥質等方悟向來之言。
hòu kěn cí guī shān, yīn xià zhì yuē: héng zhōu zhāng guǒ xiān shēng, yóu fāng wài zhě yě. jī xiān gāo shàng, shēn rù yǎo míng. shì hún guāng chén, yīng zhào chéng què. mò xiáng jiǎ zǐ zhī shù, qiě wèi xī huáng shàng rén. wèn yǐ dào shū, jǐn huì zōng jí. jīn tè xíng cháo lǐ, yuán bì chǒng mìng. kě yín qīng guāng lù dài fū, hào yuē tōng xuán xiān shēng. qí nián qǐng rù héng shān, xī yǐ yī fú jí zá cǎi děng, biàn fàng guī shān. nǎi rù héng shān, bù zhī suǒ zhī. xuán zōng wèi zào qī xiá guān yú yǐn suǒ, zài pú wú xiàn, hòu gǎi wèi píng shān xiàn.
後懇辭歸山,因下制曰:「恆州張果先生,遊方外者也。跡先高尚,深入窈冥。 是渾光塵,應召城闕。莫詳甲子之數,且謂羲皇上人。問以道樞,盡會宗極。今特 行朝禮,爰畀寵命。可銀青光祿大夫,號曰通玄先生。」其年請入恆山,錫以衣服 及雜彩等,便放歸山。乃入恆山,不知所之。玄宗為造棲霞觀於隱所,在蒲吾縣, 後改為平山縣。
dào shì yè fǎ shàn, kuò zhōu kuò cāng xiàn rén. zì zēng zǔ sān dài wèi dào shì, jiē yǒu shè yǎng zhān bǔ zhī shù. fǎ shàn shǎo chuán fú lù, yóu néng yàn hé guǐ shén. xiǎn qìng zhōng, gāo zōng wén qí míng, zhēng yì jīng shī, jiāng jiā jué wèi, gù cí bù shòu. qiú wèi dào shì, yīn liú zài nèi dào chǎng, gōng dài shén hòu. shí gāo zōng lìng guǎng zhēng zhū fāng dào shù zhī shì, hé liàn huáng bái. fǎ shàn shàng yán: jīn dān nán jiù, tú fèi cái wù, yǒu kuī zhèng lǐ, qǐng hé qí zhēn wěi. dì rán qí yán, yīn lìng fǎ shàn shì zhī, yóu shì nǎi chū jiǔ shí yú rén, yīn yī qiè bà zhī. fǎ shàn yòu cháng yú dōng dōu líng kōng guān shè tán jiào jì, chéng zhōng shì nǚ jìng wǎng guān zhī. é qǐng shù shí rén zì tóu huǒ zhōng, guān zhě dà jīng, jiù zhī ér miǎn. fǎ shàn yuē: cǐ jiē mèi bìng, wèi wú fǎ suǒ shè ěr. wèn zhī guǒ rán. fǎ shàn xī wèi jìn hé, qí bìng nǎi yù.
道士葉法善,括州括蒼縣人。自曾祖三代為道士,皆有攝養占卜之術。法善少 傳符籙,尤能厭劾鬼神。顯慶中,高宗聞其名,征詣京師,將加爵位,固辭不受。 求為道士,因留在內道場,供待甚厚。時高宗令廣徵諸方道術之士,合煉黃白。法 善上言:「金丹難就,徒費財物,有虧政理,請核其真偽。」帝然其言,因令法善 試之,由是乃出九十餘人,因一切罷之。法善又嘗於東都凌空觀設壇醮祭,城中士 女競往觀之。俄頃數十人自投火中,觀者大驚,救之而免。法善曰:「此皆魅病, 為吾法所攝耳。」問之果然。法善悉為禁劾,其病乃愈。
fǎ shàn zì gāo zōng zé tiān zhōng zōng lì wǔ shí nián, cháng wǎng lái míng shān, shù zhào rù jìn zhōng, jǐn lǐ wèn dào. rán pái jǐ fó fǎ, yì zhě huò jī qí xiàng bèi. yǐ qí shù gāo, zhōng mò zhī cè.
法善自高宗、則天、中宗歷五十年,常往來名山,數召入禁中,盡禮問道。然 排擠佛法,議者或譏其向背。以其術高,終莫之測。
ruì zōng jí wèi, chēng fǎ shàn yǒu míng zhù zhī lì. xiān tiān èr nián, bài hóng lú qīng, fēng yuè guó gōng, réng yī jiù wèi dào shì, zhǐ yú jīng shī zhī jǐng lóng guān, yòu zèng qí fù wèi shè zhōu cì shǐ. dāng shí zūn chǒng, mò yǔ wèi bǐ.
睿宗即位,稱法善有冥助之力。先天二年,拜鴻臚卿,封越國公,仍依舊為道 士,止於京師之景龍觀,又贈其父為歙州刺史。當時尊寵,莫與為比。
fǎ shàn shēng yú suí dà yè zhī bǐng zǐ, sǐ yú kāi yuán zhī gēng zǐ, fán yī bǎi qī suì. bā nián zú. zhào yuē:
法善生於隋大業之丙子,死於開元之庚子,凡一百七歲。八年卒。詔曰:
gù dào shì hóng lú qīng yuán wài zhì yuè guó gōng yè fǎ shàn, tiān zhēn jīng mì, miào lǐ xuán chàng, bāo kuò mì yào, fā huī líng fú, gù yǐ míng mò nán yuán, xī yí hǎn cè. ér qíng qī péng làng, jī hùn cháo wǔ, bǎo huáng guān ér bù zhàng, jiā zǐ shòu ér fēi róng, zhuō ěr gū xiù, lěng rán dú wǎng. shèng qì jué sú, zhēn fēng wú chén, jīn gǔ wài sǒng, zhū guāng nèi yīng. sī nǎi tǐ yīng zhōng xiān, míng shēng shàng dé. zhèn dāng tīng zhèng zhī xiá, lǚ xún zhì dào gōng yǐ lǐ guó zhī fǎ, shù zòu chāng yán. móu cān yǐn fěng, shì xuān hóng yì. tàn huī yīn zhī wèi mǐn, bēi xíng jiě zhī é liú, céng mò yìn yí, jiān liáng yǎn jí. yǒng wéi píng xī, gǎn chuàng yú huái, yí shēn lǐ mìng, shì jīng quán rǎng. kě zèng yuè zhōu dū du.
故道士鴻臚卿、員外置、越國公葉法善,天真精密,妙理玄暢,包括秘要,發 揮靈符,固以冥默難源,希夷罕測。而情棲蓬閬,跡混朝伍,保黃冠而不杖,加紫 綬而非榮,卓爾孤秀,冷然獨往。勝氣絕俗,貞風無塵,金骨外聳,珠光內應。斯 乃體應中仙,名升上德。朕當聽政之暇,屢詢至道;公以理國之法,數奏昌言。謀 參隱諷,事宣弘益。嘆徽音之未泯,悲形解之俄留,曾莫慭遺,殲良奄及。永惟平 昔,感愴於懷,宜申禮命,式旌泉壤。可贈越州都督。
sēng xuán zàng, xìng chén shì, luò zhōu yǎn shī rén. dà yè mò chū jiā, bó shè jīng lùn. cháng wèi fān yì zhě duō yǒu é miù, gù jiù xī yù, guǎng qiú yì běn yǐ cān yàn zhī. zhēn guān chū, suí shāng rén wǎng yóu xī yù. xuán zàng jì biàn bó chū qún, suǒ zài bì wèi jiǎng shì lùn nán, fān rén yuǎn jìn xián zūn fú zhī. zài xī yù shí qī nián, jīng bǎi yú guó, xī jiě qí guó zhī yǔ, réng cǎi qí shān chuān yáo sú, tǔ dì suǒ yǒu, zhuàn xī yù jì shí èr juǎn. zhēn guān shí jiǔ nián, guī zhì jīng shī. tài zōng jiàn zhī, dà yuè, yǔ zhī tán lùn. yú shì zhào jiāng fàn běn liù bǎi wǔ shí qī bù yú hóng fú sì fān yì, réng chì yòu pú shè fáng xuán líng tài zǐ zuǒ shù zǐ xǔ jìng zōng, guǎng zhào shuò xué shā mén wǔ shí yú rén, xiāng zhù zhěng bǐ.
僧玄奘,姓陳氏,洛州偃師人。大業末出家,博涉經論。嘗謂翻譯者多有訛謬, 故就西域,廣求異本以參驗之。貞觀初,隨商人往游西域。玄奘既辯博出群,所在 必為講釋論難,蕃人遠近咸尊伏之。在西域十七年,經百餘國,悉解其國之語,仍 采其山川謠俗,土地所有,撰《西域記》十二卷。貞觀十九年,歸至京師。太宗見 之,大悅,與之談論。於是詔將梵本六百五十七部於弘福寺翻譯,仍敕右僕射房玄 齡、太子左庶子許敬宗,廣召碩學沙門五十餘人,相助整比。
gāo zōng zài gōng, wèi wén dé tài hòu zhuī fú, zào cí ēn sì jí fān jīng yuàn, nèi chū dà fān, chì jiǔ bù lè jí jīng chéng zhū sì fān gài zhòng jì, sòng xuán zàng jí suǒ fān jīng xiàng zhū gāo sēng děng rù zhù cí ēn sì. xiǎn qìng yuán nián, gāo zōng yòu lìng zuǒ pú shè yú zhì níng shì zhōng xǔ jìng zōng zhōng shū lìng lái jì lǐ yì fǔ dù zhèng lún huáng mén shì láng xuē yuán chāo děng, gòng rùn sè xuán zàng suǒ dìng zhī jīng, guó zi bó shì fàn yì shuò tài zǐ xǐ mǎ guō yú hóng wén guǎn xué shì gāo ruò sī děng, zhù jiā fān yì. fán chéng qī shí wǔ bù. zòu shàng zhī. hòu yǐ jīng chéng rén zhòng jìng lái lǐ yè, xuán zàng nǎi zòu qǐng zhú jìng fān yì, chì nǎi yí yú yí jūn shān gù yù huá gōng. liù nián zú, shí nián wǔ shí liù, guī zàng yú bái lù yuán, shì nǚ sòng zàng zhě shù wàn rén.
高宗在宮,為文德太后追福,造慈恩寺及翻經院,內出大幡,敕《九部樂》及 京城諸寺幡蓋眾伎,送玄奘及所翻經像、諸高僧等入住慈恩寺。顯慶元年,高宗又 令左僕射于志寧、侍中許敬宗、中書令來濟、李義府、杜正倫、黃門侍郎薛元超等, 共潤色玄奘所定之經,國子博士范義碩、太子洗馬郭瑜、弘文館學士高若思等,助 加翻譯。凡成七十五部。奏上之。後以京城人眾競來禮謁,玄奘乃奏請逐靜翻譯, 敕乃移於宜君山故玉華宮。六年卒,時年五十六,歸葬於白鹿原,士女送葬者數萬 人。
sēng shén xiù, xìng lǐ shì, biàn zhōu wèi shì rén. shǎo biàn lǎn jīng shǐ, suí mò chū jiā wèi sēng. hòu yù qí zhōu shuāng fēng shān dōng shān sì sēng hóng rěn, yǐ zuò chán wèi yè, nǎi tàn fú yuē: cǐ zhēn wú shī yě. biàn wǎng shì hóng rěn, zhuān yǐ qiáo jí zì yì, yǐ qiú qí dào.
僧神秀,姓李氏,汴州尉氏人。少遍覽經史,隋末出家為僧。後遇蘄州雙峰山 東山寺僧弘忍,以坐禪為業,乃嘆伏曰:「此真吾師也。」便往事弘忍,專以樵汲 自役,以求其道。
xī hòu wèi mò, yǒu sēng dá mó zhě, běn tiān zhú wáng zǐ, yǐ hù guó chū jiā, rù nán hǎi, dé chán zōng miào fǎ, yún zì shì jiā xiāng chuán, yǒu yī bō wèi jì, shì xiàng fù shòu. dá mó jī yī bō háng hǎi ér lái, zhì liáng, yì wǔ dì. dì wèn yǐ yǒu wèi zhī shì, dá mó bù shuō. nǎi zhī wèi, yǐn yú sōng shān shǎo lín sì, yù dú ér zú. qí nián, wèi shǐ sòng yún yú cōng lǐng huí, jiàn zhī, mén tú fā qí mù, dàn yǒu yī lǚ ér yǐ. dá mó chuán huì kě, huì kě cháng duàn qí zuǒ bì, yǐ qiú qí fǎ, huì kě chuán càn, càn chuán dào xìn, dào xìn chuán hóng rěn.
昔後魏末,有僧達摩者,本天竺王子,以護國出家,入南海,得禪宗妙法,雲 自釋迦相傳,有衣缽為記,世相付授。達摩齎衣缽航海而來,至梁,詣武帝。帝問 以有為之事,達摩不說。乃之魏,隱於嵩山少林寺,遇毒而卒。其年,魏使宋雲於 蔥嶺回,見之,門徒發其墓,但有衣履而已。達摩傳慧可,慧可嘗斷其左臂,以求 其法,慧可傳璨,璨傳道信,道信傳弘忍。
hóng rěn xìng zhōu shì, huáng méi rén. chū, hóng rěn yǔ dào xìn bìng zhù dōng shān sì, gù wèi qí fǎ wèi dōng shān fǎ mén. shén xiù jì shī shì hóng rěn, hóng rěn shēn qì yì zhī, wèi yuē: wú dù rén duō yǐ, zhì yú xuán jiě yuán zhào, wú xiān rǔ zhě.
弘忍姓周氏,黃梅人。初,弘忍與道信並住東山寺,故謂其法為東山法門。神 秀既師事弘忍,弘忍深器異之,謂曰:「吾度人多矣,至於懸解圓照,無先汝者。」
hóng rěn yǐ xián hēng wǔ nián zú, shén xiù nǎi wǎng jīng zhōu, jū yú dāng yáng shān. zé tiān wén qí míng, zhuī fù dōu, jiān yú shàng diàn, qīn jiā guì lǐ, chì dāng yáng shān zhì dù mén sì yǐ jīng qí dé. shí wáng gōng yǐ xià jí jīng dū shì shù, wén fēng zhēng lái yè jiàn, wàng chén bài fú, rì yǐ wàn shù. zhōng zōng jí wèi, yóu jiā jìng yì. zhōng shū shè rén zhāng shuō cháng wèn dào, zhí dì zǐ zhī lǐ, tuì wèi rén yuē: chán shī shēn zhǎng bā chǐ, páng méi xiù ěr, wēi dé wēi wēi, wáng bà zhī qì yě.
弘忍以咸亨五年卒,神秀乃往荊州,居於當陽山。則天聞其名,追赴都,肩輿 上殿,親加跪禮,敕當陽山置度門寺以旌其德。時王公已下及京都士庶,聞風爭來 謁見,望塵拜伏,日以萬數。中宗即位,尤加敬異。中書舍人張說嘗問道,執弟子 之禮,退謂人曰:「禪師身長八尺,龐眉秀耳,威德巍巍,王霸之器也。」
chū, shén xiù tóng xué sēng huì néng zhě, xīn zhōu rén yě. yǔ shén xiù xíng yè xiāng liè. hóng rěn zú hòu, huì néng zhù sháo zhōu guǎng guǒ sì. sháo zhōu shān zhōng, jiù duō hǔ bào, yī zhāo jǐn qù, yuǎn jìn jīng tàn, xián guī fú yān. shén xiù cháng zòu zé tiān, qǐng zhuī huì néng fù dōu, huì néng gù cí. shén xiù yòu zì zuò shū zhòng yāo zhī, huì néng wèi shǐ zhě yuē: wú xíng mào duǎn lòu, běi tǔ jiàn zhī, kǒng bù jìng wú fǎ. yòu xiān shī yǐ wú nán zhōng yǒu yuán, yì bù kě wéi yě. jìng bù dù lǐng ér sǐ. tiān xià nǎi sàn chuán qí dào, wèi shén xiù wèi běi zōng, huì néng wèi nán zōng.
初,神秀同學僧慧能者,新州人也。與神秀行業相埒。弘忍卒後,慧能住韶州 廣果寺。韶州山中,舊多虎豹,一朝盡去,遠近驚嘆,咸歸伏焉。神秀嘗奏則天, 請追慧能赴都,慧能固辭。神秀又自作書重邀之,慧能謂使者曰:「吾形貌短陋, 北土見之,恐不敬吾法。又先師以吾南中有緣,亦不可違也。」竟不度嶺而死。天 下乃散傳其道,謂神秀為北宗,慧能為南宗。
shén xiù yǐ shén lóng èr nián zú, shì shù jiē lái sòng zàng. yǒu zhào cì shì yuē dà tōng chán shī. yòu yú xiāng wáng jiù zhái zhì bào ēn sì, qí wáng fàn zhāng shuō jí zhēng shì lú hóng yī jiē wèi qí bēi wén.
神秀以神龍二年卒,士庶皆來送葬。有詔賜諡曰「大通禪師」。又於相王舊宅 置報恩寺,岐王范、張說及徵士盧鴻一皆為其碑文。
shén xiù zú hòu, dì zǐ pǔ jì yì fú, bìng wèi shí rén suǒ zhòng.
神秀卒後,弟子普寂、義福,並為時人所重。
pǔ jì xìng féng shì, pú zhōu hé dōng rén yě. nián shào shí biàn xún gāo sēng, yǐ xué jīng lǜ. shí shén xiù zài jīng zhōu yù quán sì, pǔ jì nǎi wǎng shī shì, fán liù nián, shén xiù qí zhī, jǐn yǐ qí dào shòu yān. jiǔ shì zhōng, zé tiān zhào shén xiù zhì dōng dōu, shén xiù yīn jiàn pǔ jì, nǎi dù wèi sēng. jí shén xiù zú, tiān xià hǎo shì shì zhě xián shī shì zhī. zhōng zōng wén qí gāo nián, tè xià zhì lìng pǔ jì dài shén xiù tǒng qí fǎ zhòng.
普寂姓馮氏,蒲州河東人也。年少時遍尋高僧,以學經律。時神秀在荊州玉泉 寺,普寂乃往師事,凡六年,神秀奇之,盡以其道授焉。久視中,則天召神秀至東 都,神秀因薦普寂,乃度為僧。及神秀卒,天下好釋氏者咸師事之。中宗聞其高年, 特下制令普寂代神秀統其法眾。
kāi yuán shí sān nián, chì pǔ jì yú dū chéng jū zhǐ. shí wáng gōng shì shù, jìng lái lǐ yè. pǔ jì yán zhòng shǎo yán, lái zhě nán jiàn qí hé yuè zhī róng, yuǎn jìn yóu yǐ cǐ zhòng zhī. èr shí qī nián, zhōng yú dū chéng xìng táng sì, nián bā shí jiǔ. shí dū chéng shì shù céng yè zhě, jiē zhì dì zǐ zhī fú. yǒu zhì cì hào wèi dà zhào chán shī. jí zàng, hé nán yǐn péi kuān jí qí qī zǐ, bìng shuāi má liè yú mén tú zhī cì, shì shù qīng chéng kū sòng, lǘ lǐ wèi zhī kōng yān.
開元十三年,敕普寂於都城居止。時王公士庶,競來禮謁。普寂嚴重少言,來 者難見其和悅之容,遠近尤以此重之。二十七年,終於都城興唐寺,年八十九。時 都城士庶曾謁者,皆制弟子之服。有制賜號為「大照禪師」。及葬,河南尹裴寬及 其妻子,並衰麻列於門徒之次,士庶傾城哭送,閭里為之空焉。
yì fú xìng jiāng shì, lù zhōu tóng dī rén. chū zhǐ lán tián huà gǎn sì, chù fāng zhàng zhī shì, fán èr shí yú nián, wèi cháng chū yǔ zhī wài. hòu lì jīng chéng cí ēn sì. kāi yuán shí yī nián, cóng jià wǎng dōng dōu, tú jīng pú guó èr zhōu, cì shǐ jí guān lì shì nǚ, jiē jī fān huā yíng zhī, suǒ zài tú lù chōng sè. yǐ èr shí nián zú, yǒu zhì cì hào dà zhì chán shī. zàng yú yī què zhī běi, sòng zàng zhě shù wàn rén. zhōng shū shì láng yán tǐng zhī wèi zhì bēi wén.
義福姓姜氏,潞州銅鞮人。初止藍田化感寺,處方丈之室,凡二十餘年,未嘗 出宇之外。後隸京城慈恩寺。開元十一年,從駕往東都,途經蒲、虢二州,刺史及 官吏士女,皆齎幡花迎之,所在途路充塞。以二十年卒,有制賜號「大智禪師」。 葬於伊闕之北,送葬者數萬人。中書侍郎嚴挺之為制碑文。
shén xiù, chán mén zhī jié, suī yǒu chán xíng, dé dì wáng zhòng zhī, ér wèi cháng jù tú kāi táng chuán fǎ. zhì dì zǐ pǔ jì, shǐ yú dū chéng chuán jiào, èr shí yú nián, rén jiē yǎng zhī.
神秀,禪門之傑,雖有禪行,得帝王重之,而未嘗聚徒開堂傳法。至弟子普寂, 始於都城傳教,二十餘年,人皆仰之。
sēng yī xíng, xìng zhāng shì, xiān míng suì, wèi zhōu chāng lè rén, xiāng zhōu dū du tán guó gōng gōng jǐn zhī sūn yě. fù shàn, wǔ gōng lìng.
僧一行,姓張氏,先名遂,魏州昌樂人,襄州都督、郯國公公謹之孫也。父擅, 武功令。
yī xíng shǎo cōng mǐn, bó lǎn jīng shǐ, yóu jīng lì xiàng yīn yáng wǔ xíng zhī xué. shí dào shì yǐn chóng bó xué xiān dá, sù duō fén jí. yī xíng yì chóng, jiè yáng xióng tài xuán jīng, jiāng guī dú zhī. shù rì, fù yì chóng, hái qí shū. chóng yuē: cǐ shū yì zhǐ shāo shēn, wú xún zhī jī nián, shàng bù néng xiǎo, wú zi shì gèng yán qiú, hé jù jiàn hái yě? yī xíng yuē: jiū qí yì yǐ. yīn chū suǒ zhuàn dà yǎn xuán tú jí yì jué yī juàn yǐ shì chóng. chóng dà jīng, yīn yǔ yī xíng tán qí ào zé, shén jiē fú zhī. wèi rén yuē: cǐ hòu shēng yán zi yě. yī xíng yóu shì dà zhī míng. wǔ sān sī mù qí xué xíng, jiù qǐng yǔ jié jiāo, yī xíng táo nì yǐ bì zhī. xún chū jiā wèi sēng, yǐn yú sōng shān, shī shì shā mén pǔ jì. ruì zōng jí wèi, chì dōng dōu liú shǒu wéi ān shí yǐ lǐ zhēng. yī xíng gù cí yǐ jí, bù yīng mìng. hòu bù wǎng jīng zhōu dāng yáng shān, yī shā mén wù zhēn yǐ xí fàn lǜ.
一行少聰敏,博覽經史,尤精曆象、陰陽、五行之學。時道士尹崇博學先達, 素多墳籍。一行詣崇,借揚雄《太玄經》,將歸讀之。數日,復詣崇,還其書。崇 曰:「此書意指稍深,吾尋之積年,尚不能曉,吾子試更研求,何遽見還也?」一 行曰:「究其義矣。」因出所撰《大衍玄圖》及《義決》一卷以示崇。崇大驚,因 與一行談其奧賾,甚嗟伏之。謂人曰:「此後生顏子也。」一行由是大知名。武三 思慕其學行,就請與結交,一行逃匿以避之。尋出家為僧,隱於嵩山,師事沙門普 寂。睿宗即位,敕東都留守韋安石以禮征。一行固辭以疾,不應命。後步往荊州當 陽山,依沙門悟真以習梵律。
kāi yuán wǔ nián, xuán zōng lìng qí zú shū lǐ bù láng zhōng qià jī chì shū jiù jīng zhōu qiáng qǐ zhī. yī xíng zhì jīng, zhì yú guāng tài diàn, shù jiù zhī, fǎng yǐ ān guó fǔ rén zhī dào, yán jiē qiè zhí, wú yǒu suǒ yǐn. kāi yuán shí nián, yǒng mù gōng zhǔ chū jiàng, chì yǒu sī yōu hòu fā qiǎn, yī tài píng gōng zhǔ gù shì. yī xíng yǐ wèi gāo zōng mò nián, wéi yǒu yī nǚ, suǒ yǐ tè jiā qí lǐ. yòu tài píng jiāo jiàn, jìng yǐ dé zuì, bù yīng yǐn yǐ wèi lì. shàng nà qí yán, jù zhuī chì bù xíng, dàn yī cháng lǐ. qí jiàn zhèng jiē cǐ lèi yě.
開元五年,玄宗令其族叔禮部郎中洽齎敕書就荊州強起之。一行至京,置於光 太殿,數就之,訪以安國撫人之道,言皆切直,無有所隱。開元十年,永穆公主出 降,敕有司優厚發遣,依太平公主故事。一行以為高宗末年,唯有一女,所以特加 其禮。又太平驕僭,竟以得罪,不應引以為例。上納其言,遽追敕不行,但依常禮。 其諫諍皆此類也。
yī xíng yóu míng zhù shù, zhuàn dà yǎn lùn sān juǎn, shè diào fú cáng shí juǎn, tiān yī tài yī jīng jí tài yī jú dùn jiǎ jīng shì shì xì lù gè yī juàn. shí lín dé lì jīng tuī bù jiàn shū, chì yī xíng kǎo qián dài zhū jiā lì fǎ, gǎi zhuàn xīn lì, yòu lìng lǜ fǔ zhǎng shǐ liáng lìng zàn děng yǔ gōng rén chuàng zào huáng dào yóu yí, yǐ kǎo qī yào xíng dù, hù xiāng zhèng míng. yú shì yī xíng tuī zhōu yì dà yǎn zhī shù, lì yǎn yǐ yīng zhī, gǎi zhuàn kāi yuán dà yǎn lì jīng. zhì shí wǔ nián zú, nián sì shí wǔ, cì shì yuē dà huì chán shī.
一行尤明著述,撰《大衍論》三卷,《攝調伏藏》十卷,《天一太一經》及 《太一局遁甲經》、《釋氏系錄》各一卷。時《麟德歷經》推步漸疏,敕一行考前 代諸家曆法,改撰新曆,又令率府長史梁令瓚等與工人創造黃道游儀,以考七曜行 度,互相證明。於是一行推《周易》大衍之數,立衍以應之,改撰《開元大衍曆經》。 至十五年卒,年四十五,賜諡曰「大慧禪師」。
chū, yī xíng cóng zǔ dōng tái shè rén tài sù, zhuàn hòu wèi shū yī bǎi juǎn, qí tiān wén zhì wèi chéng, yī xíng xù ér chéng zhī. shàng wèi yī xíng zhì bēi wén, qīn shū yú shí, chū nèi kù qián wǔ shí wàn, wèi qǐ tǎ yú tóng rén zhī yuán. míng nián, xìng wēn tāng, guò qí tǎ qián, yòu zhù qí pái huái, lìng pǐn guān jiù tǎ yǐ gào qí chū yù zhī yì gèng cì juàn wǔ shí pǐ, yǐ shí tǎ qián sōng bǎi yān.
初,一行從祖東台舍人太素,撰《後魏書》一百卷,其《天文志》未成,一行 續而成之。上為一行制碑文,親書於石,出內庫錢五十萬,為起塔於銅人之原。明 年,幸溫湯,過其塔前,又駐騎徘徊,令品官就塔以告其出豫之意;更賜絹五十匹, 以蒔塔前松柏焉。
chū, yī xíng qiú fǎng shī zī, yǐ qióng dà yǎn, zhì tiān tāi shān guó qīng sì, jiàn yī yuàn, gǔ sōng shí shù, mén yǒu liú shuǐ. yī xíng lì yú mén píng jiān, wén yuàn sēng yú tíng bù suàn shēng, ér wèi qí tú yuē: jīn rì dāng yǒu dì zǐ zì yuǎn qiú wú suàn fǎ, yǐ hé dào mén, qǐ wú rén dǎo dá yě? jí chú yī suàn. yòu wèi yuē: mén qián shuǐ dāng què xī liú, dì zǐ yì zhì. yī xíng chéng qí yán ér qū rù, qǐ shǒu qǐng fǎ, jǐn shòu qí shù yān, ér mén qián shuǐ guǒ què xī liú. dào shì xíng hé pú cháng wèi yǐn yīn yuē: yī xíng qí shèng rén hū? hàn zhī luò xià hóng zào lì, yún: hòu bā bǎi suì dāng chà yī rì, bì yǒu shèng rén zhèng zhī. jīn nián qī bì yǐ, ér yī xíng zào dà yǎn zhèng qí chà miù, zé luò xià hóng zhī yán, xìn yǐ! fēi shèng rén ér hé?
初,一行求訪師資,以窮大衍,至天台山國清寺,見一院,古松十數,門有流 水。一行立於門屏間,聞院僧於庭布算聲,而謂其徒曰:「今日當有弟子自遠求吾 算法,已合到門,豈無人導達也?」即除一算。又謂曰:「門前水當卻西流,弟子 亦至。」一行承其言而趨入,稽首請法,盡受其術焉,而門前水果卻西流。道士邢 和璞嘗謂尹愔曰:「一行其聖人乎?漢之洛下閎造歷,云:『後八百歲當差一日, 必有聖人正之。』今年期畢矣,而一行造《大衍》正其差謬,則洛下閎之言,信矣! 非聖人而何?
shí yòu yǒu huáng zhōu sēng hóng zhě, shàn zàng fǎ. měi xíng shì shān yuán, jí wèi zhī tú, zhāng shuō shēn xìn zhòng zhī.
時又有黃州僧泓者,善葬法。每行視山原,即為之圖,張說深信重之。
sāng dào mào zhě, dà lì zhōng yóu jīng shī, shàn tài yī dùn jiǎ wǔ xíng zāi yì zhī shuō, yán shì wú bù zhōng. dài zōng zhào zhī jìn zhōng, dài zhào hàn lín. jiàn zhōng chū, shén cè jūn xiū fèng tiān chéng, dào mào qǐng gāo qí yuán qiáng, dà wèi zhì dù, dé zōng bù zhī shěng. jí zhū cǐ zhī luàn, dì cāng zú chū xìng, zhì fèng tiān, fāng sī dào mào zhī yán. shí dào mào yǐ zú, mìng jì zhī.
桑道茂者,大曆中游京師,善太一遁甲五行災異之說,言事無不中。代宗召之 禁中,待詔翰林。建中初,神策軍修奉天城,道茂請高其垣牆,大為制度,德宗不 之省。及硃泚之亂,帝蒼卒出幸,至奉天,方思道茂之言。時道茂已卒,命祭之。
zàn yuē: shù shù zhī jīng, shì bì qián zhī. càn rú chuí xiàng, biàn gào wú yí. guài dàn zhī fū, wū wǎng shī guī. zhì bǐ yōng wàng, xìng shí jiān wēi.
贊曰:術數之精,事必前知。粲如垂象,變告無疑。怪誕之夫,誣罔蓍龜。致 彼庸妄,幸時艱危。