āi gōng wèn zhèng yú kǒng zǐ.
哀公問政於孔子。
kǒng zǐ duì yuē: wén wǔ zhī zhèng, bù zài fāng cè. qí rén cún, zé qí zhèng jǔ qí rén wáng, zé qí zhèng xī. tiān dào mǐn shēng, rén dào mǐn zhèng, dì dào mǐn shù. fū zhèng zhě, yóu pú lú yě, dài huà yǐ chéng. gù wèi zhèng zài yú dé rén. qǔ rén yǐ shēn, xiū dào yǐ rén. rén zhě rén yě, qīn qīn wèi dà yì zhě yí yě, zūn xián wèi dà. qīn qīn zhī jiào, zūn xián zhī děng, lǐ suǒ yǐ shēng yě. lǐ zhě zhèng zhī běn yě. shì yǐ jūn zǐ bù kě yǐ bù xiū shēn sī xiū shēn, bù kě yǐ bù shì qīn sī shì qīn, bù kě yǐ bù zhī rén sī zhī rén, bù kě yǐ bù zhī tiān. tiān xià zhī dá dào yǒu wǔ, qí suǒ yǐ xíng zhī zhě sān. yuē: jūn chén yě, fù zǐ yě, fū fù yě, kūn dì yě, péng yǒu yě. wǔ zhě tiān xià zhī dá dào. zhì rén yǒng sān zhě, tiān xià zhī dá dé yě. suǒ yǐ xíng zhī zhě yī yě. huò shēng ér zhī zhī, huò xué ér zhī zhī, huò kùn ér zhī zhī, jí qí zhī zhī yī yě. huò ān ér xíng zhī, huò lì ér xíng zhī, huò miǎn qiáng ér xíng zhī, jí qí chéng gōng yī yě.
孔子對曰:「文武之政,布在方策。其人存,則其政舉;其人亡,則其政息。天道敏生,人道敏政,地道敏樹。夫政者,猶蒲盧也,待化以成。故為政在於得人。取人以身,修道以仁。仁者、人也,親親為大;義者、宜也,尊賢為大。親親之教,尊賢之等,禮所以生也。禮者、政之本也。是以君子不可以不修身;思修身,不可以不事親;思事親,不可以不知人;思知人,不可以不知天。天下之達道有五,其所以行之者三。曰:君臣也,父子也,夫婦也,昆弟也,朋友也。五者、天下之達道。智、仁、勇、三者,天下之達德也。所以行之者一也。或生而知之,或學而知之,或困而知之,及其知之一也。或安而行之,或利而行之,或勉強而行之,及其成功一也。」
gōng yuē: zi zhī yán měi yǐ, zhì yǐ! guǎ rén shí gù, bù zú yǐ chéng zhī yě.
公曰:「子之言美矣,至矣!寡人實固,不足以成之也。」
kǒng zǐ yuē: hǎo xué jìn hū zhì, lì xíng jìn hū rén, zhī chǐ jìn hū yǒng. zhī sī sān zhě, zé zhī suǒ yǐ xiū shēn zhī suǒ yǐ xiū shēn, zé zhī suǒ yǐ zhì rén zhī suǒ yǐ zhì rén, zé néng chéng tiān xià guó jiā zhě yǐ.
孔子曰:「好學近乎智,力行近乎仁,知恥近乎勇。知斯三者,則知所以修身;知所以修身,則知所以治人;知所以治人,則能成天下國家者矣。」
gōng yuē: zhèng qí jǐn cǐ ér yǐ hū?
公曰:「政其盡此而已乎?」
kǒng zǐ yuē: fán wèi tiān xià guó jiā yǒu jiǔ jīng, yuē: xiū shēn yě, zūn xián yě, qīn qīn yě, jìng dà chén yě, tǐ qún chén yě, zhòng shù mín yě, lái bǎi gōng yě, róu yuǎn rén yě, huái zhū hóu yě. fū xiū shēn zé dào lì, zūn xián zé bù huò, qīn qīn zé zhū fù xiōng dì bù yuàn, jìng dà chén zé bù xuàn, tǐ qún chén zé shì zhī bào lǐ zhòng, zhòng shù mín zé bǎi xìng quàn, lái bǎi gōng zé cái yòng zú, róu yuǎn rén zé sì fāng guī zhī, huái zhū hóu zé tiān xià wèi zhī.
孔子曰:「凡為天下國家有九經,曰:修身也,尊賢也,親親也,敬大臣也,體群臣也,重庶民也,來百工也,柔遠人也,懷諸侯也。夫修身則道立,尊賢則不惑,親親則諸父兄弟不怨,敬大臣則不眩,體群臣則士之報禮重,重庶民則百姓勸,來百工則財用足,柔遠人則四方歸之,懷諸侯則天下畏之。」
gōng yuē: wèi zhī nài hé?
公曰:「為之奈何?」
kǒng zǐ yuē: zhāi jié shèng fú, fēi lǐ bù dòng, suǒ yǐ xiū shēn yě qù chán yuǎn sè, jiàn lì ér guì dé, suǒ yǐ zūn xián yě jué qí néng, zhòng qí lù, tóng qí hǎo è, suǒ yǐ dǔ qīn qīn yě guān shèng rèn shǐ, suǒ yǐ jìng dà chén yě zhōng xìn zhòng lù, suǒ yǐ quàn shì yě shí shǐ báo liǎn, suǒ yǐ zi bǎi xìng yě rì shěng yuè kǎo, xì lǐn chēng shì, suǒ yǐ lái bǎi gōng yě sòng wǎng yíng lái, jiā shàn ér jīn bù néng, suǒ yǐ suī yuǎn rén yě jì jué shì, jǔ fèi bāng, zhì luàn chí wēi, cháo pìn yǐ shí, hòu wǎng ér báo lái, suǒ yǐ huái zhū hóu yě. zhì tiān xià guó jiā yǒu jiǔ jīng, qí suǒ yǐ xíng zhī zhě yī yě. fán shì yù zé lì, bù yù zé fèi, yán qián dìng zé bù jiá, shì qián dìng zé bù kùn, xíng qián dìng zé bù jí, dào qián dìng zé bù qióng. zài xià wèi bù huò yú shàng, mín fú kě dé ér zhì yǐ huò yú shàng yǒu dào, bù xìn yú yǒu, bù huò yú shàng yǐ xìn yú yǒu yǒu dào, bù shùn yú qīn, bù xìn yú yǒu yǐ shùn yú qīn yǒu dào, fǎn zhū shēn bù chéng, bù shùn yú qīn yǐ chéng shēn yǒu dào, bù míng yú shàn, bù chéng yú shēn yǐ. chéng zhě tiān zhī dào yě chéng zhī zhě rén zhī dào yě. fū chéng fú miǎn ér zhōng, bù sī ér dé, cóng róng zhōng dào, shèng rén zhī suǒ yǐ dìng tǐ yě. chéng zhī zhě, zé shàn ér gù zhí zhī zhě yě. gōng yuē: zi zhī jiào guǎ rén bèi yǐ, gǎn wèn xíng zhī suǒ shǐ.
孔子曰:「齋潔盛服,非禮不動,所以修身也;去讒遠色,賤利而貴德,所以尊賢也;爵其能,重其祿,同其好惡,所以篤親親也;官盛任使,所以敬大臣也;忠信重祿,所以勸士也;時使薄斂,所以子百姓也;日省月考,餼廩稱事,所以來百工也;送往迎來,嘉善而矜不能,所以綏遠人也;繼絕世,舉廢邦,治亂持危,朝聘以時,厚往而薄來,所以懷諸侯也。治天下國家有九經,其所以行之者一也。凡事豫則立,不豫則廢,言前定則不跲,事前定則不困,行前定則不疾,道前定則不窮。在下位不獲於上,民弗可得而治矣;獲於上有道,不信於友,不獲於上矣;信於友有道,不順於親,不信於友矣;順於親有道,反諸身不誠,不順於親矣;誠身有道,不明於善,不誠於身矣。誠者、天之道也;誠之者、人之道也。夫誠、弗勉而中,不思而得,從容中道,聖人之所以定體也。誠之者,擇善而固執之者也。」公曰:「子之教寡人備矣,敢問行之所始。」
kǒng zǐ yuē: lì ài zì qīn shǐ, jiào mín mù yě lì jìng zì zhǎng shǐ, jiào mín shùn yě jiào zhī cí mù, ér mín guì yǒu qīn jiào yǐ jìng, ér mín guì yòng mìng. mín jì xiào yú qīn, yòu shùn yǐ tīng mìng, cuò zhū tiān xià, wú suǒ bù kě.
孔子曰:「立愛自親始,教民睦也;立敬自長始,教民順也;教之慈睦,而民貴有親;教以敬,而民貴用命。民既孝於親,又順以聽命,措諸天下,無所不可。」
gōng yuē: guǎ rén jì dé wén cǐ yán yě, jù bù néng guǒ xíng ér huò zuì jiù.
公曰:「寡人既得聞此言也,懼不能果行而獲罪咎。」
zǎi wǒ wèn yú kǒng zǐ yuē: wú wén guǐ shén zhī míng, ér bù zhī suǒ wèi, gǎn wèn yān.
宰我問於孔子曰:「吾聞鬼神之名,而不知所謂,敢問焉。」
kǒng zǐ yuē: rén shēng yǒu qì yǒu pò. qì zhě, shén zhī shèng yě. zhòng shēng bì sǐ, sǐ bì guī tǔ, cǐ wèi guǐ hún qì guī tiān, cǐ wèi shén. hé guǐ yǔ shén ér xiǎng zhī, jiào zhī zhì yě. gǔ ròu bì yú xià, huà wèi yě tǔ, qí qì yáng yú shàng, cǐ shén zhī zhe yě. shèng rén yīn wù zhī jīng, zhì wèi zhī jí, míng mìng guǐ shén, yǐ wèi mín zhī zé, ér yóu yǐ shì wèi wèi zú yě. gù zhú wèi gōng shì, shè wèi zōng tiāo, chūn qiū jì sì, yǐ bié qīn shū, jiào mín fǎn gǔ fù shǐ, bù gǎn wàng qí suǒ yóu shēng yě. zhòng zhī fú zì cǐ, gù tīng qiě sù yān. jiào yǐ èr duān, èr duān jì lì, bào yǐ èr lǐ: jiàn shè cháo shì, fán liáo shān xiāng, suǒ yǐ bào qì yě jiàn shǔ jì, xiū fèi gān, jiā yǐ yù chàng, suǒ yǐ bào pò yě. cǐ jiào mín xiū běn fǎn shǐ chóng ài, shàng xià yòng qíng, lǐ zhī zhì yě. jūn zǐ fǎn gǔ fù shǐ, bù wàng qí suǒ yóu shēng. shì yǐ zhì qí jìng, fā qí qíng, jié lì cóng shì, bù gǎn bù zì jǐn yě, cǐ zhī wèi dà jiào. xī zhě, wén wáng zhī jì yě, shì sǐ rú shì shēng, sī sǐ ér bù yù shēng, jì rì zé bì āi, chēng huì zé rú jiàn qīn, sì zhī zhōng yě, sī zhī shēn, rú jiàn qīn zhī suǒ ài. jì yù jiàn qīn zhī yán sè zhě, qí wéi wén wáng yǔ! shī yún: míng fā bù mèi, yǒu huái èr rén. zé wén wáng zhī wèi yǔ. jì zhī míng rì, míng fā bù mèi, yǒu huái èr rén, jìng ér zhì zhī, yòu cóng ér sī zhī. jì zhī rì, lè yǔ āi bàn, xiǎng zhī bì lè, yǐ zhì bì āi, xiào zǐ zhī qíng yě. wén wáng wèi néng dé zhī yǐ.
孔子曰:「人生有氣有魄。氣者,神之盛也。眾生必死,死必歸土,此謂鬼;魂氣歸天,此謂神。合鬼與神而享之,教之至也。骨肉弊於下,化為野土,其氣揚於上,此神之著也。聖人因物之精,制為之極,明命鬼神,以為民之則,而猶以是為未足也。故築為宮室,設為宗、祧,春、秋祭祀,以別親踈,教民反古復始,不敢忘其所由生也。眾之服自此,故聽且速焉。教以二端,二端既立,報以二禮:建設朝事,燔燎膻、薌,所以報氣也;薦黍稷,修肺、肝,加以郁鬯,所以報魄也。此教民修本反始崇愛,上下用情,禮之至也。君子反古復始,不忘其所由生。是以致其敬,發其情,竭力從事,不敢不自盡也,此之謂大教。昔者,文王之祭也,事死如事生,思死而不欲生,忌日則必哀,稱諱則如見親,祀之忠也,思之深,如見親之所愛。祭欲見親之顏色者,其唯文王與!《詩》云:『明發不寐,有懷二人。』則文王之謂與。祭之明日,明發不寐,有懷二人,敬而致之,又從而思之。祭之日,樂與哀半,饗之必樂,已至必哀,孝子之情也。文王為能得之矣。」