kǒng zǐ yuē: xíng jǐ yǒu liù běn yān, rán hòu wèi jūn zǐ yě. lì shēn yǒu yì yǐ, ér xiào wèi běn sàng jì yǒu lǐ yǐ, ér āi wèi běn zhàn zhèn yǒu liè yǐ, ér yǒng wèi běn zhì zhèng yǒu lǐ yǐ, ér nóng wèi běn jū guó yǒu dào yǐ, ér sì wèi běn shēng cái yǒu shí yǐ, ér lì wèi běn. zhì běn bù gù, wú wù nóng sāng qīn qī bù yuè, wú wù wài jiāo shì bù zhōng shǐ, wú wù duō yè jì wén ér yán, wú wù duō shuō bǐ jìn bù ān, wú wù qiú yuǎn. shì gù fǎn běn xiū jī, jūn zǐ zhī dào yě.
孔子曰:「行己有六本焉,然後為君子也。立身有義矣,而孝為本;喪紀有禮矣,而哀為本;戰陣有列矣,而勇為本;治政有理矣,而農為本;居國有道矣,而嗣為本;生財有時矣,而力為本。置本不固,無務農桑;親戚不悅,無務外交;事不終始,無務多業;記聞而言,無務多說;比近不安,無務求遠。是故反本修跡,君子之道也。」
kǒng zǐ yuē: yào jiǔ kǔ yú kǒu ér lì yú bìng, zhōng yán nì yú ěr ér lì yú xíng. tāng wǔ yǐ è è ér chāng, jié zhòu yǐ wěi wěi ér wáng. jūn wú zhēng chén, fù wú zhēng zi, xiōng wú zhēng dì, shì wú zhēng yǒu, wú qí guò zhě, wèi zhī yǒu yě. gù yuē: jūn shī zhī, chén dé zhī fù shī zhī, zi dé zhī xiōng shī zhī, dì dé zhī jǐ shī zhī, yǒu dé zhī. shì yǐ guó wú wēi wáng zhī zhào, jiā wú bèi luàn zhī è, fù zǐ xiōng dì wú shī, ér jiāo yǒu wú jué yě.
孔子曰:「藥酒苦於口而利於病,忠言逆於耳而利於行。湯、武以諤諤而昌,桀、紂以唯唯而亡。君無爭臣,父無爭子,兄無爭弟,士無爭友,無其過者,未之有也。故曰:君失之,臣得之;父失之,子得之;兄失之,弟得之;己失之,友得之。是以國無危亡之兆,家無悖亂之惡,父子兄弟無失,而交友無絕也。」
kǒng zǐ zài qí, shě yú wài guǎn, jǐng gōng zào yān. bīn zhǔ zhī cí jì jiē, ér zuǒ yòu bái yuē: zhōu shǐ shì zhì, yán xiān wáng miào zāi. jǐng gōng fù wèn: zāi hé wáng zhī miào yě? kǒng zǐ yuē: cǐ bì lí wáng zhī miào. gōng yuē: hé yǐ zhī zhī? kǒng zǐ yuē: shī yún: huáng huáng shàng tiān, qí mìng bù tè, tiān zhī yǐ shàn, bì bào qí dé. huò yì rú zhī. fū lí wáng biàn wén wǔ zhī zhì, ér zuò xuán huáng huá lì zhī shì, gōng shì chóng jùn, yú mǎ shē chǐ, ér fú kě zhèn yě. gù tiān yāng suǒ yí jiā qí miào yān. yǐ shì zhàn zhī wèi rán. gōng yuē: tiān hé bù yāng qí shēn, ér jiā fá qí miào yě? kǒng zǐ yuē: gài yǐ wén wǔ gù yě. ruò yāng qí shēn, zé wén wǔ zhī sì wú nǎi tiǎn hū? gù dāng yāng qí miào yǐ zhāng qí guò. é qǐng, zuǒ yòu bào yuē: suǒ zāi zhě lí wáng miào yě. jǐng gōng jīng qǐ, zài bài yuē: shàn zāi! shèng zhī zhì, guò rén yuǎn yǐ!
孔子在齊,舍於外館,景公造焉。賓主之辭既接,而左右白曰:「周使適至,言先王廟災。」景公復問:「災何王之廟也?」孔子曰:「此必厘王之廟。」公曰:「何以知之?」孔子曰:「《詩》云:『皇皇上天,其命不忒,天之以善,必報其德。』禍亦如之。夫厘王變文、武之制,而作玄黃華麗之飾,宮室崇峻,輿馬奢侈,而弗可振也。故天殃所宜加其廟焉。以是占之為然。」公曰:「天何不殃其身,而加罰其廟也?」孔子曰:「蓋以文、武故也。若殃其身,則文武之嗣無乃殄乎?故當殃其廟以彰其過。」俄頃,左右報曰:「所災者厘王廟也。」景公驚起,再拜曰:「善哉!聖之智,過人遠矣!」
zi gòng sān nián zhī sàng bì, jiàn yú kǒng zǐ. zǐ yuē: yǔ zhī qín. shǐ zhī xián. kǎn kǎn ér lè, zuò ér yuē: xiān wáng zhì lǐ, bù gǎn bù jí. zǐ yuē: jūn zǐ yě! mǐn zi sān nián zhī sàng bì, jiàn yú kǒng zǐ. zǐ yuē: yǔ zhī qín, shǐ zhī xián. qiē qiē ér bēi, zuò ér yuē: xiān wáng zhì lǐ, fú gǎn guò yě. zǐ yuē: jūn zǐ yě! zi gòng yuē: mǐn zi āi wèi jǐn, fū zǐ yuē: jūn zǐ yě. zi xià āi yǐ jǐn, yòu yuē: jūn zǐ yě. èr zhě shū qíng, ér jù yuē jūn zǐ, cì yě huò, gǎn wèn zhī. kǒng zǐ yuē: mǐn zi āi wèi wàng, néng duàn zhī yǐ lǐ zi xià āi yǐ jǐn, néng yǐn zhī jí lǐ suī jūn zhī jūn zǐ, bù yì kě hū?
子貢三年之喪畢,見於孔子。子曰:「與之琴。使之弦。」侃侃而樂,作而曰:「先王制禮,不敢不及。」子曰:「君子也!」閔子三年之喪畢,見於孔子。子曰:「與之琴,使之弦。」切切而悲,作而曰:「先王制禮,弗敢過也。」子曰:「君子也!」子貢曰:「閔子哀未盡,夫子曰:君子也。子夏哀已盡,又曰:君子也。二者殊情,而俱曰君子,賜也惑,敢問之。」孔子曰:「閔子哀未忘,能斷之以禮;子夏哀已盡,能引之及禮;雖均之君子,不亦可乎?」
kǒng zǐ yuē: wú tǐ zhī lǐ, jìng yě wú fú zhī sàng, āi yě wú shēng zhī lè, huān yě. bù yán ér xìn, bù dòng ér wēi, bù shī ér rén, zhì. fū zhōng zhī yīn, nù ér jī zhī zé wǔ, yōu ér jī zhī zé bēi. qí zhì biàn zhě, shēng yì suí zhī, gù zhì chéng gǎn zhī, tōng yú jīn shí, ér kuàng rén hū?
孔子曰:「無體之禮,敬也;無服之喪,哀也;無聲之樂,歡也。不言而信,不動而威,不施而仁,志。夫鍾之音,怒而擊之則武,憂而擊之則悲。其志變者,聲亦隨之,故至誠感之,通於金石,而況人乎?」
kǒng zǐ jiàn luó què zhě, suǒ de jiē huáng kǒu xiǎo què. fū zǐ wèn zhī yuē: dà què dú bù dé, hé yě? luó zhě yuē: dà què shàn jīng ér nán dé, huáng kǒu tān shí ér yì dé. huáng kǒu cóng dà què, zé bù dé dà què cóng huáng kǒu, yì bù dé. kǒng zǐ gù wèi dì zǐ yuē: shàn jīng yǐ yuǎn hài, lì shí ér wàng huàn, zì qí xīn yǐ, ér dú yǐ suǒ cóng wèi huò fú. gù jūn zǐ shèn qí suǒ cóng. yǐ zhǎng zhě zhī lǜ, zé yǒu quán shēn zhī jiē suí xiǎo zhě zhī zhuàng, ér yǒu wēi wáng zhī bài yě.
孔子見羅雀者,所得皆黃口小雀。夫子問之曰:「大雀獨不得,何也?」羅者曰:「大雀善驚而難得,黃口貪食而易得。黃口從大雀,則不得;大雀從黃口,亦不得。」孔子顧謂弟子曰:「善驚以遠害,利食而忘患,自其心矣,而獨以所從為禍福。故君子慎其所從。以長者之慮,則有全身之階;隨小者之戇,而有危亡之敗也。」
kǒng zǐ dú yì, zhì yú sǔn yì, kuì rán ér tàn. zi xià bì xí wèn yuē: fū zǐ hé tàn yān? kǒng zǐ yuē: fū zì sǔn zhě bì yǒu yì zhī, zì yì zhě bì yǒu jué zhī, wú shì yǐ tàn yě. zi xià yuē: rán zé xué zhě bù kě yǐ yì hū? zǐ yuē: fēi dào yì zhī wèi yě, dào mí yì ér shēn mí sǔn. fū xué zhě sǔn qí zì duō, yǐ xū shòu rén, gù néng chéng qí mǎn bó yě. tiān dào chéng ér bì biàn, fán chí mǎn ér néng jiǔ zhě, wèi cháng yǒu yě. gù yuē: zì xián zhě, tiān xià zhī shàn yán bù dé wén yú ěr yǐ. xī yáo zhì tiān xià zhī wèi, yóu yǔn gōng yǐ chí zhī, kè ràng yǐ jiē xià, shì yǐ qiān suì ér yì shèng, qì jīn ér yú zhāng. xià jié kūn wú, zì mǎn ér wú jí, kàng yì ér bù jié, zhǎn yì lí mín, rú cǎo jiè yān tiān xià tǎo zhī, rú zhū pǐ fū, shì yǐ qiān zài ér è zhe, qì jīn ér bù miè. mǎn yě. rú zài yú yù sān rén zé xià zhī, yù èr rén zé shì zhī, diào qí yíng xū, bù lìng zì mǎn, suǒ yǐ néng jiǔ yě. zi xià yuē: shāng qǐng zhì zhī. ér zhōng shēn fèng xíng yān.
孔子讀《易》,至於《損》、《益》,喟然而嘆。子夏避席問曰:「夫子何嘆焉?」孔子曰:「夫自損者必有益之,自益者必有決之,吾是以嘆也。」子夏曰:「然則學者不可以益乎?」子曰:「非道益之謂也,道彌益而身彌損。夫學者損其自多,以虛受人,故能成其滿博也。天道成而必變,凡持滿而能久者,未嘗有也。故曰:自賢者,天下之善言不得聞於耳矣。昔堯治天下之位,猶允恭以持之,克讓以接下,是以千歲而益盛,迄今而逾彰。夏桀、昆吾,自滿而無極,亢意而不節,斬刈黎民,如草芥焉;天下討之,如誅匹夫,是以千載而惡著,迄今而不滅。滿也。如在輿遇三人則下之,遇二人則式之,調其盈虛,不令自滿,所以能久也。」子夏曰:「商請志之。」而終身奉行焉。
zǐ lù wèn yú kǒng zǐ yuē: qǐng shì gǔ zhī dào ér xíng yóu zhī yì, kě hū? zǐ yuē: bù kě. xī dōng yí zhī zǐ, mù zhū xià zhī lǐ, yǒu nǚ ér guǎ, wèi nèi sī xù, zhōng shēn bù jià. jià zé bù jià yǐ, yì fēi zhēn jié zhī yì yě. cāng wú ráo qǔ qī ér měi, ràng yǔ qí xiōng. ràng zé ràng yǐ, rán fēi lǐ zhī ràng yě. bù shèn qí chū, ér huǐ qí hòu, hé jiē jí yǐ. jīn rǔ yù shě gǔ zhī dào, háng zǐ zhī yì, yōng zhī zi yì bù yǐ shì wèi fēi, yǐ fēi wèi shì hū? hòu suī yù huǐ, nán zāi!
子路問於孔子曰:「請釋古之道而行由之意,可乎?」子曰:「不可。昔東夷之子,慕諸夏之禮,有女而寡,為內私壻,終身不嫁。嫁則不嫁矣,亦非貞節之義也。蒼梧嬈娶妻而美,讓與其兄。讓則讓矣,然非禮之讓也。不慎其初,而悔其後,何嗟及矣。今汝欲舍古之道,行子之意,庸知子意不以是為非,以非為是乎?後雖欲悔,難哉!」
zēng zǐ yún guā, wù zhǎn qí gēn. céng zhé nù, jiàn dà zhàng yǐ jī qí bèi, zēng zǐ pū dì ér bù zhī rén jiǔ zhī. yǒu qǐng nǎi sū, xīn rán ér qǐ, jìn yú céng zhé yuē: xiàng yě cān dé zuì yú dà rén, dà rén yòng lì jiào cān, dé wú jí hū? tuì ér jiù fáng, yuán qín ér gē, yù lìng céng xī ér wén zhī, zhī qí tǐ kāng yě. kǒng zǐ wén zhī ér nù, gào mén dì zǐ yuē: cān lái, wù nèi. céng cān zì yǐ wèi wú zuì, shǐ rén qǐng yú kǒng zǐ. zǐ yuē: rǔ bù wén hū? xī gǔ sǒu yǒu zǐ yuē shùn, shùn zhī shì gǔ sǒu, yù shǐ zhī, wèi cháng bù zài yú cè suǒ ér shā zhī, wèi cháng kě dé. xiǎo chuí zé dài guò, dà zhàng zé táo zǒu, gù gǔ sǒu bù fàn bù fù zhī zuì, ér shùn bù shī zhēng zhēng zhī xiào. jīn cān shì fù, wěi shēn yǐ dài bào nù, yì ér bù bì, jì shēn sǐ ér xiàn fù yú bù yì, qí bù xiào shú dà yān! rǔ fēi tiān zǐ zhī mín yě, shā tiān zǐ zhī mín, qí zuì xī ruò? céng cān wén zhī, yuē: cān zuì dà yǐ! suì zào kǒng zǐ ér xiè guò.
曾子耘瓜,誤斬其根。曾晢怒,建大杖以擊其背,曾子仆地而不知人久之。有頃乃蘇,欣然而起,進於曾晢曰:「向也參得罪於大人,大人用力教參,得無疾乎?」退而就房,援琴而歌,欲令曾晳而聞之,知其體康也。孔子聞之而怒,告門弟子曰:「參來,勿內。」曾參自以為無罪,使人請於孔子。子曰:「汝不聞乎?昔瞽瞍有子曰舜,舜之事瞽瞍,欲使之,未嘗不在於側;索而殺之,未嘗可得。小棰則待過,大杖則逃走,故瞽瞍不犯不父之罪,而舜不失烝烝之孝。今參事父,委身以待暴怒,殪而不避,既身死而陷父於不義,其不孝孰大焉!汝非天子之民也,殺天子之民,其罪奚若?」曾參聞之,曰:「參罪大矣!」遂造孔子而謝過。
jīng gōng zǐ xíng nián shí wǔ ér shè jīng xiāng shì, kǒng zǐ wén zhī, shǐ rén wǎng guān qí wèi zhèng yān. shǐ zhě fǎn, yuē: shì qí cháo, qīng jìng ér shǎo shì qí táng shàng yǒu wǔ lǎo yān, qí láng xià yǒu èr shí zhuàng shì yān. kǒng zǐ yuē: hé liǎng èr shí wǔ zhī zhì, yǐ zhì tiān xià, qí gù miǎn yǐ, kuàng jīng hū?
荊公子行年十五而攝荊相事,孔子聞之,使人往觀其為政焉。使者反,曰:「視其朝,清淨而少事;其堂上有五老焉,其廊下有二十壯士焉。」孔子曰:「合兩二十五之智,以治天下,其固免矣,況荊乎?」
zi xià wèn yú kǒng zǐ yuē: yán huí zhī wèi rén xī ruò? zǐ yuē: huí zhī xìn xián yú qiū. yuē: zi gòng zhī wèi rén xī ruò? zǐ yuē: cì zhī mǐn xián yú qiū. yuē: zǐ lù zhī wèi rén xī ruò? zǐ yuē: yóu zhī yǒng xián yú qiū. yuē: zi zhāng zhī wèi rén xī ruò? zǐ yuē: shī zhī zhuāng xián yú qiū. zi xià bì xí ér wèn yuē: rán zé sì zǐ hé wèi shì xiān shēng? zǐ yuē: jū! wú yǔ rǔ. fū huí néng xìn ér bù néng fǎn, cì néng mǐn ér bù néng qū, yóu néng yǒng ér bù néng qiè, shī néng zhuāng ér bù néng tóng. jiān sì zǐ zhě zhī yǒu yǐ yì wú, fú yǔ yě. cǐ qí suǒ yǐ shì wú ér fú èr yě.
子夏問於孔子曰:「顏回之為人奚若?」子曰:「回之信賢於丘。」曰:「子貢之為人奚若?」子曰:「賜之敏賢於丘。」曰:「子路之為人奚若?」子曰:「由之勇賢於丘。」曰:「子張之為人奚若?」子曰:「師之莊賢於丘。」子夏避席而問曰:「然則四子何為事先生?」子曰:「居!吾語汝。夫回能信而不能反,賜能敏而不能詘,由能勇而不能怯,師能莊而不能同。兼四子者之有以易吾,弗與也。此其所以事吾而弗貳也。」
kǒng zǐ yóu yú tài shān, jiàn róng shēng qī, xíng hū chéng zhī yě, lù qiú dài suǒ, gǔ qín ér gē. kǒng zǐ wèn yuē: xiān shēng suǒ yǐ wèi lè zhě hé yě? qī duì yuē: wú lè shén duō, ér zhì zhě sān. tiān shēng wàn wù, wéi rén wèi guì, wú jì dé wèi rén, shì yī lè yě nán nǚ zhī bié, nán zūn nǚ bēi, gù rén yǐ nán wèi guì, wú jì dé wèi nán, shì èr lè yě rén shēng yǒu bù jiàn rì yuè, bù miǎn qiǎng bǎo zhě, wú jì yǐ xíng nián jiǔ shí wǔ yǐ, shì sān lè yě. pín zhě shì zhī cháng, sǐ zhě rén zhī zhōng. chù cháng dé zhōng, dāng hé yōu zāi! kǒng zǐ yuē: shàn zāi! néng zì kuān zhě yě.
孔子游於泰山,見榮聲期,行乎郕之野,鹿裘帶索,鼓琴而歌。孔子問曰:「先生所以為樂者何也?」期對曰:「吾樂甚多,而至者三。天生萬物,唯人為貴,吾既得為人,是一樂也;男女之別,男尊女卑,故人以男為貴,吾既得為男,是二樂也;人生有不見日月,不免襁褓者,吾既以行年九十五矣,是三樂也。貧者士之常,死者人之終。處常得終,當何憂哉!」孔子曰:「善哉!能自寬者也。」
kǒng zǐ yuē: huí yǒu jūn zǐ zhī dào sì yān. qiáng yú xíng yì, ruò yú shòu jiàn, chù yú dài lù, shèn yú zhì shēn. shǐ qiū yǒu jūn zǐ zhī dào sān yān. bù shì ér jìng shàng, bù sì ér jìng guǐ, zhí jǐ ér qū yú rén. zēng zǐ shì, yuē: cān xī zhě cháng wén fū zǐ sān yán, ér wèi zhī néng xíng yě. fū zǐ jiàn rén zhī yī shàn, ér wàng qí bǎi fēi, shì fū zǐ zhī yì shì yě jiàn rén zhī yǒu shàn, ruò jǐ yǒu zhī, shì fū zǐ zhī bù zhēng yě wén shàn bì gōng xíng zhī, rán hòu dǎo zhī, shì fū zǐ zhī néng láo yě. xué fū zǐ zhī sān yán, ér wèi néng xíng, yǐ zì zhī zhōng bù jí èr zi zhě yě.
孔子曰:「回有君子之道四焉。強於行義,弱於受諫,怵於待祿,慎於治身。史鰌有君子之道三焉。不仕而敬上,不祀而敬鬼,直己而曲於人。」曾子侍,曰:「參昔者常聞夫子三言,而未之能行也。夫子見人之一善,而忘其百非,是夫子之易事也;見人之有善,若己有之,是夫子之不爭也;聞善必躬行之,然後導之,是夫子之能勞也。學夫子之三言,而未能行,以自知終不及二子者也。」
kǒng zǐ yuē: wú sǐ zhī hòu, zé shāng yě rì yì, cì yě rì sǔn. zēng zǐ yuē: hé wèi yě? zǐ yuē: shāng yě hǎo yǔ xián jǐ zhě chù, cì yě hǎo shuō bù ruò jǐ zhě. bù zhī qí zi, shì qí fù bù zhī qí rén, shì qí yǒu bù zhī qí jūn, shì qí suǒ shǐ bù zhī qí dì, shì qí cǎo mù. gù yuē: yǔ shàn rén jū, rú rù zhī lán zhī shì, jiǔ ér bù wén qí xiāng, jí yǔ zhī huà yǐ yǔ bù shàn rén jū, rú rù bào yú zhī sì, jiǔ ér bù wén qí chòu, yì yǔ zhī huà yǐ. dān zhī suǒ cáng zhě chì, qī zhī suǒ cáng zhě hēi. shì yǐ jūn zǐ bì shèn qí suǒ yǔ chù zhě yān.
孔子曰:「吾死之後,則商也日益,賜也日損。」曾子曰:「何謂也?」子曰:「商也好與賢己者處,賜也好說不若己者。不知其子,視其父;不知其人,視其友;不知其君,視其所使;不知其地,視其草木。故曰:與善人居,如入芝蘭之室,久而不聞其香,即與之化矣;與不善人居,如入鮑魚之肆,久而不聞其臭,亦與之化矣。丹之所藏者赤,漆之所藏者黑。是以君子必慎其所與處者焉。」
zēng zǐ cóng kǒng zǐ yú qí, qí jǐng gōng yǐ xià qīng zhī lǐ pìn zēng zǐ, zēng zǐ gù cí. jiāng xíng, yàn zǐ sòng zhī, yuē: wú wén zhī, jūn zǐ yí rén yǐ cái, bù ruò shàn yán. jīn fū lán běn sān nián, zhàn zhī yǐ lù hǎi, jì chéng dàn zhī, zé yì zhī pǐ mǎ, fēi lán zhī běn xìng yě, suǒ yǐ zhàn zhě měi yǐ. yuàn zi xiáng qí suǒ zhàn zhě. fū jūn zǐ jū bì zé chù, yóu bì zé fāng, shì bì zé jūn. zé jūn suǒ yǐ qiú shì, zé fāng suǒ yǐ xiū dào. qiān fēng yí sú, shì yù yí xìng, kě bù shèn hū? kǒng zǐ wén zhī, yuē: yàn zǐ zhī yán, jūn zǐ zāi! yī xián zhě, gù bù kùn yī fù zhě, gù bù qióng. mǎ xián zhǎn zú ér fù xíng, hé yě? yǐ qí fǔ zhī zhě zhòng.
曾子從孔子於齊,齊景公以下卿之禮聘曾子,曾子固辭。將行,晏子送之,曰:「吾聞之,君子遺人以財,不若善言。今夫蘭本三年,湛之以鹿醢,既成啖之,則易之匹馬,非蘭之本性也,所以湛者美矣。願子詳其所湛者。夫君子居必擇處,游必擇方,仕必擇君。擇君所以求仕,擇方所以修道。遷風移俗,嗜欲移性,可不慎乎?」孔子聞之,曰:「晏子之言,君子哉!依賢者,固不困;依富者,固不窮。馬蚿斬足而復行,何也?以其輔之者眾。」
kǒng zǐ yuē: yǐ fù guì ér xià rén, hé rén bù? yǐ fù guì ér ài rén, hé rén bù qīn? fā yán bù nì, kě wèi zhī yán yǐ yán ér zhòng xiǎng zhī, kě wèi zhī shí yǐ. shì gù yǐ fù ér néng fù rén zhě, yù pín bù kě de yě yǐ guì ér néng guì rén zhě, yù jiàn bù kě de yě yǐ dá ér néng dá rén zhě, yù qióng bù kě de yě.
孔子曰:「以富貴而下人,何人不◇?以富貴而愛人,何人不親?發言不逆,可謂知言矣;言而眾響之,可謂知時矣。是故以富而能富人者,欲貧不可得也;以貴而能貴人者,欲賤不可得也;以達而能達人者,欲窮不可得也。」
kǒng zǐ yuē: zhōng rén zhī qíng yě, yǒu yú zé chǐ, bù zú zé jiǎn, wú jìn zé yín, wú dù zé yì, cóng yù zé bài. shì gù biān pū zhī zǐ, bù cóng fù zhī jiào xíng lù zhī mín, bù cóng jūn zhī lìng. cǐ yán jí zhī nán rěn, jí zhī nán xíng yě. gù jūn zǐ bù jí duàn, bù jí zhì. shǐ yǐn shí yǒu liàng, yī shí yǒu jié, gōng shì yǒu dù, chù jī yǒu shù, chē qì yǒu xiàn, suǒ yǐ fáng luàn zhī yuán yě. fū dù liàng bù kě míng, shì zhōng rén suǒ yóu zhī lìng.
孔子曰:「中人之情也,有餘則侈,不足則儉,無禁則淫,無度則逸,從欲則敗。是故鞭撲之子,不從父之教;刑戮之民,不從君之令。此言疾之難忍,急之難行也。故君子不急斷,不急制。使飲食有量,衣食有節,宮室有度,畜積有數,車器有限,所以防亂之原也。」夫度量不可明,是中人所由之令。
kǒng zǐ yuē: qiǎo ér hǎo dù bì gōng, yǒng ér hǎo wèn bì shèng, zhì ér hǎo móu bì chéng. yǐ yú zhě fǎn zhī. shì yǐ fēi qí rén, gào zhī fú tīng fēi qí dì, shù zhī fú shēng de qí rén, rú jù shā ér yǔ zhī fēi qí rén, rú huì lóng ér gǔ zhī. fū chù zhòng shàn chǒng, zhuān shì dù xián, yú zhě zhī qíng yě. wèi gāo zé wēi, rèn zhòng zé bēng, kě lì ér dài.
孔子曰:「巧而好度必攻,勇而好問必勝,智而好謀必成。以愚者反之。是以非其人,告之弗聽;非其地,樹之弗生;得其人,如聚砂而雨之;非其人,如會聾而鼓之。夫處重擅寵,專事妬賢,愚者之情也。位高則危,任重則崩,可立而待。」
kǒng zǐ yuē: zhōu fēi shuǐ bù xíng, shuǐ rù zhōu zé méi jūn fēi mín bù zhì, mín fàn shàng zé qīng. shì gù jūn zǐ bù kě bù yán yě, xiǎo rén bù kě bù zhěng yī yě.
孔子曰:「舟非水不行,水入舟則沒;君非民不治,民犯上則傾。」是故君子不可不嚴也,小人不可不整一也。
qí gāo tíng wèn yú kǒng zǐ yuē: tíng bù kuàng shān, bù zhí dì, yī ráng ér tí zhì, jīng qì yǐ wèn shì jūn zǐ zhī dào, yuàn fū zǐ gào zhī. kǒng zǐ yuē: zhēn yǐ gàn zhī, jìng yǐ fǔ zhī, shī rén wú juàn. jiàn jūn zǐ zé jǔ zhī, jiàn xiǎo rén zé tuì zhī, qù rǔ ě xīn, ér zhōng yǔ zhī. xiào qí xíng, xiū qí lǐ, qiān lǐ zhī wài, qīn rú xiōng dì. xíng bù xiào, lǐ bù xiū, zé duì mén bù rǔ tōng yǐ. fū zhōng rì yán, bù yí jǐ zhī yōu zhōng rì xíng, bù yí jǐ zhī huàn wéi zhì zhě néng zhī. gù zì xiū zhě, bì kǒng jù yǐ chú huàn, gōng jiǎn yǐ bì nán zhě yě. zhōng shēn wèi shàn, yī yán zé bài zhī, kě bù shèn hū.
齊高庭問於孔子曰:「庭不曠山,不直地,衣穰而提贄,精氣以問事君子之道,願夫子告之。」孔子曰:「貞以干之,敬以輔之,施仁無倦。見君子則舉之,見小人則退之,去汝噁心,而忠與之。效其行,修其禮,千里之外,親如兄弟。行不效,禮不修,則對門不汝通矣。夫終日言,不遺己之憂;終日行,不遺己之患;唯智者能之。故自修者,必恐懼以除患,恭儉以避難者也。終身為善,一言則敗之,可不慎乎。」