zǐ lù wèn yú kǒng zǐ yuē: yóu wén zhàng fū jū shì, fù guì bù néng yǒu yì yú wù chù pín jiàn zhī dì, ér bù néng qū jié yǐ qiú shēn, zé bù zú yǐ lùn hū rén zhī yù yǐ. kǒng zǐ yuē: jūn zǐ zhī xíng jǐ, qī yú bì dá yú jǐ. kě yǐ qū zé qū, kě yǐ shēn zé shēn. gù qū jié zhě, suǒ yǐ yǒu dài qiú shēn zhě, suǒ yǐ jí shí. shì yǐ suī shòu qū ér bù huǐ qí jié, zhì dá ér bù fàn yú yì.
子路問於孔子曰：「由聞丈夫居世，富貴不能有益於物；處貧賤之地，而不能屈節以求伸，則不足以論乎人之域矣。」孔子曰：「君子之行己，期於必達於己。可以屈則屈，可以伸則伸。故屈節者，所以有待；求伸者，所以及時。是以雖受屈而不毀其節，志達而不犯於義。」
kǒng zǐ zài wèi, wén qí guó tián cháng jiāng yù wèi luàn, ér dàn bào yàn, yīn yù yí qí bīng yǐ fá lǔ. kǒng zǐ huì zhū dì zǐ ér gào zhī yuē: lǔ fù mǔ zhī guó, bù kě bù jiù, bù rěn shì qí shòu dí, jīn wú yù qū jié yú tián cháng yǐ jiù lǔ, èr sān zi shuí wèi shǐ? yú shì zǐ lù yuē: qǐng wǎng qí. kǒng zǐ fú xǔ. zi zhāng qǐng wǎng, yòu fú xǔ. zi shí qǐng wǎng, yòu fú xǔ. sān zi tuì wèi zi gòng yuē: jīn fū zǐ yù qū jié yǐ jiù fù mǔ zhī guó, wú sān rén qǐng shǐ ér bù huò wǎng, cǐ zé wú zi yòng biàn zhī shí yě, wú zi hé qǐng xíng yān? zi gòng qǐng shǐ, fū zǐ xǔ zhī. suì rú qí, shuō tián cháng yuē: jīn zi yù shōu gōng yú lǔ shí nán, bù ruò yí bīng yú wú zé yì. tián cháng bù yuè. zi gòng yuē: fū yōu zài nèi zhě gōng qiáng, yōu zài wài zhě gōng ruò, wú wén zi sān fēng ér sān bù chéng, shì zé dà chén bù tīng lìng, zhàn shèng yǐ jiāo zhǔ, pò guó yǐ zūn chén, ér zi zhī gōng bù yǔ yān, zé jiāo rì shū yú zhǔ, ér yǔ dà chén zhēng, rú cǐ zé zi zhī wèi wēi yǐ. tián cháng yuē: shàn, rán bīng jiǎ yǐ jiā lǔ yǐ, bù kě gèng, rú hé? zi gòng yuē: huǎn shī, wú qǐng yú wú, lìng jiù lǔ ér fá qí, zi yīn yǐ bīng yíng zhī. tián cháng xǔ nuò.
孔子在衛，聞齊國田常將欲為亂，而憚鮑晏，因欲移其兵以伐魯。孔子會諸弟子而告之曰：「魯父母之國，不可不救，不忍視其受敵，今吾欲屈節于田常以救魯，二三子誰為使？」於是子路曰：「請往齊。」孔子弗許。子張請往，又弗許。子石請往，又弗許。三子退謂子貢曰：「今夫子欲屈節以救父母之國，吾三人請使而不獲往，此則吾子用辯之時也，吾子盍請行焉？」子貢請使，夫子許之。遂如齊，說田常曰：「今子欲收功於魯實難，不若移兵於吳則易。」田常不悅。子貢曰：「夫憂在內者攻強，憂在外者攻弱，吾聞子三封而三不成，是則大臣不聽令，戰勝以驕主，破國以尊臣，而子之功不與焉，則交日疏於主，而與大臣爭，如此則子之位危矣。」田常曰：「善，然兵甲已加魯矣，不可更，如何？」子貢曰：「緩師，吾請於吳，令救魯而伐齊，子因以兵迎之。」田常許諾。
zi gòng suì nán shuō wú wáng yuē: wáng zhě bù miè guó, bà zhě wú qiáng dí, qiān jūn zhī zhòng, jiā zhū liǎng ér yí, jīn yǐ qí guó ér sī qiān shèng zhī lǔ, yǔ wú zhēng qiáng, shén wèi wáng huàn zhī. qiě fú jiù lǔ yǐ xiǎn míng, yǐ fǔ sì shàng zhū hóu, zhū bào qí yǐ fú jìn, lì mò dà yān, míng cún wáng lǔ, shí kùn qiáng qí, zhì zhě bù yí. wú wáng yuē: shàn, rán wú cháng kùn yuè, yuè wáng jīn kǔ shēn yǎng shì, yǒu bào wú zhī xīn, zi dài wǒ xiān yuè, rán hòu nǎi kě. zi gòng yuē: yuè zhī jìn bù guò lǔ, wú zhī qiáng bù guò qí, ér wáng zhì qí ér fá yuè, zé qí bì sī lǔ yǐ, wáng fāng yǐ cún wáng jì jué zhī míng, qì qí ér fá xiǎo yuè, fēi yǒng yě, yǒng ér bù jì nán, rén zhě bù qióng yuē, zhì zhě bù shī shí, yì zhě bù jué shì, jīn cún yuè shì tiān xià yǐ rén, jiù lǔ fá qí, wēi jiā jìn guó, zhū hóu bì xiāng shuài ér cháo, bà yè shèng yǐ. qiě wáng bì è yuè, chén qǐng jiàn yuè jūn, lìng chū bīng yǐ cóng, cǐ zé shí hài yuè ér míng cóng zhū hóu yǐ fá qí. wú wáng yuè, nǎi qiǎn zi gòng zhī yuè.
子貢遂南說吳王曰：「王者不滅國，霸者無強敵，千鈞之重，加銖兩而移，今以齊國而私千乘之魯，與吾爭強，甚為王患之。且夫救魯以顯名，以撫泗上諸侯，誅暴齊以服晉，利莫大焉，名存亡魯，實困強齊，智者不疑。」吳王曰：「善，然吳常困越，越王今苦身養士，有報吳之心，子待我先越，然後乃可。」子貢曰：「越之勁不過魯，吳之強不過齊，而王置齊而伐越，則齊必私魯矣，王方以存亡繼絕之名，棄齊而伐小越，非勇也，勇而不計難，仁者不窮約，智者不失時，義者不絕世，今存越示天下以仁，救魯伐齊，威加晉國，諸侯必相率而朝，霸業盛矣。且王必惡越，臣請見越君，令出兵以從，此則實害越而名從諸侯以伐齊。」吳王悅，乃遣子貢之越。
rǔ ér lín zhī? zi gòng yuē: jīn zhě wú shuō wú wáng yǐ jiù lǔ fá qí, qí zhì yù zhī, ér xīn wèi yuè, yuē: dài wǒ fá yuè ér hòu kě. zé pò yuè bì yǐ. qiě wú bào rén zhī zhì, ér lìng rén yí zhī, zhuō yǐ yǒu bào rén zhī yì, ér shǐ rén zhī zhī, dài hū shì wèi fā ér xiān wén zhě, wēi yǐ. sān zhě jǔ shì zhī huàn yǐ. gōu jiàn dùn shǒu yuē: gū cháng bù liào lì, ér xìng wú nán, nán nǎi dàn fǎn shòu kùn huì jī, tòng yú gǔ suǐ, rì yè jiāo chún gān shé, tú yù yǔ wú wáng jiē zhǒng ér sǐ, gū zhī yuàn yě, jīn dài fū xìng gào yǐ lì hài. zi gòng yuē: wú wáng wèi rén měng bào, qún chén bù kān, guó jiā pí bì, bǎi xìng yuàn shàng, dà chén nèi biàn, shēn xū yǐ jiàn sǐ, dà zǎi pǐ yòng shì, cǐ zé bào wú zhī shí yě. wáng chéng néng fā zú zuǒ zhī, yǐ yāo shè qí zhì, ér zhòng bǎo yǐ yuè qí xīn, bēi cí yǐ zūn qí lǐ, zé qí fá qí bì yǐ, cǐ shèng rén suǒ wèi qū jié qiú qí dá zhě yě. bǐ zhàn bù shèng wáng zhī fú, ruò shèng, zé bì yǐ bīng lín jìn, chén hái běi qǐng jiàn jìn jūn gòng gōng zhī, qí ruò wú bì yǐ. ruì bīng jǐn yú qí, zhòng jiǎ kùn yú jìn, ér wáng zhì qí bì yān. yuè wáng dùn shǒu, xǔ nuò.
辱而臨之？」子貢曰：「今者吾說吳王以救魯伐齊，其志欲之，而心畏越，曰：『待我伐越而後可。』則破越必矣。且無報人之志，而令人疑之，拙矣；有報人之意，而使人知之，殆乎；事未發而先聞者，危矣。三者舉事之患矣。」勾踐頓首曰：「孤嘗不料力，而興吳難，難乃旦反受困會稽，痛於骨髓，日夜焦唇乾舌，徒欲與吳王接踵而死，孤之願也，今大夫幸告以利害。」子貢曰：「吳王為人猛暴，群臣不堪，國家疲弊，百姓怨上，大臣內變，申胥以諫死，大宰嚭用事，此則報吳之時也。王誠能發卒佐之，以邀射其志，而重寶以悅其心，卑辭以尊其禮，則其伐齊必矣，此聖人所謂屈節求其達者也。彼戰不勝王之福，若勝，則必以兵臨晉，臣還北請見晉君共攻之，其弱吳必矣。銳兵盡於齊，重甲困於晉，而王制其弊焉。」越王頓首，許諾。
zi gòng fǎn wǔ rì, yuè shǐ dài fū wén zhǒng, dùn shǒu yán yú wú wáng yuē: yuè xī jìng nèi zhī shì sān qiān rén yǐ shì wú. wú wáng gào zi gòng yuē: yuè wáng yù shēn cóng guǎ rén, kě hū? zi gòng yuē: xī rén zhī lǜ zhòng, yòu cóng qí jūn, fēi yì yě. wú wáng nǎi shòu yuè wáng zú, xiè liú gōu jiàn. suì zì fā guó nèi zhī bīng yǐ fá qí, bài zhī. zi gòng suì běi jiàn jìn jūn, lìng chéng qí bì, wú jìn suì yù yú huáng chí. yuè wáng xí wú zhī guó, wú wáng guī yǔ yuè zhàn, miè yān. kǒng zǐ yuē: fū qí luàn qí cún lǔ, wú zhī shǐ yuàn, ruò néng qiáng jìn yǐ bì wú, shǐ wú wáng ér yuè bà zhě, cì zhī shuō zhī yě. měi yán shāng xìn, shèn yán zāi.
子貢返五日，越使大夫文種，頓首言於吳王曰：「越悉境內之士三千人以事吳。」吳王告子貢曰：「越王欲身從寡人，可乎？」子貢曰：「悉人之率眾，又從其君，非義也。」吳王乃受越王卒，謝留勾踐。遂自發國內之兵以伐齊，敗之。子貢遂北見晉君，令承其弊，吳晉遂遇於黃池②。越王襲吳之國，吳王歸與越戰，滅焉。孔子曰：「夫其亂齊存魯，吾之始願，若能強晉以弊吳，使吳亡而越霸者，賜之說之也。美言傷信，慎言哉。」
kǒng zǐ dì zǐ yǒu mì zi jiàn zhě, shì yú lǔ wèi dān fù zǎi, dān yīn shàn kǒng lǔ jūn tīng chán yán, shǐ jǐ bù de xíng qí zhèng, yú shì cí xíng, gù qǐng jūn zhī jìn shǐ èr rén yǔ zhī jù zhì guān, mì zi jiè qí yì lì, lìng èr shǐ shū, fāng shū zhé chè qí zhǒu, shū bù shàn, zé cóng ér nù zhī, èr shǐ huàn zhī, cí qǐng guī lǔ. mì zǐ yuē: zi zhī shū shén bù shàn, zi miǎn ér guī yǐ. èr shǐ guī bào yú jūn yuē: mì zi shǐ chén shū ér chè zhǒu, shū è ér yòu nù chén, yì lì jiē xiào zhī, cǐ chén suǒ yǐ qù zhī ér lái yě. lǔ jūn yǐ wèn kǒng zǐ. zǐ yuē: mì bù qí, jūn zǐ yě, qí cái rèn bà wáng zhī zuǒ, qū jié zhì dān fù, jiāng yǐ zì shì yě, yì zhě yǐ cǐ wèi jiàn hū? gōng wù, tài xī ér tàn yuē: cǐ guǎ rén zhī bù xiào, guǎ rén luàn mì zi zhī zhèng, ér zé qí shàn zhě, fēi yǐ, wēi èr shǐ, guǎ rén wú yǐ zhī qí guò, wēi fū zǐ, guǎ rén wú yǐ zì wù. jù fā suǒ ài zhī shǐ gào mì zǐ yuē: zì jīn yǐ wǎng, dān fù fēi wú yǒu yě, cóng zi zhī zhì, yǒu biàn yú mín zhě, zi jué wèi zhī, wǔ nián yī yán qí yào. mì zi jìng fèng zhào, suì de xíng qí zhèng, yú shì dān fù zhì yān. gōng dūn hòu, míng qīn qīn, shàng dǔ jìng, shī zhì rén, jiā kěn chéng, zhì zhōng xìn, bǎi xìng huà zhī. qí rén gōng lǔ, dào yóu dān fù, dān fù zhī lǎo qǐng yuē: mài yǐ shú yǐ, jīn qí kòu zhì, bù jí rén rén zì shōu qí mài, qǐng fàng mín chū, jiē huò chuán guō zhī mài, kě yǐ yì liáng, qiě bù zī yú kòu. sān qǐng ér mì zi bù tīng. é ér qí kòu dǎi yú mài, jì sūn wén zhī nù, shǐ rén yǐ ràng mì zǐ yuē: mín hán gēng rè yún, céng bù dé shí, qǐ bù āi zāi? bù zhī yóu kě, yǐ gào zhě ér zi bù tīng, fēi suǒ yǐ wèi mín yě.
孔子弟子有宓子賤者，仕於魯為單父宰，單音善恐魯君聽讒言，使己不得行其政，於是辭行，故請君之近史二人與之俱至官，宓子戒其邑吏，令二史書，方書輒掣其肘，書不善，則從而怒之，二史患之，辭請歸魯。宓子曰：「子之書甚不善，子勉而歸矣。」二史歸報於君曰：「宓子使臣書而掣肘，書惡而又怒臣，邑吏皆笑之，此臣所以去之而來也。」魯君以問孔子。子曰：「宓不齊，君子也，其才任霸王之佐，屈節治單父，將以自試也，意者以此為諫乎？」公寤，太息而嘆曰：「此寡人之不肖，寡人亂宓子之政，而責其善者，非矣，微二史，寡人無以知其過，微夫子，寡人無以自寤。」遽發所愛之使告宓子曰：「自今已往，單父非吾有也，從子之制，有便於民者，子決為之，五年一言其要。」宓子敬奉詔，遂得行其政，於是單父治焉。躬敦厚，明親親，尚篤敬，施至仁，加懇誠，致忠信，百姓化之。齊人攻魯，道由單父，單父之老請曰：「麥已熟矣，今齊寇至，不及人人自收其麥，請放民出，皆獲傳郭之麥，可以益糧，且不資於寇。」三請而宓子不聽。俄而齊寇逮於麥，季孫聞之怒，使人以讓宓子曰：「民寒耕熱耘，曾不得食，豈不哀哉？不知猶可，以告者而子不聽，非所以為民也。」
mì zi cù rán yuē: jīn zī wú mài, míng nián kě shù, ruò shǐ bù gēng zhě huò, shì shǐ mín lè yǒu kòu, qiě dé dān fù yī suì zhī mài, yú lǔ bù jiā qiáng, sàng zhī bù jiā ruò, ruò shǐ mín yǒu zì qǔ zhī xīn, qí chuàng bì shù shì bù xī. jì sūn wén zhī, nǎn rán ér kuì yuē: dì ruò kě rù, wú qǐ rěn jiàn mì zi zāi. sān nián, kǒng zǐ shǐ wū mǎ qī yuǎn guān zhèng yān. wū mǎ qī yīn miǎn yī, yī bì qiú, yī yī shàng zhī zì xià yú jì fǎn rù dān fù jiè, jiàn yè yú zhě dé yú zhé shě zhī. shě yīn shě wū mǎ qī wèn yān, yuē: fán yú zhě wèi dé, hé yǐ dé yú jí shě zhī? yú zhě yuē: yú zhī dà zhě míng wèi yú shòu, wú dài fū ài zhī, qí xiǎo zhě míng wèi yú yì, wú dài fū yù zhǎng zhī, shì yǐ dé èr zhě, zhé shě zhī. wū mǎ qī fǎn, yǐ gào kǒng zǐ yuē: mì zi zhī dé, zhì shǐ mín àn xíng, ruò yǒu yán xíng yú páng, gǎn wèn mì zi hé xíng ér dé yú. kǒng zǐ yuē: wú cháng yǔ zhī yán yuē: chéng yú cǐ zhě xíng hū bǐ. mì zi xíng cǐ shù yú dān fù yě.
宓子蹴然曰：「今茲無麥，明年可樹，若使不耕者獲，是使民樂有寇，且得單父一歲之麥，於魯不加強，喪之不加弱，若使民有自取之心，其創必數世不息。」季孫聞之，赧然而愧曰：「地若可入，吾豈忍見宓子哉。」三年，孔子使巫馬期遠觀政焉。巫馬期陰免衣，衣弊裘，衣衣上知字下於既反入單父界，見夜漁者得魚輒舍之。舍音舍巫馬期問焉，曰：「凡漁者為得，何以得魚即舍之？」漁者曰：「魚之大者名為魚壽，吾大夫愛之，其小者名為魚邑，吾大夫欲長之，是以得二者，輒舍之。」巫馬期返，以告孔子曰：「宓子之德，至使民闇行，若有嚴刑於旁，敢問宓子何行而得於。」孔子曰：「吾嘗與之言曰：『誠於此者刑乎彼。』宓子行此術於單父也。」
kǒng zǐ zhī jiù yuē yuán rǎng, qí mǔ sǐ, fū zǐ jiāng zhù zhī yǐ mù guǒ. zǐ lù yuē: yóu yě, xī zhě wén zhū fū zǐ yuē: wú yǒu bù rú jǐ zhě, guò zé wù dàn gǎi. fū zǐ dàn yǐ, gū yǐ ruò hé? gū qiě yě yǐ zhǐ yě kǒng zǐ yuē: fán mín yǒu sàng, pú fú jiù zhī, kuàng gù jiù hū fēi yǒu yě, wú qí yǒu hū? jí wèi guǒ, yuán rǎng dēng mù yuē: jiǔ yǐ yǔ zhī bù tuō yú yīn yě. suì gē yuē: lí shǒu zhī bān rán, zhí nǚ shǒu zhī juǎn rán. zǐ lù yuē: fū zǐ qū jié ér jí yú cǐ, shī qí yǔ yǐ, qǐ wèi kě yǐ yǐ hū? kǒng zǐ yuē: wú wén zhī qīn zhě bù shī qí wèi qīn yě, gù zhě bù shī qí wèi gù yě.
孔子之舊曰原壤，其母死，夫子將助之以沐槨。子路曰：「由也，昔者聞諸夫子曰：『無友不如己者，過則勿憚改。』夫子憚矣，姑已若何？」姑且也已止也孔子曰：「凡民有喪，匍匐救之，況故舊乎非友也，吾其友乎？」及為槨，原壤登木曰：「久矣予之不託於音也。」遂歌曰：「狸首之班然，執女手之卷然。」子路曰：「夫子屈節而極於此，失其與矣，豈未可以已乎？」孔子曰：「吾聞之親者不失其為親也，故者不失其為故也。」
