rǎn yǒu wèn yú kǒng zǐ yuē: gǔ zhě sān huáng wǔ dì bù yòng wǔ xíng, xìn hū?
冉有問於孔子曰:「古者三皇五帝不用五刑,信乎?」
kǒng zǐ yuē: shèng rén zhī shè fáng, guì qí bù fàn yě. zhì wǔ xíng ér bù yòng, suǒ yǐ wèi zhì zhì yě. fán fū zhī wèi jiān xié qiè dào mí fǎ wàng xíng zhě, shēng yú bù zú. bù zú shēng yú wú dù, wú dù zé xiǎo zhě tōu dào, dà zhě chǐ mí, gè bù zhī jié. shì yǐ shàng yǒu zhì dù, zé mín zhī suǒ zhǐ mín zhī suǒ zhǐ, zé bù fàn. gù suī yǒu jiān xié zéi dào mí fǎ wàng xíng zhī yù, ér wú xiàn xíng zhī mín.
孔子曰:「聖人之設防,貴其不犯也。制五刑而不用,所以為至治也。凡夫之為奸邪、竊盜、靡法妄行者,生於不足。不足生於無度,無度則小者偷盜,大者侈靡,各不知節。是以上有制度,則民知所止;民知所止,則不犯。故雖有奸邪賊盜靡法妄行之獄,而無陷刑之民。
bù xiào zhě shēng yú bù rén, bù rén zhě shēng yú sàng jì zhī wú lǐ. míng sàng jì zhī lǐ, suǒ yǐ jiào rén ài yě. néng jiào rén ài, zé fú sàng sī mù, jì sì bù jiě rén zǐ kuì yǎng zhī dào. sàng jì zhī lǐ míng, zé mín xiào yǐ. gù suī yǒu bù xiào zhī yù, ér wú xiàn xíng zhī mín.
不孝者生於不仁,不仁者生於喪祭之無禮。明喪祭之禮,所以教仁愛也。能教仁愛,則服喪思慕,祭祀不解人子饋養之道。喪祭之禮明,則民孝矣。故雖有不孝之獄,而無陷刑之民。
shì shàng zhě shēng yú bù yì, yì suǒ yǐ bié guì jiàn míng zūn bēi yě. guì jiàn yǒu bié, zūn bēi yǒu xù, zé mín mò bù zūn shàng ér jìng zhǎng. cháo pìn zhī lǐ zhě, suǒ yǐ míng yì yě. yì bì míng zé mín bù fàn, gù suī yǒu shì shàng zhī yù, ér wú xiàn xíng zhī mín.
弒上者生於不義,義所以別貴賤、明尊卑也。貴賤有別,尊卑有序,則民莫不尊上而敬長。朝聘之禮者,所以明義也。義必明則民不犯,故雖有弒上之獄,而無陷刑之民。
dòu biàn zhě shēng yú xiāng líng, xiāng líng zhě shēng yú zhǎng yòu wú xù ér yí jìng ràng. xiāng yǐn jiǔ zhī lǐ zhě, suǒ yǐ míng zhǎng yòu zhī xù ér chóng jìng ràng yě. zhǎng yòu bì xù, mín huái jìng ràng, gù suī yǒu dòu biàn zhī yù, ér wú xiàn xíng zhī mín.
斗變者生於相陵,相陵者生於長幼無序而遺敬讓。鄉飲酒之禮者,所以明長幼之序而崇敬讓也。長幼必序,民懷敬讓,故雖有斗變之獄,而無陷刑之民。
yín luàn zhě shēng yú nán nǚ wú bié, nán nǚ wú bié zé fū fù shī yì. hūn lǐ pìn xiǎng zhě, suǒ yǐ bié nán nǚ míng fū fù zhī yì yě. nán nǚ jì bié, fū fù jì míng, gù suī yǒu yín luàn zhī yù, ér wú xiàn xíng zhī mín.
淫亂者生於男女無別,男女無別則夫婦失義。婚禮聘享者,所以別男女、明夫婦之義也。男女既別,夫婦既明,故雖有淫亂之獄,而無陷刑之民。
cǐ wǔ zhě, xíng fá zhī suǒ yǐ shēng, gè yǒu yuán yān. bù yù sāi qí yuán, ér zhé shéng zhī yǐ xíng, shì wèi wèi mín shè jǐng ér xiàn zhī.
此五者,刑罰之所以生,各有源焉。不豫塞其源,而輒繩之以刑,是謂為民設阱而陷之。
xíng fá zhī yuán, shēng yú shì yù bù jié, shī lǐ dù zhě, suǒ yǐ yù mín zhī shì yù, ér míng hǎo è shùn tiān zhī dào, lǐ dù jì chén, wǔ jiào bì xiū, ér mín yóu huò wèi huà, shàng bì míng qí fǎ diǎn yǐ shēn gù zhī. qí fàn jiān xié mí fǎ wàng xíng zhī yù zhě, zé chì zhì liàng zhī dù yǒu fàn bù xiào zhī yù zhě, zé chì sàng jì zhī lǐ yǒu fàn shā shàng zhī yù zhě, zé chì cháo jìn zhī lǐ yǒu fàn dòu biàn zhī yù zhě, zé chì xiāng yǐn jiǔ zhī lǐ yǒu fàn yín luàn zhī yù zhě, zé chì hūn pìn zhī lǐ. sān huáng wǔ dì zhī suǒ huà mín zhě rú cǐ, suī yǒu wǔ xíng zhī yòng, bù yì kě hū!
「刑罰之源,生於嗜欲不節,失禮度者,所以御民之嗜欲,而明好惡順天之道,禮度既陳,五教畢修,而民猶或未化,尚必明其法典以申固之。其犯奸邪靡法妄行之獄者,則飭制量之度;有犯不孝之獄者,則飭喪祭之禮;有犯殺上之獄者,則飭朝覲之禮;有犯斗變之獄者,則飭鄉飲酒之禮;有犯淫亂之獄者,則飭婚聘之禮。三皇五帝之所化民者如此,雖有五刑之用,不亦可乎!」
kǒng zǐ yuē: dà zuì yǒu wǔ, ér shā rén wèi xià, nì tiān dì zhě zuì jí wǔ shì, wū wén wǔ zhě zuì jí sì shì, nì rén lún zhě zuì jí sān shì, móu guǐ shén zhě zuì jí èr shì, shǒu shā rén zhě zuì jí qí shēn, gù yuē dà zuì yǒu wǔ, ér shā rén wèi xià yǐ.
孔子曰:「大罪有五,而殺人為下,逆天地者罪及五世,誣文武者罪及四世,逆人倫者罪及三世,謀鬼神者罪及二世,手殺人者罪及其身,故曰大罪有五,而殺人為下矣。」
rǎn yǒu wèn yú kǒng zǐ yuē: xiān wáng zhì fǎ, shǐ xíng bù shàng yú dài fū, lǐ bù xià yú shù rén, rán zé dài fū fàn zuì, bù kě yǐ jiā xíng, shù rén zhī xíng shì, bù kě yǐ zhì yú lǐ hū?
冉有問於孔子曰:「先王製法,使刑不上於大夫,禮不下於庶人,然則大夫犯罪,不可以加刑,庶人之行事,不可以治於禮乎?」
kǒng zǐ yuē: bù rán, fán zhì jūn zǐ yǐ lǐ yù qí xīn, suǒ yǐ shǔ zhī yǐ lián chǐ zhī jié yě, gù gǔ zhī dài fū, qí yǒu zuò bù lián wū huì ér tuì fàng zhī zhě, bù wèi zhī bù lián wū huì ér tuì fàng, zé yuē fǔ guǐ bù chì yǒu zuò yín luàn nán nǚ wú bié zhě, bù wèi zhī yín luàn nán nǚ wú bié, zé yuē wéi mù bù xiū yě yǒu zuò wǎng shàng bù zhōng zhě, bù wèi zhī wǎng shàng bù zhōng, zé yuē chén jié wèi zhe yǒu zuò bà ruǎn bù shèng rèn zhě, bù wèi zhī bà ruǎn bù shèng rèn, zé yuē xià guān bù zhí yǒu zuò gàn guó zhī jì zhě, bù wèi zhī gàn guó zhī jì, zé yuē xíng shì bù qǐng. cǐ wǔ zhě, dài fū jì zì dìng yǒu zuì míng yǐ, ér yóu bù rěn chì, rán zhèng yǐ hū zhī yě, jì ér wèi zhī huì, suǒ yǐ kuì chǐ zhī, shì gù dài fū zhī zuì, qí zài wǔ xíng zhī yù zhě, wén ér qiǎn fā, zé bái guān lí yīng, pán shuǐ jiā jiàn, zào hū què ér zì qǐng zuì. jūn bù shǐ yǒu sī zhí fù qiān chè ér jiā zhī yě. qí yǒu dà zuì zhě, wén mìng zé běi miàn zài bài, guì ér zì cái, jūn bù shǐ rén zuó yǐn ér xíng shā. yuē: zǐ dài fū zì qǔ zhī ěr, wú yù zi yǒu lǐ yǐ. yǐ xíng bù shàng dài fū ér dài fū yì bù shī qí zuì zhě, jiào shǐ rán yě. suǒ wèi lǐ bù xià shù rén zhě, yǐ shù rén jù qí shì ér bù néng chōng lǐ, gù bù zé zhī yǐ bèi lǐ yě.
孔子曰:「不然,凡治君子以禮御其心,所以屬之以廉恥之節也,故古之大夫,其有坐不廉污穢而退放之者,不謂之不廉污穢而退放,則曰 『簠簋不飭』;有坐淫亂男女無別者,不謂之淫亂男女無別,則曰 『帷幕不修』也;有坐罔上不忠者,不謂之罔上不忠,則曰 『臣節未着』;有坐罷軟不勝任者,不謂之罷軟不勝任,則曰『下官不職』;有坐干國之紀者,不謂之干國之紀,則曰 『行事不請』。此五者,大夫既自定有罪名矣,而猶不忍斥,然正以呼之也,既而為之諱,所以愧恥之,是故大夫之罪,其在五刑之域者,聞而譴發,則白冠厘纓,盤水加劍,造乎闕而自請罪。君不使有司執縛牽掣而加之也。其有大罪者,聞命則北面再拜,跪而自裁,君不使人捽引而刑殺。曰:『子大夫自取之耳,吾遇子有禮矣。』以刑不上大夫而大夫亦不失其罪者,教使然也。』所謂禮不下庶人者,以庶人遽其事而不能充禮,故不責之以備禮也。」
rǎn yǒu guì rán miǎn xí yuē: yán zé měi yǐ, qiú wèi zhī wén, tuì ér jì zhī.
冉有跪然免席曰:「言則美矣,求未之聞,退而記之。」