chāo shǒu rén děng, wěi yǐ yōng liè, dài zuì jì zhèn, héng cán wén fù fēi yí, shēn jù fù zài jiù. rù rèn yǐ lái, yǎng méng dū fǔ àn guān shí huà, zǒng zhèn sī dào jūn jī, shǒu xìng tái gōng, yǐ gù tiān xiǎn, bìng jǔ jiào liàn, yǐ zhèn mí fēng. biān xí biān jī, suī pō yǒu suǒ wén jiàn, ér dòng zhé è wàn, yì cháng qiè wèi wǒ zǒng zhèn bīng zhǔ yōu yān. zhì yú chāo děng hóng máo shēn mìng, cǐ bù zú jì yě.
超、守仁等,猥以庸劣,待罪蓟镇,恒惭蚊负非宜,深惧覆 在疚。入任以来,仰蒙督、抚按关石画,总镇司道军机,首兴台工,以固天险,并举教练,以振靡风。边习边机,虽颇有所闻见,而动辄扼腕,亦尝窃为我总镇兵主忧焉。至于超等鸿毛身命,此不足计也。
shí wéi gēng wǔ xià liù yuè, zhū biān xīn tái, zhào jiàn guò bàn, nǎi fèng zhì fǔ huì tóng fǔ yuàn zòu fèng zàn tíng, yǐ jǔ liàn shì. suí yú liù yuè xià xún, méng bīng zhǔ xí wén fèng háng jiān. qiè wéi shì jǔ yě, wǎng zhě zǒng zhèn wò zhì sān tún, zhū lù sǔn yì xīng gé, shì ruò qín yuè jiǔ yǐ. suǒ bù dú sān tún biāo xià yǒng zhuàng jiā dīng yuē wǔ qiān yú rén, néng shǐ jūn róng zhěng zhì, jí wéi jìn xīn jué zhí, wèi zhī shàng děng pǐn sè yǐ.
时惟庚午夏六月,诸边新台,肇建过半,乃奉制府会同抚院奏奉暂停,以举练事。随于六月下旬,蒙兵主檄文奉行间。窃惟是举也,往者总镇卧治三屯,诸路损益兴革,势若秦越久矣。所部独三屯标下勇壮家丁约五千余人,能使军容整治,即为尽心厥职,谓之上等品色矣。
chāo děng hū fèng qián xí, qiě xǐ qiě lǜ. fū suǒ xǐ zhě, wǒ bīng zhǔ lián héng shí yí lù quán zhèn zhī lì, shēn dé yù dà dí zhī dào yǐ suǒ lǜ zhě, zhū jiàng jī xí, wèi kě yán zhuǎn. ér yī èr rì dēng tán kǒu yǔ, qī chōu shù shí nián lái yǐ chéng yǐ xìn zhī gù bìng, bù yì yì yě. yú liù yuè èr shí yī rì, dōng lù xié shǒu shǒu rén xī lù xié shǒu chāo zūn huà biāo xià yóu jī sūn cháo liáng zhāng shì yì sān tún biāo xià yóu jī shǐ chén wáng tōng wáng fǔ mín zhōng jūn dū sī xiè wéi néng fēn shǒu shān hǎi shēn jiāng guǎn yīng, shí mén zhài cān jiāng lǐ zhēn tái tóu yíng yóu jī gǔ chéng gōng, yàn hé yíng cān jiāng shǐ gāng, tài píng zhài cān jiāng luó duān sōng péng gǔ yóu jī zhāng gǒng lì mǎ lán gǔ cān jiāng yáng lǐ rù yá gù yuán yóu jī liú kuí yán suí yóu jī hóu fú yuǎn qí mì yún biāo xià cān jiāng lǐ rú jiǎ cài xūn yóu jī wáng lù qiáng zi lǐng fù zǒng bīng zhāng chén cáo jiā zhài yóu jī wáng jīng gǔ běi fù zǒng bīng dǒng yī yuán shí táng lǐng cān jiāng chén xūn, gè yǐ dào yuǎn, xī fáng jǐn yào wèi zhì, nǎi yòng tí diào děng guān zhāng yìng shí níng cháo liú shàng rén zhāng yán lǐn fāng xiāng lǐ tiān jué zhū wéi fān děng dài, jí gè jiàng guān bù xià zhōng jūn guān guǎn cāo shū jì zhǎng hào chuī gǔ shǒu jù jí sān tún zhèn chéng.
超等忽奉前檄,且喜且虑。夫所喜者,我兵主连横十一路全镇之力,深得御大敌之道矣;所虑者,诸将积习,未可言转。而一、二日登坛口语,期瘳数十年来已成已信之痼病,不易易也。于六月二十一日,东路协守守仁、西路协守超、遵化标下游击孙朝梁、张士义、三屯标下游击史宸、王通、王抚民、中军都司谢惟能、分守山海参将管英,石门寨参将李珍、台头营游击谷承功,燕河营参将史纲,太平寨参将罗端、松棚谷游击张拱立、马兰谷参将杨鲤、入衙固原游击刘葵、延绥游击侯服远、其密云标下参将李如檟、蔡勋、游击王禄、墙子岭副总兵张臣、曹家寨游击王旌、古北副总兵董一元、石塘岭参将陈勋,各以道远,西防紧要未至,乃用提调等官张应时、宁潮、刘尚仁、章延廪、方相、李天爵、朱维藩等代,及各将官部下中军官、管操书记、掌号吹鼓手俱集三屯镇城。
shì rì chén gǔ jiè yán, wǒ bīng zhǔ sù zhěng guān fú, shèng liè wēi yí, shēng zhàng qǐ yuán mén, chāo děng róng zhuāng xù zhì qū guì, jìng jǐn yè bì, tuì chū. gēng yī yǐ rù, bīng zhǔ yíng zhì tái zhōng, yán chāo shǒu rén yú tíng nèi, ér běi xíng yī lǐ, xī xù lì, zhū jiàng yán xià xíng liǎng guì lǐ, bīng zhǔ miàn nán shòu zhī. cì gè dū sī tí diào zhōng jūn děng guān cān bì, bì mén, bīng zhǔ nǎi jiàng róng yuè sè, yī chāo děng yǐ rù zhǐ zhǐ táng, nán miàn zuò. chāo shǒu rén chuí zuò, jǐn qù chǐ xǔ, zhū jiàng fēn xù yú dōng xī zuò chāo děng zhī hòu, cì dū sī tí diào jiē xù zuò, cì zhōng jūn děng guān lì yú dōng xī bì xià, cì qí pái yíng cāo shū shǒu zhǎng hào chuī gǔ shǒu jù huán shì yú tīng hù zhī wài, lǐ bì. chāo děng zhī bīng zhǔ zhī huì bì zhūn zhūn, bù zhǐ wàn yán, kǒng qí tīng jì fú quán, yǒu gū dēng tán shòu shòu zhī shèng jǔ yě. nǎi yǔ shǒu rén jí gè jiàng lǐng yù zé cōng huì shū shǒu gè yī rén yǐ cóng, àn xié wén fáng zhī jù, bù yú tīng shì xī bì, měi shū jì yī rén, jì yī jù, gè fēn hào biān cì, zhōu ér fù shǐ. shì yǐ bīng zhǔ sān rì zhī xùn cí suī bù jiǎ sī suǒ, chū zhū kǒu ér wú bù zhōng jié. qí yì fū zhī jì jí, yì bù gǎn lǔ yú, biān jì hé ér rú chū sù chéng yě.
是日辰鼓戒严,我兵主肃整冠服,盛列威仪,升帐启辕门,超等戎装序秩趋跪,敬谨谒毕,退出。更衣以入,兵主迎至台中,延超、守仁于庭内,而北行揖礼,西序立,诸将檐下行两跪礼,兵主面南受之。次各都司提调、中军等官参毕,闭门,兵主乃降容悦色,揖超等以入止止堂,南面坐。超、守仁垂坐,仅去尺许,诸将分序于东西坐超等之后,次都司提调皆序坐,次中军等官立于东西壁下,次旗牌、营操书手、掌号吹鼓手俱环侍於厅户之外,礼毕。超等知兵主之诲必谆谆,不止万言,恐其听记弗全,有辜登坛授受之盛举也。乃与守仁及各将领预择聪慧书手各一人以从,暗携文房之具,布于厅事西壁,每书记一人,记一句,各分号编次,周而复始。是以兵主三日之训辞虽不假思索,出诸口而无不中节。其役夫之纪集,亦不敢鲁鱼,编既合而如出素成也。
zuò qǐng. tiān qì zhèng shǔ, zhū jiàng shì hàn xià rú yǔ, mò gǎn yǒu huī zhī zhě. bīng zhǔ chū wú shàn bǎi qiān yú bǐng, zì chāo yǐ zhì chuī gǔ shǒu, gè gěi yī bǎ, yīn mìng huī zhī yǐ fú hàn, fù chū pǔ zhōng guā, xiàn zhě yú chāo děng gè sān yè, shì shí ér xià gè yī yè. bīng zhǔ yuē:" wèi yǒu guì jiàn, shēn wú guì jiàn, zì bīng zhǔ ér xià yǐ zhì shì shí jiē liǎng yè." yú shì jiàng shì bù jué qì rè jiù liáng, mù wèi yì shù. shí qì, bīng zhǔ bǐng qì chéng lǜ, liáng jiǔ, zhū jiàng jiē zuò. bīng zhǔ yuē:" yǔ zhǎng, fù zuò." yuē:" zhū jūn yǐ jīn rì gòng zuò zhī chù shì hé chǔ yé?" zhòng mò zhī yì suǒ zài, bù gǎn duì.
坐顷。天气正暑,诸将士汗下如雨,莫敢有挥之者。兵主出吴扇百千余柄,自超以至吹鼓手,各给一把,因命挥之以拂汗,复出圃中瓜,献者于超等各三叶,士识而下各一叶。兵主曰:“位有贵贱,身无贵贱,自兵主而下以至士识皆两叶。”于是将士不觉弃热就凉,目为异数。食讫,兵主屏气澄虑,良久,诸将皆作。兵主曰:“语长,复坐。”曰:“诸君以今日共坐之处是何处耶?”众莫知意所在,不敢对。
yuē:" cǐ fēi sān jiān fáng zi, nǎi shì yì zhī chuán, qiě lòu, yòu dāng fēng bō zhī zhōng, ruò shuì de zì shuì, zuò de zì zuò, chóu rén fǎn mù, gè bù tóng xīn, jiāng chuán bèi fēng làng piāo chōng dǎ suì, bǐ shí wú fēn xián yú, wú fēn ēn chóu, dōu shì nì sǐ. zāo cǐ zhī jì, biàn shì yì xīn chóu rén, jì zài yī chuán, shuō bù dé píng rì bù xiāng shí, shuō bù dé píng rì chóu yuàn, tuī cǐ gòng huàn gòng nán zhī xīn, dì bù zhī wǔ shí nián qián jiàng guān zhèn wáng zhī shí, tóng zhèn tōu zǒu zhě rú jīn hái zài fǒu?"
曰:“此非三间房子,乃是一只船,且漏,又当风波之中,若睡的自睡,坐的自坐,仇人反目,各不同心,将船被风浪飘冲打碎,彼时无分贤愚,无分恩仇,都是溺死。遭此之际,便是异心仇人,既在一船,说不得平日不相识,说不得平日仇怨,推此共患共难之心,第不知五十年前将官阵亡之时,同阵偷走者如今还在否?”
zhū jiàng yuē:" hái yǒu jīn rì zǒu huí, míng rì sǐ zài jiā xià zhě." bīng zhǔ yuē:" sǐ shì miǎn bù de sǐ, zhǐ shì duō huó jǐ rì, zuò le gè dài zuì de guǐ. dāng shí tōu huó zài shì, kuā tā biàn yì, zhí dào jīn rì, lì miào jì sì, tiān bào zhōng chén, zǐ sūn xīng wàng, hái shì shuí biàn yì?" zhū jiàng mò rán. bīng zhǔ nǎi gèng duān yù yuē: fū jiǔ biān suī tóng wèi fáng dí, wéi jì zhèn zhī shì yǔ bā biān bù tóng. wǒ xiān shuō jì zhèn zhī xíng, ér hòu yán jiàng guān zhī xí. bǐ rú xuān dà shān shǎn wú shǔ yí gé duàn, qiě dì píng wú xiǎn kě jù, fān bīng rù fàn wú shí, shù qiān yì rù, shù bǎi yì rù, shèn zhì shù shí yì rù, jiàng guān suí yǒu jǐng bào biàn jiù chū qù zhuī jiǎo, huǎn jí zhī jì, xùn léi bù jí yǎn ěr, nà de qí bīng, nà de jù zhòng, gù tè yǒu jiā dīng zhī shè, suǒ wèi zài jīng bù zài duō. yǔ jiàng guān sī shǒu yī chù, rén bù lí yíng, mǎ bù lí ān, yī shēng pào xiǎng, zǎo yǐ chū mén, fāng cái zhuī dé zéi jí. yòu yǒu tōu mǎ dǎ zhàng fáng zhī lèi, píng rì biān xí dé cǐ gōng láo, yǐ wéi gēn jī, jí yù dà dí, què chēng zhòng guǎ bù dí, jí hòu yán wú chǐ shàng kě bǎo quán shēn jiā. jì zhèn qiè jìn jīng shī, yì lùn jí duō, shān chuān jiū móu, yǒu xiǎn kě shǒu, wài yǒu shǔ yí xiàn gé, shǐ wǒ yī chóu mò zhǎn. yú píng shí wú líng zéi gǎn rù, shǐ wǒ wú gēn jī kě lì, yú sù xī jí yǒu jì néng wú chǔ kě shì, sān wǔ nián cái yī fàn, měi yī fàn bì dōng xī hé shì ér lái, dòng chēng shí shù wàn, wài yán cháng bǎi yú lǐ, huò yǐ tóu wèi wěi, yǐ wěi wéi tóu, fēn gōng jù tū, bì yǒu yī chù kuì rù. rù zé yòu yǐ jīng bīng zhā yíng zì gù, bǐ zhī qín wáng zhī shī bù rì fú còu, zì rù zhì chū duō bù guò shí rì. cǐ jì zhèn zhī xíng yě. wú jì jiàng shì píng rì jì wú cùn gōng kě bǎo, lín dà jǔ shí biàn chēng zhòng guǎ bù dí, wéi yǐ jiā dīng shù bǎi kuī sì, líng xīng jí shā shù jí, qǐ néng yǎn zuì? shèn zhì wú líng kě jiǎo, què jiāng píng mín bèi lǔ shì bīng gē tā sǐ tóu lái bào gōng, xī yǐ miǎn zuì, shèn zhì shuō huǎng fǎn gōng shǎng yù. shì yǐ jīn rì yán zhī, shuō huǎng nán xíng, wěi shǒu jí bù zhǔn, tǎng líng gōng bù duō, tǎng wú líng gōng ér bǐ kòu zì rù zhì chū quán bú jiàn miàn, zǒng bù yī jiāo fēng kě hū?' zhū jiàng duì yuē:" jué liǎo bù dé."
诸将曰:“还有今日走回,明日死在家下者。”兵主曰:“死是免不得死,只是多活几日,做了个带罪的鬼。当时偷活在世,夸他便益,直到今日,立庙祭祀,天报忠臣,子孙兴旺,还是谁便益?”诸将默然。兵主乃更端谕曰:夫九边虽同为防敌,惟蓟镇之事与八边不同。我先说蓟镇之形,而后言将官之习。比如宣大山陕无属夷隔断,且地平无险可据,蕃兵入犯无时,数千亦入,数百亦入,甚至数十亦入,将官随有警报便就出去追剿,缓急之际,迅雷不及掩耳,那得齐兵,那得聚众,故特有家丁之设,所谓在精不在多。与将官厮守一处,人不离营,马不离鞍,一声炮响,早已出门,方才追得贼及。又有偷马打帐房之类,平日边檄得此功劳,以为根基,及遇大敌,却称众寡不敌,即厚颜无耻尚可保全身家。蓟镇切近京师,议论即多,山川纠缪,有险可守,外有属夷限隔,使我一筹莫展。于平时无零贼敢入,使我无根基可立,于夙昔即有技能无处可试,三五年才一犯,每一犯必东西合势而来,动称十数万,外延长百余里,或以头为尾,以尾为头,分攻聚突,必有一处溃入。入则又以精兵扎营自固,彼知勤王之师不日辐辏,自入至出多不过十日。此蓟镇之形也。吾蓟将士平日既无寸功可保,临大举时便称众寡不敌,惟以家丁数百窥伺,零星即杀数级,岂能掩罪?甚至无零可剿,却将平民被掳、士兵割他死头来报功,希以免罪,甚至说谎反功赏誉。试以今日言之,说谎难行,伪首级不准,倘零功不多,倘无零功而彼寇自入至出全不见面,总不一交锋可乎?’诸将对曰:“决了不得。”
bīng zhǔ yuē:" jì zhī liǎo bù dé, rú hé bù jiǎng zhàn? fū zhū jūn suǒ yǐ bù jiǎng zhàn zhě, bìng zài lǐ yù bù bìng lì, shí shì yǔ xū tào bù tóng háng, yīn yǒu xū tào xíng dé guàn, gù bù jiǎng zhàn. zhū jiàng píng rì shàng pà dū fǔ, ruò zǒng zhèn cāo shǒu qīng yán, yě lüè pà tā. dào le bào jǐng shí, biàn bù pà zǒng bīng le, gài zhī bīng mǎ yóu bù dé zǒng bīng diào dù, zhèng chū duō mén gù yě. jí zhì dí rù zhī shí, dū fǔ yě bù pà, jí yǒu xiǎo guò, liào dū fǔ jū nì jiù tào, kǒng yǒu lín dí yì jiàng lì hài, bì rán gū róng. qiě zǒng bīng bù wéi bù néng zuò zhǔ jiàng, gèng wéi zhū jiàng suǒ zhí niù, jiǎ yuē zuǒ, yǐ yuē yòu, áo áo zhòng kǒu, yǐ zhì zhǔ jiàng wú suǒ shì cóng. qí gù wèi hé? gài nì zhī dí wèi chū biān, jǐn yī guān xiào zhì yǐ. dū fǔ zǒng bīng, huò wáng yú zhèn, huò dǎi rù jīng, qí shí shuí yǔ tā suàn zhàng, yù biàn zhuī lùn zhū jiàng zhī shī, shuí fù tīng zhī? jì ér dài rèn shàng sī, yòu bù wéi bù xíng chá jiū, nǎi yù wèi jǐ dì, qiě yì jiā yōu yán, jì qí gǎn wǒ, bì rán jìn lì yú wǒ, shū bù zhī jiān huá zhī tú, piàn guò le duō shǎo shàng sī. cǐ zhū jiàng suǒ yǐ bù yòng mìng zhě, yǒu suǒ shì yě. yòu jiàng guān diào fù suí zhēng zhī rì, běn guān wèi qǐ chéng, xiān chāi rén fēn bù yú rù jīng dào lù, jí bīng bù mén shǒu nèi fǔ zhū chù, jì yuē mǒu rì kě zhuī jí dí, bù dài bào zhì, biàn fēn fēn yáng yán yuē:' mǒu jiàng guān zhuī shàng dí le.' shū bù zhī sān qiān jūn nèi, hái wú èr sān bǎi dào. hái yǒu xiāng qù yī èr bǎi lǐ zhě, shuí wèi chá jiū? hái wèi jiàn dí, jí yuē qī xiāng jìn, yòu shì qián xiàng zhī rén gè chù chēng yáng yuē:' mǒu guān zhī hé bèi wéi, rú hé kǎn shā.' qí yù dù rén zhī gōng, bào jǐ zhī yuàn zhě, zé yuē:' mǒu guān zài mǒu chù zhā yíng, rú hé bù jiù.' xún yuē:' běn guān rú hé shā kǎn tū wéi ér chū yǐ.' shèn zhì xuān dòng shèng míng, zhì yǒu wáng quán bīn zhī cì. bǐ rén cǐ lù jì shú, jué kě jiǎo xìng, fù kěn chū sǐ lì yé? píng rì jié shí cǐ tào, bù zhī yòng le duō shǎo xīn jī, fèi le duō shǎo jīn yín, yòu kěn shě sǐ yé? zhū jūn duō xì xī jiāng, lǜ yǐ jiā dīng wèi lì qì, jué bù kě yǐ cǐ shì jì zhèn yě. jiā dīng zhī zhào, běn wèi jūn shì qì ruò, sàn shǒu dì fāng, shū rán yù yǒu xiǎo jǐng, yī shí jūn shì hū jí bù qián, ér jiàng guān dāng fēng, bì děi qīn yǎng ēn shēn zhī rén, xiāng jiù xiāng hù. jīn zhū jiàng měi rén tǒng bīng yī zhī, èr sān qiān bù děng, yuán yào gè qiāng qiāng cǐ èr sān qiān zhòng, jiào liàn jīng qiáng, yòu zhào jiā dīng èr sān bǎi, hòu yǎng yǐ chōng xiān fēng, jīn què gù cǐ yí bǐ, ài xiǎo shī dà, jiù yǐ jūn shì zhī mǎ gōng jiā dīng qí chéng, yǐ jūn shì zhī shēn gōng jiā dīng yì shǐ, yǐ jūn shì zhī liáng zuò jiā dīng yǎng zhān, shì de èr sān bǎi rén zhī xīn, jǐn shī bù xià èr sān qiān jūn zhī xīn, yǐ yǒu yòng zhī jūn, zhì zhī bù yòng zhī dì. shì fèi cháo yán èr sān qiān jūn shì zhī liáng xiǎng, ér jǐn dé èr sān bǎi jiā dīng zhī lì. běn wèi qiú jīng, shì zhì rǒng fèi, běn wèi qiú duō, fǎn yǐ zhì guǎ. jì shì èr sān qiān wèi rǒng shù, yòu shì zhī wèi bì bù kě liàn yòng. rú shì ér sī yì yì duō, yì kuài qí yù. zhū jiàng yòu qiě lì yú cǐ, xí yú cǐ, tōu mǎ dǎ zhàng fáng dé gōng, shì cǐ wèi bèi biān zhī cháng cè, jí zhì dà jǔ ér rù, biàn wèi cǐ bì bù kě jiāo fēng, bì bù kě táng táng xiāng duì, fán néng shén chū guǐ mò, tōu qiè líng qí, tiāo háo zì gù, biàn shì hǎo hàn, cǐ láo bù kě pò zhī xí yě. qí zài jì zhèn jiàng shì, yòu yǐ dà bīng suǒ xiàng wú dí, jī wēi suǒ jié, yì wèi jué bù kě lùn zhàn. běn zhèn shì wèi yán zhī. ruò wèi zhàn wèi róng yì, gù shǔ qī rén, dàn jìng dí lǔ lái, yì wèi cháng bù bài. fú jiān liù shí wàn, jìn xiè xuán yǐ bā wàn bài zhī. wū zhū wù shù guǎi zǐ mǎ, yuè fēi yǐ wǔ bǎi rén bài zhī. hàn wǔ dì shí yòng wèi qīng huò qù bìng sǎo kōng wáng mù, wǒ tài zǔ yòng zhōng shān wǔ níng wáng děng jǐn qū yuán bīng yú shā mò, huī fù zhōng yuán. cǐ yì wèi bì bù kě zhàn shèng hū? wèi qīng huò qù bìng xiè xuán yuè fēi zhōng shān wǔ níng wáng, yì shén xiān hū? yì shì wǒ bèi zhī rén hū? jì zhèn bì shì dà jǔ, bì yào dà zhàn, dà zhàn zhī dào zài wǒ, bì yào hé shí yí lù quán zhèn zhī bīng, hé zhòng rén zhī xīn wèi yī xīn, hé zhòng rén zhī lì wèi yī tǐ, chú hé zhòng rén zhī xīn lì lìng shuō.
兵主曰:“既知了不得,如何不讲战?夫诸君所以不讲战者,病在理欲不并立,实事与虚套不同行,因有虚套行得惯,故不讲战。诸将平日尚怕督抚,若总镇操守清严,也略怕他。到了报警时,便不怕总兵了,盖知兵马由不得总兵调度,政出多门故也。及至敌入之时,督抚也不怕,即有小过,料督抚拘泥旧套,恐有临敌易将利害,必然姑容。且总兵不惟不能做主将,更为诸将所执拗,甲曰左,乙曰右,嗷嗷众口,以致主将无所适从。其故为何?盖逆知敌未出边,锦衣官校至矣。督、抚、总兵,或亡于阵,或逮入京,其时谁与他算帐,欲便追论诸将之失,谁复听之?既而代任上司,又不惟不行查究,乃预为己地,且益加优言,冀其感我,必然尽力于我,殊不知奸猾之徒,骗过了多少上司。此诸将所以不用命者,有所恃也。又将官调赴随征之日,本官未起程,先差人分布于入京道路,及兵部门首内府诸处,计约某日可追及敌,不待报至,便纷纷扬言曰:‘某将官追上敌了。’殊不知三千军内,还无二、三百到。还有相去一、二百里者,谁为查究?还未见敌,及约期相近,又是前项之人各处称扬曰:‘某官知何被围,如何砍杀。’其欲妒人之功,报己之怨者,则曰:‘某官在某处劄营,如何不救。’寻曰:‘本官如何杀砍突围而出矣。’甚至喧动圣明,至有王全斌之赐。彼人此路既熟,决可侥幸,复肯出死力耶?平日结识此套,不知用了多少心机,费了多少金银,又肯舍死耶?诸君多系西将,率以家丁为利器,决不可以此视蓟镇也。家丁之召,本为军士气弱,散守地方,倏然遇有小警,一时军士呼集不前,而将官当锋,必得亲养恩深之人,相救相护。今诸将每人统兵一枝,二、三千不等,原要各将将此二、三千众,教练精强,又召家丁二、三百,厚养以充先锋,今却顾此遗彼,爱小失大,就以军士之马供家丁骑乘,以军士之身供家丁役使,以军士之粮作家丁养瞻,是得二、三百人之心,尽失部下二、三千军之心,以有用之军,置之不用之地。是费朝延二、三千军士之粮饷,而仅得二、三百家丁之力。本为求精,适至冗费,本为求多,反以致寡。既视二、三千为冗数,又视之为必不可练用。如是而厮役益多,益快其欲。诸将又且利于此,习于此,偷马打帐房得功,视此为备边之长策,及至大举而入,便谓此必不可交锋,必不可堂堂相对,凡能神出鬼没,偷窃零骑,挑壕自固,便是好汉,此牢不可破之习也。其在蓟镇将士,又以大兵所向无敌,积威所劫,亦谓决不可论战。本镇试为言之。若谓战为容易,固属欺人,但劲敌鲁来,亦未尝不败。苻坚六十万,晋谢玄以八万败之。乌珠(兀术)拐子马,岳飞以五百人败之。汉武帝时用卫青、霍去病扫空王幕,我太祖用中山武宁王等尽驱元兵于沙漠,恢复中原。此亦为必不可战胜乎?卫青、霍去病、谢玄、岳飞、中山武宁王,抑神仙乎?抑是我辈之人乎?蓟镇必是大举,必要大战,大战之道在我,必要合十一路全镇之兵,合众人之心为一心,合众人之力为一体,除合众人之心力另说。
" qiě yǐ yù tú dà zhàn, shì wèn zhū jūn, fū dà zhàn zhī dào yǒu sān: yǒu suàn dìng zhàn, yǒu shě mìng zhàn, yǒu hú tú zhàn. hé wèi suàn dìng zhàn? de suàn duō, de suàn shǎo, shì yě. hé wèi shě mìng zhàn? dàn yún wǒ pò zhe yī qiāng xuè bào cháo tíng, dí lái zhǐ shì xiàng qián biàn liǎo, què jiāng háng wǔ děng xiàng, píng rì tōng bù zhī zhěng chì, shì yě. hé wèi hú tú zhàn? bù zhī bǐ, bù zhī jǐ, shì yě. bīng fǎ duō suàn shèng, jiù yǔ zhū jūn jīn rì zài cǐ suàn zhī. dí wéi yǐ gōng shǐ wèi qiáng, wǒ yě shì gōng shǐ, kuàng yòu bù rú tā. shǐ shè dé tā yī bǎi rén sǐ, tā yě shè dé wǒ qī bā shí gè guān jūn sǐ. bǐ jìn shēn wéi yǒu mǎ shàng duǎn dāo gōu zi, wǒ yě zhǐ yǒu duǎn dāo, kuàng bù rú tā. liǎng dāo xiāng kǎn, wǒ kǎn shā tā yī bǎi, tā yě kǎn shā wǒ qī bā shí. wǒ kǎn tā yī bǎi, tā bù tuì dòng, tā kǎn wǒ shí gè, wǒ jūn biàn zǒu le. dí yǐ yī rén ér qí qiān sān sì gè mǎ, qiě mǎ yòu shì jīng nián bù qí, wèi xī biāo zhuàng, wǒ mǎ měi jūn yī pǐ, píng rì chāi shǐ yíng shòu, lín shí zhǐ tuó sòng kuī jiǎ yǔ jūn zhī běn shēn yě bù néng, ruò yǔ tā mǎ duì chōng, wàn wú cǐ lǐ. rú xià mǎ dì dòu, néng shě mìng dǐng dāng, xū yào kuī jiǎ, jīn wǒ zhī kuī jiǎ, wài miàn xīn biǎo kě guān, nèi lǐ tiě yè, yī piàn shù gè yǎn, xiù làn wéi cún tiě xíng, hái shì hǎo de, qí kōng luò rú shāi zǐ yì bān, dí shè kě tòu, dāo kǎn kě pò, shì kuī jiǎ yě bù rú tā. wéi yǒu huǒ qì, shì wǒ suǒ zhǎng, dàn huǒ qì yòu yǒu bìng tòng. qiě rú sān qiān jūn yī yíng, biàn yī yíng dōu shì huǒ qì, bù guò sān qiān gān, lín shí bì xià sì miàn yíng, měi miàn zhǐ de liù bǎi gān, kuàng yī yíng jué wú cǐ duō, yòu bù gǎn yǐ liù bǎi gān yī qí fàng jǐn, sī yǐ hé wéi jì. zhǐ de fēn wéi wǔ bān, měi bān bù zú bǎi gān. lín zhèn zhī jì, sǐ shēng zhī zài yǎn qián, rén rén miàn huáng kǒu gàn, xīn huāng shǒu chàn, huò jiāng qiān zi xiān rù, huò wàng jì xià qiān zi, kǒu yuán shì wāi xié dà xiǎo bù yī, qiān zi yuán bù hé kǒu, yì jiān xié dà xiǎo bù yī, lín shí yǒu zhuāng bù rù kǒu zhě, yǒu zhī zài kǒu shàng zhě, yǒu kǒu dà zi xiǎo lín fàng shí liú chū zhě, yǒu jiāng yào xiàn niǎn bù dé rù, yòng zhǐ yǐn tuò ér niǎn zhě, ér jiāng huǒ xiàn miè le zhě, cǐ lèi jiē fàng bù chū, yǐ yǒu èr shí gān yǐ. fàng chū gāo xià bù zhǔn, rùn shī bù rán zhě, yòu yǒu sì shí yú gān. dé zhòng zhě, bù guò èr shí yú gān. nèi yǒu zhōng qí tuǐ jí mǎ tuǐ, fēi zhì mìng suǒ zài, yòu bù néng dǎ tā sǐ. qí zhōng tā zhì mìng chù ér sǐ zhě, bù guò shí shù rén. fū yǐ dí shù qiān rén chōng lái, qǐ dǎ sǐ shí yú rén, kě shǐ zhī zǒu hū? shì rú jīn wǒ yǔ zhū jūn hái wèi chū mén, hái wèi jiàn dí, xiān yǐ suàn shū le. jiàn jiàn bù rú tā, jiàn jiàn shā bù dé tā. míng rì yǒu bīng lái, què yào mèi zhe xīn cháng, hú tú yǔ liè wèi qù shàng zhèn qǔ shèng, liè wèi yǐ wéi hé rú? tiān xià dào lǐ, zhǐ yǒu píng rì jiàn jiàn suàn shèng tā, jiàn jiàn qiáng rú tā, dào le lín shí, shàng bù zhī dì lì dí qíng hé rú, zhàn bù shèng zhě yǒu zhī, jīn què yī jiàn bù jīng xīn, zhǐ tú dú lì kào tiān, shì jiān wú cǐ yòng bīng zhī lǐ, wú yǒu bù jiào duō guǎ píng tiān zhī shèng. zhū jūn jīn rì chū qù, kě yòng xīn sī xiǎng. míng rì lái jiàn jiàn xì dá wǒ, jīn rì yǐ lì hài wèi zhū jūn gào zhī.
“且以欲图大战,试问诸君,夫大战之道有三:有算定战,有舍命战,有糊涂战。何谓算定战?得算多,得算少,是也。何谓舍命战?但云我破着一腔血报朝廷,敌来只是向前便了,却将行伍等项,平日通不知整饬,是也。何谓糊涂战?不知彼,不知己,是也。兵法多算胜,就与诸君今日在此算之。敌惟以弓矢为强,我也是弓矢,况又不如他。使射得他一百人死,他也射得我七、八十个官军死。彼近身惟有马上短刀、钩子,我也只有短刀,况不如他。两刀相砍,我砍杀他一百,他也砍杀我七、八十。我砍他一百,他不退动,他砍我十个,我军便走了。敌以一人而骑牵三、四个马,且马又是经年不骑,喂息膘壮,我马每军一匹,平日差使赢瘦,临时只驮送盔甲与军之本身也不能,若与他马对冲,万无此理。如下马地斗,能舍命顶当,需要盔甲,今我之盔甲,外面新表可观,内里铁叶,一片数个眼,锈烂惟存铁形,还是好的,其空落如筛子一般,敌射可透,刀砍可破,是盔甲也不如他。惟有火器,是我所长,但火器又有病痛。且如三千军一营,便一营都是火器,不过三千杆,临时必下四面营,每面只得六百杆,况一营决无此多,又不敢以六百杆一齐放尽,思以何为继。只得分为五班,每班不足百杆。临阵之际,死生只在眼前,人人面黄口干,心慌手颤,或将铅子先入,或忘记下铅子,口原是歪邪大小不一,铅子原不合口,亦尖斜大小不一,临时有装不入口者,有只在口上者,有口大子小临放时流出者,有将药线撚不得入,用指引唾而撚者,而将火线灭了者,此类皆放不出,已有二十杆矣。放出高下不准,润湿不燃者,又有四十余杆。得中者,不过二十余杆。内有中其腿及马腿,非致命所在,又不能打他死。其中他致命处而死者,不过十数人。夫以敌数千人冲来,岂打死十余人,可使之走乎?是如今我与诸君还未出门,还未见敌,先已算输了。件件不如他,件件杀不得他。明日有兵来,却要昧着心肠,糊涂与列位去上阵取胜,列位以为何如?天下道理,只有平日件件算胜他,件件强如他,到了临时,尚不知地利敌情何如,战不胜者有之,今却一件不经心,只图独力靠天,世间无此用兵之理,无有不较多寡凭天之胜。诸君今日出去,可用心思想。明日来件件细答我,今日以利害为诸君告之。
" dí ruò jìn rù nèi dì, zì rù zhì chū, bì rán yào táng táng zhèng zhèng xuè zhàn yī chǎng, bì yǒu shù qiān zhēn zhèng gōng jí, fāng kě sài zé. ruò bù jí cǐ, jué shì dà jiā qì le shēn mìng. sǐ yú zhàn chǎng, yǐ bào guó ēn. zhū jūn jiù yào tōu shēng, běn zhèn jué wú shēng huí zhī lǐ. wǒ yóu kě yě, jīn zhī jūn mén fǔ yuàn, wàng cún bào zhǔ, xīn zài sǐ suí, zhū jūn ruò bù xìn, wǒ yǔ jūn mén zhōu xuán bīng jiān shí wǔ nián yǐ, jūn mén píng rì lín zhèn, zhǐ shì dān qí, wèi zhū jūn xiān, jūn mén shēng píng bào fù zhì niàn, wǒ suǒ shēn zhì, ruò bù néng yǐ gōng bào guó, jué shì chéng rén qǔ yì, duàn bù wéi bù lì suǒ rǔ. céng yù běn zhèn yuē:' zhè gè miàn pí jìn bù dé chéng.' fǔ yuàn tóng tǐ jūn mén zhě yě, bǐ shí sī dào děng yá mén, shú gǎn bù cóng dū fǔ ér wǎng, dū fǔ sī dào zài jūn, jiù shì jì gōng zhī rén, wǒ bù lǜ gōng shǎng bù míng, wǒ zhǐ lǜ zhū jūn píng rì tào zǐ wú chǔ shǐ. píng rì qiè nuò zhě wú chǔ duǒ, jūn fǎ zài qián, wú kě zhē shì. qiě rú wǎng rì diào bīng huǒ pái, jūn mén zhǐ shì kāi yún, xīng yè suí dí xiàng wǎng, jiàng guān kǒng wù xiàn qī, jūn fǎ yán zhòng, chū chū, zé qí zhuàng mǎ jiàn jūn, sān qiān zhī zhōng bù guò èr qiān yú míng yǐ wǎng, fàn bù jí chuī, diàn bēn xīng chí, yī zhòu yè biàn zǒu èr sān bǎi lǐ, zài bù guǎn háng wǔ hé rú, jūn shì yǒu wú suí shàng hé rú. yī rì zhī nèi, yán tú pí rén juàn mǎ, yǐ shǎo le yī bàn, zài rì yòu shǎo le yī bàn, jí zhì dào dí suǒ, duō bù guò èr sān bǎi, biàn chēng mǒu rén yǐ zhuī shàng le. qí dé shèng yǔ fǒu, yòu zuò zhī wú. jūn mén gè shàng sī yì bù chá běn guān yǒu duō shǎo bīng duō shǎo dào. rú cǐ, jí shǐ yú zhèn shí yí lù zhǔ guān jiàng guān èr shí yú yuán, bù guò wǔ liù qiān rén. bīng fǎ:' xiǎo dí zhī jiān, dà dí zhī qín yě.' shì yǐ tiāo háo zì shǒu, rú jīn tí fèng qīn yī, dìng yǒu xiàn qī. xiàn wài bú dào, shī shì. zuì jí běn guān. xiàn nèi bú dào, yǐ kāi gài lèi zhī wū. suǒ dìng yuán bīng, jù xì sān fēn zhòng xuǎn èr, yòu yǐ yī fēn, lín shí tīng jiàng guān zì bèi yán tú pí fá bǔ shù. dào le dí suǒ, bì xún zhǔ jiàng, gè gè jūn dìng yào yú zhèng xíng zhī jiān, shè fǎ jiàn shù, bǐ shí suǒ dào bù qí, fù yǒu hé shuō?
“敌若进入内地,自入至出,必然要堂堂正正血战一场,必有数千真正功级,方可塞责。若不及此,决是大家弃了身命。死于战场,以报国恩。诸君就要偷生,本镇决无生回之理。我犹可也,今之军门抚院,忘存报主,心在死绥,诸君若不信,我与军门周旋兵间十五年矣,军门平日临阵,只是单骑,为诸君先,军门生平抱负志念,我所深知,若不能以功报国,决是成仁取义,断不为簿吏所辱。曾谕本镇曰:‘这个面皮进不得城。’抚院同体军门者也,彼时司、道等衙门,孰敢不从督、抚而往,督、抚、司、道在军,就是纪功之人,我不虑功赏不明,我只虑诸军平日套子无处使。平日怯懦者无处躲,军法在前,无可遮饰。且如往日调兵火牌,军门只是开云,星夜随敌向往,将官恐误限期,军法严重,初出,择其壮马健军,三千之中不过二千余名以往,饭不及炊,电奔星驰,一昼夜便走二、三百里,再不管行伍何如,军士有无随上何如。一日之内,沿途疲人倦马,已少了一半,再日又少了一半,及至到敌所,多不过二、三百,便称某人已追上了。其得胜与否,又做支吾。军门各上司亦不查本官有多少兵多少到。如此,即使余镇十一路主官将官二十余员,不过五、六千人。兵法:‘小敌之坚,大敌之擒也。’是以挑壕自守,如今题奉钦依,定有限期。限外不到,失事。罪及本官。限内不到,已开概累之诬。所定援兵,俱系三分中选二,又以一分,临时听将官自备沿途疲乏补数。到了敌所,必寻主将,个个军定要于正行之间,设法见数,彼时所到不齐,复有何说?
" yòu wǎng rì yīn wú háng wǔ, yīn wú fēn biàn mǒu yíng, yīn wú zuǒ yòu qián hòu yíng zhèn, gù dào gè dì fāng, rèn zhū jiàng gè zé biàn dì, gè zì wèi jiā, yǐ gù duì miàn shì qí wēi wáng ér bù jiù, shèn zhì kēng xiàn zhǔ jiàng ér bù gù. jīn yǐ shí lù fēn dōng xī gè wǔ lù, zhǔ kè yuán bīng, wù gè hé yī yíng, měi yíng yǒu dìng jiù fāng sè qí hào. bǐ rú yuǎn yuǎn dàn jiàn yī piàn bái zì dōng ér lái, biàn zhī mǒu yíng, yuē dào zhǔ jiàng chù, mǒu fāng shǔ bái, biàn xiàng mǒu fāng ān yíng, yí gè luàn bù dé, yī chǐ hǎo dì xíng jiǎn bù dé, yòu ruò mǒu yíng qián jìn fèn yǒng, běn yíng qí hào yī sè, bù dài běn yíng bào lái, biàn zhī shì mǒu jiāng jūn mǎ, ruò yī qí tuì zǒu le, dàn wàng jiàn yī piàn mǒu sè qí, biàn zhī shì mǒu jiāng xiān zǒu. yòu shàng zhèn zhī shí, běn zhèn dāng zhōng, zhū jiàng rén gè wèi yī tóu, jiàng guān jiā dīng zài qián, jūn shì yàn háng yú zuǒ yòu, jù kàn běn zhèn gāo zhāo. dàn yǒu tuì suō zhě, zhǐ qiāng qiāng guān yù lìng qí pái cì hóu, jìng tīng bǎng lái, cǐ shí nà de gōng fū kǔn dǎ, zhǐ shì yī mǎ tuó sòng chē yíng dū, fǔ suǒ zài zhī chù. rèn nǐ rú hé biàn jiě, jiù zhe tóng yíng yī jiāng dài guǎn qí zhòng. suǒ yǐ měi yuán bīng yī zhī, bì shè zhǔ kè jiàng guān èr sān yuán, zhèng wèi lín shí ná le yí gè, jiù yǒu yí gè dài tì, zài shuō bù dé lín dí yì jiàng de huà le. qí guǎng bù liú yán shuō huǎng jīng yào yī jié, fán yù dí rù zhī shí, yī qiè jiàng guān, zhǐ bào zǒng bīng, gè dào zhuǎn bào jūn mén fǔ àn, bìng bù xǔ chà yī rén rù jīng luàn bào. yī miàn yù qǐng gè yá mén, chāi rén yú yán jīng dà xiǎo lù bìng jiǔ mén bīng bù mén shǒu fǎng hóu, dàn yǒu qián xiàng zhī tú, jí xíng ná zhù, běn guān hòu rì biàn yǒu gōng, yì cóng jiǎn lùn. yòu wǎng wǎng cháo tíng fǎ dù, zhǐ xíng yú dū fǔ zǒng bīng, gài cháo tíng zhī shàng, zǒng qí dà gāng. qiāng qiāng zhī fǎ, yào dāng rú cǐ. piān bì ér xià, měi měi hǎo le duō shǎo shuō huǎng de rén. shǒu biān bù gù, tuì suō xiān zǒu wèi bì zhī tú, měi měi lòu wǎng, zǒng zhèn zhèn wáng. yǔ zhū jiàng ruò wú gān yù, hé céng lián zuò yī rén. zhì yú bù xià jūn shì, céng lái wèi jiàn shì hòu yī xíng chá jiū, yǐ cǐ zhòng bù yòng mìng, běn zhèn jīn fèng chì yù:' zì fù zǒng bīng yǐ xià, kàng wéi liàn bīng, biàn tīng yǐ jūn fǎ chǔ zhì.' kuàng lín zhèn hū? wǒ bì xiān yú liàn bīng shí yī shì zhī. lín zhèn shā rén, zhī zhě pà, bù zhī zhě bù pà. cāng huáng zhī jì, yě shā bù dé xǔ duō, píng shí cāo liàn zhī shí, jūn shì bù rú fǎ, jiù shì shā cān yóu bù rú fǎ, jiù shì kǔn rén biàn xiǎo de pà. qù nián jūn mén zuò yī běn, shuō de shèn shì lì hài, zhí dài yǒu shì shí fāng shàng. wǒ yě zuò yī běn zài zhè lǐ, yě dài yǒu shì shí shàng. dōu shì zhū jiàng làn chāi rén rù jīng, jí yī xiàng bù céng lián zuò hǎo le tōu shēng de, kǔ le xiàng qián de yán yǔ. fǎn fù sī wéi, jiù tào yòng bù dé, jūn fǎ jué dào shēn shàng, wú chǔ tuī jiān duǒ sǐ. gù yuē:' huó rén qù zǒu sǐ lù, sǐ rén qù zǒu huó lù.' hé yě? fán jiàng shì ruò kěn jiāng shí xīn ná chū, ài jūn shì ài jūn de xīn cāo liàn shì cāo liàn de xīn shàng zhèn shì shàng zhèn de xīn bì sī shèng bǐ zhī fǎ.
“又往日因无行伍,因无分辨某营,因无左右前后营阵,故到个地方,任诸将各择便地,各自为家,以故对面视其危亡而不救,甚至坑陷主将而不顾。今以十路分东西各五路,主客援兵,务各合一营,每营有定就方色旗号。比如远远但见一片白自东而来,便知某营,约到主将处,某方属白,便向某方安营,一个乱不得,一尺好地形拣不得,又若某营前进奋勇,本营旗号一色,不待本营报来,便知是某将军马,若一齐退走了,但望见一片某色旗,便知是某将先走。又上阵之时,本镇当中,诸将人各为一头,将官家丁在前,军士雁行于左右,俱看本镇高招。但有退缩者,只将将官预令旗牌伺侯,径听绑来,此时那得工夫捆打,只是一马驮送车营督,抚所在之处。任你如何辩解,就着同营一将代管其众。所以每援兵一枝,必设主客将官二、三员,正为临时拿了一个,就有一个代替,再说不得临敌易将的话了。其广布流言说谎京要一节,凡遇敌入之时,一切将官,只报总兵,各道转报军门、抚、按,并不许差一人入京乱报。一面预请各衙门,差人于沿京大小路并九门兵部门首访侯,但有前项之徒,即行拿住,本官后日便有功,亦从减论。又往往朝廷法度,只行于督、抚、总兵,盖朝廷之上,总其大纲。将将之法,要当如此。偏裨而下,每每好了多少说谎的人。守边不固,退缩先走畏避之徒,每每漏网,总镇阵亡。与诸将若无干预,何曾连坐一人。至于部下军士,曾来未见事后一行查究,以此众不用命,本镇今奉敕谕:‘自副总兵以下,抗违练兵,便听以军法处治。’况临阵乎?我必先于练兵时一试之。临阵杀人,知者怕,不知者不怕。仓皇之际,也杀不得许多,平时操练之时,军士不如法,就是杀;参游不如法,就是捆;人便晓得怕。去年军门做一本,说的甚是利害,直待有事时方上。我也做一本在这里,也待有事时上。都是诸将滥差人入京,及一向不曾连坐好了偷生的,苦了向前的言语。反复思维,旧套用不得,军法决到身上,无处推奸躲死。故曰:‘活人去走死路,死人去走活路。’何也?凡将士若肯将实心拿出,爱军是爱军的心;操练是操练的心;上阵是上阵的心;必思胜彼之法。
" jūn huǒ qì jù, jiàn jiàn yòng xīn jīng zhì, jiāng cǐ xìng mìng shě zhe chū lái, yòng xīn jié lì, ài xī guāng yīn máng máng zhěng chì háng wǔ, tǎng dé yī rì wú shì, wǒ qiě huó yī rì. yī dàn yǒu shì, fù mǔ qī zǐ shēn jiā, gè yù dǎ diǎn tíng dāng, chū mén biàn yǔ tā men yǒng bié le. zhǐ zuò sǐ de bān kàn dài, fāng cái dé shèng. què yòu yǒu gōng, yòu dé shēng huí, fāng shì dà jiā zhēng jià de zhè zhǐ lòu chuán guò hǎi. zhè biàn shì sǐ rén zǒu huó lù. ruò bù rú cǐ sī liang, bú shì bài le bèi dí shā, bì shì jūn fǎ shā le, dōu shì diū le shēng lù, què shì zì jǐ děng zhe wú jiě jiù de sǐ lù xíng yě. zhè biàn shì huó rén zǒu sǐ lù. dà dū jīn rì zhǐ shì yào zhuǎn yí niàn tou, gǎi gè dù cháng, zuì wéi yào jǐn." zhū jiàng wěi wěi.
“军火器具,件件用心精制,将此性命舍着出来,用心竭力,爱惜光阴;忙忙整饬行伍,倘得一日无事,我且活一日。一旦有事,父母妻子身家,各预打点停当,出门便与他们永别了。只做死的般看待,方才得胜。却又有功,又得生回,方是大家挣驾得这只漏船过海。这便是死人走活路。若不如此思量,不是败了被敌杀,必是军法杀了,都是丢了生路,却是自己等着无解救的死路行也。这便是活人走死路。大都今日只是要转移念头,改个肚肠,最为要紧。”诸将唯唯。
bīng zhǔ yòu yuē:" bù dú wàng zhū jūn xìn wǒ ér gǎi tú, hái yào bù qǔ xìn zhū jūn ér gǎi tú bù dú bù qǔ xìn zhū jūn ér gǎi tú, zhè yào shì zú xìn bù qǔ ér gǎi tú. zhì cǐ zhī xiào, bù dú wǒ zhūn zhūn gào zhū jūn, hái wàng zhū jūn yǐ cǐ zhūn zhūn gào bù qǔ, bù qǔ yǐ cǐ zhūn zhūn gào shì zú. shǐ shàng xià tóng xīn, rén rén zhī cǐ, gè gè gǎi tú. bì xū shù wàn rén lián yì wèi tóng, jù shào chéng duō, hé guǎ wèi zhòng, fāng wèi shèng suàn." zhū jiàng mò rán.
兵主又曰:“不独望诸君信我而改图,还要部曲信诸君而改图;不独部曲信诸君而改图,这要士卒信部曲而改图。至此之效,不独我谆谆告诸君,还望诸君以此谆谆告部曲,部曲以此谆谆告士卒。使上下同心,人人知此,个个改图。必须数万人联异为同,聚少成多,合寡为众,方为胜算。”诸将默然。
bīng zhǔ yuē:" wú yǐ, hái yǒu yī zhāo pō shěng lì." zhū jiàng fù qǐng. bīng zhǔ yuē:" jì zhèn shān chuān xiǎn zǔ, shǒu gù zuì yì, ruò néng shǒu yú qiáng shàng, jù dǎ dí huí, jiàn yǒu míng lì, gè shēng shì xí sān jí, suǒ wèi zhòng shǎng zhī xià." zhū jiàng yuē:" rán." bīng zhǔ yuē:" nài hé èr shí nián lái, jǐn jiàn yī èr cì shǒu gù, bǐ shí xiǎng dí rén shì zhí dà bīng suǒ jí chù, shì shǒu zhī yī cè, yì shén nán píng, yì bù gǎn xìn qí jué gù yě."
兵主曰:“无已,还有一着颇省力。”诸将复请。兵主曰:“蓟镇山川险阻,守固最易,若能守于墙上,拒打敌回,见有明例,各升世袭三级,所谓重赏之下。”诸将曰:“然。”兵主曰:“奈何二十年来,仅见一、二次守固,彼时想敌人适值大兵所集处,是守之一策,亦甚难凭,亦不敢信其决固也。”
yī jiāng yuē:" bǐ rú chéng zài píng dì, yòu sì miàn shòu dí, shàng kě shǒu, kuàng biān qiáng zài shān shàng zhě hū?"
一将曰:“比如城在平地,又四面受敌,尚可守,况边墙在山上者乎?”
bīng zhǔ yuē:" bù rán, chéng xiǎo fǎ lìng yì jí, píng dì ěr mù xiāng wén, shuí gǎn xiān zǒu? yī chéng zhōng jiā shì suǒ xì, shuí rěn xiān zǒu? chū chéng zhī wài, zài wú bǎo quán shēn jiā zhī chù, hé chǔ kě zǒu, yòu yī duǒ shù rén, guān fǔ duō, tóu mù lián shù, shì yǐ shǒu ér bì gù. biān qiáng yuǎn jìn gāo xià, shí yí lù jǐ èr qiān lǐ, suī yǒu shān xiǎn, qiáng zài gāo chù, bù néng dé xǔ duō tóu mù jié jié ér zhì zhī, gāo shān zhī shàng, jīng guò biān qiáng jǐn shí lǐ zhě, shān nèi rào xíng biàn yǒu èr sān shí lǐ, yìng yuán zhī bīng, bù kě yì jí. jiàng guān dū chá zhī shí, bù xíng lì yǒu bù jí. mǎ zú bù néng dēng xiǎn, yú chéng yòu shǔ chí wù, gù jiāng shù shí lǐ zhī shān, fù zhī jūn shì, rén zì wèi shǒu, bǐ wú shēn jiā zài qiáng xià, bǐ wú dū zé yú qiáng shàng. jiù shǐ jūn shì yòng mìng, shuí zé zhī zhī? jí huò xiān zǒu, shuí zé jiàn zhī? kuàng biān qiáng gāo bù guò zhàng yú, hòu bù guò wǔ chǐ, dí zhòng shù wàn, chéng shān liáng zhī shì, jìng chōng qiáng xià, shǐ rú wèi jí, qiáng shàng jí shǐ shù shí jūn yī duǒ, rén xiāng ái jǐ, jǔ zú diē luò, yì bù néng zhǎn shǒu, kuàng yǐ shù jūn gū lì ér dāng zhòng dí, shì yǐ xuán shū. yòu wàng jūn shì yòng mìng yú bù shǎng bù fá zhī dì, hú kě dé hū? jīn lái jì fèng dū fǔ zhào jiàn kōng xīn dí tái, gè qí qiáng xiāng yìng. jūn shì jù tái wèi shǒu, zhèng miàn kě yù shān liáng yōng zhòng zhī shì, liǎng miàn kě dǎ zhé qiáng zhī bīng, biàn shì dí mǎ dé xiàng tái kōng, zhé qiáng ér rù. liǎng tái shàng àn rèn qiú shǒu, shù chòng qí fā, zòng dí zhōng rén mǎ xiāo jiàn yǒng měng, yī shí jiē sǐ yú wǒ kōng xīn tái chòng shí zhī xià, wèi kě zhī yě. rán yù zhì cǐ zhī xiào, bì zài liàn yǒu jié zhì, shǐ guì jiàn zūn bēi shàng xià xiāng wéi. shí rén biàn yǒu yī duì zhǎng, shí rén shì duì zhǎng, biàn wèi rú dà jiàng. rú cǐ chǔ chù yǒu zhì zhī wǔ. gāo shān pì lǐng, yǎn rú zhǔ jiàng zài shàng. gù rén fāng yòng mìng, suǒ wèi zhàn yào liàn, shǒu yì yào liàn. zhàn shèng zhī jūn, wèi yǒu shǒu bù gù zhě. kuàng jīn tái zuò jù dāng mǎ chōng, duǒ shàng zhī jūn, jiē tái shàng guān mù qīn lín, qū zhǐ kě jì. mǒu jūn yǒu gōng, mǒu jūn xiān zǒu, biàn kě zhí báo ér shū zhī, shān xià gè lù, yòu shè yǒu yóu bīng, zhuān ná táo huí xiān zǒu zhī tú, dēng shí shā qǔ shǒu jí xuán shì, gǒu néng shǒu gù. suǒ wèi' quán jūn wèi shàng, bù zhàn ér qū rén zhī bīng', wèi dì yī zhāo, wèi zuì shàng cè yě."
兵主曰:“不然,城小法令易及,平地耳目相闻,谁敢先走?一城中家室所系,谁忍先走?出城之外,再无保全身家之处,何处可走,又一垛数人,官府多,头目联束,是以守而必固。边墙远近高下,十一路几二千里,虽有山险,墙在高处,不能得许多头目节节而制之,高山之上,经过边墙仅十里者,山内绕行便有二、三十里,应援之兵,不可易及。将官督察之时,步行力有不及。马足不能登险,舆乘又属迟误,故将数十里之山,付之军士,人自为守,彼无身家在墙下,彼无督责于墙上。就使军士用命,谁则知之?即或先走,谁则见之?况边墙高不过丈余,厚不过五尺,敌众数万,乘山梁之势,径冲墙下,矢如蝟集,墙上即使数十军一垛,人相挨挤,举足跌落,亦不能展手,况以数军孤立而当重敌,势已悬殊。又望军士用命于不赏不罚之地,胡可得乎?今来既奉督抚肇建空心敌台,各骑墙相映。军士据台为守,正面可御山梁拥众之势,两面可打折墙之兵,便是敌马得向台空,折墙而入。两台上暗认酋首,数铳齐发,纵敌中人马骁健勇猛,一时皆死于我空心台铳石之下,未可知也。然欲致此之效,必在练有节制,使贵贱尊卑上下相维。十人便有一队长,十人视队长,便畏如大将。如此处处有制之伍。高山僻岭,俨如主将在上。故人方用命,所谓战要练,守亦要练。战胜之军,未有守不固者。况今台座俱当马冲,垛上之军,皆台上官目亲临,屈指可计。某军有功,某军先走,便可执薄而书之,山下各路,又设有游兵,专拿逃回先走之徒,登时杀取首级悬示,苟能守固。所谓‘全军为上,不战而屈人之兵’,为第一着,为最上策也。”
bīng zhǔ nǎi chū jié fèng dū fǔ fāng lüè sī dào yì nǐ zhě, tè jí wèi èr cè, yī rì míng shào, kǒng qí wèi suǒ xí yě èr yuē àn shào, yòu kǒng qí dí shào jié lù yě sān yuē jià pào, dí jiàng dào biān zé lài zhī sì yuē fēng huǒ, yǐ biàn diào dù yuán bīng wǔ yuē tái qiáng, dí zhì xià jù tái chéng qiáng ér gōng dǎ zhī yě liù yuē guān zhài, měi fáng chè bīng zhī hòu, dāng fáng shǔ yí yǎn xí yě. yú shì zhú jù fēn dú, zì zì jiǎng jiě, yǔ zhū jiàng shì tīng zhī. qí liù xiàng shào shǒu jiào xí xiáng xì yuán yóu, bié yǒu shǒu shào shū cè zài zhī, zī bù fù zhuì. jiǎng bì, mù shì zhū jiàng. zhū jiàng yuē:" wěi wěi."
兵主乃出节奉督、抚方略、司道议拟者,特集为二册,一日明哨,恐其为所袭也;二曰暗哨,又恐其敌哨截路也;三曰架炮,敌将到边则赖之;四曰烽火,以便调度援兵;五曰台墙,敌至下据台乘墙而攻打之也;六曰关寨,每防掣兵之后,当防属夷掩袭也。于是逐句分读,字字讲解,与诸将士听之。其六项哨守教习详细缘由,别有守哨书册载之,兹不复赘。讲毕,目视诸将。诸将曰:“唯唯。”
bīng zhǔ nǎi zuò sè yuē:" wěi wěi zhě, jì zhèn zhī xū tào, zhū jiàng zhī gù xí yě. qí yú zé gōng zhī shí, quán wèi quán wèi, shì wèi zhū jiàng yán zhī. jīn rì zhī shì, suǒ wèi gēng dāng wèn nú, zhī dāng wèn bì, yǔ zhū jiàng gòng jù yī táng, kāi xīn jiàn chéng. yì lùn wú lǜ shù wàn yán, zhǐ wèi gǎi yí gù xí, shì gàn shí shì, tú shí zhàn shí gōng yǐ bào guó ěr! ěr nián jì zhèn xí wèi gù tào, fán shàng sī yǒu yán, bù lùn shì fǒu, zhǐ shì wěi wěi fèng mìng, shèn zhì zēng měi qí shuō, sú yǔ yún:' mǎ shàng fáng zi.' hé wèi' mǎ shàng fáng zi'? zhǐ shì yǎn qián fèng chéng guò qù, xīn zhōng jǐ bù rán qí yán, cái yī chū mén, biàn shēng zǐ yì fēi xiào. fán yǒu bù biàn yú yǐ zhě, bù gù yǒu yì yú shí shì, huò wèi yáo yán, huò wèi yì yì, huò bù zhū jīng shī, huò tuō zhū qīn qī xiāng dá, huò gǔ wǔ jūn shì sòng gào, dìng shǐ shàng sī jìng shí chéng yì, qū cóng yī yù ér hòu yǐ. yě bú yào gù shǒu, yě bù xū liàn zhàn, yě bù bì jīng liàn qì xiè, zhǐ shì gǒu tú ān shēn dé lì. yī wú suǒ wéi, shù shǒu xiǎng guò tài píng rì zi. zòng tā rì shí yí lù zéi lái, bù guò zhǐ jìn yí lù, zhī dào yóu shuí de lù fēn jìn lái, pò zhe yī dǐng gāng, zhǐ shì jiāng dū fǔ zǒng zhèn shě fù cháo tíng fǎ wǎng biàn liǎo. wèi jīn zhī jì, lì hài zé chéng, wǒ yǐ shuō jǐn. xū jiāng yì lùn bù biàn de shì tǐ, zhí yán wú yǐn, yī yī dāng miàn jiù shuō, shì bì qiú kě, gōng bì qiú chéng, dà jiā bǎo quán, què bú shì hǎo. běn zhèn wén guò rú shí yí, èr nián yǐ lái, zhū jiàng suǒ zhī dū fǔ ài cái yǒng zhī jiāng, chéng shí zhī yán, rèn shì zhī rén wú yì zǐ dì shǒu zú. cǐ tào bù chú, biān jī rú hé zhuǎn, jué wú shǒu gù zhàn shèng zhī lǐ."
兵主乃作色曰:“唯唯者,蓟镇之虚套,诸将之痼习也。其于责躬之实,全未全未,试为诸将言之。今日之事,所谓耕当问奴,织当问婢,与诸将共聚一堂,开心见诚。议论无虑数万言,只为改移痼习,誓干实事,图实战实功以报国耳!迩年蓟镇习为痼套,凡上司有言,不论是否,只是唯唯奉命,甚至增美其说,俗语云:‘马上房子。’何谓‘马上房子’?只是眼前奉承过去,心中己不然其言,才一出门,便生訾议非笑。凡有不便于已者,不顾有益于时事,或为谣言,或为异议,或布诸京师,或托诸亲戚乡达,或鼓舞军士讼告,定使上司竟食成议,曲从伊欲而后已。也不要固守,也不需练战,也不必精练器械,只是苟图安身得利。一无所为,束手享过太平日子。纵他日十一路贼来,不过止进一路,知道由谁的路分进来,破着一顶缸,只是将督、抚、总镇舍赴朝廷法网便了。为今之计,利害责成,我已说尽。须将议论不便的事体,直言无隐,一一当面就说,事必求可,功必求成,大家保全,却不是好。本镇闻过如食饴,二年以来,诸将所知督、抚爱才勇之将,诚实之言,任事之人无异子弟手足。此套不除,边机如何转,决无守固战胜之理。”
zhū jiàng rú shì shǐ yǒu yǐ shǒu fāng lüè qǐng zhě, yǒu yǐ zhàn chē fāng lüè qǐng zhě, yǒu yǐ qì jù qǐng zhě, yǒu yǐ shào shǒu qǐng zhě, suī yán rén rén shū, yào zhī jiē wèi shǒu zhàn shí shì tú yě. bīng zhǔ suí wèn suí dá, huò jiǎn liè dū fǔ suǒ shì gōng yí shū wén, yǔ zhī jiǎng lùn zài sān, gè guī yú shǒu gù zhàn shèng, zhū jiàng xiǎo rán ér hòu yǐ, yòu wú lǜ shù bǎi wàn yán.
诸将如是始有以守方略请者,有以战车方略请者,有以器具请者,有以哨守请者,虽言人人殊,要之皆为守战实事图也。兵主随问随答,或检列督、抚所示公移书文,与之讲论再三,各归于守固战胜,诸将晓然而后已,又无虑数百万言。
shí yǒu xiàng bīng zhǔ yán shì zú zhī kǔ zhě. bīng zhǔ yuē:" zhǔ bīng yuè liáng, kè bīng xíng liáng, cǐ guó cháo bīng shí dìng zhì wú gǎn yì yǐ. dàn zài zhū jiàng suí shì fǔ xù jié shěng, běn zhèn jiù suǒ chuī xīn, jiē pài yú jìn lù zhū jūn. jīn yǐ zhī, nǎi zì qiǎn jiā dīng cǎi yòng. shí èr yuè chú rì, xīn fá, jǔ zhái hé fǔ, zhì yè shǐ dé xīn, zhì qí tā lèi cǐ zhě duō, jūn shì suī bù méng huì, yì jǐn wú xīn yān."
时有向兵主言士卒之苦者。兵主曰:“主兵月粮,客兵行粮,此国朝兵食定制无敢议矣。但在诸将随事抚恤节省,本镇旧所炊薪,皆派于近路诸军。今已之,乃自遣家丁采用。十二月除日,薪乏,举宅阖釜,至夜始得薪,至其他类此者多,军士虽不蒙惠,亦尽吾心焉。”
zhū jiàng yuē:" rú tuì yì yǐ guī wǔ, jiǎn suí cóng yǐ chōng zhàn, gé xīn tàn yǐ sū jūn, zhū jiàng chǐ bó bù gǎn jí mén, cǐ bīng zhǔ zhī suǒ yǐ xù shì yě. zhū jiàng suī bù mǐn, jìn rì gǎi zhé xiào shì zhě duō yǐ. shàng rú dū fǔ zhūn zhūn jiào jiè, wú fēi yù zhū jiàng xù shì ěr. dàn rú yuè liáng, guān gěi yú èr bǎi lǐ wài, fǔ shǎng guān bì, shí bù jí yī. jūn shì měi yuè shēn jì xiū shǒu, fù dū cǎi chái biàn jià, yǐ chōng jūn zhōng zhī yòng. qiě cǎi chái wéi èr sān chù kě huò, shēn shān qióng gǔ, gū sāi hán cūn, jí yǒu chái mò shòu. suī shè yǐ cǎi chái zhī míng, shí kòu yuè liáng yǐ chōng zhī, měi jūn yī yuè zhǐ dé lǐng yín yī qián rù yǐ. tā rú chāi shǐ yìng fù zhī fán nán, wěi lì zhī cuī cuò, yǐ lǐ mào gōng jìng wéi shì fēi hào wù, bù kě méi jǔ."
诸将曰:“如退役已归伍,减随从已充战,革薪炭以苏军,诸将尺帛不敢及门,此兵主之所以恤士也。诸将虽不敏,近日改辙效事者多矣。上如督、抚谆谆教戒,无非欲诸将恤士耳。但如月粮,关给于二百里外,抚赏官币,十不及一。军士每月身既修守,复督采柴变价,以充军中之用。且采柴惟二、三处可货,深山穷谷,孤塞寒村,即有柴莫售。虽设以采柴之名,实扣月粮以充之,每军一月止得领银一钱入已。他如差使应付之繁难,委吏之摧挫,以礼貌恭敬为是非好恶,不可枚举。”
bīng zhǔ yuē:" shǒu biān jiàng shì zhī kǔ, kǒng zhū jiàng yán shàng wèi jǐn, wú qiě jǐn wú xīn, qiě yǐ jiào liàn shǒu zhàn wèi tú, wǒ ruò zuò dé xiào, táng táng zhèng zhèng zhàn shā yī chǎng, jǐn dé zhí fèn, shàng xiàng kǔ shì, běn zhèn bǎo wèi zhū jiàng shì zhuǎn yí zhī. ruò bù néng jìn zhí, bù zháo shí liàn bīng shā zéi, lín zhèn zǒu le, sǐ wú zàng shēn zhī dì, nà shí fēn wén qián liáng dōu shì fèi cháo tíng bǎi xìng de, hái gǎn shuō kǔ, wú bié yǐn tā cí, zhē shì yǐ guò."
兵主曰:“守边将士之苦,恐诸将言尚未尽,吾且尽吾心,且以教练守战为图,我若做得效,堂堂正正战杀一场,尽得职分,上项苦事,本镇保为诸将士转移之。若不能尽职,不着实练兵杀贼,临阵走了,死无葬身之地,那时分文钱粮都是费朝廷百姓的,还敢说苦,无别引他辞,遮饰已过。”
bù jué rì yǐ bū hòu, bīng zhǔ nǎi mìng chú rén jù cān. yǔ zhū jiàng yǐn yǐ. bó mù, zhū jiàng jìng shì yù yù ér tuì. shì rì dēng tán yù lìng lǐ bì, cì rì fāng xī, bīng zhǔ fù shēng zhàng, zhū jiàng yè jì jùn, dēng tán rú zuó, zhū jiàng sù rán.
不觉日已晡后,兵主乃命厨人具餐。与诸将饮已。薄暮,诸将竟是郁郁而退。是日登坛谕令礼毕,次日方曦,兵主复升账,诸将谒既竣,登坛如昨,诸将肃然。
bīng zhǔ wèn yuē:" zuó rì suǒ yán duō suàn zhī cè, zhū jūn bì yǒu qí jiàn, hé yǐ jiào wǒ?" zhū jiàng wú kě duì.
兵主问曰:“昨日所言多算之策,诸君必有奇见,何以教我?”诸将无可对。
bīng zhǔ yuē:" fán wú suǒ yǐ zhūn zhūn qiān yán wàn yǔ, wú fēi yào zhū jūn gǎi niàn, pīn shě yī shēn, shí tú yī zhàn, fēi zhēn qū jiàng shì shù wàn yī kè ér jiù sǐ yě. cǐ zhèng suǒ yǐ wéi zhū jūn yǔ jiàng shì qiú shēng ěr. wú jiàng shì yào bǎo quán gōng míng xìng mìng, zhèng zài cǐ. shě shì jiān rén chù tiān xià zhī biàn, shè de shì, wèi yǒu shě ér bù dá zhě. bīng fǎ yún:' bì sǐ zé shēng, xìng shēng zé sǐ, zhì zhū wáng dì ér hòu cún.' jiē cǐ yì yě. dí mǎ yuǎn lái, wǔ shí bù nèi wài, bù guò gōng jiàn shè wǒ wǒ jīn yǒu niǎo chòng kuài qiāng huǒ jiàn hǔ dūn pào fú láng jī jiē yuǎn guò mù jiàn, hěn guò mù jiàn, zhōng rén duō guò mù jiàn, yǐ cǐ wǔ zhǒng dāng tā jiàn, zhū jūn sī zhī, shú shèng shú bài? dí mǎ jìn shēn wéi yǒu duǎn dāo, zhǎng bù guò sān chǐ wǒ jīn yǒu bǎ gùn cháng qiāng gōu qiāng dà bàng jiē qī bā chǐ zhǎng. bīng fǎ' duǎn bù jiē zhǎng, yī cùn cháng, yī cùn qiáng.' shì yì dé wǔ jiàn dāng tā dāo, zhū jūn sī zhī, shú shèng shú bài? dí yǐ shù wàn zhī zhòng, shì rú shān bēng hé jué, jìng tū wǒ jūn wǒ yǒu jūn yíng, chē yǒu huǒ qì, zhōng rì dǎ fàng bù fá, bù yòng tiāo háo ér háo zhī xiǎn zài wǒ, bù yòng yī chéng ér chéng yǐ zài yíng. yào xíng zé xíng, yù zhǐ zé zhǐ, zhū jūn sī zhī, shú shèng shú bài? dí zhòng rén zì wéi zhàn, wàn rén qí lì, wǒ yǐ jié zhì xíng míng, shǐ wàn rén qí lì, shǐ rén bù dé bù zhàn, jiù zhōng yòu cì qí xì, gōng qí duò, jiù biàn yì tā xǔ duō le, zhū jūn sī zhī, shú shèng shú bài? yòu dí mǎ fāng lái, bǎi yú lǐ wài, jié jié xiǎn yào yún yún." cǐ yī suàn yě xì mì jī, chāo děng bù gǎn shū.
兵主曰:“凡吾所以谆谆千言万语,无非要诸君改念,拼舍一身,实图一战,非真驱将士数万一刻而就死也。此正所以为诸君与将士求生耳。吾将士要保全功名性命,正在此。舍世间人处天下之变,舍得是,未有舍而不达者。兵法云:‘必死则生,幸生则死,置诸亡地而后存。’皆此意也。敌马远来,五十步内外,不过弓箭射我;我今有鸟铳、快枪、火箭、虎蹲炮、佛狼机皆远过木箭,狠过木箭,中人多过木箭,以此五种当他箭,诸君思之,孰胜孰败?敌马近身惟有短刀,长不过三尺;我今有钯、棍、长枪、钩枪、大棒、皆七八尺长。兵法‘短不接长,一寸长,一寸强。’是亦得五件当他刀,诸君思之,孰胜孰败?敌以数万之众,势如山崩河决,径突我军;我有军营,车有火器,终日打放不乏,不用挑壕而壕之险在我,不用依城而城已在营。要行则行,欲止则止,诸君思之,孰胜孰败?敌众人自为战,万人齐力,我以节制刑名,使万人齐力,使人不得不战,就中又伺其隙,攻其惰,就便益他许多了,诸君思之,孰胜孰败?又敌马方来,百余里外,节节险要云云。”此一算也系秘机,超等不敢书。
bīng zhǔ yòu yuē:" fán wǒ biāo bīng, xiān fù xìn dì yìng yuán zhī shí, qí gè biāo xià chē yíng, zhǐ kě jiāng niǎo chòng shǒu diào fù biān qiáng shàng, jiāng chē yú jìn biàn zǒng lù chéng chí, yán chéng wèi wèi, zhòng qì hái yí zài chē, chéng chē xiāng shì, xiān bǎo wú yú. ruò néng yù jù dí huí, wàn quán zhī shèng yě. wàn yī kuì rù, chē bīng qū huí fù chē, mǎ bīng shǐ huí fù yíng, gè lù yuán bīng, jiàn fēng huǒ chuán zhì, bù dài diào qiǎn, chí fù zhǔ jiàng hé yíng, jǔ zhòng yíng dí. zhōng jiān lín shí fāng lüè, jīn suī kǒu shòu zhū jūn, dàn biàn bù kě yù tú, zhū jiàng ěr kě dé wén, kǒu bù kě dé ér chuán yě. xiān shì zhū lù suǒ cāo jiān yè bù xià tīng diào yuán bīng, dàn yù bīng rù mǒu chù, gè shān yán biān lái zhì, yún yún." cǐ xì mì jī, chāo děng bù gǎn shū." bīng fǎ:' nǎi jī qí duò guī yě.' chē yíng zài hòu, dū fǔ jū zhī, jiàn cì qián jìn, běn zhèn yǔ zhū jiàng yún yún." cǐ yì mì jī, chāo děng bù gǎn shū." ruò gōng bù cháng hèn, hái yǒu mǒu yī zhāo yún yún." cǐ yì mì jī, chāo děng bù gǎn shū.
兵主又曰:“凡我标兵,先赴信地应援之时,其各标下车营,只可将鸟铳手调赴边墙上,将车于近便总路城池,沿城为卫,重器还宜在车,城车相恃,先保无虞。若能御拒敌回,万全之胜也。万一溃入,车兵趋回附车,马兵驶回附营,各路援兵,见烽火传至,不待调遣,驰赴主将合营,举众迎敌。中间临时方略,今虽口授诸君,但变不可预图,诸将耳可得闻,口不可得而传也。先是诸路所操尖夜步下听调援兵,但遇兵入某处,各山沿边来至,云云。”此系秘机,超等不敢书。“兵法:‘乃击其惰归也。’车营在后,督、抚居之,渐次前进,本镇与诸将云云。”此亦秘机,超等不敢书。“若功不偿恨,还有某一着云云。”此亦秘机,超等不敢书。
jì fán wǔ zhǒng fāng lüè, suǒ wèi duō fāng yǐ wù zhī, bì yǒu yī zhōng. dà dū yòng guǎ yǔ yòng zhòng bù tóng, qiě jīn biān bīng guǎ ruò, běn zhèn fēi bù zhī zài jīng qiáng ér bù zài duō yě. dāng dào zhì jiāng, yì zhǐ yào gè gè shì sūn wú, gè gè néng yòng guǎ, dàn zhòng guǎ bù tóng. bù zài wǒ ér zài bǐ, bǐ rù jì zhèn, dòng yǐ shí shù wàn, jì zhèn zhǔ kè yì yǒu shí wàn yú, fēi tā zhèn shǎo rén mò nài hé zhī bǐ, jí shǐ suí jī yìng biàn, xiāng dí zhì jūn, yì xū wǔ liù wàn zhī shàng, bīng dào wàn shù yǐ shàng, jiù yòng bù dé yún sàn wū hé zhī fǎ, jiù yòng bù dé jiàng lǐng jiā dīng zhī tào, jiù yào táng táng xiāng yù, jiù yào yǐ quán qǔ shèng, yī xiē kuī chī bù dé. ruò yòng liǎng jiā xiāng děng jì liǎng, jué shì bù dé pián yí. lì rú bǐ yǐ gōng shǐ, wǒ yì yòng gōng shǐ bǐ yǐ duǎn bīng, wǒ yì yòng duǎn bīng bǐ yǐ mǎ zhòng, wǒ yì yǐ mǎ zhòng jiù xiān shèng tā, bì jìng yào bài, hé yě? qì xiè jūn mǎ xiāng tóng, xū duì kǎn duì shā, jiāo shǒu fāng fēn shèng fù, shù wàn zhī zhòng, táng táng zhī zhàn, qǐ shì dài jiāo shǒu zhī hòu, fāng jué shèng fù zhī wù yé? xū shì wèi zhàn yǐ qián, jiàn jiàn suàn gè quán shèng, shǐ tā cùn rèn bù dé shāng wǒ, yī jiāo shǒu biàn tǎo tā xiē biàn yì, nǎi wèi yòng zhòng zhī dào. běn zhèn suī bù mǐn, rán èr shí nián qián, jīng lì jì zhèn yǒu rì yǐ. hòu shí yú nián, yú yì dōng nán zhī dì, xuè zhàn zhě wú lǜ bǎi shù zhèn, shān chuān dí qíng jì liǎng, suī yǒu bù tóng, ér bīng jiā fǎ lǐ, shí wú bù lèi. wèi jīn zhī suàn, lì rú zéi yǐ gōng shǐ lái, wǒ xū shǐ tā gōng shǐ dào bù dé wǒ shēn shàng, wǒ xiān shāng tā bǐ yǐ dāo lái, wǒ xiān shǐ tā dāo dào bù dé wǒ shēn shàng, wǒ xiān shāng tā bǐ yǐ mǎ chōng lái, wǒ xiān shǐ tā mǎ chōng bù dé wǒ dòng. wǒ xiān shā tā, jiàn jiàn shì shì jiē rú cǐ, shì yǐ yī jiāo shǒu jiù shèng. zhòng lì bù qū, zhòng shèng bù qiè, fāng cái shì táng táng yòng zhòng zhī dào. yóu cǐ sī zhī, zhèng wú suǒ shuō yǐ huǒ qì wǔ zhǒng duì gōng shǐ yī zhǒng, yǐ bǎ gùn wǔ zhǒng duì duǎn dāo yī zhǒng, yǐ chē yíng duì chōng mǎ děng lèi shì yě. yòu yǒu rén wèi bǎ gùn děng jiàn tài zhǎng, shǐ dǎ bù biàn zhě, cǐ fēi bǎ gùn zhī bù biàn, gài rén xí zhī wèi shú, yòng zhī wèi jiǔ, bù néng yǔ shǒu xiàng wàng zhī gù yě. kuàng xuán zhī mǎ shàng, zhī jiàn bù kān yòng, yuán yòng yì zhī shǒu zhào guǎn mǎ pèi, jí dé yì zhī shǒu yòng qì xiè, qǐ néng yòng shù chǐ cháng qiāng bǎ gùn zhòng qì zhàn dǎ, guǒ shì bù biàn. ruò shuāng shǒu yòng qì xiè, yòu wú rén diào mǎ, yì jiàn qí bù biàn ér yǐ. shū bù zhī cǐ jiē bù xià suǒ yòng zhī qì, zhǐ shì jiè mǎ tuó sòng jiǎ zhòu jūn shēn xíng lù, lín shí bì rán xià mǎ, zhǐ hǎo bù xià yòng. dào zhèn shàng nǐ men zhǐ chóu duǎn bù dé zhǎng, fāng zhī wǒ yán de shì. ruò píng shí jiāng qì jù duǎn xiǎo, mǎ shàng yī shí tú bēn chí biàn lì, dào le lín shí, mǎ shàng yòu zhàn bú zhù, tuì huán xià mǎ dì liè, zé xiàng suǒ zhí yú mǎ shàng jūn qì, yòu jiē wú yòng, bù yǔ kōng shǒu tóng hū? ěr duō shì sī zhī sī zhī! dàn zhǐ kěn zhēn xīn shí xìn, shōu shí jūn mǎ, zhèn zuò zhì qì, lín shí rú wǒ suǒ yún yún, wèi yǒu bù shèng. fēi běn zhèn suǒ yǐ jué bī zhū jūn shě shēn pàn sǐ zhī yīn, shí wèi lì gōng yáng míng zhī jì, dào cǐ dì wèi, shì shǐ zhū jūn sǐ hū? shì wèi zhū jūn shēng hū? shì jiào zhū jūn lì gōng zuò háo jié hū?"
计凡五种方略,所谓多方以误之,必有一中。大都用寡与用众不同,且今边兵寡弱,本镇非不知在精强而不在多也。当道置将,亦只要个个是孙吴,个个能用寡,但众寡不同。不在我而在彼,彼入蓟镇,动以十数万,蓟镇主客亦有十万余,非他镇少人莫奈何之比,即使随机应变,相敌治军,亦须五、六万之上,兵到万数以上,就用不得云散乌合之法,就用不得将领家丁之套,就要堂堂相遇,就要以全取胜,一些亏吃不得。若用两家相等伎俩,决是不得便宜。例如彼以弓矢,我亦用弓矢;彼以短兵,我亦用短兵;彼以马众,我亦以马众;就先胜他,毕竟要败,何也?器械军马相同,须对砍对杀,交手方分胜负,数万之众,堂堂之战,岂是待交手之后,方决胜负之物耶?须是未战已前,件件算个全胜,使他寸刃不得伤我,一交手便讨他些便益,乃为用众之道。本镇虽不敏,然二十年前,经历蓟镇有日矣。后十余年,于役东南之地,血战者无虑百数阵,山川敌情伎俩,虽有不同,而兵家法理,实无不类。为今之算,例如贼以弓矢来,我须使他弓矢到不得我身上,我先伤他;彼以刀来,我先使他刀到不得我身上,我先伤他;彼以马冲来,我先使他马冲不得我动。我先杀他,件件事事皆如此,是以一交手就胜。众力不屈,众胜不怯,方才是堂堂用众之道。由此思之,正吾所说以火器五种对弓矢一种,以钯棍五种对短刀一种,以车营对冲马等类是也。又有人谓钯棍等件太长,使打不便者,此非钯棍之不便,盖人习之未熟,用之未久,不能与手相忘之故也。况悬之马上,只见不堪用,缘用一只手照管马辔,及得一只手用器械,岂能用数尺长枪钯棍重器战打,果是不便。若双手用器械,又无人调马,亦见其不便而已。殊不知此皆步下所用之器,只是借马驮送甲胄军身行路,临时必然下马,止好步下用。到阵上你们只愁短不得长,方知我言的是。若平时将器具短小,马上一时图奔驰便利,到了临时,马上又站不住,退还下马地列,则向所执于马上军器,又皆无用,不与空手同乎?尔多士思之思之!但只肯真心实信,收拾军马,振作志气,临时如我所云云,未有不胜。非本镇所以决逼诸君舍身拚死之因,实为立功扬名之计,到此地位,是使诸君死乎?是为诸君生乎?是教诸君立功做豪杰乎?”
bīng zhǔ yù bì. yú shì chāo děng zhū jiàng huò rán ér huān, yuè rán ér xǐ, xián yǒu yǒng qì shēng yú méi jié jiān yǐ. bīng zhǔ fù dōng xī ràng, xū xīn xùn yǔ, tè qǐng zhū jiàng jiào qí suǒ wèi dǎi. fù shè àn zhí bǐ, fán zhū jiàng yī yán zhī shàn zhě, jiē lù zhī. fán zhū lù yī shì wèi zhī xiū jǔ zhě, jiē lù zhī. bèi cì dì xīng gé, shí yǐ yú wǔ, dà yǔ rú zhù.
兵主谕毕。于是超等诸将豁然而欢,跃然而喜,咸有勇气生于眉睫间矣。兵主复东西让,虚心逊语,特请诸将教其所未逮。复设案执笔,凡诸将一言之善者,皆录之。凡诸路一事未之修举者,皆录之。备次第兴革,时已逾午,大雨如注。
bīng zhǔ yòu yuē:" lián rì yǔ zhū jūn suǒ lùn, suī zhū jūn zhōng jí wù yǔ, fū hé wàn rén wéi yī xīn zhī běn, zé bù zài shì yān. shì zhí dà yǔ, wú tā shì kě zuò, shì yǔ zhū jūn lùn liàn shǒu zhàn zhī běn. běn zài hé chǔ?" yǐ shǒu zhǐ xiōng xià, yuē:" zài cǐ nèi, nǎi xīn yě. xīn zhī suǒ yīng zé zhì, rú mù zhǒng rù tǔ. suī liǎng jiǎ zhī wēi, yǒu cān tiān hé bào zhě, yǒu bù mǎn gǒng bǎ ér wēi zhě, jǐn yǒu zhàng chǐ wú jǐ zhě, qí zhǒng yǐ dìng, jí wú rén zhì zhī yǐ dìng yě. cǐ zhì jí shì zhì chéng, chéng zhì ér cái bù néng chōng, jí hǎo zhǒng jì bō, ér dì tǔ bù féi, yì yǔ cháng zhǒng tóng. gǒu wú chéng xīn, ér tīng yù wàn yán, yì qiū fēng guò ěr, shì yǐ bǐ ruò zhī zhǒng ér wàng cān tiān zhī cái zhě tóng. bān chāo zhì zài wàn lǐ, jìng yǐ sān shí liù rén ér qǔ xī yù sān shí liù guó, gǔ rén wú chǐ cùn zhī jī, jiē néng chéng dà gōng. jīn wú bèi suǒ jiāng zhě jiàn chéng jūn mǎ shí yú wàn, zhū chuō biān tà, mò gǎn bù fú, cǐ qǐ wú bèi zhī zhǎng, gài zhàng cháo tíng jì gāng. chí cǐ zhōng yì yǐ hào lìng sān jūn, jí jīn quán zhèn zhū jiàng, bù xià bān shēng sān shí liù rén zhī shù. mèng zǐ yún:' shùn rén yě, wǒ yì rén yě. yǒu wéi zhě yì ruò shì.' zhǐ yào wǒ men zhì jiān zhǒng zi hǎo, běn zhèn zòng bù cái, yǐ wèi zé wèi zhū jiàng zhī zhǎng, yǐ zé zé zài zhū jiàng zhī xiān, jīn rì zhī shì, zhǐ shì yào xìn wǒ zhī yán, wú yǒu bù xiào. ruò kěn shě sǐ, jué rán dé shēng. bù zhǐ dé shēng, jué rán lì gōng."
兵主又曰:“连日与诸君所论,虽诸军中急务语,夫合万人为一心之本,则不在是焉。适值大雨,无他事可做,试与诸君论练守战之本。本在何处?”以手指胸下,曰:“在此内,乃心也。心之所应则志,如木种入土。虽两甲之微,有参天合抱者,有不满拱把而萎者,仅有丈尺无几者,其种已定,即吾人志之已定也。此志即是至诚,诚至而才不能充,即好种既播,而地土不肥,亦与常种同。苟无诚心,而听谕万言,亦秋风过耳,是以鄙弱之种而望参天之材者同。班超志在万里,竟以三十六人而取西域三十六国,古人无尺寸之基,皆能成大功。今吾辈所将者见成军马十余万,诛戳鞭挞,莫敢不服,此岂吾辈之长,盖仗朝廷纪纲。持此忠义以号令三军,即今全镇诸将,不下班生三十六人之数。孟子云:‘舜人也,我亦人也。有为者亦若是。’只要我们志坚种子好,本镇纵不才,以位则为诸将之长,以责则在诸将之先,今日之事,只是要信我之言,无有不效。若肯舍死,决然得生。不止得生,决然立功。”
bīng zhǔ nǎi chū zì jì yú yú gǎo yī cè, zhú zhāng jiě shì zhū jiàng, jìn jiē tán bīng mì jué, zhì xīn zuò hǎo rén guī jiàn. zhū jiàng shǐ tiē fú, wú gǎn tā yì. rì bū, fù liú zhū jiàng fàn bì, jiāng gè lù jūn shù, qǔ zhì yú àn, zhū jiàng lún zhì àn cè, mìng zuò. yǐ běn zhǒng shí zài jūn shù, zhú kuǎn xún yú běn jiāng, qīn wèi nǐ zhù, xiān dìng dūn tái fēng huǒ, shí dé zhū lù fèi chí zhuàng, yǒu shí yú lǐ wú yī dūn zhě, fēng huǒ hé yǐ jiē chuán. yú shì nǐ dìng dūn jūn, shòu yǐ chuán shǒu zhī fǎ. zài nǐ jiān yè bù wǔ liàn fǎ, fēn míng shào àn shào jià pào yán gé cì dìng, yǒu mǎ yuán bīng, bù pài tái duǒ, ér zhào xìn dì zhuān yī yìng yuán, yù jí tīng diào, cì nǐ jiān yè yǔ bāng jiān yè tuán liàn bù xià tīng diào yuán bīng cì nǐ pài qiáng duǒ zhī fǎ, qián jūn jiē bù shǒu tái qiáng, dí rù nǎi diào cì nǐ lù jiāng zì liàn xià jūn, zhuān shǒu tái qiáng, ér bù tīng diào, cì yú shù bǎi, yǐ bèi lǎo ruò shì gù, ér réng pài tái duǒ. fán xì zá chà diào qǔ zhī shù, kāi chú wú yí. zhū jiàng wú bù lè fú. fù dìng shí yí lù yuán bīng xiàng wǎng fāng lüè, duō shǔ mì jī, bù kě yù xiè zhě, chāo děng bù gǎn bèi shū, bié yǒu zhuān xíng.
兵主乃出自《纪愚愚稿》一册,逐章解示诸将,尽皆谈兵秘诀,治心做好人龟鉴。诸将始帖服,无敢他议。日晡,复留诸将饭毕,将各路军数,取置于案,诸将轮至案侧,命坐。以本种实在军数,逐款询于本将,亲为拟注,先定墩台烽火,时得诸路废弛状,有十余里无一墩者,烽火何以接传。于是拟定墩军,授以传守之法。再拟尖夜部伍练法,分明哨、暗哨、架炮沿革次定,有马援兵,不派台垛,而照信地专一应援,遇急听调,次拟尖夜与帮尖夜团练步下听调援兵;次拟派墙垛之法,前军皆布守台墙,敌入乃调;次拟路将自练下军,专守台墙,而不听调,次余数百,以备老弱事故,而仍派台垛。凡系杂差调取之数,开除无遗。诸将无不乐服。复定十一路援兵向往方略,多属秘机,不可预泄者,超等不敢备书,别有专行。
cì rì yú jiào chǎng shè dà yàn. rì tíng wǔ, bīng zhǔ fú jǐn lín xí, zhū jiàng jiē yú tái xià. bīng zhǔ jǔ zhuó shòu chāo shǒu rén, cì zhū jiàng, cì tí diào, jiē sì bài, gào chāo děng yuē:" jīn rì jiāng chǎng dà shì, tóng zhōu huàn nàn, jǐn yǐ tuō zhū jiàng, cè xiào yuàn xíng, zé gōng děng jiē lín gé líng yān zhī liú, cè wéi gù zǔ, zé wú děng jiē yī shí fù zhōu zhī guǐ. yuàn zhū jiàng miǎn zhī." bīng zhǔ nán xiàng zhōng zuò, chāo shǒu rén dōng xī xiàng, yǔ bīng zhǔ wèi xiàng jìn, cān yóu zuǒ yòu, zuò yú tīng nèi, dū sī tí diào, zuò yú yán wài, zhōng jūn guān zuò yú tái xià, qí pái shū jì chuī gǔ shǒu, jiē zuò yú qí gǔ zhī xià. wǒ bīng zhǔ zhú rén zhù jiǔ, jiā yǐ huì yán, bì. gè jiù cì, jiǔ xíng, yōu rén bàn sān guó chuán. bīng zhǔ yuē:" sān rén tóng xīn, zé néng lì guó, wú děng sān shí rén tóng xīn, biàn bù néng bào jǔ, bù wéi sān rén kuì hū?" jì chū suǒ huò wō yí kuī jiǎ qiāng dāo chòng jù zhī shǔ, zhū jiàng jiē guān zhī jiē tǔ shé yuē:" yī xiàng zhǐ shuō wō zéi yì shā, rú cǐ guān zhī, xiāo dāng zài jīn dí zhī shàng, jīn zhǐ shì ěr, ruò lùn jūn qì, shí bù dàng yī." fāng chū xīn zhì yù dí fēi qiāng zhī lèi, zhū jiàng jǐn zhī wèi lì qì kě shì, yòu jiāng gè xiàng xīn zhì jūn qì, rú kuài qiāng, rú fú láng jī, rú dà dāo, rú yāo dāo, rú cháng qiāng, rú gōu qiāng, rú huǒ jiàn, jiē jì zhèn suǒ yǒu ér wèi jīng lì, suī duō wú shí yòng zhě. jīn zhì jiàn jiàn yǒu fǎ, yòu rú jiù rì dú hǔ dà pào, cū è bù kān dǎ fàng, xū zhì yú jūn mǎ yíng lěi shù shí bù wài. jīn jiā yǐ xīn fǎ, míng wéi hǔ dūn, jí yú xíng nèi kě fā. qí yī qiè zá wù, wú wù bù bèi, wú wù bù jīng, jiē bīng zhǔ jiàn jiàn shǒu shì, yǐ jiào zhū jiàng. měi lù yī fù yǐ wéi shì, wěi guān fēn tóu chù zào, wǒ bīng zhǔ měi cì zhào yī jiāng, fù yú àn cè gòng zhuó, yǐ xù xīn qǔ, cún wèn jiā mén shì chǎn, wèi zǐ dì zhī lǜ, yì wú bù zhì. zhū jiàng wú bù yuàn wèi guó shì sǐ zhě. bīng zhǔ nǎi zài wèn yú zhòng yuē:" jīn fān fán bǎi jié shěng, jūn shì huò kě shǎo sū hū?" zhū jiàng yòu bèi chén jūn shì zhī kǔ, bīng zhǔ qì shù háng xià. zhì yú zhū jiàng cuò yì zhī zhuàng, nǎi zì bēi qū, gù wú zú yà. dàn yán xí rì jiǔ, suī yǒu háo jié, yì bù néng yī biàn ér xīng qǐ zhī. bīng zhǔ wǎn shǒu tàn xī, zhòng yì huī lèi ér yǐ. jiǔ chè, bīng zhǔ lǜ zhū jiàng xiàng xī běi kòu shǒu ér sàn.
次日于教场设大宴。日亭午,兵主服锦临席,诸将接于台下。兵主举酌授超、守仁,次诸将,次提调,皆四拜,告超等曰:“今日疆场大事,同舟患难,尽以托诸将,策效愿行,则公等皆麟阁凌烟之流,策违顾阻,则吾等皆一时覆舟之鬼。愿诸将勉之。”兵主南向中坐,超、守仁东西向,与兵主位相近,参游左右,坐于厅内,都司、提调,坐于檐外,中军官坐于台下,旗牌书记、吹鼓手,皆坐于旗鼓之下。我兵主逐人祝酒,加以诲言,毕。各就次,酒行,优人扮《三国传》。兵主曰:“三人同心,则能立国,吾等三十人同心,便不能报举,不为三人愧乎?”继出所获倭夷盔甲枪刀、铳具之属,诸将皆观之皆吐舌曰:“一向只说倭贼易杀,如此观之,骁当在今敌之上,今只势耳,若论军器,十不当一。”方出新制御敌飞枪之类,诸将尽知为利器可恃,又将各项新制军器,如快枪,如佛狼机,如大刀,如腰刀,如长枪,如钩枪,如火箭,皆蓟镇所有而未精利,虽多无实用者。今制件件有法,又如旧日毒虎大炮,粗恶不堪打放,须置于军马营垒数十步外。今加以新法,名为虎蹲,即于行内可发。其一切杂物,无物不备,无物不精,皆兵主件件手试,以教诸将。每路一副以为式,委官分投处造,我兵主每次召一将,复于案侧共酌,以叙心曲,存问家门事产,为子弟之虑,亦无不至。诸将无不愿为国誓死者。兵主乃再问于众曰:“今番凡百节省,军士或可少苏乎?”诸将又备陈军士之苦,兵主泣数行下。至于诸将挫抑之状,乃自卑屈,固无足讶。但沿袭日久,虽有豪杰,亦不能一变而兴起之。兵主挽首叹息,众亦挥泪而已。酒彻,兵主率诸将向西北叩首而散。
cì rì, bīng zhǔ shēng zhàng, réng fù rú chū, zhū jiàng rù xiè, jiān cí guī xìn dì. bīng zhǔ yuē:" jīn rì běn zhèn yǔ zhū jūn, yī yǐ ēn shèng, yī yǐ fǎ shèng, yī yǐ xìn shèng."
次日,兵主升帐,仍复如初,诸将入谢,兼辞归信地。兵主曰:“今日本镇与诸君,一以恩胜,一以法胜,一以信胜。”
yǒu qǐng zhě yuē:" méng yù duǎn bù jiē zhǎng, zhū jiàng bǐ yú, sī yì bù dé qí zhǐ, qǐ zài shì."
有请者曰:“蒙谕短不接长,诸将鄙愚,思绎不得其旨,乞再示。”
bīng zhǔ jí yú gōng táng, mìng yī guān qí mǎ zhí dāo, zì yí mén chí dào miàn qián, bīng zhǔ zì chí jūn shì qiāng yíng zhī, mǎ gāo sān chǐ, rén zài mǎ shàng yì sān chǐ, yāo dāo jǐn sān chǐ, mǎ jǐng qiě zhǎng sān chǐ, guǒ bù jí bīng zhǔ shēn, ér bīng zhǔ qiāng fēng yǐ jí mǎ fù rén hóu yǐ. měi yī shā qì, rú cǐ shì zhī, zhū jiàng shì huān huā yǒng yuè, yǐ wéi zéi bì kě shā.
兵主即于公堂,命一官骑马执刀,自仪门驰道面前,兵主自持军士枪迎之,马高三尺,人在马上亦三尺,腰刀仅三尺,马颈且长三尺,果不及兵主身,而兵主枪锋已及马腹人喉矣。每一杀器,如此试之,诸将士欢哗踊跃,以为贼必可杀。
chāo děng yòu qǐng yuē:" chū dēng tán rì, méng yù wàn rén yī xīn, jí dà lüè yǐ yú wàn yán, chāo děng huò yān, bǐ lín zhèn shí, shù wàn rén yī yōng liè zhèn, xiàng dí biàn tuì suō bù qí. lín zhèn yì zhǎn bù dé xǔ duō, ruò qǔ xiān tuì suō zhě zhǎn zhī, bīng zhòng xuān luàn, chén tǔ piāo yáng, bì shì dí bī shēn shāng dé bīng zhe, fāng cái tuì zǒu, bǐ chāi rén rèn de shuí xiān zǒu? kuàng suǒ chà zhī rén, jì yǒu dí bī yì, zì jiā yě yào zǒu, duǒ shǐ shí dāo qiāng, hái dé gōng fū ná rén? biàn ná dé yī èr bù zhēn zhèng zhī rén xíng fǎ, wàn zhòng bēn běi, ná yǔ shuí chù?"
超等又请曰:“初登坛日,蒙谕万人一心,即大略已逾万言,超等惑焉,彼临阵时,数万人一拥列阵,向敌便退缩不齐。临阵亦斩不得许多,若取先退缩者斩之,兵众喧乱,尘土飘扬,必是敌逼身伤得兵着,方才退走,比差人认得谁先走?况所差之人,既有敌逼易,自家也要走,躲矢石刀枪,还得工夫拿人?便拿得一、二不真正之人行法,万众奔北,拿与谁处?”
běn zhèn yuē:" cǐ jù zài yú liàn bīng tiáo yuē nèi háng qiě bèi yǐ. zhū jūn wèi zhī sī ěr, běn zhèn shì wèi zhū jūn zài lùn zhī. zì gǔ jí jīn, dà jiàng suǒ tǒng, dòng zé shù shí wàn, ruò dōu lín zhèn lái, wú gè fǎ zǐ guǎn zhe, rú hé yòng tā? ruò gè gè wú yǒu lì hài dào shēn, shuí kěn yòng mìng? rèn nǐ jǐ shí wàn rén, wǒ suǒ zhū fá bù guò shù rén, bù pà nǐ jǐ shí wàn bù zháo jǐn, cǐ zhèng jié zhì. yún rú zhú zhī yǒu jié, jié jié ér zhì zhī. yǐ yī guǎn shí, yǐ shí guǎn bǎi, yǐ bǎi guǎn qiān, yǐ qiān guǎn wàn, yǐ jiǎn yù fán zhī fǎ yě. jiā yǐ jīn dìng yuán bīng sān qiān yī yíng, dōu shì yī sè qí hào, bǐ rú yī sè bái qí wèi mǒu yíng, sān bù yǒu zhōng yǒu zuǒ yǒu yòu, lín shí yuǎn wàng yī piàn bái sè xiàng qián, biàn zhī shì mǒu yíng chōng fēng. ruò shǎo jiàn, yī piàn bái qí bù fēn zuǒ yòu zhōng yī qí tuì zǒu, zhǐ ná běn yíng nèi cān yóu děng jiāng yī èr rén lái zhǎn shǒu shì zhòng, qí yú zài bù wèn tā le. ruò shì huò zuǒ xiān dòng, huò yòu xiān dòng, huò zhōng xiān dòng, zhǐ ná gāi bù qiān zǒng lái zhǎn le, bié gè jiù bù wèn tā le."
本镇曰:“此俱载于练兵条约内行且备矣。诸君未之思耳,本镇试为诸君再论之。自古及今,大将所统,动则数十万,若都临阵来,无个法子管着,如何用他?若个个无有利害到身,谁肯用命?任你几十万人,我所诛罚不过数人,不怕你几十万不着紧,此正节制。云如竹之有节,节节而制之。以一管十,以十管百,以百管千,以千管万,以简驭烦之法也。加以今定援兵三千一营,都是一色旗号,比如一色白旗为某营,三部有中有左有右,临时远望一片白色向前,便知是某营冲锋。若少间,一片白旗不分左右中一齐退走,只拿本营内参游等将一二人来斩首示众,其余再不问他了。若是或左先动,或右先动,或中先动,只拿该部千总来斩了,别个就不问他了。”
chāo yuē:" rú cǐ, zhǐ chù dé yī èr gè rén, yǔ zhòng rén zǒu de hé gān?"
超曰:“如此,只处得一、二个人,与众人走的何干?”
bīng zhǔ yuē:" rú qián, tái yíng ér tuì, bì shā běn yíng zhǔ jiàng, zhǔ jiàng bù gǎn zǒu, bì rán zhèn wáng, zhèn wáng le běn yíng zhǔ jiàng, qí zhōng jūn qiān zǒng dōu ná lái shā le, zhōng jūn qiān zǒng lín zhèn sī liang qǐ jiù, tuì zǒu bì wèn běn yíng zhǔ jiàng hé zài? ruò jiàn zhǔ jiàng bù zǒu, zhèn wáng lèi tā zhǎn shǒu, zhōng jūn qiān bǎ zǒng jiù pàn mìng hù zhe zhǔ jiàng, zhàn zài zhèn zhōng. zhōng jūn qiān zǒng yǔ zhǔ jiàng cái sì wǔ gè rén, qǐ néng zhī dé dí bīng, jué rán zhèn wáng. qí zhōng jūn bù xià zá liú, qiān zǒng bù xià bǎ zǒng, tuì shí bì kàn běn yíng qiān zǒng hé zài, kàn de zài zhèn shàng bù zǒu, gè sī wǒ men zǒu le, qiān zǒng zhèn wáng, wǒ bǎ zǒng jué shì gāi cháng mìng, xún sī bù rú sǐ zài zhèn shàng, hù zhe qiān zǒng zhàn zhù. bǎi zǒng jiàn bǎ zǒng bù zǒu, dàn xì běn guǎn xià qí duì jūn tuì zǒu, bǎi zǒng kǒng pà zhèn wáng le bǎ zǒng cháng mìng, hù zhe bǎ zǒng zhàn zhù zhèn shàng. bǎi zǒng bù zǒu, qí zǒng pà zhèn wáng le bǎi zǒng shā tā, qí zǒng jiù bù zǒu le. qí zǒng bù zǒu, duì zǒng pà zhèn wáng le qí zǒng, wú gōng shú zuì, yě shì shā le, bì rán hù zhù qí zǒng zhàn zhù zhèn shàng. duì zǒng bù zǒu, zhèn wáng le, zhǐ chá duì xià jiǔ gè bīng shā le cháng mìng, jiǔ gè bīng qí jiàn duì zǒng bù dòng jiǎo, nà gǎn xiān zǒu. rú cǐ tuī zhī, biàn shì sān qiān rén, gè gè shì dāo zài tóu shàng, gè gè shì shéng zi fù zhù jiǎo, yī jié yī jié, hù xiāng gù zhān lián zuò qiān chě, què shì nà yí gè hái hào dòng de shēn. què bú shì wàn rén yī xīn, wàn rén qí lì de miào fāng. gù bīng fǎ yún:' qiáng zhě bù dé dú jìn, ruò zhě bù dé dú tuì."
兵主曰:“如前,抬营而退,必杀本营主将,主将不敢走,必然阵亡,阵亡了本营主将,其中军千总都拿来杀了,中军千总临阵思量起就,退走必问本营主将何在?若见主将不走,阵亡累他斩首,中军千把总就拚命护着主将,站在阵中。中军千总与主将才四、五个人,岂能支得敌兵,决然阵亡。其中军部下杂流,千总部下把总,退时必看本营千总何在,看得在阵上不走,各思我们走了,千总阵亡,我把总决是该偿命,寻思不如死在阵上,护着千总站住。百总见把总不走,但系本管下旗队军退走,百总恐怕阵亡了把总偿命,护着把总站住阵上。百总不走,旗总怕阵亡了百总杀他,旗总就不走了。旗总不走,队总怕阵亡了旗总,无功赎罪,也是杀了,必然护住旗总站住阵上。队总不走,阵亡了,只查队下九个兵杀了偿命,九个兵其见队总不动脚,那敢先走。如此推之,便是三千人,个个似刀在头上,个个似绳子缚住脚,一节一节,互相顾瞻连坐牵扯,却是那一个还好动的身。却不是万人一心,万人齐力的妙方。故兵法云:‘强者不得独进,弱者不得独退。”
chāo yuē:" ruò zhě bù dé dú tuì, shì le qiáng zhě bù dé dú jìn, hé yě?"
超曰:“弱者不得独退,是了;强者不得独进,何也?”
bīng zhǔ yuē:" cǐ jí shì yòng bīng dǐ dāng dà dí zhī fǎ, shù wàn rén bìng zuò yí gè lì qì, yī qí pīn mìng dāng fēng, gù wù shù chēng:' hàn shān yì, hàn yuè jiā yí gè jūn nán.' nǎi qí míng xiào dà yàn. lián rì yǐ lái, wǒ de yán yǔ yǐ shuō jǐn le, wǒ de xīn nǐ men yǐ kàn tòu le, zhǐ shì nǐ men de xīn, hái bù zhī zěn me yàng? nǐ ruò kěn yòng xīn tīng, zhǐ zhè jǐ rì yǐ gòu le. nǐ bù yòng xīn tīng, jiù liú nǐ men zhù le yī nián, yǔ nǐ men jiǎng le yī nián, yǒu hé yòng chǔ. dà duàn rú jīn shì tǐ, wǒ men shòu cháo tíng jiāng chǎng zhòng jì, zhǐ shì yǐ sǐ bào cháo tíng. cǐ shì qiān zhēn wàn zhēn de niàn tou. dàn zhǐ shì zhè děng tú sǐ, yú guó shì wú yì, bù ruò sǐ zhōng qiú shēng. zhè sǐ zhōng qiú shēng gōng fū, quán zài wàn rén yī xīn shàng. rú jīn dí lái, wǒ yǒu qiáng kě jù, yǒu tái kě shǒu, shào tàn míng, hào lìng míng, fǎ dù míng, qiáng shàng dǔ huí, cǐ dà gōng yě. wàn yī dǔ bú zhù, dí jìn le qiáng, biàn yào zhàn. jīn jiào liàng tā de shǒu duàn jì liǎng, wǒ de qì jù fǎ lìng, jiàn jiàn yǐ shuō guò le, jīn bù zhòng shuō, zhǐ shì yào wàn rén yī xīn! wàn rén yī xīn, gōng fū suī duō, běn zhèn suǒ shuō lián zuò, yì shì yī jiàn píng rì gōng fū. yǒu gè jié yào, zhǐ shì tīng xìn jūn mén fǔ yuàn běn zhèn zhū jiàng hào lìng biàn shì. qiě rú dào jīng fó fǎ, shuō tiān táng dì yù, shuō lún huí bào yìng, rén biàn tīng xìn tā. tiān xià rén zǒu jìn miào lǐ de biàn pà tā. nǐ men rú jīn bǎ wǒ de hào lìng dāng dào jīng fó fǎ yì bān tīng xìn, dāng lún huí bào yìng yì bān jù pà, rén rén zūn shǒu, gè gè jìng fú, zhè biàn shì wàn rén yī xīn le. zhī rú jīn shuō dí lái, dìng yào yǔ tā zhàn, zhàn bù guò biàn shì sǐ, xiān nián hǎo zǒu le, rú jīn méi chù zǒu, zǒu de ná lái zhào qián shuō lián zuò. zǒu yě shì sǐ, zhàn yě shì sǐ, zhǐ shì sǐ lǐ jiǎn biàn yì, jiù yǒu shēng lù. zhè wàn rén bù yī xīn, bù dé shèng yě, zhè biàn shì dì yù le, zhè biàn shì è bào le. nǐ men rú jīn zhēn gè wàn rén yī xīn, dí lái shí yī qí shǒu, wù yào shǒu dé zhù. wàn yī jìn le, yī qí zhàn, wù yào zhàn de tā guò. wǒ rú jīn yǒu zhèi xiē shèng tā de qì xiè, hé pà tā dà jǔ? nà shí jié chéng le gōng, shēng guān yīn zi, zhè biàn shì tiān táng le, zhè biàn shì xǐ jí le, qǐ bú shì wàn rén yī xīn bào yìng nǐ? zhè jiào cāo de shū jì, nǐ jí xīn kǔ, wǒ zì yǒu chóng chóng de cháng nǐ. nǐ zhè gǔ shǒu, bù bǐ cháng shí de gǔ shǒu, nǐ yào yòng xīn, nǐ yī shēng gǔ, jǐ wàn rén dōu yào jìn yī shēng jīn, jǐ wàn rén dōu yào tuì, zhè hào lìng yī xiē chà bù dé, nǐ de gān xì fēi xì. nǐ men zhè yī huí qù, zhǐ shì yào jiāng shuō huà chuán yǔ jūn shì, yào rén rén xìn fú, yào zì zì zūn shǒu, wàn rén yī xīn, zhè biàn shì bào cháo tíng de dà shì. jīn rì jì zhèn zhī shì, wéi yǒu táng táng jué yī dà zhàn. dà zhàn zhī shù, zhǐ shì wàn rén yī xīn, shù wàn rén gòng wèi yī sǐ. ruò shì yào xué wǎng nián jiù tào. bú jiàn dí miàn, wú gōng shā píng mín zhī tóu chōng shù, jué shì chéng bù dé de. shā le cūn luò píng mín, wáng bīng děng gè shǒu jí, shāng hài tiān lǐ, jué miè zǐ sūn, nǐ wǒ dōu zài zhè dāo jiān shàng zhēng gōng míng, hái hǎo zuò méi tiān lǐ zhī shì! wǒ cóng jūn mén dōng nán jīng bǎi zhàn, quán shì kào tiān lǐ bào yìng, gù yǒu jīn rì. jīn wǒ níng yǐ wú gōng shòu chuō, jué bù tīng nǐ wèi cǐ, ruò shì shǒu gōng wú yǒu qiān shù zhī duō, wǒ jué bù yǔ dí gān xiū, cǐ suǒ wèi lì zhì yě. wǒ jīn zhǐ kǒng yī shí qì mù, nǐ men rú rì fāng shēng, rú chuān fāng zhì, wú zhì qì rú hé gǔ dòng sān jūn, yán jǐn rú cǐ, miǎn zhī miǎn zhī!"
兵主曰:“此即是用兵抵当大敌之法,数万人并做一个力气,一齐拼命当锋,故兀术称:‘撼山易,撼岳家一个军难。’乃其明效大验。连日以来,我的言语已说尽了,我的心你们已看透了,只是你们的心,还不知怎么样?你若肯用心听,只这几日已够了。你不用心听,就留你们住了一年,与你们讲了一年,有何用处。大段如今事体,我们受朝廷疆场重寄,只是以死报朝廷。此是千真万真的念头。但只是这等徒死,于国事无益,不若死中求生。这死中求生工夫,全在万人一心上。如今敌来,我有墙可据,有台可守,哨探明,号令明,法度明,墙上堵回,此大功也。万一堵不住,敌进了墙,便要战。今较量他的手段伎俩,我的器具法令,件件已说过了,今不重说,只是要万人一心!万人一心,功夫虽多,本镇所说连坐,亦是一件平日功夫。有个节要,只是听信军门、抚院、本镇诸将号令便是。且如道经佛法,说天堂地狱,说轮回报应,人便听信他。天下人走进庙里的便怕他。你们如今把我的号令当道经佛法一般听信,当轮回报应一般惧怕,人人遵守,个个敬服,这便是万人一心了。只如今说敌来,定要与他战,战不过便是死,先年好走了,如今没处走,走的拿来照前说连坐。走也是死,战也是死,只是死里拣便益,就有生路。这万人不一心,不得胜也,这便是地狱了,这便是恶报了。你们如今真个万人一心,敌来时一齐守,务要守得住。万一进了,一齐战,务要战的他过。我如今有这些胜他的器械,何怕他大举?那时节成了功,升官荫子,这便是天堂了,这便是喜极了,岂不是万人一心报应你?这教操的书记,你极辛苦,我自有重重的偿你。你这鼓手,不比常时的鼓手,你要用心,你一声鼓,几万人都要进;一声金,几万人都要退,这号令一些差不得,你的干系非细。你们这一回去,只是要将说话传与军士,要人人信服,要字字遵守,万人一心,这便是报朝廷的大事。今日蓟镇之事,惟有堂堂决一大战。大战之术,只是万人一心,数万人共为一死。若是要学往年旧套。不见敌面,无功杀平民之头充数,决是成不得的。杀了村落平民,亡兵等各首级,伤害天理,绝灭子孙,你我都在这刀尖上挣功名,还好做没天理之事!我从军门东南经百战,全是靠天理报应,故有今日。今我宁以无功受戳,决不听你为此,若是首功无有千数之多,我决不与敌干休,此所谓立志也。我今只恐一时气暮,你们如日方升,如川方至,无志气如何鼓动三军,言尽如此,勉之勉之!”