strong jié dīng líng zài xìng yàn zuò　 suǒ yè chéng shēn biǎo qín tíng strong
結丁零再興燕祚　索鄴城申表秦庭

què shuō xiè shí bān shī, hái zhì jiàn kāng, xiào wǔ dì àn gōng jiā shǎng, jìn xiè shí wèi shàng shū lìng, xiè xuán wèi qián jiāng jūn, xiè ān wèi tài bǎo, tā jiāng yì gè cóng yōu xù. wéi xuán gù cí bù shòu, yǒu zhào jiā jiǎng, cì qián bǎi wàn, cǎi jǐn qiān duàn. bìng fēng zhāng tiān xī wèi sàn qí cháng shì, jiān xī píng gōng, zhū xù wèi láng yá nèi shǐ, xíng shè jìng nèi, zhōng wài jiě yán. sì yóu xiè ān shàng shū, qǐng chéng fú jiān sàng bài, jīng lüè huái běi, nǎi fù mìng qián fēng dū du xiè xuán, lǜ tóng guān jūn jiāng jūn huán shí qián, zài qū wō yǐng, wǎng dìng yǎn qīng jì gè zhōu. zhè sān zhōu jù wèi qín yǒu, shǒu lì dāng rán bào dá zhǎng ān, wú rú tiān xià shì, bù kān yī bài. wèi le féi shuǐ zhàn shì, qín bīng dà cuò, suì zhì tǔ bēng wǎ jiě, luàn duān sì qǐ, lèi dé qín wáng jiān bù huáng fǔ jìn, nǎ lǐ hái néng gù jí yuǎn fāng! xiǎo zi qiě xiān jiāng fú qín luàn shì, yī cì xù lái.
卻說謝石班師，還至建康，孝武帝按功加賞，進謝石為尚書令，謝玄為前將軍，謝安為太保，他將亦各從優敘。惟玄固辭不受，有詔嘉獎，賜錢百萬，彩錦千段。並封張天錫為散騎常侍，兼西平公，朱序為琅琊內史，行赦境內，中外解嚴。嗣由謝安上疏，請乘苻堅喪敗，經略淮北，乃復命前鋒都督謝玄，率同冠軍將軍桓石虔，再趨渦潁，往定兗青冀各州。這三州俱為秦有，守吏當然報達長安，無如天下事，不堪一敗。為了淝水戰事，秦兵大挫，遂致土崩瓦解，亂端四起，累得秦王堅不遑撫近，哪裡還能顧及遠方！小子且先將苻秦亂事，依次敘來。

lǒng xī yǒu qǐ fú shì, xì chū xiān bēi, cóng qián yǒu yī bù qiú hé gàn, xióng hàn guò rén, dé tǒng fù jìn bù luò, hào qǐ fú kè hán, chuán zhì yòu lín, bù zhòng jìn shèng, jù zhù gāo píng chuān. yòu lín sì chuán zhì sī fán, fù qiān jū dù jiān shān, wèi qín jiāng wáng tǒng suǒ pò, yīn xiàng qín qǐng jiàng. qín wáng jiān cì hào nán dān yú, zhēng jū zhǎng ān, xún qiǎn lìng xī tǎo pàn hú, liú zhèn yǒng shì chuān, shén yǒu wēi huì. sī fán sǐ hòu, zi guó rén sì, jiān zhēng wèi qián jiāng jūn, shǐ cóng dà jūn qīn jìn, dàn liú guó rén shū fù bù tuí jū yǒng shì chuān. jí féi shuǐ bài hái, bù tuí shǒu xiān pàn qín, jiān shǐ guó rén wǎng fǔ. bù tuí yíng guó rén rù zhài, yuàn tuī guó rén wèi zhǔ, bèi qín dú lì, guó rén nǎi zhì jiǔ gāo huì, rǎng mèi dà yán dào: fú shì yīn shí zhào luàn xìn, wàng qiè míng hào, qióng bīng dú wǔ, kuà jiàn bā zhōu, jiāng yǔ jì níng, yīng gāi xiū dé xíng rén, yǔ mín xiū xī, bǐ nǎi guǎng wù xū wēi, zhuān móu yuǎn lüè, sāo dòng cāng shēng, pí bì zhōng guó, tiān nù rén yuàn, zhì yǒu cǐ bài, zì lái wù qióng bì kuī, huò yíng bì fù, tiān dào rú cǐ, fú shì zěn néng wéi tiān? kàn lái shì zhōng yào fù wáng le. wǒ dāng yǔ zhū jūn jù shǒu yī fāng, miǎn chéng bà yè lī. dà zhòng qí shēng yīng mìng, nǎi zhào jí zhū bù, zì zhāng yī zhì, yù yǒu wèi kěn guī fù de hú rén, jí yòng bīng lì xié fú, yǒu zhòng shí yú wàn. wèi xī qín lì guó jī chǔ.
隴西有乞伏氏，系出鮮卑，從前有一部酋紇干，雄悍過人，得統附近部落，號乞伏可汗，傳至祐鄰，部眾濅盛，據住高平川。祐鄰四傳至司繁，復遷居度堅山，為秦將王統所破，因向秦請降。秦王堅賜號南單于，征居長安，尋遣令西討叛胡，留鎮勇士川，甚有威惠。司繁死後，子國仁嗣，堅征為前將軍，使從大軍侵晉，但留國仁叔父步頹居勇士川。及淝水敗還，步頹首先叛秦，堅使國仁往撫。步頹迎國仁入寨，願推國仁為主，背秦獨立，國仁乃置酒高會，攘袂大言道：「苻氏因石趙亂釁，妄竊名號，窮兵黷武，跨僭八州，疆宇既寧，應該修德行仁，與民休息，彼乃廣騖虛威，專謀遠略，騷動蒼生，疲敝中國，天怒人怨，致有此敗，自來物窮必虧，禍盈必覆，天道如此，苻氏怎能違天？看來是終要覆亡了。我當與諸君據守一方，勉成霸業哩。」大眾齊聲應命，乃召集諸部，自張一幟，遇有未肯歸附的胡人，即用兵力脅服，有眾十餘萬。為西秦立國基礎。

qín wáng jiān zhèng nǐ jiā tǎo, nǎ zhī tóng shān xī bēng, luò zhōng dōng yīng, dīng líng dí bīn yòu qǐ bīng wèi luàn, móu gōng luò yáng. dīng líng xì xī fān zhǒng luò, shì jū kāng jū, zhǎn zhuǎn xǐ rù hé luò, fú shǔ fú qín qín mìng dí bīn wèi wèi jūn cóng shì zhōng láng, zhì shì yīn qín bài cuò, suì yǒu èr xīn. zài jiā yàn zú mù róng fèng, yàn chén wáng téng, liáo xī duàn yán děng, gè lǜ bù qǔ yī bīn, bīn lè dé yōng zhòng zì zhǔ, xìng bīng tú luò.
秦王堅正擬加討，哪知銅山西崩，洛鐘東應，丁零翟斌又起兵為亂，謀攻洛陽。丁零系西番種落，世居康居，輾轉徙入河洛，服屬苻秦；秦命翟斌為衛軍從事中郎，至是因秦敗挫，遂有貳心。再加燕族慕容鳳，燕臣王騰，遼西段延等，各率部曲依斌，斌樂得擁眾自主，興兵圖洛。

yù zhōu mù píng yuán gōng fú huī, fēi shū bào jiān, jiān jí qiǎn shǐ zhì yè, zhǔ shǐ jì zhōu mù zhǎng lè gōng pī, chuán yù mù róng chuí, lìng lǜ bù bīng tǎo bīn. chuí zì lí zhǎng ān hòu, xíng zhì ān yáng, jí qiǎn cān jūn tián shān, fèng jiān qǐ pī, zuò wèn hòu zhuàng. pī yě kǒng chuí yǒu yì tú, mì móu xí jī, shì láng jiāng rǎng jìn jiàn dào: chuí wèi lù fǎn xíng, míng gōng shàn jiā zhū shā, shì wèi hé chén zǐ dà yì, bù rú yǐ lǐ jiē dài, yán jiā guǎn shù, mì biǎo qíng zhuàng, dài chì hòu xíng. pī nǎi yī yì, nǎi chū jiāo yíng chuí, guǎn zhū yè xī. kě qiǎo zhǎng ān shǐ zhì, lìng zhuǎn chì chuí tǎo dīng líng, pī nǎi zhào chuí yǔ yǔ dào: dí bīn xiōng dì, yīn wáng shī xiǎo shī, biàn gǎn sì nì. jīn dé zhǎng ān lái chì, yù fán guān jūn yī xíng. guān jūn yīng lüè gài shì, dìng néng miè zéi. chuí dá dào: xià guān nǎi dà qín yīng quǎn, gǎn bù wéi mìng shì tīng! chuí yì zì bǐ wèi yīng, jiāng chéng cǐ yáng qù le. pī nǎi hòu gěi jīn bó, chuí jiē bù shòu, wéi qǐng cì hái jiù tián yuán, pī dāng rán yīng yǔn. dú bō gěi léi bīng èr qiān, guī chuí tǒng lǐng, yòu qiǎn bù jiāng fú fēi lóng, lǜ lǐng dī qí qiān rén, zuò wèi chuí fù. lín xíng shí mì zhǔ fēi lóng dào: qīng xì wáng shì fèi fǔ, guān zhì suī bēi, yì tóng tǒng shuài, cǐ qù yòng bīng zhì shèng, fáng wēi dù èr, yī wěi zhū qīng, yuàn qīng wú hū! fēi lóng shòu mìng, suì xié chuí tóng háng. zhèn jiāng shí yuè, chí rù bái pī dào: wáng shī xīn bài, rén xīn wèi dìng, dīng líng yī chàng, xún rì jiān jí dé zhòng shù qiān, gōng nài hé fù qiǎn chuí chū fā, chuí xì gù yàn sù jiāng, cháng sī guī fù, jīn fù bì bǐ bīng jiǎ, zhè zhēn sì wèi hǔ tiān yì le. pī shuō dào: chuí zài yè zhōng, hǎo sì fú hǔ qǐn jiāo, cháng kǒng wèi huàn, jīn qiǎn lìng wài chū, kě shū nèi yōu. qiě dí bīn xiōng bèi, bì bù kěn wèi chuí xià, shǐ tā liǎng hǔ xiāng dòu, wǒ dé chéng bǐ bì, yòng bīng zhì fú, zhè jiù shì biàn zhuāng zi de yí cè lī. piān piān bù cóng rǔ liào nài hé?
豫州牧平原公苻暉，飛書報堅，堅亟遣使至鄴，囑使冀州牧長樂公丕，傳諭慕容垂，令率部兵討斌。垂自離長安後，行至安陽，即遣參軍田山，奉箋啟丕，作問候狀。丕也恐垂有異圖，密謀襲擊，侍郎姜壤進諫道：「垂未露反形，明公擅加誅殺，似未合臣子大義，不如以禮接待，嚴加管束，密表情狀，待敕後行。」丕乃依議，乃出郊迎垂，館諸鄴西。可巧長安使至，令轉飭垂討丁零，丕乃召垂與語道：「翟斌兄弟，因王師小失，便敢肆逆。今得長安來敕，欲煩冠軍一行。冠軍英略蓋世，定能滅賊。」垂答道：「下官乃大秦鷹犬，敢不唯命是聽！」垂亦自比為鷹，將乘此揚去了。丕乃厚給金帛，垂皆不受，惟請賜還舊田園，丕當然應允。獨撥給羸兵二千，歸垂統領，又遣部將苻飛龍，率領氐騎千人，作為垂副。臨行時密囑飛龍道：「卿系王室肺腑，官秩雖卑，義同統帥，此去用兵制勝，防微杜貳，一委諸卿，願卿毋忽！」飛龍受命，遂偕垂同行。鎮將石越，馳入白丕道：「王師新敗，人心未定，丁零一倡，旬日間即得眾數千，公奈何復遣垂出發，垂系故燕宿將，常思規復，今復畀彼兵甲，這真似為虎添翼了。」丕說道：「垂在鄴中，好似伏虎寢蛟，常恐為患，今遣令外出，可紓內憂。且翟斌凶悖，必不肯為垂下，使他兩虎相鬥，我得乘彼敝，用兵制伏，這就是卞莊子的遺策哩。」偏偏不從汝料奈何？

zhèng yì lùn jiān, yǒu yī wài lì rù bǐng dào: mù róng chuí sī yè yàn miào, shàn qiāng tíng lì, qiě jiāng tíng huǐ qù le. pī shàng wèi dá yán, shí yuè zài páng wèn lì dào: chuí yǐ qù fǒu? wài lì dào: yǐ chū chéng le. yuè fù gù pī dào: chuí gǎn qīng wǔ fāng zhèn, shā lì shāo tíng, fǎn xíng yǐ lù, wàng diàn xià sù chú cǐ rén! pī shuō dào: chuí céng xiàng wǒ qián miàn qǐng, yù rù chéng bài yè gù miào, wǒ shàng wèi xǔ, jīn gǎn shāo tíng shā lì, jiù gù nán cí, dàn huái nán yī yì, wáng shī bài nǜ, chuí dú shì wèi chéng yú, cǐ gōng yì bù kě jù wàng ne. yuè yīng shēng dào: chuí wèi yàn chén, shì yàn shàng qiě bù zhōng, zěn kěn jǐn zhōng shì wǒ? shī jīn bù qǔ, bì wèi hòu huàn! pī zhōng bù xìn. yuè chū gào liáo zuǒ dào: zhǎng lè gōng fù zǐ, hǎo wèi xiǎo rén, bù gù dà jì, zhōng dāng wèi rén suǒ qín ne! chuí qiè jiā shǔ chū xíng, zhǐ liú mù róng nóng mù róng kǎi mù róng shào zài yè, shǐ pī wù yí. jí dá tāng chí, shì yǒu sī dǎng cóng yè lái bào, shù jí pī yǔ fēi lóng mì yǔ, chuí bù jīn nù qǐ, biàn xuān gào bù shǔ dào: wǒ shì fú shì, bù wèi bù zhōng, bǐ nǎi zhuān tú wǒ fù zǐ, wǒ qǐ kě shù shǒu jiù bì ma? nǎi tuō yán bīng guǎ, zàn tíng hé nèi mù bīng, yuē yuè xún rì, dé zhòng bā qiān. qín yù zhōu mù fú huī, cù shǐ jìn bīng, chuí yǔ fēi lóng dào: jīn jù kòu bù yuǎn, dāng zhòu zhǐ yè xíng, chū bǐ bù yì, fāng kě zhì shèng. fēi lóng yì yǐ wèi rán, shuí zhī zhōng le chuí de guǐ jì. chuí shǎo zǐ lín, qián céng gào jié nǎi fù, wèi chuí suǒ jí. jiàn liù shí yī huí. yàn wèi qín miè, lín yǔ mǔ réng rán guī chuí. chuí shā sǐ lín mǔ, shàng bù rěn shā lín, wéi cháng zhì wài shě, hǎn dé shì jiàn. cǐ cì wǎng lái hé luò, lín dé suí cóng jūn zhōng, wèi chuí huà cè, móu shā fēi lóng. fēi lóng bù néng xiòng pò, hái dào zhòu zhǐ yè xíng, què shì hǎo jì. shí dāng suì mù, hán yè wú guāng, chuí qiǎn shì zǐ bǎo lǜ bīng jū qián, jì zǐ lóng lè bīng jū hòu, lìng fēi lóng yuē shù dī qí, wǔ rén wèi wǔ, jū zhōng jí zǒu, xíng zhì yè bàn, yī shēng gǔ hào, bǎo yǔ lóng qián hòu hé bīng, wéi shā fēi lóng. fēi lóng guǎ bù dí zhòng, yòu yīn hūn yè, bù biàn nán běi, tú luò de yī dāo liǎng duàn, lián dī bīng dōu shā dé jīng guāng, bù liú yī rén. wèi miǎn cán rěn. chuí zì shì yǐ lín wèi néng, chǒng ài rú chū. yī miàn shǐ tián shān fù yè, qián gào mù róng nóng děng, lìng qǐ bīng xiāng yīng. mù róng shào yīn xiān chū pú chí, dào pī jùn mǎ shù bǎi pǐ, shǒu hòu nóng kǎi. dào le chú xī, nóng kǎi wēi fú chū yè, yǔ shào xiāng huì, tóng bēn wǎng liè rén qù le. yì chén wèi jìn tài yuán jiǔ nián yuán dàn, qín zhǎng lè gōng pī, dà yàn bīn kè, shǐ rén wǎng yāo mù róng nóng, bù jiàn xià luò. cái zhī nóng děng yǐ jīng dùn qù. zài lìng zuǒ yòu sì chū zhēn chá, biàn qiú zhì sān rì yǒu yú, fāng wén tā yǐ wǎng liè rén, zhuī huǐ wú jí, tú huàn nài hé!
正議論間，有一外吏入稟道：「慕容垂私謁燕廟，擅戕亭吏，且將亭毀去了。」丕尚未答言，石越在旁問吏道：「垂已去否？」外吏道：「已出城了。」越復顧丕道：「垂敢輕侮方鎮，殺吏燒亭，反形已露，望殿下速除此人！」丕說道：「垂曾向我前面請，欲入城拜謁故廟，我尚未許，今敢燒亭殺吏，咎固難辭，但淮南一役，王師敗衄，垂獨侍衛乘輿，此功亦不可遽忘呢。」越應聲道：「垂為燕臣，事燕尚且不忠，怎肯盡忠事我？失今不取，必為後患！」丕終不信。越出告僚佐道：「長樂公父子，好為小仁，不顧大計，終當為人所擒呢！」垂挈家屬出行，只留慕容農慕容楷慕容紹在鄴，使丕勿疑。及達湯池，適有私黨從鄴來報，述及丕與飛龍密語，垂不禁怒起，便宣告部屬道：「我事苻氏，不為不忠，彼乃專圖我父子，我豈可束手就斃嗎？」乃託言兵寡，暫停河內募兵，約閱旬日，得眾八千。秦豫州牧苻暉，促使進兵，垂語飛龍道：「今距寇不遠，當晝止夜行，出彼不意，方可制勝。」飛龍亦以為然，誰知中了垂的詭計。垂少子麟，前曾告訐乃父，為垂所嫉。見六十一回。燕為秦滅，麟與母仍然歸垂。垂殺死麟母，尚不忍殺麟，惟嘗置外舍，罕得侍見。此次往來河洛，麟得隨從軍中，為垂畫策，謀殺飛龍。飛龍不能詗破，還道晝止夜行，卻是好計。時當歲暮，寒夜無光，垂遣世子寶率兵居前，季子隆勒兵居後，令飛龍約束氐騎，五人為伍，居中急走，行至夜半，一聲鼓號，寶與隆前後合兵，圍殺飛龍。飛龍寡不敵眾，又因昏夜，不辨南北，徒落得一刀兩段，連氐兵都殺得精光，不留一人。未免殘忍。垂自是以麟為能，寵愛如初。一面使田山赴鄴，潛告慕容農等，令起兵相應。慕容紹因先出蒲池，盜丕駿馬數百匹，守候農楷。到了除夕，農楷微服出鄴，與紹相會，同奔往列人去了。翌晨為晉太元九年元旦，秦長樂公丕，大宴賓客，使人往邀慕容農，不見下落。才知農等已經遁去。再令左右四出偵察，遍求至三日有餘，方聞他已往列人，追悔無及，徒喚奈何！

nà qín fú huī dài chuí bù zhì, zhǐ hǎo lìng xí tā jiāng máo dāng, wǎng jiǎo dí bīn. bīn yǔ mù róng fèng děng shāng yì duì dí fāng fǎ, fèng fèn rán dào: fèng jīn jiāng wèi xiān wáng xuě chǐ, yuàn dài jiāng jūn zhǎn cǐ dī nú! shuō bì, jí pī jiǎ shàng mǎ, dāng xiān chū zhài. dīng líng bù zhòng, suí fèng chí chū, jìn qì zhí dá, suǒ xiàng wú qián, qín bīng xiāng shuài pī mǐ. fèng chuǎng rù qín zhèn, tū zhì máo dāng miàn qián, shǒu qǐ dāo luò, jìng jiāng máo dāng kǎn dào, zài jiā yī dāo, jié guǒ xìng mìng. dāng cāng cù bèi shā, lián hún líng ér dōu mò míng qí miào, zhǐ mó mó hu hū de zǒu yì wǎng sǐ chéng.
那秦苻暉待垂不至，只好另檄他將毛當，往剿翟斌。斌與慕容鳳等商議對敵方法，鳳奮然道：「鳳今將為先王雪恥，願代將軍斬此氐奴！」說畢，即披甲上馬，當先出寨。丁零部眾，隨鳳馳出，勁氣直達，所向無前，秦兵相率披靡。鳳闖入秦陣，突至毛當面前，手起刀落，竟將毛當砍倒，再加一刀，結果性命。當倉猝被殺，連魂靈兒都莫名其妙，只模模糊糊的走詣枉死城。

qín bīng dà kuì, fèng chéng shèng gōng rù líng yún tái shù, huò dé jiǎ zhàng mǎ pǐ, bù jì qí shù. huì wén mù róng chuí jì hé fén qiáo, yǒu zhòng sān wàn, jiāng dǐ luò yáng, fèng nǎi quàn dí bīn yíng chuí, tuī wèi méng zhǔ. bīn cóng fèng yì, qiǎn shǐ bái chuí, chuí shàng lǜ yǒu zhà, nǎi jù jué bīn shǐ dào: wǒ lái jiù yù zhōu, bù lái fù jūn, jūn jì yù jiàn dà shì, chéng bài huò fú, yóu jūn zì zé, wǒ bù yuàn yǔ wén! bīn shǐ nǎi qù, jí chuí dǐ luò yáng, fú huī bì mén bù nà, qiě zé tā shàn shā fēi lóng. chuí zhèng zài páng huáng, shì dí bīn yòu qiǎn zhǎng shǐ guō tōng, lái shēn qián yì. chuí shàng yǒu yí sè, tōng jìn yán dào: jiāng jūn lǚ jù hé yì, mò fēi yīn dí bīn xiōng dì, shān yě yì lèi, wú shén yuǎn lüè, suǒ yǐ bù yuàn yǔ móu, dú bù sī jiāng jūn jīn rì, yǔ bīn hé bīng, kě jì dà yè, fǒu zé jiāng jūn jìn wèi qín zǔ, tuì wèi bīn è, kǒng fǎn zhì jìn tuì liǎng nán le! chuí nǎi yǔn yì, qiǎn tōng fǎn bào dí bīn. bīn lǜ zhòng lái yǔ chuí huì, yīn quàn chuí jí chēng zūn hào, chuí qiān yán dào: xīn xìng hóu zhǐ mù róng wěi, jiàn qián. nǎi shì wǒ zhǔ, dāng yíng guī fǎn zhèng, wǒ zěn hǎo bèi zhǔ zì zūn ne! kǒng fēi yóu zhōng zhī yán. suì xiàng zhòng xuān móu dào: luò yáng sì miàn shòu dí, běi zǔ dà hé, ruò yù kòng yù yàn zhào, shí fēi yì shì, jì bù rú běi qǔ yè dōu, jiào dé xíng biàn. zhòng qí shēng chēng shàn, chuí yīn fù dōng hái. gù fú yú wáng yú wèi, zhèng wèi xíng yáng tài shǒu, yāo tóng chāng lí xiān bēi wèi jū děng, yíng chuí rù xíng yáng, chuí yòu dé wàn yú rén. qún xià zài qǐng shàng zūn hào, chuí nǎi yī jìn zhōng zōng gù shì, chēng dà jiāng jūn dà dū dū yàn wáng, chéng zhì xíng shì, hào wèi tǒng fǔ, qún xià chēng chén, wén biǎo zòu bào, fēng bài guān jué, jiē rú wáng zhì. mìng dì dé wèi chē qí dà jiāng jūn, fēng fàn yáng wáng, xiōng zi kǎi wèi zhēng xī dà jiāng jūn, fēng tài yuán wáng, dí bīn wèi jiàn yì dà jiāng jūn, fēng hé nán wáng, yú wèi wèi zhēng dōng jiāng jūn, fēng fú yú wáng, wèi jū wèi yīng yáng jiāng jūn, mù róng fèng wèi jiàn cè jiāng jūn. bù shǔ yǐ dìng, jí cóng shí mén zhú qǐ fú qiáo, dù hé xiàng yè.
秦兵大潰，鳳乘勝攻入凌雲台戍，獲得甲仗馬匹，不計其數。會聞慕容垂濟河焚橋，有眾三萬，將抵洛陽，鳳乃勸翟斌迎垂，推為盟主。斌從鳳議，遣使白垂，垂尚慮有詐，乃拒絕斌使道：「我來救豫州，不來赴君，君既欲建大事，成敗禍福，由君自擇，我不願與聞！」斌使乃去，及垂抵洛陽，苻暉閉門不納，且責他擅殺飛龍。垂正在徬徨，適翟斌又遣長史郭通，來申前議。垂尚有疑色，通進言道：「將軍屢拒和議，莫非因翟斌兄弟，山野異類，無甚遠略，所以不願與謀，獨不思將軍今日，與斌合兵，可濟大業，否則將軍進為秦阻，退為斌扼，恐反致進退兩難了！」垂乃允議，遣通返報翟斌。斌率眾來與垂會，因勸垂即稱尊號，垂謙言道：「新興侯指慕容暐，見前。乃是我主，當迎歸反正，我怎好背主自尊呢！」恐非由衷之言。遂向眾宣謀道：「洛陽四面受敵，北阻大河，若欲控馭燕趙，實非易事，計不如北取鄴都，較得形便。」眾齊聲稱善，垂因復東還。故扶餘王余蔚，正為滎陽太守，邀同昌黎鮮卑衛駒等，迎垂入滎陽，垂又得萬餘人。群下再請上尊號，垂乃依晉中宗故事，稱大將軍大都督燕王，承制行事，號為統府，群下稱臣，文表奏報，封拜官爵，皆如王制。命弟德為車騎大將軍，封范陽王，兄子楷為征西大將軍，封太原王，翟斌為建義大將軍，封河南王，余蔚為征東將軍，封扶餘王，衛駒為鷹揚將軍，慕容鳳為建策將軍。部署已定，即從石門築起浮橋，渡河向鄴。

mù róng nóng bēn liè rén shí, jiè sù wū huán rén lǔ lì jiā, lì zhì zhuàn xiǎng nóng, nóng dàn xiào bù shí. lì rù nèi yǔ qī dào: mù róng láng nǎi shì guì rén, jīn dào wǒ jiā, zì hèn pín wēi, bù néng bèi jù shèng zhuàn, wèi zhī nài hé? qī dá dào: láng yǒu xióng cái dà zhì, jīn wú gù dào cǐ, qǐ tú wèi yǐn shí qǐ jiàn? qiè liào tā bì yǒu yǐn tú, jūn yí jí chū yǔ yì, bù bì duō yí. cǐ fù pō yǒu tè shí. lì yīn fù chū jiàn, nóng yǔ lì dào: wǒ yù zài cǐ mù bīng, ruì tú xìng fù, qīng kě cóng wǒ fǒu? lì biàn dá yīng dào: sǐ shēng wéi mìng! jǐn zūn kǔn jiào! nóng dà xǐ jìn shí, zuì bǎo jǐn huān. sì yòu wǎng yuē wū huán bù háo zhāng xiāng. xiāng yì yuàn wèi xiào sǐ, yú shì nóng qū jū mín wèi shì zú, zhǎn mù wèi bīng, liè shang wèi qí, bìng shǐ zhào qiū shuō xià tú gè dōng yí wū huán děng zhòng, yuē tóng jǔ shì. yuǎn jìn qū jí, zhòng zhì shù wàn. nóng hào lìng zhěng sù, suí cái shǔ zhí, shàng xià tiě rán, bīng mín gòng yuè.
慕容農奔列人時，借宿烏桓人魯利家，利置饌餉農，農但笑不食。利入內語妻道：「慕容郎乃是貴人，今到我家，自恨貧微，不能備具盛饌，為之奈何？」妻答道：「郎有雄才大志，今無故到此，豈徒為飲食起見？妾料他必有隱圖，君宜亟出與議，不必多疑。」此婦頗有特識。利因復出見，農語利道：「我欲在此募兵，銳圖興復，卿可從我否？」利便答應道：「死生唯命！」謹遵閫教！農大喜進食，醉飽盡歡。嗣又往約烏桓部豪張驤。驤亦願為效死，於是農驅居民為士卒，斬木為兵，裂裳為旗，並使趙秋說下屠各東夷烏桓等眾，約同舉事。遠近趨集，眾至數萬。農號令整肅，隨才署職，上下帖然，兵民共悅。

zhǎng lè gōng pī, shǐ bù jiāng shí yuè, lǜ zhe bù qí wàn rén, wǎng jī nóng jūn. nóng zhòng qǐng zhì liè rén chéng yǐ biàn zhàn shǒu, nóng xiào dào: jīn jiū zhòng qǐ yì, wéi dí shì qiú, ruò dé zhàn shèng, dāng yǐ shān hé wèi chéng chí, qū qū liè rén, hé zú zhěng zhì ne! xuán wén yuè jūn jiāng zhì, biàn mìng zhào qiū jí cān jūn qí wú téng jī yuè qián fēng, zhǎn fú shù bǎi rén, dé shèng huí yíng. cān jūn zhào qiān bái nóng dào: yuè jiǎ zhàng suī jīng, rén xīn wēi hài, róng yì pò miè, qǐng jí jī wù yán! nóng dá dào: bǐ jiǎ zài wài, wǒ jiǎ zài xīn, ruò yǔ bǐ zhòu zhàn, wǒ jūn jiàn tā wài mào, wèi miǎn qiè jù, bù rú dài mù chū jī, kě bǎo bì shèng! suì lìng jūn shì yán zhuāng dài mìng, wú dé wàng dòng. huì jiàn yuè lì shān zì gù, fù xiào yǔ zhū jiāng dào: yuè bīng jīng shì zhòng, bù zhī chéng ruì lái gōng, fǎn lì shān wèi fáng, wǒ zhī tā wú néng wèi ne! yīng wèi suǒ xiào. dài zhì rì mù, nǎi míng luó dòng zhòng, chū zhèn chéng xī, yá jiāng liú mù, qǐng xiān gōng yuè shān, nóng jí shǐ wèi xiān fēng, lìng lǜ zhuàng shì shù bǎi, qián wǎng bá shān, zì lǜ dà zhòng jì jìn. liú mù fèn yǒng zhí qián, huǐ shān zhí rù, qín bīng dǐ dǎng bú zhù, xiàng hòu tuì què. shí yuè sù hào xiāo yǒng, bù kěn jù tuì, biàn chí qiāng yuè mǎ, lái yǔ liú mù jué dòu. yuè guāng yǐn yuē, huǒ jù mó hu, bǐ cǐ yī lái yī wǎng, zhàn le shù shí huí hé, bù fēn shèng fù. piān mù róng nóng huī zhòng rù shān, hǎn shēng zhèn dì, dāo guāng shǎn chù, xuè ròu héng fēi, qín bīng duō bàn hài sàn, yuè yì wú xīn liàn zhàn, xū huǎng yī qiāng, huí mǎ biàn zǒu. mù yǎn míng shǒu kuài, jiù cóng yuè bèi hòu zhí cì yī dāo, yuè bù jí gù bì, dà jiào yī shēng, zhuàng luò mǎ xià, mù jí xià mǎ gē le yuè shǒu, fù shàng mǎ zhuī shā qín bīng, xuè liú shù lǐ, fāng cái shōu jūn huí chéng. yuè yǔ máo dāng, jiē qín xiāo jiāng, qín wáng jiān tè shǐ bāng zhù èr zi, zhèn shǒu jì yù, jí xiāng jì bài wáng, qín rén duó qì. xù máo shí èr rén zhàn mò, bǐ fǎ bù tóng.
長樂公丕，使部將石越，率着步騎萬人，往擊農軍。農眾請治列人城以便戰守，農笑道：「今糾眾起義，惟敵是求，若得戰勝，當以山河為城池，區區列人，何足整治呢！」旋聞越軍將至，便命趙秋及參軍綦毋滕擊越前鋒，斬俘數百人，得勝回營。參軍趙謙白農道：「越甲仗雖精，人心危駭，容易破滅，請急擊勿延！」農答道：「彼甲在外，我甲在心，若與彼晝戰，我軍見他外貌，未免怯懼，不如待暮出擊，可保必勝！」遂令軍士嚴裝待命，毋得妄動。會見越立柵自固，復笑語諸將道：「越兵精士眾，不知乘銳來攻，反立柵為防，我知他無能為呢！」應為所笑。待至日暮，乃鳴鑼動眾，出陣城西，牙將劉木，請先攻越柵，農即使為先鋒，令率壯士數百，前往拔柵，自率大眾繼進。劉木奮勇直前，毀柵直入，秦兵抵擋不住，向後退卻。石越素號驍勇，不肯遽退，便持槍躍馬，來與劉木決鬥。月光隱約，火具模糊，彼此一來一往，戰了數十回合，不分勝負。偏慕容農麾眾入柵，喊聲震地，刀光閃處，血肉橫飛，秦兵多半駭散，越亦無心戀戰，虛晃一槍，回馬便走。木眼明手快，就從越背後直刺一刀，越不及顧避，大叫一聲，撞落馬下，木即下馬割了越首，復上馬追殺秦兵，血流數里，方才收軍回城。越與毛當，皆秦驍將，秦王堅特使幫助二子，鎮守冀豫，及相繼敗亡，秦人奪氣。敘毛石二人戰歿，筆法不同。

mù róng nóng jí shǐ liú mù, hán sòng yuè shǒu, chí bào chuí jūn, zì yǐn bīng suí hòu fù yè. chuí zhì yè xià, xiān jiē liú mù jié bào, jì yǔ nóng děng xiāng huì. nóng běn yóu dà zhòng tuī dài, quán chēng biāo qí dà jiāng jūn, dū du hé běi zhū jūn shì. chuí jí lìng shí shòu guān jiē, lì shì zǐ bǎo wèi tài zǐ, gǎi qín jiàn yuán èr shí nián wèi yàn yuán nián, shǐ jiā chēng wèi hòu yàn. yì shí liù guó zhōng zhī yī. fú sè cháo yí, gài rú jiù zhāng, dà fēng zōng shì gōng chén, jì wáng gōng hóu bó zǐ nán bǎi yú rén.
慕容農即使劉木，函送越首，馳報垂軍，自引兵隨後赴鄴。垂至鄴下，先接劉木捷報，繼與農等相會。農本由大眾推戴，權稱驃騎大將軍，都督河北諸軍事。垂即令實授官階，立世子寶為太子，改秦建元二十年為燕元年，史家稱為後燕。亦十六國中之一。服色朝儀，概如舊章，大封宗室功臣，計王公侯伯子男百餘人。

qín zhǎng lè gōng pī, shǐ shǔ lì jiāng ràng zhì chuí yíng, zé tā fù dé. chuí dá dào: gū shòu qín wáng hòu ēn, wèi cháng bèi fù, gù yù bǎo quán zhǎng lè gōng, shǐ tā lǜ zhòng wǎng fù zhǎng ān, rán hòu xiū wǒ jiù yè, yǔ qín yǒng wèi lín hǎo, ruò zhǎng lè gōng zhí mí bù wù, wèi kěn jǔ yè chéng guī hái, gū zhǐ kě xī zhòng yǔ zhēng, yī jīng jué liè, kǒng zhǎng lè gōng pǐ mǎ qiú shēng, yě bù kě dé le. ràng lì shēng dào: jiāng jūn bù róng běn guó, bèn mìng wǒ cháo, qǐ shàng dé yǒu gù yàn chǐ tǔ me? zhǔ shàng yǔ jiāng jūn fēng shū lèi bié, yī jiàn qīng xīn, qīn rú zōng zú, chǒng yú xūn jiù, cóng lái jūn chén jì yù, yǒu rú cǐ lóng hòu me? jīn yīn wáng shī xiǎo bài, suì yǒu yì tú, zhǎng lè gōng nǎi zhǔ shàng yuán zǐ, shòu mìng zhèn yè, qǐ kěn dī shǒu xià xīn, biàn jiāng quán yè xiāng ràng, jiāng jūn yù liè guān huǐ miǎn, zì kě qióng jí bīng shì, hé láo duō yán! bù guò jiāng jūn nián chuí qī shí, pàn dào zhì bài, xuán shǒu bái qí, gāo shì zhōng chén, fǎn wèi nì guǐ, shí wèi miǎn lìng rén kě xī lī! chuí tīng le ràng yán, dào yě wú yán kě bó. wéi zuǒ yòu dōu hèn ràng bù xùn, jù qǐng shā ràng, chuí yáo shǒu dào: bǐ cǐ gè wèi qí zhǔ, ràng yǒu hé zuì? réng yī lǐ qiǎn guī. yīn jí huī zhòng gōng yè, qiě qiǎn shǐ shàng biǎo zhǎng ān, yuàn sòng bù rù guān, qǐ hái yè chéng. biǎo wén yǒu yún:
秦長樂公丕，使屬吏姜讓至垂營，責他負德。垂答道：「孤受秦王厚恩，未嘗背負，故欲保全長樂公，使他率眾往赴長安，然後修我舊業，與秦永為鄰好，若長樂公執迷不悟，未肯舉鄴城歸還，孤只可悉眾與爭，一經決裂，恐長樂公匹馬求生，也不可得了。」讓厲聲道：「將軍不容本國，奔命我朝，豈尚得有故燕尺土麼？主上與將軍風殊類別，一見傾心，親如宗族，寵逾勛舊，從來君臣際遇，有如此隆厚麼？今因王師小敗，遂有異圖，長樂公乃主上元子，受命鎮鄴，豈肯低首下心，便將全鄴相讓，將軍欲裂冠毀冕，自可窮極兵勢，何勞多言！不過將軍年垂七十，叛道致敗，懸首白旗，高世忠臣，反為逆鬼，實未免令人可惜哩！」垂聽了讓言，倒也無言可駁。惟左右都恨讓不遜，俱請殺讓，垂搖首道：「彼此各為其主，讓有何罪？」仍依禮遣歸。因即麾眾攻鄴，且遣使上表長安，願送不入關，乞還鄴城。表文有云：

chén cái fēi gǔ rén, zhì huò qǐ xiāo qiáng, shēn yīng shí nán, guī mìng shèng cháo. bì xià ēn shēn zhōu hàn, wěi dāo wēi gù zhī yù, wèi wèi liè jiāng, jué tiǎn tōng hóu, shì zài lù lì shū chéng, cháng jù bù jí. qù xià huán chōng sòng sǐ, yī chū yún xiāo, huí tǎo yún chéng, fú guó wàn jì, sī chéng bì xià shén suàn zhī qí, yì yì yú chén wàng sǐ zhī xiào, fāng jiāng yǐn mǎ guì zhōu, xuán qí mǐn huì, bù tú tiān zhù luàn dé, dà jià bān shī, bì xià dān mǎ bēn chén, chén fèng wèi fěi èr, qǐ wéi bì xià shèng míng, jiàn chén dān xīn, huáng tiān hòu tǔ, shí yì zhī zhī. chén fèng zhào běi xún, shòu zhì zhǎng lè, pī wài shī zhòng xīn, nèi duō cāi jì, lìng chén yě cì wài tíng, bù tīng yè miào. dīng líng nì shù, kòu bī yù zhōu, pī pò chén dān fù, xiàn yǐ shī chéng, wéi gěi bì zú èr qiān, jǐn wú bīng zhàng, fù lìng fēi lóng qián wèi cì kè. jí zhì luò yáng, píng yuán gōng huī, fù bù xìn nà. chén qiè wéi jìn wú huái yīn gōng gāo zhī lǜ, tuì wú lǐ guǎng shī lì zhī qiān, dàn jù qīng yíng, jiāo luàn hēi bái, diān dǎo shì fēi. dīng líng yí xià, yǐ chén zhōng ér jiàn yí, nǎi tuī chén wèi méng zhǔ, chén shòu tuō shàn shǐ, bù suí lìng zhōng, qì wàng xī jīng, huī tì jí mài. jūn cì shí mén, suǒ zài yún fù, suī zhōu wǔ zhī huì yú mèng jīn, hàn zǔ zhī jí yú gāi xià, bù qī zhī zhòng, shí yǒu shèn yān. yǔ tài zì háo. chén yù lìng zhǎng lè gōng jǐn zhòng xī hái, yǐ lǐ fā qiǎn, ér pī gù shǒu pǐ fū zhī zhì, bù dá biàn tōng zhī lǐ. chén xī nóng, shōu jí gù yíng, yǐ bèi bù yú, ér shí yuè qīng yè chéng zhī zhòng, qīng xiāng yǎn xí, bīng zhèn wèi jiāo, yuè yǐ yǔn shǒu. chén jì dān chē xuán zhěn, guī zhě rú yún, sī shí tiān fú, fēi chén zhī lì. qiě yè xì chén guó jiù dōu, yīng jí huì jí, rán hòu xī xiàng shòu mìng, yǒng shǒu dōng fān, shàng chéng bì xià yù chén zhī yì, xià quán yú chén gǎn bào zhī chéng. jīn jìn bīng zhì yè, bìng yù pī yǐ tiān shí rén shì, ér pī bù chá jī yùn, dù mén zì shǒu, shí chū tiāo zhàn. bīng rèn xiāng jiāo, héng kǒng bīng shǐ wù zhōng, yǐ shāng bì xià tiān xìng zhī niàn. chén zhī cǐ chéng, wèi jiǎn tiān tīng, zhé è bīng zhǐ ruì, bù gǎn qióng gōng. fū yùn yǒu tuī yí, lái qù cháng shì, wéi bì xià jiàn zhī!
臣才非古人，致禍起蕭牆，身嬰時難，歸命聖朝。陛下恩深周漢，猥叨微顧之遇，位為列將，爵忝通侯，誓在戮力輸誠，嘗懼不及。去夏桓沖送死，一出雲消，回討鄖城，俘馘萬計，斯誠陛下神算之奇，抑亦愚臣忘死之效，方將飲馬桂州，懸旗閩會，不圖天助亂德，大駕班師，陛下單馬奔臣，臣奉衛匪貳，豈惟陛下聖明，鑒臣丹心，皇天后土，實亦知之。臣奉詔北巡，受制長樂，丕外失眾心，內多猜忌，令臣野次外庭，不聽謁廟。丁零逆豎，寇逼豫州，丕迫臣單赴，限以師程，惟給敝卒二千，盡無兵仗，復令飛龍潛為刺客。及至洛陽，平原公暉，復不信納。臣竊維進無淮陰功高之慮，退無李廣失利之愆，但懼青蠅，交亂黑白，顛倒是非。丁零夷夏，以臣忠而見疑，乃推臣為盟主，臣受託善始，不遂令終，泣望西京，揮涕即邁。軍次石門，所在雲赴，雖周武之會於孟津，漢祖之集於垓下，不期之眾，實有甚焉。語太自豪。臣欲令長樂公盡眾西還，以禮發遣，而丕固守匹夫之志，不達變通之理。臣息農，收集故營，以備不虞，而石越傾鄴城之眾，輕相掩襲，兵陣未交，越已隕首。臣既單車懸軫，歸者如雲，斯實天符，非臣之力。且鄴系臣國舊都，應即惠及，然後西向受命，永守東藩，上成陛下遇臣之意，下全愚臣感報之誠。今進兵至鄴，並喻丕以天時人事，而丕不察機運，杜門自守，時出挑戰。兵刃相交，恆恐兵矢誤中，以傷陛下天性之念。臣之此誠，未簡天聽，輒遏兵止銳，不敢窮攻。夫運有推移，來去常事，惟陛下鑒之！

qín wáng jiān dé biǎo, dāng rán fèn hèn, yě yǒu yī shū bào chuí dào:
秦王堅得表，當然憤恨，也有一書報垂道：

zhèn yǐ bù dé, tiǎn chéng líng mìng, jūn lín wàn bāng, èr shí yú nián yǐ. xiá fāng yōu yì, mò bù lái tíng, wéi dōng nán yī yú, gǎn wéi wáng mìng. zhèn yuán fèn liù shī, gōng xíng tiān fá, ér xuán jī bù diào, wáng shī bài jī, lài qīng zhōng chéng zhī zhì, fǔ yì zhèn gōng, shè jì zhī bù yǔn, qīng zhī lì yě. zhōng xīn cáng zhī, hé rì wàng zhī! fāng nǐ rèn qīng yǐ yuán xiāng, jué qīng yǐ jùn hóu, shù hóng jì jiān nán, jìng chóu xūn liè, hé yì bó yí hū huǐ bīng cāo, liǔ huì shū wèi yín fū, lǎn biǎo wǎn rán, yǒu cán cháo shì. qīng jì bù róng yú běn guó, pǐ mǎ ér tóu mìng, zhèn zé chǒng qīng yǐ jiāng wèi, lǐ qīng yǐ shàng bīn, rèn tóng jiù chén, jué qí xūn fǔ, shà xuè duàn jīn, pī xīn xiāng fù, wèi qīng shí shèn huái yīn, bǎo zhī xié lǎo, qǐ yì chù shuǐ fù zhōu, yǎng shòu fǎn hài, huǐ zhī shì qí, jiāng hé suǒ jí! dàn yán hài zhòng, kuā nǐ fēi cháng, zhōu wǔ zhī shì, qǐ qīng yōng rén suǒ kě bìng lùn zāi! shī lóng zhī niǎo, fēi luó suǒ jī tuō wǎng zhī jīng, qǐ gǔ suǒ zhì, qiào lù rèn huái, hé fán wén yě. niàn qīng chuí lǎo, lǎo ér wèi zéi, shēng wèi pàn chén, sǐ wèi nì guǐ, zhū zhāng yōu xiǎn, bù dú cún wáng, zhōng yuán shì nǚ, hé tòng rú zhī! zhèn zhī lì yùn xìng sàng, qǐ fù yóu qīng, dàn zhǎng lè píng yuán, yǐ wèi lì zhī nián, yù qīng yú liǎng dōu, lǜ qí jīng lüè, wèi chēng zhèn xīn, suǒ hèn zhě cǐ yān ér yǐ, yú fù hé yán!
朕以不德，忝承靈命，君臨萬邦，二十餘年矣。遐方幽裔，莫不來庭，惟東南一隅，敢違王命。朕爰奮六師，恭行天罰，而玄機不弔，王師敗績，賴卿忠誠之至，輔翼朕躬，社稷之不隕，卿之力也。中心藏之，何日忘之！方擬任卿以元相，爵卿以郡侯，庶弘濟艱難，敬酬勛烈，何意伯夷忽毀冰操，柳惠倏為淫夫，覽表惋然，有慚朝士。卿既不容於本國，匹馬而投命，朕則寵卿以將位，禮卿以上賓，任同舊臣，爵齊勛輔，歃血斷金，披心相付，謂卿食椹懷音，保之偕老，豈意畜水覆舟，養獸反害，悔之噬臍，將何所及！誕言駭眾，夸擬非常，周武之事，豈卿庸人所可並論哉！失籠之鳥，非羅所羈；脫網之鯨，豈罟所制，翹陸任懷，何煩聞也。念卿垂老，老而為賊，生為叛臣，死為逆鬼，侏張幽顯，布毒存亡，中原士女，何痛如之！朕之歷運興喪，豈復由卿，但長樂平原，以未立之年，遇卿於兩都，慮其經略，未稱朕心，所恨者此焉而已，余復何言！

chuí lǎn shū bù gù, dàn dū bīng wéi zhù yè chéng, gōng rù wài fú. qín fú pī tuì shǒu zhōng chéng, yǔ chuí xiāng chí, jīng xún wèi xià. chuí qiǎn lǎo ruò zhì wèi jùn féi xiāng, zhú zào xīn xìng chéng, zhì shǒu zī zhòng, fù lìng dì fàn yáng wáng dé, jí cóng zi tài yuán wáng kǎi děng, gōng jù fāng tóu guǎn táo, zhì shù ér hái. zì shì guān dōng liù zhōu jùn xiàn, yī cì jiàng yàn. qín běi dì zhǎng shǐ mù róng hóng, xì qián yān zhǔ mù róng wěi dì, wén chuí yǐ qǐ bīng huī fù, suì wáng bēn guān dōng, shōu jí xiān bēi yí zhòng, dé shù qiān rén, hái tún huá yīn, zì chēng dū du shǎn xī zhū jūn shì, dà jiāng jūn, yōng zhōu mù, jì běi wáng. qín wáng jiān jí mìng jù lù gōng ruì wèi dà jiāng jūn, dū du zhōng wài zhū jūn shì, bìng shòu zuǒ jiāng jūn dòu chōng wèi zhǎng shǐ, lóng xiāng jiāng jūn yáo cháng wèi sī mǎ, bō bīng wǔ wàn, shǐ wǎng tǎo hóng. bīng duì fāng fā, hū bào píng yáng tài shǒu mù róng chōng, yì qǐ bīng hé dōng, gōng qín pú bǎn, chōng xì hóng dì, cóng qián qín miè yàn shí, chōng nián shàng zhǐ shí yǒu èr suì, yǔ nǎi zǐ qīng hé gōng zhǔ tóng wèi qín fú, chōng rù yē tíng. qīng hé gōng zhǔ, nián fāng èr qī, jù yǒu jué sè, zhèng shì fēn hán dòu gǎo, yàn ruò fú qú, jiān zěn kěn fàng guò, bī lìng shì qǐn. wáng guó nǚ ér, bù néng zì zhǔ, zhǐ hǎo yóu tā bǎi bù, chōng zuò wán wù. chōng yì miàn ruò guān yù, yǔ nǎi zǐ bù xiāng shàng xià, jiān yòu shì ruò luán tóng, chén xī yǔ gòng, pū shuò cí xióng, mí lí mò biàn. dāng shí zhǎng ān yǒu gē yáo yún: yī cí fù yī xióng, shuāng fēi rù zǐ gōng. wáng měng zài rì, jí yán qiè jiàn, jiān bù dé yǐ qiǎn chōng chū gōng. qí chōng shāo zhǎng, biàn lìng wèi píng yáng tài shǒu, nǎ zhī tā dé le chǐ fú, yě chéng shì fā nán, jìng yǔ xiōng qǐ bīng xiǎng yīng, xiǎo zi yǒu shī yǒng dào:
垂覽書不顧，但督兵圍住鄴城，攻入外郛。秦苻丕退守中城，與垂相持，經旬未下。垂遣老弱至魏郡肥鄉，築造新興城，置守輜重，復令弟范陽王德，及從子太原王楷等，攻據枋頭館陶，置戍而還。自是關東六州郡縣，依次降燕。秦北地長史慕容泓，系前燕主慕容暐弟，聞垂已起兵恢復，遂亡奔關東，收集鮮卑遺眾，得數千人，還屯華陰，自稱都督陝西諸軍事，大將軍，雍州牧，濟北王。秦王堅急命鉅鹿公睿為大將軍，都督中外諸軍事，並授左將軍竇沖為長史，龍驤將軍姚萇為司馬，撥兵五萬，使往討泓。兵隊方發，忽報平陽太守慕容沖，亦起兵河東，攻秦蒲坂，沖系泓弟，從前秦滅燕時，沖年尚只十有二歲，與乃姊清河公主同為秦俘，充入掖廷。清河公主，年方二七，具有絕色，正是芬含豆暠，艷若芙蕖，堅怎肯放過，逼令侍寢。亡國女兒，不能自主，只好由他擺布，充做玩物。沖亦面若冠玉，與乃姊不相上下，堅又視若孌童，晨夕與共，撲朔雌雄，迷離莫辨。當時長安有歌謠云：「一雌復一雄，雙飛入紫宮。」王猛在日，極言切諫，堅不得已遣衝出宮。俟沖稍長，便令為平陽太守，哪知他得了尺符，也乘勢發難，竟與兄起兵響應，小子有詩詠道：

dào dǐ nán róng shèng nǚ róng, lóng yáng jué qǐ yì chēng xióng.
到底男戎勝女戎，龍陽崛起亦稱雄。

kě zhī yī xùn yóu lái jiù, wù pí wán tóng zhǎng luàn fēng.
可知伊訓由來舊，誤毗頑童長亂風。

chōng fù pàn qín, qín wáng jiān bù dé bù fáng, yòu zhǐ hǎo diào bīng wǎng yù. yù zhī hé rén wèi jiāng, qiě dài xià huí zài biǎo.
沖復叛秦，秦王堅不得不防，又只好調兵往御。欲知何人為將，且待下回再表。

--------

qín wáng jiān fù zǐ zhī zòng chuí, tóng yī shī cè. chuí kě qǔ jiān ér bù qǔ, zhì fù yè yǐ hòu, shā lì shāo tíng, shǐ lù yì móu. sì qiě jiè zhēng tǎo zhī míng, xí shā fú fēi lóng, lián hé dí bīn, gōng rán pàn qín, zì hào yàn wáng. hé qí shě yì ér jiù nán, xiān shùn ér hòu nì yě, tuī chuí zhī yì, yǐ wèi yīng xióng jǔ shì, bù pò rén xiǎn, zòng jiān suǒ yǐ bào sī ēn, lián bīn suǒ yǐ fù jiù yè, jìn wén gōng tuì bì sān shè, zú bài chǔ yú chéng pú, hòu shì bù jī qí fù dé, chuí yì yóu shì ěr. qiě guān qí shàng biǎo qín tíng, yóu yǐ chén dào zì chù, suī fǎng zhī zhōu wǔ hàn gāo, bù wú guò kuā, rán qí bù yù yǐ pàn rén zì chù, yǐ zài yán biǎo. jiān zhī bào shū zé chuí, yǒu huǐ hèn yǔ. bù zhī jiān zhī zhì wáng, jiù yóu zì qǔ, wéi zhòng kòu jìn, yī bài tú dì, jí wú mù róng shì zhī fā nán, ér yáo cháng děng sì xì ér dòng, níng bù zú yǐ luàn qín! qín gù wú jiǔ ān zhī lǐ yě, yú mù róng chuí hū hé yóu?
秦王堅父子之縱垂，同一失策。垂可取堅而不取，至赴鄴以後，殺吏燒亭，始露異謀。嗣且借征討之名，襲殺苻飛龍，聯合翟斌，公然叛秦，自號燕王。何其舍易而就難，先順而後逆也，推垂之意，以為英雄舉事，不迫人險，縱堅所以報私恩，聯斌所以復舊業，晉文公退避三舍，卒敗楚於城濮，後世不譏其負德，垂亦猶是耳。且觀其上表秦庭，猶以臣道自處，雖仿之周武漢高，不無過夸，然其不欲以叛人自處，已在言表。堅之報書責垂，有悔恨語。不知堅之致亡，咎由自取，違眾寇晉，一敗塗地，即無慕容氏之發難，而姚萇等伺隙而動，寧不足以亂秦！秦固無久安之理也，於慕容垂乎何尤？