strong yè chóng líng huán wēn jiàn guǐ　 zhòng zhēng shuò wáng měng liú yán strong
謁崇陵桓溫見鬼　重正朔王猛留言

què shuō xiào wǔ dì níng kāng yuán nián, guó luàn cū dìng, dà sī mǎ huán wēn, jìng cóng gū shú rù cháo. cháo chén zhòng wàng, yào suàn xiè ān wáng tǎn zhī, ān yǐ qiān rèn lì bù shàng shū, tǎn zhī réng rèn shì zhōng. dū xià rén shì, xiāng shuài cāi yí, qún wèi wēn wú gù rù cháo, bú shì lái fèi yòu zhǔ, jiù shì lái zhū wáng xiè. xiè ān què bù yǐ wèi yōu, dú tǎn zhī wèi miǎn jiāo zhuó, piān gōng tíng yòu fā chū zhào mìng, jìng shǐ ān yǔ tǎn zhī, fù xīn tíng yíng wēn, tǎn zhī jiē zhào, jīng dé miàn sè rú tǔ, ān réng tán xiào zì ruò. qiě yǔ liáo shǔ dào: jìn zuò cún wáng, zài cǐ yī xíng. ān ér xíng zhī, kě wèi míng bù xū chuán. dāng xià qǐ xíng chū dōu, jìng wǎng xīn tíng, bǎi guān xiāng suí shén zhòng. jí yǔ wēn yù, wēn dà chén bīng wèi, yán jiàn cháo shì, fán wèi wàng shāo chóng de guān yuán, dàn kǒng dé zuì, dōu xiàng wēn yáo bài, zhàn lì shī róng, tǎn zhī gèng niē zhe yī bǎ lěng hàn, qū yì wēn qián, jǐ shì hún líng chū qiào, lián shǒu bǎn dōu zhì dào chí. rén shēng zǒng yǒu yī sǐ, hé bì zhè bān gǔ lì? wéi xiè ān cóng róng bù rù, yī xiē ér bù jū xíng jī. wēn jiàn tā tài dù yì rén, zì rán jiā jìng, biàn jí qǐ shēn yán zuò, liǎng xià zuò dìng. ān yǎn guāng rú jù, yǐ yǒu suǒ jiàn, nǎi jí yǔ wēn dào: ān wén zhū hóu yǒu dào, shǒu zài sì lín, míng gōng yì hé xū bì hòu zhì rén? wēn xiào dá dào: kǒng yǒu cù biàn, bù dé bù rán. shuō zhe, jí gù lìng zuǒ yòu, chè qù hòu zhàng, zhàng hòu běn liè jiǎ shì, yì yī qí huī tuì. ān yǔ wēn xiào yǔ yí shí, fāng cái qǐng wēn dòng shēn, tóng rù jiàn kāng. tǎn zhī dāi ruò mù yòu niǎo, yī yǔ bù fā, zhǐ bèi shàng de lěng hàn, yǐ jīng shī tòu lǐ yī, xìng wēn wú yī yǔ xiāng zé, shǐ dé jiāng hún pò shōu huí, xié xíng hái dōu. tā píng shí běn yǔ ān qí míng, jīng cǐ yī jǔ, yōu liè nǎi fēn.
卻說孝武帝寧康元年，國亂粗定，大司馬桓溫，竟從姑孰入朝。朝臣重望，要算謝安王坦之，安已遷任吏部尚書，坦之仍任侍中。都下人士，相率猜疑，群謂溫無故入朝，不是來廢幼主，就是來誅王謝。謝安卻不以為憂，獨坦之未免焦灼，偏宮廷又發出詔命，竟使安與坦之，赴新亭迎溫，坦之接詔，驚得面色如土，安仍談笑自若。且語僚屬道：「晉祚存亡，在此一行。」安而行之，可謂名不虛傳。當下啟行出都，徑往新亭，百官相隨甚眾。及與溫遇，溫大陳兵衛，延見朝士，凡位望稍崇的官員，但恐得罪，都向溫遙拜，戰慄失容，坦之更捏着一把冷汗，趨詣溫前，幾似魂靈出竅，連手版都致倒持。人生總有一死，何必這般股慄？惟謝安從容步入，一些兒不拘形跡。溫見他態度異人，自然加敬，便即起身延坐，兩下坐定。安眼光如炬，已有所見，乃即語溫道：「安聞諸侯有道，守在四鄰，明公亦何須壁後置人？」溫笑答道：「恐有猝變，不得不然。」說着，即顧令左右，撤去後帳，帳後本列甲士，亦一齊麾退。安與溫笑語移時，方才請溫動身，同入建康。坦之呆若木(又鳥)，一語不發，只背上的冷汗，已經濕透裡衣，幸溫無一語相責，始得將魂魄收回，偕行還都。他平時本與安齊名，經此一舉，優劣乃分。

wēn rù cháo yè jiàn xiào wǔ dì, xùn jí lú sǒng fàn què shì, yóu shàng shū lù shǐ, jiǎn chá bù yán, yǐ zhì zéi rù jìn mén, nǎi jiāng lù shǐ shōu fù tíng wèi, àn lǜ zhì zuì cǐ wài méi shén jǔ dòng, cháo chén cái dé shǎo ān. wēn yù jū jiàn kāng shù rì, ān yǔ tǎn zhī, lǚ wǎng yì shì. hū jué liáng fēng rù shì, chuī kāi hòu zhàng, nèi yǒu yī tà, tà shàng wò zhe yī rén, ān lüè lüè qiáo zhe, biàn shí shì zhōng shū shì láng xī chāo, dāng jí wēi xiào dào: xī shēng kě wèi rù mù bīn le. chāo běn shòu wēn mì zhǔ, liú wò zhàng hòu, qiè tīng kè tán, jì bèi ān qiáo pò jī guān, bù dé yǐ qǐ shēn chū zhàng, yǔ ān xiāng jiàn, ān xuè ér bù nüè, zhuǎn shǐ wēn chāo liǎng rén, kuì nǎn jiāo bìng. jí ān děng qù hòu, wēn xīn xià yì hěn jué jì ān, dàn yīn ān sù fú wù wàng, yī shí wèi biàn xià shǒu, zhǐ hǎo zàn cóng róng rěn, guān xìn hòu dòng. yú shì nǐ yè gāo píng líng, jié dàn dēng chē, zuǒ yòu jiàn tā píng shì qǐ jìng, tǒng àn àn chēng qí. tú cì fù gù yǔ dào: xiān dì jiū shǔ yǒu líng, rǔ děng kě dé jiàn fǒu? zuǒ yòu tīng zhe, yì bù zhī tā shuō hé guǐ huà. dào le líng qián, wēn xià chē kòu bài, qiě bài qiě yǔ dào: chén bù gǎn! chén bù gǎn! jí bài bì hòu, hái shuō chén bù gǎn sān zì, zuǒ yòu jù mò míng qí miào. wēn réng jià chē hái yù, fù wèn zuǒ yòu dào: yīn juān rú hé xíng zhuàng? zuǒ yòu dá chēng juān shēn féi ǎi, wēn bù jué shī sè dào: bù cuò bù cuò, tā yì céng zài xiān dì zuǒ cè ne. yí xīn shēng àn guǐ. shì xī, jí hán rè jiāo zuò, zhān yǔ bù xiū, jīng yī zhěn zhì, hǎo jǐ rì cái dé shǎo chài, nǎi cí xíng hái zhèn.
溫入朝謁見孝武帝，訊及盧悚犯闕事，由尚書陸始，檢察不嚴，以致賊入禁門，乃將陸始收付廷尉，按律治罪；此外沒甚舉動，朝臣才得少安。溫寓居建康數日，安與坦之，屢往議事。忽覺涼風入室，吹開後帳，內有一榻，榻上臥着一人，安略略瞧着，便識是中書侍郎郗超，當即微笑道：「郗生可謂入幕賓了。」超本受溫密囑，留臥帳後，竊聽客談，既被安瞧破機關，不得已起身出帳，與安相見，安謔而不虐，轉使溫超兩人，愧赧交並。及安等去後，溫心下亦很覺忌安，但因安素孚物望，一時未便下手，只好暫從容忍，觀釁後動。於是擬謁高平陵，詰旦登車，左右見他憑軾起敬，統暗暗稱奇。途次復顧語道：「先帝究屬有靈，汝等可得見否？」左右聽着，亦不知他說何鬼話。到了陵前，溫下車叩拜，且拜且語道：「臣不敢！臣不敢！」及拜畢後，還說臣不敢三字，左右俱莫名其妙。溫仍駕車還寓，復問左右道：「殷涓如何形狀？」左右答稱涓身肥矮，溫不覺失色道：「不錯不錯，他亦曾在先帝左側呢。」疑心生暗鬼。是夕，即寒熱交作，譫語不休，經醫診治，好幾日才得少瘥，乃辭行還鎮。

jì dǐ gū shú, bìng yòu zhuǎn jù, tā hái xiǎng róng yīng jiǔ xī, tè qiǎn rén rù dōu qǐng qiú. xiè ān wáng tǎn zhī wèi gǎn jùn jù, bù guò zhú rì yán āi, zhì wēn shǐ zài sān cuī cù, nǎi lìng lì bù láng yuán hóng jù cǎo. hóng yǒu wén cái, yuán bǐ jí jiù, piān xiè ān chuī máo suǒ bān, lǚ zhǔ xiū gǎi, suì zhì zā yuè wèi chéng. hóng mì wèn pú shè wáng biāo zhī, jiū yīng rú hé zhe bǐ, biāo zhī dào: rú qīng dà cái, hé fán xiū shì, zhè shì xiè shàng shū gù yì rú cǐ, bǐ zhī huán gōng bìng shì rì zēng, liào bì bù jiǔ, suǒ yǐ jí cǐ qiān yán ne. hóng shǐ shì rán.
既抵姑孰，病又轉劇，他還想榮膺九錫，特遣人入都請求。謝安王坦之未敢峻拒，不過逐日延挨，至溫使再三催促，乃令吏部郎袁宏具草。宏有文才，援筆即就，偏謝安吹毛索瘢，屢囑修改，遂至匝月未成。宏密問僕射王彪之，究應如何著筆，彪之道：「如卿大才，何煩修飾，這是謝尚書故意如此，彼知桓公病勢日增，料必不久，所以藉此遷延呢。」宏始釋然。

wēn wèi dé rú yuàn, dāng rán huì hèn. shì wēn dì jiāng zhōu cì shǐ chōng, guò wèn wēn jí, jiàn wēn bìng chuí wēi, biàn wèn jí wáng xiè èr rén, wēn kuì rán dào: qú děng fēi rǔ suǒ néng chù fēn, wǒ sǐ hòu xī děng yōng ruò, suǒ yǒu bù qǔ, guī rǔ tǒng lǜ biàn liǎo. chōng yīng mìng ér chū. kàn guān tīng shuō, wēn yǒu liù zǐ, zhǎng míng xī, cì míng jì, yòu cì wèi yùn yī wěi xuán. xī wén chōng miàn shòu wēn mìng, jiāng tǒng yí zhòng, xīn zhōng hěn shì bù fú. suì yǔ dì jì móu zhū shū mì, yì yù shā chōng. chōng xiòng xī yīn móu, bù gǎn fù rù, sì yóu xī děng bào wēn sǐ hào, zhào chōng lín sàng, chōng jí qiǎn lì shì zhí rù sàng cì, jū zhù xī jì, qiě zhú mì chū wài, rán hòu jǔ āi. yǐ ér zòu xǐ xī jì zhì zhǎng shā, bà chù mì guān, qiě chēng wēn yí mìng, yǐ shǎo zǐ xuán wèi sì. jìn tíng zhuī zèng chéng xiàng, cì fù gǔn miǎn, yǔ shì xuān wǔ, cǐ wài sàng zàng lǐ yí, yī yī hàn dà jiāng jūn huò guāng jí jìn tài zǎi ān píng xiàn wáng fú gù shì, jí mìng xuán xí fēng nán jùn gōng. xuán nián cái wǔ suì, chōng zǒng dào tā yòu ruò yì zhì, kě wú hòu yōu, nǎ zhī tā zhǎng chéng hòu, bǐ nǎi fù hái yào xiōng xiǎn ne? àn fú xià wén. xiāng chuán xuán wèi wēn shù zǐ, shēng mǔ mǎ shì, yè zuò yuè xià, jiàn liú xīng zhuì pén shuǐ zhōng, yòng piáo jū tūn, yīn dé yǒu shēn. jí shēng xuán shí, yǒu guāng zhào shì, jiā rén chà wèi shén qí, nǎi qǔ yī xiǎo míng, jiào zuò líng bǎo. rǔ ǎo měi bào xuán shěng wēn, jīng guò zhòng mén, bì yì rén nǎi zhì, shuō shì shěn zhòng yì cháng, gù wēn shén jiā chǒng ài. chōng lì xuán wèi sì, huò guǒ chéng wēn yí mìng, yì wèi kě zhī, zhè qiě dài hòu màn biǎo.
溫未得如願，當然恚恨。適溫弟江州刺史沖，過問溫疾，見溫病垂危，便問及王謝二人，溫喟然道：「渠等非汝所能處分，我死後熙等庸弱，所有部曲，歸汝統率便了。」沖應命而出。看官聽說，溫有六子，長名熙，次名濟，又次為韻禕偉玄。熙聞沖面受溫命，將統遺眾，心中很是不服。遂與弟濟謀諸叔秘，意欲殺沖。沖詗悉陰謀，不敢復入，嗣由熙等報溫死耗，召沖臨喪，沖即遣力士直入喪次，拘住熙濟，且逐秘出外，然後舉哀。已而奏徙熙濟至長沙，罷黜秘官，且稱溫遺命，以少子玄為嗣。晉廷追贈丞相，賜賻袞冕，予諡宣武，此外喪葬禮儀，一依漢大將軍霍光及晉太宰安平獻王孚故事，即命玄襲封南郡公。玄年才五歲，沖總道他幼弱易制，可無後憂，哪知他長成後，比乃父還要兇險呢？暗伏下文。相傳玄為溫庶子，生母馬氏，夜坐月下，見流星墜盆水中，用瓢掬吞，因得有娠。及生玄時，有光照室，家人詫為神奇，乃取一小名，叫作靈寶。乳媼每抱玄省溫，經過重門，必易人乃至，說是沈重異常，故溫甚加寵愛。沖立玄為嗣，或果承溫遺命，亦未可知，這且待後慢表。

qiě shuō huán wēn jì sǐ, yǒu zhào jìn chōng wèi zhōng jūn jiāng jūn, dū du yáng yōng jiāng sān zhōu jūn shì, jiān yáng yù èr zhōu cì shǐ, shǐ zhèn gū shú. jiā yòu jiāng jūn jīng zhōu cì shǐ huán huō, wèi zhēng xī jiāng jūn, dū du jīng yáng guǎng sān zhōu jūn shì. huō zǐ jìng líng tài shǒu shí xiù, wèi níng yuǎn jiāng jūn, jiān jiāng zhōu cì shǐ, shǐ zhèn xún yáng. huò quàn chōng rù zhū wáng xiè, zhuān zhí cháo quán, chōng jiāng tā chì tuì. chōng lì fǎn wēn zhèng, yī qiè shēng shā yǔ duó, jiē xiān shí zòu wén, rán hòu shī xíng, jìn tíng shàng xià, shǐ dé jiě yōu.
且說桓溫既死，有詔進沖為中軍將軍，都督揚雍江三州軍事，兼揚豫二州刺史，使鎮姑孰。加右將軍荊州刺史桓豁，為征西將軍，都督荊揚廣三州軍事。豁子竟陵太守石秀，為寧遠將軍，兼江州刺史，使鎮尋陽。或勸沖入誅王謝，專執朝權，沖將他叱退。衝力反溫政，一切生殺予奪，皆先時奏聞，然後施行，晉廷上下，始得解憂。

xiè ān shàng kǒng huán chōng gàn zhèng, nǐ qǐng chǔ tài hòu lín cháo. chǔ tài hòu wèi kāng dì hòu, kāng dì xì yuán dì sūn, yǔ xiào wǔ dì běn wèi shū sǎo, cóng qián jiǎn wén rù sì, bǐ chǔ tài hòu bèi fēn jiào zhǎng, dàn yīn tā jì wèi tài hòu, bù dé yǐ jiā rén lǐ xiāng dài, gù réng chēng wèi tài hòu, qiě yīn tā jū zhù chóng dé gōng, tè zūn wèi chóng dé tài hòu. zhì shì yóu xiè ān chàng yì, zài qǐng xùn zhèng, qún liáo jiē wú yì cí, dú shàng shū pú shè wáng biāo zhī kàng yì dào: qián dài rén zhǔ, yòu zài qiǎng bǎo, mǔ zǐ yī tǐ, gù kě qǐng tài hòu lín cháo, dàn tài hòu yì wèi néng zhuān duàn, réng xū gù wèn dà chén. jīn zhǔ shàng nián yú shí suì, jiāng jí guān hūn, fǎn lìng cóng sǎo lín cháo, biǎo shì rén jūn yòu ruò, zhè nán dào hǎo guāng yáng shèng dé me? yì gù shèn shì. ān bù kěn cóng, jìng lǜ bǎi guān zòu bái tài hòu, dà lüè shuō shì:
謝安尚恐桓沖干政，擬請褚太后臨朝。褚太后為康帝後，康帝系元帝孫，與孝武帝本為叔嫂，從前簡文入嗣，比褚太后輩分較長，但因她既為太后，不得以家人禮相待，故仍稱為太后，且因她居住崇德宮，特尊為崇德太后。至是由謝安倡議，再請訓政，群僚皆無異詞，獨尚書僕射王彪之抗議道：「前代人主，幼在襁褓，母子一體，故可請太后臨朝，但太后亦未能專斷，仍須顧問大臣。今主上年逾十歲，將及冠婚，反令從嫂臨朝，表示人君幼弱，這難道好光揚聖德麼？」議固甚是。安不肯從，竟率百官奏白太后，大略說是：

wáng shì duō gù, huò nán réng zhēn, guó yōu shǐ zhōu, fù sàng yuán fǔ, tiān xià wǎng rán, ruò wú yōu jì, zhǔ shàng suī shèng míng tiān dǎn, ér chūn qiū shàng fù, jiān zài liàng àn, zhēng zhēng zhī sī, wèi huáng shù shì. fú wéi tài hòu bì xià, dé yīng kūn hòu, xuān cí shèng shàn, zāo jiā duō jiān, lín cháo qīn lǎn, guāng dà zhī měi, huà qià zài xī, ōu gē liú yǒng, bō yì wú wài, suī yǒu shēn xī yīn, rèn sì lóng zhōu, wèi zú yǐ yù. shì yǐ wǔ móu kè cóng, rén guǐ tóng xīn, yǎng wàng lái sū, xuán xīn rì yuè. fū suí shí zhī yì, zhōu yì suǒ shàng, níng gù shè jì, dà rén zhī rèn, fú yuàn bì xià, fǔ zōng wàn jǐ, lí hé zhèng dào, yǐ wèi zǔ zōng, yǐ ān zhào shù, bù shèng yóng yóng dài mìng zhī zhì!
王室多故，禍難仍臻，國憂始周，復喪元輔，天下惘然，若無攸濟，主上雖聖明天亶，而春秋尚富，兼在諒闇，蒸蒸之思，未遑庶事。伏維太后陛下，德應坤厚，宣慈聖善，遭家多艱，臨朝親覽，光大之美，化洽在昔，謳歌流詠，播益無外，雖有莘熙殷，任姒隆周，未足以喻。是以五謀克從，人鬼同心，仰望來蘇，懸心日月。夫隨時之義，《周易》所尚，寧固社稷，大人之任，伏願陛下，撫綜萬幾，厘和政道，以慰祖宗，以安兆庶，不勝喁喁待命之至！

chǔ tài hòu fǔ cóng zhòng yì, biàn jí fù zhào dào:
褚太后俯從眾議，便即復詔道：

wáng shì bù xìng, réng yǒu jiān tún, lǎn shěng qǐ shì, gǎn zēng bēi tàn, nèi wài zhū jūn, bìng yǐ zhǔ shàng chūn qiū chōng fù, jiā yǐ zhēng zhēng zhī mù, wèi néng qīn lǎn, hào lìng yí yǒu suǒ yóu. gǒu kě ān shè jì, lì tiān xià, yì wèi biàn yǒu suǒ gù zhí. dāng jìng cóng suǒ qǐ, dàn àn mèi zhī què, zì zhī nán miǎn, wàng jǐn bì xié zhī dào, xiàn kě tì fǒu, zé guó jiā yǒu yōu lài yān.
王室不幸，仍有艱屯，覽省啟事，感增悲嘆，內外諸君，並以主上春秋沖富，加以蒸蒸之慕，未能親覽，號令宜有所由。苟可安社稷，利天下，亦未便有所固執。當敬從所啟，但暗昧之闕，自知難免，望盡弼諧之道，獻可替否，則國家有攸賴焉。

zhè zhào jì xià, cì rì biàn jí lín cháo. jìn wáng tǎn zhī wèi shàng shū lìng, xiè ān wèi pú shè, liǎng rén tóng xīn fǔ zhèng, zhōng ān jìn shì. yuè nián lìng tǎn zhī chū dū xú yǎn děng zhōu jūn shì, dàn mìng xiè ān zǒng zhǎng zhōng shū. ān hǎo shēng lǜ, suī yù qī gōng sàng fú, bù fèi sī zhú, shì dài fū xiāng shuài fǎng xiào, jìn chéng fēng sú. tǎn zhī cháng yí shū kǔ jiàn, ān bù néng yòng. zhè shì xiè ān duǎn chù. ān yòu cháng yǔ wáng xī zhī dēng yě chéng, kǎi rán xiá xiǎng, yǒu chū shì zhì, xī zhī dú guī jiè dào: xià yǔ qín wáng, shǒu zú pián zhī, wén wáng gàn shí, rì bù xiá gěi. jīn sì jiāo duō lěi, yí sī zì xiào, ruò xū tán fèi wù, fú wén fáng yào, kǒng fēi dāng shì suǒ yí wèi ne. ān xiào dá dào: qín yòng shāng yāng, èr shì jí wáng, qǐ bì shì qīng tán yí huò me? wèi jǐ, tǎn zhī bìng mò, liú yǒu yí shū, fēn yí xiè ān huán chōng, yǔ bù jí sī, dàn yǐ guó jiā wèi yōu. jìn tíng zhuī zèng ān běi jiāng jūn, cì shì yuē xiàn. tǎn zhī wèi gù shàng shū lìng wáng shù zi, fù zǐ jù yǒu zhòng míng, mò hòu bù shuāi. zhǐ dào chí shǒu bǎn yī shì, wèi miǎn yí xiào dà fāng.
這詔既下，次日便即臨朝。進王坦之為尚書令，謝安為僕射，兩人同心輔政，終安晉室。越年令坦之出督徐兗等州軍事，但命謝安總掌中書。安好聲律，雖遇期功喪服，不廢絲竹，士大夫相率仿效，濅成風俗。坦之嘗貽書苦諫，安不能用。這是謝安短處。安又嘗與王羲之登冶城，慨然遐想，有出世志，羲之獨規誡道：「夏禹勤王，手足胼胝，文王旰食，日不暇給。今四郊多壘，宜思自效，若虛談廢務，浮文妨要，恐非當世所宜為呢。」安笑答道：「秦用商鞅，二世即亡，豈必是清談貽禍麼？」未幾，坦之病歿，留有遺書，分貽謝安桓沖，語不及私，但以國家為憂。晉廷追贈安北將軍，賜諡曰獻。坦之為故尚書令王述子，父子俱有重名，歿後不衰。只倒持手版一事，未免貽笑大方。

zhōng jūn jiāng jūn huán chōng, yīn xiè ān sù qià shí wàng, yuàn jiāng yáng zhōu cì shǐ jiān zhí, zhuǎn ràng yǔ ān, zì qiú wài chū. huán shì zú dǎng, mò bù kǔ jiàn, chōng jìng chū zòu. yǒu zhào diào chōng wèi xú zhōu cì shǐ, lìng ān lǐng yáng zhōu cì shǐ. níng kāng sān nián, xiào wǔ dì nián yǐ shí sān, cè lì qián sī tú zhǎng shǐ wáng méng sūn nǚ wèi huáng hòu, hòu jí āi dì hòu zhí nǚ, yǐ guì qī rù xuǎn zhōng gōng, yòu yuè nián zhēng yuè shuò rì, dì xíng guān lǐ. chǔ tài hòu guī zhèng, réng jū chóng dé gōng, xià zhào gǎi yuán, hào wèi tài yuán yuán nián. jìn xiè ān wèi zhōng shū jiān, lù shàng shū shì, zhēng xī yīn wèi zhèn jūn dà jiāng jūn, jiā huán huō wèi zhēng xī dà jiāng jūn, qiān huán chōng wèi chē qí jiāng jūn, jiān shàng shū pú shè. cǐ wài, wén wǔ bǎi guān, gè jìn wèi yī děng, wú yōng xù shù.
中軍將軍桓沖，因謝安素洽時望，願將揚州刺史兼職，轉讓與安，自求外出。桓氏族黨，莫不苦諫，沖竟出奏。有詔調沖為徐州刺史，令安領揚州刺史。寧康三年，孝武帝年已十三，冊立前司徒長史王濛孫女為皇后，後即哀帝後侄女，以貴戚入選中宮，又越年正月朔日，帝行冠禮。褚太后歸政，仍居崇德宮，下詔改元，號為太元元年。進謝安為中書監，錄尚書事，征郗愔為鎮軍大將軍，加桓豁為征西大將軍，遷桓沖為車騎將軍，兼尚書僕射。此外，文武百官，各進位一等，毋庸絮述。

wéi fú qín xióng jù běi fāng, cháng chū bīng kòu jìn, lián xiàn liáng yì èr zhōu. zǐ tóng tài shǒu zhōu shì, gù shǒu fú chéng, qiǎn bīng sòng mǔ qī dōng xià, nǐ yóu hàn shuǐ qū jiāng líng, shǐ tā bì nán, piān tú zhōng wèi qín jiāng zhū róng suǒ huò, qiān zhì chéng xià, pò lìng zhāo shì, shì bù dé yǐ chū jiàng. qín wáng jiān sù wén shì míng, yù bài wèi shàng shū lìng, shì qiǎo rán dào: shì méng jìn shì hòu ēn, lǐ yí xiào sǐ, zhǐ yīn lǎo mǔ jiàn huò, méi nài hé qū jié tōu shēng, jīn dé mǔ zǐ liǎng quán, yǐ chū wàng wài, zěn gǎn zài yāo fù guì ne? suì cí bù shòu guān, jiān gèng jiā qì zhòng, shí cháng yǐn jiàn. shì yǒu shí jī jù zuò zhe, mán mà bù xùn, shèn zhì hū jiān wèi dī zéi, jì yǐ jiàng dí, hé bì zài zuò cǐ tài. qín rén wú bù dòng nù, jiān dú bù yǐ wèi yì, fǎn jiā yōu dài, zhè yě shì dà dù bāo huāng, fēi rén suǒ jí. yī miàn zhào jì zhōu mù wáng měng rù guān, shǐ wèi chéng xiàng, lìng diào yáng píng gōng fú róng wèi jì zhōu mù. měng zhì zhǎng ān, fù jiā dū du zhōng wài zhū jūn shì. měng cí zhāng lǚ shàng, zhōng bù jiàn xǔ, nǎi shòu mìng jiù zhí. sì shì fàng chù tān yōng, zhuó bá yōu zhì, dū kè nóng sāng, liàn xí jūn lǚ, guān bì dāng cái, xíng bì dāng zuì, guó jiā dà zhì, xún zhì fù qiáng.
惟苻秦雄踞北方，嘗出兵寇晉，連陷梁益二州。梓潼太守周弒，固守涪城，遣兵送母妻東下，擬由漢水趨江陵，使她避難，偏途中為秦將朱肜所獲，牽至城下，迫令招弒，弒不得已出降。秦王堅素聞弒名，欲拜為尚書令，弒愀然道：「弒蒙晉室厚恩，理宜效死，只因老母見獲，沒奈何屈節偷生，今得母子兩全，已出望外，怎敢再邀富貴呢？」遂辭不受官，堅更加器重，時常引見。弒有時箕踞坐着，謾罵不遜，甚至呼堅為氐賊，既已降敵，何必再作此態。秦人無不動怒，堅獨不以為意，反加優待，這也是大度包荒，非人所及。一面召冀州牧王猛入關，使為丞相，另調陽平公苻融為冀州牧。猛至長安，復加都督中外諸軍事。猛辭章屢上，終不見許，乃受命就職。嗣是放黜貪庸，擢拔幽滯，督課農桑，練習軍旅，官必當才，刑必當罪，國家大治，馴致富強。

huì yǒu huì xīng chū wěi jī jiān, zhǎng shí yú zhàng, jīng tài wēi, lì xià qiū dōng sān jì, guāng shàng wèi miè, qín tài shǐ lìng zhāng yà shàng yán dào: wěi jī èr xīng, dāng yàn fēn yě, dōng jǐng nǎi qín fēn yě, jīn huì qǐ wěi jī, zhí sǎo dōng jǐng, míng shì yàn xìng qín wáng de yù zhào. shí nián hòu yàn dāng miè qín, èr shí nián hòu, dài dāng miè yàn. chén xiǎng mù róng wěi fù zǐ xiōng dì, shì wǒ chóu dí, jīn nǎi bù liè cháo tíng, guì shèng wú bǐ, jiāng lái bì wèi qín huàn. tiān biàn yǐ zhe, bù kě bù fáng. guǒ yǒu tiān dào, yì fēi rén lì suǒ néng wǎn huí. jiān bù kěn tīng. sì yòu jiē dào yáng píng gōng róng jiàn shū, lüè chēng yàn jù liù zhōu, nán miàn chēng dì, jīng bì xià láo shī lěi nián, rán hòu dé miè, bǐ běn fēi mù yì qián lái, bù guò qióng cù nǎi jiàng. bì xià gé wài qīn xìn, lìng tā fù zǐ xiōng dì, sēn rán mǎn cháo, láng hǔ xīn cháng, zhōng wèi kě yǎng, kuàng tiān xiàng yǐ jīng gào biàn, wù xū liú yì wèi shì. jiān réng rán wèi xìn, qiě bào shū dào: zhèn fāng hùn bèi jìn zhǐ wèi yī jiā, shì yí dí rú chì zǐ, bù láo rǔ děng duō yōu, qiě xiū dé fāng kě ráng zāi, qǐ duō shā fǎn néng miǎn huò? chéng shǐ nèi qiú zhū yǐ, wú kuī dé xíng, hái pà shén me wài huàn ne! guǒ rú rǔ yán, zì kě bù wáng, kě xī xīn kǒu wèi fú. yǐ ér, yòu yǒu rén rù míng guāng diàn, lì shēng hū dào: jiǎ shēn yǐ yǒu, yú yáng shí rén, bēi zāi wú fù yí! jiān tīng dào cǐ yǔ, chì zuǒ yòu lì jí sōu bǔ, rén hū bù jiàn, yú shì mì shū jiān zhū róng, mì shū shì láng zhào zhěng, tóng qǐng zhū zhū xiān bēi, yǐ wèi yú yáng èr zì, biàn shì xiān zì zuǒ yòu liǎng páng, jiān yòu fù bù cǎi.
會有彗星出尾箕間，長十餘丈，經太微，歷夏秋冬三季，光尚未滅，秦太史令張亞上言道：「尾箕二星，當燕分野，東井乃秦分野，今彗起尾箕，直掃東井，明是燕興秦亡的預兆。十年後燕當滅秦，二十年後，代當滅燕。臣想慕容暐父子兄弟，是我仇敵，今乃布列朝廷，貴盛無比，將來必為秦患。天變已著，不可不防。」果有天道，亦非人力所能挽回。堅不肯聽。嗣又接到陽平公融諫書，略稱燕據六州，南面稱帝，經陛下勞師累年，然後得滅，彼本非慕義前來，不過窮蹙乃降。陛下格外親信，令他父子兄弟，森然滿朝，狼虎心腸，終未可養，況天象已經告變，務須留意為是。堅仍然未信，且報書道：「朕方混(被禁止)為一家，視夷狄如赤子，不勞汝等多憂，且修德方可禳災，豈多殺反能免禍？誠使內求諸已，無虧德行，還怕甚麼外患呢！」果如汝言，自可不亡，可惜心口未符。已而，又有人入明光殿，厲聲呼道：「甲申乙酉，魚羊食人，悲哉無復遺！」堅聽到此語，叱左右立即搜捕，人忽不見，於是秘書監朱肜，秘書侍郎趙整，同請誅諸鮮卑，以為魚羊二字，便是鮮字左右兩旁，堅又復不睬。

mù róng chuí yù jū guān zhōng, cháng kǒng zāo huò, tè qiǎn fū rén duàn shì, lǚ rù qín gōng, zhēn tàn jǔ dòng. duàn shì xiǎo zì yuán fēi, yòu jí mǐn huì, jù yǒu zhì cāo, cháng yǔ mèi jì fēi dào: wǒ zhōng bù zuò fán rén qī. jì fēi yì dá dào: mèi yì bù zuò yōng fū fù. yuán fēi zǐ céng jià mù róng chuí, zāo chán zhì sǐ. jiàn qián wén. yuán fēi dé wèi chuí jì shì. jì fēi yì shì mù róng dé, guǒ rán dé pèi yīng xióng. jí yuán fēi suí chuí rù qín, wèi fū suǒ qiǎn, cháng rù yè jiān, píng zhe nà yù mào bīng jī, jǐn xīn xiù kǒu, rě dé qín wáng jiān mù mí ěr ruǎn, wéi yán shì cóng. yī rì, jiān jìng yǐn yuán fēi tóng niǎn, yóu wán hòu tíng. zhè qǐ shì dào dé xíng wèi? zhào zhěng suí niǎn tóng háng, xìn kǒu zuò gē dào: bù jiàn què lái rù yàn shì, dàn jiàn fú yún bì bái rì. jiān tīng dé gē shēng, huí shǒu fǎn gù, jiàn shì zhào zhěng, yě bù jué nèi shěng huái cán, nǎi mìng yuán fēi xià niǎn, qiě gǎi róng xiè zhěng. zhěng běn lái shì gè huàn guān, bó wén qiáng jì, shàn shǔ wén, hǎo fěng jiàn, pō dé jiān chǒng, gù yǔ duō jiàn cóng.
慕容垂寓居關中，常恐遭禍，特遣夫人段氏，屢入秦宮，偵探舉動。段氏小字元妃，幼即敏慧，具有志操，嘗語妹季妃道：「我終不作凡人妻。」季妃亦答道：「妹亦不作庸夫婦。」元妃姊曾嫁慕容垂，遭讒致死。見前文。元妃得為垂繼室。季妃亦適慕容德，果然得配英雄。及元妃隨垂入秦，為夫所遣，常入謁堅，憑着那玉貌冰肌，錦心繡口，惹得秦王堅目迷耳軟，惟言是從。一日，堅竟引元妃同輦，遊玩後庭。這豈是道德行為？趙整隨輦同行，信口作歌道：「不見雀來入燕室，但見浮雲蔽白日。」堅聽得歌聲，回首返顧，見是趙整，也不覺內省懷慚，乃命元妃下輦，且改容謝整。整本來是個宦官，博聞強記，善屬文，好諷諫，頗得堅寵，故語多見從。

zhì qín wáng jiān jiàn yuán shí yī nián, jiù shì jìn xiào wǔ dì níng kāng sān nián, qín chéng xiàng wáng měng yǒu jí, qín wáng jiān qīn qí zōng miào shè jì, yòu fēn qiǎn jìn chén, biàn dǎo hé yuè, jì liáo měng bìng, guǒ dé shǎo quán, dāng fù wèi měng shè sǐ lù qiú, měng nǎi shàng shū chēng xiè, qiě jìn guī dào:
至秦王堅建元十一年，就是晉孝武帝寧康三年，秦丞相王猛有疾，秦王堅親祈宗廟社稷，又分遣近臣，遍禱河嶽，冀療猛病，果得少痊，當復為猛赦死錄囚，猛乃上疏稱謝，且進規道：

chén lèi méng chǒng yù, dé zǒng bǎi kuí, bào chēng wú fāng, hū lí zhòng jí. bù tú bì xià yǐ chén zhī mìng, ér kuī tiān dì zhī dé, kāi pì yǐ lái, wèi zhī yǒu yě. chén wén bào dé mò rú jǐn yán, jǐn yǐ chuí méi zhī mìng, qiè xiàn yí kuǎn. fú wéi bì xià wēi liè zhèn hū bā huāng, shēng jiào guāng hū bèi jìn zhǐ, jiǔ zhōu bǎi jùn, shí jū qí qī, píng yàn dìng shǔ, yǒu rú shí jiè. fū shàn zuò zhě, bù bì shàn chéng, shàn shǐ zhě, bù bì shàn zhōng, shì yǐ gǔ xiān zhé wáng, zhī gōng yè zhī bù yì, zhàn zhàn jīng jīng, rú lín shēn gǔ, fú wéi bì xià zhuī zōng qián shèng, tiān xià xìng shèn!
臣累蒙寵遇，得總百揆，報稱無方，忽罹重疾。不圖陛下以臣之命，而虧天地之德，開闢以來，未之有也。臣聞報德莫如盡言，謹以垂沒之命，竊獻遺款。伏惟陛下威烈振乎八荒，聲教光乎(被禁止)，九州百郡，十居其七，平燕定蜀，有如拾芥。夫善作者，不必善成，善始者，不必善終，是以古先哲王，知功業之不易，戰戰兢兢，如臨深谷，伏惟陛下追蹤前聖，天下幸甚！

jiān lǎn dào cǐ shū, bù jīn lèi xià. guò le xún yú, měng bìng fù zhuǎn jù, shì qiě chuí wēi. jiān qīn wǎng shěng shì, wèn jí hòu shì, měng chuǎn zhe dào: jìn suī pì chù jiāng nán, jiū jìng zhēng shuò xiāng chéng, shàng xià ān hé, chén wén qīn rén shàn lín, zú wèi guó bǎo, chén sǐ hòu, yuàn bì xià wù zài tú jìn, wéi xiān bēi xī qiāng, shì wǒ chóu dí, zhōng wèi dà huàn, yí zhú jiàn jiǎn chú, miǎn wù shè jì! shuō dào jì zì, yǔ bù chéng shēng, liǎng mù yī fān, wū hū bì mìng, nián wǔ shí yǒu yī.
堅覽到此疏，不禁淚下。過了旬余，猛病復轉劇，勢且垂危。堅親往省視，問及後事，猛喘着道：「晉雖僻處江南，究竟正朔相承，上下安和，臣聞親仁善鄰，足為國寶，臣死後，願陛下勿再圖晉，惟鮮卑西羌，是我仇敵，終為大患，宜逐漸剪除，免誤社稷！」說到稷字，語不成聲，兩目一翻，嗚呼畢命，年五十有一。

jiān dà kū yī chǎng, yīn jí hái gōng, bō gěi bó sān qiān pǐ, gǔ wàn shí, shǐ chōng sàng fèi, yòu qiǎn yè zhě pú shè, jiān hù sàng shì, zhuī zèng shì zhōng shàng shū, yú guān rú gù. ān pái jiù xù, fù yì měng dì kū líng, qiě qiè tài zǐ hóng tóng wǎng. zhì guān liàn shí, wǎng fǎn yǐ lì sān cì, qiě yǔ tài zǐ hóng dào: tiān bù yù shǐ wǒ píng bèi jìn zhǐ me? nài hé duó wǒ jǐng lüè, yǒu zhè bān xùn sù ne? suí mìng zàng lǐ rú hàn huò guāng gù shì, shì wèi wǔ hòu. cháo yě xiàng kū sān rì, fāng cái bà xiū. měng zhī sǐ, guān xì qián qín cún wáng, gù xù bǐ cóng xiáng. xiān shì wáng měng zài rì, yīn liáng zhōu mù zhāng tiān xī, qiǎn shǐ yì qín, zhòu gào jué jiāo, měng fèng jiān mìng, tè zuò shū yí tiān xī dào:
堅大哭一場，因即還宮，撥給帛三千匹，谷萬石，使充喪費，又遣謁者僕射，監護喪事，追贈侍中尚書，余官如故。安排就緒，復詣猛第哭靈，且挈太子宏同往。至棺殮時，往返已歷三次，且語太子宏道：「天不欲使我平(被禁止)麼？奈何奪我景略，有這般迅速呢？」隨命葬禮如漢霍光故事，諡為武侯。朝野巷哭三日，方才罷休。猛之死，關係前秦存亡，故敘筆從詳。先是王猛在日，因涼州牧張天錫，遣使詣秦，驟告絕交，猛奉堅命，特作書貽天錫道：

xī guì xiān gōng chēng fān liú shí zhě, wéi shěn yú qiáng ruò yě. jīn lùn liáng tǔ zhī lì, zé sǔn yú wǎng shí, yǔ dà qín zhī dé, zé fēi èr zhào zhī pǐ, ér jiāng jūn fān rán zì jué, wú nǎi fēi zōng miào zhī fú yě yú? yǐ qín zhī wēi, páng zhèn wú wài, kě yǐ huí ruò shuǐ shǐ dōng liú, fǎn jiāng hé shǐ xī zhù. guān dōng jì píng, jiāng yí bīng hé yòu, kǒng fēi liù jùn shì mín, suǒ néng kàng yě. liú biǎo wèi hàn nán kě bǎo, jiāng jūn wèi xī hé kě quán, jí xiōng zài shēn, yuán guī bù yuǎn, yí shēn suàn miào lǜ, zì qiú duō fú, wú shǐ liù shì zhī yè, yī dàn ér zhuì dì yě! tiān xī dé shū, què yě zhī jù, yīn fù tōng shǐ xiū hǎo, xiè zuì chēng fān. qín wáng jiān bù fù kē qiú, dài yù rú chū, wéi tiān xī shěn miǎn jiǔ sè, bù xù guó shì, dūn huáng chù shì guō yǔ, suī lǚ jīng tiān xī zhēng pìn, zhōng yīn tā bù zú yǒu wèi, píng jū jué jī. liáng shǐ mèng gōng míng, jū yǔ mén rén, qiáng xié yǔ zhì, yǔ tàn dào: wǒ nǎi táo lù, bìng fēi táo zuì, rú hé hài jí mén rén! nǎi chū yì gū zāng. shì zhí tiān xī mǔ liú shì bìng mò, yǔ jí kuò fā rù diào, sān yǒng suì chū, réng fǎn nán shān yǐn jū qù le. tiān xī yě bù zài qiáng liú, yóu tā zì qù. jiāng jūn liú sù rǎn jǐng, céng zhù tiān xī zhū sǐ zhāng yōng, yīn gōng dé chǒng, cì xìng zhāng shì, bìng shǐ yù zhèng. yòu shǐ sù jǐng zhū zi, rù shì zuǒ yòu, zuò wèi yì ér, sù jǐng dé héng xíng wú jì, nòng fǎ wǔ wén.
昔貴先公稱藩劉石者，惟審於強弱也。今論涼土之力，則損於往時，語大秦之德，則非二趙之匹，而將軍幡然自絕，無乃非宗廟之福也歟？以秦之威，旁振無外，可以回弱水使東流，返江河使西注。關東既平，將移兵河右，恐非六郡士民，所能抗也。劉表謂漢南可保，將軍謂西河可全，吉凶在身，元龜不遠，宜深算妙慮，自求多福，毋使六世之業，一旦而墜地也！天錫得書，卻也知懼，因復通使修好，謝罪稱藩。秦王堅不復苛求，待遇如初，惟天錫沈湎酒色，不恤國事，敦煌處士郭瑀，雖屢經天錫徵聘，終因他不足有為，屏居絕跡。涼使孟公明，拘瑀門人，強脅瑀至，瑀嘆道：「我乃逃祿，並非逃罪，如何害及門人！」乃出詣姑臧。適值天錫母劉氏病歿，瑀即括發入吊，三踴遂出，仍返南山隱居去了。天錫也不再強留，由他自去。將軍劉肅染景，曾助天錫誅死張邕，因功得寵，賜姓張氏，並使預政。又使肅景諸子，入侍左右，作為義兒，肅景得橫行無忌，弄法舞文。

tiān xī zhǎng zi dà huái, yǐ lì wèi shì zǐ, piān tiān xī dé le yī gè jiāo shì nǚ, chǒng guān hòu tíng. shēng zǐ dà yù, shàng zài qiǎng bǎo, jiāo shì yīn chǒng shēng jiāo, lǚ zài tiān xī miàn qián, qiú lì jǐ zi wèi shì zǐ. tiān xī wèi sè suǒ mí, jìng qiǎn dà huái wèi zhēng xī jiāng jūn, fēng gāo chāng jùn gōng, gǎi lì dà yù wèi shì zǐ, hào jiāo shì wèi zuǒ fū rén. lìng yǒu měi rén yán xuē èr jī, yě wèi tiān xī suǒ chǒng. tiān xī cháng huàn zhòng jí, gù yǔ èr jī dào: rǔ èr rén jiāng rú hé bào wǒ? wǒ ruò bù cè, nán dào rǔ děng yuàn wèi tā rén qī me? èr jī qí shēng dào: zūn jià tǎng ruò bù huì, qiè dāng sǐ suí dì xià, gōng gěi sǎ sǎo, jué bù gǎn zài shēng yì xīn! jì ér tiān xī jí dǔ, èr jī guǒ jiē zì shā. èr nǚ rù liè nǚ chuán gù bìng biǎo míng. nǎ zhī èr jī sǐ hòu, tiān xī fǎn dé jiàn chōu, yīn tè jiā bēi dào, sàng zàng yòng fū rén lǐ. zhǐ tiān xī hù guò bù quān, huāng dān rú gù, èr jī wáng hòu, réng rán bié xuǎn lì shū, rù chōng xià chén.
天錫長子大懷，已立為世子，偏天錫得了一個焦氏女，寵冠後庭。生子大豫，尚在襁褓，焦氏因寵生驕，屢在天錫面前，求立己子為世子。天錫為色所迷，竟遣大懷為征西將軍，封高昌郡公，改立大豫為世子，號焦氏為左夫人。另有美人閻薛二姬，也為天錫所寵。天錫嘗患重疾，顧語二姬道：「汝二人將如何報我？我若不測，難道汝等願為他人妻麼？」二姬齊聲道：「尊駕倘若不諱，妾當死隨地下，供給灑掃，決不敢再生異心！」既而天錫疾篤，二姬果皆自殺。二女入《烈女傳》故並表明。哪知二姬死後，天錫反得漸瘳，因特加悲悼，喪葬用夫人禮。只天錫怙過不悛，荒耽如故，二姬亡後，仍然別選麗姝，入充下陳。

hū wén qín qiǎn hé zhōu cì shǐ lǐ biàn, jù shǒu bāo hǎn, chǔ sù mù bīng. bāo hǎn xì liáng zhōu yào sài, wèi qín suǒ jù, zhěng dùn róng wù, dāng rán bù huái hǎo yì. nà tiān xī yě wèi miǎn hán xīn, yīn jiù gū zāng lì tán, zǎi shā sān shēng, lǜ lǐng guān shǔ, yáo yǔ jìn sān gōng wèi méng, jí qiǎn cóng shì zhōng láng hán bó, jī sòng méng wén, zhí dá jiāng nán, yuē wèi shēng yuán. piān piān nòng qiǎo chéng zhuō, dé zuì qín tíng. zhì jìn tài yuán yuán nián zhòng xià, qín wáng jiān nǐ bìng tūn liáng zhōu, xià lìng guó zhōng dào:
忽聞秦遣河州刺史李辯，據守枹罕，儲粟募兵。枹罕系涼州要塞，為秦所踞，整頓戎務，當然不懷好意。那天錫也未免寒心，因就姑臧立壇，宰殺三牲，率領官屬，遙與晉三公為盟，即遣從事中郎韓博，齎送盟文，直達江南，約為聲援。偏偏弄巧成拙，得罪秦廷。至晉太元元年仲夏，秦王堅擬併吞涼州，下令國中道：

zhāng tiān xī suī chēng fān shòu rèn, rán chén dào wèi chún, kě qiǎn shǐ chí jié wǔ wèi jiāng jūn gǒu cháng, zuǒ jiāng jūn máo shèng, zhōng shū lìng liáng xī, bù bīng xiào wèi yáo cháng děng, jiāng bīng lín xī hé. shàng shū láng yán fù liáng shū, fèng zhào zhēng tiān xī rù cháo, ruò yǒu wéi wáng mìng, jí jìn shī pū tǎo, wú dé jī yán!
張天錫雖稱藩受任，然臣道未純，可遣使持節武衛將軍苟萇，左將軍毛盛，中書令梁熙，步兵校尉姚萇等，將兵臨西河。尚書郎閻負梁殊，奉詔征天錫入朝，若有違王命，即進師撲討，毋得稽延！

zhè lìng xià hòu, jiù diào jí bù qí shí sān wàn, guī gè jiāng fēn lǐng. zài mìng qín zhōu cì shǐ gǒu chí, hé zhōu cì shǐ lǐ biàn, liáng zhōu cì shǐ wáng tǒng, lǜ sān zhōu bù zhòng, zuò wèi jì yīng, yán fù liáng shū, xiān qī chū fā, zhí fù gū zāng. xiǎo zi yǒu shī tàn dào:
這令下後，就調集步騎十三萬，歸各將分領。再命秦州刺史苟池，河州刺史李辯，涼州刺史王統，率三州部眾，作為繼應，閻負梁殊，先期出發，直赴姑臧。小子有詩嘆道：

shí sān wàn zhòng xià xī liáng, jiǔ shì huá zōng yī dàn wáng.
十三萬眾下西涼，九世華宗一旦亡。

mò yuàn fú qín zhuān dú wǔ, bài jiā fù guó shì yín huāng.
莫怨苻秦專黷武，敗家覆國是淫荒。

jiū jìng zhāng tiān xī rú hé duì fù, qiě kàn xià huí zài xiáng.
究竟張天錫如何對付，且看下回再詳。

--------

huán wēn rù cháo, dū xià xiōng jù, ér yī wú quán wú yǒng zhī xiè ān, yóu néng yǐ tán xiào zhé qiáng chén zhī yàn, cǐ yóu wēn yóu zhī hǎo míng, yīn zì jiè jù, gù wèi gǎn dào xíng nì shī, fēi zhēn wèi ān suǒ qū yě. qiě dāng qí yè líng shí, mǎn kǒu zhān yán, suī tiān duó qí pò, yǔ guǐ wèi lín, ér wèi shǐ bù yóu jiù xīn suǒ zhì. jí hái zhèn yǐ hòu, fù qiú jiǔ xī, lǐ yù jiāo zhàn yú xiōng zhōng, bù sǐ bù zhǐ, xìng yǒu dì rú chōng, néng xiū wēn què, huán shì zōng zú, bù zhì jù fù, kuí jué yóu lái, yóu shí huán yí zhōng zhēn zhī bào, zhì huán xuán ér zǔ zé nǎi zhǎn yǐ. bǐ wáng měng zhī bù yuàn suí wēn, wèi cháng wú shí, dài wèi fú qín jiāng xiāng, lì gōng zhì zhì, ér lín mò yí yán, wéi yǐ tú jìn wèi jiè, hòu rén wèi qí bù wàng zǔ guó, xiāng shuài chēng zhī. rán hé rú zhōng yǐn huá shān, bù shòu lǔ zhí zhī wèi yù yě. qín wáng jiān yǐ zhū gé kǒng míng bǐ měng, jiān gù bù dé wèi liú xiān zhǔ, měng qí yì zì kuì kǒng míng hū!
桓溫入朝，都下恟懼，而一無拳無勇之謝安，猶能以談笑折強臣之焰，此由溫猶知好名，陰自戒懼，故未敢倒行逆施，非真為安所屈也。且當其謁陵時，滿口譫言，雖天奪其魄，與鬼為鄰，而未始不由疚心所致。及還鎮以後，復求九錫，理欲交戰於胸中，不死不止，幸有弟如沖，能修溫闕，桓氏宗族，不致遽覆，揆厥由來，猶食桓彝忠貞之報，至桓玄而祖澤乃斬矣。彼王猛之不願隨溫，未嘗無識，迨為苻秦將相，立功致治，而臨歿遺言，唯以圖晉為戒，後人謂其不忘祖國，相率稱之。然何如終隱華山，不受虜職之為愈也。秦王堅以諸葛孔明比猛，堅固不得為劉先主，猛其亦自愧孔明乎！