kāi fǔ yí tóng sān sī shàng zhù guó lù jūn guó zhòng shì zhōng shū yòu chéng xiàng jiān xiū guó shǐ lǐng jīng yán shì chén tuō tuō yán: qiè wéi tiān wén mò yàn yú jī héng, rén wén mò zhèng yú jiǎn cè. rén zhǔ jiān tiān xiàng zhī xiū jiù, zé bì chá hū jī héng zhī jīng jiān rén shì zhī dé shī, zé bì kǎo hū jiǎn cè zhī xìn. shì yǐ èr zhě suǒ zhǎng, jù yǒu tài shǐ zhī chēng. rán tiān dào yōu ér nán zhī, rén qíng xiǎn ér yì jiàn. dòng jìng zhě jí xiōng zhī zhào, jìng dài zhě xìng wáng zhī jī. shǐ chén suī shù qián dài zhī shè shī, dà yì yǒu zhù rén jūn zhī jiàn jiè.
開府儀同三司、上柱國、錄軍國重事、中書右丞相、監修國史、領經筵事臣脫脫言:竊惟天文莫驗於璣衡,人文莫證於簡策。人主監天象之休咎,則必察乎璣衡之精;監人事之得失,則必考乎簡策之信。是以二者所掌,俱有太史之稱。然天道幽而難知,人情顯而易見。動靜者吉凶之兆,敬怠者興亡之機。史臣雖述前代之設施,大意有助人君之鑑戒。
liáo zì táng jì, jī yú shuò fāng. zào bāng běn xí yú gān gē, zhì zhì néng zī yú fǔ fú. jìng tiān zūn zǔ, ér chū rù bì jì qīn rén shàn lín, ér hé zhàn yǐ yí. nán fǔ zhì mín, běi fǔ zhì bīng. chūn shòu shěng gēng, qiū shòu shěng liǎn. lì kè měi yán yú chú mù, suì jī lǚ cì hū tián zū. zhì ruò guān shì shè zuì, zé wěn hé liù diǎn zhī guī lín xuān cè shì, zé kè zūn sān suì zhī zhì. xiǎng guó èr bǎi yī shí jiǔ zài, zhèng xíng rì jǔ, pǐn shì bèi jù, gài yǒu zú shàng zhě yān. dài fū zǐ sūn shī yù, shàng xià lí xīn. jiāo yíng shèng ér xìn xì shēng, chán zéi xìng ér gēn běn cù. biàn qiáng wèi ruò, yì yú fǎn zhǎng. xū! kě wèi zāi!
遼自唐季,基於朔方。造邦本席於干戈,致治能資於黼黻。敬天尊祖,而出入必祭;親仁善鄰,而和戰以宜。南府治民,北府治兵。春狩省耕,秋狩省斂。吏課每嚴於芻牧,歲飢屢賜乎田租。至若觀市赦罪,則吻合六典之規;臨軒策士,則恪遵三歲之制。享國二百一十九載,政刑日舉,品式備具,蓋有足尚者焉。迨夫子孫失御,上下離心。驕盈盛而釁隙生,讒賊興而根本蹙。變強為弱,易於反掌。吁!可畏哉!
tiān zuò zì jué, dà shí gǒu yán. guó jì qiū xū, shǐ yì wú fú. yē lǜ yǎn yǔ duō bì jì, chén dà rèn cí fá jīng xiáng. wǔ dài shǐ xì zhī zhōng piān, sòng jiù shǐ liè zhū zài jì. yǔ duó gè xùn qí zhǔ, chuán wén kuàng shī qí zhēn. wǒ shì zǔ huáng dì yī shì tóng rén, shēn jiā mǐn cè. cháng chì cí chén, zhuàn cì sān shǐ, shǒu jí yú liáo. liù shí yú nián, suì yuè yīn xún, zào wù yǒu dài.
天祚自絕,大石苟延。國既丘墟,史亦蕪茀。耶律儼語多避忌,陳大任辭乏精詳。《五代史》系之終篇,宋舊史埒諸載記。予奪各徇其主,傳聞況失其真。我世祖皇帝一視同仁,深加愍惻。嘗敕詞臣,撰次三史,首及於遼。六十餘年,歲月因循,造物有待。
chén tuō tuō chéng huáng chéng kǒng dùn shǒu: qīn wéi huáng dì bì xià, rú yáo jī gǔ, ér jiǎn kuān róng zhòng ruò shùn hǎo wèn, ér jùn zhé guān lún. jiǎng jīng jiān sòng hū zǔ mó, fǎng zhì páng qiú hū wǎng dié. zī xiū shǐ shì, duàn zì chén zhōng. ruì zhǐ xià ér zhēng pìn xíng, cháo shì hè ér yí yì qǐ. yú shì mìng chén tuō tuō yǐ zhōng shū yòu chéng xiàng lǐng dōu zǒng cái, zhōng shū píng zhāng zhèng shì chén tiě mù ěr dá shì zhōng shū yòu chéng jīn píng zhāng zhèng shì chén hè wéi yī yù shǐ zhōng chéng jīn hàn lín xué shì chéng zhǐ chén zhāng qǐ yán, hàn lín xué shì chén ōu yáng xuán shì yù shǐ jīn jí xián shì jiǎng xué shì jiān guó zi jì jiǔ chén lǚ sī chéng hàn lín shì jiǎng xué shì chén jiē xī sī fèng mìng wèi zǒng cái guān. zhōng shū lín xuǎn rú chén zōng wén tài jiān jīn bīng bù shàng shū chén lián huì shān hǎi yá hàn lín zhí xué shì chén wáng yí mì shū zhù zuò zuǒ láng chén xú bǐng guó shǐ yuàn biān xiū guān chén chén yì céng fēn zhuàn liáo shǐ. qǐ zhì zhèng sān nián sì yuè, qì sì nián sān yuè. fā gù fǔ zhī dú cáng, jí xiá fāng zhī guǐ xiàn, sōu luó tī jué, shān rùn yán mó. jì zhì biǎo chuán, bèi chéng yī dài zhī shū zāng pǐ shì fēi, bù mí qiān zài zhī shí. chén tuō tuō dāo chéng lóng jì, xìng dǔ chéng gōng. zài xuān rì yuè zhī guāng huá, yuàn xiào juān āi zhī bǔ bào. wǒ cháo zhī lùn yì guī zhèng, qì zhī zhí zé cí zhī chāng liáo guó zhī jūn chén yǒu zhī, shàn zhě xǐ ér è zhě jù. suǒ zhuàn běn jì sān shí juǎn zhì sān shí èr juǎn biǎo bā juǎn liè chuán sì shí liù juǎn, gè zhe lùn zàn, jù cún tǐ cái, suí biǎo yǐ wén. shàng chén tiān lǎn, xià qíng wú rèn cán jù zhàn hàn píng yíng zhī zhì. chén tuō tuō chéng huáng chéng jù dùn shǒu dùn shǒu jǐn yán.
臣脫脫誠惶誠恐頓首:欽惟皇帝陛下,如堯稽古,而簡寬容眾;若舜好問,而浚哲冠倫。講經兼誦乎祖謨,訪治旁求乎往牒。茲修史事,斷自宸衷。睿旨下而徵聘行,朝士賀而遺逸起。於是命臣脫脫以中書右丞相領都總裁,中書平章政事臣鐵睦爾達世、中書右丞今平章政事臣賀惟一、御史中丞今翰林學士承旨臣張起岩,翰林學士臣歐陽玄、侍御史今集賢侍講學士兼國子祭酒臣呂思誠、翰林侍講學士臣揭傒斯奉命為總裁官。中書遴選儒臣宗文太監今兵部尚書臣廉惠山海牙、翰林直學士臣王沂、秘書著作佐郎臣徐昺、國史院編修官臣陳繹曾分撰《遼史》。起至正三年四月,迄四年三月。發故府之櫝藏,集遐方之匭獻,搜羅剔抉,刪潤研劘。紀志表傳,備成一代之書;臧否是非,不迷千載之實。臣脫脫叨承隆寄,幸睹成功。載宣日月之光華,願效涓埃之補報。我朝之論議歸正,氣之直則辭之昌;遼國之君臣有知,善者喜而惡者懼。所撰本紀三十卷、志三十二卷、表八卷、列傳四十六卷,各著論贊,具存體裁,隨表以聞。上塵天覽,下情無任慚懼戰汗屏營之至。臣脫脫誠惶誠懼頓首頓首謹言。