shèng zōng yī
圣宗一
shèng zōng wén wǔ dà xiào xuān huáng dì, huì lóng xù, xiǎo zì wén shū nú. jǐng zōng huáng dì zhǎng zǐ, mǔ yuē ruì zhì huáng hòu xiāo shì. dì yòu xǐ shū hàn, shí suì néng shī. jì zhǎng, jīng shè fǎ, xiǎo yīn lǜ, hǎo huì huà. gān hēng èr nián, fēng liáng wáng.
圣宗文武大孝宣皇帝,讳隆绪,小字文殊奴。景宗皇帝长子,母曰睿智皇后萧氏。帝幼喜书翰,十岁能诗。既长,精射法,晓音律,好绘画。乾亨二年,封梁王。
sì nián qiū jiǔ yuè rén zǐ, jǐng zōng bēng. guǐ chǒu, jí huáng dì wèi yú jiù qián, shí nián shí èr. huáng hòu fèng yí zhào shè zhèng, zhào yù zhū dào. dōng shí yuè jǐ wèi shuò, dì shǐ lín cháo. xīn yǒu, qún chén shàng zūn hào yuē zhāo shèng huáng dì, zūn huáng hòu wèi huáng tài hòu, dà shè. yǐ nán yuàn dài wáng bó gǔ zhé zǒng lǐng shān xī zhū zhōu shì, běi yuàn dài wáng yú yuè xiū gē wèi nán miàn xíng jūn dū tǒng, xī wáng hé shuò nú fù zhī, tóng zhèng shì mén xià píng zhāng shì xiāo dào níng lǐng běn bù jūn zhù nán jīng. jǐ chǒu, rú xiǎn zhōu. shí yī yuè jiǎ wǔ, zhì gān zhōu. shí èr yuè wù wǔ shuò, yē lǜ sù sā tǎo zǔ bo. xīn yǒu, nán jīng liú shǒu jīng wáng dào yǐn zòu sòng qiǎn shǐ xiàn xī dài qǐng hé, zhào yǐ wú shū què zhī. jiǎ zǐ, tà lá gàn nǎi wàn shí zuì yán gōng yè shì, fǎ dāng sǐ, zhàng ér shì zhī. xīn wèi, xī nán miàn zhāo tǎo shǐ qín wáng hán kuāng sì hōng. guǐ yǒu, fèng dà xíng huáng dì zǐ gōng yú zōu tú diàn. gēng chén, shěng zhì zhōng tái shěng guān.
四年秋九月壬子,景宗崩。癸丑,即皇帝位于柩前,时年十二。皇后奉遗诏摄政,诏谕诸道。冬十月己未朔,帝始临朝。辛酉,群臣上尊号曰昭圣皇帝,尊皇后为皇太后,大赦。以南院大王勃古哲总领山西诸州事,北院大王、于越休哥为南面行军都统,奚王和朔奴副之,同政事门下平章事萧道宁领本部军驻南京。己丑,如显州。十一月甲午,置乾州。十二月戊午朔,耶律速撒讨阻卜。辛酉,南京留守荆王道隐奏宋遣使献犀带请和,诏以无书却之。甲子,挞剌干乃万十醉言宫掖事,法当死,杖而释之。辛未,西南面招讨使秦王韩匡嗣薨。癸酉,奉大行皇帝梓宫于菆涂殿。庚辰,省置中台省官。
tǒng hé yuán nián chūn zhēng yuè wù wǔ shuò, yǐ dà xíng zài bìn, bù shòu cháo. yǐ chǒu, fèng yí zhào, zhào xiān dì shù xiōng zhì mù yú zōu tú diàn qián, fù fēng níng wáng. jiā zǎi xiàng shì fǎng xuān huī shǐ pǔ lǐng děng ēn. bǐng yín, jīng wáng dào yǐn yǒu jí, zhào qiǎn shǐ cún wèn. shì rì, huáng tài hòu xìng qí dǐ shì jí. wù chén, yǐ wū wēi wū gǔ lǐ bù jié dù shǐ yē lǜ zhāng wǎ tóng zhèng shì mén xià píng zhāng shì. jiǎ xū, jīng wáng dào yǐn hōng, chuò cháo sān rì, zhuī fēng jìn wáng, qiǎn shǐ fǔ wèi qí jiā. bǐng zǐ, yǐ yú yuè xiū gē wèi nán jīng liú shǒu, réng cì nán miàn xíng yíng zǒng guǎn yìn shòu, zǒng biān shì, bó hǎi tà mǎ jiě lǐ yǐ shòu xiān dì hòu ēn, qǐ xùn zàng, zhào bù xǔ, cì wù yǐ jīng zhī. wù yín, qiǎn shǐ cì yú yuè xiū gē jí xī wáng chóu níng tǒng jūn shǐ pō dé děng tāng yào. mìng kěn dǔ chí sòng xiū gē xià chē bǎng, yǐ yù yàn mín. xīn sì, sù sā xiàn zǔ bo fú. rén wǔ, zhuō zhōu cì shǐ ān jí zòu sòng zhù chéng hé běi, zhào liú shǒu yú yuè xiū gē náo zhī, wù lìng jiù gōng. zhào fēi jí gōng zhǔ hú gǔ diǎn xī wáng chóu níng zǎi xiàng ān níng běi dài wáng pǔ nú níng tì yǐn qū liè wú wáng shāo níng wáng zhǐ méi yǔ héng zhàng guó jiù qì dān hàn guān děng bìng jìn zhù shān líng fèi. guǐ wèi, qí guó gōng zhǔ lǜ nèi wài mìng fù jìn wù rú zhī. jiǎ shēn, xī nán miàn zhāo tǎo shǐ hán dé wēi zòu dǎng xiàng shí wǔ bù qīn biān, yǐ bīng jī pò zhī. yǐ yǒu, yǐ sù sā pò zǔ bo, xià zhào bāo měi réng yù yǔ dà hàn tǎo dǎng xiàng zhū bù. dīng hài, shū mì shǐ jiān zhèng shì lìng shì fǎng yǐ nián lǎo qǐng jiě jiān zhí, zhào bù yǔn. èr yuè wù zǐ shuò, jìn suǒ zài guān lì jūn mín bù dé wú gù jù zhòng sī yǔ jí mào jìn yè xíng, wéi zhě zuò zhī. jǐ chǒu, nán jīng zòu, wén sòng duō jù liáng biān jìng jí sòng zhǔ jiàng rú tái shān, zhào xiū gē yán wèi zhī bèi. jiǎ wǔ, zàng jǐng zōng huáng dì yú qián líng, yǐ jìn xìng lǎng zhǎng yǐn líng rén tà lǔ wèi xùn. shàng yǔ huáng tài hòu yīn wèi shū fù shàng dà xíng. bǐng shēn, huáng tài hòu yì líng zhì diàn, mìng huì jìn chén yú yù róng diàn, cì shān líng gōng rén wù yǒu chà. gēng zǐ, yǐ xiān dì yí wù cì huáng zú jí jìn chén. xīn chǒu, nán jīng tǒng jūn shǐ yē lǜ shàn bǔ zòu sòng biān qī shí yú cūn lái fù, zhào fǔ cún zhī. yǐ sì, yǐ yù róng diàn wèi yù diàn, jiǔ gǔ wèi shèng gǔ. sù sā zòu tǎo dǎng xiàng jié, qiǎn shǐ wèi láo. wù shēn, yǐ tì yǐn huà gē wèi běi yuàn dài wáng, jiě lǐng wèi nán fǔ zǎi xiàng. xīn hài, xìng shèng shān, suì yè sān líng. jiǎ yín, yǐ huáng nǚ cháng shòu gōng zhǔ xià jià guó jiù zǎi xiàng xiāo pó xiàng zhī zǐ wú liú. sān yuè wù wǔ, tiān dé jūn jié dù shǐ tuí lá fù zǐ zhàn mò, yǐ qí dì niè lí xí jué. jǐ wèi, cì dú shān. qiǎn shǐ shǎng xī nán miàn yǒu gōng jiàng shì. xīn yǒu, yǐ dà fù zhàng tài wèi yē lǜ hé lǔ níng wèi tì yǐn. jiǎ zǐ, zhù bì liáo hé zhī píng diàn. xīn sì, yǐ guó jiù tóng píng zhāng shì xiāo dào níng wèi liáo xìng jūn jié dù shǐ, réng cì hào zhōng liàng zuǒ lǐ gōng chén. rén wǔ, yǐ qīng niú bái mǎ jì tiān dì. xià sì yuè bǐng xū shuò, xìng dōng jīng. yǐ shū mì fù shǐ yē lǜ mò zhǐ jiān shì zhōng, wèi dōng jīng liú shǒu. gēng yín, yè tài zǔ miào. guǐ sì, zhào cì wù mìng fù guǎ jū zhě. bǐng shēn, nán xìng. xīn chǒu, yè sān líng, yǐ dōng jīng suǒ jìn wù fēn cì líng qǐn guān lì. fù zhào cì xī nán lù zhāo tǎo shǐ dà hàn jiàn, bù yòng mìng zhě dé zhuān shā. rén yín, zhì xiǎng yú níng shén diàn. guǐ mǎo, yè qián líng. yǐ sì, qiǎn rén yǐ jiǔ pú jì píng zhāng yē lǜ hé yáng mù. gēng xū, xìng fū rén wū gǔ lǐ dì, yè tài zǔ yù róng, lǐ bì, xìng gōng zhǔ hú gǔ diǎn dì yǐn, cì yǔ shén hòu. rén zǐ, dà chén yǐ tài hòu yù zhèng, yí yǒu zūn hào, qǐng xià yǒu sī xiáng dìng cè lǐ. zhào shū mì yuàn yù yán biān jié jiāng, zhì xíng lǐ rì, zhǐ qiǎn zǐ dì fèng biǎo chēng hè, kǒng shī biān bèi. shū mì qǐng zhào běi fǔ sī tú pō dé yì nán jīng suǒ jìn lǜ wén, cóng zhī. suì rú huī zhōu. yǐ yē lǜ qìng lǎng wèi xìn zhōu jié dù shǐ. wǔ yuè bǐng chén shuò, guó jiù zhèng shì mén xià píng zhāng shì xiāo dào níng yǐ huáng tài hòu qìng shòu, qǐng guī fù mǔ jiā xíng lǐ, ér qí guó gōng zhǔ jí mìng fù qún chén gè jìn wù. shè yàn, cì guó jiù zhàng qí nián wù yǒu chà. rén xū, xī nán lù zhāo tǎo qǐng yì bīng tǎo xī tū jué zhū bù, zhào běi wáng fǔ yē lǜ pú nú níng yǐ dí bì dié liè èr bù bīng fù zhī. guǐ hài, yǐ yú yuè xiū gē zài nán yuàn guò yòng lì rén, zhào nán dài wáng wú xiāng xún xí. gēng wǔ, yē lǜ shàn bǔ zhāo wáng rù sòng zhě, dé qiān yú hù guī guó, zhào lìng fǔ wèi. xīn wèi, cì yǒng zhōu, jì wáng zǐ yào shī nú mù. yǐ hài, zhào jìn chén yì huáng tài hòu shàng zūn hào cè lǐ, shū mì shǐ hán dé dù yǐ hòu hàn tài hòu lín cháo gù shì cǎo dìng shàng zhī. bǐng zǐ, yǐ qīng niú bái mǎ jì tiān dì. wù yín, xìng mù yè shān. xī nán lù zhāo tǎo shǐ dà hàn zòu, jìn qiǎn zhuāi lá bá lá gē yù dǎng xiàng zhū bù, lái zhě shén zhòng, xià zhào bāo měi. liù yuè yǐ yǒu shuò, zhào yǒu sī, cè huáng tài hòu rì, gěi sān pǐn yǐ shàng fǎ fú, sān pǐn yǐ xià yòng dà shè liǔ zhī fú. xī nán lù zhāo tǎo shǐ zòu dǎng xiàng qiú zhǎng zhí yí lí jǐn zi wēi yǐn děng qǐ nèi fù, zhào fǔ nà zhī, réng chá qí chéng wěi, jǐn biān bèi. bǐng xū, hái shàng jīng. jǐ chǒu, yǒu sī zòu, tóng zhèng shì mén xià píng zhāng shì fù mǎ dū wèi lú jùn yǔ gōng zhǔ bù xié, zhào lí zhī, suì chū jùn wèi xīng guó jūn jié dù shǐ. xīn mǎo, yǒu shì yú tài miào. jiǎ wǔ, shàng lǜ qún chén shàng huáng tài hòu zūn hào yuē chéng tiān huáng tài hòu, qún chén shàng huáng dì zūn hào yuē tiān fǔ huáng dì, dà shè, gǎi yuán tǒng hé. dīng wèi, tán ēn zhōng wài, wén wǔ guān gè jìn jué yī jí. yǐ shū mì fù shǐ yē lǜ xié zhěn shǒu sī tú. qiū qī yuè jiǎ yín shuò, huáng tài hòu tīng zhèng. yǐ mǎo, shàng qīn lù qiú. wáng zǐ sī tú lóu guó zuò chēng jí bù fù shān líng, chī èr shí. xīn yǒu, xíng zài shēng lǐ. guǐ yǒu, lín huáng yǐn niǎo gǔn jìn yǐn zhuàn. shàng yǔ zhū wáng fēn péng jī jū. bǐng zǐ, hán dé wēi qiǎn xiáng wěn xiá mǎ shàng pò dǎng xiàng fú huò shù, bìng sòng yí lí jǐn zhī zǐ lái xiàn. xīn sì, shǎng xī nán miàn yǒu gōng jiàng shì. bā yuè wù zǐ, shàng xī xún. jǐ chǒu, yè zǔ líng. xīn mǎo, huáng tài hòu jì chǔ guó wáng xiāo sī wēn mù. guǐ sì, shàng yǔ huáng tài hòu yè huái líng, suì xìng huái zhōu. jiǎ wǔ, shàng yǔ xié zhěn yú tài hòu qián yì gōng shǐ ān mǎ, yuē yǐ wéi yǒu. jǐ hài, liè chì shān, qiǎn shǐ jiàn xióng fáng lù pú yú qián líng zhī níng shén diàn. yǐ zhèng shì lìng sūn zhēn wú zi, zhào guó jiù xiǎo wēng zhàng láng jūn táo wēi wèi zhī hòu. yǐ sì, zhào yú yuè xiū gē tí diǎn yuán chéng. rén zǐ, hán dé wēi biǎo qǐng fá dǎng xiàng zhī fù pàn zhě, zhào xǔ zhī réng fā bié bù bīng shù qiān yǐ zhù zhī. jiǔ yuè guǐ chǒu shuò, yǐ dōng jīng píng zhōu hàn huáng, zhào zhèn zhī. yǐ mǎo, yè yǒng xīng cháng níng dūn mù sān gōng. bǐng chén, nán jīng liú shǒu zòu, qiū lín hài jià, qǐng quán tíng guān zhēng, yǐ tōng shān xī dí yì, cóng zhī. gēng shēn, yè xuān jiǎn huáng dì miào. xīn yǒu, xìng zǔ zhōu, yè zǔ líng. rén xū, hái shàng jīng. xīn wèi, yǒu sī qǐng yǐ dì shēng rì wèi qiān líng jié, cóng zhī. huáng tài hòu yán gù yú yuè wū zhǐ yǒu fù dǎo gōng, yí lù qí zǐ sūn suì mìng qí zi pàn yāng wèi lín yá. bǐng zǐ, rú lǎo wēng chuān. dōng shí yuè guǐ wèi shuò, sī tiān zòu lǎo rén xīng jiàn. wù zǐ, yǐ gōng zhǔ shū gē xià jià guó jiù xiáng wěn zhào gū. guǐ sì, sù sā zòu dí liè bù jí pàn fān lái jiàng, xī fù gù dì. yǐ wèi, yǐ yān jīng liú shǒu yú yuè xiū gē yán, měi suì zhū jié dù shǐ gòng xiàn, rú qì dān guān lì, zhǐ jìn ān mǎ, cóng zhī. dīng yǒu, yǐ wú wáng shāo wéi shàng jīng liú shǒu, xíng lín huáng yǐn shì. shàng jiàng zhēng gāo lí, qīn yuè dōng jīng liú shǒu yē lǜ mò zhǐ suǒ zǒng bīng mǎ. bǐng wǔ, mìng xuān huī shǐ jiān shì zhōng pú lǐng lín yá kěn dé děng jiāng bīng dōng tǎo, cì qí gǔ jí yín fú. shí yī yuè rén zǐ shuò, guān yú tà mǎ luò. guǐ chǒu, yīng zhōu zòu, huò sòng dié zhě, yán sòng chú dào wǔ tái shān, jiāng rù líng qiū jiè. zhào dié zhě jí jū tíng rén bìng zhé yú shì. gēng chén, shàng yǔ huáng tài hòu jì qián líng, xià zhào yù sān jīng zuǒ yòu xiāng zuǒ yòu píng zhāng shì fù liú shǒu pàn guān zhū dào jié dù shǐ pàn guān zhū jūn shì pàn guān lù shì cān jūn děng, dāng zhí gōng fāng, wú dé ē shùn. zhū xiàn lìng zuǒ rú yù zhōu guān jí cháo shǐ fēi lǐ zhēng qiú, wú huò wèi xùn. héng jiā cǎi tīng, yǐ wéi diàn zuì. mín jiān yǒu fù mǔ zài, bié jí yì jū zhě, tīng lín lǐ jué chá, zuò zhī. yǒu xiào yú fù mǔ, sān shì tóng jū zhě, jīng qí mén lǘ. shí èr yuè rén wǔ shuò, yè níng shén diàn, qiǎn shǐ fēn jì zhū líng, cì shǒu diàn guān shǔ jiǔ. shì rì, xìng xiǎn zhōu. dīng hài, yǐ xiǎn zhōu suì gòng líng jǐn fēn cì zuǒ yòu. jiǎ wǔ, dōng xìng. yǐ hài, huáng tài hòu guān yú yú yù pén wān. xīn chǒu, guān yú yú jùn yuān. jiǎ chén, chì zhū xíng pì yǐ jié zhèng jué qiǎn ér yǒu yuān zhě, tīng yì tái sù. shì xī, rán wàn yú dēng yú shuāng xī. wù shēn, qiān líng jié, jì rì yuè, lǐ bì, bǎi liáo chēng hè.
统和元年春正月戊午朔,以大行在殡,不受朝。乙丑,奉遗诏,召先帝庶兄质睦于菆涂殿前,复封宁王。加宰相室昉、宣徽使普领等恩。丙寅,荆王道隐有疾,诏遣使存问。是日,皇太后幸其邸视疾。戊辰,以乌隈乌骨里部节度使耶律章瓦同政事门下平章事。甲戌,荆王道隐薨,辍朝三日,追封晋王,遣使抚慰其家。丙子,以于越休哥为南京留守,仍赐南面行营总管印绶,总边事,渤海挞马解里以受先帝厚恩,乞殉葬,诏不许,赐物以旌之。戊寅,遣使赐于越休哥及奚王筹宁、统军使颇德等汤药。命恳笃持送休哥下车榜,以谕燕民。辛巳,速撒献阻卜俘。壬午,涿州刺史安吉奏宋筑城河北,诏留守于越休哥挠之,勿令就功。赵妃及公主胡骨典、奚王筹宁、宰相安宁、北大王普奴宁、惕隐屈烈、吴王稍、宁王只没与横帐、国舅、契丹、汉官等并进助山陵费。癸未,齐国公主率内外命妇进物如之。甲申,西南面招讨使韩德威奏党项十五部侵边,以兵击破之。乙酉,以速撒破阻卜,下诏褒美;仍谕与大汉讨党项诸部。丁亥,枢密使兼政事令室昉以年老请解兼职,诏不允。二月戊子朔,禁所在官吏军民不得无故聚众私语及冒禁夜行,违者坐之。己丑,南京奏,闻宋多聚粮边境及宋主将如台山,诏休哥严为之备。甲午,葬景宗皇帝于乾陵,以近幸朗、掌饮伶人挞鲁为殉。上与皇太后因为书附上大行。丙申,皇太后诣陵置奠,命绘近臣于御容殿,赐山陵工人物有差。庚子,以先帝遗物赐皇族及近臣。辛丑,南京统军使耶律善补奏宋边七十馀村来附,诏抚存之。乙巳,以御容殿为玉殿,酒谷为圣谷。速撒奏讨党项捷,遣使慰劳。戊申,以惕隐化哥为北院大王,解领为南府宰相。辛亥,幸圣山,遂谒三陵。甲寅,以皇女长寿公主下嫁国舅宰相萧婆项之子吴留。三月戊午,天德军节度使颓剌父子战殁,以其弟涅离袭爵。己未,次独山。遣使赏西南面有功将士。辛酉,以大父帐太慰耶律曷鲁宁为惕隐。甲子,驻跸辽河之平淀。辛巳,以国舅、同平章事萧道宁为辽兴军节度使,仍赐号忠亮佐理功臣。壬午,以青牛白马祭天地。夏四月丙戌朔,幸东京。以枢密副使耶律末只兼侍中,为东京留守。庚寅,谒太祖庙。癸巳,诏赐物命妇寡居者。丙申,南幸。辛丑,谒三陵,以东京所进物分赐陵寝官吏。复诏赐西南路招讨使大汉剑,不用命者得专杀。壬寅,致享于凝神殿。癸卯,谒乾陵。乙巳,遣人以酒脯祭平章耶律河阳墓。庚戌,幸夫人乌骨里第,谒太祖御容,礼毕,幸公主胡古典第饮,赐与甚厚。壬子,大臣以太后预政,宜有尊号,请下有司详定册礼。诏枢密院谕沿边节将,至行礼日,止遣子弟奉表称贺,恐失边备。枢密请诏北府司徒颇德译南京所进律文,从之。遂如徽州。以耶律庆朗为信州节度使。五月丙辰朔,国舅、政事门下平章事萧道宁以皇太后庆寿,请归父母家行礼,而齐国公主及命妇、群臣各进物。设宴,赐国舅帐耆年物有差。壬戌,西南路招讨请益兵讨西突厥诸部,诏北王府耶律蒲奴宁以敌毕、迭烈二部兵赴之。癸亥,以于越休哥在南院过用吏人,诏南大王毋相循袭。庚午,耶律善补招亡入宋者,得千馀户归国,诏令抚慰。辛未,次永州,祭王子药师奴墓。乙亥,诏近臣议皇太后上尊号册礼,枢密使韩德度以后汉太后临朝故事草定上之。丙子,以青牛白马祭天地。戊寅,幸木叶山。西南路招讨使大汉奏,近遣拽剌跋剌哥谕党项诸部,来者甚众,下诏褒美。六月乙酉朔,诏有司,册皇太后日,给三品以上法服,三品以下用大射柳之服。西南路招讨使奏党项酋长执夷离堇子隈引等乞内附,诏抚纳之,仍察其诚伪,谨边备。丙戌,还上京。己丑,有司奏,同政事门下平章事、驸马都尉卢俊与公主不协,诏离之,遂出俊为兴国军节度使。辛卯,有事于太庙。甲午,上率群臣上皇太后尊号曰承天皇太后,群臣上皇帝尊号曰天辅皇帝,大赦,改元统和。丁未,覃恩中外,文武官各进爵一级。以枢密副使耶律斜轸守司徒。秋七月甲寅朔,皇太后听政。乙卯,上亲录囚。王子司徒娄国坐称疾不赴山陵,笞二十。辛酉,行再生礼。癸酉,临潢尹褭衮进饮馔。上与诸王分朋击鞠。丙子,韩德威遣详稳辖马上破党项俘获数,并送夷离堇之子来献。辛巳,赏西南面有功将士。八月戊子,上西巡。己丑,谒祖陵。辛卯,皇太后祭楚国王萧思温墓。癸巳,上与皇太后谒怀陵,遂幸怀州。甲午,上与斜轸于太后前易弓矢鞍马,约以为友。己亥,猎赤山,遣使荐熊肪、鹿脯于乾陵之凝神殿。以政事令孙桢无子,诏国舅小翁帐郎君桃隈为之后。乙巳,诏于越休哥提点元城。壬子,韩德威表请伐党项之复叛者,诏许之;仍发别部兵数千以助之。九月癸丑朔,以东京、平州旱、蝗,诏赈之。乙卯,谒永兴、长宁、敦睦三宫。丙辰,南京留守奏,秋霖害稼,请权停关征,以通山西籴易,从之。庚申,谒宣简皇帝庙。辛酉,幸祖州,谒祖陵。壬戌,还上京。辛未,有司请以帝生日为千龄节,从之。皇太后言故于越屋只有傅导功,宜录其子孙;遂命其子泮泱为林牙。丙子,如老翁川。冬十月癸未朔,司天奏老人星见。戊子,以公主淑哥下嫁国舅详稳照姑。癸巳,速撒奏敌烈部及叛蕃来降,悉复故地。乙未,以燕京留守于越休哥言,每岁诸节度使贡献,如契丹官例,止进鞍马,从之。丁酉,以吴王稍为上京留守,行临潢尹事。上将征高丽,亲阅东京留守耶律末只所总兵马。丙午,命宣徽使兼侍中蒲领、林牙肯德等将兵东讨,赐旗鼓及银符。十一月壬子朔,观渔挞马泺。癸丑,应州奏,获宋谍者,言宋除道五台山,将入灵丘界。诏谍者及居停人并磔于市。庚辰,上与皇太后祭乾陵,下诏谕三京左右相、左右平章事、副留守判官、诸道节度使判官、诸军事判官、录事参军等,当执公方,毋得阿顺。诸县令佐如遇州官及朝使非理征求,毋或畏徇。恒加采听,以为殿最。民间有父母在,别籍异居者,听邻里觉察,坐之。有孝于父母,三世同居者,旌其门闾。十二月壬午朔,谒凝神殿,遣使分祭诸陵,赐守殿官属酒。是日,幸显州。丁亥,以显州岁贡绫锦分赐左右。甲午,东幸。乙亥,皇太后观渔于玉盆湾。辛丑,观渔于浚渊。甲辰,敕诸刑辟已结正决遣而有冤者,听诣台诉。是夕,然万鱼灯于双溪。戊申,千龄节,祭日月,礼毕,百僚称贺。
èr nián chūn zhēng yuè jiǎ zǐ, rú zhǎng luò. èr yuè guǐ sì, guó jiù zhàng zhāng dé jūn jié dù shǐ xiāo tà lǎn lái zhāo. jiǎ wǔ, cì jiāng jūn yē lǜ dí bù chūn yī shù dài. bǐng shēn, dōng lù xíng jūn xuān huī shǐ yē lǜ pú níng zòu tǎo nǚ zhí jié, qiǎn shǐ zhí shǒu jiǎng yù. gēng zǐ, cháo huáng tài hòu, tài hòu yīn cóng guān liè yú ráo lè chuān. yǐ sì, wǔ guó wū wēi yú jué jié dù shǐ yē lǜ kuí wā yǐ suǒ xiá zhū bù nán zhì, qǐ cì zhào gěi jiàn, pián yí xíng shì, cóng zhī. bǐng wǔ, shàng yǔ zhū wáng dà chén jiào shè. dīng wèi, hán dé wēi yǐ zhēng dǎng xiàng huí, suì xí hé dōng, xiàn suǒ fú, cì zhào bāo měi. sān yuè yǐ mǎo, huà lí bù qǐng jīn hòu xiáng wěn zhǐ cóng běn bù xuǎn shòu wèi yí, shàng yuē:" zhū bù guān wéi zài dé rén, qǐ dé dìng yǐ suǒ bù wéi xiàn." bù yǔn. zèng gù tóng píng zhāng shì zhào yán xù jiān shì zhōng. xià sì yuè dīng hài, xuān huī shǐ tóng píng zhāng shì yē lǜ pǔ níng dū jiān xiāo qín dé xiàn zhēng nǚ zhí jié, shòu pǔ níng jiān zhèng shì lìng, qín dé shén wǔ wèi dà jiàng jūn, gè cì jīn qì zhū wù. gēng yín, huáng tài hòu lín jué zhì yù. xīn mǎo, jì fēng bó. rén chén, yǐ xuān huī nán yuàn shǐ liú chéng guī wèi chéng dé jūn jié dù shǐ, chóng dé gōng dōu bù shǔ bǎo yì jūn jié dù shǐ zhāng dé yún wèi xuān huī běi yuàn shǐ. wǔ yuè yǐ mǎo, cí mù yè shān. dīng chǒu, zhù bì yán liǔ hú. liù yuè jǐ mǎo shuò, huáng tài hòu jué yù, zhì yuè zhōng. qiū qī yuè guǐ chǒu, huáng tài hòu xíng zài shēng lǐ. bā yuè xīn mǎo, dōng jīng liú shǒu jiān shì zhōng yē lǜ mò zhǐ zòu, nǚ zhí shù bù zhí sài lǐ děng bā zú qǐ jǔ zhòng nèi fù, zhào nà zhī. jiǔ yuè wù shēn shuò, zhù bì tǔ hé. xīn wèi, yǐ jǐng zōng jì rì, zhào zhū dào jīng zhèn qiǎn guān xíng xiāng fàn sēng. dōng shí yuè dīng chǒu shuò, yǐ guī huà zhōu cì shǐ yē lǜ pǔ níng wèi zhāng dé jūn jié dù shǐ, yòu wǔ wèi dà jiàng jūn hán zhuō wèi zhāng guó jūn jié dù shǐ jiān shì wèi qīn jūn bīng mǎ dōu zhǐ huī shǐ. shí yī yuè rén zǐ, yǐ shū mì zhí xué shì jǐ shì zhōng zhèng gǔ wèi rú zhōu cì shǐ. shì yuè, sù sā děng tǎo zǔ bo, shā qí qiú zhǎng tà lá gàn. shí èr yuè xīn chǒu, yǐ hàn lín xué shì chéng zhǐ mǎ dé chén wèi xuān zhèng diàn xué shì, yē lǜ pō dé nán jīng tǒng jūn shǐ, yē lǜ yáo shēng dà nèi tì yǐn, dà rén jìng dōng jīng zhōng tái shěng yòu píng zhāng shì.
二年春正月甲子,如长泺。二月癸巳,国舅帐彰德军节度使萧闼览来朝。甲午,赐将军耶律敌不春衣、束带。丙申,东路行军、宣徽使耶律蒲宁奏讨女直捷,遣使执手奖谕。庚子,朝皇太后,太后因从观猎于饶乐川。乙巳,五国乌隈于厥节度使耶律隗洼以所辖诸部难治,乞赐诏给剑,便宜行事,从之。丙午,上与诸王大臣较射。丁未,韩德威以征党项回,遂袭河东,献所俘,赐诏褒美。三月乙卯,划离部请今后详稳止从本部选授为宜,上曰:“诸部官惟在得人,岂得定以所部为限。”不允。赠故同平章事赵延煦兼侍中。夏四月丁亥,宣徽使、同平章事耶律普宁、都监萧勤德献征女直捷,授普宁兼政事令,勤德神武卫大将军,各赐金器诸物。庚寅,皇太后临决滞狱。辛卯,祭风伯。壬辰,以宣徽南院使刘承规为承德军节度使,崇德宫都部署、保义军节度使张德筠为宣徽北院使。五月乙卯,祠木叶山。丁丑,驻跸沿柳湖。六月己卯朔,皇太后决狱,至月终。秋七月癸丑,皇太后行再生礼。八月辛卯,东京留守兼侍中耶律末只奏,女直术不直、赛里等八族乞举众内附,诏纳之。九月戊申朔,驻跸土河。辛未,以景宗忌日,诏诸道京镇遣官行香饭僧。冬十月丁丑朔,以归化州刺史耶律普宁为彰德军节度使,右武卫大将军韩倬为彰国军节度使兼侍卫亲军兵马都指挥使。十一月壬子,以枢密直学士、给事中郑嘏为儒州刺史。是月,速撒等讨阻卜,杀其酋长挞剌干。十二月辛丑,以翰林学士承旨马得臣为宣政殿学士,耶律颇德南京统军使,耶律瑶升大内惕隐,大仁靖东京中台省右平章事。
sān nián chūn zhēng yuè bǐng wǔ shuò, rú zhǎng luò. dīng sì, yǐ hàn lín xué shì xíng bào piáo wèi shàng shū lǐ bù shì láng zhī zhì gào, zuǒ shí yí zhī zhì gào liú jǐng lì bù láng zhōng zhī zhì gào niú cáng yòng bìng zhèng shì shè rén. èr yuè bǐng zǐ shuò, yǐ niú cáng yòng zhī shū mì zhí xué shì. sān yuè yǐ sì shuò, shū mì zòu qì dān zhū yì hù duō kùn fá, qǐng yǐ fù hù dài zhī. shàng yīn yuè zhū bù jí, niè lá wū wēi èr bù hù shǎo ér yì zhòng, bìng liàng miǎn zhī. xià sì yuè yǐ hài shuò, cí mù yè shān. rén wǔ, yǐ fèng zhōu cì shǐ zhào kuāng fú wèi bǎo jìng jūn jié dù shǐ. guǐ wèi, yǐ zuǒ jiān mén wèi dà jiàng jūn wáng tíng xù wèi fèng xiān jūn jié dù shǐ, zhāng wǔ jūn jié dù shǐ hán dé níng wèi chóng yì jūn jié dù shǐ. wǔ yuè rén zǐ, hái shàng jīng. guǐ yǒu, yǐ guó jiù xiāo dào níng tóng píng zhāng shì zhī shěn zhōu jūn zhōu shì. liù yuè jiǎ xū shuò, rú bǎi pō. huáng tài hòu qīn jué zhì yù. yǐ hài, yǐ guī yì jūn jié dù shǐ wáng xī yán wèi xīng guó jūn jié dù shǐ. qiū qī yuè jiǎ chén shuò, zhào zhū dào shàn jiǎ bīng, yǐ bèi dōng zhēng gāo lí. jiǎ yín, dōng xìng. jiǎ zǐ, qiǎn láng jūn bān niǎo cì qín wáng hán kuāng sì zàng wù. bǐng yín, zhù bì tǔ hé. yǐ bào zhǎng, mìng zào chuán qiáo, míng rì chéng bù niǎn chū tīng zhèng. lǎo rén xīng jiàn. dīng mǎo, qiǎn shǐ yuè dōng jīng zhū jūn bīng qì jí dōng zhēng dào lù. yǐ píng zhāng shì xiāo dào níng wèi zhāo dé jūn jié dù shǐ, wǔ dìng jūn jié dù shǐ shǒu sī kōng jiān zhèng shì lìng guō xí wèi tiān píng jūn jié dù shǐ, dà tóng jūn jié dù shǐ shǒu tài zǐ tài shī jiān zhèng shì lìng liú yán gòu wèi yì chéng jūn jié dù shǐ, zèng shàng fù qín wáng hán kuāng sì shàng shū lìng. bā yuè guǐ yǒu shuò, yǐ liáo zé jù rù, bà zhēng gāo lí. mìng shū mì shǐ yē lǜ xié zhěn wèi dū tǒng, fù mǎ dū wèi xiāo kěn dé wèi jiān jūn, yǐ bīng tǎo nǚ zhí. dīng chǒu, cì gǎo chéng. gēng chén, zhì xiǎn zhōu, yè níng shén diàn. xīn sì, xìng gān zhōu, guān xīn gōng. guǐ wèi, yè qián líng. jiǎ shēn, mìng nán běi miàn chén liáo fēn xún shān líng lín mù, jí lìng gān xiǎn èr zhōu shàng suǒ bù lǐ shè zhī shù. bǐng xū, běi pí shì xiáng wěn jìn yǒng gǎn shì qī rén. wù zǐ, gù nán yuàn dài wáng xié lǐng yǐ lǐ wǎn qī xiāo shì zòu fū sǐ bù néng zàng, zhào yǒu sī zhù zhī. gēng chén, dōng zhēng dū tǒng suǒ zòu lù shàng xiàn nìng, wèi kě jìn tǎo, zhào qí zé hé shēn rù. guǐ sì, huáng tài hòu yè xiǎn líng. gēng zǐ, yè qián líng. xīn chǒu, xī xìng. rùn jiǔ yuè guǐ yǒu, mìng xíng bào piáo gōu jiǎn xiǎn líng. bǐng zǐ, xíng cì hǎi shàng. gēng chén, chóng jiǔ, luò tuó shān dēng gāo, cì qún chén jú huā jiǔ. xīn sì, zhào yù dōng zhēng jiàng shuài, chéng shuǐ hé jìn tǎo. bǐng shēn, nǚ zhí zǎi xiàng shù bù lǐ lái gòng. wù xū, zhù bì dōng gǔ shān. jǐ hài, sù sā zòu shù bù gū zhū bù zhì jìn diàn, yí lí jǐn yì lǔ gū qǐng xíng fú lüè, shàng yuē:" zhū bù yú guó wú è, hé gù fú lüè, tú shēng shì ěr." bù yǔn. dōng shí yī yuè jiǎ xū, zhào wú wáng shāo lǐng qín wáng hán kuāng sì zàng jì shì. dīng chǒu, zhào yǐ dōng běi lù bīng mǎ jiān jūn qī pó dǐ lǐ cún fǔ biān mín. wù yín, cì gōng zhǔ hú gǔ diǎn zàng fū jīn bó gōng jiàng. xīn mǎo, yǐ hán dé ràng jiān zhèng shì lìng. guǐ sì, jìn xíng zài shì yì bù bó bù zhōng chǐ dù zhě. bǐng shēn, dōng zhēng nǚ zhí, dū tǒng xiāo tà lǎn pú sà nú yǐ xíng jūn suǒ jīng dì lǐ wù chǎn lái shàng.
三年春正月丙午朔,如长泺。丁巳,以翰林学士邢抱朴为尚书、礼部侍郎、知制诰,左拾遗知制诰刘景、吏部郎中知制诰牛藏用并政事舍人。二月丙子朔,以牛藏用知枢密直学士。三月乙巳朔,枢密奏契丹诸役户多困乏,请以富户代之。上因阅诸部籍,涅剌、乌隈二部户少而役重,并量免之。夏四月乙亥朔,祠木叶山。壬午,以凤州刺史赵匡符为保静军节度使。癸未,以左监门卫大将军王庭勖为奉先军节度使,彰武军节度使韩德凝为崇义军节度使。五月壬子,还上京。癸酉,以国舅萧道宁同平章事、知沈州军州事。六月甲戌朔,如柏坡。皇太后亲决滞狱。乙亥,以归义军节度使王希严为兴国军节度使。秋七月甲辰朔,诏诸道缮甲兵,以备东征高丽。甲寅,东幸。甲子,遣郎君班褭赐秦王韩匡嗣葬物。丙寅,驻跸土河。以暴涨,命造船桥,明日乘步辇出听政。老人星见。丁卯,遣使阅东京诸军兵器及东征道路。以平章事萧道宁为昭德军节度使,武定军节度使、守司空兼政事令郭袭为天平军节度使,大同军节度使、守太子太师兼政事令刘延构为义成军节度使,赠尚父秦王韩匡嗣尚书令。八月癸酉朔,以辽泽沮洳,罢征高丽。命枢密使耶律斜轸为都统,驸马都尉萧恳德为监军,以兵讨女直。丁丑,次藁城。庚辰,至显州,谒凝神殿。辛巳,幸乾州,观新宫。癸未,谒乾陵。甲申,命南、北面臣僚分巡山陵林木,及令乾、显二州上所部里社之数。丙戌,北皮室详稳进勇敢士七人。戊子,故南院大王谐领已里婉妻萧氏奏夫死不能葬,诏有司助之。庚辰,东征都统所奏路尚陷泞,未可进讨,诏俟泽涸深入。癸巳,皇太后谒显陵。庚子,谒乾陵。辛丑,西幸。闰九月癸酉,命邢抱朴勾检显陵。丙子,行次海上。庚辰,重九,骆驼山登高,赐群臣菊花酒。辛巳,诏谕东征将帅,乘水涸进讨。丙申,女直宰相术不里来贡。戊戌,驻跸东古山。己亥,速撒奏术不姑诸部至近淀,夷离堇易鲁姑请行俘掠,上曰:“诸部于国无恶,何故俘掠,徒生事耳。”不允。冬十一月甲戌,诏吴王稍领秦王韩匡嗣葬祭事。丁丑,诏以东北路兵马监军妻婆底里存抚边民。戊寅,赐公主胡骨典葬夫金帛、工匠。辛卯,以韩德让兼政事令。癸巳,禁行在市易布帛不中尺度者。丙申,东征女直,都统萧闼览、菩萨奴以行军所经地里、物产来上。