wén dēng zhōu shēng yǔ chéng shēng shǎo gòng bǐ yàn, suì dìng wèi chǔ jiù jiāo. ér chéng pín, gù zhōng suì yī zhōu. lùn chǐ zé zhōu wèi zhǎng, hū zhōu qī yǐ sǎo. jié xù dēng táng rú yī jiā yān. zhōu qī shēng zǐ, chǎn hòu bào zú, jì pìn wáng shì, chéng yǐ shǎo gù, wèi cháng qǐng jiàn zhī. yī rì wáng shì dì lái shěng zǐ, yàn yú nèi qǐn. chéng shì zhì, jiā rén tōng bái, zhōu zuò mìng yāo zhī, chéng bù rù, cí qù. zhōu zhuī zhī ér hái, yí xí wài shě.
文登周生與成生少共筆硯,遂訂為杵臼交。而成貧,故終歲依周。論齒則周為長,呼周妻以嫂。節序登堂如一家焉。周妻生子,產後暴卒,繼聘王氏,成以少故,未嘗請見之。一日王氏弟來省姊,宴於內寢。成適至,家人通白,周坐命邀之,成不入,辭去。周追之而還,移席外舍。
fǔ zuò, jí yǒu rén bái bié yè zhī pū wèi yì zǎi zhòng chī zhě. xiān shì, huáng lì bù jiā mù yōng, niú qī zhōu tián, yǐ shì xiāng gòu. mù yōng bēn gào zhǔ, zhuō pū sòng guān, suì bèi chī zé. zhōu yīn jié dé qí gù, dà nù yuē: huáng jiā mù zhū nú hé qǔ ěr! qí xiān shì wèi dà fù fú yì, cù dé zhì, nǎi wú rén yé! qì tián kēng yì, fèn ér qǐ, yù wǎng xún huáng. chéng nà ér zhǐ zhī, yuē: qiáng liáng shì jiè, yuán wú zào bái. kuàng jīn rì guān zǎi, bàn qiáng kòu bù cāo máo hú zhě yé? zhōu bù tīng. chéng jiàn zhǐ zài sān, zhì qì xià, zhōu nǎi zhǐ. nù zhōng bù shì, zhuǎn cè dá dàn, wèi jiā rén yuē: huáng jiā qī wǒ, wǒ chóu yě, gū zhì zhī. yì lìng cháo tíng guān, fēi shì jiā guān, zòng yǒu hù zhēng, yì xū liǎng zào, hé zhì rú gǒu zhī suí sǒu zhě? wǒ yì chéng zhì qí yōng, shì bǐ jiāng hé chù fēn. jiā rén xī sǒng yǒng zhī, jì suì jué. yǐ zhuàng fù zǎi, zǎi liè ér zhì zhī, zhōu nù, yǔ qīn zǎi. zǎi cán huì, yīn dǎi xì zhī.
甫坐,即有人白別業之仆為邑宰重笞者。先是,黃吏部家牧傭,牛蹊周田,以是相詬。牧傭奔告主,捉仆送官,遂被笞責。周因詰得其故,大怒曰:「黃家牧豬奴何取爾!其先世為大父服役,促得志,乃無人耶!」氣填吭臆,忿而起,欲往尋黃。成捺而止之,曰:「強梁世界,原無皂白。況今日官宰,半強寇不操矛弧者耶?」周不聽。成諫止再三,至泣下,周乃止。怒終不釋,轉側達旦,謂家人曰:「黃家欺我,我仇也,姑置之。邑令朝廷官,非勢家官,縱有互爭,亦須兩造,何至如狗之隨嗾者?我亦呈治其傭,視彼將何處分。」家人悉慫恿之,計遂決。以狀赴宰,宰裂而擲之,周怒,語侵宰。宰慚恚,因逮系之。
chén hòu, chéng wǎng fǎng zhōu, shǐ zhī rù chéng sòng lǐ. jí bēn quàn zhǐ, zé yǐ zài líng yǔ yǐ. dùn zú wú suǒ wèi jì. shí huò hǎi kòu sān míng, zǎi yǔ huáng lù zhǔ zhī, shǐ niē zhōu tóng dǎng. jù cí shēn chù dǐng yī, bàng lüè kù cǎn. chéng rù yù, xiāng gù qī suān. móu kòu què. zhōu yuē: shēn xì zhòng àn, rú niǎo zài lóng, suī yǒu ruò dì, zhǐ kān gōng qiú fàn ěr. chéng ruì shēn zì rèn. yuē: shì yǔ zé yě. nán ér bù jí, wū yòng yǒu yě! nǎi xíng. zhōu dì jìn zhī, zé qù yǐ jiǔ yǐ. zhì dōu, wú mén rù kòng. xiāng chuán jià jiāng chū liè, chéng yù yǐn mù shì zhōng. é jià guò, fú wǔ āi hào, suì dé zhǔn. yì sòng ér xià, zhe bù yuàn shěn zòu. shí yuè shí yuè yú, zhōu yǐ wū fú lùn pì. yuàn jiē yù pī, dà hài, fù tí gōng yàn. huáng yì hài, móu shā zhōu. yīn lù jiān, jué qí yǐn shí, dì lái kuì wèn, kǔ jìn jù zhī. chéng yòu wèi fù yuàn shēng qū, shǐ méng tí wèn, yè yǐ jī è bù qǐ. yuàn tái nù, zhàng bì jiān zhě. huáng dà bù, nà shù qiān jīn, zhǔ wèi yíng tuō, yǐ shì de méng lóng tí miǎn. zǎi yǐ wǎng fǎ nǐ liú.
辰後,成往訪周,始知入城訟理。急奔勸止,則已在囹圄矣。頓足無所為計。時獲海寇三名,宰與黃賂囑之,使捏周同黨。據詞申黜頂衣,搒掠酷慘。成入獄,相顧悽酸。謀叩闕。周曰:「身系重犴,如鳥在籠,雖有弱弟,止堪供囚飯耳。」成銳身自任。曰:「是予責也。難而不急,烏用友也!」乃行。周弟贐之,則去已久矣。至都,無門入控。相傳駕將出獵,成預隱木市中。俄駕過,伏舞哀號,遂得准。驛送而下,着部院審奏。時閱十月余,周已誣服論辟。院接御批,大駭,復提躬讞。黃亦駭,謀殺周。因賂監,絕其飲食,弟來饋問,苦禁拒之。成又為赴院聲屈,始蒙提問,業已飢餓不起。院台怒,杖斃監者。黃大怖,納數千金,囑為營脫,以是得朦朧題免。宰以枉法擬流。
zhōu fàng guī, yì gān dǎn chéng. chéng zì jīng sòng xì, shì qíng huī lěng, zhāo zhōu xié yǐn. zhōu nì shǎo fù, zhé yū xiào zhī. chéng suī bù yán, ér yì shén jué. bié hòu shù rì bù zhì. zhōu shǐ tàn zhū qí jiā, jiā rén fāng yí qí zài zhōu suǒ liǎng wú suǒ jiàn, shǐ yí. zhōu xīn zhī qí yì, qiǎn rén zōng jī zhī, sì guān yán hè, wù sè dài biàn. shí yǐ jīn bó xù qí zi.
周放歸,益肝膽成。成自經訟系,世情灰冷,招周偕隱。周溺少婦,輒迂笑之。成雖不言,而意甚決。別後數日不至。周使探諸其家,家人方疑其在周所;兩無所見,始疑。周心知其異,遣人蹤跡之,寺觀岩壑,物色殆遍。時以金帛恤其子。
yòu bā jiǔ nián, chéng hū zì zhì, huáng jīn chǎng fú, àn rán dào mào. zhōu xǐ bǎ bì yuē: jūn hé wǎng, shǐ wǒ xún yù biàn? chéng xiào yuē: gū yún yě hè, qī wú dìng suǒ. bié hòu xìng fù wán jiàn. zhōu mìng zhì jiǔ, lüè tōng jiān kuò, yù wèi biàn yì dào zhuāng. chéng xiào bù yǔ. zhōu yuē: yú zāi! hé qì qī nú yóu bì xǐ yě? chéng xiào yuē: bù rán. rén jiāng qì yǔ, qí hé rén zhī néng qì. wèn suǒ qī zhǐ, dá zài láo shān shàng qīng gōng. jì ér dǐ zú qǐn, mèng chéng luǒ fú xiōng shàng, qì bù dé xī. yà wèn hé wèi, shū bù dá. hū jīng ér wù, hū chéng bù yīng. zuò ér suǒ zhī, yǎo rán bù zhī suǒ wǎng. dìng yí shí, shǐ jué zài chéng tà, hài yuē: zuó bù zuì, hé diān dào zhì cǐ yé! nǎi hū jiā rén. jiā rén huǒ zhī, yǎn rán chéng yě. zhōu gù duō zī, yǐ shǒu zì lǚ, zé shū wú jǐ jīng. qǔ jìng zì zhào, yà yuē: chéng shēng zài cǐ, wǒ hé wǎng? yǐ ér dà wù, zhī chéng yǐ huàn shù zhāo yǐn. yì yù guī nèi, dì yǐ qí mào yì, jìn bù tīng qián. zhōu yì wú yǐ zì míng, jí mìng pū mǎ wǎng xún chéng.
又八九年,成忽自至,黃巾氅服,岸然道貌。周喜把臂曰:「君何往,使我尋欲遍?」成笑曰:「孤雲野鶴,棲無定所。別後幸復頑健。」周命置酒,略通間闊,欲為變易道裝。成笑不語。周曰:「愚哉!何棄妻孥猶敝屣也?」成笑曰:「不然。人將棄予,其何人之能棄。」問所棲止,答在勞山上清宮。既而抵足寢,夢成裸伏胸上,氣不得息。訝問何為,殊不答。忽驚而寤,呼成不應。坐而索之,杳然不知所往。定移時,始覺在成榻,駭曰:「昨不醉,何顛倒至此耶!」乃呼家人。家人火之,儼然成也。周固多髭,以手自捋,則疏無幾莖。取鏡自照,訝曰:「成生在此,我何往?」已而大悟,知成以幻術招隱。意欲歸內,弟以其貌異,禁不聽前。周亦無以自明,即命仆馬往尋成。
shù rì rù láo shān, mǎ xíng jí, pū bù néng jí. xiū zhǐ shù xià, jiàn yǔ kè wǎng lái shén zhòng. nèi yī dào rén mù zhōu, zhōu yīn yǐ chéng wèn. dào shì xiào yuē: ěr qí míng yǐ, shì zài shàng qīng. yán yǐ jìng qù. zhōu mù sòng zhī, jiàn yī shǐ zhī wài, yòu yǔ yī rén yǔ, yì bù shù yán ér qù. yǔ yán zhě jiàn zhì, nǎi tóng shè shēng. jiàn zhōu, è yuē: shù nián bù wù, rén yǐ jūn xué dào míng shān, yǔ shàng yóu xì rén jiān yé? zhōu shù qí yì. shēng jīng yuē: wǒ shì yù zhī ér yǐ wèi jūn yě. qù wú jǐ shí, huò yì bù yuǎn. zhōu dà yì, yuē: guài zāi! hé zì jǐ miàn mù dí miàn ér bù zhī shí? pū xún zhì, jí chí zhī, jìng wú zōng zhào. yī wàng liáo kuò, jìn tuì nán yǐ zì zhǔ. zì niàn wú jiā kě guī, suì jué yì qióng zhuī. ér guài xiǎn bù fù kě qí, suì yǐ mǎ fù pū guī, yí lǐ zì wǎng. yáo jiàn yī tóng dú lì, qū jìn wèn chéng, qiě gào yǐ gù. tóng zì yán wèi chéng dì zǐ, dài hé yī liáng, dǎo yǔ jù xíng. xīng fàn lù sù, chuō xíng shū yuǎn. sān rì shǐ zhì, yòu fēi shì zhī suǒ wèi shàng qīng. shí shí yuè zhōng, shān huā mǎn lù, bù lèi chū dōng. tóng rù bào, chéng jí chū, shǐ rèn jǐ xíng. zhí shǒu ér rù, zhì jiǔ yàn yǔ. jiàn yì cǎi zhī qín, xún rù bù jīng, shēng rú shēng huáng, shí lái míng yú zuò shàng, xīn shén yì zhī. rán chén sú niàn qiè, wú yì liú lián. dì xià yǒu pú tuán èr, yè yǔ bìng zuò. zhì èr gēng hòu, wàn lǜ jù jì, hū shì piē rán yī dǔn, shēn jué yǔ chéng yì wèi. yí zhī, zì lǚ hàn xià, zé yú sāi zhě rú gù yǐ. jì shǔ, hào rán sī fǎn. chéng gù liú zhī. yuè sān rì, nǎi yuē: qì shǎo mèi xī, zǎo sòng jūn xíng. fǔ jiāo jié, wén chéng hū yuē: xíng zhuāng yǐ jù yǐ. suì qǐ cóng zhī. suǒ xíng shū fēi jiù tú. jué wú jǐ shí, lǐ jū yǐ zài wàng zhōng. chéng zuò hòu lù cè, bǐ zì guī. zhōu qiáng zhī bù dé, yīn jǔ jǔ zhì jiā mén. kòu bù néng yīng, sī yù yuè qiáng, jué shēn piāo shì yè, yī yuè yǐ guò. fán yú shù zhòng yuán, shǐ dǐ wò shì, dēng zhú yíng rán, nèi rén wèi qǐn, nóng nóng yǔ rén yǔ. shì chuāng yī kuī, zé qī yǔ yī sī pū tóng bēi yǐn, zhuàng shén xiá xiè. yú shì nù huǒ rú fén, jì jiāng yǎn zhí, yòu kǒng gū lì nán shèng. suì qián shēn tuō jiōng ér chū, bēn gào chéng, qiě qǐ wèi zhù. chéng kǎi rán cóng zhī, zhí dǐ nèi qǐn. zhōu jǔ shí wō mén, nèi zhāng huáng shén. léi yù jí, nèi bì yì jiān. chéng bō yǐ jiàn, huà rán dùn pì. zhōu bēn rù, pū chōng hù ér zǒu. chéng zài mén wài, yǐ jiàn jī zhī, duàn qí jiān bì. zhōu zhí qī kǎo xùn, nǎi zhī bèi shōu shí jí yǔ pū sī. zhōu jiè jiàn jué qí shǒu, juàn cháng tíng shù jiān. nǎi cóng chéng chū, xún tú ér fǎn.
數日入勞山,馬行疾,仆不能及。休止樹下,見羽客往來甚眾。內一道人目周,周因以成問。道士笑曰:「耳其名矣,似在上清。」言已徑去。周目送之,見一矢之外,又與一人語,亦不數言而去。與言者漸至,乃同社生。見周,愕曰:「數年不晤,人以君學道名山,與尚遊戲人間耶?」周述其異。生驚曰:「我適遇之而以為君也。去無幾時,或亦不遠。」周大異,曰:「怪哉!何自己面目覿面而不之識?」仆尋至,急馳之,竟無蹤兆。一望寥闊,進退難以自主。自念無家可歸,遂決意窮追。而怪險不復可騎,遂以馬付仆歸,迤邐自往。遙見一童獨立,趨近問程,且告以故。童自言為成弟子,代荷衣糧,導與俱行。星飯露宿,逴行殊遠。三日始至,又非世之所謂上清。時十月中,山花滿路,不類初冬。童入報,成即出,始認己形。執手而入,置酒宴語。見異彩之禽,馴入不驚,聲如笙簧,時來鳴於座上,心甚異之。然塵俗念切,無意留連。地下有蒲團二,曳與並坐。至二更後,萬慮俱寂,忽似瞥然一盹,身覺與成易位。疑之,自捋頷下,則于思者如故矣。既曙,浩然思返。成固留之。越三日,乃曰:「迄少寐息,早送君行。」甫交睫,聞成呼曰:「行裝已具矣。」遂起從之。所行殊非舊途。覺無幾時,里居已在望中。成坐候路側,俾自歸。周強之不得,因踽踽至家門。叩不能應,思欲越牆,覺身飄似葉,一躍已過。凡逾數重垣,始抵臥室,燈燭熒然,內人未寢,噥噥與人語。舐窗一窺,則妻與一廝仆同杯飲,狀甚狎褻。於是怒火如焚,計將掩執,又恐孤力難勝。遂潛身脫扃而出,奔告成,且乞為助。成慨然從之,直抵內寢。周舉石撾門,內張皇甚。擂愈急,內閉益堅。成撥以劍,劃然頓辟。周奔入,仆沖戶而走。成在門外,以劍擊之,斷其肩臂。周執妻拷訊,乃知被收時即與仆私。周借劍決其首,罥腸庭樹間。乃從成出,尋途而返。
mò rán hū xǐng, zé shēn zài wò tà, jīng ér yán yuē: guài mèng cān chà, shǐ rén hài jù! chéng xiào yuē: mèng zhě xiōng yǐ wèi zhēn, zhēn zhě nǎi yǐ wèi mèng. zhōu è ér wèn zhī. chéng chū jiàn shì zhī, jiàn xuè yóu cún. zhōu jīng dá yù jué, qiè yí chéng zhōu zhāng wèi huàn. chéng zhī qí yì, nǎi cù zhuāng sòng zhī guī, rěn rǎn zhì lǐ mén, nǎi yuē: chóu xī zhī yè, yǐ jiàn ér xiāng dài zhě fēi cǐ chù yé! wú yàn jiàn è zhuó, qǐng hái dài jūn yú cǐ. rú guò bū bù lái, yǔ zì qù. zhōu zhì jiā, mén hù xiāo suǒ, shì wú jū rén. hái rù dì jiā. dì jiàn xiōng, shuāng lèi jiāo zhuì, yuē: xiōng qù hòu, dào yè shā sǎo, kū cháng qù, kù cǎn kě dào. yú jīn guān bǔ wèi huò. zhōu rú mèng xǐng, yīn yǐ qíng gào, jiè wù jiū. dì cuò è liáng jiǔ. zhōu wèn qí zi, nǎi mìng lǎo yù bào zhì. zhōu yuē: cǐ qiǎng bǎo wù, zōng xù suǒ guān, dì shàn shì zhī. xiōng yù cí rén shì yǐ. suì qǐ jìng qù. dì tì sì zhuī wǎn, xiào xíng bù gù. zhì yě wài jiàn chéng, yǔ jù xíng. yáo huí gù, yuē: rěn shì zuì lè. dì yù yǒu yán, chéng kuò xiù yī jǔ, jí bù kě jiàn. chàng lì yí shí, tòng kū ér fǎn. zhōu dì pǔ zhuō, bù shàn zhì jiā rén shēng chǎn, jū shù nián, jiā yì pín zhōu zi jiàn zhǎng, bù néng yán shī, yīn zì jiào dú. yī rì zǎo zhì zhāi, jiàn àn tóu yǒu hán shū, jiān fēng shén gù, qiān tí zhòng shì qǐ, shěn zhī wèi xiōng jī. kāi shì zé xū wú suǒ yǒu, zhǐ jiàn zhǎo jiǎ yī méi, zhǎng èr zhǐ xǔ, xīn guài zhī. yǐ jiǎ zhì yàn shàng, chū wèn jiā rén suǒ zì lái, bìng wú zhī zhě. huí shì, zé yàn shí càn càn, huà wèi huáng jīn, dà jīng. yǐ shì tóng tiě jiē rán. yóu cǐ dà fù. yǐ qiān jīn cì chéng shì zi, yīn xiāng chuán liǎng jiā yǒu diǎn jīn shù yún.
驀然忽醒,則身在臥榻,驚而言曰:「怪夢參差,使人駭懼!」成笑曰:「夢者兄以為真,真者乃以為夢。」周愕而問之。成出劍示之,濺血猶存。周驚怛欲絕,竊疑成譸張為幻。成知其意,乃促裝送之歸,荏苒至里門,乃曰:「疇昔之夜,倚劍而相待者非此處耶!吾厭見惡濁,請還待君於此。如過晡不來,予自去。」周至家,門戶蕭索,似無居人。還入弟家。弟見兄,雙淚交墜,曰:「兄去後,盜夜殺嫂,刳腸去,酷慘可悼。於今官捕未獲。」周如夢醒,因以情告,戒勿究。弟錯愕良久。周問其子,乃命老嫗抱至。周曰:「此襁褓物,宗緒所關,弟善視之。兄欲辭人世矣。」遂起徑去。弟涕泗追挽,笑行不顧。至野外見成,與俱行。遙回顧,曰:「忍事最樂。」弟欲有言,成闊袖一舉,即不可見。悵立移時,痛哭而返。周弟樸拙,不善治家人生產,居數年,家益貧;周子漸長,不能延師,因自教讀。一日早至齋,見案頭有函書,緘封甚固,簽題「仲氏啟」,審之為兄跡。開視則虛無所有,只見爪甲一枚,長二指許,心怪之。以甲置硯上,出問家人所自來,並無知者。回視,則硯石燦燦,化為黃金,大驚。以試銅鐵皆然。由此大富。以千金賜成氏子,因相傳兩家有點金術雲。