nán sān fù, jìn yáng shì jiā yě. yǒu bié shù, qù suǒ jū shí yú lǐ, měi chí qí rì yī yì zhī. shì yù yǔ, zhōng tú yǒu xiǎo cūn, jiàn yī nóng rén jiā, mén nèi kuān chǎng, yīn tóu zhǐ yān. jìn cūn rén gù jiē wēi zhòng nán. shǎo qǐng, zhǔ rén chū yāo, jú jí shén gōng, rù qí shě dòu rú. kè jì zuò, zhǔ rén shǐ cāo huì, yīn qín fàn sǎo jì ér pō mì wèi chá. mìng zhī zuò, shǐ gǎn zuò. wèn qí xìng míng, zì yán: tíng zhāng, xìng dòu. wèi jǐ, jìn jiǔ pēng chú, gěi fèng zhōu zhì. yǒu jī nǚ xíng zhì, shí zhǐ hù wài, shāo shāo lù qí bàn tǐ, nián shí wǔ liù, duān miào wú bǐ, nán xīn dòng. yǔ xiē jì guī, xì niàn qí qiè.
南三復，晉陽世家也。有別墅，去所居十餘里，每馳騎日一詣之。適遇雨，中途有小村，見一農人家，門內寬敞，因投止焉。近村人固皆威重南。少頃，主人出邀，跼蹐甚恭，入其舍斗如。客既坐，主人始操篲，殷勤氾掃；既而潑蜜為茶。命之坐，始敢坐。問其姓名，自言：「廷章，姓竇。」未幾，進酒烹雛，給奉周至。有笄女行炙，時止戶外，稍稍露其半體，年十五六，端妙無比，南心動。雨歇既歸，繫念綦切。

yuè rì, jù sù bó wǎng chóu, jí cǐ jiē jìn. shì hòu cháng yī guò dòu, shí xié yáo jiǔ, xiāng yǔ liú lián. nǚ jiàn rěn, bù shèn bì jì, zhé bēn zǒu qí qián. nì zhī, zé dī huán wēi xiào. nán yì huò yān, wú sān rì bù wǎng zhě. yī rì zhí dòu bù zài, zuò liáng jiǔ, nǚ chū yīng kè. nán zhuō bì xiá zhī, nǚ cán jí, jùn jù yuē: nú suī pín, yào jià, hé guì jù líng rén yě! shí nán shī ǒu, biàn yī zhī yuē: tǎng huò lián juàn, dìng bù tā qǔ. nǚ yào shì nán zhǐ shǐ tiān rì, yǐ jiān yǒng yuē, nǚ nǎi yǔn zhī. zì cǐ wèi shǐ, kàn dòu tā chū, jí guò qiǎn quǎn. nǚ cù zhī yuē: sāng zhōng zhī yuē, bù kě zhǎng yě. rì zài píng méng zhī xià, tǎng kěn cì yǐ yīn hǎo, fù mǔ bì yǐ wèi róng, dāng wú bù xié. yí sù wèi jì! nán nuò zhī. zhuǎn niàn nóng jiā qǐ kān pǐ ǒu, gū jiǎ qí cí yǐ yīn xún zhī.
越日，具粟帛往酬，藉此階進。是後常一過竇，時攜餚酒，相與留連。女漸稔，不甚避忌，輒奔走其前。睨之，則低鬟微笑。南益惑焉，無三日不往者。一日值竇不在，坐良久，女出應客。南捉臂狎之，女慚急，峻拒曰：「奴雖貧，要嫁，何貴倨凌人也！」時南失偶，便揖之曰：「倘獲憐眷，定不他娶。」女要誓；南指矢天日，以堅永約，女乃允之。自此為始，瞰竇他出，即過繾綣。女促之曰：「桑中之約，不可長也。日在帡幪之下，倘肯賜以姻好，父母必以為榮，當無不諧。宜速為計！」南諾之。轉念農家豈堪匹偶，姑假其詞以因循之。

huì méi lái yì hūn yú dà jiā, chū shàng chóu chú, jì wén mào měi cái fēng, zhì suì jué. nǚ yǐ tǐ yùn, cuī bìng yì jí, nán suì jué jī bù wǎng. wú hé, nǚ lín rù, chǎn yī nán. fù nù bàng nǚ, nǚ yǐ qíng gào, qiě yán: nán yào wǒ yǐ. dòu nǎi shì nǚ, shǐ rén wèn nán, nán lì jí bù chéng. dòu nǎi qì ér. yì pū nǚ. nǚ àn āi lín fù, gào nán yǐ kǔ, nán yì zhì zhī. nǚ yè wáng, shì qì ér yóu huó, suì bào yǐ bēn nán. kuǎn guān ér gào hūn zhě yuē: dàn dé zhǔ rén yī yán, wǒ kě bù sǐ. bǐ jí bù niàn wǒ, níng bù niàn ér yé? hūn rén jù yǐ dá nán, nán jiè wù rù. nǚ yǐ hù bēi tí, wǔ gēng shǐ bù fù wén. zhì míng shì zhī, nǚ bào ér zuò jiāng yǐ. dòu fèn, sòng zhī shàng guān, xī yǐ nán bù yì, yù zuì nán. nán jù, yǐ qiān jīn xíng lù dé miǎn.
會媒來議婚於大家，初尚躊躇，既聞貌美財豐，志遂決。女以體孕，催併益急，南遂絕跡不往。無何，女臨蓐，產一男。父怒搒女，女以情告，且言：「南要我矣。」竇乃釋女，使人問南，南立即不承。竇乃棄兒。益撲女。女暗哀鄰婦，告南以苦，南亦置之。女夜亡，視棄兒猶活，遂抱以奔南。款關而告閽者曰：「但得主人一言，我可不死。彼即不念我，寧不念兒耶？」閽人具以達南，南戒勿入。女倚戶悲啼，五更始不復聞。至明視之，女抱兒坐僵矣。竇忿，訟之上官，悉以南不義，欲罪南。南懼，以千金行賂得免。

qí dà jiā mèng nǚ pī fà bào zi ér gào yuē: bì wù xǔ fù xīn láng ruò xǔ, wǒ bì shā zhī! dà jiā tān nán fù, zú xǔ zhī. jì qīn yíng, lián zhuāng fēng shèng, xīn rén yì juān hǎo, rán xǐ bēi, zhōng rì wèi cháng dǔ huān róng, zhěn xí zhī jiān, shí fù yǒu tì tì. wèn zhī, yì bù yán. guò shù rì, fù wēng zhì, rù mén biàn lèi, nán wèi huáng wèn gù, xiāng jiāng rù shì. jiàn nǚ ér hài yuē: shì yú hòu yuán, jiàn wú nǚ yì sǐ táo shù shàng, jīn fáng zhōng shuí yě? nǚ wén yán, sè bào biàn, pū rán ér sǐ. shì zhī, zé dòu nǚ. jí zhì hòu yuán, xīn fù guǒ zì jīng sǐ. hài jí, wǎng bào dòu. dòu fā nǚ zhǒng, guān qǐ shī wáng. qián fèn wèi juān, bèi yì cǎn nù, fù sòng yú guān. guān yīn qí qíng huàn, nǐ zuì wèi jué. nán yòu hòu ěr dòu, āi lìng xiū jié guān yì shòu qí qiú zhǔ, nǎi bà. ér nán jiā zì cǐ shāo tì. yòu yǐ yì jī chuán bō, shù nián wú gǎn zì zhě.
其大家夢女披髮抱子而告曰：「必勿許負心郎；若許，我必殺之！」大家貪南富，卒許之。既親迎，奩妝豐盛，新人亦娟好，然喜悲，終日未嘗睹歡容，枕席之間，時復有涕洟。問之，亦不言。過數日，婦翁至，入門便淚，南未遑問故，相將入室。見女而駭曰：「適於後園，見吾女縊死桃樹上，今房中誰也？」女聞言，色暴變，仆然而死。視之，則竇女。急至後園，新婦果自經死。駭極，往報竇。竇發女冢，棺啟屍亡。前忿未蠲，倍益慘怒，復訟於官。官因其情幻，擬罪未決。南又厚餌竇，哀令休結；官亦受其賕囑，乃罷。而南家自此稍替。又以異跡傳播，數年無敢字者。

nán bù dé yǐ, yuǎn yú bǎi lǐ wài pìn cáo jìn shì nǚ. wèi jí chéng lǐ, huì mín jiān é chuán, cháo tíng jiāng xuǎn liáng jiā nǚ chōng yè tíng, yǐ gù yǒu nǚ zhě, xī sòng guī fū jiā qù. yī rì, yǒu yù dǎo yī yú zhì, zì chēng cáo jiā sòng nǚ zhě. fú nǚ rù shì, wèi nán yuē: xuǎn pín zhī shì yǐ jí, cāng zú bù néng rú lǐ, qiě sòng xiǎo niáng zǐ lái. wèn: hé wú kè? yuē: báo yǒu lián zhuāng, xiāng cóng zài hòu ěr. yù cǎo cǎo jìng qù. nán shì nǚ yì fēng zhì, suì yǔ xié xiào. nǚ fǔ jǐng yǐn dài, shén qíng kù lèi dòu nǚ. xīn zhōng zuò è, dì wèi gǎn yán. nǚ dēng tà, yǐn bèi zhàng shǒu ér mián, yì wèi xīn rén cháng tài, fú wèi yì. rì liǎn hūn, cáo rén bù zhì, shǐ yí. lǚ bèi wèn nǚ, ér nǚ yì yǎn rán bīng jué. jīng guài mò zhī qí gù, chí bēng gào cáo, cáo jìng wú sòng nǚ zhī shì. xiāng chuán wèi yì. shí yǒu yáo xiào lián nǚ xīn zàng, gé sù wèi dào suǒ fā, pò cái shī shī. wén qí yì, yì nán suǒ zhēng zhī, guǒ qí nǚ. qǐ qīn yī shì, sì tǐ luǒ rán. yáo nù, zhì zhuàng yú guān, guān yīn nán lǚ xíng wú lǐ, è zhī, zuò fā zhǒng jiàn shī, lùn sǐ.
南不得已，遠於百里外聘曹進士女。未及成禮，會民間訛傳，朝廷將選良家女充掖庭，以故有女者，悉送歸夫家去。一日，有嫗導一輿至，自稱曹家送女者。扶女入室，謂南曰：「選嬪之事已急，倉卒不能如禮，且送小娘子來。」問：「何無客？」曰：「薄有奩妝，相從在後耳。」嫗草草徑去。南視女亦風致，遂與諧笑。女俯頸引帶，神情酷類竇女。心中作惡，第未敢言。女登榻，引被幛首而眠，亦謂新人常態，弗為意。日斂昏，曹人不至，始疑。捋被問女，而女亦奄然冰絕。驚怪莫知其故，馳伻告曹，曹竟無送女之事。相傳為異。時有姚孝廉女新葬，隔宿為盜所發，破材失屍。聞其異，詣南所征之，果其女。啟衾一視，四體裸然。姚怒，質狀於官，官因南屢行無理，惡之，坐發冢見屍，論死。

yì shǐ shì yuē: shǐ luàn zhī ér zhōng chéng zhī, fēi dé yě, kuàng shì yú chū ér jué yú hòu hū? tà yú shì, tīng zhī kū yú mén, réng tīng zhī: yì hé qí rěn! ér suǒ yǐ bào zhī zhě, yì bǐ lǐ shí láng cǎn yǐ!
異史氏曰：「始亂之而終成之，非德也，況誓於初而絕於後乎？撻於室，聽之；哭於門，仍聽之：抑何其忍！而所以報之者，亦比李十郎慘矣！」