chéng xiào sī, jiàn nán rén, shǎo huì néng wén. fù mǔ jù zǎo sàng, jiā chì pín, wú yī shí yè, qiú yōng wèi hú yín tái sī bǐ zhá. hú gōng shì shǐ wén, dà yuè zhī, yuē: cǐ bù zhǎng pín, kě qī yě.
程孝思,劍南人,少惠能文。父母俱早喪,家赤貧,無衣食業,求傭為胡銀台司筆札。胡公試使文,大悅之,曰:「此不長貧,可妻也。」
yín tái yǒu sān zi sì nǚ, jiē bǎo zhōng lùn qīn yú dà jiā zhǐ yǒu shào nǚ sì niáng niè chū, mǔ zǎo wáng, jī nián wèi zì, suì zhuì chéng. huò fēi xiào zhī, yǐ wèi hūn máo zhī luàn mìng, ér gōng fú zhī gù yě, chú guǎn guǎn shēng, gōng bèi fēng lóng. qún gōng zǐ bǐ bù yǔ tóng shí, bì pú xián yé yú yān. shēng mò mò bù jiào duǎn zhǎng, yán dú shén kǔ, zhòng cóng páng yàn jī zhī, chéng dú fú chuò, qún yòu yǐ míng zhēng huáng guā qí cè, chéng xié juǎn qù dú yú guī zhōng. chū, sì niáng zhī wèi zì yě, yǒu shén wū zhī rén guì jiàn, biàn guān zhī, dōu wú yú cí, wéi sì niáng zhì, nǎi yuē: cǐ zhēn guì rén yě! jí zhuì chéng, zhū zǐ mèi jiē hū zhī guì rén yǐ cháo xiào zhī, ér sì niáng duān zhòng guǎ yán, ruò wǎng wén zhī. jiàn zhì bì ǎo, yì lǜ xiāng hū. sì niáng yǒu bì míng guì ér, yì pō bù píng, dà yán yuē: hé zhī wú jiā láng jūn, biàn bù zuò guì guān yé? èr zǐ wén ér chī zhī yuē: chéng láng rú zuò guì guān, dāng jué wǒ móu zǐ qù! guì ér nù ér yán yuē: dào ěr shí, kǒng bù shě dé móu zǐ yě! èr zǐ bì chūn xiāng yuē: èr niáng shí yán, wǒ yǐ liǎng jīng dài zhī. guì ér yì huì, jī zhǎng wèi shì yuē: guǎn jiào liǎng dīng máng yě! èr zǐ fèn qí yǔ qīn, lì pī zhī, guì ér hào huā. fū rén wén zhī, jí yì wú suǒ kě fǒu, dàn wēi shěn yān. guì ér zào sù sì niáng, sì niáng fāng jī, bù nù yì bù yán, jī zì ruò.
銀台有三子四女,皆褓中論親於大家;止有少女四娘孽出,母早亡,笄年未字,遂贅程。或非笑之,以為惛髦之亂命,而公弗之顧也,除館館生,供備豐隆。群公子鄙不與同食,婢僕咸揶揄焉。生默默不較短長,研讀甚苦,眾從旁厭譏之,程讀弗輟,群又以鳴鉦鍠聒其側,程攜捲去讀於閨中。初,四娘之未字也,有神巫知人貴賤,遍觀之,都無諛詞,惟四娘至,乃曰:「此真貴人也!」及贅程,諸姊妹皆呼之「貴人」以嘲笑之,而四娘端重寡言,若罔聞之。漸至婢媼,亦率相呼。四娘有婢名桂兒,意頗不平,大言曰:「何知吾家郎君,便不作貴官耶?」二姊聞而嗤之曰:「程郎如作貴官,當抉我眸子去!」桂兒怒而言曰:「到爾時,恐不捨得眸子也!」二姊婢春香曰:「二娘食言,我以兩睛代之。」桂兒益恚,擊掌為誓曰:「管教兩丁盲也!」二姊忿其語侵,立批之,桂兒號嘩。夫人聞知,即亦無所可否,但微哂焉。桂兒噪訴四娘,四娘方績,不怒亦不言,績自若。
huì gōng chū dù, zhū xù jiē zhì, shòu yí chōng tíng. dà fù cháo sì niáng yuē: rǔ jiā zhù yí hé wù? èr fù yuē: liǎng jiān hé yī kǒu! sì niáng tǎn rán, shū wú cán zuò. rén jiàn qí shì shì lèi chī, yù yì xiá zhī. dú yǒu gōng ài qiè lǐ shì, sān zǐ suǒ zì chū yě, héng lǐ zhòng sì niáng, wǎng wǎng xiāng gù xù. měi wèi sān niáng yuē: sì niáng nèi huì wài pǔ, cōng míng hún ér bù lù, zhū bì zǐ jiē zài qí bāo luó zhōng ér bù zì zhī. kuàng chéng láng zhòu yè gōng kǔ, fū qǐ jiǔ wèi rén xià zhě? rǔ wù xiào yóu, yí shàn zhī, tā rì hǎo xiāng jiàn yě. gù sān niáng měi guī níng, zhé jiā yì xiāng huān.
會公初度,諸婿皆至,壽儀充庭。大婦嘲四娘曰:「汝家祝儀何物?」二婦曰:「兩肩荷一口!」四娘坦然,殊無慚怍。人見其事事類痴,愈益狎之。獨有公愛妾李氏,三姊所自出也,恆禮重四娘,往往相顧恤。每謂三娘曰:「四娘內慧外朴,聰明渾而不露,諸婢子皆在其包羅中而不自知。況程郎晝夜攻苦,夫豈久為人下者?汝勿效尤,宜善之,他日好相見也。」故三娘每歸寧,輒加意相歡。
shì nián, chéng yǐ gōng lì dé rù yì xiáng. míng nián, xué shǐ kē shì shì, ér gōng shì hōng, chéng cuī āi rú zi, wèi dé yǔ shì. jì lí shān kuài, sì niáng zèng yǐ jīn, shǐ qū rù yí cái jí. zhǔ yuē: nǎng jiǔ jū, suǒ bù bèi ā zhú zhě, tú yǐ yǒu lǎo fù zài, jīn wàn fēn bù kě yǐ! tǎng néng tǔ qì, shù huí shí shàng yǒu jiā ěr. lín bié, lǐ shì sān niáng lù yí yōu hòu. chéng rù wéi, dǐ zhì yán sī, yǐ qiú bì shòu. wú hé fàng bǎng, jìng bèi chù. yuàn guāi qì jié, nán yú xuán lǐ, xìng náng zī xiǎo tài, xié juǎn rù dōu. shí qī dǎng duō rèn jīng zhì, kǒng jiàn qiào shàn, nǎi yì jiù míng, guǐ tuō lǐ jū, qiú qián shēn yú dà rén zhī mén. dōng hǎi lǐ lán tái jiàn ér qì zhī, shōu zhū mù zhōng, zī yǐ gāo huǒ, wèi zhī nà gòng, shǐ yīng shùn tiān jǔ, lián zhàn jiē jié, shòu shù jí shì. zì nǎi shí yán qí gù. lǐ gōng jià qiān jīn, xiān shǐ jì gāng fù jiàn nán, wèi zhī zhì dì. shí hú dà láng yǐ fù wáng kōng guì, huò qí wò shù, yīn gòu yān. jì chéng, rán hòu dài yú mǎ wǎng yíng sì niáng.
是年,程以公力得入邑庠。明年,學使科試士,而公適薨,程縗哀如子,未得與試。既離苫塊,四娘贈以金,使趨入「遺才」籍。囑曰:「曩久居,所不被呵逐者,徒以有老父在,今萬分不可矣!倘能吐氣,庶回時尚有家耳。」臨別,李氏、三娘賂遺優厚。程入闈,砥志研思,以求必售。無何放榜,竟被黜。願乖氣結,難於旋里,幸囊資小泰,攜捲入都。時妻黨多任京秩,恐見誚訕,乃易舊名,詭托里居,求潛身於大人之門。東海李蘭台見而器之,收諸幕中,資以膏火,為之納貢,使應順天舉,連戰皆捷,授庶吉士。自乃實言其故。李公假千金,先使紀綱赴劍南,為之治第。時胡大郎以父亡空匱,貨其沃墅,因購焉。既成,然後貸輿馬往迎四娘。
xiān shì, chéng zhuó dì hòu, yǒu yóu bào zhě, jǔ zhái jiē è wén zhī yòu shěn qí míng zì bù fú, chì qù zhī. shì sān láng wán hūn, qī juàn dēng táng wèi nuǎn, zǐ mèi zhū gū xián zài, wéi sì niáng bù jiàn zhāo yú xiōng sǎo, hū yī rén chí rù, chéng chéng jì sì niáng hán xìn, xiōng dì fā shì, xiāng gù shī sè. yán zhōng zhū juàn kè shǐ qǐng jiàn sì niáng, zǐ mèi zhuì zhuì, wéi kǒng sì niáng xián hèn bù zhì. wú hé, piān rán jìng lái. shēn hè zhě, zhuō zuò zhě, hán xuān zhě, xuān zá mǎn wū. ěr yǒu tīng, tīng sì niáng mù yǒu shì, shì sì niáng kǒu yǒu dào, dào sì niáng yě: ér sì niáng níng zhòng rú gù. zhòng jiàn qí mí suǒ duǎn zhǎng, shāo jiù ān tiē, yú shì zhēng bǎ zhǎn zhuó sì niáng. fāng yàn xiào jiān, mén wài tí hào shén jí, qún zhì guài wèn. é jiàn chūn xiāng bēn rù, miàn xuè zhān rǎn, gòng jié zhī, kū bù néng duì. èr niáng ā zhī, shǐ qì yuē: guì ér bī suǒ yǎn jīng, fēi jiě tuō, jǐ jué qù yǐ! èr niáng dà cán, hàn fěn jiāo xià. sì niáng mò rán hé zuò jì wú yī yǔ, gè shǐ gào bié. sì niáng shèng zhuāng, dú bài lǐ fū rén jí sān zǐ, chū mén dēng chē ér qù. zhòng shǐ zhī mǎi shù zhě, jí chéng yě. sì niáng chū zhì shù, shí wù duō què. fū rén jí zhū láng gè yǐ bì pú qì jù xiāng zèng yí, sì niáng yī wú suǒ shòu wéi lǐ fū rén zèng yī bì shòu zhī. jū wú hé, chéng jiǎ guī zhǎn mù, chē mǎ hù cóng rú yún. yì yuè jiā, lǐ gōng jiù, cì cān lǐ fū rén. zhū láng yì guān jì jìng, yǐ shēng yú yǐ. hú gōng mò, qún gōng zǐ rì jìng zī cái, jiù zhī fú gù. shù nián, líng qǐn lòu bài, jiàn jiāng yǐ huá wū zuò shān qiū yǐ. chéng dǔ zhī bēi, jìng bù móu yú zhū láng, kè qī yíng zàng, shì shì jǐn lǐ. bìn rì, guān gài xiāng shǔ, lǐ zhōng xián jiā tàn yān.
先是,程擢第後,有郵報者,舉宅皆惡聞之;又審其名字不符,叱去之。適三郎完婚,戚眷登堂為餪,姊妹諸姑咸在,惟四娘不見招於兄嫂,忽一人馳入,呈程寄四娘函信,兄弟發視,相顧失色。筵中諸眷客始請見四娘,姊妹惴惴,惟恐四娘銜恨不至。無何,翩然竟來。申賀者,捉坐者,寒暄者,喧雜滿屋。耳有聽,聽四娘;目有視,視四娘;口有道,道四娘也:而四娘凝重如故。眾見其靡所短長,稍就安帖,於是爭把盞酌四娘。方宴笑間,門外啼號甚急,群致怪問。俄見春香奔入,面血沾染,共詰之,哭不能對。二娘呵之,始泣曰:「桂兒逼索眼睛,非解脫,幾抉去矣!」二娘大慚,汗粉交下。四娘漠然;合坐寂無一語,各始告別。四娘盛妝,獨拜李夫人及三姊,出門登車而去。眾始知買墅者,即程也。四娘初至墅,什物多闕。夫人及諸郎各以婢僕、器具相贈遺,四娘一無所受;惟李夫人贈一婢受之。居無何,程假歸展墓,車馬扈從如雲。詣岳家,禮公柩,次參李夫人。諸郎衣冠既竟,已升輿矣。胡公歿,群公子日競資財,柩之弗顧。數年,靈寢漏敗,漸將以華屋作山丘矣。程睹之悲,竟不謀於諸郎,刻期營葬,事事盡禮。殯日,冠蓋相屬,里中咸嘉嘆焉。
chéng shí yú nián lì zhì qīng xiǎn, fán yù xiāng dǎng è jí wǎng bù jí lì. èr láng shì yǐ rén mìng bèi dǎi, zhí zhǐ xún fāng zhě, wèi chéng tóng pǔ, fēng guī shén liè. dà láng měi fù wēng wáng guān chá hán zhì zhī, shū wú cái dá, yì jù. yù wǎng qiú mèi, ér zì jué wú yán, nǎi chí lǐ fū rén shǒu shū wǎng. zhì dōu, bù gǎn jù jìn. qù chéng rù cháo, ér hòu yì zhī. jì sì niáng niàn shǒu zú zhī yì, ér wàng yá zì zhī xián. hūn rén jì tōng, jí yǒu jiù ǎo chū, dǎo rù tīng shì, jù jiǔ zhuàn, yì pō cǎo cǎo. shí bì, sì niáng chū, yán wēn jì, wèn: dà gē rén shì dà máng, wàn lǐ hé xiá wǎng gù? dà láng wǔ tǐ tóu dì, qì shù suǒ lái. sì niáng fú ér xiào yuē: dà gē hǎo nán zǐ, cǐ hé dà shì, zhí fù ěr ěr? mèi zǐ yī nǚ liú, jǐ céng jiàn wū wū xiàng rén? dà láng nǎi chū lǐ fū rén shū. sì niáng yuē: zhū xiōng jiā niáng zǐ dōu shì tiān rén, gè qiú fù xiōng jí kě le yǐ, hé zhì bēn bō dào cǐ? dà láng wú cí, dàn gù āi zhī. sì niáng zuò sè yuē: wǒ yǐ wèi bá shè lái shěng mèi zǐ, nǎi yǐ dà sòng qiú guì rén yé! fú xiù jìng rù. dà láng cán fèn ér chū. guī jiā xiáng shù, dà xiǎo wú bù gòu lì, lǐ fū rén yì wèi qí rěn. yú shù rì èr láng shì fàng níng jiā, zhòng dà xǐ, fāng xiào sì niáng zhī tú qǔ yuàn bàng yě. é ér sì niáng qiǎn jià hòu lǐ fū rén. huàn rù, pū chén jīn bì, yán: fū rén wèi èr jiù shì, qiǎn fā shén jí, wèi huáng zì fù. liáo jì wēi yí, yǐ dài hán xìn. zhòng shǐ zhī èr láng zhī guī, nǎi chéng lì yě. hòu sān niáng jiā jiàn pín, chéng shī bào yú yú cháng gé. yòu yǐ lǐ fū rén wú zi, yíng yǎng ruò mǔ yān.
程十餘年曆秩清顯,凡遇鄉黨厄急罔不極力。二郎適以人命被逮,直指巡方者,為程同譜,風規甚烈。大郎浼婦翁王觀察函致之,殊無裁答,益懼。欲往求妹,而自覺無顏,乃持李夫人手書往。至都,不敢遽進。覷程入朝,而後詣之。冀四娘念手足之義,而忘睚眥之嫌。閽人既通,即有舊媼出,導入廳事,具酒饌,亦頗草草。食畢,四娘出,顏溫霽,問:「大哥人事大忙,萬里何暇枉顧?」大郎五體投地,泣述所來。四娘扶而笑曰:「大哥好男子,此何大事,直復爾爾?妹子一女流,幾曾見嗚嗚向人?」大郎乃出李夫人書。四娘曰:「諸兄家娘子都是天人,各求父兄即可了矣,何至奔波到此?」大郎無詞,但顧哀之。四娘作色曰:「我以為跋涉來省妹子,乃以大訟求貴人耶!」拂袖徑入。大郎慚憤而出。歸家詳述,大小無不詬詈,李夫人亦謂其忍。逾數日二郎釋放寧家,眾大喜,方笑四娘之徒取怨謗也。俄而四娘遣價候李夫人。喚入,仆陳金幣,言:「夫人為二舅事,遣發甚急,未遑字覆。聊寄微儀,以代函信。」眾始知二郎之歸,乃程力也。後三娘家漸貧,程施報逾於常格。又以李夫人無子,迎養若母焉。