hú dà chéng, chǔ rén, qí mǔ sù fèng fú. chéng cóng shú shī dú, dào yóu líng jiǎo guān yīn cí, mǔ zhǔ guò bì rù kòu. yī rì zhì cí, yǒu shào nǚ wǎn ér yāo xì qí zhōng, fā cái yǎn jǐng, ér fēng zhì juān rán. shí chéng nián shí sì, xīn hǎo zhī. wèn qí xìng shì, nǚ xiào yún: wǒ shì cí xī jiāo huà gōng nǚ líng jiǎo yě. wèn jiāng hé wèi? chéng yòu wèn: yǒu xù jiā fǒu? nǚ tuó rán yuē: wú yě. chéng yuē: wǒ wèi ruò xù, hǎo fǒu? nǚ cán yún: wǒ bù néng zì zhǔ. ér méi mù chéng chéng, shàng xià nì chéng, yì shì xīn shǔ yān. chéng nǎi chū. nǚ zhuī ér yáo gào yuē: cuī ěr chéng, wú fù suǒ shàn, yòng wèi méi wú bù xié. chéng yuē: nuò. yīn niàn qí huì ér duō qíng, yì qīng mù zhī. guī, xiàng mǔ shí bái xīn yuàn. mǔ zhǐ cǐ ér, kǒng fú qí yì, suì měi cuī zuò bīng. jiāo zé pìn cái shē, shì jǐ bù jiù. cuī jí yán chéng qīng zú měi cái, jiāo shǐ xǔ zhī.
胡大成,楚人,其母素奉佛。成從塾師讀,道由菱角觀音祠,母囑過必入叩。一日至祠,有少女挽兒邀戲其中,發裁掩頸,而風致娟然。時成年十四,心好之。問其姓氏,女笑云:「我是祠西焦畫工女菱角也。問將何為?」成又問:「有婿家否?」女酡然曰:「無也。」成曰:「我為若婿,好否?」女慚云:「我不能自主。」而眉目澄澄,上下睨成,意似欣屬焉。成乃出。女追而遙告曰:「崔爾誠,吾父所善,用為媒無不諧。」成曰:「諾。」因念其慧而多情,益傾慕之。歸,向母實白心愿。母止此兒,恐拂其意,遂浼崔作冰。焦責聘財奢,事幾不就。崔極言成清族美才,焦始許之。
chéng yǒu bó fù, lǎo ér wú zi, shòu jiào zhí yú hú běi. qī zú rèn suǒ, mǔ qiǎn chéng wǎng bēn qí sàng. shù yuè jiāng guī, bó yòu bìng zú. yān liú jì jiǔ, shì dà kòu jù hú nán, jiā hào suì gé. chéng cuàn mín jiān, diào yǐng gū huáng. yī rì, yǒu ǎo nián sì shí bā jiǔ, yíng huí cūn zhōng, rì zè bù qù. zì yán: luàn wú guī, jiāng yǐ zì yù. huò wèn qí jià, yuē: bù xiè wèi rén nú, yì bù yuàn wèi rén fù, dàn yǒu mǔ wǒ zhě zé cóng zhī, bù jiào zhí. wén zhě jiē xiào. chéng wǎng shì zhī, miàn mù jiān yǒu yī èr pō xiào qí mǔ, chù huái dà bēi. zì niàn zhī shēn wú fèng rèn zhě, suì yāo guī, zhí zi lǐ yān. ǎo xǐ, biàn wèi chuī fàn zhī jù, miǎn láo ruò mǔ. fú yì zhé qiǎn zhī shǎo yǒu jí kǔ, zé rú xù guò yú suǒ shēng.
成有伯父,老而無子,授教職於湖北。妻卒任所,母遣成往奔其喪。數月將歸,伯又病卒。淹留既久,適大寇據湖南,家耗遂隔。成竄民間,弔影孤惶。一日,有媼年四十八九,縈迴村中,日昃不去。自言:「亂無歸,將以自鬻。」或問其價,曰:「不屑為人奴,亦不願為人婦,但有母我者則從之,不較直。」聞者皆笑。成往視之,面目間有一二頗肖其母,觸懷大悲。自念隻身無縫紉者,遂邀歸,執子禮焉。媼喜,便為炊飯織屨,勉勞若母。拂意輒譴之;少有疾苦,則濡煦過於所生。
hū wèi yuē: cǐ chù tài píng, xìng kě wú yú. rán ér zhǎng yǐ, suī zài jī lǚ, dà lún bù kě fèi. sān liǎng rì, dāng wèi ér qǔ zhī. chéng qì yuē: ér zì yǒu fù, dàn jiān zǔ nán běi ěr. ǎo yuē: dà luàn shí, rén shì fān fù, hé kě zhū dài? chéng yòu qì yuē: wú lùn jié fà zhī méng bù kě bèi, qiě shuí yǐ jiāo nǚ fù píng gěng rén? ǎo bù dá, dàn wèi zhì lián huǎng qīn zhěn, shén zhōu bèi, yì bù shí suǒ zì lái. yī rì, rì jì xī, jiè chéng yuē: dú zuò wù mèi, wǒ wǎng shì xīn fù lái yě wèi. suì chū mén qù. sān gēng jì jǐn, ǎo bù fǎn, xīn dà yí. é wén mén wài xuān huá, chū shì, zé yī nǚ zǐ zuò tíng zhōng, péng shǒu chuò qì. jīng wèn: hé rén? yì bù yǔ. liáng jiǔ, nǎi yán yuē: qǔ wǒ lái, jí yì fēi fú, dàn yǒu sǐ ěr! chéng dà jīng, bù zhī qí gù. nǚ yuē: wǒ shǎo shòu pìn yú hú dà chéng, bù yì hú běi qù, yīn xìn duàn jué. fù mǔ qiáng yǐ wǒ guī rǔ jiā. shēn kě zhì, zhì bù kě duó yě! chéng wén ér kū yuē: wǒ biàn jí shì hú mǒu. qīng líng jiǎo yé? nǚ shōu tì ér hài, bù xìn. xiāng jiāng rù shì, jiù dēng shěn gù, yuē: dé wú mèng yé? nǎi zhuǎn bēi wèi xǐ, xiāng dào lí kǔ. xiān shì luàn hòu, hú nán bǎi lǐ, dí dì wú lèi. jiāo yí jiā cuàn zhǎng shā zhī dōng, yòu shòu zhōu shēng pìn. luàn zhōng bù néng chéng lǐ. qī shì xī sòng zhū qí jiā. nǚ qì bù guàn zhì, jiā zhōng qiáng zhì chē shàng. tú cì, nǚ diān duò qí xià. suì yǒu sì rén hé jiān yú zhì, yún shì zhōu jiā yíng nǚ zhě, jí fú shēng yú, jí xíng ruò fēi, zhì shì shǐ tíng. yī lǎo mǔ yè rù, yuē: cǐ rǔ fū jiā, dàn rù wù kū. rǔ jiā pó pó, dàn wǎn jiāng zhì yǐ. nǎi qù, chéng jié zhī qíng shì, shǐ wù ǎo shén rén yě. fū qī fén xiāng gòng dǎo, yuàn dé mǔ zǐ fù jù. mǔ zì róng mǎ jiè yán, tóng chóu rén fù bēn fú jiàn gǔ. yī yè, zào yán kòu zhì, jí bìng zhāng huáng sì nì. yǒu tóng zǐ yǐ qí shòu mǔ, mǔ jí bù xiá wèn, fú jiān ér shàng, qīng xùn piāo sù, shùn xī zhì hú shàng. mǎ tà shuǐ bēn téng, tí xià bù bō. wú hé, fú xià, zhǐ yī hù yún: cǐ zhōng kě jū. mǔ jiāng qǐ xiè. huí shì qí mǎ, huà wèi jīn máo hǒu, gāo zhàng yú, tóng zǐ chāo chéng ér qù. mǔ yǐ shǒu wō mén, huò rán qǐ fēi. yǒu rén chū wèn, guài qí yīn shú, shì zhī, chéng yě. mǔ zǐ bào kū. fù yì jīng qǐ, yī mén huān wèi. yí ǎo shì guān yīn dà shì xiàn shēn, yóu cǐ chí guān yīn jīng zhòu yì qián. suì liú yù hú běi, zhì tián lú yān.
忽謂曰:「此處太平,幸可無虞。然兒長矣,雖在羈旅,大倫不可廢。三兩日,當為兒娶之。」成泣曰:「兒自有婦,但間阻南北耳。」媼曰:「大亂時,人事翻覆,何可株待?」成又泣曰:「無論結髮之盟不可背,且誰以嬌女付萍梗人?」媼不答,但為治簾幌衾枕,甚周備,亦不識所自來。一日,日既夕,戒成曰:「獨坐勿寐,我往視新婦來也未。」遂出門去。三更既盡,媼不返,心大疑。俄聞門外喧譁,出視,則一女子坐庭中,篷首啜泣。驚問:「何人?」亦不語。良久,乃言曰:「娶我來,即亦非福,但有死耳!」成大驚,不知其故。女曰:「我少受聘於胡大成,不意湖北去,音信斷絕。父母強以我歸汝家。身可致,志不可奪也!」成聞而哭曰:「我便即是胡某。卿菱角耶?」女收涕而駭,不信。相將入室,就燈審顧,曰:「得無夢耶?」乃轉悲為喜,相道離苦。先是亂後,湖南百里,滌地無類。焦移家竄長沙之東,又受周生聘。亂中不能成禮。期是夕送諸其家。女泣不盥櫛,家中強置車上。途次,女顛墮其下。遂有四人荷肩輿至,雲是周家迎女者,即扶升輿,疾行若飛,至是始停。一老姥曳入,曰:「此汝夫家,但入勿哭。汝家婆婆,旦晚將至矣。」乃去,成詰知情事,始悟媼神人也。夫妻焚香共禱,願得母子復聚。母自戎馬戒嚴,同儔人婦奔伏澗谷。一夜,噪言寇至,即並張皇四匿。有童子以騎授母,母急不暇問,扶肩而上,輕迅剽遬,瞬息至湖上。馬踏水奔騰,蹄下不波。無何,扶下,指一戶云:「此中可居。」母將啟謝。回視其馬,化為金毛犼,高丈余,童子超乘而去。母以手撾門,豁然啟扉。有人出問,怪其音熟,視之,成也。母子抱哭。婦亦驚起,一門歡慰。疑媼是觀音大士現身,由此持觀音經咒益虔。遂流寓湖北,治田廬焉。