lián shēng zhě, zhāng dé rén. shǎo dǔ xué rán zǎo gū, jiā shén pín. yī rì tā chū, mù guī shī tú. rù yī cūn, yǒu ǎo lái wèi yuē: lián gōng zǐ hé zhī? yè dé wú shēn hū? shēng fāng huáng jù, gèng bù xiá wèn qí shuí hé, biàn qiú jiǎ tà. ǎo yǐn qù, rù yī dà dì. yǒu shuāng huán lóng dēng, dǎo yī fù rén chū, nián sì shí yú, jǔ zhǐ dà jiā. ǎo yíng yuē: lián gōng zǐ zhì. shēng qū bài. fù xǐ yuē: gōng zǐ xiù fà, hé dàn zuò fù jiā wēng hū! jí shè yán, fù cè zuò, quàn lèi shén yīn, ér zì jǐ jǔ bēi wèi cháng yǐn, jǔ zhù yì wèi cháng shí. shēng huáng huò, lǚ shěn fá yuè. xiào yuē: zài jǐn sān jué gào jūn zhī. shēng rú mìng yǐn. fù yuē: wáng fū liú shì, kè jiāng yòu, zāo biàn jù yǔn. wèi wáng rén dú jū huāng pì, rì jiù líng luò. suī yǒu liǎng sūn, fēi chī xiāo jí nú tái ěr. gōng zǐ suī yì xìng, yì sān shēng gǔ ròu yě qiě zhì xìng chún dǔ, gù suì tiǎn rán xiāng jiàn. wú tā fán, báo cáng shù jīn, yù qiàn gōng zǐ chí fàn jiāng hú, fēn qí yíng yú, yì shèng àn tóu yíng kū sǐ yě. shēng cí yuē: shào nián shū chī, kǒng fù zhòng tuō. fù yuē: dú shū zhī jì, xiān yú móu shēng. gōng zǐ cōng míng, hé zhī bù kě? qiǎn bì yùn zī chū, jiāo duì bā bǎi yú liǎng. shēng huáng kǒng gù cí, fù yuē: qiè yì zhī gōng zǐ wèi guàn mào qiān, dàn shì wèi zhī, dāng wú bù lì. shēng lǜ zhòng jīn fēi yī rén kě rèn, móu hé shāng lǚ. fù yuē: wù xū. dàn mì yī pǔ què ān liàn zhī pū, wèi gōng zǐ fú yì zú yǐ. suì lún xiān zhǐ yǐ bo zhī yuē: wǔ xìng zhě jí. mìng pū mǎ náng jīn sòng shēng chū, yuē: là jǐn dí zhǎn, hòu xǐ bǎo zhuāng yǐ. yòu gù pū yuē: cǐ mǎ diào liáng, kě yǐ chéng yù, jí zèng gōng zǐ, wù xū jiāng huí. shēng guī, yè cái sì gǔ, pū xì mǎ zì qù.
廉生者,彰德人。少篤學;然早孤,家甚貧。一日他出,暮歸失途。入一村,有媼來謂曰:「廉公子何之?夜得毋深乎?」生方皇懼,更不暇問其誰何,便求假榻。媼引去,入一大第。有雙鬟籠燈,導一婦人出,年四十餘,舉止大家。媼迎曰:「廉公子至。」生趨拜。婦喜曰:「公子秀髮,何但作富家翁乎!」即設筵,婦側坐,勸酹甚殷,而自己舉杯未嘗飲,舉箸亦未嘗食。生惶惑,屢審閥閱。笑曰:「再盡三爵告君知。」生如命飲。婦曰:「亡夫劉氏,客江右,遭變遽殞。未亡人獨居荒僻,日就零落。雖有兩孫,非鴟鴞即駑駘耳。公子雖異姓,亦三生骨肉也;且至性純篤,故遂靦然相見。無他煩,薄藏數金,欲倩公子持泛江湖,分其贏餘,亦勝案頭螢枯死也。」生辭曰:「少年書痴,恐負重託。」婦曰:「讀書之計,先於謀生。公子聰明,何之不可?」遣婢運資出,交兌八百餘兩。生惶恐固辭,婦曰:「妾亦知公子未慣懋遷,但試為之,當無不利。」生慮重金非一人可任,謀合商侶。婦曰:「勿須。但覓一朴愨諳練之仆,為公子服役足矣。」遂輪纖指以卜之曰:「伍姓者吉。」命仆馬囊金送生出,曰:「臘盡滌盞,候洗寶裝矣。」又顧仆曰:「此馬調良,可以乘御,即贈公子,勿須將回。」生歸,夜才四鼓,仆系馬自去。
míng rì duō fāng mì yì, guǒ dé wǔ xìng, yīn hòu jià zhāo zhī. wǔ lǎo yú xíng lǚ, yòu wèi rén zhuàng zhuō bù gǒu, zī cái xī yǐ fù zhī. wǎng shè jīng xiāng, suì miǎo shǐ dé guī, jì lì sān bèi. shēng yǐ dé wǔ lì duō, yú cháng gé wài, lìng yǒu kuì shǎng, móu tóng fēi sǎ, bù lìng zhǔ zhī. fǔ dǐ jiā, fù yǐ qiǎn rén jiāng yíng, suì yǔ jù qù. jiàn táng shàng huá yán yǐ shè fù chū, bèi jí wèi láo. shēng nà zī qì, jí chéng bù fù zhì bù gù. shǎo qǐng jí xí, gē wǔ tāng tà, wǔ yì cì yán wài shě, jǐn zuì fāng guī. yīn shēng wú jiā shì, liú shǒu xīn suì. cì rì yòu qiú jī pán, fù yuē: hòu wú xū ěr, qiè huì jì jiǔ yǐ. nǎi chū cè shì shēng, dēng zhì shén xī, bìng gěi pū zhě yì zài qí shàng. shēng yuē: fū rén zhēn shén rén yě! guò shù rì, guǎn gǔ fēng shèng, dài ruò zǐ zhí. yī rì táng shàng shè xí, yī dōng miàn, yī nán miàn táng xià shè yī yán xī xiàng. wèi shēng yuē: míng rì cái xīng lín zhào, yí kě yuǎn xíng. jīn wèi zhǔ jià cū shè zǔ zhàng, yǐ zhuàng xíng sè. shǎo jiān wǔ yì hū zhì, cì zuò táng xià. yī shí gǔ zhēng míng guā. nǚ yōu jìn chéng qǔ mù, shēng mìng chàng táo zhū fù. fù yuē: cǐ xiān zhào yě, dāng dé xī shī zuò nèi zhù yǐ. yàn bà, réng yǐ quán jīn fù shēng, yuē: cǐ xíng bù kě yǐ suì yuè jì, fēi huò jù wàn wù guī yě. qiè yǔ gōng zǐ, suǒ píng zhě zài fú mìng, suǒ xìn zhě zài fù xīn. wù láo jì suàn, yuǎn fāng zhī yíng chù, qiè zì zhī zhī. shēng wěi wěi ér tuì.
明日多方覓役,果得伍姓,因厚價招之。伍老於行旅,又為人戇拙不苟,資財悉倚付之。往涉荊襄,歲杪始得歸,計利三倍。生以得伍力多,於常格外,另有饋賞,謀同飛灑,不令主知。甫抵家,婦已遣人將迎,遂與俱去。見堂上華筵已設;婦出,備極慰勞。生納資訖,即呈簿;婦置不顧。少頃即席,歌舞鞺鞳,伍亦賜筵外舍,盡醉方歸。因生無家室,留守新歲。次日又求稽盤,婦曰:「後無須爾,妾會計久矣。」乃出冊示生,登志甚悉,並給仆者亦載其上。生曰:「夫人真神人也!」過數日,館穀豐盛,待若子侄。一日堂上設席,一東面,一南面;堂下設一筵西向。謂生曰:「明日財星臨照,宜可遠行。今為主價粗設祖帳,以壯行色。」少間伍亦呼至,賜坐堂下。一時鼓鉦鳴聒。女優進呈曲目,生命唱《陶朱富》。婦曰:「此先兆也,當得西施作內助矣。」宴罷,仍以全金付生,曰:「此行不可以歲月計,非獲巨萬勿歸也。妾與公子,所憑者在福命,所信者在腹心。勿勞計算,遠方之盈絀,妾自知之。」生唯唯而退。
wǎng kè huái shàng, jìn shēn wèi cuó jiǎ, yú nián lì yòu shù bèi. rán shēng shì dú, cāo chóu bù wàng shū juǎn, suǒ yǔ yóu jiē wén shì suǒ huò jì yíng, yǐn sī zhǐ zhī, jiàn xiè rèn yú wǔ. táo yuán xuē shēng yǔ zuì shàn, shì guò fǎng zhī, xuē yī mén jù shì bié yè, hūn mù wú suǒ fù zhī, hūn rén yán shēng rù, sǎo tà zuò chuī. xì jié zhǔ rén qǐ jū, gài shì shí fāng é chuán cháo tíng yù xuǎn liáng jiā nǚ, kào biān tíng, mín jiān sāo dòng. wén yǒu shào nián wú fù zhě, bù tōng méi yuē, jìng yǐ nǚ sòng zhū qí jiā, zhì yǒu yī xī ér dé liǎng fù zhě. xuē yì xīn hūn yú dà xìng, yóu kǒng yú mǎ xuān dòng, wèi dà lìng suǒ wén, gù zàn qiān yú xiāng. shēng jì liú, chū gēng xiàng jǐn, fāng jiāng fú tà jiù qǐn, hū wén shù rén pái tà rù. hūn rén bù zhī hé yǔ, dàn wén yī rén yún: guān rén jì bù zài jiā, bǐng zhú zhě hé rén? hūn rén dá: shì lián gōng zǐ, yuǎn kè yě. é ér wèn zhě yǐ rù, páo mào guāng jié, lüè yī jǔ shǒu, jí jié bāng zú. shēng gào zhī. xǐ yuē: wú tóng xiāng yě. yuè jiā shuí shì? dá yún: wú zhī. yì xǐ, qū chū, jí zhāo yī shào nián tóng rù, jìng yǔ wèi lǐ. zú rán yuē: shí gào gōng zǐ: mǒu mù xìng. jīn xī cǐ lái, jiāng sòng shě mèi yú xuē guān rén, zhì cǐ fāng zhī wú yì. jìn tuì wéi gǔ zhī jì, shì féng gōng zǐ, níng fēi shù hū! shēng yǐ wèi xī qí rén, gù chóu chú bù gǎn yīng. mù jìng bù tīng qí zhì cí, jí hū sòng nǚ zhě. shǎo jiān èr ǎo fú nǚ láng rù, zuò shēng tà shàng. nì zhī nián shí wǔ liù, jiā miào wú shuāng. shēng xǐ, shǐ zhěng jīn xiàng mù zhǎn xiè yòu zhǔ hūn rén xíng gū, lüè jǐn kuǎn qià.
往客淮上,進身為鹺賈,逾年利又數倍。然生嗜讀,操籌不忘書卷,所與游皆文士;所獲既盈,隱思止之,漸謝任於伍。桃源薛生與最善,適過訪之,薛一門俱適別業,昏暮無所復之,閽人延生入,掃榻作炊。細詰主人起居,蓋是時方訛傳朝廷欲選良家女,犒邊庭,民間騷動。聞有少年無婦者,不通媒約,竟以女送諸其家,至有一夕而得兩婦者。薛亦新婚於大姓,猶恐輿馬喧動,為大令所聞,故暫遷於鄉。生既留,初更向盡,方將拂榻就寢,忽聞數人排闥入。閽人不知何語,但聞一人云:「官人既不在家,秉燭者何人?」閽人答:「是廉公子,遠客也。」俄而問者已入,袍帽光潔,略一舉手,即詰邦族。生告之。喜曰:「吾同鄉也。岳家誰氏?」答云:「無之。」益喜,趨出,即招一少年同入,敬與為禮。卒然曰:「實告公子:某慕姓。今夕此來,將送舍妹於薛官人,至此方知無益。進退維谷之際,適逢公子,寧非數乎!」生以未悉其人,故躊躇不敢應。慕竟不聽其致詞,急呼送女者。少間二媼扶女郎入,坐生榻上。睨之年十五六,佳妙無雙。生喜,始整巾嚮慕展謝;又囑閽人行沽,略盡款洽。
mù yán: xiān shì zhāng dé rén mǔ zú yì shì jiā, jīn líng yí yǐ. wén wài zǔ yí yǒu liǎng sūn, bù zhī jiā kuàng hé sì. shēng wèn: yī shuí? yuē: wài zǔ liú, zì huī ruò, wén zài jùn běi sān shí lǐ. shēng yuē: pū jùn chéng dōng nán rén, qù běi lǐ pō yuǎn nián yòu zuì shǎo, wú duō jiāo zhī. jùn zhōng cǐ xìng zuì fán, zhǐ zhī jùn běi yǒu liú jīng qīng, yì wén xué shì, wèi shěn shì fǒu? rán pín yǐ! mù yuē: mǒu zǔ mù shàng zài zhāng jùn, měi yù fú liǎng chèn guī zàng gù lǐ, yǐ zī fǔ wèi bàn, gū yóu chí chí. jīn mèi zǐ cóng qù, guī jì yì jué yǐ. shēng wén zhī, ruì rán zì rèn. èr mù jù xǐ. jiǔ shù xíng cí qù. shēng què pū yí dēng, qín sè zhī ài, bù kě shèng yán. cì rì xuē yǐ zhī zhī, qū rù chéng, chú bié yuàn guǎn shēng. shēng yì huái, jiāo pán yǐ, liú wǔ jū sì, zhuāng zī fǎn táo yuán, tóng èr mù qǐ yuè fù mǔ hái gǔ, liǎng jiā xì xiǎo, zài yǔ jù guī. rù mén ān zhì yǐ, náng jīn yì zhǔ. qián pū yǐ hòu yú tú.
慕言:『先世彰德人;母族亦世家,今陵夷矣。聞外祖遺有兩孫,不知家況何似。」生問:「伊誰?」曰:「外祖劉,字暉若,聞在郡北三十里。」生曰:「仆郡城東南人,去北里頗遠;年又最少,無多交知。郡中此姓最繁,止知郡北有劉荊卿,亦文學士,未審是否?然貧矣!」慕曰:「某祖墓尚在彰郡,每欲扶兩櫬歸葬故里,以資斧未辦,姑猶遲遲。今妹子從去,歸計益決矣。」生聞之,銳然自任。二慕俱喜。酒數行辭去。生卻仆移燈,琴瑟之愛,不可勝言。次日薛已知之,趨入城,除別院館生。生詣淮,交盤已,留伍居肆,裝資返桃源,同二慕啟岳父母骸骨,兩家細小,載與俱歸。入門安置已,囊金詣主。前仆已候於途。
cóng qù, fù nì jiàn, sè xǐ yuē: táo zhū gōng zài dé xī zǐ lái yǐ! qián rì wèi kè, jīn rì wú shēng xù yě. zhì jiǔ yíng chén, bèi yì qīn ài. shēng fú qí xiān zhī, yīn wèn: fū rén yǔ yuè mǔ yuǎn jìn? fù yún: wù wèn, jiǔ zì zhī zhī. nǎi duī jīn àn shàng, guā fēn wèi wǔ zì qǔ qí èr, yuē: wú wú yòng chù, liáo yí zhǎng sūn. shēng yǐ guò duō, cí bù shòu. qī rán yuē: wú jiā líng luò, zhái zhōng qiáo mù bèi rén fá zuò xīn sūn zi qù cǐ pō yuǎn, mén hù xiāo tiáo, fán gōng zǐ yī yíng bàn zhī. shēng nuò, ér jīn zhǐ shōu qí bàn, fù qiáng nà zhī. sòng shēng chū, huī tì ér fǎn. shēng yí guài jiān, huí shì dì zhái, zé wèi xū mù. shǐ wù fù jí qī zhī wài zǔ mǔ yě.
從去,婦逆見,色喜曰:「陶朱公載得西子來矣!前日為客,今日吾甥婿也。」置酒迎塵,倍益親愛。生服其先知,因問:「夫人與岳母遠近?」婦云:「勿問,久自知之。」乃堆金案上,瓜分為五;自取其二,曰:「吾無用處,聊貽長孫。」生以過多,辭不受。悽然曰:「吾家零落,宅中喬木被人伐作薪;孫子去此頗遠,門戶蕭條,煩公子一營辦之。」生諾,而金止收其半,婦強納之。送生出,揮涕而返。生疑怪間,回視第宅,則為墟墓。始悟婦即妻之外祖母也。
jì guī, shú mù tián yī qǐng, fēng zhí wěi lì. liú yǒu èr sūn, zhǎng jí jīng qīng cì yù qīng, yǐn bó wú lài, jiē pín. xiōng dì yì shēng shēn xiè, shēng xī hòu zèng zhī. yóu cǐ wǎng lái zuì rěn. shēng pō dào qí jīng shāng zhī yóu, yù qīng qiè yì zhǒng zhōng duō jīn, yè hé bó tú shù bèi, fā mù sōu zhī, pōu guān lù zì, jìng wú shǎo huò, shī wàng ér sàn. shēng zhī mù bèi fā, yǐ gào jīng qīng. yì tóng yàn zhī, rù kuàng, jiàn àn shàng lěi lěi, qián suǒ fēn jīn jù zài. jīng qīng yù yǔ shēng gòng qǔ zhī. shēng yuē: fū rén yuán liú cǐ yǐ dài xiōng yě. jīng qīng nǎi náng yùn ér guī, gào zhū yì zǎi, fǎng jī shén yán.
既歸,贖墓田一頃,封植偉麗。劉有二孫,長即荊卿;次玉卿,飲博無賴,皆貧。兄弟詣生申謝,生悉厚贈之。由此往來最稔。生頗道其經商之由,玉卿竊意冢中多金,夜合博徒數輩,發墓搜之,剖棺露胔,竟無少獲,失望而散。生知墓被發,以告荊卿。詣同驗之,入壙,見案上累累,前所分金具在。荊卿欲與生共取之。生曰:「夫人原留此以待兄也。」荊卿乃囊運而歸,告諸邑宰,訪緝甚嚴。
hòu yī rén mài fén zhōng yù zān, huò zhī, qióng xùn qí dǎng, shǐ zhī yù qīng wèi shǒu. zǎi jiāng zhì yǐ jí xíng, jīng qīng dài āi, jǐn dé shē sǐ. mù nèi wài liǎng jiā bìng lì yíng shàn, jiào qián yì jiān měi. yóu cǐ lián liú jiē fù, wéi yù qīng rú gù. shēng jí jīng qīng cháng hé rùn zhī, ér zhōng bù zú gōng qí dǔ bó. yī yè dào rù shēng jiā, zhí suǒ jīn zī. shēng suǒ cáng jīn jiē yǐ qiān wǔ bǎi wèi gè, fā shì zhī. dào qǔ qí èr, zhǐ yǒu guǐ mǎ zài jiù, yòng yǐ yùn zhī ér qù. shǐ shēng sòng zhū yě, nǎi shì zhī. cūn zhòng wàng dào huǒ wèi yuǎn, zào zhú zhī. zéi jīng dùn. gòng zhì qí chù, zé jīn wěi lù cè, mǎ yǐ chéng huī jìn. shǐ zhī mǎ yì guǐ yě. shì yè zhǐ shī jīn chuàn yī méi ér yǐ. xiān shì dào zhí shēng qī, yuè qí měi, jiāng yù yín. yī dào dài miàn jù, lì ā zhǐ zhī, shēng shì yù qīng. dào shì shēng qī, dàn tuō wàn chuàn ér qù. shēng yǐ shì yí yù qīng, rán xīn qiè dé zhī. hòu dào yǐ chuàn zhì dǔ, wèi bǔ yì suǒ huò, jié qí dǎng, guǒ yǒu yù qīng. zǎi nù, bèi jí wǔ dú. xiōng yǔ shēng móu, yù wèi huì tuō, móu wèi chéng ér yù qīng yǐ sǐ. shēng yù shí xù qí qī zǐ. shēng hòu dēng xián shū, shù shì jiē sù fēng yān. wū hū! tān zì zhī diǎn huà xíng xiàng shén jìn hū pín. rú yù qīng zhě, kě yǐ jiàn yǐ!
後一人賣墳中玉簪,獲之,窮訊其黨,始知玉卿為首。宰將治以極刑,荊卿代哀,僅得賒死。墓內外兩家併力營繕,較前益堅美。由此廉、劉皆富,惟玉卿如故。生及荊卿常河潤之,而終不足供其賭博。一夜盜入生家,執索金資。生所藏金皆以千五百為個,發示之。盜取其二,止有鬼馬在廄,用以運之而去。使生送諸野,乃釋之。村眾望盜火未遠,噪逐之。賊驚遁。共至其處,則金委路側,馬已成灰燼。始知馬亦鬼也。是夜止失金釧一枚而已。先是盜執生妻,悅其美,將欲淫。一盜帶面具,力呵止之,聲似玉卿。盜釋生妻,但脫腕釧而去。生以是疑玉卿,然心竊德之。後盜以釧質賭,為捕役所獲,詰其黨,果有玉卿。宰怒,備極五毒。兄與生謀,欲為賄脫,謀未成而玉卿已死。生獄時恤其妻子。生後登賢書,數世皆素封焉。嗚呼!「貪」字之點畫形象甚近乎「貧」。如玉卿者,可以鑒矣!