xī yì zhào wàng fū qī fèng fú, bù rú hūn xuè, xiāng zhōng yǒu shàn rén zhī mù. jiā chēng xiǎo yǒu. yī nǚ xiǎo èr jué huì měi, zhào zhēn ài zhī. nián liù suì, shǐ yǔ xiōng zhǎng chūn bìng cóng shī dú, fán wǔ nián ér shú wǔ jīng yān. tóng chuāng dīng shēng zì zǐ mò, zhǎng yú nǚ sān suì, wén cǎi fēng liú, pō xiāng qīng ài. sī yǐ yì gào mǔ, qiú hūn zhào shì. zhào qī yǐ nǚ zì dà jiā, gù fú xǔ.
膝邑趙旺夫妻奉佛,不茹葷血,鄉中有「善人」之目。家稱小有。一女小二絕慧美,趙珍愛之。年六歲,使與兄長春並從師讀,凡五年而熟五經焉。同窗丁生字紫陌,長於女三歲,文採風流,頗相傾愛。私以意告母,求婚趙氏。趙期以女字大家,故弗許。
wèi jǐ, zhào huò yú bái lián jiào, xú hóng rú jì fǎn, yī jiā jù xiàn wèi zéi. xiǎo èr zhī shū shàn jiě, fán zhǐ bīng dòu mǎ zhī shù yī jiàn zhé jīng. xiǎo nǚ zǐ shī shì xú zhě liù rén, wéi èr chēng zuì, yīn dé jǐn chuán qí shù. zhào yǐ nǚ gù, dà dé wěi rèn. shí dīng nián shí bā, yóu téng pàn yǐ, ér bù kěn lùn hūn, yì bù wàng xiǎo èr yě, qián wáng qù tóu xú huī xià. nǚ jiàn zhī xǐ, yōu lǐ yú yú cháng gé. nǚ yǐ xú gāo zú zhǔ jūn wù, zhòu yè chū rù, fù mǔ bù dé xián.
未幾,趙惑於白蓮教,徐鴻儒既反,一家俱陷為賊。小二知書善解,凡紙兵豆馬之術一見輒精。小女子師事徐者六人,惟二稱最,因得盡傳其術。趙以女故,大得委任。時丁年十八,游滕泮矣,而不肯論婚,意不忘小二也,潛亡去投徐麾下。女見之喜,優禮逾於常格。女以徐高足主軍務,晝夜出入,父母不得閒。
dīng měi xiāo jiàn, cháng chì jué zhū yì, zhé zhì sān lòu. dīng sī gào yuē: xiǎo shēng cǐ lái, qīng zhī qū qū zhī yì fǒu? nǚ yún: bù zhī. dīng yuē: wǒ fēi wàng yì pān lóng, suǒ yǐ gù, shí wèi qīng ěr. zuǒ dào wú jì, zhǐ qǔ miè wáng. qīng huì rén bù niàn cǐ hū? néng cóng wǒ wáng, zé cùn xīn chéng bù fù yǐ. nǚ wǔ rán wèi jiān, huò rán mèng jué, yuē: bèi qīn ér xíng bù yì, qǐng gào. èr rén rù chén lì hài, zhào bù wù, yuē: wǒ shī shén rén, qǐ yǒu chuǎn cuò?
丁每宵見,嘗斥絕諸役,輒至三漏。丁私告曰:「小生此來,卿知區區之意否?」女云:「不知。」丁曰:「我非妄意攀龍,所以故,實為卿耳。左道無濟,止取滅亡。卿慧人不念此乎?能從我亡,則寸心誠不負矣。」女憮然為間,豁然夢覺,曰:「背親而行不義,請告。」二人入陳利害,趙不悟,曰:「我師神人,豈有舛錯?」
nǚ zhī bù kě jiàn, nǎi yì tiáo ér jì. chū èr zhǐ yuān, yǔ dīng gè kuà qí yī, yuān sù sù zhǎn yì, shì jiān jiān zhī niǎo, bǐ yì ér fēi. zhì míng, dǐ lái wú jiè. nǚ yǐ zhǐ niān yuān xiàng, hū jí liǎn duò, suì shōu yuān. gèng yǐ shuāng wèi, chí zhì shān yīn lǐ, tuō wèi bì luàn zhě, jiù wū ér jū. èr rén cǎo cǎo chū, sè yú zhuāng, xīn chǔ bù gěi, dīng shén yōu zhī. jiǎ sù bǐ shě, mò kěn dài yǐ shēng dǒu. nǚ wú chóu róng, dàn zhì zān ěr. bì mén jìng duì, cāi dēng mí, yì wáng shū, yǐ shì jiǎo dī áng, fù zhě pián èr zhǐ jī wàn bì yān.
女知不可諫,乃易髫而髻。出二紙鳶,與丁各跨其一,鳶肅肅展翼,似鶼鶼之鳥,比翼而飛。質明,抵萊蕪界。女以指拈鳶項,忽即斂墮,遂收鳶。更以雙衛,馳至山陰里,托為避亂者,僦屋而居。二人草草出,嗇於裝,薪儲不給,丁甚憂之。假粟比舍,莫肯貸以升斗。女無愁容,但質簪珥。閉門靜對,猜燈謎,憶亡書,以是角低昂,負者駢二指擊腕臂焉。
xī lín wēng xìng, lǜ lín zhī xióng yě. yī rì liè guī, nǚ yuē: fù yǐ qí lín, wǒ hé yōu? zàn jiǎ qiān jīn, qí yǔ wǒ hū! dīng yǐ wèi nán. nǚ yuē: wǒ jiāng shǐ bǐ lè shū yě. nǎi jiǎn zhǐ zuò pàn guān zhuàng zhì dì xià, fù yǐ jī lóng. rán hòu wò dīng dēng tà, zhǔ cáng jiǔ, jiǎn zhōu lǐ wèi shāng zhèng, rèn yán shì mǒu cè dì jǐ yè dì jǐ xíng, jí gòng fān yuè. qí rén dé shí páng shuǐ páng yǒu páng zhě yǐn, dé jiǔ bù zhě bèi zhī. jì ér nǚ shì dé jiǔ rén, dīng yǐ jù gōng yǐn mǎn cù jiào. nǚ nǎi zhù yuē: ruò jiè dé jīn lái, jūn dāng dé yǐn bù. dīng fān juǎn, dé biē rén. nǚ dà xiào yuē: shì yǐ xié yǐ! dī lù shòu jué. dīng bù fú. nǚ yuē: jūn shì shuǐ zú, yí zuò biē yǐn. fāng xuān jìng suǒ, wén lóng zhōng jiá jiá, nǚ qǐ yuē: zhì yǐ. qǐ lóng yàn shì, zé bù náng zhōng yǒu jù jīn lěi lěi chōng yì. dīng bù shèng è xǐ. hòu wēng jiā ǎo bào ér lái xì, qiè yán: zhǔ rén chū guī, gōu dēng yè zuò. dì hū bào liè, shēn bù kě dǐ. yī pàn guān zì nèi chū, yán: wǒ dì fǔ sī lì yě. tài shān dì jūn huì zhū míng cáo, zào bào kè è lù, xū yín dēng qiān jià, jià jì zhòng shí liǎng. shī bǎi jià, zé xiāo miè zuì qiān. zhǔ rén hài jù, fén xiāng kòu dǎo, fèng yǐ qiān jīn. pàn guān rěn rǎn ér rù, dì yì suì hé. fū qī tīng qí yán, gù zé zé chà yì zhī.
西鄰翁姓,綠林之雄也。一日獵歸,女曰:「富以其鄰,我何憂?暫假千金,其與我乎!」丁以為難。女曰:「我將使彼樂輸也。」乃剪紙作判官狀置地下,覆以雞籠。然後握丁登榻,煮藏酒,檢《周禮》為觴政,任言是某冊第幾葉第幾行,即共翻閱。其人得食旁、水旁、酉旁者飲,得酒部者倍之。既而女適得「酒人」,丁以巨觥引滿促釂。女乃祝曰:「若借得金來,君當得飲部。」丁翻卷,得「鱉人」。女大笑曰:「事已諧矣!」滴漉授爵。丁不服。女曰:「君是水族,宜作鱉飲。」方喧競所,聞籠中戛戛,女起曰:「至矣。」啟籠驗視,則布囊中有巨金累累充溢。丁不勝愕喜。後翁家媼抱兒來戲,竊言:「主人初歸,篝燈夜坐。地忽暴裂,深不可底。一判官自內出,言:『我地府司隸也。太山帝君會諸冥曹,造暴客惡錄,須銀燈千架,架計重十兩。施百架,則消滅罪愆。』主人駭懼,焚香叩禱,奉以千金。判官荏苒而入,地亦遂合。」夫妻聽其言,故嘖嘖詫異之。
ér cóng cǐ jiàn gòu niú mǎ, xù sī bì, zì yíng zhái dì. lǐ zhōng wú lài zi kuī qí fù, jiū zhū bù chěng, yú yuán jié dīng. dīng fū fù shǐ zì mèng zhōng xǐng, zé biān jiān ruò zhào, kòu jí mǎn wū. èr rén zhí dīng, yòu yī rén tàn shǒu nǚ huái. nǚ tǎn ér qǐ, jǐ zhǐ ér ā yuē: zhǐ, zhǐ! dào shí sān rén jiē tǔ shé dāi lì, chī ruò mù ǒu. nǚ shǐ zhe kù xià tà, hū jí jiā rén, yī yī fǎn jiē qí bì, bī lìng gōng tǔ míng xī. nǎi zé zhī yuē: yuǎn fāng rén mái tóu jiàn gǔ, jì dé xiāng fú chí, hé bù rén zhì cǐ! huǎn jí rén suǒ shí yǒu, jiǒng jí zhě bù fáng míng gào, wǒ qǐ jī zhí zì fēng zhě zāi? chái láng zhī xíng běn hé jǐn zhū, dàn wú suǒ bù rěn, gū shì qù, zài fàn bù yòu! zhū dào kòu xiè ér qù. jū wú hé hóng rú jiù qín, zhào fū fù qī zǐ jù bèi yí zhū. shēng jī jīn wǎng shú zhǎng chūn zhī yòu zǐ yǐ guī. ér shí sān suì, yǎng wèi jǐ chū, shǐ cóng xìng dīng, míng zhī chéng tiāo. yú shì lǐ zhōng rén jiàn zhī wèi bái lián jiào qī yì. shì huáng hài jià, nǚ yǐ zhǐ yuān shù bǎi yì fàng tián zhōng, huáng yuǎn bì, bù rù qí lǒng, yǐ shì de wú yàng. lǐ rén gòng jí zhī, qún shǒu yú guān, yǐ wèi hóng rú yú dǎng. guān dàn qí fù, ròu shì zhī, shōu dīng dīng yǐ zhòng lù dàn lìng, shǐ dé miǎn.
而從此漸購牛馬,蓄廝婢,自營宅第。里中無賴子窺其富,糾諸不逞,逾垣劫丁。丁夫婦始自夢中醒,則編菅爇照,寇集滿屋。二人執丁,又一人探手女懷。女袒而起,戟指而呵曰:「止,止!」盜十三人皆吐舌呆立,痴若木偶。女始着褲下榻,呼集家人,一一反接其臂,逼令供吐明悉。乃責之曰:「遠方人埋頭澗谷,冀得相扶持,何不仁至此!緩急人所時有,窘急者不妨明告,我豈積殖自封者哉?豺狼之行本合盡誅,但吾所不忍,姑釋去,再犯不宥!」諸盜叩謝而去。居無何鴻儒就擒,趙夫婦妻子俱被夷誅。生齎金往贖長春之幼子以歸。兒時三歲,養為己出,使從姓丁,名之承祧。於是里中人漸知為白蓮教戚裔。適蝗害稼,女以紙鳶數百翼放田中,蝗遠避,不入其隴,以是得無恙。里人共嫉之,群首於官,以為鴻儒餘黨。官啖其富,肉視之,收丁;丁以重賂啖令,始得免。
nǚ yuē: huò zhí zhī lái yě gǒu, gù yí yǒu sàn wáng. rán shé xiē zhī xiāng bù kě jiǔ jū. yīn jiàn shòu qí yè ér qù zhī, zhǐ yú yì dōu zhī xī bǐ. nǚ wèi rén líng qiǎo, shàn jū jī, jīng jì guò yú nán zǐ. cháng kāi liú lí chǎng, měi jìn gōng rén ér zhǐ diǎn zhī. yī qiè qí dēng, qí qí shì huàn cǎi, zhū sì mò néng jí, yǐ gù zhí áng dé sù shòu. jū shù nián cái yì chēng xióng. ér nǚ dū kè bì pú yán, shí zhǐ shù bǎi wú rǒng kǒu. xiá zhé yǔ dīng pēng míng zhuó qí, huò guān shū shǐ wèi lè. qián gǔ chū rù yǐ jí bì pú yè, fán wǔ rì yī kè, fù zì chí chóu, dīng wèi zhī diǎn jí chàng míng shù yān. qín zhě shǎng jī yǒu chà, duò zhě biān tà fá xī lì. shì rì, gěi jiǎ bù yè zuò, fū qī shè yáo jiǔ, hū bì bèi dù lǐ qǔ wèi xiào. nǚ míng chá rú shén, rén wú gǎn qī. ér shǎng zhé fú yú qí láo, gù shì yì bàn. cūn zhōng èr bǎi yú jiā, fán pín zhě jù liàng gěi zī běn, xiāng yǐ cǐ wú yóu duò. zhí dà hàn, nǚ lìng cūn rén shè tán yú yě, chéng yú yě chū, yǔ bù zuò fǎ, gān lín qīng zhù, wǔ lǐ nèi xī huò zhān zú. rén yì shén zhī. nǚ chū wèi cháng zhàng miàn, cūn rén jiē jiàn zhī, huò shào nián qún jū, sī yì qí měi, jí dí miàn féng zhī, jù sù sù wú gǎn yǎng shì zhě. měi qiū rì, cūn zhōng tóng zǐ bù néng gēng zuò zhě, shòu yǐ qián, shǐ cǎi tú jì, jǐ èr shí nián, jī mǎn lóu wū. rén qiè fēi xiào zhī. huì shān zuǒ dà jī, rén xiāng shí. nǚ nǎi chū cài zá sù shàn jī zhě, jìn cūn lài yǐ quán huó, wú táo wáng yān.
女曰:「貨殖之來也苟,固宜有散亡。然蛇蠍之鄉不可久居。」因賤售其業而去之,止於益都之西鄙。女為人靈巧,善居積,經紀過於男子。嘗開琉璃廠,每進工人而指點之。一切棋燈,其奇式幻采,諸肆莫能及,以故直昂得速售。居數年財益稱雄。而女督課婢僕嚴,食指數百無冗口。暇輒與丁烹茗着棋,或觀書史為樂。錢穀出入以及婢僕業,凡五日一課,婦自持籌,丁為之點籍唱名數焉。勤者賞齎有差,惰者鞭撻罰膝立。是日,給假不夜作,夫妻設餚酒,呼婢輩度俚曲為笑。女明察如神,人無敢欺。而賞輒浮於其勞,故事易辦。村中二百餘家,凡貧者俱量給資本,鄉以此無游惰。值大旱,女令村人設壇於野,乘輿野出,禹步作法,甘霖傾注,五里內悉獲沾足。人益神之。女出未嘗障面,村人皆見之,或少年群居,私議其美,及覿面逢之,俱肅肅無敢仰視者。每秋日,村中童子不能耕作者,授以錢,使采荼薊,幾二十年,積滿樓屋。人竊非笑之。會山左大飢,人相食。女乃出菜雜粟贍飢者,近村賴以全活,無逃亡焉。
yì shǐ shì yuē: èr suǒ wèi dài tiān shòu, fēi rén lì yě. rán fēi yī yán zhī wù, pián sǐ yǐ jiǔ. yóu shì guān zhī, shì bào fēi cháng zhī cái, ér wù rù fěi pì yǐ sǐ zhě dāng yì bù shǎo, yān zhī tóng xué liù rén zhōng, suì wú qí rén hū? shǐ rén hèn bù wèi dīng shēng ěr.
異史氏曰:「二所為殆天授,非人力也。然非一言之悟,駢死已久。由是觀之,世抱非常之才,而誤入匪僻以死者當亦不少,焉知同學六人中,遂無其人乎?使人恨不為丁生耳。」