dōng chāng biàn shì, yè niú yī zhě, yǒu nǚ xiǎo zì yān zhī, cái zī huì lì. fù bǎo ài zhī, yù zhàn fèng yú qīng mén, ér shì zú bǐ qí hán jiàn, bù xiè dì méng, suǒ yǐ jí jī wèi zì. duì hù páng xìng zhī qī wáng shì, tiāo tuō shàn xuè, nǚ guī zhōng tán yǒu yě. yī rì sòng zhì mén, jiàn yī shào nián guò, bái fú qún mào, fēng cǎi shén dōu. nǚ yì dòng, qiū bō yíng zhuǎn zhī. shào nián fǔ shǒu qū qù. qù jì yuǎn, nǚ yóu níng tiào. wáng kuī qí yì, xì wèi yuē: yǐ niáng zǐ cái mào, dé pèi ruò rén, shù kě wú hàn. nǚ yūn hóng shàng jiá, mài mài bù zuò yī yǔ. wáng wèn: shí dé cǐ láng fǒu? nǚ yuē: bù shí. yuē: cǐ nán xiàng è xiù cái qiū sǔn, gù xiào lián zhī zǐ. qiè xiàng yǔ tóng lǐ, gù shí zhī, shì jiān nán zǐ wú qí wēn wǎn. jìn yǐ qī fú wèi què, gù yī sù. niáng zǐ rú yǒu yì, dāng jì yǔ shǐ wěi bīng yān. nǚ wú yǔ, wáng xiào ér qù.
東昌卞氏,業牛醫者,有女小字胭脂,才姿惠麗。父寶愛之,欲占鳳於清門,而世族鄙其寒賤,不屑締盟,所以及笄未字。對戶龐姓之妻王氏,佻脫善謔,女閨中談友也。一日送至門,見一少年過,白服裙帽,丰采甚都。女意動,秋波縈轉之。少年俯首趨去。去既遠,女猶凝眺。王窺其意,戲謂曰:「以娘子才貌,得配若人,庶可無憾。」女暈紅上頰,脈脈不作一語。王問:「識得此郎否?」女曰:「不識。」曰:「此南巷鄂秀才秋隼,故孝廉之子。妾向與同里,故識之,世間男子無其溫婉。近以妻服未闋,故衣素。娘子如有意,當寄語使委冰焉。」女無語,王笑而去。
shù rì wú hào, nǚ yí wáng shì wèi wǎng, yòu yí huàn yì bù kěn fǔ jiù. yì yì pái huái, jiàn fèi yǐn shí yíng niàn pō kǔ, qǐn jí chuò dùn. wáng shì shì lái shěng shì, yán jié bìng yóu. nǚ yuē: zì yì bù zhī. dàn ěr rì bié hòu, jiàn jué bù kuài, yán mìng jiǎ xī, zhāo mù rén yě. wáng xiǎo yǔ yuē: wǒ jiā nán zǐ fù fàn wèi guī, shàng wú rén zhì shēng è láng. fāng tǐ wéi hé, mò fēi wèi cǐ? nǚ chēng yán liáng jiǔ. wáng xì yuē: guǒ wèi cǐ, bìng yǐ zhì shì, shàng hé gù jì? xiān lìng qí yè lái yī jù, bǐ qǐ bù kěn kě? nǚ tàn qì yuē: shì zhì cǐ, yǐ bù néng xiū. ruò qú bù xián hán jiàn, jí qiǎn bīng lái, bìng dāng yù ruò sī yuē, zé duàn duàn bù kě! wáng hàn zhī ér qù.
數日無耗,女疑王氏未往,又疑宦裔不肯俯就。邑邑徘徊,漸廢飲食;縈念頗苦,寢疾惙頓。王氏適來省視,研詰病由。女曰:「自亦不知。但爾日別後,漸覺不快,延命假息,朝暮人也。」王小語曰:「我家男子負販未歸,尚無人致聲鄂郎。芳體違和,莫非為此?」女赬顏良久。王戲曰:「果為此,病已至是,尚何顧忌?先令其夜來一聚,彼豈不肯可?」女嘆氣曰:「事至此,已不能羞。若渠不嫌寒賤,即遣冰來,病當愈;若私約,則斷斷不可!」王頷之而去。
wáng yòu shí yǔ lín shēng sù jiè tōng, jì jià, sù zhēn fū tā chū, zhé xún jiù hǎo. shì yè sù shì lái, yīn shù nǚ yán wèi xiào, xì zhǔ zhì yì è shēng. sù jiǔ zhī nǚ měi, wén zhī qiè xǐ qí yǒu jī kě chéng. yù yǔ fù móu, yòu kǒng qí dù, nǎi jiǎ wú xīn zhī cí, wèn nǚ jiā guī tà shén xī. cì yè yú yuán rù, zhí dá nǚ suǒ, yǐ zhǐ kòu chuāng. nǚ wèn: shuí hé? dá yuē: è shēng. nǚ yuē: qiè suǒ yǐ niàn jūn zhě, wèi bǎi nián, bù wèi yī xī. láng guǒ ài qiè, dàn dāng sù qiǎn bīng rén ruò yán sī hé, bù gǎn cóng mìng. sù gū nuò zhī, kǔ qiú yī wò yù wàn wèi xìn. nǚ bù rěn guò jù, lì jí qǐ fēi. sù jù rù, bào qiú huān. nǚ wú lì chēng jù, pū dì shàng, qì xī bù xù. sù jí yè zhī. nǚ yuē: hé lái è shǎo, bì fēi è láng guǒ shì è láng, qí rén wēn xún, zhī qiè bìng yóu, dāng xiāng lián xù, hé suì kuáng bào ruò cǐ! ruò fù ěr ěr, biàn dāng míng hū, pǐn xíng kuī sǔn, liǎng wú suǒ yì! sù kǒng jiǎ jī bài lù, bù gǎn fù qiáng, dàn qǐng hòu huì. nǚ yǐ qīn yíng wèi qī. sù yǐ wèi yuǎn, yòu qǐng. nǚ yàn jiū chán, yuē dài bìng yù. sù qiú xìn wù, nǚ bù xǔ sù zhuō zú jiě xiù lǚ ér chū. nǚ hū zhī fǎn, yuē: shēn yǐ xǔ jūn, fù hé lìn xī? dàn kǒng huà hǔ chéng gǒu, zhì yí wū bàng. jīn xiè wù yǐ rù jūn shǒu, liào bù kě fǎn. jūn rú fù xīn, dàn yǒu yī sǐ! sù jì chū, yòu tóu sù wáng suǒ. jì wò, xīn bù wàng lǚ, yīn mō yī mèi, jìng yǐ wū yǒu. jí qǐ gōu dēng, zhèn yī míng suǒ. jié wáng, bù yīng. yí qí cáng nì, fù gù xiào yǐ yí zhī. sù bù néng yǐn, shí yǐ qíng gào. yán yǐ biàn zhú mén wài, jìng bù kě dé. ào hèn guī qǐn, yóu yì shēn yè wú rén, yí luò dāng yóu zài tú yě. zǎo qǐ xún, yì fù yǎo rán.
王幼時與鄰生宿介通,既嫁,宿偵夫他出,輒尋舊好。是夜宿適來,因述女言為笑,戲囑致意鄂生。宿久知女美,聞之竊喜其有機可乘。欲與婦謀,又恐其妒,乃假無心之詞,問女家閨闥甚悉。次夜逾垣入,直達女所,以指叩窗。女問:「誰何?」答曰:「鄂生。」女曰:「妾所以念君者,為百年,不為一夕。郎果愛妾,但當速遣冰人;若言私合,不敢從命。」宿姑諾之,苦求一握玉腕為信。女不忍過拒,力疾啟扉。宿遽入,抱求歡。女無力撐拒,仆地上,氣息不續。宿急曳之。女曰:「何來惡少,必非鄂郎;果是鄂郎,其人溫馴,知妾病由,當相憐恤,何遂狂暴若此!若復爾爾,便當鳴呼,品行虧損,兩無所益!」宿恐假跡敗露,不敢復強,但請後會。女以親迎為期。宿以為遠,又請。女厭糾纏,約待病癒。宿求信物,女不許;宿捉足解繡履而出。女呼之返,曰:「身已許君,復何吝惜?但恐『畫虎成狗』,致貽污謗。今褻物已入君手,料不可反。君如負心,但有一死!」宿既出,又投宿王所。既臥,心不忘履,陰摸衣袂,竟已烏有。急起篝燈,振衣冥索。詰王,不應。疑其藏匿,婦故笑以疑之。宿不能隱,實以情告。言已遍燭門外,竟不可得。懊恨歸寢,猶意深夜無人,遺落當猶在途也。早起尋,亦復杳然。
xiān shì xiàng zhōng yǒu máo dà zhě, yóu shǒu wú jí. cháng tiāo wáng shì bù dé, zhī sù yǔ qià, sī yǎn zhí yǐ xié zhī. shì yè guò qí mén, tuī zhī wèi biǎn, qián rù. fāng zhì chuāng xià, tà yī wù ruǎn ruò xù suō, shí shì, zé jīn guǒ nǚ xì. fú tīng zhī, wén sù zì shù shén xī, xǐ jí, chōu xī ér chū. yú shù xī, yuè qiáng rù nǚ jiā, mén hù bù xī, wù yì wēng shě. wēng kuī chuāng jiàn nán zǐ, chá qí yīn jī, zhī wèi nǚ lái. dà nù, cāo dāo zhí chū. máo dà hài, fǎn zǒu. fāng yù pān yuán, ér biàn zhuī yǐ jìn, jí wú suǒ táo, fǎn shēn duó rèn ǎo qǐ dà hū, máo bù dé tuō, yīn ér shā wēng. nǚ shāo quán, wén xuān shǐ qǐ. gòng zhú zhī, wēng nǎo liè bù néng yán, é qǐng yǐ jué. yú qiáng xià de xiù lǚ, ǎo shì zhī, yān zhī wù yě. bī nǚ, nǚ kū ér shí gào zhī bù rěn yí lèi wáng shì, yán è shēng zhī zì zhì ér yǐ. tiān míng sòng yú yì.
先是巷中有毛大者,游手無籍。嘗挑王氏不得,知宿與洽,思掩執以脅之。是夜過其門,推之未扁,潛入。方至窗下,踏一物軟若絮縮,拾視,則巾裹女舄。伏聽之,聞宿自述甚悉,喜極,抽息而出。逾數夕,越牆入女家,門戶不悉,誤詣翁舍。翁窺窗見男子,察其音跡,知為女來。大怒,操刀直出。毛大駭,反走。方欲攀垣,而卞追已近,急無所逃,反身奪刃;媼起大呼,毛不得脫,因而殺翁。女稍痊,聞喧始起。共燭之,翁腦裂不能言,俄頃已絕。於牆下得繡履,媼視之,胭脂物也。逼女,女哭而實告之;不忍貽累王氏,言鄂生之自至而已。天明訟於邑。
guān jū è. è wèi rén jǐn nè, nián shí jiǔ suì, jiàn rén xiū sè rú tóng zǐ. bèi zhí hài jué. shàng táng bù néng zhì cí, wéi yǒu zhàn lì. zǎi yì xìn qí qíng shí, héng jiā gù xiè. shēng bù kān tòng chǔ, suì wū fú. jí jiě jùn, qiāo pū rú yì. shēng yuān qì tián sāi, měi yù yǔ nǚ miàn zhì jí xiāng jiàn, nǚ zhé gòu lì, suì jié shé bù néng zì shēn, yóu shì lùn sǐ. jīng shù guān fù xùn wú yì.
官拘鄂。鄂為人謹訥,年十九歲,見人羞澀如童子。被執駭絕。上堂不能置詞,惟有戰慄。宰益信其情實,橫加梏械。生不堪痛楚,遂誣服。及解郡,敲扑如邑。生冤氣填塞,每欲與女面質;及相見,女輒詬詈,遂結舌不能自伸,由是論死。經數官復訊無異。
hòu wěi jì nán fǔ fù shěn. shí wú gōng nán dài shǒu jì nán, yī jiàn è shēng, yí qí bù lèi shā rén zhě, yīn shǐ rén cóng róng sī wèn zhī, bǐ jǐn dé qí cí. gōng yǐ shì yì zhī è shēng yuān. chóu sī shù rì shǐ jū zhī. xiān wèn yān zhī: dìng yuē hòu yǒu zhī zhě fǒu? yuē: wú zhī. yù è shēng shí bié yǒu rén fǒu? yì yuē: wú zhī. nǎi huàn shēng shàng, wēn yǔ wèi wèn. shēng yuē: céng guò qí mén, dàn jiàn jiù lín fù wáng shì tóng yī shào nǚ chū, mǒu jí qū bì, guò cǐ bìng wú yī yán. wú gōng chì nǚ yuē: shì yán cè wú tā rén, hé yǐ yǒu lín fù yě? yù xíng zhī. nǚ jù yuē: suī yǒu wáng shì, yǔ bǐ shí wú guān shè. gōng bà zhì, mìng jū wáng shì. jū dào, jìn bù yǔ nǚ tōng, lì kè chū shěn, biàn wèn wáng: shā rén zhě shuí? wáng yuē: bù zhī. gōng zhà zhī yuē: yān zhī gōng shā biàn mǒu rǔ xī zhī zhī, hé dé bù zhāo? fù hū yuē: yuān zāi! yín bì zì sī nán zǐ, wǒ suī yǒu méi hé zhī yán, tè xì zhī ěr. bǐ zì yǐn jiān fū rù yuàn, wǒ hé zhī yān! gōng xì jié zhī, shǐ shù qí qián hòu xiāng xì zhī cí. gōng hū nǚ shàng, nù yuē: rǔ yán bǐ bù zhī qíng, jīn hé yǐ zì gòng cuō hé zāi? nǚ liú tì yuē: zì jǐ bù xiào, zhì fù cǎn sǐ, sòng jié bù zhī hé nián, yòu lèi tā rén, chéng bù rěn ěr. gōng wèn wáng shì: jì xì hòu, céng yǔ hé rén? wáng gōng: wú zhī. gōng nù yuē: fū qī zài chuáng yīng wú bù yán zhě, hé dé yún wú? wáng yuē: zhàng fū jiǔ kè wèi guī. gōng yuē: suī rán, fán xì rén zhě, jiē xiào rén zhī yú, yǐ xuàn yǐ zhī huì, gèng bù xiàng yī rén yán, jiāng shuí qī? mìng gù shí zhǐ. fù bù dé yǐ, shí gōng: céng yǔ sù yán. gōng yú shì shì è jū sù. sù zhì, zì gòng: bù zhī. gōng yuē: sù jì zhě bì fēi liáng shì! yán xiè zhī. sù gōng yuē: zhuàn nǚ shì zhēn. zì shī lǚ hòu, wèi gǎn fù wǎng, shā rén shí bù zhī qíng. gōng yuē: yú qiáng zhě hé suǒ bù zhì! yòu xiè zhī. sù bù rèn líng jí, suì yì wū chéng. zhāo chéng bào shàng, xián chēng wú gōng zhī shén. tiě àn rú shān, sù suì yán jǐng yǐ dài qiū jué yǐ. rán sù suī fàng zòng wú xíng, shí yì dōng guó míng shì. wén xué shǐ shī gōng yú shān xián néng chēng zuì, qiě yòu lián cái xù shì, sù yīn yǐ yī cí kòng qí yuān wǎng, yǔ yán chuàng cè. gōng nǎi tǎo qí zhāo gòng, fǎn fù níng sī zhī, pāi àn yuē: cǐ shēng yuān yě! suì qǐng yú yuàn sī, yí àn zài jū. wèn sù shēng: xié yí hé suǒ? gōng yuē: wàng zhī. dàn kòu fù mén shí, yóu zài xiù zhōng. zhuǎn jié wáng shì: sù jiè zhī wài, jiān fū yǒu jǐ? gōng yán: wú yǒu. gōng yuē: yín fù qǐ dé zhuān sī yī rén? yòu gōng yuē: shēn yǔ sù jiè zhì chǐ jiāo hé, gù wèi néng xiè jué hòu fēi wú jiàn tiāo zhě, shēn shí wèi gǎn xiāng cóng. yīn shǐ zhǐ qí tiāo zhě, gōng yún: tóng lǐ máo dà, lǚ tiāo lǚ jù zhī yǐ. gōng yuē: hé hū zhēn bái rú cǐ? mìng bàng zhī. fù dùn shǒu chū xuè, lì biàn wú yǒu, nǎi shì zhī. yòu jié: rǔ fū yuǎn chū, níng wú yǒu tuō gù ér lái zhě? yuē: yǒu zhī. mǒu jiǎ mǒu yǐ, jiē yǐ jiè dài kuì zèng, céng yī èr cì rù xiǎo rén jiā.
後委濟南府覆審。時吳公南岱守濟南,一見鄂生,疑其不類殺人者,陰使人從容私問之,俾盡得其詞。公以是益知鄂生冤。籌思數日始鞫之。先問胭脂:「訂約後有知者否?」曰:「無之。」「遇鄂生時別有人否?」亦曰:「無之。」乃喚生上,溫語慰問。生曰:「曾過其門,但見舊鄰婦王氏同一少女出,某即趨避,過此並無一言。」吳公叱女曰:「適言側無他人,何以有鄰婦也?」欲刑之。女懼曰:「雖有王氏,與彼實無關涉。」公罷質,命拘王氏。拘到,禁不與女通,立刻出審,便問王:「殺人者誰?」王曰:「不知。」公詐之曰:「胭脂供殺卞某汝悉知之,何得不招?」婦呼曰:「冤哉!淫婢自思男子,我雖有媒合之言,特戲之耳。彼自引姦夫入院,我何知焉!」公細詰之,始述其前後相戲之詞。公呼女上,怒曰:「汝言彼不知情,今何以自供撮合哉?」女流涕曰:「自己不肖,致父慘死,訟結不知何年,又累他人,誠不忍耳。」公問王氏:「既戲後,曾語何人?」王供:「無之。」公怒曰:「夫妻在床應無不言者,何得雲無?」王曰:「丈夫久客未歸。」公曰:「雖然,凡戲人者,皆笑人之愚,以炫已之慧,更不向一人言,將誰欺?」命梏十指。婦不得已,實供:「曾與宿言。」公於是釋鄂拘宿。宿至,自供:「不知。」公曰:「宿妓者必非良士!」嚴械之。宿供曰:「賺女是真。自失履後,未敢復往,殺人實不知情。」公曰:「逾牆者何所不至!」又械之。宿不任凌藉,遂亦誣承。招成報上,咸稱吳公之神。鐵案如山,宿遂延頸以待秋決矣。然宿雖放縱無行,實亦東國名士。聞學使施公愚山賢能稱最,且又憐才恤士,宿因以一詞控其冤枉,語言愴惻。公乃討其招供,反覆凝思之,拍案曰:「此生冤也!」遂請於院、司,移案再鞫。問宿生:「鞋遺何所?」供曰:「忘之。但叩婦門時,猶在袖中。」轉詰王氏:「宿介之外,姦夫有幾?」供言:「無有。」公曰:「淫婦豈得專私一人?」又供曰:「身與宿介稚齒交合,故未能謝絕;後非無見挑者,身實未敢相從。」因使指其挑者,供云:「同里毛大,屢挑屢拒之矣。」公曰:「何忽貞白如此?」命搒之。婦頓首出血,力辨無有,乃釋之。又詰:「汝夫遠出,寧無有託故而來者?」曰:「有之。某甲、某乙,皆以借貸饋贈,曾一二次入小人家。」
gài jiǎ yǐ jiē xiàng zhōng yóu dàng zhī zǐ, yǒu xīn yú fù ér wèi fā zhě yě. gōng xī jí qí míng, bìng jū zhī. jì qí, gōng fù chéng huáng miào, shǐ jǐn fú àn qián. xùn yuē: nǎng mèng shén gào, shā rén zhě bù chū rǔ děng sì wǔ rén zhōng. jīn duì shén míng, bù dé yǒu wàng yán. rú kěn zì shǒu, shàng kě yuán yòu xū zhě lián dé wú shè! tóng shēng yán wú shā rén zhī shì. gōng yǐ sān mù zhì dì, jiāng bìng jiā zhī. kuò fā luǒ shēn, qí míng yuān kǔ. gōng mìng shì zhī, wèi yuē: jì bù zì zhāo, dāng shǐ guǐ shén zhǐ zhī. shǐ rén yǐ zhān rù xī zhàng diàn chuāng, lìng wú shǎo xì tǎn zhū qiú bèi, qū rù àn zhōng, shǐ tóu pén shuǐ, yī yī mìng zì guàn qì xì zhū bì xià, jiè lìng miàn bì wù dòng, shā rén zhě dāng yǒu shén shū qí bèi. shǎo jiān, huàn chū yàn shì, zhǐ máo yuē: cǐ zhēn shā rén zéi yě! gài gōng xiān shǐ rén yǐ huī tú bì, yòu yǐ yān méi zhuó qí shǒu: shā rén zhě kǒng shén lái shū, gù nì bèi yú bì ér yǒu huī sè lín chū yǐ shǒu hù bèi, ér yǒu yān sè yě. gōng gù yí shì máo, zhì cǐ yì xìn. shī yǐ dú xíng, jǐn tǔ qí shí. pàn yuē:
蓋甲、乙皆巷中遊蕩之子,有心於婦而未發者也。公悉籍其名,並拘之。既齊,公赴城隍廟,使盡伏案前。訊曰:「曩夢神告,殺人者不出汝等四五人中。今對神明,不得有妄言。如肯自首,尚可原宥;虛者廉得無赦!」同聲言無殺人之事。公以三木置地,將並夾之。括發裸身,齊鳴冤苦。公命釋之,謂曰:「既不自招,當使鬼神指之。」使人以氈褥悉障殿窗,令無少隙;袒諸囚背,驅入暗中,始投盆水,一一命自盥訖;系諸壁下,戒令「面壁勿動,殺人者當有神書其背」。少間,喚出驗視,指毛曰:「此真殺人賊也!」蓋公先使人以灰塗壁,又以煙煤濯其手:殺人者恐神來書,故匿背於壁而有灰色;臨出以手護背,而有煙色也。公固疑是毛,至此益信。施以毒刑,盡吐其實。判曰:
sù jiè: dǎo pén chéng kuò shā shēn zhī dào, chéng dēng tú zǐ hào sè zhī míng. zhǐ yuán liǎng xiǎo wú cāi, suì yě wù rú jiā jī zhī liàn wèi yīn yī yán yǒu lòu, zhì dé lǒng xìng wàng shǔ zhī xīn. jiāng zhòng zi ér yú yuán qiáng, biàn rú niǎo duò mào liú láng ér zhì dòng kǒu, jìng zhuàn mén kāi. gǎn shuì jīng máng, shǔ yǒu pí hú ruò cǐ? pān huā zhé shù, shì wú xíng qí wèi hé! xìng ér tīng bìng yàn zhī jiāo tí, yóu wèi yù xī lián ruò liǔ zhī qiáo cuì, wèi shì yīng kuáng. ér shì yāo fèng yú luó zhōng, shàng yǒu wén rén zhī yì nǎi jié xiāng méng yú wà dǐ, níng fēi wú lài zhī yóu: hú dié guò qiáng, gé chuāng yǒu ěr lián huā bàn xiè, duò dì wú zōng. jiǎ zhōng zhī jiǎ yǐ shēng, yuān wài zhī yuān shuí xìn? tiān jiàng huò qǐ, kù xiè zhì yú chuí wáng zì zuò niè yíng, duàn tóu jǐ yú bù xù. bǐ yú qiáng zuān xì, gù yǒu diàn fū rú guān ér jiāng lǐ dài táo, chéng nán xiāo qí yuān qì. shì yí shāo kuān chī pū, zhé qí yǐ shòu zhī cǎn gū jiàng qīng yī, kāi bǐ zì xīn zhī lù.
「宿介:蹈盆成括殺身之道,成登徒子好色之名。只緣兩小無猜,遂野鶩如家雞之戀;為因一言有漏,致得隴興望蜀之心。將仲子而逾園牆,便如鳥墮;冒劉郎而至洞口,竟賺門開。感帨驚尨,鼠有皮胡若此?攀花折樹,士無行其謂何!幸而聽病燕之嬌啼,猶為玉惜;憐弱柳之憔悴,未似鶯狂。而釋幺鳳於羅中,尚有文人之意;乃劫香盟於襪底,寧非無賴之尤:蝴蝶過牆,隔窗有耳;蓮花瓣卸,墮地無蹤。假中之假以生,冤外之冤誰信?天降禍起,酷械至於垂亡;自作孽盈,斷頭幾於不續。彼逾牆鑽隙,固有玷夫儒冠;而僵李代桃,誠難消其冤氣。是宜稍寬笞撲,折其已受之慘;姑降青衣,開彼自新之路。
ruò máo dà zhě: diāo huá wú jí, shì jǐng xiōng tú. bèi lín nǚ zhī tóu suō, yín xīn bù sǐ cì kuáng tóng zhī rù xiàng, zéi zhì hū shēng. kāi hù yíng fēng, xǐ de lǚ zhāng shēng zhī jī qiú jiāng zhí jiǔ, wàng sī tōu hán yuàn zhī xiāng. hé yì pò duó zì tiān, hún shè yú guǐ. làng chéng chá mù, zhí rù guǎng hán zhī gōng jìng fàn yú zhōu, cuò rèn táo yuán zhī lù. suì shǐ qíng huǒ xī yàn, yù hǎi shēng bō. dāo héng zhí qián, tóu shǔ wú tā gù zhī yì kòu qióng ān wǎng, jí tù qǐ fǎn shì zhī xīn. yuè bì rù rén jiā, zhǐ qī zhāng yǒu guān ér lǐ jiè duó bīng yí xiù lǚ, suì jiào yú tuō wǎng ér hóng lí. fēng liú dào nǎi shēng cǐ è mó, wēn róu xiāng hé yǒu cǐ guǐ yù zāi! jí duàn shǒu lǐng, yǐ kuài rén xīn.
若毛大者:刁猾無籍,市井兇徒。被鄰女之投梭,淫心不死;伺狂童之入巷,賊智忽生。開戶迎風,喜得履張生之跡;求漿值酒,妄思偷韓掾之香。何意魄奪自天,魂攝於鬼。浪乘槎木,直入廣寒之宮;徑泛漁舟,錯認桃源之路。遂使情火息焰,慾海生波。刀橫直前,投鼠無他顧之意;寇窮安往,急兔起反噬之心。越壁入人家,止期張有冠而李借;奪兵遺繡履,遂教魚脫網而鴻罹。風流道乃生此惡魔,溫柔鄉何有此鬼蜮哉!即斷首領,以快人心。
yān zhī shēn yóu wèi zì, suì yǐ jí jī. yǐ yuè diàn zhī xiān rén, zì yīng yǒu láng shì yù yuán ní cháng zhī jiù duì, hé chóu zhù wū wú jīn? ér nǎi gǎn guān suī ér niàn hǎo qiú, jìng rào chūn pó zhī mèng yuàn biāo méi ér sī jí shì, suì lí qiàn nǚ zhī hún. wèi yīn yī xiàn chán yíng, zhì shǐ qún mó jiāo zhì. zhēng fù nǚ zhī yán sè, kǒng shī yān zhī rě zhì niǎo zhī fēn fēi, bìng tuō qiū sǔn. lián gōu zhāi qù, nán bǎo yī bàn zhī xiāng tiě xiàn qiāo lái, jǐ pò lián chéng zhī yù. qiàn hóng dòu yú tóu zǐ, xiāng sī gǔ jìng zuò lì jiē sàng qiáo mù yú fǔ jīn, kě zēng cái zhēn chéng huò shuǐ! wēi ruí zì shǒu, xìng bái bì zhī wú xiá léi xiè kǔ zhēng, xǐ jǐn qīn zhī kě fù. jiā qí rù mén zhī jù, yóu jié bái zhī qíng rén suì qí zhì guǒ zhī xīn, yì fēng liú zhī yǎ shì. yǎng bǐ yì lìng, zuò ěr bīng rén. àn jì jié, xiá ěr chuán sòng yān.
胭脂;身猶未字,歲已及笄。以月殿之仙人,自應有郎似玉;原霓裳之舊隊,何愁貯屋無金?而乃感關睢而念好逑,竟繞春婆之夢;怨摽梅而思吉士,遂離倩女之魂。為因一線纏縈,致使群魔交至。爭婦女之顏色,恐失『胭脂』;惹鷙鳥之紛飛,並托『秋隼』。蓮鈎摘去,難保一瓣之香;鐵限敲來,幾破連城之玉。嵌紅豆於骰子,相思骨竟作厲階;喪喬木於斧斤,可憎才真成禍水!葳蕤自守,幸白壁之無瑕;縲紲苦爭,喜錦衾之可覆。嘉其入門之拒,猶潔白之情人;遂其擲果之心,亦風流之雅事。仰彼邑令,作爾冰人。」案既結,遐邇傳頌焉。
zì wú gōng jū hòu, nǚ shǐ zhī è shēng yuān. táng xià xiāng yù, tiǎn rán hán tì, shì yǒu tòng xī zhī cí, ér wèi kě yán yě. shēng gǎn qí juàn liàn zhī qíng, ài mù shū qiè ér yòu niàn qí chū shēn wēi jiàn, rì dēng gōng táng, wèi qiān rén suǒ kuī zhǐ, kǒng qǔ zhī wèi rén shān xiào, rì yè yíng huí, wú yǐ zì zhǔ. pàn dié jì xià, yì shǐ ān tiē. yì zǎi wèi zhī wěi qín, sòng gǔ chuī yān.
自吳公鞫後,女始知鄂生冤。堂下相遇,靦然含涕,似有痛惜之詞,而未可言也。生感其眷戀之情,愛慕殊切;而又念其出身微賤,日登公堂,為千人所窺指,恐娶之為人姍笑,日夜縈迴,無以自主。判牒既下,意始安貼。邑宰為之委禽,送鼓吹焉。
yì shǐ shì yuē: shén zāi! tīng sòng zhī bù kě yǐ bù shèn yě! zòng néng zhī lǐ dài wèi yuān, shuí fù sī táo jiāng yì qū? rán shì suī àn mèi, bì yǒu qí jiān, yào fēi shěn sī yán chá, bù néng de yě. wū hū! rén jiē fú zhé rén zhī zhé yù míng, ér bù zhī liáng gōng zhī yòng xīn kǔ yǐ. shì zhī jū mín shàng zhě, qí jú xiāo rì, chóu bèi fàng yá, xià qíng mín jiān, gèng bù kěn yī láo fāng cùn. zhì gǔ dòng yá kāi, wēi rán zuò táng shàng, bǐ xiāo xiāo zhě zhí yǐ zhì gù jìng zhī, hé guài fù pén zhī xià duō chén yuān zāi!
異史氏曰:「甚哉!聽訟之不可以不慎也!縱能知李代為冤,誰復思桃僵亦屈?然事雖暗昧,必有其間,要非審思研察,不能得也。嗚呼!人皆服哲人之折獄明,而不知良工之用心苦矣。世之居民上者,棋局消日,綢被放衙,下情民艱,更不肯一勞方寸。至鼓動衙開,巍然坐堂上,彼嘵嘵者直以桎梏靖之,何怪覆盆之下多沉冤哉!」
yú shān xiān shēng wú shī yě. fāng jiàn zhī shí, yú yóu tóng zǐ. qiè jiàn qí jiǎng jìn shì zǐ, quán quán rú kǒng bù jǐn xiǎo yǒu yuān yì, bì wěi qū ā hù zhī, céng bù kěn zuò wēi xué xiào, yǐ mèi quán yào. zhēn xuān shèng zhī hù fǎ, bù zhǐ yī dài zōng jiàng, héng wén wú qū shì yǐ yě. ér ài cái rú mìng, yóu fēi hòu shì xué shǐ xū yīng gù shì zhě suǒ jí. cháng yǒu míng shì rù chǎng, zuò bǎo cáng xìng yān wén, wù jì shuǐ xià lù bì ér hòu wù zhī, liào wú bù chù zhī lǐ. yīn zuò cí wén hòu yún: bǎo cáng zài shān jiān, wù rèn què zài shuǐ biān. shān tóu gài qǐ shuǐ jīng diàn. hú zhǎng fēng jiān, zhū jié shù diān. zhè yī huí yá zhōng diē sǐ chēng chuán hàn! gào cāng tiān: liú diǎn dì ér, hǎo yǔ yǒu péng kàn. xiān shēng yuè ér hé zhī yuē: bǎo cáng jiāng shān kuā, hū rán jiàn zài shuǐ yá. qiáo fū màn shuō yú wēng huà. tí mù suī chà, wén zì què jiā, zěn kěn fàng zài tā rén xià. cháng jiàn tā, dēng gāo pà xiǎn nà céng jiàn, huì shuǐ yān shā? cǐ yì fēng yǎ zhī yī bān, lián cái zhī yī shì yě.
愚山先生吾師也。方見知時,余猶童子。竊見其獎進士子,拳拳如恐不盡;小有冤抑,必委曲呵護之,曾不肯作威學校,以媚權要。真宣聖之護法,不止一代宗匠,衡文無屈士已也。而愛才如命,尤非後世學使虛應故事者所及。嘗有名士入場,作「寶藏興焉」文,誤記「水下」;錄畢而後悟之,料無不黜之理。因作詞文後云:「寶藏在山間,誤認卻在水邊。山頭蓋起水晶殿。瑚長峰尖,珠結樹顛。這一回崖中跌死撐船漢!告蒼天:留點蒂兒,好與友朋看。」先生閱而和之曰:「寶藏將山夸,忽然見在水涯。樵夫漫說漁翁話。題目雖差,文字卻佳,怎肯放在他人下。嘗見他,登高怕險;那曾見,會水淹殺?」此亦風雅之一斑,憐才之一事也。