ān dà yè, lú lóng rén. shēng ér néng yán, mǔ yǐn yǐ quǎn xuè shǐ zhǐ. jì zhǎng, sháo xiù, gù yǐng wú chóu, huì ér néng dú. shì jiā zhēng hūn zhī. mǔ mèng yuē: ér dāng shàng zhǔ. xìn zhī. zhì shí wǔ liù qì wú yàn, yì jiàn zì huǐ.
安大業,盧龍人。生而能言,母飲以犬血始止。既長,韶秀,顧影無儔,慧而能讀。世家爭婚之。母夢曰:「兒當尚主。」信之。至十五六迄無驗,亦漸自悔。
yī rì ān dú zuò, hū wén yì xiāng. é yī měi bì bēn rù. yuē: gōng zhǔ zhì. jí yǐ zhǎng zhān tiē dì, zì mén wài zhí zhì tà qián. fāng hài yí jiān, yī nǚ láng fú bì jiān rù fú sè róng guāng, yìng zhào sì dǔ. bì jí yǐ xiù diàn shè tà shàng, fú nǚ láng zuò. ān cāng huáng bù zhī suǒ wèi, jū gōng biàn wèn: hé chù shén xiān, láo jiàng yù zhǐ? nǚ láng wēi xiào, yǐ páo xiù yǎn kǒu. bì yuē: cǐ shèng hòu fǔ zhōng yún luó gōng zhǔ yě. shèng hòu shǔ yì láng jūn, yù yǐ gōng zhǔ xià jià, gù shǐ zì lái xiāng zhái. ān jīng xǐ bù zhī zhì cí, nǚ yì fǔ shǒu, xiāng duì jì rán.
一日安獨坐,忽聞異香。俄一美婢奔入。曰:「公主至。」即以長氈貼地,自門外直至榻前。方駭疑間,一女郎扶婢肩入;服色容光,映照四堵。婢即以繡墊設榻上,扶女郎坐。安倉皇不知所為,鞠躬便問:「何處神仙,勞降玉趾?」女郎微笑,以袍袖掩口。婢曰:「此聖后府中雲蘿公主也。聖后屬意郎君,欲以公主下嫁,故使自來相宅。」安驚喜不知置詞,女亦俯首,相對寂然。
ān gù hǎo qí, jiū píng cháng zhì zuò cè. yī bì yǐ hóng jīn fú chén, yí zhū àn shàng, yuē: zhǔ rì dān cǐ, bù zhī yǔ fěn hóu shú shèng? ān yí zuò jìn àn, zhǔ xiào cóng zhī. fǔ sān shí yú zhe, bì jìng luàn zhī, yuē: fù mǎ fù yǐ! liǎn zi rù hé, yuē: fù mǎ dāng shì sú jiān gāo shǒu, zhǔ jǐn néng ràng liù zǐ. nǎi yǐ liù hēi zǐ shí jú zhōng, zhǔ yì cóng zhī. zhǔ zuò cì, zhé shǐ bì fú zuò xià, yǐ bèi shòu zú zuǒ zú tà dì, zé gèng yī bì yòu fú. yòu liǎng xiǎo huán jiā shì zhī měi zhí ān níng sī shí, zhé qū yī zhǒu fú jiān shàng. jú lán wèi jié, xiǎo huán xiào yún: fù mǎ fù yī zi. jìn yuē: zhǔ duò, yí qiě tuì. nǚ nǎi qīng shēn yǔ bì ěr yǔ.
安故好棋,揪枰嘗置坐側。一婢以紅巾拂塵,移諸案上,曰:「主日耽此,不知與粉侯孰勝?」安移坐近案,主笑從之。甫三十餘着,婢竟亂之,曰:「駙馬負矣!」斂子入盒,曰:「駙馬當是俗間高手,主僅能讓六子。」乃以六黑子實局中,主亦從之。主坐次,輒使婢伏座下,以背受足;左足踏地,則更一婢右伏。又兩小鬟夾侍之;每值安凝思時,輒曲一肘伏肩上。局闌未結,小鬟笑云:「駙馬負一子。」進曰:「主惰,宜且退。」女乃傾身與婢耳語。
bì chū, shǎo qǐng ér hái, yǐ qiān jīn zhì tà shàng, gào shēng yuē: shì zhǔ yán jū zhái jiǎo ài, fán yǐ cǐ shǎo zhì xiū shì, luò chéng xiāng huì yě. yī bì yuē: cǐ yuè fàn tiān xíng, bù yí jiàn zào yuè hòu jí. nǚ qǐ shēng zhē zhǐ, bì mén. bì chū yī wù, zhuàng lèi pí pái, jiù dì gǔ zhī yún qì tū chū, é qǐng sì hé, míng bù jiàn wù, suǒ zhī yǐ yǎo.
婢出,少頃而還,以千金置榻上,告生曰:「適主言居宅湫隘,煩以此少致修飾,落成相會也。」一婢曰:「此月犯天刑,不宜建造;月後吉。」女起;生遮止,閉門。婢出一物,狀類皮排,就地鼓之;雲氣突出,俄頃四合,冥不見物,索之已杳。
mǔ zhī zhī, yí yǐ wèi yāo. ér shēng shén chí mèng xiǎng, bù néng fù shě. jí yú luò chéng, wú xiá jìn jì kè rì dūn pò, láng shě yī xīn.
母知之,疑以為妖。而生神馳夢想,不能復舍。急於落成,無暇禁忌;刻日敦迫,廊舍一新。
xiān shì, yǒu luán zhōu shēng yuán dà yòng, qiáo yù lín fāng, tóu cì yú mén shēng sù guǎ jiāo, tuō tā chū, yòu kuī qí wáng ér bào zhī. hòu yuè yú, mén wài shì xiāng zhí, èr shí xǔ shào nián yě. gōng juàn dān yī, sī lǚ wū dài, yì shén dōu yǎ. lüè yǔ qǐng tán, pō shén wēn jǐn. xǐ, yī ér rù. qǐng yǔ duì yì, hù yǒu yíng kuī. yǐ ér shè xí liú lián, tán xiào dà huān. míng rì yāo shēng zhì qí yù suǒ, zhēn yáo zá jìn, xiāng dài yīn wò. yǒu xiǎo tóng shí èr sān xǔ, pāi bǎn qīng gē, yòu tiào zhì zuò jù. shēng dà zuì bù néng xíng, biàn lìng fù zhī, shēng yǐ qí xiān ruò kǒng bù shèng, yuán qiáng zhī. tóng chuò yǒu yú lì, hé sòng ér guī. shēng qí zhī. míng rì kào yǐ jīn, zài cí nǎi shòu. yóu cǐ jiāo qíng kuǎn mì, sān shù rì zhé yī guò cóng. yuán wèi rén jiǎn mò, ér kāng kǎi hào shī. shì yǒu fù zhài yù nǚ zhě, jiě náng dài shú, wú lìn sè. shēng yǐ cǐ yì zhòng zhī. guò shù rì, yì shēng zuò bié, zèng xiàng zhù nán zhū děng shí yú shì, bái jīn wǔ bǎi, yòng zhù xìng zuò. shēng fǎn jīn shòu wù, bào yǐ shù bó.
先是,有灤州生袁大用,僑寓鄰坊,投刺於門;生素寡交,托他出,又窺其亡而報之。後月余,門外適相值,二十許少年也。宮絹單衣,絲履烏帶,意甚都雅。略與頃談,頗甚溫謹。喜,揖而入。請與對弈,互有贏虧。已而設席流連,談笑大歡。明日邀生至其寓所,珍餚雜進,相待殷渥。有小僮十二三許,拍板清歌,又跳擲作劇。生大醉不能行,便令負之,生以其纖弱恐不勝,袁強之。僮綽有餘力,荷送而歸。生奇之。明日犒以金,再辭乃受。由此交情款密,三數日輒一過從。袁為人簡默,而慷慨好施。市有負債鬻女者,解囊代贖,無吝色。生以此益重之。過數日,詣生作別,贈象箸、楠珠等十餘事,白金五百,用助興作。生反金受物,報以束帛。
hòu yuè yú, lè tíng yǒu shì huàn ér guī zhě, tuó zī chōng rèn. dào yè rù, zhí zhǔ rén, shāo tiě qián zhuó, jié lüè yī kōng. jiā rén shí yuán, xíng dié zhuī bǔ. lín yuàn tú shì, yǔ shēng jiā jī bù xiāng néng, yīn qí tǔ mù dà xìng, yīn huái yí jì. shì yǒu xiǎo pú qiè xiàng zhù, mài zhū qí jiā, zhī yuán suǒ zèng, yīn bào dà yǐn. yǐn yǐ bīng rào shě, zhí shēng zhǔ pú tā chū, zhí mǔ ér qù. mǔ shuāi mài shòu jīng, jǐn cún qì xī, èr sān rì bù fù yǐn shí. yǐn shì zhī. shēng wén mǔ hào, jí bēn ér guī, zé mǔ bìng yǐ dǔ, yuè sù suì zú. shōu liàn fǔ bì, wèi bǔ yì zhí qù. yǐn jiàn qí shào nián wēn wén, qiè yí wū wǎng, gù kǒng hē zhī. shēng shí shù qí jiāo wǎng zhī yóu. yǐn wèn: qí hé yǐ bào fù? shēng yuē: mǔ yǒu cáng qiǎng, yīn yù qīn yíng, gù zhì hūn shì ěr. yǐn xìn zhī, jù dié jiě jùn. lín rén zhī qí wú shì, yǐ zhòng jīn lù jiān zhě, shǐ shā zhū tú. lù jīng shēn shān, bèi yè jìn xuē bì, jiāng tuī duò. jì bī qíng wēi, shí fāng jí nán, hū yī hǔ zì cóng mǎng zhōng chū, niè èr yì jiē sǐ, xián shēng qù. zhì yī chù, zhòng lóu dié gé, hǔ rù, zhì zhī. jiàn yún luó fú bì chū, qī rán wèi diào yuē: qiè yù liú jūn, dàn mǔ sàng wèi bǔ zhūn xī. kě huái dié qù, dào jùn zì tóu, bǎo wú yàng yě. yīn qǔ shēng xiōng qián dài, lián jié shí yú kòu, zhǔ yún: jiàn guān shí, niān cǐ jié ér jiě zhī, kě yǐ mǐ huò. shēng rú qí jiào, yì jùn zì tóu. tài shǒu xǐ qí chéng xìn, yòu jī dié zhī qí yuān, xiāo míng lìng guī.
後月余,樂亭有仕宦而歸者,橐資充牣。盜夜入,執主人,燒鐵鉗灼,劫掠一空。家人識袁,行牒追捕。鄰院屠氏,與生家積不相能,因其土木大興,陰懷疑忌。適有小僕竊象箸,賣諸其家,知袁所贈,因報大尹。尹以兵繞舍,值生主僕他出,執母而去。母衰邁受驚,僅存氣息,二三日不復飲食。尹釋之。生聞母耗,急奔而歸,則母病已篤,越宿遂卒。收殮甫畢,為捕役執去。尹見其少年溫文,竊疑誣枉,故恐喝之。生實述其交往之由。尹問:「其何以暴富?」生曰:「母有藏鏹,因欲親迎,故治昏室耳。」尹信之,具牒解郡。鄰人知其無事,以重金賂監者,使殺諸途。路經深山,被曳近削壁,將推墮。計逼情危,時方急難,忽一虎自叢莽中出,齧二役皆死,銜生去。至一處,重樓疊閣,虎入,置之。見雲蘿扶婢出,悽然慰吊曰:「妾欲留君,但母喪未卜窀穸。可懷牒去,到郡自投,保無恙也。」因取生胸前帶,連結十餘扣,囑云:「見官時,拈此結而解之,可以弭禍。」生如其教,詣郡自投。太守喜其誠信,又稽牒知其冤,銷名令歸。
zhì zhōng tú, yù yuán, xià qí zhí shǒu, bèi yán qíng kuàng. yuán fèn rán zuò sè, mò rán wú yǔ. shēng yuē: yǐ jūn fēng cǎi, hé zì wū yě? yuán yuē: mǒu suǒ shā jiē bù yì zhī rén, suǒ qǔ jiē fēi yì zhī cái. bù rán, jí yí yú lù zhě bù shí yě. jūn jiào wǒ gù zì jiā, rán rú jūn jiā lín, qǐ kě liú zài rén jiān yé! yán yǐ chāo chéng ér qù. shēng guī, bìn mǔ yǐ, dù mén xiè kè. hū yī rì dào rù lín jiā, fù zǐ shí yú kǒu jǐn xíng shā lù, zhǐ liú yī bì. xí juǎn zī wù, yǔ tóng fēn xié zhī. lín qù, zhí dēng wèi bì: rǔ rèn míng: shā rén zhě wǒ yě, yǔ rén wú shè. bìng bù qǐ guān, fēi yán yuè bì ér qù. míng rì gào guān. yí shēng zhī qíng, yòu zhuō shēng qù. yì zǎi cí sè shén lì, shēng shàng táng wò dài, qiě biàn qiě jiě. zǎi bù néng jié, yòu shì zhī. jì guī, yì zì tāo huì, dú shū bù chū, yī bǒ yù zhí chuī ér yǐ. fú jì què, rì sǎo jiē tíng, yǐ dài hǎo yīn. yī rì yì xiāng mǎn yuàn. dēng gé shì zhī, nèi wài chén shè huàn rán yǐ. qiāo jiē huà lián, zé gōng zhǔ níng zhuāng zuò, jí bài zhī. nǚ wǎn shǒu yuē: jūn bù xìn shù, suì shǐ tǔ mù wèi zāi yòu yǐ shān kuài zhī qī, chí wǒ sān nián qín sè: shì jí zhī ér fǎn yǐ dé huǎn, tiān xià shì dà dǐ rán yě. shēng jiāng chū zī zhì jù. nǚ yuē: wù fù xū. bì tàn dú, yǒu yáo gēng rè rú xīn chū yú dǐng, jiǔ yì fāng liè. zhuó yí shí, rì yǐ tóu mù, zú xià suǒ tà bì, jiàn dōu wáng qù. nǚ sì zhī jiāo duò, zú gǔ qū shēn, shì wú suǒ zhe, shēng xiá bào zhī. nǚ yuē: jūn zàn shì shǒu. jīn yǒu liǎng dào, qǐng jūn zé zhī. shēng lǎn xiàng wèn gù, yuē: ruò wèi qí jiǔ zhī jiāo, kě dé sān shí nián jù shǒu ruò zuò chuáng dì zhī huān, kě liù nián xié hé ěr. jūn yān qǔ? shēng yuē: liù nián hòu zài shāng zhī. nǚ nǎi mò rán, suì xiāng yàn hǎo.
至中途,遇袁,下騎執手,備言情況。袁憤然作色,默然無語。生曰:「以君風采,何自污也?」袁曰:「某所殺皆不義之人,所取皆非義之財。不然,即遺於路者不拾也。君教我固自佳,然如君家鄰,豈可留在人間耶!」言已超乘而去。生歸,殯母已,杜門謝客。忽一日盜入鄰家,父子十餘口盡行殺戮,止留一婢。席捲資物,與僮分攜之。臨去,執燈謂婢:汝認明:殺人者我也,與人無涉。」並不啟關,飛檐越壁而去。明日告官。疑生知情,又捉生去。邑宰詞色甚厲,生上堂握帶,且辨且解。宰不能詰,又釋之。既歸,益自韜晦,讀書不出,一跛嫗執炊而已。服既闋,日掃階庭,以待好音。一日異香滿院。登閣視之,內外陳設煥然矣。悄揭畫簾,則公主凝妝坐,急拜之。女挽手曰:「君不信數,遂使土木為災;又以苫塊之戚,遲我三年琴瑟:是急之而反以得緩,天下事大抵然也。」生將出資治具。女曰:「勿復須。」婢探櫝,有餚羹熱如新出於鼎,酒亦芳烈。酌移時,日已投暮,足下所踏婢,漸都亡去。女四肢嬌惰,足股屈伸,似無所着,生狎抱之。女曰:「君暫釋手。今有兩道,請君擇之。」生攬項問故,曰:「若為棋酒之交,可得三十年聚首;若作床第之歡,可六年諧合耳。君焉取?」生曰:「六年後再商之。」女乃默然,遂相燕好。
nǚ yuē: qiè gù zhī jūn bù miǎn sú dào, cǐ yì shù yě. yīn shǐ shēng xù bì ǎo, bié jū nán yuàn, chuī cuàn fǎng zhī yǐ zuò shēng jì. běi yuàn zhōng bìng wú yān huǒ, wéi qí píng jiǔ jù ér yǐ. hù cháng hé, shēng tuī zhī zé zì kāi, tā rén bù dé rù yě. rán nán yuàn rén zuò shì qín duò, nǚ zhé zhī zhī, měi shǐ shēng wǎng qiǎn zé, wú bù jù fú. nǚ wú fán yán, wú xiǎng xiào, yǔ yǒu suǒ tán, dàn fǔ shǒu wēi shěn. měi pián jiān zuò, xǐ xié yǐ rén. shēng jǔ ér jiā zhū xī, qīng rú bào yīng. shēng yuē: qīng qīng ruò cǐ, kě zuò zhǎng shàng wǔ. yuē: cǐ hé nán! dàn bì zǐ zhī wèi, suǒ bù xiè ěr. fēi yàn yuán jiǔ zǐ shì ér, lǚ yǐ qīng tiāo huò zuì, nù zhé chén jiān, yòu bù shǒu nǚ zǐ zhī zhēn jīn yǐ yōu zhī.
女曰:「妾固知君不免俗道,此亦數也。」因使生蓄婢媼,別居南院,炊爨紡織以作生計。北院中並無煙火,惟棋枰、酒具而已。戶常闔,生推之則自開,他人不得入也。然南院人作事勤惰,女輒知之,每使生往譴責,無不具服。女無繁言,無響笑,與有所談,但俯首微哂。每駢肩坐,喜斜倚人。生舉而加諸膝,輕如抱嬰。生曰:「卿輕若此,可作掌上舞。」曰:「此何難!但婢子之為,所不屑耳。飛燕原九姊侍兒,屢以輕佻獲罪,怒謫塵間,又不守女子之貞;今已幽之。」
gé shàng yǐ jǐn jiàn bù mǎn, dōng wèi cháng hán, xià wèi cháng rè. nǚ yán dōng jiē zhe qīng hú, shēng wèi zhì xiān yī, qiáng shǐ zhe zhī. yú shí jiě qù, yuē: chén zhuó zhī wù, jǐ yú yā gǔ chéng láo! yī rì bào zhū xī shàng, hū jué chén bèi nǎng xī, yì zhī. xiào zhǐ fù yuē: cǐ zhōng yǒu sú zhǒng yǐ. guò shù rì, pín dài bù shí, yuē: jìn bìng è zǔ, pō sī yān huǒ zhī wèi. shēng nǎi wèi jù gān zhǐ. cóng cǐ yǐn shí suì bù yì yú cháng rén. yī rì yuē: qiè zhì dān ruò, bù rèn shēng chǎn. bì zǐ fán yīng pō jiàn, kě shǐ dài zhī. nǎi tuō zhōng fú yī yīng, bì zhū shì. shǎo qǐng wén ér tí shēng, qǐ fēi shì zhī, nán yě. xǐ yuē: cǐ ér fú xiàng, dà qì yě! yīn míng dà qì. běng nà zhǔ huái, bǐ fù rǔ ǎo, yǎng zhū nán yuàn. nǚ zì miǎn shēn, yāo xì rú chū, bù shí yān huǒ yǐ.
閣上以錦袸布滿,冬未嘗寒,夏未嘗熱。女嚴冬皆着輕縠,生為制鮮衣,強使着之。逾時解去,曰:「塵濁之物,幾於壓骨成勞!」一日抱諸膝上,忽覺沉倍曩昔,異之。笑指腹曰:「此中有俗種矣。」過數日,顰黛不食,曰:「近病惡阻,頗思煙火之味。」生乃為具甘旨。從此飲食遂不異於常人。一日曰:「妾質單弱,不任生產。婢子樊英頗健,可使代之。」乃脫衷服衣英,閉諸室。少頃聞兒啼聲,啟扉視之,男也。喜曰:「此兒福相,大器也!」因名大器。繃納主懷,俾付乳媼,養諸南院。女自免身,腰細如初,不食煙火矣。
hū cí shēng, yù zàn guī níng. wèn fǎn qī, dá yǐ sān rì. gǔ pí pái rú qián zhuàng, suì bù jiàn. zhì qī bù lái jī nián yú yīn xìn quán miǎo, yì yǐ jué wàng. shēng jiàn hù xià wéi, suì lǐng xiāng jiàn. zhōng bù kěn qǔ měi dú sù běi yuàn, mù qí yú fāng. yī yè zhǎn zhuǎn zài tà, hū jiàn dēng huǒ shè chuāng, mén yì zì pì, qún bì yōng gōng zhǔ rù. shēng xǐ, qǐ wèn shuǎng yuē zhī zuì. nǚ yuē: qiè wèi qiān qī, tiān shàng èr rì bàn ěr. shēng de yì zì xǔ, gào yǐ qiū jié, yì zhǔ bì xǐ. nǚ qiǎo rán yuē: wū yòng shì tǎng lái zhě wèi! wú zú róng rǔ, zhǐ zhé rén shòu shù ěr. sān rì bù jiàn, rù sú zhàng yòu shēn yī céng yǐ. shēng yóu shì bù fù jìn qǔ. guò shù yuè yòu yù guī níng, shēng shū qī liàn, nǚ yuē: cǐ qù dìng zǎo hái, wú fán chuān wàng. qiě rén shēng hé lí, jiē yǒu dìng shù, zǔn jié zhī zé zhǎng, zì zòng zhī zé duǎn yě. jì qù, yuè yú jí fǎn. cóng cǐ yī nián bàn zài zhé yī xíng, wǎng wǎng shù yuè shǐ hái, shēng xí wèi cháng, yì bù zhī guài.
忽辭生,欲暫歸寧。問返期,答以「三日」。鼓皮排如前狀,遂不見。至期不來;積年餘音信全渺,亦已絕望。生鍵戶下幃,遂領鄉薦。終不肯娶;每獨宿北院,沐其餘芳。一夜輾轉在榻,忽見燈火射窗,門亦自辟,群婢擁公主入。生喜,起問爽約之罪。女曰:「妾未愆期,天上二日半耳。」生得意自詡,告以秋捷,意主必喜。女愀然曰:「烏用是儻來者為!無足榮辱,止折人壽數耳。三日不見,入俗幛又深一層矣。」生由是不復進取。過數月又欲歸寧,生殊淒戀,女曰:「此去定早還,無煩穿望。且人生合離,皆有定數,撙節之則長,恣縱之則短也。」既去,月余即返。從此一年半載輒一行,往往數月始還,生習為常,亦不之怪。
yòu shēng yī zi. nǚ jǔ zhī yuē: chái láng yě! lì mìng qì zhī. shēng bù rěn ér zhǐ, míng yuē kě qì. fǔ zhōu suì, jí wèi bo hūn. zhū méi jiē zhǒng, wèn qí jiǎ zǐ, jiē wèi bù hé. yuē: wú yù wèi láng zǐ zhì yī shēn quān, jìng bù kě dé, dāng jīn qīng bài liù qī nián, yì shù yě. zhǔ shēng yuē: jì qǔ sì nián hòu, hòu shì shēng nǚ, zuǒ xié yǒu xiǎo zhuì yóu, nǎi cǐ ér fù. dāng hūn zhī, wù jiào qí mén dì yě. jí lìng shū ér zhì zhī. hòu yòu guī níng, jìng bù fù fǎn. shēng měi yǐ suǒ zhǔ gào qīn yǒu. guǒ yǒu hòu shì nǚ, shēng yǒu zhuì yóu, hóu jiàn ér xíng è, zhòng xián bù chǐ, shēng jìng méi dìng yān.
又生一子。女舉之曰:「豺狼也!」立命棄之。生不忍而止,名曰可棄。甫周歲,急為卜婚。諸媒接踵,問其甲子,皆謂不合。曰:「吾欲為狼子治一深圈,竟不可得,當今傾敗六七年,亦數也。」囑生曰:「記取四年後,侯氏生女,左脅有小贅疣,乃此兒婦。當婚之,勿較其門第也。」即令書而志之。後又歸寧,竟不復返。生每以所囑告親友。果有侯氏女,生有贅疣,侯賤而行惡,眾咸不齒,生竟媒定焉。
dà qì shí qī suì jí dì, qǔ yún shì, fū qī jiē xiào yǒu. fù zhōng ài zhī. kě qì jiàn zhǎng bù xǐ dú, zhé tōu yǔ wú lài bó dǔ, héng dào wù cháng xì zhài. fù nù tà zhī, ér zú bù gǎi. xiāng jiè dī fáng, bù shǐ yǒu suǒ de. suì yè chū, xiǎo wèi chuān yú. wèi zhǔ suǒ jué, fù sòng yì zǎi. zǎi shěn qí xìng shì, yǐ míng cì sòng zhī guī. fù xiōng gòng zhí zhī, chǔ lüè cǎn jí, jǐ yú jué qì. xiōng dài āi miǎn, shǐ shì zhī. fù fèn huì dé jí, shí ruì jiǎn. nǎi wèi èr zi lì xī chǎn shū, lóu gé wò tián, jǐn guī dà qì. kě qì yuàn nù, yè chí dāo rù shì jiāng shā xiōng, wù zhōng sǎo. xiān shì, zhǔ yǒu yí kù jué qīng ruǎn, yún shí zuò qǐn yī. kě qì zhuó zhī, huǒ xīng sì shè, dà jù bēn chū. fù zhī bìng yì jù, shù yuè xún zú. kě qì wén fù sǐ, shǐ guī. xiōng shàn shì zhī, ér kě qì yì sì. nián yú suǒ fēn tián chǎn lüè jǐn, fù jùn sòng xiōng. guān shěn zhī qí rén, chì zhú zhī. xiōng dì zhī hǎo suì jué.
大器十七歲及第,娶雲氏,夫妻皆孝友。父鍾愛之。可棄漸長不喜讀,輒偷與無賴博賭,恆盜物償戲債。父怒撻之,而卒不改。相戒提防,不使有所得。遂夜出,小為穿窬。為主所覺,縛送邑宰。宰審其姓氏,以名刺送之歸。父兄共縶之,楚掠慘棘,幾於絕氣。兄代哀免,始釋之。父忿恚得疾,食銳減。乃為二子立析產書,樓閣沃田,盡歸大器。可棄怨怒,夜持刀入室將殺兄,誤中嫂。先是,主有遺褲絕輕軟,雲拾作寢衣。可棄斫之,火星四射,大懼奔出。父知病益劇,數月尋卒。可棄聞父死,始歸。兄善視之,而可棄益肆。年余所分田產略盡,赴郡訟兄。官審知其人,斥逐之。兄弟之好遂絕。
yòu yú nián kě qì èr shí yǒu sān, hóu nǚ shí wǔ yǐ. xiōng yì mǔ yán, yù jí wèi wán hūn. zhào zhì jiā, chú jiā zhái yǔ jū yíng fù rù mén, yǐ fù yí liáng tián, xī dēng jí jiāo zhī, yuē: shù qǐng bó tián, wèi ruò méng sǐ shǒu zhī, jīn xī xiāng fù. wú dì wú xíng, cùn cǎo yǔ zhī jiē qì yě. cǐ hòu chéng bài, zài yú xīn fù. néng lìng gǎi háng, wú yōu dòng něi bù rán, xiōng yì bù néng tián wú dǐ hè yě.
又逾年可棄二十有三,侯女十五矣。兄憶母言,欲急為完婚。召至家,除佳宅與居;迎婦入門,以父遺良田,悉登籍交之,曰:「數頃薄田,為若蒙死守之,今悉相付。吾弟無行,寸草與之皆棄也。此後成敗,在於新婦。能令改行,無憂凍餒;不然,兄亦不能填無底壑也。」
hóu suī xiǎo jiā nǚ, rán gù huì lì, kě qì yǎ wèi ài zhī, suǒ yán wú gǎn wéi. měi chū xiàn yǐ guǐ kè, guò qī zé gòu lì bù yǔ yǐn shí, kě qì yǐ cǐ shǎo liǎn. nián yú shēng yī zi, fù yuē: wǒ yǐ hòu wú qiú yú rén yǐ. gāo yú shù qǐng, mǔ zǐ hé huàn bù wēn bǎo? wú fū yān, yì kě yě. huì kě qì dào sù chū dǔ, fù zhī zhī, wān gōng yú mén yǐ jù zhī. dà jù bì qù. kuī fù rù, qūn xún yì rù. fù cāo dāo qǐ, kě qì fǎn bēn, fù zhú zhuó zhī, duàn fú shāng tún, xuè zhān wà lǚ. fèn jí wǎng sù xiōng, xiōng bù lǐ yān, yuān cán ér qù. guò sù fù zhì, guì sǎo āi qì, qǐ qiú xiān róng yú fù, fù jué jué bù nà.
侯雖小家女,然固慧麗,可棄雅畏愛之,所言無敢違。每出限以晷刻,過期則詬厲不與飲食,可棄以此少斂。年餘生一子,婦曰:「我以後無求於人矣。膏腴數頃,母子何患不溫飽?無夫焉,亦可也。」會可棄盜粟出賭,婦知之,彎弓於門以拒之。大懼避去。窺婦入,逡巡亦入。婦操刀起,可棄反奔,婦逐斫之,斷幅傷臀,血沾襪履。忿極往訴兄,兄不禮焉,冤慚而去。過宿復至,跪嫂哀泣,乞求先容於婦,婦決絕不納。
kě qì nù, jiāng wǎng shā fù, xiōng bù yǔ. kě qì fèn qǐ, cāo gē zhí chū. sǎo è rán, yù zhǐ zhī xiōng mù jìn zhī. qí qí qù, nǎi yuē: bǐ gù zuò cǐ tài, shí bù gǎn guī yě. shǐ rén chān zhī, yǐ rù jiā mén. xiōng shǐ sè dòng, jiāng bēn fù zhī, ér kě qì yǐ bèn xī rù.
可棄怒,將往殺婦,兄不語。可棄忿起,操戈直出。嫂愕然,欲止之;兄目禁之。俟其去,乃曰:「彼固作此態,實不敢歸也。」使人覘之,已入家門。兄始色動,將奔赴之,而可棄已坌息入。
gài kě qì rù jiā, fù fāng nòng ér, wàng jiàn zhī, zhì ér chuáng shàng, mì dé chú dāo kě qì jù, yè gē fǎn zǒu, fù zhú chū mén wài shǐ fǎn. xiōng yǐ dé qí qíng, gù jié zhī. kě qì bù yán, wéi xiàng yú qì, mù jǐn zhǒng. xiōng lián zhī, qīn lǜ zhī qù, fù nǎi nèi zhī. qí xiōng chū, fá shǐ zhǎng guì, yào yǐ zhòng shì, ér hòu yǐ wǎ pén cì zhī shí. zì cǐ gǎi háng wèi shàn. fù chí chóu wò suàn, rì zhì fēng yíng, kě qì yǎng chéng ér yǐ. hòu nián qī xún, zi sūn mǎn qián, fù yóu shí lǚ bái xū, shǐ xī xíng yān.
蓋可棄入家,婦方弄兒,望見之,擲兒床上,覓得廚刀;可棄懼,曳戈反走,婦逐出門外始返。兄已得其情,故詰之。可棄不言,惟向隅泣,目盡腫。兄憐之,親率之去,婦乃內之。俟兄出,罰使長跪,要以重誓,而後以瓦盆賜之食。自此改行為善。婦持籌握算,日致豐盈,可棄仰成而已。後年七旬,子孫滿前,婦猶時捋白須,使膝行焉。
yì shǐ shì yuē: hàn qī dù fù, zāo zhī zhě rú jū fù yú gǔ, sǐ ér hòu yǐ, qǐ bù dú zāi! rán pī fù, tiān xià zhī zhì dú yě, gǒu dé qí yòng, míng xuàn dà chōu, fēi cān líng suǒ néng jí yǐ. ér fēi xiān rén dòng jiàn zàng fǔ, yòu wū gǎn yǐ dú yào yí zi sūn zāi!
異史氏曰:「悍妻妒婦,遭之者如疽附於骨,死而後已,豈不毒哉!然砒、附,天下之至毒也,苟得其用,瞑眩大瘳,非參、苓所能及矣。而非仙人洞見臟腑,又烏敢以毒藥貽子孫哉!」
zhāng qiū lǐ xiào lián shàn qiān, shǎo tì tǎng bù ní, sī zhú cí qū zhī shǔ jiē jīng zhī. liǎng xiōng jiē dēng jiǎ bǎng, ér xiào lián yì tiāo tuō. qǔ fū rén xiè, shāo shāo jìn zhì zhī. suì wáng qù, sān nián bù fǎn, biàn mì bù dé. hòu dé zhī lín qīng gōu lán zhōng. jiā rén rù, jiàn qí nán xiàng zuò, shǎo jī shí shù zuǒ yòu shì, gài jiē xué yīn yì ér bài mén qiáng zhě yě. lín xíng jī yī lèi sì, xī zhū jī suǒ yí. jì guī, fū rén bì zhì yī shì, tóu shū mǎn àn. yǐ zhǎng shéng xì tà zú, yǐn qí duān zì líng nèi chū, guàn yǐ jù líng, xì zhū chú xià. fán yǒu suǒ xū zé niè shéng, shéng dòng líng xiǎng zé yīng zhī. fū rén gōng shè diǎn sì, chuí lián nà wù ér gū qí zhí zuǒ chí chóu, yòu wò guǎn lǎo pú gōng bēn zǒu ér yǐ. yóu cǐ jū jī zhì fù. měi chǐ bù jí zhū sì guì. gù bì sān nián ér xiào lián jié. xǐ yuē: sān luǎn liǎng chéng, wú yǐ gǎi wèi duàn yǐ, jīn yì ěr yé?
章丘李孝廉善遷,少倜儻不泥,絲竹詞曲之屬皆精之。兩兄皆登甲榜,而孝廉益佻脫。娶夫人謝,稍稍禁制之。遂亡去,三年不返,遍覓不得。後得之臨清勾欄中。家人入,見其南向坐,少姬十數左右侍,蓋皆學音藝而拜門牆者也。臨行積衣累笥,悉諸姬所貽。既歸,夫人閉置一室,投書滿案。以長繩系榻足,引其端自欞內出,貫以巨鈴,系諸廚下。凡有所需則躡繩,繩動鈴響則應之。夫人躬設典肆,垂簾納物而估其直;左持籌,右握管;老僕供奔走而已。由此居積致富。每恥不及諸姒貴。錮閉三年而孝廉捷。喜曰:「三卵兩成,吾以改為毈矣,今亦爾耶?」
yòu gěng jìn shì sōng shēng, zhāng qiū rén. fū rén měi yǐ jī huǒ zuǒ dú: jī zhě bù chuò, dú zhě bù gǎn xī yě. huò péng jiù xiāng yì, zhé qiè tīng zhī: lùn wén zé lún míng zuò shǔ ruò zì xié xuè, zé è shēng zhú kè yǐ. měi shì dé píng děng, bù gǎn rù shì mén chāo děng shǐ xiào yíng zhī. shè zhàng dé jīn xī nèi xiàn, sī háo bù gǎn nì. gù dōng zhǔ kuì yí, héng miàn jiào zī zhū. rén huò fēi xiào zhī, ér bù zhī qí xiāo suàn liáng nán yě. hòu wèi fù wēng yán jiào nèi dì. shì nián yóu pàn, wēng xiè yí shí jīn, gěng shòu hé fǎn jīn. fū rén zhī zhī yuē: bǐ suī gù qīn, rán shé gēng wèi hé yě? zhuī zhī fǎn ér shòu zhī. gěng bù gǎn zhēng, ér xīn zhōng qiàn yān, sī àn cháng zhī. yú shì měi suì guǎn jīn, jiē duǎn qí shù yǐ bào fū rén. jī èr nián yú dé ruò gān shù. hū mèng yī rén gào zhī yuē: míng rì dēng gāo, jīn shù jí mǎn. cì rì shì yī lín tiào, guǒ shí yí jīn, qià fú quē shù, suì cháng yuè. hòu chéng jìn shì, fū rén yóu ā qiǎn zhī. gěng yuē: jīn yī xíng zuò lì, hé dé fù ěr? fū rén yuē: yàn yún: shuǐ zhǎng zé chuán yì gāo. jí wèi zǎi xiàng, níng biàn dà yé?
又耿進士崧生,章丘人。夫人每以績火佐讀:績者不輟,讀者不敢息也。或朋舊相詣,輒竊聽之:論文則淪茗作黍;若恣諧謔,則惡聲逐客矣。每試得平等,不敢入室門;超等始笑迎之。設帳得金悉內獻,絲毫不敢匿。故東主饋遺,恆面較錙銖。人或非笑之,而不知其銷算良難也。後為婦翁延教內弟。是年游泮,翁謝儀十金,耿受盒返金。夫人知之曰:「彼雖固親,然舌耕為何也?」追之返而受之。耿不敢爭,而心終歉焉,思暗償之。於是每歲館金,皆短其數以報夫人。積二年余得若干數。忽夢一人告之曰:「明日登高,金數即滿。」次日試一臨眺,果拾遺金,恰符缺數,遂償岳。後成進士,夫人猶呵譴之。耿曰:「今一行作吏,何得復爾?」夫人曰:「諺云:『水長則船亦高。』即為宰相,寧便大耶?」