fū bā zhèn tú zhě, shǔ hàn chéng xiàng wǔ xiāng hóu zhū gé liàng zhī suǒ zuò yě. tú zhī kě jiàn zhě sān: yī zài miǎn yáng zhī gāo píng jiù lěi, yī zài guǎng dōu zhī bā zhèn xiāng, yī zài yú fù yǒng ān gōng nán jiāng tān shuǐ shàng. zài gāo píng zhě, zì lì dào yuán yǐ yán qīng yí nán shí. zài guǎng dōu zhě, lóng tǔ wèi kuí jī, sì mén èr shǒu liù shí sì kuí, bā bā chéng háng, liǎng zhèn jù lì, zhèn zhōu sì bǎi qī shí èr bù, qí kuí bǎi yǒu sān shí. zài yú fù zhě, yīn jiāng wèi shì, jī shí píng liú, qián bì bì mén, hòu què qiè yuè. zòng héng jiē bā kuí, jiān èr zhàng. qiè yuè nèi miàn, jiǔ liù lín chà. guǎng dōu jiù wú wén yān, wéi jiàn yú lǐ yīng yì zhōu jì, qí yán kuí xíng jiē bā, cái jǔ qí bàn. zhào biàn chéng dū jì, chēng qí lǎo zhī shuō, yǐ wèi jiāng shí shù kuí, yīng liù shí sì guà, zé zhī liǎng zhèn èr dào zhī yì, yǐ tǐ qián kūn mén hù fǎ xiàng zhī suǒ yóu shēng yě. rán qí zhèn jū píng dì, shù yú mén bì, yíng zhèn zhī fǎ jù ér qí zhèng zhī dào yùn. yú fù zhèn yú jiāng lù, yīn shuǐ chéng xíng, qī bā yǐ wèi jīng, jiǔ liù yǐ wèi wěi, tǐ fāng bā zhèn, xíng yuán què yuè. bì mén kě yǐ guān yíng zhèn zhī zhì, què yuè kě yǐ shí qí zhèng zhī biàn. gù suī zhǎng jiāng dōng zhù, xià liú tuān shǐ, hōng léi bēn mǎ bù zú yǐ nǐ qí shì, huí shān juǎn shí bù zú yǐ yán qí nù. é é bā zhèn, shí lài qí chōng. shí zǐ rú quán, tān shā yōu jī, ér lì nián qiān shù, wèi cháng huí náo. yǐn ruò dí guó, yì ruò zhǎng chéng, gù huán wēn yǐ wèi cháng shān zhī shé, dù fǔ wěi qí jiāng liú ér shí bù zhuǎn yě. ruò fú sì tóu bā wěi, yú luò gōu lián, duì zhèn xiāng róng, chù chù wèi shǒu, zé guǎng dōu yú fù zhī tú, qí fǎ jiē bā zhèn yě. jū zé xiū zhū yíng lěi, chū zé bèi qí xíng zhèn, suī yǒu qí zhèng zhī biàn, yī shēng yú zhèng ér yǐ. xiān wáng yù bīng yú nóng, ér zhì zhī yǐ qiū jǐng zhé chōng zūn zǔ, ér wǔ zhī yǐ xíng zhuì. jīng guó yǒu tú guǐ zhī zhì, huà dì yǒu suì xiāng zhī fǎ. wén shì wǔ bèi, wèi liè wèi èr tú. mín kě shǐ zhī zhī, gù xiǎn rén ér cáng yòng ěr. zài yì xiān tiān zhī xiàng, tiān yuán dì fāng, bā guà xiāng zhòng, jiē liù shí sì. yīn yáng xiāng cuò, gāng róu xiāng jiāo, ér tiān wén dì lǐ bèi yān. xiān tiān zhī wén, yù yú bā zhèn jiàn zhī yǐ. bā zhèn zhī zuò, níng wǔ hòu sī zhì zì yíng zhī hū? fēng hòu wò qí, yǒu tiān dì fēng yún lóng niǎo shé hǔ zhī míng, míng bā guà zhī xiàng yě. hàn fǎ: dà sī mǎ cháng yǐ lì qiū rì zhǎn shēng, cí bái dì, yì sūn wú liù shí sì zhèn, zé liù shí sì guà zhī xiàng. zhōng xìng bà jùn guó dōu yì, ér zhèn shì jìn wáng. fēi yǒu wáng zuǒ zhī cái, míng yú tiān rén zhī ào, zé bā zhèn zhī biàn huà, qí shuí néng sì zhī? yú yǐ wèi bā zhèn zhī shī, fēi tú jiào zhàn ér yǐ. wén zhōng zǐ yuē: zhū gé liàng ér wú sǐ, lǐ lè qí xìng hū! fēi xū yán yě. guān gǔ huái rén, jìng wèi zàn yuē:
夫八陣圖者，蜀漢丞相、武鄉侯諸葛亮之所作也。圖之可見者三：一在沔陽之高平舊壘，一在廣都之八陣鄉，一在魚腹永安宮南江灘水上。在高平者，自酈道元已言傾圯難識。在廣都者，隆土為魁基，四門、二首、六十四魁，八八成行，兩陣俱立，陣周四百七十二步，其魁百有三十。在魚腹者，因江為勢，積石憑流，前蔽壁門，後卻郄月。縱橫皆八魁，間二丈。郄月內面，九六鱗差。廣都舊無聞焉，惟見於李膺《益州記》，其言魁行皆八，裁舉其半。趙抃\《成都記》，稱耆老之說，以為江石數魁，應六十四卦，則知兩陣二道之意，以體乾坤門戶法象之所由生也。然其陣居平地，束於門壁，營陣之法具而奇正之道蘊。魚腹陣於江路，因水成形，七八以為經，九六以為緯，體方八陣，形圓卻月。壁門可以觀營陣之制，卻月可以識奇正之變。故雖長江東注，下流湍駛，轟雷奔馬不足以擬其勢，回山卷石不足以言其怒。峨峨八陣，實瀨其沖。石子如拳，灘沙攸積，而歷年千數，未嘗回撓。隱若敵國，屹若長城，故桓溫以為常山之蛇，杜甫偉其江流而石不轉也。若夫四頭八尾，隅落鈎連，隊陣相容，觸處為首，則廣都、魚腹之圖，其法皆八陣也。居則修諸營壘，出則備其行陣，雖有奇正之變，一生於正而已。先王寓兵於農，而制之以丘井；折衝樽俎，而舞之以行綴。經國有途軌之制，畫地有遂鄉之法。文事、武備，未列為二途。民可使知之，故顯仁而藏用爾。在《易》先天之象，天圓地方，八卦相重，皆六十四。陰陽相錯，剛柔相交，而天文、地理備焉。先天之文，遇於八陣見之矣。八陣之作，寧武侯私智自營之乎？風后握奇，有天地、風雲、龍鳥、蛇虎之名，明八卦之象也。漢法：大司馬常以立秋日斬牲，祠白帝，肄孫吳六十四陣，則六十四卦之象。中興罷郡國都肄，而陣勢浸亡。非有王佐之才，明於天人之奧，則八陣之變化，其誰能嗣之？愚以為八陣之施，非徒教戰而已。《文中子》曰：「諸葛亮而無死，禮樂其興乎！」非虛言也。觀古懷人，敬為贊曰：

táng táng bā zhèn, fǎ dì zhī jīng. duān rú zhì qí, wéi zòng yǔ héng. zuǒ yòu yǒu xíng, hòu xiān yǒu liè. cuò zōng xiāng chéng, gōu lián hù shè. shú zhī qí shǒu, shú cè qí duān? zhí dào rú shéng, xún zhī rú huán. bā bā xiāng chéng, zhèn jiān róng zhèn. zài yì sī zhāng, zài qián sī fèn. zhèn suī xíng bā, tiān qī yōu cún. sì yuán zhuǎn duì, xū shí sī fēn. yì yǒu wò qí, liè yú zhèn hòu. pì hé qián kūn, hùn róng liù jiǔ. fēng yún tiān dì, tǐ zé yīn yáng. xióng qí hǔ lǚ, lóng qí niǎo zhāng. qí zhèng xiāng shēng, fāng yuán dì chū. hùn dùn fēn yún, yǎo míng huǎng hū. qí pì wú fāng, qí hé yǒu yí. yōu ruò guǐ shén, fū shuí zhī zhī? yuán mén zhī shè, shí sī qǐ bì. wú jiàn ér guān, shì zhī kǒng yì. xíng ér wèi zhèn, jū zé wèi yíng. jiān zhòng rú shān, néng jí ér qīng. wǒ zé tōng tú, píng píng tǎn tǎn. zhì dí tiān luó, mò zhī chuán fǎn. xiǎn yǔn wǔ hòu, jīng zhī yíng zhī. kě héng tiān hàn, yǐ zuò liù shī. jūn zǐ suǒ wèi, zhòng rén bù shí. yuē yì shèng zāi! qī qín mèng huò. xiān wáng tǐ guó, qiū jiǎ zuò bīng. gàn qī zhī róng, wàn wǔ yú tíng. sì tóu bā wěi, wén chéng jǐng zì. páng lài xié kuī, shú zhī qí zì? yì yǒu bā guà, hóng fàn jiǔ zhāng. tiān dào zhāo zhāo, yuē wéi diǎn cháng. zài dì yǒu xióng, qí chén fēng hòu, yuán zuò wò qí, chī yóu shì tǎo. liù shí sì zhèn, yǎn zì sūn wú. qǐ qí wàng zuò, wén běn hé tú. sān dài wǎng yǐ, hàn huī dōu yì. shuí qí xìng zhī, tiān qǐ míng zhì. wéi cǐ wǔ hòu, qì hóng guǎn lè. lóng yǐn lóng zhōng, yún zhēng bā shǔ. xiān wáng qiǎn fǎ, shàng kè xìng zhī. hàn jiā yú yè, qǐ bù chéng zhī. yíng tóu xià zhuì, cāng cāng pǒ cè. xīn fù qí cái, tàn xìng qíng dí. guǎng dōu zhī lěi, yún shǒu chǔ xū. fěi shí líng kū, shén wù yōu jū. gān táng gǔ mù, shàng yún wú bài. cǐ tú zhī cún, qí hé néng huài? shuài rán zhī shé, wú tóu wú wěi. yì xiàng xiān tiān, wū hū bù yǐ!
堂堂八陣，法地之經。端如置棋，維縱與橫。左右有行，後先有列。錯綜相成，鈎連互設。孰知其首，孰測其端？直道如繩，循之如環。八八相乘，陣間容陣。在翼斯張，在前斯奮。陣雖形八，天七攸存。四轅轉隊，虛實斯分。亦有握奇，列於陣後。辟闔乾坤，混融六九。風雲天地，體則陰陽。熊騎虎旅，龍旗鳥章。奇正相生，方員遞出。混沌紛紜，杳冥恍惚。其辟無方，其闔有儀。幽若鬼神，夫誰知之？轅門之設，實司啟閉。無鍵而關，視之孔易。行而為陣，居則為營。堅重如山，能疾而輕。我則通途，平平坦坦。致敵天羅，莫知遄返。顯允武侯，經之營之。可衡天漢，以作六師。君子所謂，眾人不識。曰易勝哉！七擒孟獲。先王體國，丘甲作兵。干戚之容，萬舞於庭。四頭八尾，文成井字。旁睞斜窺，孰知其自？易有八卦，洪範九章。天道昭昭，曰惟典常。在帝有熊，其臣風後，爰作握奇，蚩尤是討。六十四陣，演自孫、吳。豈其妄作，文本河圖。三代往矣，漢隳都肄。誰其興之，天啟明智。惟此武侯，器宏管樂。龍隱隆中，雲蒸巴蜀。先王遣法，尚克興之。漢家餘業，豈不成之。營頭下墜，蒼蒼叵測。心腹奇才，嘆興勍敵。廣都之壘，雲守儲胥。匪石凌矻，神物攸居。甘棠古木，尚雲無敗。此圖之存，其何能壞？率然之蛇，無頭無尾。易象先天，於乎不已！