kǒng zǐ yuē:" rù qí guó, qí jiào kě zhī yě. qí wéi rén yě: wēn róu dūn hòu, shī jiào yě shū tōng zhī yuǎn, shū jiào yě guǎng bó yì liáng, lè jiào yě jié jìng jīng wēi, yì jiào yě gōng jiǎn zhuāng jìng, lǐ jiào yě zhǔ cí bǐ shì, chūn qiū jiào yě. gù shī zhī shī, yú shū zhī shī, wū lè zhī shī, shē yì zhī shī, zéi lǐ zhī shī, fán chūn qiū zhī shī, luàn. qí wéi rén yě: wēn róu dūn hòu ér bù yú, zé shēn yú shī zhě yě shū tōng zhī yuǎn ér bù wū, zé shēn yú shū zhě yě guǎng bó yì liáng ér bù shē, zé shēn yú lè zhě yě jié jìng jīng wēi ér bù zéi, zé shēn yú yì zhě yě gōng jiǎn zhuāng jìng ér bù fán, zé shēn yú lǐ zhě yě zhǔ cí bǐ shì ér bù luàn, zé shēn yú chūn qiū zhě yě."
孔子曰:“入其国,其教可知也。其为人也:温柔敦厚,《诗》教也;疏通知远,《书》教也;广博易良,《乐》教也;洁静精微,《易》教也;恭俭庄敬,《礼》教也;属辞比事,《春秋》教也。故《诗》之失,愚;《书》之失,诬;《乐》之失,奢;《易》之失,贼;《礼》之失,烦;《春秋》之失,乱。其为人也:温柔敦厚而不愚,则深于《诗》者也;疏通知远而不诬,则深于《书》者也;广博易良而不奢,则深于《乐》者也;洁静精微而不贼,则深于《易》者也;恭俭庄敬而不烦,则深于《礼》者也;属辞比事而不乱,则深于《春秋》者也。”
tiān zǐ zhě, yǔ tiān dì cān. gù dé pèi tiān dì, jiān lì wàn wù, yǔ rì yuè bìng míng, míng zhào sì hǎi ér bù yí wēi xiǎo. qí zài cháo tíng, zé dào rén shèng lǐ yì zhī xù yàn chù, zé tīng yǎ sòng zhī yīn xíng bù, zé yǒu huán pèi zhī shēng shēng chē, zé yǒu luán hé zhī yīn. jū chǔ yǒu lǐ, jìn tuì yǒu dù, bǎi guān dé qí yí, wàn shì dé qí xù. shī yún:" shū rén jūn zǐ, qí yí bù tè. qí yí bù tè, zhèng shì sì guó." cǐ zhī wèi yě. fā hào chū lìng ér mín shuō, wèi zhī hé shàng xià xiāng qīn, wèi zhī rén mín bù qiú qí suǒ yù ér dé zhī, wèi zhī xìn chú qù tiān dì zhī hài, wèi zhī yì. yì yǔ xìn, hé yǔ rén, bà wáng zhī qì yě. yǒu zhì mín zhī yì ér wú qí qì, zé bù chéng.
天子者,与天地参。故德配天地,兼利万物,与日月并明,明照四海而不遗微小。其在朝廷,则道仁圣礼义之序;燕处,则听雅、颂之音;行步,则有环佩之声;升车,则有鸾和之音。居处有礼,进退有度,百官得其宜,万事得其序。《诗》云:“淑人君子,其仪不忒。其仪不忒,正是四国。”此之谓也。发号出令而民说,谓之和;上下相亲,谓之仁;民不求其所欲而得之,谓之信;除去天地之害,谓之义。义与信,和与仁,霸王之器也。有治民之意而无其器,则不成。
lǐ zhī yú zhèng guó yě: yóu héng zhī yú qīng zhòng yě, shéng mò zhī yú qū zhí yě, guī jǔ zhī yú fāng huán yě. gù héng chéng xiàn, bù kě qī yǐ qīng zhòng shéng mò chéng chén, bù kě qī yǐ qū zhí guī jǔ chéng shè, bù kě qī yǐ fāng yuán jūn zǐ shěn lǐ, bù kě wū yǐ jiān zhà. shì gù, lóng lǐ yóu lǐ, wèi zhī yǒu fāng zhī shì bù lóng lǐ bù yóu lǐ, wèi zhī wú fāng zhī mín. jìng ràng zhī dào yě. gù yǐ fèng zōng miào zé jìng, yǐ rù cháo tíng zé guì jiàn yǒu wèi, yǐ chù shì jiā zé fù zǐ qīn xiōng dì hé, yǐ chù xiāng lǐ zé zhǎng yòu yǒu xù. kǒng zǐ yuē:" ān shàng zhì mín, mò shàn yú lǐ." cǐ zhī wèi yě.
礼之于正国也:犹衡之于轻重也,绳墨之于曲直也,规矩之于方圜也。故衡诚县,不可欺以轻重;绳墨诚陈,不可欺以曲直;规矩诚设,不可欺以方圆;君子审礼,不可诬以奸诈。是故,隆礼由礼,谓之有方之士;不隆礼、不由礼,谓之无方之民。敬让之道也。故以奉宗庙则敬,以入朝廷则贵贱有位,以处室家则父子亲、兄弟和,以处乡里则长幼有序。孔子曰:“安上治民,莫善于礼。”此之谓也。
gù cháo jìn zhī lǐ, suǒ yǐ míng jūn chén zhī yì yě. pìn wèn zhī lǐ, suǒ yǐ shǐ zhū hóu xiāng zūn jìng yě. sàng jì zhī lǐ, suǒ yǐ míng chén zǐ zhī ēn yě. xiāng yǐn jiǔ zhī lǐ, suǒ yǐ míng cháng yòu zhī xù yě. hūn yīn zhī lǐ, suǒ yǐ míng nán nǚ zhī bié yě. fū lǐ, jìn luàn zhī suǒ yóu shēng, yóu fāng zhǐ shuǐ zhī suǒ zì lái yě. gù yǐ jiù fāng wèi wú suǒ yòng ér huài zhī zhě, bì yǒu shuǐ bài yǐ jiù lǐ wèi wú suǒ yòng ér qù zhī zhě, bì yǒu luàn huàn. gù hūn yīn zhī lǐ fèi, zé fū fù zhī dào kǔ, ér yín pì zhī zuì duō yǐ. xiāng yǐn jiǔ zhī lǐ fèi, zé cháng yòu zhī xù shī, ér zhēng dòu zhī yù fán yǐ. sàng jì zhī lǐ fèi, zé chén zǐ zhī ēn báo, ér bèi sǐ wàng shēng zhě zhòng yǐ. pìn jìn zhī lǐ fèi, zé jūn chén zhī wèi shī, zhū hóu zhī xíng è, ér bèi pàn qīn líng zhī bài qǐ yǐ.
故朝觐之礼,所以明君臣之义也。聘问之礼,所以使诸侯相尊敬也。丧祭之礼,所以明臣子之恩也。乡饮酒之礼,所以明长幼之序也。昏姻之礼,所以明男女之别也。夫礼,禁乱之所由生,犹坊止水之所自来也。故以旧坊为无所用而坏之者,必有水败;以旧礼为无所用而去之者,必有乱患。故昏姻之礼废,则夫妇之道苦,而淫辟之罪多矣。乡饮酒之礼废,则长幼之序失,而争斗之狱繁矣。丧祭之礼废,则臣子之恩薄,而倍死忘生者众矣。聘觐之礼废,则君臣之位失,诸侯之行恶,而倍畔侵陵之败起矣。
gù lǐ zhī jiào huà yě wēi, qí zhǐ xié yě yú wèi xíng, shǐ rén rì xǐ shàn yuǎn zuì ér bù zì zhī yě. shì yǐ xiān wáng lóng zhī yě. yì yuē:" jūn zǐ shèn shǐ, chà ruò háo lí, móu yǐ qiān lǐ." cǐ zhī wèi yě.
故礼之教化也微,其止邪也于未形,使人日徙善远罪而不自知也。是以先王隆之也。《易》曰:“君子慎始,差若毫厘,缪以千里。”此之谓也。