mèng xià
【孟夏】
yī yuē: mèng xià zhī yuè, rì zài bì, hūn yì zhōng, dàn wù nǚ zhōng. qí rì bǐng dīng, qí dì yán dì, qí shén zhù róng, qí chóng yǔ, qí yīn zhēng, lǜ zhōng zhòng lǚ, qí shù qī, qí xìng lǐ, qí shì shì, qí wèi kǔ, qí chòu jiāo, qí sì zào, jì xiān fèi. lóu guō míng, qiū yǐn chū, wáng pú shēng, kǔ cài xiù. tiān zǐ jū míng táng zuǒ gè, chéng zhū lù, jià chì liú, zài chì qí, yī chì yī, fú chì yù, shí shū yǔ jī, qí qì gāo yǐ cū. shì yuè yě, yǐ lì xià. xiān lì xià sān rì, tài shǐ yè zhī tiān zǐ yuē:" mǒu rì lì xià, shèng dé zài huǒ." tiān zǐ nǎi zhāi. lì xià zhī rì, tiān zǐ qīn lǜ sān gōng jiǔ qīng dài fū, yǐ yíng xià yú nán jiāo. hái, nǎi xíng shǎng, fēng hóu qìng cì, wú bù xīn shuō. nǎi mìng yuè shī xí hé lǐ yuè. mìng tài wèi zàn jié jùn, suì xián liáng, jǔ zhǎng dà xíng jué chū lù. bì dāng qí wèi. shì yuè yě, jì zhǎng zēng gāo, wú yǒu huài huī. wú qǐ tǔ gōng, wú fā dà zhòng, wú fá dà shù. shì yuè yě, tiān zǐ shǐ chī. mìng yě yú chū xíng tián yuán, láo nóng quàn mín, wú huò shī shí mìng sī tú xún xíng xiàn bǐ, mìng nóng miǎn zuò, wú fú yú dū. shì yuè yě, qū shòu wú hài wǔ gǔ, wú dà tián liè, nóng nǎi shēng mài. tiān zǐ nǎi yǐ zhì cháng mài, xiān jiàn qǐn miào. shì yuè yě, jù xù bǎi yào, mí cǎo sǐ, mài qiū zhì. duàn báo xíng, jué xiǎo zuì, chū qīng xì. cán shì jì bì, hòu fēi xiàn jiǎn, nǎi shōu jiǎn shuì, yǐ sāng wèi jūn, guì jiàn shào zhǎng rú yī, yǐ gěi jiāo miào zhī jì fú. shì yuè yě, tiān zǐ yǐn zhòu, yòng lǐ yuè. xíng zhī shì lìng, ér gān yǔ zhì sān xún. mèng xià xíng qiū lìng, zé kǔ yǔ shù lái, wǔ gǔ bù zī, sì bǐ rù bǎo xíng dōng lìng, zé cǎo mù zǎo kū, hòu nǎi dà shuǐ, bài qí chéng guō xíng chūn lìng, zé chóng huáng wèi bài, bào fēng lái gé, xiù cǎo bù shí.
一曰:孟夏之月,日在毕,昏翼中,旦婺女中。其日丙丁,其帝炎帝,其神祝融,其虫羽,其音徵,律中仲吕,其数七,其性礼,其事视,其味苦,其臭焦,其祀灶,祭先肺。蝼蝈鸣,丘蚓出,王菩生,苦菜秀。天子居明堂左个,乘朱辂,驾赤骝,载赤旗,衣赤衣,服赤玉,食菽与鸡,其器高以觕。是月也,以立夏。先立夏三日,太史谒之天子曰:“某日立夏,盛德在火。”天子乃斋。立夏之日,天子亲率三公九卿大夫,以迎夏於南郊。还,乃行赏,封侯、庆赐,无不欣说。乃命乐师习合礼乐。命太尉赞杰俊,遂贤良,举长大;行爵出禄。必当其位。是月也,继长增高,无有坏隳。无起土功,无发大众,无伐大树。是月也,天子始絺。命野虞出行田原,劳农劝民,无或失时;命司徒循行县鄙,命农勉作,无伏于都。是月也,驱兽无害五谷,无大田猎,农乃升麦。天子乃以彘尝麦,先荐寝庙。是月也,聚蓄百药,糜草死,麦秋至。断薄刑,决小罪,出轻系。蚕事既毕,后妃献茧,乃收茧税,以桑为均,贵贱少长如一,以给郊庙之祭服。是月也,天子饮酎,用礼乐。行之是令,而甘雨至三旬。孟夏行秋令,则苦雨数来,五谷不滋,四鄙入保;行冬令,则草木早枯,後乃大水,败其城郭;行春令,则虫蝗为败,暴风来格,秀草不实。
quàn xué
【劝学】
èr yuē: xiān wáng zhī jiào, mò róng yú xiào, mò xiǎn yú zhōng. zhōng xiào, rén jūn rén qīn zhī suǒ shén yù yě xiǎn róng, rén zǐ rén chén zhī suǒ shén yuàn yě. rán ér rén jūn rén qīn bù dé qí suǒ yù, rén zǐ rén chén bù dé qí suǒ yuàn, cǐ shēng yú bù zhī lǐ yì. bù zhī lǐ yì, shēng yú bù xué. xué zhě shī dá ér yǒu cái, wú wèi zhī qí bù wéi shèng rén. shèng rén zhī suǒ zài, zé tiān xià lǐ yān. zài yòu zé yòu zhòng, zài zuǒ zé zuǒ zhòng, shì gù gǔ zhī shèng wáng wèi yǒu bù zūn shī zhě yě. zūn shī zé bù lùn qí guì jiàn pín fù yǐ. ruò cǐ zé míng hào xiǎn yǐ, dé xíng zhāng yǐ. gù shī zhī jiào yě, bù zhēng qīng zhòng zūn bēi pín fù, ér zhēng yú dào. qí rén gǒu kě, qí shì wú bù kě. suǒ qiú jǐn dé, suǒ yù jǐn chéng, cǐ shēng yú dé shèng rén. shèng rén shēng yú jí xué. bù jí xué ér néng wéi kuí shì míng rén zhě, wèi zhī cháng yǒu yě. jí xué zài yú zūn shī. shī zūn zé yán xìn yǐ, dào lùn yǐ. gù wǎng jiào zhě bù huà, zhào shī zhě bù huà zì bēi zhě bù tīng, bēi shī zhě bù tīng. shī cāo bù huà bù tīng zhī shù, ér yǐ qiáng jiào zhī, yù dào zhī xíng shēn zhī zūn yě, bù yì yuǎn hū? xué zhě chù bù huà bù tīng zhī shì, ér yǐ zì xíng, yù míng zhī xiǎn shēn zhī ān yě, shì huái fǔ ér yù xiāng yě, shì rù shuǐ ér è rú yě. fán shuō zhě, duì zhī yě, fēi shuō zhī yě. jīn shì zhī shuō zhě, duō fú néng duì, ér fǎn shuō zhī. fū fú néng duì ér fǎn shuō, shì zhěng nì ér chuí zhī yǐ shí yě, shì jiù bìng ér yǐn zhī yǐ jǐn yě. shǐ shì yì luàn bù xiào zhǔ zhòng huò zhě, cóng cǐ shēng yǐ. gù wèi shī zhī wù, zài yú shèng lǐ, zài yú xíng yì. lǐ shèng yì lì zé wèi zūn yǐ, wáng gōng dà rén fú gǎn jiāo yě, shàng zhì yú tiān zǐ, cháo zhī ér bù cán. fán yù hé yě, hé bù kě bì. yí lǐ shì yì, yǐ yào bù kě bì, ér yù rén zhī zūn zhī yě, bù yì nán hū? gù shī bì shèng lǐ xíng yì rán hòu zūn. zēng zǐ yuē:" jūn zǐ xíng yú dào lù, qí yǒu fù zhě kě zhī yě, qí yǒu shī zhě kě zhī yě. fū wú fù ér wú shī zhě, yú ruò fú hé zāi!" cǐ yán shì shī zhī yóu shì fù yě. céng diǎn shǐ zēng shēn, guò qī ér bù zhì, rén jiē jiàn céng diǎn yuē:" wú nǎi wèi xié?" céng diǎn yuē:" bǐ suī wèi, wǒ cún, fū ān gǎn wèi?" kǒng zǐ wèi yú kuāng, yán yuān hòu, kǒng zǐ yuē:" wú yǐ rǔ wèi sǐ yǐ." yán yuān yuē:" zi zài, huí hé gǎn sǐ?" yán huí zhī yú kǒng zǐ yě, yóu zēng shēn zhī shì fù yě. gǔ zhī xián zhě yǔ, qí zūn shī ruò cǐ, gù shī jǐn zhì jié dào yǐ jiào.
二曰:先王之教,莫荣於孝,莫显於忠。忠孝,人君人亲之所甚欲也;显荣,人子人臣之所甚愿也。然而人君人亲不得其所欲,人子人臣不得其所愿,此生於不知理义。不知理义,生於不学。学者师达而有材,吾未知其不为圣人。圣人之所在,则天下理焉。在右则右重,在左则左重,是故古之圣王未有不尊师者也。尊师则不论其贵贱贫富矣。若此则名号显矣,德行彰矣。故师之教也,不争轻重尊卑贫富,而争於道。其人苟可,其事无不可。所求尽得,所欲尽成,此生於得圣人。圣人生於疾学。不疾学而能为魁士名人者,未之尝有也。疾学在於尊师。师尊则言信矣,道论矣。故往教者不化,召师者不化;自卑者不听,卑师者不听。师操不化不听之术,而以强教之,欲道之行、身之尊也,不亦远乎?学者处不化不听之势,而以自行,欲名之显、身之安也,是怀腐而欲香也,是入水而恶濡也。凡说者,兑之也,非说之也。今世之说者,多弗能兑,而反说之。夫弗能兑而反说,是拯溺而垂之以石也,是救病而饮之以堇也。使世益乱、不肖主重惑者,从此生矣。故为师之务,在於胜理,在於行义。理胜义立则位尊矣,王公大人弗敢骄也,上至於天子,朝之而不惭。凡遇合也,合不可必。遗理释义,以要不可必,而欲人之尊之也,不亦难乎?故师必胜理行义然後尊。曾子曰:“君子行於道路,其有父者可知也,其有师者可知也。夫无父而无师者,馀若夫何哉!”此言事师之犹事父也。曾点使曾参,过期而不至,人皆见曾点曰:“无乃畏邪?” 曾点曰:“彼虽畏,我存,夫安敢畏?”孔子畏於匡,颜渊後,孔子曰:“吾以汝为死矣。”颜渊曰:“子在,回何敢死?”颜回之於孔子也,犹曾参之事父也。古之贤者与,其尊师若此,故师尽智竭道以教。
zūn shī
【尊师】
sān yuē: shén nóng shī xī zhū, huáng dì shī dà náo, dì zhuān xū shī bó yí fù, dì kù shī bó zhāo, dì yáo shī zi zhōu zhī fù, dì shùn shī xǔ yóu, yǔ shī dà chéng zhì, tāng shī xiǎo chén, wén wáng wǔ wáng shī lǚ wàng zhōu gōng dàn, qí huán gōng shī guǎn yí wú, jìn wén gōng shī jiù fàn suí huì, qín mù gōng shī bǎi lǐ xī gōng sūn zhī, chǔ zhuāng wáng shī sūn shū áo shěn yǐn wū, wú wáng hé lǘ shī wǔ zǐ xū wén zhī yí, yuè wáng jù jiàn shī fàn lǐ dài fū zhǒng. cǐ shí shèng rén liù xián zhě wèi yǒu bù zūn shī zhě yě. jīn zūn bù zhì yú dì, zhì bù zhì yú shèng, ér yù wú zūn shī, xī yóu zhì zāi? cǐ wǔ dì zhī suǒ yǐ jué, sān dài zhī suǒ yǐ miè. qiě tiān shēng rén yě, ér shǐ qí ěr kě yǐ wén, bù xué, qí wén bù ruò lóng shǐ qí mù kě yǐ jiàn, bù xué, qí jiàn bù ruò máng shǐ qí kǒu kě yǐ yán, bù xué, qí yán bù ruò shuǎng shǐ qí xīn kě yǐ zhī, bù xué, qí zhī bù ruò kuáng. gù fán xué, fēi néng yì yě, dá tiān xìng yě. néng quán tiān zhī suǒ shēng ér wù bài zhī, shì wèi shàn xué. zi zhāng, lǔ zhī bǐ jiā yě yán zhuō jù, liáng fù zhī dà dào yě xué yú kǒng zǐ. duàn gàn mù, jìn guó zhī dà zǎng yě, xué yú zi xià. gāo hé xiàn zi shí, qí guó zhī bào zhě yě, zhǐ yú xiāng qū, xué yú zǐ mò zi. suǒ lú cān, dōng fāng zhī jù jiǎo yě, xué yú qín huá lí. cǐ liù rén zhě, xíng lù sǐ rǔ zhī rén yě. jīn fēi tú miǎn yú xíng lù sǐ rǔ yě, yóu cǐ wèi tiān xià míng shì xiǎn rén, yǐ zhōng qí shòu, wáng gōng dà rén cóng ér lǐ zhī, cǐ dé zhī yú xué yě. fán xué, bì wù jìn yè, xīn zé wú yíng. jí fěng sòng, jǐn sī wén, guān huān yú, wèn shū yì, shùn ěr mù, bù nì zhì, tuì sī lǜ, qiú suǒ wèi, shí biàn shuō, yǐ lùn dào, bù gǒu biàn, bì zhōng fǎ, dé zhī wú jīn, shī zhī wú cán, bì fǎn qí běn. shēng zé jǐn yǎng, jǐn yǎng zhī dào, yǎng xīn wèi guì sǐ zé jìng jì, jìng jì zhī shù, shí jié wèi wù. cǐ suǒ yǐ zūn shī yě. zhì táng pǔ, jí guàn jìn, wù zhòng shù zhī pā jù, jié jū wǎng, kǔn pú wěi zhī tián yě, lì gēng yún, shì wǔ gǔ rú shān lín, rù chuān zé, qǔ yú biē, qiú niǎo shòu. cǐ suǒ yǐ zūn shī yě. shì yú mǎ, shèn jià yù shì yī fú, wù qīng nuǎn lín yǐn shí, bì juān jié shàn tiáo hé, wù gān féi bì gōng jìng, hé yán sè, shěn cí lìng jí qū xiáng, bì yán sù. cǐ suǒ yǐ zūn shī yě. jūn zǐ zhī xué yě, shuō yì bì chēng shī yǐ lùn dào, tīng cóng bì jìn lì yǐ guāng míng. tīng cóng bù jìn lì, mìng zhī yuē bèi shuō yì bù chēng shī, mìng zhī yuē pàn. bèi pàn zhī rén, xián zhǔ fú nèi zhī yú cháo, jūn zǐ bù yǔ jiāo yǒu. gù jiào yě zhě, yì zhī dà zhě yě xué yě zhě, zhī zhī shèng zhě yě. yì zhī dà zhě, mò dà yú lì rén, lì rén mò dà yú jiào zhī zhī shèng zhě, mò dà yú chéng shēn, chéng shēn mò dà yú xué. shēn chéng zé wéi rén zi fú shǐ ér xiào yǐ, wéi rén chén fú lìng ér zhōng yǐ, wéi rén jūn fú qiáng ér píng yǐ, yǒu dà shì kě yǐ wéi tiān xià zhèng yǐ. gù zǐ gòng wèn kǒng zǐ yuē:" hòu shì jiāng hé yǐ chēng fū zǐ?" kǒng zǐ yuē:" wú hé zú yǐ chēng zāi? wù yǐ zhě, zé hào xué ér bù yàn, hǎo jiào ér bù juàn, qí wéi cǐ xié!" tiān zǐ rù tài miào jì xiān shèng, zé chǐ cháng wèi shī zhě fú chén, suǒ yǐ jiàn jìng xué yǔ zūn shī yě.
三曰:神农师悉诸,黄帝师大挠,帝颛顼师伯夷父,帝喾师伯招,帝尧师子州支父,帝舜师许由,禹师大成贽,汤师小臣,文王、武王师吕望、周公旦,齐桓公师管夷吾,晋文公师咎犯、随会,秦穆公师百里奚、公孙枝,楚庄王师孙叔敖、沈尹巫,吴王阖闾师伍子胥、文之仪,越王句践师范蠡、大夫种。此十圣人、六贤者未有不尊师者也。今尊不至於帝,智不至於圣,而欲无尊师,奚由至哉?此五帝之所以绝,三代之所以灭。且天生人也,而使其耳可以闻,不学,其闻不若聋;使其目可以见,不学,其见不若盲;使其口可以言,不学,其言不若爽;使其心可以知,不学,其知不若狂。故凡学,非能益也,达天性也。能全天之所生而勿败之,是谓善学。子张,鲁之鄙家也;颜涿聚,梁父之大盗也;学於孔子。段干木,晋国之大驵也,学於子夏。高何、县子石,齐国之暴者也,指於乡曲,学於子墨子。索卢参,东方之钜狡也,学於禽滑黎。此六人者,刑戮死辱之人也。今非徒免於刑戮死辱也,由此为天下名士显人,以终其寿,王公大人从而礼之,此得之於学也。凡学,必务进业,心则无营。疾讽诵,谨司闻,观欢愉,问书意,顺耳目,不逆志,退思虑,求所谓,时辨说,以论道,不苟辨,必中法,得之无矜,失之无惭,必反其本。生则谨养,谨养之道,养心为贵;死则敬祭,敬祭之术,时节为务。此所以尊师也。治唐圃,疾灌浸,务种树;织葩屦,结罝网,捆蒲苇;之田野,力耕耘,事五谷;如山林,入川泽,取鱼鳖,求鸟兽。此所以尊师也。视舆马,慎驾御;适衣服,务轻暖;临饮食,必蠲洁;善调和,务甘肥;必恭敬,和颜色,审辞令;疾趋翔,必严肃。此所以尊师也。君子之学也,说义必称师以论道,听从必尽力以光明。听从不尽力,命之曰背;说义不称师,命之曰叛。背叛之人,贤主弗内之於朝,君子不与交友。故教也者,义之大者也;学也者,知之盛者也。义之大者,莫大於利人,利人莫大於教;知之盛者,莫大於成身,成身莫大於学。身成则为人子弗使而孝矣,为人臣弗令而忠矣,为人君弗强而平矣,有大势可以为天下正矣。故子贡问孔子曰:“後世将何以称夫子?” 孔子曰:“吾何足以称哉?勿已者,则好学而不厌,好教而不倦,其惟此邪!” 天子入太庙祭先圣,则齿尝为师者弗臣,所以见敬学与尊师也。
wū tú
【诬徒】
sì yuē: dá shī zhī jiào yě, shǐ dì zǐ ān yān lè yān xiū yān yóu yān sù yān yán yān. cǐ liù zhě dé yú xué, zé xié pì zhī dào sāi yǐ, lǐ yì zhī shù shèng yǐ cǐ liù zhě bù dé yú xué, zé jūn bù néng lìng yú chén, fù bù néng lìng yú zi, shī bù néng lìng yú tú. rén zhī qíng, bù néng lè qí suǒ bù ān, bù néng dé yú qí suǒ bù lè. wèi zhī ér lè yǐ, xī dài xián zhě? suī bù xiào zhě yóu ruò quàn zhī. wèi zhī ér kǔ yǐ, xī dài bù xiào zhě? suī xián zhě yóu bù néng jiǔ. fǎn zhū rén qíng, zé dé suǒ yǐ quàn xué yǐ. zi huá zǐ yuē:" wáng zhě lè qí suǒ yǐ wáng, wáng zhě yì lè qí suǒ yǐ wáng, gù pēng shòu bù zú yǐ jǐn shòu, shì qí pú zé jǐ yǐ." rán zé wáng zhě yǒu shì hū lǐ yì yě, wáng zhě yì yǒu shì hū bào màn yě. suǒ shì bù tóng, gù qí huò fú yì bù tóng. bù néng jiào zhě: zhì qì bù hé, qǔ shě shù biàn, gù wú héng xīn, ruò yàn yīn xǐ nù wú chǔ yán tán rì yì, yǐ zì zì xíng shī zhī zài jǐ, bù kěn zì fēi, bì guò zì yòng, bù kě zhèng yí jiàn quán qīn shì jí yǒu fù hòu zhě, bù lùn qí cái, bù chá qí xíng, qū ér jiào zhī, ā ér chǎn zhī, ruò kǒng fú jí dì zǐ jū chǔ xiū jié, shēn zhuàng chū lún, wén shí shū dá, jiù xué mǐn jí, běn yè jǐ zhōng zhě, zé cóng ér yì zhī, nán ér xuán zhī, dù ér è zhī dì zǐ qù zé jì zhōng, jū zé bù ān, guī zé kuì yú fù mǔ xiōng dì, chū zé cán yú zhī yǒu yì lǐ, cǐ xué zhě zhī suǒ bēi yě, cǐ shī tú xiāng yǔ yì xīn yě. rén zhī qíng, è yì yú jǐ zhě, cǐ shī tú xiāng yǔ zào yuàn yóu yě. rén zhī qíng, bù néng qīn qí suǒ yuàn, bù néng yù qí suǒ è, xué yè zhī bài yě, dào shù zhī fèi yě, cóng cǐ shēng yǐ. shàn jiào zhě zé bù rán. shì tú rú jǐ, fǎn jǐ yǐ jiào, zé dé jiào zhī qíng yǐ. suǒ jiā yú rén, bì kě xíng yú jǐ, ruò cǐ zé shī tú tóng tǐ. rén zhī qíng, ài tóng yú jǐ zhě, yù tóng yú jǐ zhě, zhù tóng yú jǐ zhě, xué yè zhī zhāng míng yě, dào shù zhī dà xíng yě, cóng cǐ shēng yǐ. bù néng xué zhě, cóng shī kǔ ér yù xué zhī gōng yě, cóng shī qiǎn ér yù xué zhī shēn yě. cǎo mù jī gǒu niú mǎ, bù kě qiáo gòu yù zhī, qiáo gòu yù zhī, zé yì qiáo gòu bào rén, yòu kuàng hū dá shī yǔ dào shù zhī yán hū? gù bù néng xué zhě: yù shī zé bù zhōng, yòng xīn zé bù zhuān, hǎo zhī zé bù shēn, jiù yè zé bù jí, biàn lùn zé bù shěn, jiào rén zé bù jīng yú shī yùn, huái yú sú, jī shén yú shì, jīn shì hǎo yóu, gù zhàn yú qiǎo zhì, hūn yú xiǎo lì, huò yú shì yù wèn shì zé qián hòu xiāng bèi, yǐ zhāng zé yǒu yì xīn, yǐ jiǎn zé yǒu xiāng fǎn lí zé bù néng hé, hé zé fú néng lí, shì zhì zé bù néng shòu. cǐ bù néng xué zhě zhī huàn yě.
四曰:达师之教也,使弟子安焉、乐焉、休焉、游焉、肃焉、严焉。此六者得於学,则邪辟之道塞矣,理义之术胜矣;此六者不得於学,则君不能令於臣,父不能令於子,师不能令於徒。人之情,不能乐其所不安,不能得於其所不乐。为之而乐矣,奚待贤者?虽不肖者犹若劝之。为之而苦矣,奚待不肖者?虽贤者犹不能久。反诸人情,则得所以劝学矣。子华子曰:“王者乐其所以王,亡者亦乐其所以亡,故烹兽不足以尽兽,嗜其脯则几矣。”然则王者有嗜乎理义也,亡者亦有嗜乎暴慢也。所嗜不同,故其祸福亦不同。不能教者:志气不和,取舍数变,固无恒心,若晏阴喜怒无处;言谈日易,以恣自行;失之在己,不肯自非,愎过自用,不可证移;见权亲势及有富厚者,不论其材,不察其行,驱而教之,阿而谄之,若恐弗及;弟子居处修洁,身状出伦,闻识疏达,就学敏疾,本业几终者,则从而抑之,难而悬之,妒而恶之;弟子去则冀终,居则不安,归则愧於父母兄弟,出则惭於知友邑里,此学者之所悲也,此师徒相与异心也。人之情,恶异於己者,此师徒相与造怨尤也。人之情,不能亲其所怨,不能誉其所恶,学业之败也,道术之废也,从此生矣。善教者则不然。视徒如己,反己以教,则得教之情矣。所加於人,必可行於己,若此则师徒同体。人之情,爱同於己者,誉同於己者,助同於己者,学业之章明也,道术之大行也,从此生矣。不能学者,从师苦而欲学之功也,从师浅而欲学之深也。草木、鸡狗、牛马,不可谯诟遇之,谯诟遇之,则亦谯诟报人,又况乎达师与道术之言乎?故不能学者:遇师则不中,用心则不专,好之则不深,就业则不疾,辩论则不审,教人则不精;於师愠,怀於俗,羁神於世,矜势好尤,故湛於巧智,昏於小利,惑於嗜欲;问事则前後相悖,以章则有异心,以简则有相反;离则不能合,合则弗能离,事至则不能受。此不能学者之患也。
yòng zhòng
【用众】
wǔ yuē: shàn xué zhě, ruò qí wáng zhī shí jī yě, bì shí qí zhí shù qiān ér hòu zú suī bù zú, yóu ruò yǒu zhí. wù gù mò bù yǒu zhǎng, mò bù yǒu duǎn. rén yì rán. gù shàn xué zhě, jiǎ rén zhī zhǎng yǐ bǔ qí duǎn. gù jiǎ rén zhě suì yǒu tiān xià. wú chǒu bù néng, wú è bù zhī. chǒu bù néng, è bù zhī, bìng yǐ. bù chǒu bù néng, bù è bù zhī, shàng yǐ. suī jié zhòu yóu yǒu kě wèi kě qǔ zhě, ér kuàng yú xián zhě hū? gù xué shì yuē: biàn yì bù kě bù wéi. biàn yì ér gǒu kě wèi, shì jiào yě. jiào, dà yì yě. biàn yì ér bù kě wèi, shì bèi hè ér chū, yī jǐn ér rù. róng rén shēng hū róng zhǎng hū róng ér róng yán, bù zhī qí suǒ shòu zhī, chǔ rén shēng hū chǔ zhǎng hū chǔ ér chǔ yán, bù zhī qí suǒ shòu zhī. jīn shǐ chǔ rén zhǎng hū róng, róng rén zhǎng hū chǔ, zé chǔ rén róng yán, róng rén chǔ yán yǐ. yóu shì guān zhī, wú wèi zhī wáng guó zhī zhǔ bù kě yǐ wéi xián zhǔ yě, qí suǒ shēng zhǎng zhě bù kě ěr. gù suǒ shēng zhǎng bù kě bù chá yě. tiān xià wú cuì bái zhī hú, ér yǒu cuì bái zhī qiú, qǔ zhī zhòng bái yě. fū qǔ yú zhòng, cǐ sān huáng wǔ dì zhī suǒ yǐ dà lì gōng míng yě. fán jūn zhī suǒ yǐ lì, chū hū zhòng yě. lì yǐ dìng ér shě qí zhòng, shì de qí mò ér shī qí běn. dé qí mò ér shī qí běn, bù wén ān jū. gù yǐ zhòng yǒng wú wèi hū mèng bēn yǐ, yǐ zhòng lì wú wèi hū wū huò yǐ, yǐ zhòng shì wú wèi hū lí lóu yǐ, yǐ zhòng zhī wú wèi hū yáo shùn yǐ. fū yǐ zhòng zhě, cǐ jūn rén zhī dà bǎo yě. tián pián wèi qí wáng yuē:" mèng bēn shù hū huàn shù, ér biān jìng fú huàn." chǔ wèi zhī wáng cí yán bù shuō, ér jìng nèi yǐ xiū bèi yǐ, bīng shì yǐ xiū yòng yǐ, dé zhī zhòng yě.
五曰:善学者,若齐王之食鸡也,必食其跖数千而後足;虽不足,犹若有跖。物固莫不有长,莫不有短。人亦然。故善学者,假人之长以补其短。故假人者遂有天下。无丑不能,无恶不知。丑不能,恶不知,病矣。不丑不能,不恶不知,尚矣。虽桀、纣犹有可畏可取者,而况於贤者乎?故学士曰:辩议不可不为。辩议而苟可为,是教也。教,大议也。辩议而不可为,是被褐而出,衣锦而入。戎人生乎戎、长乎戎而戎言,不知其所受之,;楚人生乎楚、长乎楚而楚言,不知其所受之。今使楚人长乎戎,戎人长乎楚,则楚人戎言,戎人楚言矣。由是观之,吾未知亡国之主不可以为贤主也,其所生长者不可耳。故所生长不可不察也。天下无粹白之狐,而有粹白之裘,取之众白也。夫取於众,此三皇五帝之所以大立功名也。凡君之所以立,出乎众也。立已定而舍其众,是得其末而失其本。得其末而失其本,不闻安居。故以众勇无畏乎孟贲矣,以众力无畏乎乌获矣,以众视无畏乎离娄矣,以众知无畏乎尧、舜矣。夫以众者,此君人之大宝也。田骈谓齐王曰:“孟贲庶乎患术,而边境弗患。”楚、魏之王辞言不说,而境内已修备矣,兵士已修用矣,得之众也。